Quantcast
Channel: Κοσμοϊδιογλωσσία
Viewing all 1482 articles
Browse latest View live

Μεγάλα (γεω)πολιτισμικά: Συνέχεια για το Μέγα «Σχίσμα», πολιτιστική διπλωματία, θρησκεία και γεωπολιτική.

$
0
0
.
.~`~.
I
Για το Μέγα «Σχίσμα»
Πρώιμες διαφορές Λατινοκεντρικής και Ελληνοκεντρικής κοσμοθέασης

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν κατόρθωσε να διατηρήσει την ενότητα της οικουμένης την οποία είχε οραματιστεί και εν πολλοίς επιτύχει ο Μέγας Αλέξανδρος [Αδελφοσύνη και Ομόνοια]. Η ριζική αναδιοργάνωση –ουσιαστικά ο διαμελισμός– της Αυτοκρατορίας από τον Διοκλητιανό αποτέλεσε παραδοχή και ιστορική αποκρυστάλλωση του γεγονότος ότι η οικουμένη διακρινόταν ήδη σε δύο ζώνες: την ελληνοκεντρική και τη λατινοκεντρική...
Η ανωτέρω αντιπαράθεση μεταξύ λατινικής και ελληνικής Χριστιανοσύνης είναι επιγέννημα του γεγονότος ότι, ήδη από τον 2ο αιώνα μ.Χ., το φιλοσοφικό-πολιτιστικό υπόβαθρο των Ελλήνων Εκκλησιαστικών Πατέρων ήταν πολύ διαφορετικό από το φιλοσοφικό-πολιτιστικό υπόβαθρο των Λατίνων Εκκλησιαστικών Πατέρων. Οι Έλληνες Εκκλησιαστικοί Πατέρες ήταν απόφοιτοι φιλοσοφικών σχολών και θεολογούσαν βασισμένοι στην ελληνική φιλοσοφική γλώσσα, εγκεντρισμένοι στη ζήτηση των Ελλήνων φιλοσόφων για τρόπο νοηματοδότησης της ζωής. Από την άλλη πλευρά, οι Λατίνοι Εκκλησιαστικοί Πατέρες της ίδιας περιόδου ήταν απόφοιτοι νομικών σχολών και θεολογούσαν βασισμένοι στη λατινική νομική γλώσσα, εγκεντρισμένοι στη ζήτηση των Λατίνων θεμελιωτών του Ρωμαϊκού Δικαίου για τρόπο πρακτικής οργάνωσης της ζωής και γι’ αυτό έτειναν στη λογοκρατική τυποποίηση της χριστιανικής θρησκευτικότητας...
Καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και η Εκκλησία της Ρώμης ακολούθησαν ριζικά διαφορετικούς δρόμους. Για την ελληνική Ανατολή, το νόημα της ιστορικότητας έχει προτεραιότητα έναντι της ιστορικότητας καθ’ εαυτής, και άρα το πρόσωπο έναντι της ουσίας, κι έτσι η ελληνική Ανατολή οραματίστηκε τη θέωση του ανθρώπου. Αντίθετα, για τη λατινική Δύση, προτεραιότητα αποκτά η αποτελεσματικότερη δυνατή προσαρμογή στις ιστορικές ανάγκες έναντι του υπερβατικού νοήματος της ιστορικότητας, κι έτσι η λατινική Δύση οραματίστηκε μια πρακτική, ρασιοναλιστική οργάνωση του ιστορικού βίου. Η ελληνική Ανατολή ανέδειξε τη θεολογία του προσώπου και τον μυστηριακό τρόπο ύπαρξης, στα οποία η λατινική Δύση αντιπαρέθεσε τη λογοκρατική θεολογία των Σχολαστικών –στο πλαίσιο της οποίας η θεογνωσία αποβαίνει ατομικό διανοητικό επίτευγμα– και τη χρησιμοθηρία...
Για να παγιώσει τον ηγεμονικό-πολιτικό του ρόλο, ο Δάμασος συνειδητοποιεί ότι πρέπει να εγκαταλείψει την ελληνική γλώσσα και την ελληνική φιλοσοφική παράδοση και να οργανώσει την Εκκλησία με βάση τη λατινική γλώσσα και τη ρωμαϊκή νομική παράδοση, αφού ουσιαστικά επεδίωκε να θεμελιώσει μια εξουσιαστική δομή...
Ο Καρλομάγνος, ιστορικά, σηματοδοτεί την κυριαρχία των Φράγκων στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και την υποβάθμιση του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Ο Φράγκος Βασιλέας Καρλομάγνος, παρ’ ότι ήταν υιός και εγγονός Φράγκων βασιλέων, ήταν αναλφάβητος και σε μεγάλη ηλικία προσπάθησε να μάθει γραφή και ανάγνωση. Ωστόσο, είχε κοσμοκρατορικά ιδεώδη και γι’ αυτό συγκέντρωσε λόγιους στην αυλή του –οι οποίοι δεν γνώριζαν βεβαίως παρά ελάχιστα από τα στοιχεία της κλασσικής ελληνικής σκέψης (κι αυτά μέσω κακών μεταφράσεων)– και επεδίωκε να δημιουργήσει σχολές (εξ ου και η γέννηση του ‘Σχολαστικισμού’ στη Δύση), ώστε να κυριαρχήσει πολιτιστικά στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού του, ο Καρλομάγνος όριζε επισκόπους με δικές του κυρίως, παρά παπικές, αποφάσεις, απαιτούσε αυτοί να αναλαμβάνουν καθήκοντα που θα άρμοζαν σε κοσμικούς άρχοντες και επίσης καθιέρωσε την παράδοση της ανάμιξης των αυτοκρατόρων –μέσω πολύπλοκων ραδιουργιών– στην εκλογή παπών. Έτσι, δημιούργησε ένα ισχυρό, συγκεντρωτικό και γερμανοκρατούμενο υπερκράτος...
Τα κόμπλεξ και το μένος του Καρλομάγνου απέναντι στο Βυζάντιο εκφράζονται στα πρακτικά της φραγκικής Συνόδου της Φρανκφούρτης, όπου οι κάτοικοι του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους αποκαλούνται υποτιμητικά «Γραικοί» και χαρακτηρίζονται ως Έλληνες-ειδωλολάτρες, επειδή δήθεν λατρεύουν τις θρησκευτικές εικόνες. Μάλιστα, ο πολιτιστικός πόλεμος του Καρλομάγνου εναντίον του Ελληνισμού και του Βυζαντίου συνεχίστηκε με τα γνωστά συγγράμματα Contra errores Grecorum (Εναντίον των Λαθών των Γραικών), όπου οι αυλικοί του Καρλομάγνου, υπηρετώντας την πολιτική του, ισχυρίζονται ότι τις ορθές ερμηνείες της χριστιανικής πίστης και της ελληνικής φιλοσοφίας τις κατέχουν αυτοί και όχι η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (*)...
Τι ήταν, γενικά, αυτό που ώθησε τη Ρωμαϊκή Εκκλησία στην εκκοσμικευτική της πορεία; Ήταν μια θεολογία βασισμένη στη ratio, δηλαδή μια θεολογία βασισμένη στη λογοκρατική δυνατότητα της διάνοιας να διακρίνει και να συνδέει τα γνωστικά αντικείμενα, η οποία οδηγεί σε μια λογοκρατική θεολογία. Δηλαδή οι άνθρωποι προσάρμοσαν τον Θεό στα μέτρα τους και σε ιστορικές σκοπιμότητές τους και νόμισαν ότι έτσι Τον γνώρισαν...
Ο Σχολαστικισμός αποτελεί κατά βάση προσπάθεια λογικής εμβάθυνσης και συστηματοποίησης, με τη βοήθεια φιλοσοφικών εννοιών, των ‘εξ αποκαλύψεως’ αληθειών. Έτσι, ο Σχολαστικισμός έδωσε προτεραιότητα στα κοινά-γενικά γνωρίσματα (ουσία) των όντων και στη λογική τους οργάνωση, και όχι στις υποστάσεις (προσωπικός τρόπος ζωής-ετερότητα) των όντων. Γι’ αυτό, εγγενές στη Δυτική ρασιοναλιστική θεολογία, είναι το σπέρμα του λογοκρατικού δεσποτισμού...
Η διάνοια δεν συλλαμβάνει μόνο την ιδέα του αγαθού αλλά γνωρίζει και τι είναι αγαθό στις επιμέρους περιπτώσεις, και έτσι καθορίζει τη βούληση. Και η ελευθερία έπεται της ratio ως χαρακτηριστικό του ανθρώπου, διότι η ελευθερία εξαρτάται αναγκαστικά από τη γνώση και άρα από τη ratio. Ελευθερία (ως ηθικό ιδεώδες), κατά τον Θωμά Ακινάτη, είναι η αναγκαιότητα που βασίζεται στη λογική γνώση. Συνεπώς, δια του ορθολογισμού (rationalism), και συγκεκριμένα δια του νοησιαρχικού ντετερμινισμού (κατά τον οποίο η επιλογή της βούλησης εξαρτάται από την καθαρά εσωτερική γνωστική δραστηριότητα), ο Ακινάτης δίδει στη Δυτική θεολογία και φιλοσοφία μια ανθρωποκεντρική (σε αντιδιαστολή προς τη θεοκεντρική) τροπή, η οποία εντατικοποιήθηκε και έγινε απολύτως σαφής και κυρίαρχη στη νεώτερη ευρωπαϊκή φιλοσοφία. Εξ ου και, σταδιακά, όσο ενισχυόταν η πεποίθηση της Δύσης στην οντολογική αυτάρκεια της συνειδήσης του υποκειμένου ως θεμελίου τής αλήθειας, τόσο εντονότερος γινόταν ο ανταγωνισμός μεταξύ θρησκείας και επιστήμης (αφού πλέον, στη Δύση, τόσο η θρησκεία όσο και η επιστήμη είχαν γίνει δύο εκδοχές του ορθολογισμού) και τόσο πιο επιρρεπής γινόταν η Δύση στον επιστημονισμό...
Ο Θωμάς Ακινάτης διέστρεψε και παρανόησε τον Αριστοτέλη, διότι αγνοούσε ότι το τέλος-σκοπός της Αριστοτελικής λογικής ήταν η μέθεξη στον Λόγο και άρα η κοινωνική ψυχή:
«το ορθώς διανοείσθαι δια το ορθώς κοινωνείν».
Στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη, ο λόγος εξασφαλίζει και θεμελιώνει μια κοινωνία ψυχών, την πολιτική κοινωνία ως κοσμική αρμονία και λογικότητα. Στα Πολιτικά (1253 a 27-29, 32-33), ο Αριστοτέλης τονίζει ότι «ο μη δυνάμενος κοινωνείν ή μηθέν δεόμενος δι’ αυτάρκειαν ουθέν μέρος πόλεως, ώστε ή θηρίον ή θεός» και ότι η δικαιοσύνη, ως η κατ’ εξοχήν αρετή του πολιτικού ζώου, έγκειται στη ροπή των μερών προς το όλον. Αντίθετα, στο πλαίσιο του ορθολογισμού του Θωμά Ακινάτη, η λογική ενδιαφέρει σαν χρηστικό εργαλείο, ώστε να νικήσει τον αντίπαλο στη ρητορική, να καθυποτάξει δια συλλογισμών τον αμφισβητία, να θεμελιώσει λογικές βεβαιότητες και να εγκαθιδρύσει ένα κοινωνικό σύστημα βασισμένο στη λογική αναγκαιότητα. Η Αριστοτελική λογική υπηρετεί το αίτημα της κοινωνικής ενότητας βάσει της αρχής ότι η αλήθεια αναδύεται από την κοινωνία, δηλαδή ότι το κοινωνικό είναι το αληθινό, ενώ ο Θωμιστικός ορθολογισμός οδηγεί στη λογική νομιμοποίηση της Ιερής Εξέτασης και της «plenitudo potestatis» του Παπισμού, εφόσον ο Θωμιστικός ορθολογισμός προτάσσει τη λογική αναγκαιότητα έναντι της κοινωνίας και την αφαιρετική αναγωγή στο γενικό έναντι της βιωματικής μέθεξης στο καθολικό. Στην εποχή της νεωτερικότητας, το αστικό σύστημα αξιοποίησε τον Θωμιστικό ορθολογισμό, αφού προηγουμένως τον αποχριστιάνισε πλήρως και τον προσάρμοσε στις αστικές, ‘εκκοσμικευμένες’ σκοπιμότητες, για να εγκαθιδρύσει έναν παγκόσμιο φιλελεύθερο μονόλογο (ως διάδοχο του Παπικού μονόλογου) και την Ιερή Εξέταση των τεχνοκρατών (ως διάδοχο της Ιερής Εξέτασης των αξιωματούχων του Παπισμού).

---------------------------------------------------------------
(*) «Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει, ως ανώτατη τιμητική διάκριση, το «Βραβείο Καρλομάγνος», έχει οικοδομήσει την «Αίθουσα Καρλομάγνος» στις εγκαταστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και γενικώς έχει ορίσει τον Καρλομάγνο ως τον παραδειγματικό της πολιτιστικό ήρωα, δείχνοντας απροκαλύπτως ότι η κουλτούρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι εχθρική προς το Βυζάντιο».

Όταν μελετηθεί η ευρωπαϊκή ιστορία, μπορεί να γίνει αντιληπτό ότι λειτουργεί μια μυστική διαλεκτική σχετικά με τη κληρονομιά της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας... Τα σύνορα που προέκυψαν από τη συνθήκη του Βερντέν του 843, η οποία διαμοιράζει την Αγία Ρωμαιογερμανική αυτοκρατορίατου Καρλομάγνου μεταξύ τριών κληρονόμων, ταυτίζονται σχεδόν απόλυτα με τις φυσικές περιοχές και τα πεδία προβλημάτων της σημερινής Γαλλίας και Γερμανίας. Μετά από αυτόν τον διαμοιρασμό, η Αγία Ρωμαιογερμανική αυτοκρατορία ενώθηκε εκ νέου... Το ξεκαθάρισμα λογαριασμών που προέκυψε από την εμφάνιση του συνασπισμού των Προτεσταντών, ο οποίος σχηματίστηκε ενάντια στην εν λόγω ένωση, είχε ως αποτέλεσμα τον Τριακονταετή πόλεμο που τερματίστηκε με την συνθήκη της Βεστφαλίας του 1648. Έτσι, η Αγία Ρωμαιογερμανική αυτοκρατορία διαλύθηκε εκ νέου... Οι μεν στρατηγικές του Bismarck και του Γουλιέλμου του Β', που επιδίωξαν να ανασυγκροτήσουν την ίδια κληρονομιά γύρω από τη Γερμανία, οδήγησαν στον Α'Παγκόσμιο πόλεμο, η δε προσπάθεια του Χίτλερ, προκάλεσε τον Β'Παγκόσμιο πόλεμο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωσηδεν είναι τίποτε άλλο από την προσπάθεια ανασυγκρότησης της εν λόγω κληρονομιάς
αντί δια στρατιωτικών μέσων με οικονομικά και πολιτικά μέσα.
Ahmet Davutoğlu
http://cosmoidioglossia.blogspot.gr/2012/11/blog-post_2407.html
---------------------------------------------------------------

Για προχριστιανικές διαφορές όσον αφορά το Μέγα «Σχίσμα» - Κλῖμαξ ή κρίσιμη καμπή και τη ρίζα του, ανάμεσα σε Λατινοκεντρική και Ελληνοκεντρική κοσμοθέαση, εδώ από Αξελό, Heidegger, Husserlκαι όσον αφορά την ιστορικότητα της εξέλιξης του και τις έσχατες συνέπειες του Μέγα «Σχίσματος» εδώ από Παπαϊωάννου. Ουσιαστικά το άνωθεν απόσπασμα που διαβάσατε και αναφέρεται στις διαφορές της λατινικής και της ελληνικής Χριστιανοσύνης είναι ενδιάμεσο, προηγείται της ανάρτησης του Παπαϊωάννου και έπεται αυτής των Αξελού, Heidegger, Husserl.


.~`~.
II
Πολιτιστική διπλωματία και γεωπολιτική
Επιχείρηση των Μεγάλων Δυνάμεων της Δύσης για τη δημιουργία ενός «Νέου Ελληνισμού»

Η πρώτη μεγάλη επιχείρηση των Μεγάλων Δυνάμεων της Δύσης για να δημιουργήσουν έναν «Νέο Ελληνισμό», άσχετο με τον κλασσικό αρχαίο Ελληνισμό και άσχετο με τον μεσαιωνικό Ελληνισμό (Βυζάντιο) έλαβε χώρα τη δεκαετία του 1830, αφού είχε προηγηθεί η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια [Δες και εδώ το δ´ - Η αποστολή του Σαμαρά και τα «άκρα»]. Πρωταγωνιστές εκείνου του σχεδίου εκδυτικισμού της Ελλάδας ήταν ο Θεόκλητος Φαρμακίδης και ο Βαυαρός Αντιβασιλέας Γκέοργκ Λούντβιχ φον Μάουρερ (Georg Ludwig von Maurer).
Ο Φαρμακίδης τοποθετήθηκε από τον Μάουρερ σύμβουλος για Εκκλησιαστικές Υποθέσεις (το κατεξοχήν ζήτημα πολιτιστικής διπλωματίας εκείνη την εποχή) και αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Το 1833, ο Φαρμακίδης βοήθησε το βαυαρικό καθεστώς της Ελλάδας να αποσπάσει σχισματικώς την τοπική Εκκλησία από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και να την καταστήσει εθνική αυτοκέφαλη Εκκλησία, που, στην πράξη, σήμαινε υποτελή στο βαυαρικό καθεστώς. Πράγματι, το 1833, οι Βαυαροί εξουσιαστές της Ελλάδας ανακήρυξαν την Εκκλησία της Ελλάδος αυτοκέφαλη και την έθεσαν υπό τη διοίκηση μιας πενταμελούς συνόδου επισκόπων τους οποίους διόριζε ο βασιλέας, ο οποίος κατέστη επικεφαλής της Εκκλησίας της Ελλάδος, παρ’ ότι ήταν ετερόδοξος!
Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος, ως ιστορικός θεσμός, κατά παράβαση της Ορθόδοξης εκκλησιολογίας, ιδρύθηκε και διοικήθηκε από τον Ρωμαιοκαθολικό Βαυαρό Βασιλέα Όθωνα και από τον Προτεστάντη Βαυαρό Αντιβασιλέα Μάουρερ, με τη βοήθεια μιας σειράς πολιτιστικών πρακτόρων τους, κληρικών και λαϊκών...
Το σχέδιο της Δύσης για τη διαχείριση του Νεοελληνικού Κράτους περιελάμβανε δύο πνευματικά σκέλη: πρώτον, η σύνδεση των Νεοελλήνων με τον κλασσικό Ελληνισμό έπρεπε να γίνει σύμφωνα με τον τρόπο που ερμήνευσαν την κλασσική ελληνική φιλοσοφία και πνευματικότητα Γερμανοί καθηγητές (ιδίως στο πλαίσιο του γερμανικού ρομαντισμού) και, δεύτερον, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος θα έπρεπε τυπικά να διατηρεί Ορθόδοξα έθιμα και Ορθόδοξες αρχές και τελετουργίες, αλλά ουσιαστικά να περιθωριοποιήσει και να εξαφανίσει τις τεράστιες πνευματικές διαφορές που έχει η Ορθόδοξη Παράδοση από τον Ρωμαιοκαθολικισμό και τον Προτεσταντισμό, προκειμένου έτσι να διευκολυνθεί η πλήρης ενσωμάτωση της Ελλάδας στη Δύση...
Τις δεκαετίες του 1830 και του 1840, αναπτύσσονται σημαντικές πρωτοβουλίες των Βρετανών για διείσδυσή τους στην Ορθόδοξη Εκκλησία και για την ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ της Αγγλικανικής Εκκλησίας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας... Αυτήν την περίοδο αναπτύσσεται και δραστηριοποιείται δυναμικά το Κίνημα της Οξφόρδης (1833-1845), ή Tractarians, το οποίο δρα στην Αγγλικανική Εκκλησία και, μεταξύ άλλων, προωθεί τη σύναψη σχέσεων με την Ορθόδοξη Εκκλησία, υπό τη μορφή μιας πολύ εκλεπτυσμένης βρετανικής πολιτιστικής και ειδικά θρησκευτικής διπλωματίας. Έτσι, η Αγγλικανική Εκκλησία προβαίνει στη δημιουργία τοπικών Εκκλησιών σε περιοχές όπου προηγουμένως δεν διέθετε ποίμνιο: ιδρύει αγγλικανική επισκοπή Ιεροσολύμων (το έτος 1841) και αγγλικανική επισκοπή Γιβλαρτάρ (το έτος 1842) και επιπλέον χρησιμοποιεί τη Μάλτα ως επιτελικό κέντρο για την οργάνωση αγγλικανικών ιεραποστολών στην Εγγύς Ανατολή, περιλαμβανομένων των Επτανήσων.
Με αυτόν τον τρόπο, οι Βρετανοί συνδυάζουν τη βρετανική γεωπολιτική σκέψη με επιχειρήσεις πολιτιστικής και ειδικά θρησκευτικής διπλωματίας, συνδυάζοντας τη γεωπολιτική με τη νοοπολιτική, ώστε να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο και πιο αποτελεσματικά τα συμφέροντα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Θέτοντας κατά μέρος τις διαφορές που χωρίζουν τον τύπο ανθρώπου τον οποίο εκφράζει η Ορθόδοξη Εκκλησιαστική Παράδοση από τους ανθρωποτύπους τους οποίους εκφράζουν ο Ρωμαιοκαθολικισμός και ο Προτεσταντισμός, η Εκκλησία της Ελλάδος, έχοντας μετατραπεί σε θεσμική συνιστώσα του Νεοελληνικού Κράτους, δηλαδή ενός εκδυτικιζόμενου κράτους και μάλιστα ενός κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (δηλαδή πνευματικώς ξένων, αν όχι και πνευματικώς εχθρικών, μοντέλων κοινωνικής οργάνωσης), υπέστη σοβαρή κρίση ταυτότητας και δομική αλλοίωση. Αν βεβαίως η Εκκλησία της Ελλάδος διεφύλασσε ουσιαστικά και μετέδιδε την Ορθόδοξη Εκκλησιαστική Παράδοση με την ίδια ακρίβεια, θέρμη και προσήλωση με τις οποίες διαφυλάσσει διοικητικά προνόμιά της, γραφειοκρατικές και διοικητικές δομές της και το τυπικό, εξωτερικό κύρος του ιερατείου της, τότε η ελληνική κοινωνία δεν θα μπορούσε να εκδυτικιστεί, ούτε θα μπορούσε να ενσωματωθεί στους Δυτικούς συλλογικούς θεσμούς, αλλά θα όρθωνε το ελληνορθόδοξο ανθρωπολογικό πρότυπο. Η Εκκλησία της Ελλάδος, αρχήθεν θεσμικό δημιούργημα της Βαυαροκρατίας του 1830, επέλεξε, ως επί το πλείστον, καθ’ όλη την ιστορία της μέχρι σήμερα, την παράδοση του ιστορικού συμβιβασμού (μιμούμενη τις Δυτικές Εκκλησίες) και επέδειξε καθεστωτική νοοτροπία...

Η γεωπολιτική της πνευματικότητας
Η θρησκεία είναι μια μεγάλη δύναμη, γεγονός που αποδεικνύεται τόσο συλλογιστικά, αν σκεφθούμε τη σημασία που παίζει στη διαμόρφωση συνειδήσεων και κοινωνικών στάσεων, όσο και πρακτικά, αν μελετήσουμε το ιστορικό γίγνεσθαι. Καθώς ο πολιτισμός αποτελείται από θεσμούς και τεχνολογία, η καλλιέργεια (ή κουλτούρα) έχει ως πυρήνα της τον μύθο και έχει να κάνει με την τέχνη, τη θρησκεία και τη φιλοσοφία. Κανένας πολιτισμός, δηλαδή κανένα σύστημα θεσμών και τεχνολογίας δεν είναι βιώσιμο αν δεν υποστηρίζεται από την κατάλληλη κουλτούρα.
Η ατλαντική ελίτ, η οποία οικοδομεί μια παγκόσμια αυτοκρατορία του χρήματος και εφαρμόζει ένα γεωπολιτικό σχέδιο παγκόσμιας ηγεμονίας των ατλαντιστών, επιδιώκει, όπως είναι φυσικό, να διαμορφώσει τον κατάλληλο μύθο, δηλαδή την κατάλληλη κουλτούρα που της χρειάζεται για να πραγματώσει το σχέδιό της. Συνεπώς η ατλαντική ελίτ επιδιώκει, μέσω της εφαρμογής της διπλωματίας της πίστης, να διαχειριστεί τις μεγάλες θρησκείες, δηλαδή τον Χριστιανισμό, το Ισλάμ, τον Ιουδαϊσμό, τον Ινδουισμό και τον Βουδισμό, ως συνιστώσες ενός παγκοσμίου μυθολογικού προγράμματος το οποίο θα αποσκοπεί στο να κάνει όλους τους ανθρώπους κοινωνικά και ψυχολογικά διαχειρίσιμους από την ατλαντική ελίτ. Γι’ αυτό, άλλωστε, η ατλαντική ελίτ ενισχύει ποικιλοτρόπως συγκεκριμένες θρησκευτικές ηγεσίες (π.χ. Δαλάι Λάμα, ηγεσίες Βατικανού, Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως κ.λπ.), κατευθύνει τον διαθρησκειακό διάλογο στη ‘γραμμή’ που συμφέρει την ατλαντική ελίτ, προσπαθεί να πείσει τις θρησκευτικές ηγεσίες να ασχολούνται με βασικές φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες και όχι με ριζικά θεολογικά και ανθρωπολογικά ζητήματα, τα οποία τονίζουν τις πνευματικές διαφορές, και επίσης προωθεί τη διασύνδεση μεταξύ θρησκείας και οικολογίας, ώστε να διευκολύνεται η ολοκληρωτική πολιτική ατζέντα της φιλελεύθερης ολιγαρχίας, η οποία, μέσω ‘πράσινων’ πολιτικών και ρητορειών, επιχειρεί την εγκαθίδρυση ενός οργουελικού συστήματος ελέγχου. Επίσης, στο προαναφερθέν πλαίσιο, η ατλαντική ελίτ υπονομεύει μεθοδικά την ηγεσία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, επειδή, σε αντίθεση με άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες, δεν έχει ενταχθεί στο σύστημα της ατλαντικής γεωπολιτικής, αλλά ακολουθεί αυτόνομο γεωπολιτικό δρόμο.


.~`~.
III
Διπλωματία της πίστης και Οικουμενικό Πατριαρχείο

Τον Σεπτέμβριο του 1916, η Ελλάδα, ενώ διατελούσε ήδη υπό την επικυριαρχία της Δύσης, υπέστη μια σημαντική πολιτική διαίρεση, μεταξύ βενιζελικών και αντιβενιζελικών, υπό των Μεγάλων Δυνάμεων της Δύσης, πρωτοστατούντων σε αυτήν της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Στη συνέχεια, την περίοδο 1917-1920, η Ελλάδα εκυβερνάτο κατ’ ουσίαν δικτατορικώς από τους βενιζελικούς. Η Εκκλησία της Ελλάδος, στενά συνδεδεμένη με το Νεοελληνικό Κράτος, βρέθηκε στη δίνη του Δυτικού ιμπεριαλισμού...
Το 1919, ο Προτεστάντης Αρχιεπίσκοπος Ουψάλας της Σουηδίας Σόεντερμπλομ (Lars Olof Jonathan Söderblom) πρότεινε τη σύγκληση ενός παγχριστιανικού συνεδρίου το οποίο θα αποτελούσε ένα είδος «Κοινωνίας των Εκκλησιών», κατά το πρότυπο της «Κοινωνίας των Εθνών». Ο Σουηδός λόγιος και διπλωμάτης Κόλμοντιν (Johannes Kolmodin), φίλος του Σόεντερμπλομ, βρισκόταν σε επαφή με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, από τον Φεβρουάριο του 1918, και είχε ενημερώσει παράγοντες του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως για τις προσπάθειες του Σόεντερμπλομ να φέρει σε επαφή εκκλησιαστικούς ηγέτες από διάφορα έθνη.
Υπό την επιρροή του αγγλοαμερικανικού παράγοντα, η Σύνοδος της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, στις 10 Ιανουαρίου 1919, συζήτησε το ζήτημα της οικουμενιστικής συμμαχίας. Σε εκείνη τη σύνοδο, ο Τοποτηρητής του Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως Δωρόθεος πρότεινε τη σύγκλιση και ένωση των Ορθοδόξων με τις Εκκλησίες της Δύσης. Επίσης, κατ’ αναλογία προς την εκπορευόμενη από τις ΗΠΑ ιδέα της Κοινωνίας των Εθνών, η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως ανέλαβε την προώθηση της ιδέας μιας Κοινωνίας των Εκκλησιών. Τον Απρίλιο του 1919, ο Πατριαρχικός Επίτροπος Μητροπολίτης Προύσης Δωρόθεος μετέβη στο Παρίσι για να παρουσιάσει τις απόψεις του Πατριαρχείου στην εκεί εργαζομένη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, όπου ιδρύθηκε η Κοινωνία των Εθνών.
Εναρμονιζόμενο προς το μοντέλο της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που προωθούσε η ατλαντική ελίτ (ιδίως οι ΗΠΑ) και προς την κουλτούρα της Κοινωνίας των Εθνών, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, τον Ιανουάριο του 1920, εξέδωσε μια οικουμενιστική Εγκύκλιο «Προς τας απανταχού Εκκλησίας του Χριστού», στην οποία η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως δήλωνε ότι «η των διαφόρων Χριστιανικών Εκκλησιών προσέγγισις προς αλλήλας και κοινωνία ουκ αποκλείεται υπό των υφισταμένων μεταξύ αυτών δογματικών διαφορών». Επίσης, στην προαναφερθείσα Εγκύκλιο του 1920, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως καθόριζε συγκεκριμένα μέτρα που θα έπρεπε να ληφθούν για να πραγματοποιηθεί η οικουμενιστική σύγκλιση και συμμαχία μεταξύ των διαφορετικών Χριστιανικών Εκκλησιών'το πρώτο μέτρο που πρότεινε ήταν το εξής: «δια της παραδοχής ενιαίου ημερολογίου προς ταυτόχρονον εορτασμόν των μεγάλων χριστιανικών εορτών υπό πασών των Εκκλησιών»...

---------------------------------------------------------------
Αξίζει να σημειωθεί ότι, την 1η Ιανουαρίου 2014, στην επίσημη ιστοσελίδα του ο περίφημος οργανισμός γεωπολιτικών αναλύσεων STRATFOR δημοσίευσε ειδική μελέτη υπό τον τίτλο «Η Γεωπολιτική του Γρηγοριανού Ημερολογίου» (The Geopolitics of the Gregorian Calendar), η οποία είναι διαθέσιμη στο ακόλουθο link:
Η προαναφερθείσα μελέτη του STRATFOR εξηγεί τη μεγάλη πολιτιστική και πολιτική σημασία που έχουν τα ημερολόγια στην ιστορία της ανθρωπότητας.
---------------------------------------------------------------

Το 1923, η βενιζελική παράταξη ξαναπήρε την εξουσία στην Ελλάδα, και η φιλοβενιζελική κυβέρνηση του Στρατηγού Στυλιανού Γονατά –ο οποίος αργότερα, στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, ήταν ένας από τους βασικούς εμπνευστές της δημιουργίας και οργάνωσης των Ταγμάτων Ασφαλείας– φρόντισε ώστε ο Μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος να απομακρυνθεί εκ νέου από τον θρόνο του, οδηγώντας στον πλήρη θρίαμβο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μελετίου. Στις 10 Ιανουαρίου 1923, Μείζων Σύνοδος αποφάσισε, με πολιτική παρέμβαση, την εκθρόνιση του Θεοκλήτου. Στη συνέχεια, η Κυβέρνηση συγκρότησε πενταμελή Αριστίνδην Σύνοδο η οποία, στις 23 Φεβρουαρίου 1923, εξέλεξε ως νέο Μητροπολίτη Αθηνών τον Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, του οποίου η υποψηφιότητα υποστηρίχθηκε παρασκηνιακά από τον Στυλιανό Γονατά, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μελέτιο.
Το δεύτερο βενιζελογενές πραξικόπημα, δηλαδή η χούντα των Στρατηγών Νικολάου Πλαστήρα και Στυλιανού Γονατά, τον Σεπτέμβριο του 1922, επέβαλε το Γρηγοριανό Ημερολόγιο ως το επίσημο ημερολόγιο του Ελληνικού Κράτους, ώστε να εξυπηρετήσει τη διαδικασία ολοκλήρωσης της Ελλάδας στο Δυτικό πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό σύστημα...
Στην αυγή του 21ου αιώνα, το Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Μόσχας, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίαςκαι η Μοναστική Πολιτεία του Αγίου Όρους αποτελούν τους ισχυρότερους και ικανότερους θεματοφύλακες της Ορθόδοξης Παράδοσης γενικά και του Ορθοδόξου Εκκλησιαστικού Ημερολογίου ειδικότερα. Από την άλλη πλευρά, στη διάρκεια του 20ού αιώνα, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως και μεγάλες μερίδες της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας εντάχθηκαν στη σφαίρα επιρροής των ατλαντιστών, με αντίστοιχες πνευματικές συνέπειες (*).

---------------------------------------------------------------
(*) Στις 18 Απριλίου 1962, στην εφημερίδα Καθολική, ο οικουμενιστής και ατλαντιστής Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρας δήλωσε: «Ήδη απεκτήσαμεν την ενότητα με τον Προτεσταντισμόν, δια της οποίας πραγματοποιούμεν ομοσπονδιακήν δύναμην (σημ.: μέσω Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών) 350 εκατομμυρίων ατόμων επί καθαρώς εκκλησιαστικών θεμάτων. Όσον αφορά την Καθολικήν Εκκλησίαν έγιναν πολλαί επαφαί, αύται δε, συνεχίζονται δια να επιτύχωμεν την ομοσπονδίαν των χριστιανικών κλάδων...Με τους Παλαιοκαθολικούς ουδεμίαν έχομεν διαφοράν. Με τους Νεοκαθολικούς, και ιδία μετά το 1870, έχομεν μικράς διαφοράς, αι οποίαι ημπορεί και πρέπει να εξομαλυνθούν».
---------------------------------------------------------------

Ο ατλαντικός συνασπισμός επιβάλλει στις Ορθόδοξες Εκκλησίες των κρατών-μελών του να υιοθετήσουν μια εκκλησιολογία βασισμένη στην προτεσταντική «θεωρία των κλάδων» (Branch Theory), η οποία, από τη σκοπιά της Ορθόδοξης Εκκλησιολογίας, είναι αιρετική, όχι διότι ωθεί στη συμπροσευχή μεταξύ Ορθοδόξων και αλλοδόξων, αλλά διότι η κύρια θέση των υποστηρικτών της «θεωρίας των κλάδων» και ευρύτερα της «Οικουμενικής Κίνησης» είναι ότι η Εκκλησία είναι υποθετικώς διαιρεμένη σε κλάδους. Με αυτήν τη θεωρία, οι Προτεστάντες υποβιβάζουν την Εκκλησία, από μυστικό Σώμα του Χριστού, σε μια εγκόσμια συνομοσπονδία επιμέρους ‘πιστεύω’, βαθύτατα απονευρωμένη και έτοιμη να εξυπηρετήσει τη φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και το μοντέλο του μετα-ανθρώπινου μετα-φιλελευθερισμού...Συγχρόνως, ο Παπισμός συμμετέχει στην Οικουμενική Κίνηση για λόγους διπλωματικούς: δεν υποχωρεί ποτέ από τις αξιώσεις του για το «πρωτείο του Πάπα», αλλά επιδιώκει να αξιοποιήσει το δίκτυο του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών και διάφορα άλλα δίκτυα διαθρησκειακών συνάξεων και συμπροσευχών, με σκοπό να αναδειχθεί ο Πάπας Ρώμης σε παγκόσμιο εκπρόσωπο και πάτρωνα όλων των Χριστιανών αρχικά, και όλων των θρησκευομένων στη συνέχεια.
Η εκκοσμίκευση και ο Σχολαστικισμός οδήγησαν στην πνευματική πτώση της «Πρώτης» ή «Πρεσβυτέρας» Ρώμης. Η εκκοσμίκευση και η υποδούλωση στον Ατλαντισμό και στη φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση (υπό τις ποικίλες πνευματικές και πολιτικές εκδοχές τους, όπως η Οικουμενική Κίνηση, η Θεωρία των Κλάδων και η παποκεντρική διαθρησκειακή συμμαχία) οδήγησαν στη βαθιά κρίση της «Νέας» ή «Δευτέρας» Ρώμης, δηλαδή της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Η λεγόμενη «Τρίτη Ρώμη», δηλαδή η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, έχοντας το πλεονέκτημα να μην είναι πολιτικά υποτελής στο ατλαντικό σύστημα εξουσίας, αποτελεί τον ισχυρότερο διάδοχο του Βυζαντίου και συγχρόνως φέρει τις μεγαλύτερες ευθύνες για την προστασία της Ορθόδοξης Παράδοσης και του βυζαντινού πολιτισμού στον 21ο αιώνα.
Νικόλαος Λάος
(Copyrighted Material)
Πηγή

Επειδή το κείμενο είναι υπερβολικά εκκλησιοκεντρικό και θρησκειοκεντρικό, για εμένα προσωπικά, αναδημοσίευσα επιλεγμένα μέρη του που σχετίζονται με ζητήματα που με απασχολούν. Τη σύνδεση γεωπολιτικής και πνευματικών προϋποθέσεων μέσω της χειραγώγησης πολιτισμικών, θρησκευτικών, μεταφυσικών ζητημάτων - ολόκληρο το κείμενο υπάρχει εδώ. Επίσης, ο Edward Luttwakισχυρίζεται και παράλληλα προειδοποιεί τις Η.Π.Α «πως το Βυζάντιο, και όχι η Ρώμη, μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της Pax Americana».

*
**
*

Το ανθρώπινο είδος είναι ένα και μοναδικό (ιδέα της ανθρωπότητας)'το ανθρώπινο είδος μπορεί να ολοκληρωθεί μόνο υπό μια κυβέρνηση και η Πρόνοια έχει καθορίσει να παίξει το ρόλο αυτό η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Σήμερα, αν κανείς αποδεχτεί τα δύο πρώτα σημεία, είναι εύκολο να αντικαταστήσει τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με τις Ηνωμένες Πολιτείες.


Ο Δάντης είναι αυτός που κρύβεται πίσω από τις διάφορες εκδοχές της αυτοκρατορικής θείας κλήσεις, για παράδειγμα, πίσω από «το μεγάλο έθνος» της Γαλλίας και την πίστη του Mazzini σε μια τρίτη «ματζινιανή» Ρώμη. Η Ρώσικη αποστολή συνδυάζει την Παλαιά Διαθήκη και τη Βυζαντινή Ρωμαϊκή πηγή.



.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική


Κριτική ή review.

$
0
0

Ψάχνοντας στο διαδίκτυο για πληροφορίες σχετικά με μια οποιαδήποτε ταινία, η μηχανή αναζήτησης θα μας δώσει εκατοντάδες ή και χιλιάδες αποτελέσματα από ένα ευρύ φάσμα δικτυακών τόπων: άρθρα που προέρχονται από μεγάλες εφημερίδες, από περιοδικά, από κινηματογραφικές ιστοσελίδες, από προσωπικά ιστολόγια ανθρώπων που έχουν χόμπι να σχολιάζουν ταινίες κλπ. Αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι το πώς οι έκαστοτε συντακτες ονομάζουν αυτό που γράφουν για την ταινία: κριτική, άποψη, σχόλιο, review, παρουσίαση..


Με το πέρασμα του χρόνου οι έννοιες "κριτική"και "review"έφτασαν να σημαίνουν το ίδιο πράγμα και να χρησιμοποιούνται ως συνώνυμα. Παρ'όλα αυτά, η διάκριση είναι υπαρκτή και σημαντική. Και για να την εντοπίσουμε θα ξεκινήσουμε από τις ίδιες τις λέξεις.
Η "κριτική"προέρχεται από το ρήμα κρίνω και σημαίνει να διαχωρίζεις, να αποφασίζεις, και φυσικά να διατυπώνεις κρίσεις για την αξία κάποιου πράγματος.
Η λέξη "review"προέρχεται από δύο Λατινικές λέξεις, την πρόθεση "re"που σημαίνει "ξανά", και το ρήμα "videre"που σημαίνει "βλέπω". Έτσι, review σημαίνει κυριολεκτικά "ξαναβλέπω".
Όμως ας αφήσουμε πίσω την ετυμολογία και ας περάσουμε στο σήμερα. Διαβάζοντας review για κάποιο βιβλίο, μια θεατρική παράσταση, μια ταινία, θα βρούμε μια περίληψη των γεγονότων και της πλοκής, και μια κρίση σχετικά με αυτά τα γεγονότα. Θα διαβάσουμε για το πόσο καλές ήταν οι ερμηνείες των ηθοποιών, πόσο καλά και με ποιόν τρόπο ο συγγραφέας ή ο σκηνοθέτης έχτισε την πλοκή του, πόσο αναπτύσσονται οι χαρακτήρες, ποιά μέσα χρησιμοποιήθηκαν (τρόπους αφήγησης).
Στο “review” τόσο η περίληψη όσο και η κρίση ξεκινούν από την ταινία και περιστρέφονται γύρω από αυτήν. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ελληνική λέξη για το “review” είναι "ανασκόπηση" (από την πρόθεση "ανά-"που σημαίνει ξανά, και το ρήμα "σκοπώ"που σημαίνει κοιτάζω/εξετάζω). Η ανασκόπηση μια ταινίας είναι το ξανακοίταγμά της. Η κριτική πλευρά μιας ανασκόπησης βασίζεται συνήθως στις (γενικώς αποδεκτές) απαιτήσεις και προσδοκίες του μέσου θεατή, και το εύρος της κριτικής ξεκινάει και τελειώνει στην συγκεκριμένη ταινία.


Η “κριτική”, από την άλλη μεριά, δεν θα επικεντρωθεί τόσο πολύ στην ανασκόπηση των γεγονότων και της πλοκής, αλλά επιπλέον θα επιχειρήσει να τοποθετήσει το έργο μέσα σε τρία πλαίσια: το πλαίσιο του είδους (genre) στο οποίο ανήκει η ταινία, το πλαίσιο του προσωπικού έργου του σκηνοθέτη, και το ιστορικό πλαίσιο της τέχνης του κινηματογράφου.
Έτσι, το μέτρο σύγκρισης δεν είναι μόνο οι απαιτήσεις και προσδοκίες του θεατή, αλλά επίσης:
- η θέση της ταινίας μέσα στην ομάδα ταινιών που αποτελούν το είδος της (ποιά στοιχεία αναπαράγει, ποιά στερεότυπα συναντάμε, ποιές νόρμες προσπαθεί να σπάσει, πόσο καλά λειτουργεί ως θρίλερ, κωμωδία, δράμα κλπ.)
- η θέση της ταινίας μέσα στο -μέχρι τώρα- έργο του σκηνοθέτη (πώς και αν συνδέεται με το προηγούμενο έργο του, αποτελεί ή όχι μια νέα πτυχή για τον σκηνοθέτη, ακολουθεί την ασφαλή δοκιμασμένη οδό ή επιχειρεί ένα άλμα προς κάτι καινούριο)
- η θέση της ταινίας ως άλλο ένα δημιούργημα της τέχνης του κινηματογράφου (ποιές ταινίες μπορεί να θυμίζει, τί επιρροές υπάρχουν, προσφέρει κάτι καινούριο στην τέχνη, ποιά οπτικά ή ακουστικά στοιχεία παρουσιάζουν ενδιαφέρον, υπάρχουν λόγοι για να την θυμόμαστε στο μέλλον κλπ.)
Η κριτική στάση είναι ακόμα πιο σημαντική όταν έχουμε να κάνουμε με μια πρωτοποριακή/πειραματική (ασυνήθιστη) ταινία. Εκεί ο κριτικός πρέπει να μπορεί να καταλάβει όχι μόνο τί επιχειρεί να κάνει ο σκηνοθέτης, αλλά επίσης πόσο καλά το κατάφερε βασιζόμενος στην νόρμα και τους κανόνες που προσπαθεί να ξεπεράσει/ανατρέψει.
Καθώς η ποπ-μαζική κουλτούρα εξαπλώνεται, αναπτύσσεται μαζί της και ένα συνεχώς διευρυνόμενο δίκτυο ποπ-μαζικών μέσων παρουσίασης και κριτικής ταινιών (με κεντρικό πεδίο αναφοράς το διαδίκτυο). Χωρίς αμφιβολία, τα reviews είναι αυτά που επικρατούν σχεδόν σαρωτικά έναντι των κριτικών. Οι βασικοί παράγοντες που ωθούν τα πράγματα σε αυτή την κατεύθυνση είναι ο χρόνος και ο ανταγωνισμός. Περισσότερες ταινίες σημαίνει λιγότερος διαθέσιμος χρόνος για την παρουσίαση της καθεμίας, σημαίνει λιγότερος διαθέσιμος χρόνος από την πλευρά των αναγνωστών προκειμένου να διαβάσουν μια κριτική και μικρότερες αντοχές συγκέντρωσης προκειμένου να διαβάσουν ένα μακροσκελές κείμενο. Περισσότερος ανταγωνισμός σημαίνει απαίτηση για περισσότερο υλικό που "ανεβάζεται"στην ιστοσελίδα κάθε μέρα, σημαίνει λιγότερο διαθέσιμο χώρο γραφής για μια κριτική.
Έτσι, όταν διαβάζετε μια παρουσίαση ταινίας που έχει έκταση όσο δύο μεγάλες παράγραφοι (η μία περιγράφει την πλοκή και η άλλη δίνει συμπυκνωμένα κάποια στοιχεία για την ταινία) και όπου ο γράφων εκφράζει την άποψή του με κωδικοποιημένα σχήματα (καλή / άθλια, έξυπνη / σαχλαμάρα, δείτε την / μη τη δείτε), τότε πιθανότατα διαβάζετε review και όχι κριτική.
Όταν πάλι, κάποιος επιθυμεί πραγματικά να ενημερώσει τον αναγνώστη του για κάτι περισσότερο από την πλοκή της ταινίας και την προσωπική γνώμη του, τότε η κριτική είναι ο μόνος δρόμος, έστω και αν αυτός ο δρόμος είναι μακρύτερος και πιο απαιτητικός από εκείνον της ανασκόπησης.
Και οι δύο τρόποι έχουν την χρησιμότητά τους. Αν θέλω να πάω σινεμά το βράδυ, μου αρκεί να διαβάσω reviews των ταινιών που προβάλλονται στις αίθουσες. Αν μετά την προβολή διαφωνώ με το review κάποιου γράφοντα, μπορώ απλώς την επόμενη φορά να επικεντρωθώ σε εκείνους που το γούστο τους ταιριάζει με το δικό μου. Αν πάλι διαβάζω κριτική τότε μπορεί να δω την ταινία υπό άλλο πρίσμα, μπορεί να μάθω κάτι, και κυρίως αν διαφωνώ με την κριτική και θέλω να σχολιάσω, θα το κάνω με άλλη διάθεση, έχοντας διαφορετική σημείο εκκίνησης και –τουλάχιστον- σεβόμενος τη δουλειά που έχει κάνει ο κριτικός, τις γνώσεις του, και τον χρόνο που κατέβαλλε για να παρουσιάσει κριτικά μια ταινία.

Fidelio
Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο
Cogito Ergo Film

.~`~.

Ο ευρωκεντρισμός και τα άβαταρ του: τα διλήμματα της κοινωνικής επιστήμης. Εισαγωγή.

$
0
0
.
Η κοινωνική επιστήμη ήταν ευρωκεντρική σε όλη τη διάρκεια της θεσμικής ιστορίας της, από τότε δηλαδή που φτιάχτηκαν τμήματα που δίδασκαν κοινωνικές επιστήμες μέσα στα πανεπιστημιακά συστήματα. Πράγμα διόλου εκπληκτικό. Η κοινωνική επιστήμη είναι προϊόν του νεωτερικού κοσμοσυστήματος, και ο Ευρωκεντρισμός συγκρότησε τη γεωκουλτούρα του νεωτερικού κόσμου. Εξάλου οι καταβολές της κοινωνικής επιστήμης ως θεσμικής δομής εντοπίζονται κυρίως στην Ευρώπη (Στην Ευρώπη ως πολιτισμική παρά ως γεωγραφική έννοια'μ'αυτή την έννοια θα χρησιμοποιήσουμε εδώ τον όρο 'Ευρώπη'όταν μιλάμε για τους τελευταίους δύο αιώνες, εννοώντας κατεξοχήν και από κοινού τη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική).
Στην πραγματικότητα, οι διάφοροι κλάδοι της κοινωνικής επιστήμης εντοπίζονταν σε συντριπτικό βαθμό, τουλάχιστον μέχρι το 1945, σε πέντε μόλις χώρες -Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία, Ιταλία και Η.Π.Α. Αλλά ακόμη και σήμερα, παρά την παγκόσμια εξάπλωση της κοινωνικής επιστήμης ως δραστηριότητας, οι κοινωνικοί επιστήμονες παραμένουν, στη μεγάλη πλειονότητα τους, ευρωπαίοι.
Η κοινωνική επιστήμη αναδύθηκε απαντώντας σε ευρωπαϊκά προβλήματα, σε μια ιστορική στιγμή κατά την οποία η Ευρώπηκυριαρχούσε σ'ολόκληρο το κοσμοσύστημα. Ήταν πρακτικά αναπόφευκτο λοιπόν, η μεθοδολογία της και η επιστημολογία της ν'αντανακλούν τους περιορισμούς του λίκνου της. Ωστόσο, στην περίοδο μετά το 1945, η αποαποικιοποίηση Ασίας και Αφρικής, και η έντονα οξυμένη πολιτική συνείδηση ολόκληρου του μη ευρωπαϊκού κόσμου, επηρέασαν και τον κόσμο της γνώσης όχι λιγότερο απ'ό,τι την πολιτική ζωή του κοσμοσυστήματος. Μια μεγάλη διαφορά από το παρελθόν, τουλάχιστον εδώ και καμιά τριανταριά χρόνια, είναι πως σήμερα ο «ευρωκεντρισμός» της κοινωνικής επιστήμης δέχεται επίθεση, σοβαρή επίθεση.
Αυτή, βεβαίως, κατά βάση είναι δικαιολογημένη, και δεν χωρά αμφιβολία πως, αν πρόκειται να προοδεύσει η κοινωνική επιστήμη τον εικοστό πρώτο αιώνα, πρέπει να ξεπεράσει την ευρωκεντρική της κληρονομιά, η οποία παραμόρφωσε τις αναλύσεις της και την ικανότητα της να αντιμετωπίζει τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου. Για να το κάνουμε όμως αυτό πρέπει πρώτα να ξαναδούμε προσεκτικά τι σημαίνει Ευρωκεντρισμός, γιατί αυτός, όπως θα δούμε παρακάτω,
έχει πολλά κεφάλια, σαν τη Λερναία Ύδρα, και πολλά άβαταρ.
Τέτοιοι δράκοι δεν σφάζονται εύκολα. Μάλιστα, αν δεν προσέξουμε, νομίζοντας ότι πολεμάμε τον Ευρωκεντρισμό μπορεί να ενισχύσουμε την εξουσία του πάνω στην κοινότητα των επιστημόνων, να τον επικρίνουμε ξεκινώντας από ευρωκεντρικές αντιλήψεις.

Οι επικρίσεις κατά του ευρωκεντρισμού
Υπάρχουν τουλάχιστον πέντε διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους η κοινωνική επιστήμη λέγεται πως είναι ευρωκεντρική. Δεν συγκροτούν κανένα λογικά σφιχτοδεμένο σύνολο κατηγοριών, αλλά αλληλεπικαλύπτονται με τρόπους μάλλον θολούς. Ωστόσο, θα ήταν χρήσιμο να ανασκοπήσουμε τις διάφορες αυτές επικρίσεις κάτω από πέντε επικεφαλίδες, μιας και έχει υποστηριχθεί ότι η κοινωνική επιστήμη εκφράζει τον ευρωκεντρισμό της μέσω: (1) της ιστοριογραφίας της, (2) του επαρχιωτικού οικουμενισμού της, (3) των εκ προοιμίου υποθέσεων της σχετικά με τον (Δυτικό) πολιτισμό, (4) του Οριενταλισμού της, και (5) των προσπαθειών της να επιβάλλει τη θεωρία περί προόδου.


Παρουσιάστηκε στη Σεούλ της Νότιας Κορέας, στις 22/23 Νοεμβρίου του 1996, ως κεντρική ανακοίνωση στο Περιφερειακό Συνέδριο Ανατολικής Ασίας της Διεθνούς Κοινωνιολογικής Εταιρείας. Συνδιοργανωτές ήταν η Διεθνής Κοινωνιολογική Εταιρεία και η Κορεατική Κοινωνιολογική Εταιρεία.
*
...όπως η απαρχή των Νέων Χρόνων συνέπεσε χονδρικά με την απαρχή της παγκόσμιας κυριαρχίας της Ευρώπης, έτσι και το τέλος τους συνέπεσε με το τέλος της κυριαρχίας αυτής. Οι Νέοι Χρόνοι δεν ήσαν απλώς φαινόμενο ευρωπαϊκό, αλλά είχαν περιεχόμενο ευρωκεντρικό, τόσο κοσμοθεωρητικά όσο και οικονομικοπολιτικά...
Στο τέλος της έφτασε απλώς μία ιστορική εποχή, και μαζί της στέρεψαν τώρα τα τρία μεγάλα πολιτικά-ιδεολογικά ρεύματα που τη χαρακτήρισαν: ο συντηρητισμός, ο φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός (η κοινωνική δημοκρατία)... μόλις τώρα, μετά το εξαιρετικά δραματικό κοσμοϊστορικό επεισόδιο του Ψυχρού Πολέμου, έρχονται στην επιφάνεια οι βαθύτερες κινητήριες δυνάμεις της μελλοντικής πλανητικής πολιτικής, οι οποίες συσσωρεύονταν, πολλές φορές ανεπαίσθητα, κάτω από τη Θυελλώδη πολιτική ιστορία του 20ού αι... Αν στο πλαίσιο αυτό θα γεννηθούν νέες ιδεολογίες ή θα χρησιμοποιηθούν κατάλοιπα των παλαιών σε νέα συσκευασία, αυτό εξαρτάται από την υφή και την ένταση των συγκρούσεων... Αν ωστόσο, μέσα σε πιο υποφερτές καταστάσεις, διαμορφωθούν καινούργιες ιδεολογίες, τότε η μορφή και το περιεχόμενο τους θα προσδιορισθούν από τον χαρακτήρα των υποκειμένων και των συνομαδώσεων της πλανητικής πολιτικής...


.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

*
*
*
*
*
*

Κρίση του δυτικού ατόμου και της νεωτερικότητας. Σύγχρονη ακοσμία και ακοινωνικότητα και υποδούλωση, σε βιομηχανική κλίμακα, της ζωής στον θάνατο.

$
0
0
.
.~`~.
I
α´
Χάσαμε το νόημα της «αρχής». Επειδή γεννηθήκαμε τελευταίοι, δεν παύουμε σήμερα να υπογράφουμε τη ληξιαρχική πράξη του θανάτου της νεωτερικότητας... ζούμε το τέλος των ιδεολογιών, το τέλος της προόδου, το τέλος της ιστορίας, το τέλος της τέχνης και, για όσους έχουν πιο εκλεπτυσμένη σκέψη, ζούμε το τέλος της μεταφυσικής. Από 'δω και πέρα τίποτα δεν μπορεί να μας συμβεί, μετά απ'ό,τι πιστέψαμε, βιώσαμε και υποφέραμε'ούτε μας εκπλήσσει το τέλος των ψευδαισθήσεων μας... Η απογοήτευση μας συνδυάζεται με την αδυναμία μας, καθώς περιπίπτουν σε λήθη οι μεγάλες αφηγήσεις που έχουν ζωογονήσει τον κόσμο εδώ και αιώνες και που, μέσα στη γενικευμένη άμπωτη του νοήματος, σβήνουν τώρα το πρόσωπο του πάνω στην άμμο της νεωτερικότητας. Αυτός ο μόνιμος ίλιγγος της λογικής, που την βυθίζει μέσα στην εσωτερική της άβυσσο, υφαίνει μια άπειρη σειρά παραλλαγών για το θάνατο του Θεού και, κατά συνέπεια, για τον θάνατο του ανθρώπου...
Η σκιά αυτού του προαναγγελθέντος θανάτου πλανιόταν πάνω από έναν ολόκληρο αιώνα παγκοσμίων πολέμων, μαζικών εκτελέσεων και πυρηνικής αποκάλυψης, που σημαδεύτηκε από τις μαύρες μορφές της βαρβαρότητας:
Νταχάου, Γκούλαγκ ή Χιροσίμα.
Ορισμένοι διαβεβαίωσαν ότι είχαμε φτάσει στο τέρμα της σκέψης, ή στην άκρη της νύχτας, με το Άουσβιτς, στον τελευταίο κύκλο της κόλασης όπου το συρματόπλεγμα έπαιρνε τη θέση της συνείδησης...

Τι σόι άνθρωπος είναι αυτός που άλλαξε κατεύθυνση στη γνώση για να υποδουλώσει, σε βιομηχανική κλίμακα, τη ζωή στον θάνατο;

Ταυτισμένη καταγωγικά με τον Διαφωτισμό, η νεωτερικότητα ισχυριζόταν ότι θα δημιουργούσε τον απόλυτο άνθρωπο, ότι θα ξερίζωνε από αυτόν τη βαρβαρότητα και ότι θα στεφανωνόταν με τη νικητήρια αύρα του πολιτισμού... Κατακτώντας τις πιο παράξενες χώρες, σ'αυτές τις μεθορίους του πολιτισμού ο άγριος και ο βάρβαρος θα του πρότειναν τον εαυτό τους ως καθρέφτη... Ο Διαφωτισμός θα σκόρπιζε τη βαριά καταχνιά των πρωτόγονων πρωινών που απαγόρευαν στους άγριους και στους βάρβαρους, τους βυθισμένους μέσα στην αποκτήνωση ή αγριότητα, να αντιληφθούν την ίδια τους την ανθρωπιά. Ο Rousseau μπορούσε μεν να αντιστρέφει, ειρωνικά, το παιχνίδι των αντιθέσεων υποστηρίζωντας τα φώτα τη φύσης ενάντια στα σκοτάδια του πολιτισμού συνέχιζε όμως να ελπίζει, στο βάθος της καρδιάς του, ότι η λογική θα θριάμβευε πάνω στα υπολείμματα της βαρβαρότητας που παραμορφώνουν το ανθρώπινο πρόσωπο.

β´
Μόνο με τον στιγμιαίο φωτισμό που προσιδιάζει στη σκέψη -αυτήν τη λάμψη που θα ξαναβρούμε, από τον Πλάτωνα ως τον Heidegger και από τη Simone Weil ως τη Hannah Arendt, όταν θα αναρωτηθούμε τι σημαίνει σκέπτεσθαι- θα είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τη διπλή πολικότητα της ανθρωπιάς και της βαρβαρότητας, μέσα σε ένα και μοναδικό ον. Αυτός ο φωτισμός, με τη διάρρηξη του υπερβατικού, θα μας αποκαλύψει κάτω από ποιές προϋποθέσεις η βαρβαρότητα είναι δυνατή, πρώτα-πρώτα στον νεωτερικό κόσμο, ο οποίος, παρά την απαίτηση του για ελευθερία, γνώρισε την υποδούλωση ολόκληρης της φύσης και του ίδιου του ανθρώπου σε αυτό που ο Horkheimer και ο Adorno αποκαλούν «δεσποτικό υποκείμενο».
Αυτές οι προϋποθέσεις μου φαίνεται, ότι ξαναγυρίζουν, εντέλει, σε μια και μόνη αρχή, την αρχή της εσωτερικότηταςτου ανθρώπου ο οποίος, μη διαθέτοντας κανένα εξωτερικό φως, παραμένει υποταγμένος στις κατοπτρικές αντανακλάσεις του ανθρώπινου και του βάρβαρου, με το να φυλακίζει το άλλο στην ανεστραμμένη εικόνα του εαυτού του, χωρίς ποτέ να μπορεί να αποδράσει από την κόλαση της απομόνωσης του. Η κόλαση δεν είναι ποτέ οι άλλοι, όπως υποστηρίζει ένα πολύ διαδεδομένο σόφισμα, η κόλαση είναι πάντοτε ο εαυτός μας, από τη στιγμή που το εντός δεν αναγνωρίζει κανένα εξωτερικό άνοιγμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο βάρβαρός είναι μέσα μας... Βαρβαρότητα είναι τόσο η λιποταξία του εαυτού μας όσο και η υποχώρηση του εγώ'το εγώ δεν εξαντλεί ολόκληρο το πεδίο του εαυτού μας... Δεν θα μας εκπλήξει το ότι η βαρβαρότητα βρίσκεται στο εσωτερικό, ακριβέστερα μέσα στο «υποκείμενο» ή στο self των Νεώτερωνπου απελευθέρωσε τις δυνάμεις του Εγώ ενάντια στη φύση, στους ανθρώπους και τον Θεό... Σε αντίθεση με την πρωτόγονη βαρβαρότητα, αυτήν που ο Vico ονόμαζε «βαρβαρότητα των αισθήσεων», η βαρβαρότητα της σκέψης δεν αλλοτριώνεται άμεσα με την εξωτερικότητα της καταστροφής'ξέρει να πηγαίνει με το πάσο της και να αφήνει τη μυστική της επιθυμία για το μηδέν να ωριμάσει...
Η ερήμωση του νοήματος και της χαμένης στην αναζήτηση ψυχής αισθητοποιείται από τα φαινόμενα που τη συνοδεύουν. Θα ονομάσω φαινόμενο βαρβαρότηταςκάθε είδος ανθρώπινης στειρότητας στο πεδίο της ηθικής, της πολιτικής, της εκπαίδευσης και της κουλτούρας. Η έκφραση «φαινόμενο βαρβαρότητας» μου φαίνεται πιο ευρεία, και πιο βαθιά, από την έκφραση «διεστραμμένο φαινόμενο», για το οποίο ο Raymond Boudon έδειξε με ποιό τρόπο αναστάτωνε την κοινωνική τάξη συσχετίζοντας ένα ανεπιθύμητο, αν όχι δυσάρεστο, αποτέλεσμα με μια λελογισμένη και καλοπροαίρετη απόφαση. Χαρακτηρίζεται, διττά, από την αφετηριακή της κενότητα -το υποκείμενο απομονώνεται στον εαυτό του- και από την τελική της κενότητα - την έλλειψη σκοπού. Μιλάμε για φαινόμενο βαρβαρότητας κάθε φορά που μια πράξη, μια δημιουργία ή ένας θεσμός του ενταγμένου στα κοινά ανθρώπου δεν δημιουργεί νόημα, αλλά το καταστρέφει ή το σπαταλάει, αντλώντας σαν το παράσιτο χυμούς από τα προγενέστερα έργα ή από τα ιστορικά τους ιζήματα. Ο Nietzsche είχε από τους πρώτους δείξει ότι η θέληση για γνώση του νεότερου πολιτισμού, που αυτός τον χαρακτήρισε «τερατώδη παρακμή», ήταν κι αυτή φορτωμένη από τον ίδιο βάρβαρο παρασιτισμό εις βάρος του παρελθόντος. «Πλέον δεν συσσωρεύουμε, σπαταλάμε τα κεφάλαια των προγόνων μας, ακόμα και στον τρόπο γνώσηςμας»...
Ο Raymond Boudon έδειξε εύστοχα, στο Το δίκαιο και το αληθινό, ότι ο σύγχρονος σχετικισμός και μηδενισμός είναι τα διεστραμμένα φαινόμενα του θετικισμού: παρουσιάζουν ως πρόοδο, και μάλιστα ως απόλυτη πρόοδο, τις τρέχουσες σχετικιστικές συμπεριφορές, μόνο και μόνο επειδή, στην πράξη, διαδέχτηκαν τις προγενέστερες καθολικιστικές συμπεριφορές. Αλλά αν όλα ταιριάζουν με όλα και αν, πραγματικά, όλα έχουν αξία, δεν υπάρχουν πια καθολικοί και αντικειμενικοί λόγοι, ώστε να προτιμήσουμε το δημοκρατικό σύστημα από το ναζιστικό ή, γενικότερα, τη θέση «όλα έχουν αξία» από την αντίθετη της «τίποτα δεν είναι απολύτως ίσο με κάτι άλλο». Ο Boudon δεν δυσκολεύεται να εντοπίσει τον λογικό φαύλο κύκλο, αλλά και τον ηθικό φαύλο κύκλο, μέσα στον οποίο εγκλωβίζεται ο Richard Rorty, ένας από τους αρχιερείς του σχετικισμού, όταν υποστηρίζει ότι «τα αισθήματα τρόμου που μας εμπνέει το Άουσβιτς» αποτελούν «προϊόν μιας ιστορικής συνθήκης»...
Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, η μαζική βαρβαρότητα, με τα χαρακτηριστικά ενός κοινωνικού ή φυλετικού λόγου, παρήγαγε συστηματικά μαζικά εγκλήματα. Σκοτώσαμε με απανωτές βολές την ανθρωπιά, την εξορίσαμε στο Μπούχενβαλτ, τη συντρίψαμε στη Δρέσδη και την κάναμε γυαλιά-καρφιά στη Χιροσίμα, την εξοντώσαμε στην Πνομ Πενχ. Ο θάνατος δεν χτύπησε αποκλειστικά ανθρώπους κατ'άτομα, κατά οικογένειες ή κατά κοινότητες, αλλά κατά τμήματα της ανθρωπότητας, όπως εξάγουμε βιομηχανικά πέτρες από ένα λατομείο πριν τις τεμαχίσουμε κομμάτι-κομμάτι... Εβραίους, Τσιγγάνους, Κουλάκους, Κοζάκους, Τατάρους, πολωνέζους υπάλληλους, κινέζους χωρικούς και αστούς χμέρ, με όλους τους πιθανούς τρόπους, κατά ηλικία, φύλο, εθνικότητα, κοινωνική τάξη ή επάγγελμα...
Πως είναι δυνατόν το μαζικό έγκλημα; Ποιό είναι το ηθικό clinamen που έκανε τις μαζικές κοινωνίες και τις ιδεολογίες τους να παραπαίουν, με τρόπο ασύλληπτο... ξεριζώνοντας ολόκληρες ομάδες από τη φυσική τους ρίζα στον κόσμο, όπως κατεδαφίζουμε με την μπουλντόζα ένα αρχαίο κτήριο με τον έναν όροφο μετά τον άλλο να βουλιάζουν μέσα στη σκόνη; Ο αιώνας μας δεν έχει εκτελέσει τους ανθρώπους σαν σκυλιά, αλλά σαν μάζες σάρκας που δεν διαφέρουν η μια από την άλλη και που, στη πιο ακραία περίπτωση, στην Καμπότζη για παράδειγμα, προκάλεσαν τον κανιβαλισμό και τη ζωοποίηση. Πως το φως της λογικής, που ο Ηράκλειτοςτο συνέκρινε με τη φωτιά, μπόρεσε να μετατρέψει, στο όνομα της ανθρωπιάς, τους ανθρώπους σε στάχτες;
Επειδή η τυπική λογική είναι κενή, προκειμένου να επενδύσει καλύτερα στην ολότητα της εμπειρίας, δημιουργεί επίσης κενό γύρω της. Αυτή η κατά κυριολεξίαν οντολογική θέση, που διαμορφώνει τον παράδοξο οπλισμό της Διαλεκτικής του διαφωτισμού, μπορεί να ερμηνευθεί με δύο διαφορετικούς τρόπους: σε ηθικό επίπεδο, η απεριόριστη υποκειμενικότητα του ανθρώπου καταλήγει στην καταστροφή του υποκειμένου, και σε πολιτικό επίπεδο, η χωρίς όρια κοινωνικοποίηση του ανθρώπου καταλήγει στον θάνατο του πολίτη, αφού ο ολοκληρωτισμός είναι τελικά η συνέχεια της δημοκρατίας με άλλα μέσα.
Αυτός ήταν ήδη ο φόβος του Nietzsche, πριν από τη στροφή του αιώνα, όταν προφήτευε την εμφάνιση παγκόσμιων πολέμων που θα διεξάγοταν στο όνομα φιλοσοφικών αρχών στο πεδίο, ανοιχτό σαν πληγή, της δημοκρατικής ζωής. Αυτή θα είναι επίσης η θέση της Hannah Arendt, που θα διακρίνει στην εξαφάνιση του κοινού κόσμου τις προκείμενες της επιδρομής του ολοκληρωτισμού...
Στις επιστολές που αντάλλασσε, αφιερωμένες σε αναλύσεις για τον φασισμό και τον κομμουνισμό, ο François Furet δεν συμμερίζεται τη θέση του Ernst Nolte που υποστηρίζει ότι ο φασισμός δημιουργήθηκε ως αντίδραση στον κομμουνισμό, και βλέπει στα δύο ολοκληρωτικά κινήματα «δύο δυνάμει μορφές της μοντέρνας δημοκρατίας που ξεπηδούν από την ιστορία»... ο υποκειμενικός φορμαλισμός καταστρέφει την ανθρώπινη ουσιακότητα. Ο δημοκρατικός κόσμος υπήρξε η μήτρα... επειδή είχε οδηγήσει τον άνθρωπο, σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, σε αυτήν τη νέα μορφή μαζικού-ανθρώπου του οποίου οι στοχαστές της νεωτερικότητας προέβλεψαν την εμφάνιση, από τον Poe και τον Baudelaire μέχρι τον Benjamin, από τον Flaubert, τον Tocquevilleκαι τον Nietzscheμέχρι τον Ortega ή τον Camus.

---------------------------------------------------------------
Ρωτήστε κάθε καλό Γάλλο, που διαβάζει κάθε μέρα την εφημερίδα τουστο καφενείο του, τι καταλαβαίνει με τη λέξη πρόοδος. Θα απαντήσει ότι είναι ο ατμός, ο ηλεκτρισμός και το αεριόφως, θαύματα άγνωστα στους Ρωμαίους και πως αυτές οι ανακαλύψεις μαρτυρούν την απόλυτη ανωτερότητα μας σε σχέση με τους Αρχαίους. Τόσο γεμάτο σκοτάδια είναι αυτό το δυστυχές κρανίο και τόσο περίεργα έχουν συγχυστεί τα αντικείμενα της υλικής και της πνευματικής τάξης! Αυτός ο ανθρωπάκος έχει τόσο αμερικανοποιήθει [το 1855!!!] από αυτους τους ζωοκράτες και βιομηχανικούς φιλόσοφους που έχει χάσει τη στοιχειώδη γνώση των διαφορών που χαρακτηρίζουν τα φαινόμενα του φυσικού και του ηθικού κόσμου, του φυσικού και του υπερφυσικού. Στους 'μαθητές των φιλοσόφων του ατμού και των χημικών σπίρτων'η πρόοδος εμφανίζεται με τη μορφή της 'ατελείωτης σειράς'. Όμως που βρίσκεται αυτή η εγγύηση; Δεν υπάρχει, λέω εγώ, παρά στην ευπιστία και την κενοδοξία σας.
Αφήνω στην άκρη το ερώτημα αν, μαλθακεύοντας την ανθρωπότητα κατ'αναλογία με τις νέες ηδονές που της προσφέρει, η απεριόριστη πρόοδος δεν θα ήταν το πιο ευφυές και το πιο ωμό βασανιστήριο, αν, μέσα από μια επίμονη άρνηση του εαυτού της, δεν θα αποτελούσε έναν τρόπο μιας αδιάκοπα επαναλαμβανόμενης αυτοκτονίας, και αν, αποκλεισμένη στο φλεγόμενο κέντρο της θείας λογικής, δεν θα έμοιαζε με το σκορπιό που διαπερνάται μόνος του με την τρομερή ουρά του, αυτό το αιώνιο desideratum [αντικείμένο πόθου] που αποτελεί την αιώνια απελπισία του...
Charles Baudelaire
---------------------------------------------------------------

γ´
Σε ένα σύντομο κείμενο, το Η κατάρρευση του θάρρους, ο Solzhenitsyn αμφισβητούσε από την πλευρά του, το σύνολο της δυτικής σκέψης φτάνοντας μέχρι τα θεμέλια της. Είναι ο «ορθολογικός ουμανισμός», ο οποίος προέρχεται από τη χριστιανική σύλληψη του κόσμου, που, αποκομμένος από τις πνευματικές του ρίζες, θέλησε να κάνει πραγματικότητα την απόλυτη αυτονομία του ανθρώπου «σε σχέση με οποιαδήποτε δύναμη βρίσκεται έξω από αυτόν». Αυτός ο ανθρωποκεντρισμός καταλήγει, το ξέρουμε, όλοι, στο να τοποθετήσει «την ιδέα του ανθρώπου στο κέντρο όλων όσων υπάρχουν», χύνοντας αυτήν την ιδέα μέσα σε ένα κοινωνικό καλούπι, απαλλάσσοντας τον άνθρωπο από την ευθύνη του έναντι της αρχής που τον θεμελιώνει, εφόσον ο ίδιος είναι αρχή για τον εαυτό του. Η ανθρώπινη ελευθερία γίνεται απροϋποθετη, αφού κανείς δεν οφείλει πια να απολογηθεί για τις πράξεις του ενώπιον κάποιας εξωτερικής εξουσίας, αλλά κρίνεται πια μπροστά στο δικό του δικαστήριο, όντας και κριτής, και μάρτυρας, και κατηγορούμενος...
Μπορούμε να μη συμμεριστούμε την κριτική για τον ουμανισμό του Solzhenitsyn που εξάλλου δεν μέμφεται τα ηθικά του θεμέλια, αλλά τη λήθη της ανώτατης αρχής τους και τη στροφή του ανθρώπου προς τον εαυτό του'δεν θα μπορούσαμε όμως να παραβλέψουμε τη θεωρητική και πρακτική του αξία... η ευρωπαϊκή σύλληψη του ανθρώπου ακολούθησε δύο διαφορετικούς δρόμους με αφετηρία την ίδια αρχαία πηγή: τον δρόμο του τυπικού υποκειμένου και τον δρόμου του ουσιακού ανθρώπου. Αυτοί οι δρόμοι συχνά αναμειγνύονται μέσα στη σύγχρονη ιδεολογία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως επίκαιρα μας θύμισε ο Bladimir Kriegel στην προσπάθεια του να τις ιεραρχήσει.
Από τη μια, η φιλοσοφία του Κράτους, με την οποία συνδέονται τα δικαιώματα του πολίτη, στηρίζεται στη θεωρία της βούλησης του υποκειμένου που είναι απολύτως τυπικής τάξης'από την άλλη, η φιλοσοφία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, που θεμελιώνεται σε μια εντελώς διαφορετική ιδέα, την ιδέα ενός φυσικού νόμου και μιας ουσιακής φύσης, ή ακόμα, όπως σωστά επισημαίνει ο Bladimir Kriegel, «την ιδέα ότι η ανθρώπινη φύση περιλαμβάνει τον νόμο». Η πρώτη αντίληψη προσδιορίζει τον κλειστό χώρο ενός αυτόνομου, βολονταριστικού και διαδικαστικού υποκειμένου, που αντιτίθεται στη φύση της οποίας είναι ο άρχοντας, όπως στον Descartes, ή ο καταστροφέας, όπως στον Sade, χωρίς να υπάρχει το παραμικρό εμπόδιο που να περιορίζει την εξύμνηση της ελευθερίας του. Αυτός ο δρόμος του υποκειμένου είναι αδιέξοδος και οδηγεί τις μεν δημοκρατικές κοινωνίες, το είδαμε στον Charles Taylor, στον ναρκισσισμό και τον εγωισμό της μάζας, τις δε ολοκληρωτικές, στην αχαλίνωτη βία του φυλετικού μίσους και του κοινωνικού υποκειμένου.
Μετατρέποντας το selfσε αρχή συγκρότησης του κόσμου αντί να το αποδώσουμε στον ίδιο τον κόσμο, ο μετακαρτεσιανός θετικισμός καταλήγει στην έκρηξη του υποκειμένου, το οποίο είναι ανίκανο να αντισταθεί στις εντάσεις που απαιτούνται για την απεριόριστη αυτοθεμελίωση του. «Η φιλοσοφία του υποκειμένου είναι φιλοσοφία Βαρβάρων», δεν διστάζει να δηλώσει ο Bladimir Kriegel... πρέπει να σταματήσουμε να αναπαριστούμε τον άνθρωπο με τη μορφή του υποκειμένου και να αποκαταστήσουμε εκ νέου αυτό που ο συγγραφέας ονομάζει «άτομο», και το οποίο προτιμώ από την πλευρά μου να ονομάζω «πρόσωπο» για να τονίσω το εξωτερικό του άνοιγμα...
---------------------------------------------------------------
Η προσπάθεια των ρασιοναλιστών της νεώτερης δυτικοευρωπαϊκής φιλοσοφίας, με πρωτεργάτη τον Ρενέ Ντεκάρτ, να θεμελιώσουν την αλήθεια στη λογική του ατόμου δεν τελεσφόρησε, με αποτέλεσμα οι φιλόσοφοι της βρετανικής σχολής, με πρωτεργάτη τον Ντέιβιντ Χιούμ, και του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, με πρωτοπόρο τον Ιμανουέλ Κάντ, να μεταβούν, από τη σπουδή του εννοιλογικού περιεχομένου της σκέψης, στην αλήθεια του κοινού νου. Με άλλα λόγια, οι φιλόσοφοι της βρετανικής σχολής και του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού ασχολούνται με το άτομο ως 'υποκείμενο'... πρέπει να επισημάνουμε ότι ο ατομικισμός στη Δύση δεν έχει εκφραστεί μόνο με το πρόταγμα του λογισμού του φυσικού υποκειμένου, όπως λ.χ. έχει διαμορφωθεί από τον Καρτεσιανισμό και τον Καντιανισμό, αλλά έχει εκφραστεί και μέσω του Χεγκελιανού κοινοτισμού-εθνικισμού...
Στο πλαίσιο της Χεγκελιανής φιλοσοφίας, γίνεται μια μετάθεση του Δυτικού ατομικισμού από το επίπεδο του φυσικού υποκειμένου (το άτομο ως φυσική μονάδα του ανθρώπινου όντος) στο επίπεδο του έθνους (ως ποσοτικά μεγαλύτερου ατόμου, αλλά πάντως ατόμου). Επίσης, ακολουθώντας τη Χεγκελιανή φιλοσοφία, έστω και αντιστρέφοντας τη Χεγκελιανή διαλεκτική, χάριν του «επιστημονικού υλισμού», ο Κάρλ Μάρξ πρότεινε τη μετάθεση του Δυτικού ατομικισμού από το επίπεδο του έθνους στο επίπεδο της κοινωνικής τάξης. Κανείς τους δεν υπερέβει ουσιαστικά τον Δυτικό ατομικισμό, ουσία του οποίου είναι η πεποίθηση πως η συνείδηση του υποκειμένου (οποιοδήποτε κι αν είναι αυτό το υποκείμενο: φυσικό άτομο, έθνος, κοινωνική τάξη) αποτελεί οντολογικώς επαρκές θεμέλιο της αλήθειας...
Το μεγάλο πρόβλημα της νεωτερικότητας είναι ότι τραυμάτισε βαθιά τον κοινωνητικό χαρακτήρα της ψυχής, γεννώντας το 'άτομο'και άρα, έβλαψε ουσιαστικά τη δυνατότητα της Δύσης να δημιουργεί 'κοινωνία'. Εξ ου και η Δύση, είτε παράγει φιλελευθερισμό, είτε παράγει κομμουνισμό, είτε παράγει φασισμό-εθνικοσοσιαλισμό, είναι ένας οντολογικά ανάπηρος πολιτισμός, διότι δεν έχει τις οντολογικές προϋποθέσεις να παράξει κοινωνία.
Περισσότερα στο II
---------------------------------------------------------------
Η πολιτική, και όχι μόνο ηθική, αποτυχία της νεωτερικότητας, για την οποία θα μιλήσω παρακάτω σε σχέση με τον Benjamin, έχει να κάνει με τη μόνιμη σύγχυση ανάμεσα στο υποκείμενο και το πρόσωπο που έχει διχάσει τον πολίτη ανάμεσα στις πολλές του επιθυμίες, χωρίς να καταφέρει να συγκροτήσει έναν δημόσιο χώρο, όπου θα μπορούσε να αποτυπωθεί η ορθολογικότητα των πολιτικών επιλογών. Η άγρια βαρβαρότητα των φασιστικών και κομμουνιστικών πολιτευμάτων υπάρχει επειδή η ήπια βαρβαρότητα του δημοκρατικού υποκειμένου, που μελετήθηκε εξαντλητικά από τον Tocqueville, τους άφησε το πεδίο ελεύθερο αποξενώνοντας το εσωτερικό υποκείμενο από τον κόσμο και τον Θεό [Vanitas και Feritas. Εισαγωγή στις δύο βαρβαρότητες]. Μόλις ο δεσμός της ευγένειαςκαι ο δεσμός της κοσμιότηταςκαταστράφηκαν, βρεθήκαμε μόνοι σε αυτό το «ιστορικό αδιέξοδο», όπου ο άνθρωπος, όπως γράφει η Hannah Arendt, «όπου κι αν πάει, δεν συναντά παρά τον εαυτό του». Η εξαφάνιση του κόσμου και της φύσης, αυτών των μόνιμων εχθρών του υποκειμένου τους οποίους υποψιαζόταν ότι αντανακλούσαν κρυφά τη σκιά του Θεού, δεν άφησε παρά ηθικά και πολιτικά ερείπια ανάμεσα στα οποία περιπλανιέται «μια κοινωνία ανθρώπων οι οποίοι, δίχως κοινό κόσμο να τους συσχετίζει και να τους διαχωρίζει αυτόματα, είτε ζουν σε απελπιστικό απομονωτισμό ή συνωθούνται όλοι μαζί σε μια μάζα».
Ο François Furet μας επισημαίνει ότι, πάνω στη σκηνή ολόκληρης της Ευρώπης, «ο homo democraticusυποφέρει επειδή στερήθηκε από τον φιλελεύθερο πολιτισμό μια αληθινή ανθρώπινη κοινότητα». Πως θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αφού ο άνθρωπος, έχοντας καταλήξει να είναι μια εικονική μορφή υποκειμένου, δεν είναι πια παρά ένας εικονικός ηθοποιός δίχως καμιά ευθύνη στο πολιτικό πεδίο; Αν ισχύει ότι στα ολοκληρωτικά συστήματα η μόνη πολιτική που εφαρμόστηκε ήταν, σύμφωνα με την έκφραση του Alain Besançon, «η καταστροφή της πολιτικής», αφού το ναζιστικό κόμμα και το κομμουνιστικό κόμμα κατάργησαν όλες τις οργανικές μορφές κοινωνικής ζωής, τα συγκροτημένα σώματα, τις ενώσεις, με μια λέξη, την πραγματικότητα του δημοσίου χώρου, εφόσον οι άνθρωποι συρρικνώθηκαν στην «κατάσταση των ατόμων», τότε είναι εκπληκτικό που διαπιστώνουμε ότι με έναν ήπιο αλλά εξίσου βάρβαρο τρόπο οι σύγχρονες δημοκρατίες συρρίκνωσαν τον πολίτη στην απόλυτη εικονικότητα του νομικού υποκειμένου.
Μόλις το υποκείμενο εμφανίζεται, ο πολιτικός κόσμος αποσύρεται, σαν το παιχνίδι της εικονικότητας να παίρνει στο εξής τη θέση της πραγματικής εξουσίας. Παρακολουθούμε, σε όλες τις μεγάλες δημοκρατίες του 20ου αιώνα, τη συνεχή ελάττωση συμμετοχής των πολιτών στην άσκηση της πολιτικής ζωής και την εξάλειψη του δημόσιου χώρου τον οποίο καταλαμβάνει η ιδιωτική ζωή των ατόμων, έστω κι αν είναι αρχηγοί Κρατών, ή η μιντιακή ανάπτυξη.



.~`~.
II
α´
Η προσπάθεια των ρασιοναλιστών της νεώτερης δυτικοευρωπαϊκής φιλοσοφίας, με πρωτεργάτη τον Ρενέ Ντεκάρτ, να θεμελιώσουν την αλήθεια στη λογική του ατόμου δεν τελεσφόρησε, με αποτέλεσμα οι φιλόσοφοι της βρετανικής σχολής, με πρωτεργάτη τον Ντέιβιντ Χιούμ, και του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, με πρωτοπόρο τον Ιμανουέλ Κάντ, να μεταβούν, από τη σπουδή του εννοιολογικού περιεχομένου της σκέψης, στην αλήθεια του κοινού νου. Με άλλα λόγια, οι φιλόσοφοι της βρετανικής σχολής και του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού ασχολούνται με το άτομο ως 'υποκείμενο'και με την κοσμική αντίληψη της ύπαρξης. Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφικής παράδοσης, 'υποκείμενο'σημαίνει ένα ιστορικό ον γεμάτο με λόγο και βούληση, και πιο συγκεκριμένα σημαίνει έναν ιστορικό δρώντα ικανό να δρα επί τη βάσει του λόγου και της βούλησης.
Όμως τα φιλοσοφήματα της βρετανικής σχολής και του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού -δηλαδή ο πυρήνας αυτού που ονομάζεται νεωτερικότητα- οδήγησαν, με τη σειρά τους, σε νέα αδιέξοδα: αφενός, καλλιεργήθηκε μια αντίληψη περί της συνείδησης ως άγραφου πίνακα, αφετέρου προτάθηκε μια βιοκεντρική-βιολογική αντίληψη της συνείδησης, με αποτέλεσμα το ανθρώπινο πνεύμα -που υποτίθεται ότι θα θριάμβευε μέσω του 'υποκειμένου'- να θεωρηθεί τελικά παθητικό. Η παθητικότητα του ανθρωπίνου πνεύματος στο πλαίσιο της νεωτερικότητας είναι αποτέλεσμα των εξής εξελίξεων που συνέβησαν στη Δύση:
- Αντικαταστάθηκε η μεταφυσική σύνθεση (και άρα η ελευθερία που απορρέει από την αναζήτηση του 'τέλους-σκοπού'των όντων) από την εμπειρική αναζήτηση της σκέψης και την άμεση αποδεικτικότητα της πειραματικής επιστήμης.
- Οι εγκυκλοπεδιστές θεώρησαν τις παραστάσεις ως βιολογικά φαινόμενα του εγκεφάλου, καλλιεργώντας την παθητικότητα μέσω ενός απλοϊκού φυσικαλισμού και αγνοώντας ότι τα ανθρώπινα νοητικά συστήματα δεν χαρακτηρίζονται μόνο από κωδίκευση (ντετερμινισμός) αλλά και από νοηματοδότηση (απροσδιοριστία του πνεύματος).
- Απορρίφθηκε η τελολογία (δηλαδή η αναζήτηση του εσχάτου νοήματος των όντων και των πραγμάτων), η οποία απελευθερώνει τον άνθρωπο από τον υλικό ντετερμινισμό και επιτρέπει την κατανόηση της φύσης του σύμπαντος'για να δοθεί μια ερμηνεία στη φύση του σύμπαντος, πρέπει να υπάρχει προηγούμενη γνώση για τη φύση του νόμου που διέπει το σύμπαν (άρα για το τέλος-σκοπό του σύμπαντος) και που αποτελεί το όχημα για να ταξιδέψει στην εξέλιξη ένα σύμπαν (χωρίς αυτήν τη θεμελιωδώς οντολογική και ειδικότερα τελολογική θεώρηση του σύμπαντος, η επιστημονική μελέτη του σύμπαντος είναι φιλοσοφικώς αδύναμη και ελλιπής)
- Αγνοήθηκε το συναίσθημα.
Οι προαναφερθέντες περιορισμοί και η προαναφερθείσα παθητικότητα του ανθρωπίνου πνεύματος που συντελέστηκαν στο πλαίσιο της νεωτερικότητας, καταγγέλθηκαν από τον Ρουσό, ο οποίος υπερασπίστηκε το συναίσθημα απέναντι στον λόγο. Επίσης, ο Ρουσό προτάσσει ένα υποθετικό μοντέλο αρχέγονου φυσικού ανθρώπου, του οποίου η κοινωνικότητα προέρχεται από τη συμπάθεια, ως φυσική τάση προς συνύπαρξη, και του οποίου το χρέος απορρέει από το συναίσθημα και όχι από το νομικό σύστημα.
Ο Ζαν-Ζακ Ρουσό, στην προσπάθεια του να σώσει την ανθρώπινη ελευθερία από τη πειθαρχία και τη βία της ορθολογικής σκέψης (η οποία είναι η μεγάλη θεότητα των ρασιοναλιστικών Δυτικών πανεπιστημίων και της φυσιοκρατικής πολιτικής οικονομίας), ισχυρίζεται ότι ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο ο άνθρωπος διαφέρει από τα ζώα δεν είναι ότι σκέπτεται, αλλά ότι επιλέγει. Όμως, σε αυτό το σημείο, ο Ρουσό κάνει το πρώτο του βασικό λάθος: υπερασπίζεται και τονίζει τη δυνατότητα του ανθρώπου να επιλέγει, αλλά το κάνει αυτό νομίζοντας ότι ο άνθρωπος προβαίνει σε επιλογές με προοπτική τη φυσικήτου ολοκλήρωση και όχι με προοπτική την πνευματική του ελευθερία. Άρα, τελικά, η διαφορά μεταξύ ανθρώπου και ζώου στο φιλοσοφικό σύστημα του Ρουσό, είναι διαφορά βαθμού φυσικής ολοκλήρωσης. Και πάλι δηλαδή απουσιάζει η ελευθερία της μεταφυσικής.
Ο Ρουσό αντιτίθεται προς τη νεωτερική ορθολογικότητα και υιοθετεί μια κριτική στάση απέναντι στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, επειδή διαφωνεί με την μεθοδο που επέλεξαν να ακολουθήσουν (δηλαδή με τη λογοκρατική μέθοδο), αλλά δεν διαφωνεί με τον σκοπό της νεωτερικότητας και του Διαφωτισμού, δηλαδή με τη προσπάθεια θεμελίωσης της αλήθειας στην ατομική συνείδηση. Το 'εγώ αισθάνομαι'μπορεί μεθοδολογικώς και γνωσιολογικώς να διαφέρει από το 'εγώ σκέπτομαι', αλλά η οντολογία του 'αισθάνομαι άρα υπάρχω' (Ρουσό) είναι κοινή με την οντολογία του 'σκέπτομαι άρα υπάρχω' (Ντεκάρτ). Εξ ου και παρ'ότι ο Ρουσό, όπως και άλλοι Δυτικοί φιλόσοφοι, επικαλείται ως πρότυπο της πολιτικής θεωρίας του το αρχαίο ελληνικό 'άστυ', διαφέρει ουσιωδώς από την αρχαία ελληνική οντολογία.
Παρ'ότι ο Πλούταρχος και οι κλασσικοί Έλληνες φιλόσοφοι άσκησαν ιδιαίτερη γοητεία στον Ρουσό, το ιδεώδες της κοινωνίας και του ατόμου που εκφράζει ο Ρουσό είναι εκείνο του νεωτερικού Δυτικού υποκειμένου. Για τον Ρουσό, ο άνθρωπος είναι από τη φύση του άτομο συναισθηματικό και η κοινωνία του (δηλαδή η 'φυσική'κοινωνία) πρέπει να βασίζεται στο πάθος και όχι σε ψυχρούς υπολογισμούς. Όμως και πάλι, η αφετηρία του Ρουσό είναι το άτομο, έστω το άτομο του αισθήματος (σε αντιδιαστολή προς το άτομο του λόγου των ρασιοναλιστών) αλλά πάντως άτομο. Αντίθετα, στην ελληνική Αρχαιότητα, ο άνθρωπος, ως έλλογο ζώο, δεν είναι στην ουσία του 'άτομο', αλλά σύνθεση ροπών και δυνάμεων, όπως έχουν αναλυθεί στην ψυχολογία του Πλάτωνα, και, κατ'επέκταση, είναι πολιτικό ον στην υπηρεσία της κοινωνικής ευδαιμονίας. Γι'αυτό, στην αρχαία ελληνική θεωρία του Δικαίου, η κοινωνική δικαιοσύνη δεν αφορά στην προστασία 'ανθρωπίνων δικαιωμάτων', αλλά (συμφώνως με την... ελληνική ανθρωπολογία και οντολογία [την οποία εδώ δεν παραθέτουμε]) γίνεται κατανοητή ως προσφορά του πολίτη προς την κοινωνία. Εξ ου και, στην αρχαία Ελλάδα, ο 'ιδιώτης'θεωρείται δευτέρας κατηγορίας άνθρωπος.
---------------------------------------------------------------
[2.40.1] 'Φιλοκαλοῦμέν τε γὰρ μετ'εὐτελείας καὶ φιλοσοφοῦμεν ἄνευ μαλακίας· πλούτωι τε ἔργου μᾶλλον καιρῶι ἢ λόγου κόμπωι χρώμεθα, καὶ τὸ πένεσθαι οὐχ ὁμολογεῖν τινὶ αἰσχρόν, ἀλλὰ μὴ διαφεύγειν ἔργωι αἴσχιον. [2.40.2] ἔνι τε τοῖς αὐτοῖς οἰκείων ἅμα καὶ πολιτικῶν ἐπιμέλεια, καὶ ἑτέροις πρὸς ἔργα τετραμμένοις τὰ πολιτικὰ μὴ ἐνδεῶς γνῶναι· μόνοι γὰρ τόν τε μηδὲν τῶνδε μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα, ἀλλ'ἀχρεῖον νομίζομεν, καὶ οἱ αὐτοὶ ἤτοι κρίνομέν γε ἢ ἐνθυμούμεθα ὀρθῶς τὰ πράγματα, οὐ τοὺς λόγους τοῖς ἔργοις βλάβην ἡγούμενοι, ἀλλὰ μὴ προδιδαχθῆναι μᾶλλον λόγωι πρότερον ἢ ἐπὶ ἃ δεῖ ἔργωι ἐλθεῖν. [2.40.3] διαφερόντως γὰρ δὴ καὶ τόδε ἔχομεν ὥστε τολμᾶν τε οἱ αὐτοὶ μάλιστα καὶ περὶ ὧν ἐπιχειρήσομεν ἐκλογίζεσθαι· ὃ τοῖς ἄλλοις ἀμαθία μὲν θράσος, λογισμὸς δὲ ὄκνον φέρει. κράτιστοι δ'ἂν τὴν ψυχὴν δικαίως κριθεῖεν οἱ τά τε δεινὰ καὶ ἡδέα σαφέστατα γιγνώσκοντες καὶ διὰ ταῦτα μὴ ἀποτρεπόμενοι ἐκ τῶν κινδύνων.
[2.40.1] Διότι είμεθα εραστές του ωραίου, αλλά και φίλοι συγχρόνως της απλότητας, και φιλοσοφούμε -καλλιεργούμε το πνεύμα μας- χωρίς να γινόμαστε μαλθακοί (δηλαδή μαλάκες)'ο πλούτος, εξ άλλου, μας χρησιμεύει ως ευκαιρία περισσότερο προς εκτέλεση έργων, παρά ως αφορμή για κομπασμό, και το θεωρούμε ντροπή να μην παραδέχεται κανείς πως είναι φτωχός, αλλά χειρότερη ντροπή να μην προσπαθήσει να ξεφύγει από τη φτώχεια του με έμπρακτα έργα. [2.40.2] Είμαστε σε θέση οι ίδιοι να φροντίζουμε και για τις προσωπικές μας υποθέσεις και να μην αμελούμε -γι'αυτόν τον λόγο- τα πολιτικά, και παρά τις διάφορες ασχολίες που ο καθένας μας έχει, είμαστε επαρκώς κατατοπισμένοι στα πολιτικά. Διότι είμαστε οι μόνοι που όποιον δεν (συμ)μετέχει καθόλου σε αυτά -όποιον ιδιωτεύει-, δεν τον θεωρούμε φιλήσυχο πολίτη, αλλά άχρηστο, και οι ίδιοι εμείς πάλι που παίρνουμε πολιτικές αποφάσεις, ή τουλάχιστον σχηματίζουμε σωστή γνώμη για τα πράγματα, γιατί νομίζουμε ότι την πράξη δεν την βλάπτει η συζήτηση αλλά το να μην κατατοπιστεί κανείς πρώτα δια μέσου της συζήτησης σχετικά με ότι έχει πραχθεί. [2.40.3] Διότι και σε τούτο διαφέρουμε, καθώς οι ίδιοι είμαστε εξαιρετικά τολμηροί στην δράση και συγχρόνως μελετάμε οι ίδιοι κατά βάθος όσα πρόκειται να επιχειρήσουμε, ενώ στους άλλους αντίθετα η μεν αμάθεια -η άγνοια- γεννάει θράσος, η δε περίσκεψη ενδοιασμό -δισταγμό.
Όμως την πιο μεγάλη δύναμη ψυχής δίκαια κρίνεται πως την έχουν εκείνοι που γνωρίζουν ολοκάθαρα ποια είναι τα φοβερά, και πια τα ευχάριστα, και εντούτοις δεν υποχωρούν εξαιτίας αυτού μπροστά στους κινδύνους.
---------------------------------------------------------------
Σε αντίθεση προς τον ελληνικό πολιτισμό, η νεώτερη Δυτική φιλοσοφία θεωρεί ότι το άτομο προηγείται της κοινωνίας και αντιλαμβάνεται την 'κοινωνία'ως τεχνητό, θεσμικό δημιούργημα και όχι ως τύπο ψυχής. Θεωρίες όπως εκείνες του «κοινωνικού συμβολαίου» του Ρουσό, της κοινοκτημοσύνης του Μαρξ και, της εθνικής ενότητας του Χέγκελ επιχειρούν, επί τη βάσει κάποιου θεσμού (π.χ., ανάλογα με τη θεωρία, κοινωνική τάξη/κολεκτίβα/έθνος), να συνενώσουν μεταξύ τους άτομα σε μια μορφή κοινωνίας...
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι ο ατομικισμός στη Δύση δεν έχει εκφραστεί μόνο με το πρόταγμα του λογισμού του φυσικού υποκειμένου, όπως λ.χ. έχει διαμορφωθεί από τον Καρτεσιανισμό και τον Καντιανισμό, αλλά έχει εκφραστεί και μέσω του Χεγκελιανού κοινοτισμού-εθνικισμού. Ο Γκέοργκ Βίλχελμ Χέγκελ υπερέβη το υποκείμενο του γερμανικού ιδεαλισμού για να αναχθεί σε ποσοτικά μεγαλύτερο και, ως εκ τούτου, ασφαλέστερο υποκείμενο, το ιστορικό υποκείμενο, και όχι για να αναζητήσει μια αλήθεια που θα υπερβαίνει τη Χεγκελιανή 'ιδέα'.
---------------------------------------------------------------
Ο Καντ βλέπει το υποκείμενο ως έναν ηθικό φορέα που προϋπάρχει της κοινωνίας και οδηγείται από τον ηθικό νόμο, την κατηγορηματική προσταγή. Η χεγκελιανή φιλοσοφία απορρίπτει τη θεώρηση του υποκειμένου κατ'αυτόν τον τρόπο, δηλαδή απομονωμένο από την ιστορική κοινότητα που το συγκρότησε. Ενώ ο Κάντ θεωρούσε το απόλυτο ως την εντός του υποκειμένουενότητα του προς το αντικείμενο, ο Χέγκελ θεωρεί ότι η ενότητα υποκειμένου και αντικειμένου πραγματώνεται διαλεκτικά τόσο στο ένα όσο και στο άλλο. Κατά αυτήν την έννοια, η ιστορία αναδεικνύεται ως απόλυτη αξία, και έτσι αφενός το πνεύμα στην ιστορική του διάσταση προσεγγίζεται νοησιαρχικά, αφετέρου το υποκείμενο και το αντικείμενο αποβαίνουν ιδεατά μεγέθη.
---------------------------------------------------------------

β´
Ο Χέγκελ ονομάζει ιδέα το αληθές καθ'εαυτό και δι'εαυτό, και συγκεκριμένα την υλική πραγμάτωση της ιστορικής μορφής του πνεύματος, δηλαδή την απόλυτη ενότητα του ιστορικά σχηματισμένου πνεύματος και της πραγματικότητας. Πνεύμα, δε, στη φιλοσοφία του Χέγκελ, είναι το υποκείμενο που, μετά από την έξοδο του από τον εσωτερικό του κόσμο και την περιπέτεια του στον έξω κόσμο, επέστρεψε στον εαυτό του. Στο επίπεδο της ιστορίας, το Χεγκελιανό υποκείμενο υφίσταται ως 'λαός'και το πνεύμα του ως 'εθνικό πνεύμα'. Συνεπώς, ο άνθρωπος υπάρχει ως συνείδηση μέσα στο πλαίσιο της εθνικής κοινότητας, όπου, εναρμονιζόμενος με την κοινή για όλους ιστορική ανάγκη, προβαίνει σε αυτοκατάργηση της απροσδιοριστίας του πνεύματος, και έτσι υψώνεται σε καθολικό πνεύμα -δηλαδή για τον Χέγκελ, καθολικότητα σημαίνει ταύτιση του ατόμου με το έθνος και την ιστορία.
Στη Χεγκελιανή φιλοσοφία, ο Λόγος είναι η κίνηση του Πνεύματος, δηλαδή του ιστορικού μεγέθους που ονομάζεται 'εθνικό πνεύμα', προς την αυτοσυνειδησία του, και γι'αυτό αποτελεί γνώση μιας απολύτως ιστορικά προσδιορισμένης αλήθειας. Έτσι λοιπόν, εφόσον ο Χέγκελ έκανε την αλήθεια αμιγώς ιστορικό μέγεθος (ταύτισε τον Θέο με την ιστορία) και εφόσον ο άνθρωπος έχει τη δύναμη να γνωρίζει την ιστορική αλήθεια, ο Χέγκελ αποφάνθηκε ότι αποκάλυψε την όντως αλήθεια και με περισσή αλαζονεία, διακήρυξε ότι η ανακάλυψη του σηματοδοτεί το τέλος της ιστορίας της φιλοσοφίας. Όμως, στη Χεγκελιανή φιλοσοφία, ο ίδιος ο άνθρωπος (ενώ γνωρίζει την ιστορία) δεν είναι 'ιστορία' (το έθνος είναι ιστορία), αλλά βρίσκεται αλλοτριωμένος στους κόλπους της ιστορίας, και γι'αυτό, στη Χεγκελιανή φιλοσοφία, ο άνθρωπος -τον οποίο ο Χριστιανισμός αναβίνασε σε ζώσα εικόνα Θεού- δεν γίνεται ο ίδιος αλήθεια. Η ζωή του ανθρώπου, ως ιστορικά προσδιορισμένη, αποβαίνει πορεία προς τον θάνατο και συνδέεται με τα ιστορικά φαινόμενα, ανεξαρτήτως των εσωτερικών βιωμάτων του ανθρώπου. Αυτή είναι η αναπόδραστη κατάληξη μιας φιλοσοφίας στην οποία η αλήθεια αποτελεί απλώς ιστορικό μέγεθος, και άρα αποβαίνει αναγκαστικά λογική, και στην οποία το ιστορικό γίγνεσθαι, ως αιτιοκρατικά προσδιορισμένο, δεν επιτρέπει ελευθερία στο Πνεύμα.
Στο πλαίσιο της Χεγκελιανής φιλοσοφίας, γίνεται μια μετάθεση του Δυτικού ατομικισμού από το επίπεδο του φυσικού υποκειμένου (το άτομο ως φυσική μονάδα του ανθρώπινου όντος) στο επίπεδο του έθνους (ως ποσοτικά μεγαλύτερου ατόμου, αλλά πάντως ατόμου). Επίσης, ακολουθώντας τη Χεγκελιανή φιλοσοφία, έστω και αντιστρέφοντας τη Χεγκελιανή διαλεκτική, χάριν του «επιστημονικού υλισμού», ο Κάρλ Μάρξ πρότεινε τη μετάθεση του Δυτικού ατομικισμού από το επίπεδο του έθνους στο επίπεδο της κοινωνικής τάξης, εισηγούμενος τη θεωρία των ταξικών συγκρούσεων.
---------------------------------------------------------------
...ο Μάρξ προτείνει μια 'πρακτική πολιτική στάση'και αντιτίθεται προς τη 'θεωρητική πολιτική στάση' (καθαρή φιλοσοφία), την οποία υποστήριζε ο Μπρούνο Μπάουερ. Αυτή η 'πρακτική'και 'υλοκρατική'κατεύθυνση της σκέψης του Μαρξ πηγάζει από το βιβλίο Προλεγόμενα στην Ιστοριογραφίατο οποίο συνέγραψε ο Πολωνός ευγενής Αουγκουστ Φον Σιεσκόφσκι (August von Cieszkowski) το 1838. Ο Σιεσκόφσκι άνηκε στον κύκλο των Νέων Χεγκελιανών, όπου άνηκαν επίσης ο Μόζες Ες και ο Καρλ Μαρξ. Στο προαναφερθέν βιβλίο του ο Σιεσκόφσκι κήρυσσε το τέλος της θεωρητικής φιλοσοφίας και πρότεινε τον εναρμονισμό της Χεγκελιανής διαλεκτικής με ένα σχέδιο αλλαγής του κόσμου. Επίσης, η προώθηση μιας πρακτικής φιλοσοφίας απαντάται και στο βιβλίο Ιερή Ιστορία της Ανθρωπότηταςπου συνέγραψε ο Μόζες Ες το 1837. Υπό αυτές τις επιρροές, ο Καρλ Μαρξ απέρριψε την προνεωτερική μεταφυσική, η οποία εξασφάλιζε την αναφορά μιας πράξης σε έναν υπερβατικό σκοπό, και κατέληξε στον «επιστημονικό υλισμό».
---------------------------------------------------------------
Κανείς τους δεν υπερέβει ουσιαστικά τον Δυτικό ατομικισμό, ουσία του οποίου είναι η πεποίθηση πως η συνείδηση του υποκειμένου (οποιοδήποτε κι αν είναι αυτό το υποκείμενο: φυσικό άτομο, έθνος, κοινωνική τάξη) αποτελεί οντολογικώς επαρκές θεμέλιο της αλήθειας. Η θηριώδης μορφή των ατόμων του Χέγκελ, αποκαλύφθηκε ιστορικά από τα καθεστώτα του Χίτλερ και του Μουσολίνι, και η θηριώδης μορφή των ατόμων του Μάρξ αποκαλύφθηκε ιστορικά από το σοβιετικό καθεστώς... Τόσο στην περίπτωση της σοσιαλιστικής ισότητας όσο και στην περίπτωση της φιλελεύθερης ανισότητας/αξιοκρατίας, θεμέλιο της νομοθεσίας είναι το άτομο: στην μεν πρώτη περίπτωση (σοσιαλισμός), το άτομο δεσμεύεται στην αρχή της ισότητας με αστυνομικά μέτρα, ενώ στη δεύτερη περίπτωση (φιλελευθερισμός), το άτομο αφήνεται να 'αυτοπραγματωθεί', αλλά και στις δύο αυτές περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με άτομακαι με διαχείριση ατόμων, υπό την οντολογική και ηθική έννοια του όρου.
Από την άλλη πλευρά, η αρχαία ελληνική και μεσαιωνική ανθρωπολογία και κοινωνιολογία, αποκλείουν το ίδιο το 'ατομο'ως οντολογική κατηγορία (δηλαδή δεν νοείται καθαρό άτομο) και γι'αυτό κατανοούν την 'κοινωνία'ως τύπο ψυχής (και άρα ως πνευματική ενότητα) και όχι ως 'εταιρεία' [societas] ατόμων, τα οποία μπορούν να συμβιβαστούν μεταξύ τους αλλά δεν μπορούν να ενωθούν... Στην αρχαία ελληνική κοινωνία και στη μεσαιωνική κοινωνία, η κοινωνία είναι τύπος ψυχής, δηλαδή είναι η ιστορική εκδήλωση ανθρώπων οι οποίοι υπάρχουν μετέχοντας σε έναν υπερβατικό, καθολικό Λόγο και επίσης ο ένας στον άλλο ως ετερότητες-σε-αναφορά...

γ´
Το μεγάλο πρόβλημα της νεωτερικότητας είναι ότι τραυμάτισε βαθιά τον κοινωνητικό χαρακτήρα της ψυχής, γεννώντας το 'άτομο'και άρα, έβλαψε ουσιαστικά τη δυνατότητα της Δύσης να δημιουργεί 'κοινωνία'. Εξ ου και η Δύση, είτε παράγει φιλελευθερισμό, είτε παράγει κομμουνισμό, είτε παράγει φασισμό-εθνικοσοσιαλισμό, είναι ένας οντολογικά ανάπηρος πολιτισμός, διότι δεν έχει τις οντολογικές προϋποθέσεις να παράξει κοινωνία. Η επιδίωξη κοινωνικής ενότητας στη Δύση καταλήγει πάντοτε σε πολιτικό δεσποτισμό, εφόσον ο κοινωνητικός χαρακτήρας της Δυτικής ψυχής είναι βαριά τραυματισμένος, και γι'αυτό, για τα ανθρωπολογικά δεδομένα της Δύσης, είναι προτιμότερος (κατά το «μη χείρον βέλτιστον») ο φιλελευθερισμός, ως χαλαρός συνεταιρισμός ατόμων. Γι'αυτό, άλλωστε, ο φιλελευθερισμός νίκησε τον φασισμό και τον κομμουνισμό, αν και ο ίδιος είναι βαθιά νοσηρό σύστημα.
Απέναντι στην προαναφερθείσα τραγική πνευματική κατάσταση της Δύσης, ο Φρίντριχ Νίτσε, εγκαινιάζοντας τη μετανεωτερικότητα, όρθωσε μια ακραία βουλησιοκρατία συνδυασμένη με επιστημολογικό μηδενισμό, διότι παραμένοντας και ο ίδιος δέσμιος του Δυτικού ατομικισμού (δηλαδή της άρνησης της μετοχής του ανθρώπου σε έναν Λόγο υπερβατικό, έτσι όπως τον εννούν η αρχαία ελληνική φιλοσοφία και οι Έλληνες Εκκλησιαστικοί Πατέρες), δεν μπορούσε να διαμαρτυρηθεί με άλλον τρόπο από το να αποφανθεί, στο βιβλίο του Τάδε Έφη Ζαρατούστρα, ότι «ο Θεός πέθανε». Στη βουλησιοκρατία του Νίτσε, ο ανθρώπινος εγωισμός εκφράζεται όχι μέσω του λόγου, αλλά μέσω του ενστίκτου. Με αυτόν τον τρόπο, ο Νίτσε τονίζει την απόρριψη της αξίας των αξιών και συνεπακόλουθα δηλώνει ότι η θέληση για δύναμη είναι ανέφικτη αν δεν συνοδεύεται από μια ενέργεια που αποδομεί τα πάντα, υπό την έννοια ότι η συνείδηση που κυβερνάται από τη θέληση για δύναμη διαλέγει ατομικά την αλήθεια και έτσι δημιουργεί, αντί να υφίσταται, τις αξίες (αυτή η αποδομητική ενέργεια βρίσκεται στον πυρήνα των λεγόμενων μετανεωτερικών στοχαστών -βλ. λ.χ. Michel Foucault). Εν κατακλείδι, δια του κηρύγματος περί του θανάτου του Θεού και της μεταξίωσης των αξιών, κηρύσσεται επισήμως ο θάνατος της κοινωνίας στη Δύση.
Όσο περισσότερο συρρικνώνεται ο κοινωνικός χαρακτήρας της ατομικής ψυχής τόσο περισσότερο τραυματική για την ανθρώπινη ψυχή αποβαίνει η ύπαρξη της μέσα στην κοινωνία, δηλαδή τόσο εντονότερα βιώνεται ο πολιτισμός ως πηγή δυστυχίας για την ατομική ψυχή, σύμφωνα με την ορολογία του Σίγκμουντ Φρόιντ. Η κοινωνική ψυχή... συνένωνε τους ανθρώπους σε κοινωνία βάσει του οράματος μιας καθολικής αλήθειας, αλλά... όταν η ψυχή μετατράπηκε, από ενέργεια κοινωνίας, σε σκέψη και ταυτίστηκε με την ατομική συνείδηση, ο Δυτικός πολιτισμός οδήγησε αφενός σε τεράστια συσσώρευση απωθημένων ορμών (αφού, η ψυχή, όσο περισσότερο ταυτίζεται με την ατομική συνείδηση, τόσο περισσότερο επώδυνα βιώνει την ένταξη της στην κοινωνία), αφετέρου σε τεράστιους αγώνες νομιμοποίησης των ατομικών ορμών (αφού, η ψυχή, όσο περισσότερο ταυτίζεται με την ατομική συνείδηση, τόσο περισσότερο εξατομικεύει την αλήθεια και αμφισβητεί κάθε αξία που δεν εδράζεται επί της ατομικής συνείδησης).
Το 'βάθος'που απέκτησε η Δυτική ψυχή με τη νεωτερικότητα και το οποίο εκφράζουν και διερευνούν η Δυτική μοντέρνα τέχνη και η ψυχανάλυση δεν είναι τίποτε άλλο από την ιδιοτέλεια. Αυτή η τραγωδία χωρίς κάθαρση και λύση κατέληξε στον μηδενισμό της μετανεωτερικότητας και στον μετα-ανθρώπινο μετα-φιλελευθερισμό.

Νικόλαος Λάος
(Copyrighted Material)

Για μια στένη προσέγγιση «στον μηδενισμό της μετανεωτερικότητας και στον μετα-ανθρώπινο μετα-φιλελευθερισμό», δες Μετα-ανθρωπότητα. Για μια πιο ευρεία προσέγγιση δες Πολυπρισματικος metaμοdernισμόs.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Πέντε κείμενα ποικίλης θεματολογίας. Το «δημοκρατικό πρόβλημα» των «Μεγάλων Συνασπισμών» - Επιστροφή της Ευρώπης στο... 1914 - Η Κίνα πήρε από τις ΗΠΑ το σκήπτρο του μεγαλύτερου εμπορικού έθνους - Η χαμένη νομιμοποίηση. Γιατί η διακυβέρνηση έχει γίνει δυσκολότερη από ποτέ - «Πόδι» στη Μεσόγειο βάζει η Ρωσία.

$
0
0

.~`~.
I
Το «δημοκρατικό πρόβλημα» των «Μεγάλων Συνασπισμών»
και Επιστροφή της Ευρώπης στο... 1914
α´
Στην «οικογένεια» των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων του «Μεγάλου Συνασπισμού» εισήλθε αυτή την εβδομάδα η Τσεχία σχεδόν τρεις μήνες μετά τις εκλογές, κατόπιν συμφωνίας για τον σχηματισμό κυβέρνησης με τη συμμετοχή Σοσιαλδημοκρατών, Χριστιανοδημοκρατών και του κεντρώου κόμματος Δράση των Δυσαρεστημένων Πολιτών (ΑΝΟ) του δισεκατομμυριούχου Αντρέι Μπάμπις.
Με βάση τη συμφωνία, ο 42χρονος ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών, Μποχουσλάβ Σομπότκα, θα αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας, καθώς το κόμμα του αναδείχθηκε πρώτο στις εκλογές του περασμένου Οκτωβρίου, έστω και με μόλις 20,5%.
Αντίθετα, τα κόμματα της Δεξιάς που κυβερνούσαν την Τσεχία επί οκτώ χρόνια καταποντίστηκαν και διαθέτουν μόλις 42 από τις 200 έδρες του κοινοβουλίου. Το κύριο κόμμα της Δεξιάς, το Δημοκρατικό Κόμμα Πολιτών (ODS), από το οποίο προερχόταν ο τέως πρωθυπουργός Νέτσας, είχε βγει… πέμπτο στις εκλογές, καθώς το ποσοστό του κατακρημνίστηκε από το 20,2% στο 7,7%. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι οι Τσέχοι κομμουνιστές ανέβασαν σημαντικά την εκλογική τους δύναμη λαμβάνοντας 14,91% και 33 έδρες.
Ο «Μεγάλος Συνασπισμός» στην Τσεχία διαθέτει μεν 111 έδρες σε σύνολο 200 εδρών στην Κάτω Βουλή, αλλά δεν είναι δεδομένη η σταθερότητά του, καθώς «κρέμεται» από τις διαθέσεις του δισεκατομμυριούχου ηγέτη του κόμματος ΑΝΟ, Αντρέι Μπάμπις, που είχε κάνει τη μεγάλη έκπληξη στις εκλογές και είχε αναδειχθεί δεύτερη δύναμη με 18,65% και 47 έδρες.
Ο Αντρέι Μπάμπις, που είναι επίσης επικεφαλής μιας αυτοκρατορίας από εκατοντάδες επιχειρήσεις, είχε αρνηθεί αρχικά να μετάσχει στη νέα κυβέρνηση, καθώς είχε εστιάσει την προεκλογική εκστρατεία του στη λαϊκή οργή κατά της διαφθοράς του πολιτικού κατεστημένου. Τελικά δέχτηκε να μετάσχει στην κυβέρνηση ως υπουργός Οικονομικών.
Με την Τσεχία, έγιναν 10 οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης που διαθέτουν κυβερνήσεις του λεγόμενου «Μεγάλου Συναπισμού» – ανάμεσα δηλαδή σε δεξιά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Σε πέντε από τις χώρες αυτές επικεφαλής στις κυβερνήσεις του Μεγάλου Συνασπισμού βρίσκονται δεξιοί πρωθυπουργοί (Γερμανία, Φινλανδία, Ολλανδία, Ελλάδα και Λουξεμβούργο). Σε άλλες πέντε ηγούνται Σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί (Ιταλία, Βέλγιο, Αυστρία, Τσεχία και Ρουμανία).
Οπως λέει ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Γκρενόμπλ, Ντομινίκ Ρενιέ, «οι Μεγάλοι Συνασπισμοί δεν αποτελούν καινοτομία για πολλές χώρες της Ευρώπης. Στον Βορρά, όπως στην Αυστρία, τη Φινλανδία ή τη Γερμανία, αυτό το είδος της συμμαχίας αποτελεί μια φυσιολογική, σχεδόν συνήθη επιλογή». «Η κρίση έχει αναγκάσει τις χώρες αυτές να υιοθετήσουν μια στάση ιδεολογικής συνδιαχείρισης», συμπληρώνει ο πολιτικός επιστήμονας Γκαέλ Μπριστιέ, τονίζοντας ότι η κρίση έχει ισοπεδώσει τις διαφορές Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών. Ακόμη και «η επιλογή του Μάρτιν Σουλτς ως υποψηφίου της Σοσιαλδημοκρατίας για την προεδρία της Ε.Ε. μπορεί να ενισχύσει μεν την εικόνα μιας ομοιόμορφης και τεχνοκρατικής Ευρώπης, καθώς ο Σουλτς υποτίθεται ότι ενσαρκώνει μια πιο κοινωνική και διαφορετική Ευρώπη από εκείνη της Ανγκελα Μέρκελ, αλλά μην ξεχνάτε ότι είναι μέλος ενός κόμματος που είναι σήμερα ο κύριος σύμμαχος της καγκελαρίου της Γερμανίας» γράφει χαρακτηριστικά η «Monde».
Ο καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Γκρενόμπλ, και συγγραφέας του βιβλίου «Το Εγχειρίδιο της Σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη», Φαμπιάν Εσκαλονά, δίνει όμως μια άλλη διάσταση: «Οι Μεγάλοι Συνασπισμοί αντανακλούν την εξάντληση των παραδοσιακών κομμάτων και των ιδεολογιών τους, αλλά και τη διάβρωση της εκλογικής βάσης των μεγάλων κομμάτων από το 1970». Και αυτή η τάση ενισχύεται συνεχώς καθώς σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις της Ευρώπης υλοποιούν πειθήνια την πολιτική που αξιώνει το Βερολίνο.
Η κατάρρευση των Σοσιαλδημοκρατών
Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες, στις χώρες-μέλη της ευρωζώνης κυρίως, δεν έχουν προβάλει την παραμικρή αντίσταση στους Γερμανούς, ακόμη και σε μηδαμινά θέματα. Η γαλλική εφημερίδα «Le Monde» αναφέρει μάλιστα ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ελλάδα.
«Στην Ελλάδα, το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ., που αντιπροσώπευαν το 80% του εκλογικού σώματος το 2009, εκπροσωπούν σήμερα μόλις λίγο πάνω από το 30%». Η γαλλική εφημερίδα σημειώνει πάντως ότι οι μεγάλοι χαμένοι των Μεγάλων Συνασπισμών είναι συνήθως οι Σοσιαλδημοκράτες: «Το μεγαλύτερο θύμα αυτών των mega-συμμαχιών είναι η Σοσιαλδημοκρατία» όπως σχολιάζει. «Η μετριοπαθής Αριστερά σε συμμαχία με τη Δεξιά ακολουθεί μια πολύ σφικτή πολιτική στην Ευρώπη» τονίζει ο καθηγητής Εσκαλονά. Στην πραγματικότητα, η Σοσιαλδημοκρατία δεν φαίνεται να είναι σε θέση να καθορίσει μια άλλη πρόταση. «Τη φαντασία τη βάζει η Δεξιά» λέει μάλλον ειρωνικά ο καθηγητής Μπριστιέ. Προειδοποιεί μάλιστα ότι με τον Μεγάλο Συνασπισμό δεν αποδυναμώνονται μόνο οι ιδέες της Σοσιαλδημοκρατίας, αλλά δημιουργείται και «δημοκρατικό πρόβλημα». Η έλλειψη διαφορών ανάμεσα στα δυο μεγάλα κόμματα «κουράζει, ακόμη και αηδιάζει τους ψηφοφόρους τους, που στρέφονται είτε στην άκρα Αριστερά είτε στην άκρα Δεξιά». Η «Monde» σημειώνει μάλιστα ότι «ο κίνδυνος αυτός παραμονεύει ιδιαίτερα στην Ελλάδα και την Ιταλία».

β´
Το Supremacy (Επικυριαρχία) 1914 είναι ένα browser game στρατηγικής που μας πηγαίνει πίσω στον Α'Παγκόσμιο Πόλεμο. Αναλαμβάνεις μια τυχαία χώρα της Ευρώπης και ως ο ηγέτης της καλείσαι να την υπερασπιστείς με οποιονδήποτε τρόπο.
Κηρύττεις τον πόλεμο στον εχθρό, τον κατακτάς, κάνεις τις συμμαχίες σου, αλλά στο τέλος του πολέμου κερδίζει μόνο ένας. Εκείνος που θα καταφέρει να κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού χάρτη ή και ολόκληρο! Ωστόσο ένας πόλεμος είναι ακριβός και θα πρέπει να βρεις τρόπους να αυξήσεις και την οικονομία σου, ώστε να μπορείς να στηρίξεις τον πόλεμο.
Ετσι στην «Επικυριαρχία 1914» πρέπει να αυξήσεις τα έσοδά σου, να κάνεις ή να επιβάλεις εμπορικές συμφωνίες με άλλες χώρες ή και να επιβάλεις οικονομικό αποκλεισμό.
Πόσο κοντά στην πραγματικότητα του 2014 είναι αυτό το «παιχνίδι της Επικυριαρχίας» του Α'Παγκοσμίου Πολέμου, ενός γεγονότος εκατό χρόνια πριν; Τα Chicago Boys της Γερμανίας και της Ε.Ε. δεν φαίνεται να θέλουν να παραδειγματιστούν από τα ολέθρια για την ανθρωπότητα εγκλήματα του παρελθόντος και επιμένουν να επιβάλλουν σε όλη την Ευρώπη μια σκληρή πολιτική λιτότητας, προκαλώντας πραγματική ανθρωπιστική καταστροφή.
«Το 2014 δεν είναι 1914, αλλά η Ευρώπη γίνεται όλο και πιο οργισμένη και εθνικιστική» γράφει στην «Γκάρντιαν» ο Βρετανός αναλυτής Τίμοθι Γκάρτον Ας, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την πολιτική της Γερμανίας. Οι περισσότεροι Γερμανοί δεν αισθάνθηκαν στα χριστουγεννιάτικα ψώνια τους την κρίση, καθώς η ανεργία των νέων για παράδειγμα είναι περίπου 8% στη Γερμανία σε σύγκριση με το 60% στην Ελλάδα και το 56% στην Ισπανία. Ο Γερμανός πολίτης, σε αντίθεση με τον Ισπανό στη Μαδρίτη, δεν βλέπει απελπισμένους ανθρώπους να ψάχνουν στα σκουπίδια για φαγητό.
Το μεγαλύτερο έγκλημα
Ο ριζοσπάστης Ιταλός δημοσιογράφος και συγγραφέας Πάολο Μπάρναρντ προειδοποιεί ότι «η ευρωπαϊκή ελίτ έχει δημιουργήσει μια οικονομική δομή που κυριαρχεί, όπου εκατομμύρια πολίτες βρίσκονται σε συνθήκες επισφαλούς επιβίωσης και ανεργίας μόνο και μόνο για να πλουτίζει η ελίτ. Αυτό είχε να συμβεί εδώ και τουλάχιστον 35 χρόνια και αυτό είναι που εγώ αποκαλώ το μεγαλύτερο έγκλημα από το τέλος του πολέμου» και προσθέτει: «Η ανασφάλεια και η κοινωνική αποσύνθεση είναι αναπόφευκτη. Στο μέλλον οι ελίτ που ελέγχουν την Ευρωπαϊκή Ενωση θα επιδεινώσουν την κατάσταση και θα πλήξουν εκατομμύρια άλλων πολιτών με την πολιτική της λιτότητας, που είναι δική τους επινόηση».
Ο Μπάρναρντ εκτιμά ότι «η δημιουργία της ευρωζώνης ήταν το αποτέλεσμα ενός γερμανοκεντρικού σχεδίου που έχει στόχο την ενίσχυση της Γερμανίας σε βάρος των ασθενέστερων χωρών, όπως η Ισπανία και η Ιταλία. Σήμερα είμαστε αντικειμενικά σε μια κατάσταση στην οποία η μόνη χώρα που ευνοείται από το status quo της ευρωζώνης είναι η Γερμανία».
Ενίσχυση ακροδεξιών
Το 2014 θα είναι όμως η χρονιά που θα δούμε στις ευρωεκλογές μεγάλη άνοδο των εθνικιστικών και ακροδεξιών κομμάτων σε όλη την Ευρώπη, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις.
Η πολιτική της αυστηρής λιτότητας και του κοινωνικού αποκλεισμού, που εφαρμόζεται σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, γονιμοποιεί όλο και περισσότερο το πολιτικό έδαφος -αλλού περισσότερο, αλλού λιγότερο- για την άνθηση των πιο αποκρουστικών ακροδεξιών ιδεών και θέσεων.
Πολλές απόψεις των κομμάτων της Ακροδεξιάς έχουν πλέον γίνει αποδεκτές στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό, έχουν ενσωματωθεί στον πολιτικό λόγο και την πολιτική πρακτική των κομμάτων εξουσίας και έτσι επηρεάζουν τις συνειδήσεις εκατομμυρίων ανθρώπων.
Στη Γαλλία το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο της 48χρονης Μαρίν Λεπέν έρχεται πρώτο στην πρόθεση ψήφου, καθώς ένας στους τέσσερις ψηφοφόρους (24%) δηλώνει ότι θα ψηφίσει την Ακροδεξιά στις ευρωεκλογές.
Στην Αυστρία, το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας του Χανς-Κρίστιαν Στράχε αναδείχτηκε τρίτη δύναμη στις εκλογές της 29ης Σεπτεμβρίου με 22,4%. Στη Νορβηγία το ακροδεξιό κόμμα της Προόδου της Σιβ Γένσεν μετέχει ήδη στην κυβέρνηση μειοψηφίας της δεξιάς πρωθυπουργού Ερνα Σόλμπεργκ.
Μαύρη Συμμαχία
Στην Ολλανδία το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας του Γκερτ Βίλντερς πήρε το 15,5% στις τελευταίες εκλογές, στην Πορτογαλία το κόμμα του Πάουλο Πόρτας έχει το 11,8%, στο Βέλγιο το Βλάαμς Μπέλανγκ το 8,2%, στην Ουγγαρία το Γιόβικ 16,7%, στη Βουλγαρία η ΑΤΑΚΑ το 9,4%, στην Ιταλία η Λέγκα του Βορρά 8,3%, ενώ οι εθνικιστές έχουν στη Σλοβακία 5,1% και 5,4% στη Σλοβενία.
Ο ηγέτης της Ακροδεξιάς στην Αυστρία Χανς-Κρίστιαν Στράχε πρωτοστατεί μάλιστα, σε συνεργασία με τη Μαρίν Λεπέν, στην ίδρυση μιας Μαύρης Συμμαχίας. Ηδη στη Μαύρη Συμμαχία έχουν ενταχθεί οι ακροδεξιοί της Σουηδίας, η Λέγκα του Βορρά της Ιταλίας και το Βλάαμς Μπέλανγκ του Βελγίου. Τα ακροδεξιά κόμματα αναμένεται για πρώτη φορά να συγκροτήσουν κοινοβουλευτική ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο μετά τις εκλογές του Μαΐου.
«Θα ήταν έκπληξη αν τα κόμματα αυτά δεν πάνε καλά στις ευρωεκλογές» λέει ο Τίμοθι Γκάρτον Ας και προσθέτει: «Δεν βλέπω να κάνουν τίποτε οι σημερινές ηγεσίες στο Βερολίνο, στο Παρίσι ή στις Βρυξέλλες (ξεχάστε το Λονδίνο), ώστε να είναι πιθανό να αντιστρέψουν αυτόν τον μεγάλο εκλογικό καταρράκτη».
Ποιες θα είναι οι άμεσες συνέπειες; «Αν τα ακροδεξιά και εθνικιστικά κόμματα έχουν ισχυρή εκπροσώπηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το άμεσο αποτέλεσμα θα είναι να φέρουν πιο κοντά τα συντηρητικά, σοσιαλδημοκρατικά και κεντρώα κόμματα. Έτσι, μετά τον Μεγάλο Συνασπισμό στο Βερολίνο θα έχουμε σιωπηρά και έναν Μεγάλο Συνασπισμό στις Βρυξέλλες» εκτιμά ο Βρετανός αναλυτής και προσθέτει: «Το πρόβλημα με τις μεγάλες συμμαχίες είναι ότι το πεδίο της αντιπολίτευσης θα μείνει ορθάνοιχτο για τα κόμματα διαμαρτυρίας. Μπορεί να μην επιστρέφουμε στο 1914, αλλά, εκατό χρόνια μετά, η Ευρώπη θα ζήσει και πάλι ενδιαφέροντες καιρούς».


.~`~.
II
Η Κίνα πήρε απο τις ΗΠΑ το σκήπτρο του μεγαλύτερου εμπορικού έθνους

Το συνολικό ύψος των κινεζικών εισαγωγών και εξαγωγών το περασμένο έτος ανήλθε σε 4,16 τρισ. δολάρια (3,06 τρισ. ευρώ), χάρη στο εμπόριο με τις υπόλοιπες ασιατικές χώρες και στην αύξηση των συναλλαγών με χώρες της Μέσης Ανατολής, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η κινεζική κυβέρνηση την Παρασκευή. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο όγκος του κινεζικού εμπορίου διπλασιαζόταν ανά τέσσερα έτη στη διάρκεια των προηγούμενων 30 ετών.
Λίγα χρόνια αφότου η Κίνα έγινε ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαιοειδών στον κόσμο, έρχεται η κατάκτηση της κορυφής και στο εμπόριο, γεγονός που ενισχύει ακόμη περισσότερο την ισχύ της Κίνας και τη θέση της μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων του 21ου αιώνα. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO), η Κίνα έχασε την πρωτιά στο εμπόριο το 2012 για μόλις 15 δισ. δολάρια, ωστόσο η ενίσχυση των κινεζικών εισαγωγών και των εξαγωγών το 2013 κατά 7,6% ήταν υπεραρκετή για να κατακτήσει την πρώτη θέση από τις ΗΠΑ.
Τους πρώτους έντεκα μήνες του 2013 οι αμερικανικές εξαγωγές και εισαγωγές ανήλθαν στο ποσό των 3,57 τρισ. δολαρίων ( 2,63 δισ. ευρώ), γεγονός που σημαίνει ότι πρακτικά είναι αδύνατο για την Αμερική να διατηρήσει τον τίτλο του μεγαλύτερου εμπορικού έθνους του κόσμου. «Πρόκειται για μνημειώδες ορόσημο για την εξέλιξη του εξωτερικού εμπορίου του έθνους μας», δήλωσε χθες στο Πεκίνο ο κ. Ζενγκ Γιουεσένγκ, επικεφαλής οικονομολόγος των κινεζικών τελωνείων.
Ο κ. Γιουεσένγκ προέβλεψε ακόμη μεγαλύτερη ενίσχυση του κινεζικού εμπορίου το 2014 χάρη στην επιτάχυνση της ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, την θετική επίδραση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που εφαρμόζει η κινεζική κυβέρνηση και την προοπτική για μείωση των τιμών των πρώτων υλών που αναμένεται για το τρέχον έτος, γεγονός που θεωρεί ότι θ’ αντισταθμίσει την αύξηση του εργατικού κόστους και του κόστους χρηματοδότησης των κινεζικών επιχειρήσεων.
Η Κίνα έγινε η μεγαλύτερη εξαγωγική δύναμη του κόσμου το 2009, ενώ σήμερα το κινεζικό εμπόριο αποτελεί περισσότερο από το 10% του παγκοσμίου εμπορίου όταν το 2000 ανερχόταν στο 3%. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, το 2012 το 94% των κινεζικών εξαγωγών αποτελούσαν τα προϊόντα μεταποίησης, το 3,2% τα γεωργικά προϊόντα και το 2,7% τα καύσιμα και τα προϊόντα εξόρυξης. Ποσοστό 17,2% των κινεζικών εξαγωγών είχε προορισμό τις ΗΠΑ, 16,3% την Ευρωπαϊκή Ενωση, το 7,4% την Ιαπωνία και το 4,3% την Νότιο Κορέα.
Οσον αφορά τις κινεζικές εισαγωγές, ποσοστό 58,2% αυτών κατευθύνθηκε στον μεταποιητικό τομέα και ποσοστό 29,4% στα καύσιμα και τα εξορυκτικά προϊόντα. Η Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελούσε το 2012 τον μεγαλύτερο εξαγωγικό εταίρο της Κίνας με το ποσοστό των κινεζικών εισαγωγών που προήλθαν από την Ε.Ε. ν’ ανέρχεται στο 11,7%, ακολούθησε η Ιαπωνία με 9,8%, η Νότιος Κορέα με 9,3% και ΗΠΑ με 7,4%.


.~`~.
III
Η χαμένη νομιμοποίηση
Γιατί η διακυβέρνηση έχει γίνει δυσκολότερη από ποτέ

Ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος είναι ο αυξανόμενος βαθμός που οι πολιτικές ελίτ είναι ευάλωτες. Αυτό το πρόβλημα κάνει την αποτελεσματική ηγεσία στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα πολύ πιο δύσκολη, και γι’ αυτόν τον λόγο το Συμβούλιο για μια Παγκόσμια Ατζέντα για το Γεωπολιτικό Ρίσκο (Global Agenda Council on Geopolitical Risk) του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, το επέλεξε ως κεντρικό ζήτημα για το 2014.
Καθώς η σκόνη τής παγκόσμιας οικονομικής κρίσης κατακάθεται τελικά, μπορεί να φαίνεται ότι τα πράγματα έχουν αρχίσει να εξομαλύνονται. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκουν τον βηματισμό τους για μια επιστροφή σε ήπια ανάπτυξη. Η ευρωζώνη έχει βασίσει την ύπαρξή της σε αυτό. Οι αναδυόμενες αγορές, όπως η Βραζιλία, η Κίνα, η Ινδία, η Τουρκία και οι άλλοι συνεχίζουν να ανεβαίνουν, αν και με βραδύτερο ρυθμό.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, οι πολιτικές ελίτ αντιμετωπίζουν τρομερές νέες προκλήσεις, καθώς οι πολίτες χρησιμοποιούν νέα εργαλεία για να προβάλλουν νέες απαιτήσεις, να συντονίζουν τις διαμαρτυρίες τους και να συγκεντρώνουν την συλλογική τους δύναμη. Οι κυβερνήσεις όλων των ειδών προσπαθούν να βρουν βραχυπρόθεσμες λύσεις που θα τις βοηθήσουν μέσα στον επόμενο οικονομικό κύκλο, τις επόμενες εκλογές, την επόμενη πολιτική μετάβαση. Το αποτέλεσμα είναι μια παγκόσμια κρίση νομιμοποίησης.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι κατακερματισμένες εκλογικές περιφέρειες και οι ομάδες συμφερόντων τού Κογκρέσου και ένα όλο και πιο περιορισμένο σύνολο οικονομικών και ιδεολογικών συμφερόντων έχουν οδηγήσει σε έντονο κομματισμό. Ένας αυξανόμενος αριθμός Αμερικανών λένε στους δημοσκόπους ότι πάρα πολλοί από τους εκλεγμένους ηγέτες τους δεν εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους ή τις αξίες τους. Στην Ευρώπη, πολλοί πολίτες διαμαρτύρονται ότι οι κρίσιμες πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται από ανεξέλεγκτους αξιωματούχους που κυβερνούν έξω από τα εθνικά σύνορα. Στις δημοκρατίες των αναδυόμενων αγορών, όπως η Βραζιλία, η Ινδία, η Νότια Αφρική και η Τουρκία, οι ηγέτες αντιμετωπίζουν μια επεκτεινόμενη και ανήσυχη μεσαία τάξη, την ώρα που η επιβράδυνση της ανάπτυξης περιορίζει την ικανότητά τους να ξεφύγουν από τα πολιτικά προβλήματά τους. Σε απολυταρχικά κράτη όπως η Κίνα και η Ρωσία, οι διαδηλώσεις για οικονομικά και περιβαλλοντικά θέματα, ή για την διαφθορά και την ανικανότητα των τοπικών αξιωματούχων, κινδυνεύει να επεκταθεί σε ευρύτερα ξεσπάσματα δυσαρέσκειας.
Οι ηγέτες όλων αυτών των κρατών πάσχουν από ένα «έλλειμμα νομιμοποίησης». Αυτοί που θα οδηγήσουν τις χώρες τους προς την ανάκαμψη ή μέσα από τα επόμενα λεπτεπίλεπτα στάδια προς την ανάπτυξη, βρίσκονται αντιμέτωποι με την έλλειψη καλών επιλογών. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στους πολιτικούς ηγέτες. Οι εταιρικοί ιθύνοντες αντιμετωπίζουν τα δικά τους ρίσκα καθώς οι εταιρείες των οποίων ηγούνται αντιμετωπίζουν νέους ελέγχους τόσο από τους καταναλωτές που έχουν ενισχυθεί από τα νέα επικοινωνιακά εργαλεία όσο και από τους αυξανόμενα πολιορκημένους πολιτικούς αξιωματούχους.
Το πρώτο σημείο πίεσης, ιδιαίτερα για τους πολιτικούς ηγέτες των χωρών στις αναδυόμενες αγορές, είναι η άνοδος της ολοένα και πιο απαιτητικής μεσαίας τάξης. Η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί στις περισσότερες από τις χώρες αυτές, και οι πολιτικοί βρίσκονται τώρα αντιμέτωποι με τον επικίνδυνο συνδυασμό των πιο μετριοπαθών οικονομικών προοπτικών, της αύξησης της δημόσιας προσδοκίας για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, και των πιο σκληρών οικονομικών ανταλλαγμάτων από όσο είχαν αντιμετωπίσει εδώ και πολλά χρόνια. Ζωηρές διαδηλώσεις το 2013 στην Τουρκία και την Βραζιλία προκλήθηκαν από τοπικά γεγονότα - μια επιθετική αντίδραση της αστυνομίας στις διαδηλώσεις εναντίον ενός σχεδίου να κοπούν πλατάνια από ένα άλσος στο κέντρο τής Κωνσταντινούπολης και η κατά εννέα σεντς αύξηση των ναύλων για τα δημόσια λεωφορεία στο Σάο Πάολο - αλλά πυροδότησαν μια ευρύτερη ανταπόκριση από πολίτες που αισθάνονται ότι έχουν δικαίωμα σε μια πιο υπεύθυνη διακυβέρνηση και σε υψηλότερης ποιότητας δημόσιες υπηρεσίες. Και στις δύο περιπτώσεις, ένας αξιοσημείωτος αριθμός διαδηλωτών ήταν μέλη τής πρόσφατα επεκταθείσας μεσαίας τάξης των χωρών τους. Είναι επίσης σαφές ότι η ολοένα και πιο ευρεία διαθεσιμότητα των σύγχρονων εργαλείων επικοινωνίας καθιστά ευκολότερο στους απογοητευμένους πολίτες να μοιράζονται τον θυμό τους και να οργανώνουν διαδηλώσεις. Για να διαχειριστούν αυτή την ευπάθεια, ορισμένοι πολιτικοί ηγέτες θα προσπαθήσουν να εκτρέψουν την δημόσια οργή προς άλλους στόχους.
Οι ηγέτες των ανεπτυγμένων κρατών, εν τω μεταξύ, βρίσκουν τον εαυτό τους επίσης υπό την πίεση μη-κρατικών δρώντων, που διαθέτουν εργαλεία για να επιβάλουν μεγαλύτερη διαφάνεια από όση οι ίδιοι οι πολιτικοί ηγέτες θα ήθελαν. Οι διαρροές από τον Edward Snowden, τον πρώην πράκτορα της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας, έχουν υπονομεύσει σοβαρά την αξιοπιστία των ΗΠΑ σε πολλούς από τους συμμάχους τους. Η οργάνωση διαφάνειας WikiLeaks έκλεισε το έτος με την διαρροή ενός σχεδίου διαπραγμάτευσης για την Trans-Pacific Partnership (την Συνεργασία Εκατέρωθεν του Ειρηνικού), μια τεράστια εμπορική συμφωνία που περιλαμβάνει μια ντουζίνα χώρες τού Ειρηνικού, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεδομένης της ευκολίας με την οποία οι πληροφορίες γίνονται πλέον κοινές, και της δυσκολίας να σταματήσει κάθε διαρροή, ο αριθμός των παγκόσμιων ηγετών που θα αντιμετωπίσουν τέτοια προβλήματα θα αυξηθεί. Οι κυβερνήσεις, οι εταιρείες, ακόμη και οι μεγάλοι οργανισμοί μέσων μαζικής ενημέρωσης, δεν έχουν τα εφόδια για να χειριστούν αυτήν την «τυραννία σε πραγματικό χρόνο». Και περισσότερο από ποτέ, η γνώση είναι δύναμη – και, περισσότερο από ποτέ, η γνώση έχει εκδημοκρατιστεί.
Η τάση αυτή επεκτείνεται στην Κίνα, η οποία, παραδοσιακά, είχε μια πιο αδιαφανή κυβέρνηση. Οι πολίτες τής Κίνας δεν μπορούν, όμως, να εκλέξουν άμεσα τους ανώτερους πολιτικούς ηγέτες τής χώρας τους, αλλά έχουν άλλα μέσα πίεσης για αλλαγή και μεγαλύτερη διαφάνεια. Όταν ένα ατύχημα σε έναν αυτοκινητόδρομο στο βόρειο τμήμα τής Κίνας το 2012 άφησε 36 νεκρούς, ο Yang Dacai, ο επικεφαλής τού Επαρχιακού Γραφείου τής Ασφάλειας Εργασίας στην επαρχία Shaanxi, ήταν ο πρώτος που έφθασε για να επιθεωρήσει την ζημιά. Μια φωτογραφία του να χαμογελά μπροστά στη σκηνή του ατυχήματος εξαπλώθηκε σαν επιδημία.
Η λεγόμενη στην Κίνα «ανθρώπινη μηχανή αναζήτησης», μια ομάδα Κινέζων χρηστών τού Διαδικτύου αφοσιωμένων στο να εκθέτουν διεφθαρμένους ή ανίκανους αξιωματούχους, στη συνέχεια βρήκαν και άρχισαν να διαδίδουν φωτογραφίες τού Yang στα δημόσια καθήκοντά του να φορά μια σειρά από ακριβά ρολόγια χειρός που ήταν αξίας πολύ πέρα από τα οικονομικά μέσα ενός επαρχιακού υπαλλήλου ασφαλείας. Ο Yang βαφτίστηκε «Ο Αδελφός με το Ρολόι», και, τον Σεπτέμβριο του 2013, καταδικάστηκε σε 14 χρόνια φυλακή για δωροδοκία. Πέντε χρόνια πριν, είναι μάλλον απίθανο ότι κάποιος έξω από τον τομέα του θα είχε ποτέ ακούσει το όνομά του.
Με λίγα λόγια, οι πολιτικοί ηγέτες σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν εξαιρετικές πιέσεις που αφενός θα αυξήσουν την υπευθυνότητά τους και αφετέρου θα περιορίσουν τον διαθέσιμο χώρο τους για ελιγμούς. Επιπλέον, ο συντονισμός μεταξύ των πολιτικών ηγετών των διαφόρων χωρών είναι πλέον πιο διαφανής, και επομένως πιο δύσκολος από όσο ποτέ πριν. Ως εκ τούτου, τα αυξανόμενα προβλήματα του κόσμου που δεν γνωρίζουν σύνορα - από την κλιματική αλλαγή, τις αδυναμίες τής χρηματοοικονομικής αγοράς και τους κυβερνο-κινδύνους, μέχρι την παγκόσμια τρομοκρατία, την διάδοση των όπλων, καθώς και τον παραδοσιακό ανταγωνισμό για ισχύ - είναι λιγότερο πιθανό από ποτέ να επιλυθούν με επιτυχία.


.~`~.
IV
«Πόδι» στη Μεσόγειο βάζει η Ρωσία

«Η Ρωσία επελαύνει στη Μεσόγειο», έγραφαν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς». Η είδηση αφορούσε την υπογραφή συμφωνίας ύψους 90 εκατομμυρίων δολαρίων ανάμεσα στη ρωσική εταιρεία Soyuzneftegaz και το καθεστώς Ασαντ στη Συρία με το οποίο η Μόσχα εξασφαλίζει το αποκλειστικό δικαίωμα εξερεύνησης για πετρέλαιο και φυσικό αέριο για 25 χρόνια σε μια θαλάσσια περιοχή 1.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων στα συριακά χωρικά ύδατα. «Η συμφωνία αυτή επιβεβαιώνει όχι μόνο τον ρόλο της Συρίας ως νοτίου συνόρου της νέας ρωσικής αυτοκρατορίας, αλλά θέτει επίσης τη Μόσχα στην καρδιά της ενεργειακής λεκάνης της Λεβαντίνης -της περιοχής που η Αμερικανική Γεωλογική Εταιρεία εκτιμά ότι διαθέτει 120 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου, αν και έχει μερικώς εξερευνηθεί -και εκτείνεται από τις ακτές της Αιγύπτου, της Γάζας, του Ισραήλ, του Λιβάνου, της Κύπρου, της Συρίας και της Τουρκίας» σημειώνει η βρετανική εφημερίδα.
Το αμερικανικό περιοδικό «Φόρεϊν Πόλισι» έσπευσε αμέσως να κρούσει τον κώδωνα στην Ουάσινγκτον. «Δεν πρόκειται απλά για μια ακόμη επίδειξη της υποστήριξης από τη Ρωσία στο καθεστώς του Μπασάρ αλ Ασαντ. Η συμφωνία εντάσσεται σε έναν ευρύτερο ρωσικό ενεργειακό σχεδιασμό σε ένα από τα νεότερα σύνορα του κόσμου για την ανάπτυξη του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Αν οι ρωσικές επενδύσεις λειτουργήσουν όπως έχει προγραμματιστεί, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην παγίωση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης από τη Ρωσία», προειδοποιεί το αμερικανικό περιοδικό, αποκαλύπτοντας τους πραγματικούς λόγους της ανησυχίας: Η Μόσχα προσπαθεί να μπει «σφήνα» στο μεγάλο παιχνίδι της πλανητικής ηγεμονίας των ΗΠΑ μέσω του ελέγχου όλων των ενεργειακών πηγών και του ενεργειακού εκβιασμού όλων των μεγάλων βιομηχανικών δυνάμεων – της Ευρώπης, της Ιαπωνίας και της Κίνας.
Δύο στην τιμή του ενός
«Σε μια εποχή που ολόκληρη η μεταπολεμική αρχιτεκτονική της Ανατολικής Μεσογείου καταρρέει, η Μόσχα φαίνεται ότι προσπαθεί να αδράξει την ευκαιρία για να επαναβεβαιώσει την ισχύ της μια περιοχή όπου κάποτε είχε μεγάλη επιρροή», λέει ο Τζεφ Μάνκοφ, αναπληρωτής διευθυντής στο Τμήμα Ρωσίας και Ευρασίας του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. «Οι Ρώσοι σκέφτονται ότι μπορούν να σκοτώσουν δύο πουλιά με μία πέτρα», λέει ο Μάνκοφ και εξηγεί: «Θέλουν να είναι στην Ανατολική Μεσόγειο και εάν μπορέσουν, να εξασφαλίσουν και το πρόσθετο πλεονέκτημα της ενίσχυσης της σχέσης με τη Συρία. Δύο πράγματα δηλαδή στην τιμή του ενός».
Μέχρι στιγμής σε όλη τη λεκάνη της Λεβαντίνης έχει εξερευνηθεί το τεράστιο κοίτασμα του Λεβιάθαν στις ισραηλινές ακτές που περιέχει, σύμφωνα με διάφορες δημοσιευμένες εκτιμήσεις, μεταξύ 15 και 19 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Στο γειτονικό κυπριακό «οικόπεδο» 12, όπως έδειξε επίσης η σεισμογραφική έρευνα της εταιρείας Noble Energy, εντοπίζονται 1,2 έως 1,4 δισ. βαρέλια πετρελαίου, σε βάθος 24.600 ποδών. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται ότι η Κύπρος δύναται να αποκτήσει από την εκμετάλλευση του εν λόγω οικοπέδου περί τα 60 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η εξερεύνηση και η ανάπτυξη εκάστου τμήματος της λεκάνης της Λεβαντίνης παραμένει πάντως περιορισμένη λόγω της πολιτικής γεωγραφίας της περιοχής: Οι Λιβανέζοι, για παράδειγμα, αμφισβητούν τα όρια του ισραηλινού κοιτάσματος Λεβιάθαν, η Αγκυρα απειλεί προκλητικά ότι δεν θα ανεχτεί οποιαδήποτε εξορυκτική δραστηριότητα που να υποδηλώνει ότι η Κύπρος είναι ένα ανεξάρτητο κυρίαρχο κράτος και η Συρία παραμένει βυθισμένη σε καθεστώς εμφυλίου πολέμου.
Λόγω της έκρυθμης κατάστασης, οι μεγάλες δυτικές ενεργειακές εταιρείες φαίνεται να αποφεύγουν επιμελώς την περιοχή. Ακόμη και η αυστραλιανή εταιρεία Woodside -μακράν η μεγαλύτερη και με τη μεγαλύτερη τεχνική εμπειρία από τις παρούσες- διερωτάται τώρα αν άξιζε η επιλογή της να αγοράσει το 30% του κοιτάσματος Λεβιάθαν. Υπάρχει μάλιστα μια μεγάλη συζήτηση για τη δημιουργία μιας μεγάλης εγκατάσταση υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο, για τη μεταφορά του φυσικού αερίου στην παγκόσμια αγορά, αλλά και αυτό παραμένει στον αέρα, καθώς όλοι διστάζουν να επενδύσουν 8-10 δισ. δολάρια, που απαιτούνται για την κατασκευή μιας τέτοιας μονάδας, πριν εκτιμηθούν επακριβώς οι ποσότητες των ενεργειακών πηγών.
Σταδιακή απεμπλοκή της Δύσης
Η συμμετοχή της Ρωσίας θα μπορούσε να αλλάξει το παιχνίδι, εκτιμούν οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς». Η Ρωσία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο. Τα ρωσικά αποθέματα στη Δυτική Σιβηρία είναι πέντε φορές περισσότερα από τα υπολογιζόμενα στη λεκάνη της Λεβαντίνης. Η παραδοσιακή κυριαρχία της Ρωσίας όμως στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης τελεί σιγά σιγά υπό απειλή. Ηδη ασκούνται έντονες πιέσεις από αμερικανικές εταιρείες για την εξόρυξη σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία, παρά το γεγονός ότι οι επιπτώσεις αυτής της διαδικασίας είναι πολύ επικίνδυνες και αντιδρούν έντονα οι οικολογικές οργανώσεις. Ταυτόχρονα, οι Αμερικανοί πιέζουν και για εναλλακτικές -μη ρωσικές- πηγές εφοδιασμού, όπως είναι η Κασπία.
«Στο πλαίσιο αυτό η Μόσχα θέλει να αποκαταστήσει στενότερες ενεργειακές σχέσεις με χώρες όπως το Ισραήλ, η Κύπρος και η Ελλάδα, προσφέροντάς τους ένα μεγάλο στήριγμα στις διαφορές τους με την Τουρκία και άλλες γειτονικές χώρες», εκτιμά το «Φόρεϊν Πόλισι» και προσθέτει: «Μετά τις τουρκικές απειλές για τις κυπριακές έρευνες για φυσικό αέριο, η Ρωσία απέστειλε ένα αεροπλανοφόρο στην περιοχή. Προσέφερε επίσης εγγυήσεις ασφάλειας στο Ισραήλ σε μια κατ” ιδίαν συνάντηση τον περασμένο μήνα ανάμεσα στον πρόεδρο Πούτιν και τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου».
Ο Τζεφ Μάνκοφ τονίζει μάλιστα ότι «λαμβάνοντας υπόψη το διεθνές περιβάλλον, οι Ισραηλινοί είναι τώρα πιο πρόθυμοι να συνεργαστούν με τους Ρώσους καθώς η εμπλοκή της Μόσχας ενισχύει την ασφάλειά τους».
Οπως γράφουν και οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», «οι σχέσεις της Μόσχας με το Ισραήλ είναι εκπληκτικά καλές. Ισχυρά ρωσικά συμφέροντα υπάρχουν και στην Κύπρο. Η Ρωσία θα μπορούσε να βοηθήσει επίσης στην εξομάλυνση των διαφορών μεταξύ της Κύπρου και της Τουρκίας… Για πολλούς στην περιοχή η Ρωσία φαίνεται ένας πιο ασφαλής και συνεπής σύμμαχος από ό,τι οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι. Ο αργόσυρτος μελαγχολικός βρυχηθμός της σταδιακής απεμπλοκής της Δύσης από τη Μέση Ανατολή δεν είναι πουθενά πιο έντονος από ό,τι στα παράλια της Ανατολικής Μεσογείου».


.~`~.

Κείμενα και αναφορές ποικίλης θεματολογίας.

$
0
0

.~`~.
I
Τι περιπλέκει την ουκρανική κρίση

Οι όλο και πιο απρόβλεπτες εξελίξεις στην Ουκρανίακρίνονται σε τρία διαφορετικά επίπεδα. Το πρώτο είναι αυτό της κοινωνικής δυναμικής: η δυσφορία που ξεσπά στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις τρέφεται όχι τόσο από το όραμα της πρόσδεσης στην Ε.Ε. όσο από την επιθυμία ενός μέλλοντος με λιγότερη κρατική διαφθορά, του οποίου οι “ευρωπαϊκές προδιαγραφές” αποτελούν την μετωνυμία. Πάνω από δύο δεκαετίες μετά την ανεξαρτητοποίηση της χώρας, οι Ουκρανοί ιθύνοντες, ανεξάρτητα από πολιτικές διαιρέσεις και παρά την “Πορτοκαλί Επανάσταση” του 2004, που προκάλεσε ενθουσιασμό στη Δύση, δεν κατάφεραν να προσφέρουν στοιχειώδεις εγγυήσεις κράτους δικαίου, διαφάνειας και άρα ανάπτυξης.
Ακόμη όμως και οι στρεβλές ισορροπίες της προηγούμενης εικοσαετίας διαταράχθηκαν επί της προεδρίας του Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος έδωσε στο κράτος περισσότερο συγκεντρωτική μορφή, ευθυγραμμίζοντας όλες τις δομές εξουσίας, προς όφελος των ιδιοτελών συμφερόντων του. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αλεξάντερ Γιανουκόβιτς, υιός του προέδρου, βρέθηκε να τριπλασιάζει τα τελευταία χρόνια την προσωπική του περιουσία, η οποία ακατανόητα έφθασε τα 510 εκατ. δολάρια. Ο πλήρης έλεγχος των μέσων ενημέρωσης από συμφέροντα προσκείμενα στην “Οικογένεια” έχει σπείρει την γενικευμένη καχυποψία στον πληθυσμό, ενώ η μεσαία τάξη βρίσκεται σε διαρκή αναβρασμό, λόγω της αυθαιρεσίας του διοικητικού, και δη του φορολογικού, μηχανισμού. Όπως σε τόσες ανάλογες περιπτώσεις ανά τον κόσμο (π.χ. Βραζιλία, Τουρκία), καταλύτης για την ριζοσπαστικοποίηση των κινητοποιήσεων, που διαρκούσαν ήδη δύο μήνες, αποτέλεσε το ζήτημα της καταστολής, με επίκεντρο τη δράση της κλειστής και ανεξέλεγκτης μονάδας “αποκατάστασης της τάξης” Berkut.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο, η κατάσταση περιπλέκεται από τους συσχετισμούς του πολιτικού σκηνικού. Η θεσμική αντιπολίτευση, συγκριτικά ανίσχυρη και εν πολλοίς αφερέγγυα, αποτελείται από ένα μέτωπο τριών δυνάμεων: του κόμματος της έγκλειστης πρώην πρωθυπουργού Γιούλια Τιμόσενκο, με ηγέτη πλέον τον Αρσένι Γιατσένουκ, του κόμματος του ουκρανο-γερμανού πρώην παγκόσμιου πρωταθλητή της πυγμαχίας Βιτάλι Κλιτσκό, ο οποίος αποτελεί τον αγαπημένο των δυτικών μέσων ενημέρωσης, και του εθνικιστικού (βλ. ακροδεξιού) κόμματος Svoboda υπό τον Ολέχ Τιαχνιμπόκ. Χαρακτηριστικό του παιχνιδιού των ίσων αποστάσεων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας το οποίο συνήθιζε να παίζει η ουκρανική πολιτική ελίτ είναι το γεγονός ότι η Τιμόσενκο οδηγήθηκε στη φυλακή κατηγορούμενη για τη σύναψη επιβλαβούς για τα εθνικά συμφέροντα συμφωνίας φυσικού αερίου με τη Μόσχα, εξ ού και (εκτός της Γερμανίας) έχει προθυμοποιηθεί να της παράσχει οιονεί άσυλο υπό το πρόσχημα της νοσηλείας και ο Βλαντίμιρ Πούτιν.
Ούτως ή άλλως, το μέτωπο των τριών αντιπολιτευόμενων μοιάζει εδώ και μία εβδομάδα να έχει ξεπερασθεί από το καινοφανές “Δεξιό Μπλοκ” και τους κουκουλοφόρους με τις χαρακτηριστικές κίτρινες ταινίες στο μπράτσο οι οποίοι κλιμάκωσαν τις συγκρούσεις. Σε μία συγκυρία όπου οι διαδηλωτές έχουν επιλέξει την τακτική της κατάληψης δημοσίων κτηρίων (με μικρή αντίσταση από την αστυνομία και ηχηρή σιωπή του στρατού) σε τουλάχιστον 10 πόλεις, όχι μόνο της δυτικής αλλά σταδιακά και της (φιλο)ρωσικής Ουκρανίας, η κατάσταση περιπλέκεται συνεχώς. Οι αναφερόμενοι αριθμοί των καταληψιών δεν παραπέμπουν σε κάποιο πλειοψηφικό ρεύμα, όμως η αποφασιστικότητά τους υποχρεώνει και τη θεσμική αντιπολίτευση σε σκλήρυνση της στάσης της, με κύριο αίτημα την επίσπευση των προγραμματισμένων για την άνοιξη του 2015 προεδρικών εκλογών.
Απέναντι σε αυτό ο ελιγμός του Γιανουκόβιτς ήταν να προτείνει συμβιβαστικές αλλαγές, όπως την αντικατάσταση του σκληροπυρηνικού πρωθυπουργού Αζάροφ από τον Γιατσένουκ, με αντιπρόεδρο της κυβέρνησης τον Κλιτσκό. Η πρόταση αυτή, που απορρίφθηκε από τους ενδιαφερόμενους, προφανώς απέβλεπε στο να διασπάσει τη θεσμική αντιπολίτευση (εφόσον παραμέριζε τον Τιαχνιμπόκ) και να την φέρει σε αντιπαράθεση με το σώμα των διαδηλωτών, που δεν ικανοποιείται με ένα απλό ξαναμοίρασμα των χαρτών στο πολιτικό σκηνικό.
Ωστόσο, το κρισιμότερο επίπεδο στο οποίο εκτυλίσσεται η κρίση της Ουκρανίαςείναι το γεωπολιτικό, εφόσον το Κίεβο βρίσκεται πάνω στο “τεκτονικό ρήγμα” δύο διαφορετικών σχεδίων ολοκλήρωσης: του ευρωενωσιακού και του ευρασιατικού που προωθεί ο Πούτιν. Η Ουάσιγκτον ήδη ανεβάζει τους τόνους ως προς την ουκρανική κρίση (πρβ. και την σημασία του λόμπινγκ της ουκρανικής διασποράς σε μια χρονιά εκλογών για το αμερικανικό Κογκρέσο), γεγονός που γεννά ερωτήματα για το μέλλον της ρωσοαμερικανικής συνεννόησης σε άλλα καυτά μέτωπα του πλανήτη, όπως η Συρία και το Ιράν. Η Ε.Ε., πάλι, εμφανίζεται επιφυλακτική, όχι μόνο γιατί τυχόν κλιμάκωση της αντιπαράθεσης θα λειτουργούσε ως “αυτοεκπληρούμενη προφητεία” πλήρους ενσωμάτωσης της Ουκρανίας στη ρωσική σφαίρα επιρροής, αλλά και γιατί δεν διαθέτει τα υλικά μέσα να δελεάσει το Κίεβο. Τη στιγμή που ο Πούτιν προσφέρει σωσίβιο στην ουκρανική οικονομία με δάνεια 15 δισ. δολαρίων και εκπτώσεις στην τιμή του φυσικού αερίου, η Δύση, που δεν έχει να προτείνει στους Ουκρανούς παρά άλλη μία συμφωνία λιτότητας με το ΔΝΤ, φαντασιώνεται ότι μέσω Κιέβου θα κερδίσει τη μάχη για το μετασχηματισμό της ίδιας της Ρωσίας σε φιλελεύθερη “μεταπουτινική” κατεύθυνση [δες εδώ ή παρακάτω τη θέση του Brzezinski].
Κώστας Ράπτης
Πηγή

---------------------------------------------------------------
Τρεις αναρτήσεις για την Ουκρανία
---------------------------------------------------------------
*
Η πορτοκαλί επανάσταση στην Ουκρανία, από τον Δεκέμβριο του 2004 ως τον Ιανουάριο του 2005, ήταν η στιγμή κατά την οποία ο μετα-Ψυχρός Πόλεμος τέλειωσε πραγματικά στην Ρωσία. Οι Ρώσοι είδαν τα γεγονότα στην Ουκρανίασαν μια προσπάθεια των Ηνωμένων Πολιτειών να τραβήξουν την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και να θέσουν έτσι τα θεμέλια για τη διάλυση της Ρωσίας. Για να είμαι ειλικρινής, υπήρχε κάποια αλήθεια στην άποψη των Ρώσων. Αν η Δύση είχε καταφέρει να κυριαρχήσει στην Ουκρανία, η Ρωσία θα είχε μείνει ανυπεράσπιστη... Η Ουκρανία και η Λευκορωσία είναι το παν για τους Ρώσους. Αν έπεφταν σε εχθρικά χέρια -για παράδειγμα, αν γίνονταν μέλη του ΝΑΤΟ- η Ρωσία θα αντιμετώπιζε θανάσιμο κίνδυνο.

Στη Ρωσία σήμερα, βλέπουμε για πρώτη φορά την εμφάνιση αυτού που μπορούμε να ονομάσουμε ως πολιτική κοινωνία (civic society-κοινωνία πολιτών), όχι απλά μη απομονωμένους αποστάτες που είναι ηρωικοί, τους οποίους τιμάμε, αλλά μια κοινότητα, μια κοινωνία, η οποία αποτελείται, από τα νεώτερα, πιό κοσμοπολίτικα στοιχεία της νέας μεσαίας τάξης. Και αυτά νιώθουν πως είναι μέρος της Δύσης. Και είμαι πεπεισμένος ότι εάν είμαστε ευφυείς και ήπιοι όμως επίσης και επίμονοι, τότε όχι πολύ αργότερα από τη στιγμή που ο Πούτιν αποχωρήσει, η Ρωσία θα κινηθεί πολύ γρήγορα προς τη Δύση. Και, επομένως, ένας συνασπισμός της Αμερικής, της Ευρώπης διευρυμένης είναι κάτι που θα έχει βαρύτητα στον κόσμο.
Τάδε έφη: Ο αντιρώσος και αντι-νεοσυντηρητικός «φιλελεύθερος» Zbigniew Brzezinski, ο οποίος πρεσβεύει το multipolar-πολυπολικό διεθνές σύστημα.
*


.~`~.
II
Από την απόσπαση της Ουκρανίας στην κατάκτηση της Σιβηρίας:
το ΝΑΤΟ θα επιτεθεί στη Ρωσία, όταν διαλυθεί η Κίνα


φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Ο 21ος αιώνας θα είναι ένας από τους συνταρακτικότερους, ίσως ο συνταρακτικότερος, αιώνες της ανθρώπινης ιστορίας. Θα δούμε και θα ζήσουμε πολλά - θα ζήσουμε και θα δούμε κοσμοϊστορικές και κοσμογονικές κοινωνικές αναστατώσεις, αλλαγές, μεταβολές. Έχοντας κατά νου ότι κοινωνία είναι το πλέγμα των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων των ανθρώπων με τη φύση και των ανθρώπων με τους ανθρώπους, οι αναστατώσεις θα αφορούν τις σχέσεις μας με τη φύση και τις μεταξύ μας σχέσεις. Ως προς τη φύση, τα αποτελέσματα της υπερφίαλης επιδίωξης του δυτικού Κυρίου να την καθυποτάξει ολοσχερώς, με απώτατο σκοπό την μέσω της επιστήμης επίτευξη της σωματικής αθανασίας, την οποία ασφαλώς ασπάζονται και οι Υποτελείς Παραγωγοί, θα είναι τόσο καταστροφικά που θα μας αναγκάσει να αναθεωρήσουμε τη στάση μας και να εγκαθιδρύσουμε μια άλλη σχέση: θα παραδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να γίνουμε πιο ισχυροί από τη φύση και το μόνο που μας απομένει είναι να συμβιώσουμε και να συνυπάρξουμε μαζί της, αποδεχόμενοι βέβαια, μεταξύ των άλλων, και τη θνητότητά μας.
Ως προς τις μεταξύ μας σχέσεις, η αντίφαση μεταξύ των δυνατοτήτων της εποχής μας, δημιούργημα της μακραίωνης συμβίωσης και συν-εργασίας των Υποτελών Παραγωγών, και της επιβαλλόμενης ένδειας, αποτέλεσμα της αρπακτικής, καταστροφικής και εξοντωτικής πρακτικής του δυτικού Κυρίου, θα οξυνθεί σε τέτοιο βαθμό που, σε συνδυασμό με τις φυσικές καταστροφές, ολόκληρος ο πλανήτης θα γίνει το πεδίο ενός διάχυτου εμφύλιου πολέμου, ο οποίος θα παίρνει πολύ συχνά και τη μορφή διακρατικών πολέμων.
Ζούμε το οριστικό και αμετάκλητο τέλος της δυτικής προόδου, της ιδεολογίας της σταδιακής μέσω της επιστήμης και της οικονομίας επίλυσης όλων των προβλημάτων. Ζούμε το τέλος του δυτικού πολιτισμού - θα το συνειδητοποιούν ολοένα και περισσότεροι Υποτελείς. Το τέλος αυτό προκαλεί αδιέξοδα και τα αδιέξοδα μας φέρνουν ενώπιον του εξής διλήμματος: ή θα πάμε πέραν του δυτικού πολιτισμού ή θα βιώσουμε ανείπωτης φρίκης καταστροφές και εξοντώσεις. Σήμερα, βλέπει το αδιέξοδο, βιώνει και συνειδητοποιεί το δίλημμα μια μειοψηφία του δυτικού πολιτισμού. Δεν θα τη χαρακτήριζα σε καμιά περίπτωση πρωτοπορία: ο όρος προέρχεται από το εννοιολογικό οπλοστάσιο της ιδεολογίας της προόδου· δεν υπάρχει πια μπροστά να πάμε, το μπροστά, όπως και το πίσω, είναι ερείπια και αποκαΐδια. Εκτός αν πάμε στον Άδη, με συγχωρείτε, στον Άρη ήθελα να γράψω.
Σήμερα, ο Κύριος, και πολλοί Υποτελείς, ιδίως των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών, όχι μόνο δεν έχει καμιά απολύτως διάθεση να κινηθεί πέραν του δυτικού πολιτισμού, να παραιτηθεί από την επιθυμία του να καθυποτάξει τη φύση και να επιβάλει την ένδεια και τη σπάνη για να διαιωνίζει και να ενισχύει την Κυριαρχία, αλλά θα κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει το τέλος του δυτικού καπιταλιστικού πολιτισμού, επιταχύνοντας με αυτόν τον τρόπο την παρακμή του. Διότι όσο πιο πολύ επεκτείνεται ένας αρπακτικός τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας, τόσο πιο γρήγορα προσεγγίζει τα όρια του, τόσο πιο κοντά στη συρρίκνωση, την παρακμή και την αποσύνθεση βρίσκεται. Ο δυτικός καπιταλιστικός πολιτισμός ασφαλώς και έχει κι άλλες δυνατότητες επέκτασης (εάν δεν επεκταθεί, θα συρρικνωθεί και θα καταρρεύσει), μόνο που η επέκταση πρέπει αφενός να διογκώνεται ποσοτικά και αφετέρου να επιταχύνεται. Με άλλα λόγια, οι δυτικές κοινωνίες θέλουν όλο και περισσότερα σε ολοένα και μικρότερο χρονικό διάστημα:
πολλά και τώρα! Τροφή και Ενέργεια!
Δεν μας επιτρέπεται να μην συγκρίνουμε τη ρωμαϊκή δουλοκτητική αυτοκρατορία με τον σημερινή δυτική καπιταλιστική αυτοκρατορία - είναι βέβαιο ότι η δεύτερη θα έχει τη τύχη της πρώτης, δεν γίνεται να μην την έχει. Όσο πιο πολύ επεκτείνονταν ο ρωμαϊκός δουλοκτητικός τρόπος παραγωγής τόσο πιο πολύ χρειάζονταν δούλους (για τα τεράστια λατιφούντια) και τροφή (για τους ακτήμονες – proletarii)· όταν η επέκταση άγγιξε τα όριά της, οι ανάγκες σε δούλους και σε τροφή ήταν τέτοια που μέσα σε δυο γενιές (65 χρόνια) η έλλειψη έγινε αισθητή με πολύ οδυνηρό τρόπο και ανάγκασε τους δουλοκτήτες γαιοκτήμονες να παραχωρήσουν κάποιες ελευθερίες στους δούλους: να ενθαρρύνουν την μεταξύ τους αναπαραγωγή παραχωρώντας καλλιεργήσιμη γη, με την προϋπόθεση βέβαια ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της παραγωγής θα περιέρχεται στην κατοχή των γαιοκτημόνων – με την απειλή και την χρήση των όπλων ασφαλώς. Εμπορευματική παραγωγή (άρρηκτα συνδεδεμένη με τον δουλοκτητικό τρόπο παραγωγής) και αγορά, Κράτος και στρατός κατέρρευσαν.
Αν και η διαδικασία επέκτασης και απειλούμενης συρρίκνωσης είναι ίδια στις προαναφερθείσες αρπακτικές αυτοκρατορίες, ούτε τα αποτελέσματα ούτε ο τρόπος υπέρβασης του αρπακτικού αδιεξόδου θα είναι τα ίδια. Οι δυτικές κοινωνίες, κοινωνίες κυριαρχικές, αρπακτικές δηλαδή, είναι κοινωνίες εγγενώς ενδεείς, όσο πλούσιες κι αν φαίνεται πως είναι. Είναι αρπακτικές διότι είναι ενδεείς, κι αφού θα είναι εσαεί ενδεείς, θα είναι εσαεί αρπακτικές. Έκτισαν τα θεμέλιά τους και το οικοδόμημά τους μέσω της αρπαγής και δεν μπορούν να το επεκτείνουν και να το συντηρήσουν παρά μόνο μέσω της αρπαγής, της επιβολής της ένδειας. Κυριαρχία σημαίνει υπέρβαση της ένδειας μέσω της αρπαγής.
Ο σημερινός δυτικός κόσμος χρειάζεται καθημερινά τεράστιες ποσότητες ενέργειας και τροφής. Όσο επεκτείνεται, τόσο πιο πολλή ενέργεια και τόσο πιο πολλή τροφή χρειάζεται για να αναπαραχθεί. Τα αρπάζει μέσω του εμπορεύματος/χρήματος αλλά αυτό δεν αρκεί: η αρπαγή με τα όπλα είναι απαραίτητη και αναγκαία. Όσο ο καπιταλισμός επεκτείνονταν, το χρήμα ήταν αποτελεσματικό μέσο αρπαγής, αν και δεν ήταν το μόνο, τώρα, όσο συρρικνώνεται, θέλω να πω ότι επεκτείνεται ολοένα και με πιο βραδείς ρυθμούς, το χρήμα, χωρίς να εξαφανιστεί ασφαλώς, θα παραχωρεί τη θέση του στα όπλα.
Έχουμε περιγράψει ποια θα είναι μια μεταβατική κατάσταση: έχει αρχίσει μια διαδικασία σχηματισμού πλούσιων καπιταλιστικών οάσεων μέσω της αρπαγής κοινωνικού πλούτου, με αποτέλεσμα την κοινωνική και φυσική ερημοποίηση του πλανήτη. Τί θα γίνει όμως όταν δεν θα υπάρχει πια τίποτα να αρπαχτεί; Βρισκόμαστε μακριά από αυτό το ενδεχόμενο; Υπάρχει σήμερα πλούτος, φυσικός και κοινωνικός, για να αρπαχτεί;
Υπάρχει, φίλες και φίλοι. Μόνο που ο πλούτος που θα αρπάζεται θα πρέπει να είναι όλο και πιο πολύς και μέσα σε ολοένα και μικρότερα χρονικά διαστήματα με αποτέλεσμα να λιγοστεύει ολοένα και περισσότερο. Όσο πιο πολλά θα αρπάζει ο ανεπτυγμένος καπιταλισμός τόσο λιγότερα θα έχει στη διάθεσή του μελλοντικά. Στην κατάσταση αυτή θα βρεθεί κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα. Πότε ακριβώς δεν το γνωρίζουμε - δεν θα είναι όμως τα επόμενα 20, 30 χρόνια. Μπορεί όμως και να είναι - θα δούμε γιατί!
Προς το παρόν, εννοώ τις προσεχείς δυο τρεις δεκαετίες, και ενέργεια υπάρχει και τροφή υπάρχει. Μόνο που ο πλούτος αυτός είναι ξένος και πρέπει να αρπαχτεί. Πού βρίσκεται η ενέργεια και η τροφή; Βρίσκεται παντού, υπάρχει όμως μια περιοχή του πλανήτη που είναι αχανής και πλούσια σε ενέργεια και πρώτες ύλες· είναι και πολύ αραιοκατοικημένη: η Σιβηρία. Αυτή την περιοχή έχει βάλει στο μάτι του ο δυτικός Κύριος και θέλει να την κατακτήσει. Μόνο που δεν είναι δική του.
Πώς είμαστε βέβαιοι ότι θέλει να την κατακτήσει; Εάν όντως θέλει να την αρπάξει, θα μπορέσει να το πετύχει; Πώς; Ποιοί άλλοι αρνητικοί παράγοντες επεισέρχονται με αποτέλεσμα το όλο εγχείρημα να καθίσταται ιδιαζόντως δυσχερές;
Ξυπνάνε τα παιδιά. Θα συνεχίσω αύριο το πρωί.
---------------------------------------------------------------
Τρεις αναρτήσεις για την Ουκρανία
Πέντε αναρτήσεις για την Ευρασία (στην οποία εντάσσεται και το ζήτημα της Σιβηρίας)
---------------------------------------------------------------
*
...ο πρώτος μνηστήρας του σιβηρικού (και κεντροασιατικού) χώρου και του πλούτου του ονομάζεται - Κίνα. Η Κίνα δεν ωθείται προς τον χώρο αυτό απλώς και μόνο από μακρινές μνήμες ή βάσιμες ιστορικές αξιώσεις, οι οποίες έπαιξαν και αυτές το ρόλο τους στις ένοπλες συγκρούσεις με την Σοβιετική Ένωση κατά τη δεκαετία του 1960, αλλά από στοιχειακές δυνάμεις. Στους 1,2 δισ. κατοίκους της σημερινής (1998) Κίνας θα προστεθούν ως το 2030 αλλά 500 εκ. περίπου, και ήδη η διατροφή τους, καθώς μάλιστα ανέρχεται παράλληλα το βιοτικό τους επίπεδο, θα θέσει σε τρομερή δοκιμασία τους παγκόσμιους αγροτικούς πόρους. Με τον ίδιο τουλάχιστον ρυθμό θα αυξηθεί η πείνα για ενέργεια και πρώτες ύλες...
Μόλις αρχίσει να διαγράφεται μία τέτοια κατάσταση η Ρωσσία θα τεθεί υπό πίεση και θ’ αναγκαστεί ν’ αναζητήσει συμμάχους. Αν δεν βρει, τότε θα υποχρεωθεί να κάμει παραχωρήσεις προς την Κίνα ή και να συμπαραταχθεί μαζί της, οπότε θα δημιουργούνταν ένας πανίσχυρος συνασπισμός.
Μία μακροπρόθεσμη ευρωπαϊκή πολιτική απέναντι στη Ρωσσία οφείλει να προσανατολισθεί σ’ αυτές τις γεωπολιτικές προοπτικές. Ασφαλώς είναι δικαίωμα των Ηνωμένων Πολιτειών να επιθυμούν τη διασφάλιση της πλανητικής μονοκρατορίας τους μεταξύ άλλων με τη συνεχή χαλιναγώγηση ή και με τον κατακερματισμό της Ρωσσίας. Όμως μία ενωμένη Ευρώπη δεν θα είχε να κερδίσει πολλά πράγματα, αν εμφανιζόταν ως στρατηγικός τοποτηρητής των Αμερικάνων στην Ανατολική Ευρώπη και ως υποστηρικτής όλων των χωριστικών τάσεων μέσα στην επικράτεια της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η ευρωπαϊκή, και προπαντός γερμανική μυωπία, όπως φαίνεται με την υποστήριξη του αμερικάνικου σχεδίου για την επέκταση του ΝΑΤΟ ίσαμε τα ρωσσικά σύνορα, δεν μπορεί παρά να δώσει τροφή σε μία απολύτως θεμιτή δυσπιστία της Ρωσίας και να σπρώξει τη γιγαντιαία ευρασιατική χώρα στην επιθετική απομόνωση ή στην αγκαλιά της Κίνας.


Όποιος είναι έστω κι επιφανειακά εξοικειωμένος με τη ρωσική ιστορία, θα πρέπει να γνωρίζει ότι καμία entente cordiale με τη Ρωσσίαδεν είναι δυνατή, αν δεν της αναγνωρισθεί εξ υπαρχής το δικαίωμα να τηρεί την τάξη στην Καυκασία, στην κεντρική Ασία και σε ολόκληρο τον σιβηρικό χώρο. Η Ευρώπηδεν θα είχε να χάσει τίποτε, αν η Ρωσσία επιτελούσε με επιτυχία το έργο αυτό, αντίθετα μάλιστα. Και δεν θα υπήρχε κίνδυνος ρωσικής ηγεμονίας πάνω σε μία πλούσια κι ενωμένη Ευρώπη, ικανή να δρα πολιτικά με ενιαίο τρόπο. Μία τέτοιαΕυρώπη δεν θα είχε να φοβηθεί τίποτε από την Ρωσσία, ενώ η Ρωσσίαθα είχε να ελπίζει τα πάντα από μίαν τέτοιανΕυρώπη. Ώστε η μεγάλη πλανητική και κοσμοϊστορική δυνατότητα μίας Ενωμένης Ευρώπηςθα ήταν η Ευρασία...
Όμως όλα αυτά δεν μεταβάλλουν τη βεβαιότητα ότι μια Ευρώπηδίχως δικές της ενεργειακές πηγές και πρώτες ύλες, μια Ευρώπη με γερασμένο πληθυσμό, που θ'αποτελούσε το πολύ τρία ή τέσσερα τοις εκατό του παγκόσμιου, μια Ευρώπη αποκκομένη από τα μεγάλα στρατηγικά θέατρα της πλανητικής ιστορίας του 21ου αιώνα - μια τέτοια Ευρώπη αργά ή γρήγορα θα μαραινόταν και θα έσβηνε.
Το θεώρημα του Mackinder για την Ευρασίαδιατηρεί πάντοτε την αξία του. Όμως η θέση ότι όποιος κατέχει τη Γερμανία κατέχει και την Ευρασία είχε νόημα μονάχα σ'έναν ευρωκεντρικό κόσμο. Σ'έναν πλανητικό κόσμο, όπου απλώνεται όλο και περισσότερο η κραταιή σκιά της Κίνας, το κλειδί για την παγκόσμια κυριαρχία θα μπορούσε να είναι ο σιβηρικός και κεντροασιατικός χώρος.

Παναγιώτης Κονδύλης
*

.~`~.
III
Δημοκρατισμός: Ουτοπία ή πραγματική ουσία; και Μπαντιουικός απολογισμός..
α´
Οι χαώδεις μετατοπίσεις στο οικονομικό και "γεω-πολιτικό" (γεω-πολικό λέω εγώ) επίπεδο, οι μαζικές οικονομικές και οικολογικές καταστροφές, οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι, οι εθνοτικοί πόλεμοι, η εξαθλίωση των λαών, η αποξένωση και εξαχρείωση των ατόμων, η πολιτισμική παρακμή, η λήθη της ύπαρξης, το κενό, η απογοήτευση από τις ανθρωπιστικές αξίες μέσα στον όλεθρο της χυδαίας πραγμάτωσής τους, ο θάνατος των δημοκρατικών αξιών...Όλα αυτά που φέρνει ο καπιταλισμός και ο οικονομισμός τής ανάπτυξης με κάθε τίμημα, δεν αντιμετωπίζονται ούτε με φοβέρες και αναδιπλώσεις σε κάποιον μαρξιστικό ιδεολογικό πυρήνα, ούτε με ευχολόγια και δημοκρατικές-εθνικές ή δημοκρατικές-οικουμενικές ιδεολογίες (αριστερές αστικές ιδεολογίες). Όλα αυτά απλά δεν αντιμετωπίζονται παρά μόνον με την ενεργοποίηση των λαών και των ατόμων, με την συγκρότηση ενός λαϊκού αντικαπιταλιστικού μετώπου. Αλλά και αυτό το λαϊκό μέτωπο δεν υφίσταται όπως το φαντάζονται οι κάθε λογής δημοκράτες, ούτε έχει καμμία σχέση με τα "λαϊκά μέτωπα"που συγκροτήθηκαν με ατυχή τρόπο για την αντιμετώπιση του φασισμού. Το πραγματικό λαϊκό μέτωπο, το αντικαπιταλιστικό λαϊκό δημοκρατικό μέτωπο θα σήμαινε μιά ενεργοποίηση των λαϊκών τάξεων, και των ξεχωριστών ατόμων που ζητάνε ένα άλλο μη-αστικό νόημα στη ζωή τους, που είναι σχεδόν αδιανόητη στις σημερινές συνθήκες. Αυτό που είναι αδιανόητο είναι αυτό που σήμερα χρειαζόμαστε. Η ενεργοποίηση ενός νέου δημοκρατισμού, η αναζωογόνηση ενός νέου ηθικού, πολιτικού και οικονομικού Λόγου, η ανανεωμένη ιδεολογία του εργαζόμενου λαού, είναι αυτό που ορθώνεται σήμερα ως το αδιανόητο, το ουτοπικό, αλλά στην πραγματικότητα είναι η ουσία του πραγματικού, η μόνη πραγματικότητα που θα έδινε ορμή στην σαπισμένη κοινωνία που φυλακίζεται από τα δεσμά του καπιταλισμού και του οικονομισμού..

β´
Αυτό που αποτελεί τον βασικό λόγο για την σχετική ταλάντευση του Μπαντιού απέναντι στο αίτημα για εγκατάλειψη της Ευρ.Ένωσης απο μέρους μας είναι το ενδεχόμενο αυτή (η εγκατάλειψη) να συνοδευτεί από ένα είδος πρόσδεσης στο "έθνος-κράτος", αλλά ακόμα και από ανάπτυξη "αντιδραστικών"πολιτικών και ιδεολογικών θέσεων που θα αφορούν την αποχώρησή μας. Νομίζω εκεί βρίσκονται τα όρια της "ευρωπαϊκής" (και "φιλο-ευρωπαϊκής") διανόησης και αποκαλύπτονται οι βαθείς άξονες της εσωτερίκευσης της δυτικής κυριαρχίας από μέρους της. Όλο το κακό είναι μέσα στο "έθνος-κράτος"λοιπόν των περιφερειακών χωρών. Πολύ παράδοξα, αλλά όχι φαινομενικά, σε πλήρη αντιστοιχία μεταξύ τους, τα "αντι-εθνικιστικά"ιδεολογήματα όμως εντός και εκτός των τειχών. Φυσικά και υφίσταται ενδεχόμενο "εθνικιστικής''απόκλισης κάθε ρήξης με την ευρωπαϊκή ένωση. Ας το δούνε αυτό και οι αμιγώς μη-ευρωπαϊστές που ανοίγουν και αυτοί διπλό μέτωπο προς τον "αριστερό σωβινισμό"και τον ιμπεριαλισμό, και δεν εννοώ την κριτική ή πολεμική τους σε εκείνους τους "αριστερούς εθνικιστές"που συνωθούνται στους διάφορους ετερόκλητους μεταξύ τους αστικούς μηχανισμούς. Μιλάω για την γενική απάρνηση του ''έθνους-κράτους''που τους οδηγεί θέλουν δε θέλουν, στην καλύτερη περίπτωση, σε μπαντιουικά συμπεράσματα. Τα όρια αυτά θα σπάσουν σίγουρα, είτε ο λαός κάποτε πάρει αντιδραστική ή προοδευτική στροφή, πράγμα για το οποίο θα είναι υπεύθυνη (για το πρόσημο) και η εθνική αστική τάξη (μικροαστική ή μεγαλομεσαία αστική). Τα όρια θα σπάσουν κάποτε, αν όχι τώρα, και ο λαός θα συσπειρωθεί σε κάποια μορφή "έθνους-κράτους", για να πετάξει στη θάλασσα τους δυτικούς ιμπεριαλιστές και τους Φράγκους-Γερμανούς εν γένει. Μέχρι να το κάνει αυτό, και ως πρόθεση, θα ψηφίζει ή θα ανέχεται συριζα..
---------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------


.~`~.
IV
Γιατί ανέφικτη μια «Δανία του Νότου»

Μοιάζει μάλλον κοινή η παραδοχή ότι, στο πλαίσιο του «παραδείγματος» (πολιτισμού) της Nεωτερικότητας και ειδικά στο πεδίο της πολιτικής, οι σκανδιναβικές κοινωνίες έχουν κατορθώσει ζηλευτά επιτεύγματα: Eφτιαξαν το μάλλον πληρέστερο και πιο προηγμένο, σταθερό και μακρόβιο «κοινωνικό κράτος», που σημαίνει: πέτυχαν σθεναρή και αποτελεσματική αντίσταση στην απανθρωπία του αχαλίνωτου καπιταλισμού, στον πρωτογονισμό της ασυδοσίας των «αγορών». Xωρίς να διολισθήσουν στον ολοκληρωτισμό.
O διοικητικός μηχανισμός του κράτους εμφανίζει στις σκανδιναβικές κοινωνίες το μικρότερο μάλλον (ή μηδενικό) ποσοστό αυτονόμησης από την κοινωνία και τις ανάγκες της –το κράτος λειτουργεί για να υπηρετεί τους πολίτες, όχι τη δημοσιοϋπαλληλία και τα κόμματα– η έννοια του «πελατειακού κράτους» είναι αδιανόητη.
Aπό τους κυβερνώντες (τους διαχειριστές της εξουσίας) απουσιάζει, εντυπωσιακά, κάθε ίχνος ηγεμονικής συμπεριφοράς, αγερωχίας, έπαρσης, οιηματικής αλαζονείας στο ύφος, στις χειρονομίες, στην εκφραστική τους. Mοιάζει αυτονόητο να ταυτίζεται το δημόσιο αξίωμα με τη γοητευτική απλότητα, την αξιοπρέπεια, την παραίτηση από τη φτήνεια της παντοδαπής ιδιοτέλειας.
Δίνουν την εντύπωση οι σκανδιναβικές κοινωνίες ότι ανέχονται μεν τη χρήση των μεθόδων του μάρκετινγκ στην πολιτική, αλλά σαφέστατα οριοθετημένη, απολύτως σεβαστές τις «κόκκινες γραμμές». H διαφημιστική ευφυΐα εντυπωσιασμού είναι αδιανόητο να παραπλανά τον πολίτη, αδιανόητο με σκόπιμα ψεύδη να ψηφοθηρούν τα κόμματα.
Σε σύγκριση με τις σκανδιναβικές κοινωνίες, η ελλαδική μοιάζει η χειρότερη, η πιο αποτυχημένη ίσως περίπτωση πραγμάτωσης του νεωτερικού «παραδείγματος». Aξίζει να προβληματιστούμε με το ερώτημα: Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν αποφασιστικά στη σκανδιναβική επιτυχία και ποιοι στην ελλαδική αποτυχία; Aς σημειωθεί ότι και στις δύο περιπτώσεις έχουμε πρόσληψη, όχι δημιουργία – γένεση του «παραδείγματος» – το νεωτερικό «παράδειγμα» είναι γέννημα των λαών της (μεταρωμαϊκής) κεντρικής και δυτικής Eυρώπης.
Tο ερώτημα που θέσαμε απαιτεί μεθοδική μελέτη, μια επιφυλλίδα μόνο να το διατυπώσει μπορεί, να προκαλέσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη με νύξεις απλώς και ενδείξεις. Bασικό στοιχείο του νεωτερικού δυτικού «παραδείγματος» είναι ο μαχητικά «φυσιοκρατικός» χαρακτήρας του: το γέννησε η ανάγκη να απαλλαγούν οι άνθρωποι από την αναγκαστή προτεραιότητα της μεταφυσικής στη ζωή τους. «Nεωτερικότητα» ή «Nέοι Xρόνοι» είναι η περίοδος της ευρωπαϊκής ιστορίας που διαδέχθηκε το απεχθές παλαιό: τον «σκοτεινό», βασανιστικό για τη μεταρωμαϊκή Eυρώπη μεσαίωνα. Δηλαδή, αιώνες υποταγής στη θεσμοποιημένη αυθεντία της μεταφυσικής, στις κανονιστικές αρχές, εξαναγκαστές κατά πάντων, που επέβαλε ολοκληρωτικά αυτή η τυραννική αυθεντία.
Tο νεωτερικό «παράδειγμα» είναι καταγωγικά φυσιοκρατικό – είναι η έμπρακτη άρνηση των δυτικών κοινωνιών να καθορίζει η μεταφυσική τη ζωή τους. Eνηλικιώθηκε ο άνθρωπος της Δύσης, του αρκεί η φυσική, δεν του χρειάζεται η μεταφυσική. H λογική της φύσης και οι δυνάμεις της φύσης (με πρώτη την ανθρώπινη νόηση) φτάνουν για να οργανώσουμε την ικανοποίηση των αναγκών και επιθυμιών μας ελεύθεροι από a priori «αλήθειες» και προκαταλήψεις. Eτσι, οι πρακτικές του βίου που γεννώνται από τη φυσιοκρατία είναι πρώτιστα υλιστικές: προτεραιότητα έχουν οι ενστικτώδεις ανάγκες, προέχει η ικανοποίηση των ενορμήσεων αυτοσυντήρησης, επιβολής-κυριαρχίας, ηδονής. Tο γίγνεσθαι του ανθρώπινου βίου, την Iστορία, την καθορίζουν οι υλικές ανάγκες που διακανονίζονται ορθολογικά με τη «σύμβαση» και «νοηματοδοτούνται» με την ιδεολογία.
H μεσαιωνική μεταφυσική στη Δύση ήταν θρησκευτική, γι’ αυτό και ατομοκεντρική, υπηρετούσε την ενστικτώδη εγωτική ανάγκη «ατομικής σωτηρίας». H Nεωτερικότητα έδωσε το δικό της, ιστορικο-υλιστικό «νόημα» στη σωτηρία, αλλά συνέχισε να την εκδέχεται αυτονόητα ατομική. Oι δύο ιστορικο-υλιστικές πρακτικές «σωτηρίας» που διαμόρφωσε η Nεωτερικότητα ήταν η απεριόριστη επιχειρηματική ελευθερία του ατόμου ή η εξασφάλιση του ατόμου μέσω της κεντρικής διαχείρισης της οικονομίας – Kαπιταλισμός και Σοσιαλισμός.
Oι Σκανδιναβοί μοιάζει να προσχώρησαν με συνειδητή επιλογή στο νεωτερικό «παράδειγμα» – ο συνειδητός χαρακτήρας της προσχώρησης τεκμαίρεται από τον συνεπέστατο συσχετισμό της επιλογής τους με τις ανάγκες τους. Eπέλεξαν την ιστορικο-υλιστική πρακτική του σοσιαλισμού, όχι επιδή γοητεύτηκαν ιδεολογικά ούτε επειδή ξιπάστηκαν «εκσυγχρονιστικά», αλλά επειδή εξυπηρετούσε συνεπέστερα τις ανάγκες τους. Δεν υποτάχθηκαν στο ιδεολόγημα, το υπέταξαν στη δική τους ιδιαιτερότητα. Γι’ αυτό μιλάμε σήμερα για «σκανδιναβικό μοντέλο του σοσιαλισμού».
Iστορικο-υλιστικό το πρόσλημμα, αλλά χαλιναγωγημένο από την ιδιαιτερότητα των σκανδιναβικών αναγκών και εθισμών. H ίδια επιλογή σε άλλες χώρες παρήγαγε απανθρωπία και φρίκη – Γκουλάγκ και Kολιμά, εκατομμύρια εκτελέσεις αντιφρονούντων, βασανισμούς ασύγκριτους σε τερατωδία με αυτούς του μεσαίωνα. Oμως οι Σκανδιναβοί έλεγξαν το ιστορικο-υλιστικό παράγωγο με ιστορικούς εθισμούς αιώνων χαλιναγώγησης της φυσικής στον άνθρωπο κτηνωδίας: Aδιάφορο αν ήταν πια «πιστοί» ή «άπιστοι», έσωζαν τα αυτονόητα της προτεσταντικής Hθικής, το σέβας του «ιερού», την αίσθηση του χρέους.
Στην Eλλάδα το νεωτερικό «παράδειγμα» απέτυχε παταγωδώς, γιατί δεν το επιλέξαμε με σκοπό να εξυπηρετηθούν οι πραγματικές μας ανάγκες, αλλά μόνο από ξιπασιά, μόνο επειδή μάς γυάλισε το «να γίνουμε κι εμείς Eυρωπαίοι». Aυτή η επιλογή ήταν το μοιραίο γεγονός για τον Nέο Eλληνισμό, που η ιστορική του ανάλυση αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για να μετάσχουμε και πάλι οι Eλληνες στη δυναμική της Iστορίας.
Oι ανάγκες μας ήταν διαφορετικές, οι μακραίωνες εθισμοί μας επίσης. Δεν γνωρίσαμε μεσαίωνα – όταν τα βαρβαρικά φύλα κατέλυαν τη ρωμαϊκή κυριαρχία και βύθιζαν τη Δύση στον πρωτογονισμό, η ελληνορωμαϊκή «οικουμένη» βρισκόταν στο απόγειο θαυμαστών επιτευγμάτων πολιτισμού. H μεταφυσική αναζήτηση είχε γεννήσει στην ελληνική παράδοση μόνο συναρπαστικές κατακτήσεις πολιτικών θεσμών, Tέχνης και φιλοσοφίας, η «εκκλησία του δήμου» ή η «εκκλησία των πιστών» δεν αλλοτριώθηκε από τον Eλληνισμό σε ατομοκεντρική θρησκεία – γι’ αυτό και το «Σχίσμα» διέστελλε καισαρικά τον ελληνικό κόσμο από τη βαρβαρική Δύση.
Ξεχασμένα πια όλα αυτά. Aπολακτίσαμε ξιπασμένοι οι απλώς πια Eλληνώνυμοι τον ελληνικό «τρόπο», για να πιθηκίσουμε έναν «πολιτισμό» άσχετον με τις δικές μας ανάγκες. Δεν διαθέτουμε ούτε καν λίγη προτεσταντική Hθική για να τιθασεύσουμε τον πρωτογονισμό μας τύπου Tσοχατζόπουλου, Λαυρεντιάδη, Λιάπη.
Eίμαστε χωρίς παρελθόν. Oπως οι τριτοκοσμικές κοινωνίες.
Χρῆστος Γιανναρᾶς
Πηγή


.~`~.
V
Η Αδελφότητα Γκιουλέν κλονίζει την κυβέρνηση

«Να κινηθούμε μέσα στις αρτηρίες του συστήματος χωρίς ουδείς να προσέξει την ύπαρξή μας, μέχρι να φτάσουμε σε όλα τα κέντρα εξουσίας» έλεγε το 1999 σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα προς τους οπαδούς του ο δισεκατομμυριούχος Τούρκος ιμάμης Φετουλάχ Γκιουλέν, υποδεικνύοντάς τους τον τρόπο κατάληψης της εξουσίας από τους κεμαλιστές.
Το κεμαλικό κατεστημένο υποχρέωσε τότε τον Γκιουλέν να αυτοεξοριστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρώην πνευματικός καθοδηγητής του Ερντογάν, ο Γκιουλέν στήριξε σθεναρά το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και συνέβαλε στην αναρρίχησή του στην εξουσία τρία χρόνια αργότερα. Ο Γκιουλέν, έχοντας ιδρύσει από τη δεκαετία του 1970 το δίκτυο Χιζμέτ (Υπηρεσία), απέκτησε μεγάλη επιρροή στην Τουρκία, χτίζοντας μια αυτοκρατορία συνολικής αξίας άνω των 25 δισ. ευρώ.
Ανθρωποι πιστοί στον φιλοδυτικό ιμάμη κατέχουν υψηλές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό της Τουρκίας, ιδιαίτερα στην αστυνομία και τη Δικαιοσύνη, αλλά και στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος. Είναι ιδιοκτήτες της Τράπεζας Aysa με πάνω από 100 υποκαταστήματα στην Τουρκία, της εφημερίδας «Ζαμάν» με 500.000 αναγνώστες, υπερπολυτελών ξενοδοχείων, αλλά και ενός τεράστιου δικτύου 500 σχολείων σε όλη την Κεντρική Ασία και τα Βαλκάνια. Τα σχολεία αυτά που προάγουν την τουρκική κουλτούρα βρίσκονται ακόμη και στις ΗΠΑ (υπολογίζονται σε 130 με 45.000 μαθητές). Το FBI ερευνούσε τελευταία τις δραστηριότητες αυτών των σχολείων, αλλά φαίνεται ότι όλα αυτά έχουν σταματήσει, καθώς το δίκτυο του Γκιουλέν οργανώνει πλέον και επισκέψεις στελεχών του Κογκρέσου στην Τουρκία.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που τον κατηγορούν ότι έχει στενές σχέσεις με τη CIA, ενώ ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον έχει πει τα καλύτερα λόγια για τον Τούρκο ιμάμη, που ζει στην Πενσιλβανία. Ο Γκιουλέν ήταν, άλλωστε, από τους πρώτους που είχαν καταδικάσει την τρομοκρατική επίθεση της Αλ Κάιντα το 2001 στην Αμερική. Στο βιβλίο του με τίτλο «Αγάπη και ανεκτικότητα: Προς έναν παγκόσμιο πολιτισμό» ο Γκιουλέν εμφανίζεται να προωθεί την εικόνα ενός μετριοπαθούς Ισλάμ, ενάντια στον ισλαμικό φονταμενταλισμό: «Το Ισλάμ είναι η θρησκεία της ολοκλήρωσης, της ασφάλειας και της ειρήνης». Ο Γκιουλέν καταδικάζει μάλιστα τον ανοιχτό προσηλυτισμό, αλλά καλεί τους μουσουλμάνους να χρησιμοποιούν το δικό τους καθημερινό παράδειγμα για να προσελκύουν τρίτους στη θρησκεία.
Από το 2010 η Αδελφότητα Γκιουλέν μέσω του φίλα προσκείμενου Τύπου είχε αποστασιοποιηθεί από την «αντι-δυτική» εξωτερική πολιτική του Ερντογάν. Είχε καταγγείλει, για παράδειγμα, την αποστολή του σκάφους «Mavi Marmara» στη Γάζα χωρίς ισραηλινή συναίνεση, αμφισβητούσε τα ανοίγματα Ερντογάν προς το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα, διαφωνούσε με την προσέγγιση Αγκυρας – Τεχεράνης. Είχε, με λίγα λόγια, θέσεις προσκείμενες σε αυτές των ΗΠΑ. Το «διαζύγιο» ολοκληρώθηκε τον περασμένο Νοέμβριο μετά την απόφαση της κυβέρνησης Ερντογάν να κλείσει σειρά ιδιωτικών σχολείων που ελέγχονται από τον Γκιουλέν. Σήμερα φαίνεται ότι οι παλιοί σύμμαχοι έγιναν εχθροί. Η αμερικανική επιθεώρηση «Stratfor» χαρακτήριζε πριν από τέσσερα χρόνια τη συμμαχία Ερντογάν – Γκιουλέν «συνασπισμό ευκαιρίας». Οπως έγραφε η αμερικανική επιθεώρηση «οι δύο ηγέτες ανήκουν σε δύο διαφορετικές παραδόσεις του τουρκικού Ισλάμ: ο Ερντογάν είναι παιδί του πολιτικού Ισλάμ και ο Γκιουλέν του μυστικιστικού».
«Το κόμμα του Ερντογάν και οι “Γκιουλενιστές” αντλούν τη δύναμή τους από την ίδια τη συντηρητική, αλλά οικονομικά φιλελεύθερη μεσαία τάξη» λέει ο Τούρκος αναλυτής Μπαϊράμ Μπαλσί. «Μοιράζονταν την ίδια αποστροφή προς την πολιτική επιρροή που είχε στην Τουρκία ο στρατός. Τώρα που ο κοινός εχθρός εξουδετερώθηκε, ήταν φυσικό η συμμαχία αυτή που είχε σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει τον στρατό τελικά να σπάσει», λέει ο Μπαϊράμ Μπαλσί.
Οι «Γκιουλενιστές» φαίνεται να θέλουν τώρα να επηρεάσουν πολύ περισσότερο ή ακόμη και να πάρουν την εξουσία από τον Ερντογάν, όπως υποστηρίζουν φίλα προσκείμενοι στον Τούρκο πρωθυπουργό αναλυτές. Ο ίδιος ο Ερντογάν έκανε λόγο για «βρόμικο deal» που έχει στόχο να κάνει τους οπαδούς του «κράτος εν κράτει» σε συνεργασία με «σκοτεινές δυνάμεις» που «απειλούν το έθνος μέσα και έξω». Απέφυγε, ωστόσο, να τις κατονομάσει.
Η επιθεώρηση «Stratfor» είχε προβλέψει στην έκθεσή της το 1999 ότι «η κοινότητα του Φετουλάχ Γκιουλέν είναι μια πολιτική δύναμη και ο κόσμος θα ακούσει πολλά για αυτήν τα επόμενα χρόνια». Φαίνεται ότι τα γεγονότα των τελευταίων ημερών το επιβεβαιώνουν. «Η αδελφότητα Γκιουλέν κλονίζει την εξουσία στην Αγκυρα» γράφει η γαλλική «Μοντ».
Μιχάλης Ψύλος
Πηγή

Δεν μπορούμε να είμαστε οι παγκόσμιοι αστυφύλακες, επειδή θα οδηγηθούμε σε πτώχευση, και έπειτα σε κοινωνικές δυσαρέσκειες εσωτερικά και απώλεια νομιμοποίησης διεθνώς. Η παγκόσμια δύναμη διαχέεται και δεν συγκεντρώνεται στη Δύση πλέον ή στα χέρια των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Αμερική έχει εσωτερικά και διεθνή προβλήματα. Και σαν να μην έφτανε αυτό, δεν υπάρχει κανένα μεγάλο όραμα οργάνωσης για έναν κόσμο που, για πρώτη φορά, έχει ανάγκη να εξετάσει παγκόσμια προβλήματα... Νομίζω ότι είναι ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα της Δύσης η ένταξη της Τουρκίας και τη Ρωσίας και κάτι τέτοιο θα αύξανε πολύ τη ζωτικότητα της Δύσης. Και σε τελευταία ανάλυση, οι Τούρκοι κατά τη διάρκεια των τελευταίων 100 ετών έχουν δείξει μια αποφασιστικότητα να είναι μοντέρνοι, κοσμικοί και δημοκρατικοί. Έτσι είναι πραγματικά μέρος του αξιακού μας συστήματος.


Άλλες αναρτήσεις επικαιρότητας

.~`~.

Διαφορές. Δύο παραδείγματα.

$
0
0

Too many fires burning.

$
0
0

Και η φωτιά που είναι δυνατότερη ίσως είναι: "China's share of global GDP is now four times what is was in 1997. If contagion stretches to China's credit cycle (not DB’s expectation for 2014), watch out — this would represent a huge escalation in contagion risk."

Ιt has already begun.

Πηγή
Ζάχαρη

.~`~.


Το τότε είναι τώρα. Το γεωϊστορικό εργαλείο.

$
0
0
.
Πρόλογος
Η αδυσώπητη επέλαση επιχειρηματικών, στρατιωτικών και, συνεπώς, στρατηγικών συμφερόντων και φιλοδοξιών τα οποία διαπλέκονται εις βάθος, αν δεν είναι συνώνυμα, με κρατικά συμφέροντα στο τεταμένο γεωγραφικό και πολιτικό περιβάλλον της Κύπρου, έχει συμβάλλει ώστε η άσκηση των διεθνών σχέσεων να γίνεται ολό και περισσότερο φρενιτιώδης και νευρωτική. Η πληθώρα των θεωριών εντείνει τη σύγχυση. Με την ίδια ταχύτητα που η μια θεωρία αντικαθιστά, συμπληρώνει, υποβιβάζει ή ανταγωνίζεται την άλλη, παλιές θεωρίες ξεσκονίζονται και βάφονται με νέα χρώματα. Χρησιμοποιούνται, ορθώς ή εσφαλμένα, για να εξηγήσουν, να δικαιολογήσουν και να προωθήσουν πολιτικές οι οποίες συνήθως εξυπηρετούν συμφέροντα ισχυρών χωρών εις βάρος των συμφερόντων αδυνάμων χωρών...
Οι Αμερικανοί στρατιωτικοί θεωρητικοί έχουν ήδη επανασχεδιάσει το χάρτη της Μέσης Ανατολής ώστε να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και ένα «Ελεύθερο Κουρδιστάν». Ένας χάρτης συζητήθηκε από φοιτητές και καθηγητες στο Κολλέγιο Πολέμου στο ΝΑΤΟ το 2006. Είναι το αδιάντροπο αποτέλεσμα μιας ωμής γεωπολιτικής σκέψης. Συνδέοντας το συνολικό αυτό ζήτημα με την Κύπρο, βλέπουμε ότι πέρα από τη σημασία που έχουν για την ασφάλεια του Ισραήλ η αμερικανική, η βρετανική και η τουρκική επιρροή στην Κύπρο, στο στρατηγικό παιχνίδι παίζει ρόλο και το πετρέλαιο. Ακόμα και πριν ξαναγίνει της μόδας ο όρος «γεωπολιτική», ανακτώντας το κύρος που απολάμβανε πριν από τον Β'Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Άντονι Έντεν (Anthony Eden) είχε πει το 1954: «Δίχως την Κύπρο, δεν θα έχουμε κάποιες εγκαταστάσεις για να προστατεύουμε τις προμήθειες πετρελαίου μας». Από τη στιγμή που η Βρετανία κέρδισε την υποστήριξη των ΗΠΑ ώστε να διατηρεί τις βάσεις της στην Κύπρο, το νησί έγινε ένα θύμα της στρατηγικής εξ ου και το πολύπλοκο -και εξαρχής κρατοκτόνο- σύνολο συνθηκών του 1960 που πήγαζε, σιωπηλά αν όχι και ρητά, από τις επιθυμίες της Βρετανίας και των ΗΠΑ να διατηρούν ικανοποιημένη την Τουρκία και να ελέγχουν τη Μέση Ανατολή μετά από την πανωλεθρία του Σουέζ.

α´
Όπως το τηλέφωνο και το αεροπλάνο αφαίρεσαν μεγάλο μέρος της διαπραγματευτικής ισχύος από τα χέρια των επαγγελματιών διπλωματών, έτσι και η πληροφοριακή έκρηξη και η υπερβολική χρήση των υπολογιστών τείνουν να αφαιρούν το ανθρώπινο στοιχείο από την τέχνη της διαπραγμάτευσης, καθώς μειώνουν την άμεση επαφή. Η κυρια συνέπεια ήταν η τεχνητή αύξηση της ταχύτητας με την οποία λειτουργούν οι σχεδιαστές της πολιτικής. Αυτή η ταχύτητα, σε συνδυασμό με την υπερφόρτωση πληροφοριών, μπορεί να διαχωρίσει μια πολιτική από τα ίδια της τα θεμέλια ώστε αυτή να αποκτήσει τη δική της προγραμματισμένη ορμή όπου, παραδόξως στο όνομα της επικοινωνίας, τα e-mails υποκαθιστούν -ανεπαρκώς- τις συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο. Από τη στιγμή που έχει αποφασιστεί μια πολιτική τείνει να χάνει το ανθρώπινο στοιχείο της και δεν μπορεί να τροποποιηθεί ή να αντιστραφεί εύκολα.
Έτσι, η παράνομη επίθεση στο Ιράκ προχώρησε με ορμή τυφλού ελέφαντα παρά τη δικαιολογημένη κριτική και τις προειδοποιήσεις πολλών αναλυτών και παρατηρητών, συμπεριλαμβανομένων των προφητειών ότι έτσι θα αποσταθεροποιηθεί περισσότερο η πιο επικίνδυνη περιοχή του κόσμου. Η ανάγκη «να κερδίσουμε καρδιές και μυαλά», τα «ανθρώπινα δικαιώματα», η «ελευθερία», η «δημοκρατία», ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» και η «αυτοάμυνα» κυριάρχησαν έναντι των ανθρώπινων λεπτοτήτων της διπλωματίας... Επιπλέον, ζούμε μια χυδαία συνθηματοποίηση των διεθνών σχέσεων όπου το «να κερδίσουμε καρδιές και μυαλά» σημαίνει να κάνουμε επίθεση σε ανθρώπους.

β´
Από τότε που πάτησε το πόδι του στην Κύπρο ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, το νησί έγινε ένα όργανο ανταγωνιστικών δυνάμεων σε μια εύφλεκτη περιοχή, ενώ γινόταν όλο και πιο σημαντικό καθώς νέες δυνάμεις αναδύονταν και δοκίμαζαν τις δυνάμεις τους. Από επίκεντρο της διαμάχης Βενετών-Οθωμανών έγινε μια περιοχή αγγλο-γαλλικής και ακολούθως αγγλο-ρωσικής διαμάχης για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Σε μικρότερη κλίμακα, η Μεθώνη της νότιας Πελοποννήσου υπέφερε εξ αιτίας εξωτερικών στρατηγικών φιλοδοξιών (όπως γενικά η Ελλάδα και το μεγαλύτερο μέρος των Βαλκανίων) και οι κάτοικοι της υπέστησαν κατά καιρούς διάφορες σφαγές στα χέρια των Οθωμανών, που προσπαθούσαν να αποσπάσουν το φρούριο τους από τη Βενετία.
Τουλάχιστον από την εποχή των Ναπολεόντειων Πολέμων, παρόμοιες δυνάμεις ανταγωνίζονται γύρω από την Κύπρο. Οι Βρετανοί απέκτησαν το πάνω χέρι στη Μεσόγειο και προσπάθησαν να ανακόψουν τη ρωσική επιρροή υποστηρίζωντας την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Εξάλλου, μετά από το Β'Παγκόσμιο Πόλεμο προστέθηκαν οι ΗΠΑ, ενώ ένα εκ νέου επινοημένο Ισραήλ εδραίωνε τη θέση του. Σε αυτό το κοκτέιλ δυνάμεων μπορούμε να προσθέσουμε τώρα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και η δύναμη της είναι μάλλον οικονομική παρά στρατιωτική. Επίσης, καθώς δεν διαθέτει καμία άξια λόγου κοινή εξωτερική πολιτική, η ΕΕ είναι διαιρεμένη ανάμεσα σε όσους κλίνουν προς τη γραμμή Βρετανίας-ΗΠΑ-Ισραήλ στη Μέση Ανατολή (κυρίως τους πρώην δορυφόρους της ΕΣΣΔ) και όσους έχουν μια περισσότερο φιλοευρωπαϊκή τάση και βρίσκονται πιο κοντά στη Ρωσία. Η λήξη του Ψυχρού Πολέμου -ή τουλάχιστον της κάπως τεχνητής και διογκωμένης ιδεολογικής διαίρεσης- άφησε ένα πνευματικό κενό όσον αφορά στην αποτελεσματική εξήγηση του τι ακριβώς είναι ή έχει γίνει το «διεθνές σύστημα», αν υπάρχει όντως ένα σαφώς καθορίσιμο σύστημα και όχι μια μακραίωνη αμφιταλάντευση ανάμεσα σε χάος και τάξη.
Η Κύπρος παρουσιάζει μια έντονη αντίθεση έναντι των κρατών και κρατιδίων της Ανατολικής Ευρώπης μετά από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, από την άποψη ότι δεν πέρασε την επίπονη διαδικασία της προσαρμογής σε νέες επιρροές και συστήματα. Το νησί παρέμεινε διαιρεμένο όπως πάντα, μια διαίρεση η οποία, με την είσοδο χιλιάδων (παρανόμων) εποίκων γίνεται όλο και πιο σταθερή παρά τις δημόσιες σχέσεις των «διακοινωτικών διαπραγματέυσεων» και τις αποτυχημένες απόπειρες των ΗΠΑ και της Βρετανίας, όπως είναι το σχέδιο Ανάν, για να «τακτοποιήσουν το ζήτημα» σύμφωνα με το συμφέρον τους... Οι ΗΠΑ και η Βρετανία συνειδητοποίησαν ότι η επικείμενη είσοδος της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα στις απόπειρες της Τουρκίας να ενταχθεί στην ΕΕ, στο κύρος ανυπόληπτων συνθηκών του 1960 (λόγω της ενδεχόμενης ασυμβατότητας τους προς τη νομοθεσία της ΕΕ) και στις προσπάθειες τους να εμποδίσουν την Κύπρο να γίνει πλήρες μέλος σε μια μελλοντική δομή ασφαλείας της ΕΕ'γι'αυτό το λόγο, στις 11 Νοεμβρίου του 2002 ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν παρουσίασε στον κόσμο ένα σχέδιο το οποίο περιέγραψε ως μια «βάση συμφωνίας για συνολική διευθέτηση»... η Τουρκία, η Βρετανία και οι ΗΠΑ είδαν με οργή την Κύπρο να εντάσσεται στην ΕΕ ως κατεχόμενο κράτος με το κοινοτικό κεκτημένο να μην εφαρμόζεται ακόμα στην κατεχόμενη Κύπρο... ένας από τους κυρίους στόχους του σχεδίου ήταν να χρησιμοποιηθεί η Κύπρος ως εργαλείο για να διευκολυνθεί η είσοδος της Τουρκίας στην ΕΕ.
Αν η μη κατεχόμενη Κύπρος συνεχίσει να ακολουθεί την αυστηρά νόμιμη οδό του ΟΗΕ και της ΕΕ, είναι δύσκολο να φανταστούμε μια επίθεση της Τουρκίας στην Κύπρο, ιδιαίτερα εφόσον η θέση της Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο συνεχίζει να ενισχύεται και εφόσον μια επίθεση θα κατέστρεφε τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και θα έφερνε σε δύσκολη θέση τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Ένας παράγοντας που θα μπορούσε να διαταράξει την ασταθή ισορροπία θα ήταν μια απόπειρα αποσταθεροποίησης της ελεύθερης Κύπρου με στόχο να γίνει τελικά, για παράδειγμα, δορυφόρος των ΗΠΑ...

γ´
Στην Ελλάδα υπάρχει μια μικρή αλλά ισχυρή ομάδα πολιτικών και ακαδημαϊκών που φαίνεται ότι βοηθούν διακριτικά τη βρετανική και την αμερικανική πολιτική. Είναι περιττό να πούμε ότι αυτή η ομάδα, η οποία συχνά λειτουργεί υπό την ομπρέλα του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), μέσω συνεδρίων και άρθρων, υποστήριξε διακριτικά το Σχέδιο Ανάν. Μάλιστα, σε ένα άρθρο του στην Athens News, ο Μ. Δραγούμης ζήτησε από το ΑΚΕΛ να συμβάλλει στην εφαρμογή αυτής της απόφασης.
Ενώ στα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του νεότερου ελληνικού κράτους τα κύρια πολιτικά κόμματα ήταν απροκάλυπτα το Αγγλικό, το Γαλλικό και το Ρωσικό (με Βαυαρό μονάρχη), σήμερα, αν και με πιο λεπτή μορφή, οι κύριες εξωτερικές δυνάμεις είναι η αγγλο-αμερικανική, η ευρωπαϊκή και η ρωσική, με μια κάποια συνεργασία μεταξύ των δύο τελευταίων. Έτσι όσοι ανήκουν στην πρώτη κάνουν ό,τι μπορούν ώστε να μειώνουν τη σημασία των διαφωνιών ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση από τη μια πλευρά και την τουρκική, τη βρετανική και την αμερικανική από την άλλη. Ένα παράδειγμα είναι ένα πρόσφατο μη ακαδημαϊκό βιβλίο του Θ. Βερέμη, το οποίο μετέφρασε ο Δραγούμης και εκδόθηκε από την Athens News, με τίτλο Έλληνες και Τούρκοι στον Πόλεμο και στην Ειρήνη. Το βιβλίο καταβάλλει πολλές προσπάθειες για να μην ενοχλήσει τους Βρετανούς παραλείποντας: τον ελληνικό πόλεμο της ανεξαρτησίας σε όλες τις όψεις του (όπου ο ρόλος της Βρετανίας ήταν αμφιλεγόμενος), περιλαμβάνοντας ωστόσο μια λεπτομερή παρουσίαση της προέλευσης της σύγχρονης Τουρκίας'τον ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο (όπου και πάλι, όπως είδαμε, ο ρόλος της Βρετανίας είναι αμφιλεγόμενος)'τη μελετημένη διαίρεση της Κύπρου από τη Βρετανία'το ρόλο της Βρετανίας στο αδιέξοδο του 1963'τη συμφωνία μεταξύ Βρετανίας και ΗΠΑ ώστε να μην αντισταθούν σε μια ενδεχόμενη τουρκική εισβολή το 1963-64'την υποταγή της Βρετανίας στον Κίσσινγκερ το 1974 και την επιθυμία της Βρετανίας να εγκαταλείψει τις βάσεις της στην Κύπρο το 1973-74...
Η Τουρκία ήταν -και είναι- πλήρως αντίθετη σε κάθε στρατιωτική δραστηριότητα και σχεδιασμό της ΕΕ στο κατώφλι της η οποία θα περιλαμβάνει την Κύπρο και την Ελλάδα. Η Βρετανία και οι ΗΠΑ επιθυμούν να διατηρήσουν τον έλεγχο τους στην Κύπρο και την Ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, συνεχίζουν να υποστηρίζουν τις συμφωνίες του 1960, τις οποίες επέβαλαν τόσο απερίσκεπτα ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός Κ.Καραμανλής, ο Τούρκος ομόλογος του και οι Βρετανοί, ενώ ο λαός της Κύπρου μπόρεσε να τους ρίξει μια ματιά της τελευταίας στιγμής. Δεν είναι παράξενο που η ελληνική κυβέρνηση εξακολουθεί να αρνείται να δημοσιοποιήσει τα έγγραφα για την Κύπρο, καθώς φοβάται κάποιους ενοχλητικούς σκελετούς.
Προς το παρόν η Κύπρος βρίσκεται σε μια θολή, μεταβατική νομική κατάσταση: μεγάλο μέρος του πακέτου του 1960 είναι ασύμβατο προς το δίκαιο του Ο.Η.Ε και της Ε.Ε, εξ ου και η «νοοτροπία του Σχεδίου Αννάν», το οποίο θα είχε περιορίσει τα δικαιώματα της Κύπρου όσον αφορά στην σχέση ασφαλείας της με την Ε.Ε. Καθώς αυξάνεται η αγγλο-αμερικανική πίεση για συμμετοχή της Τουρκίας στην Ε.Ε, αυξάνεται και η πίεση στην Κύπρο, ώστε η Ε.Ε να υποχρεωθεί να αποδεχτεί τη παρουσία της Τουρκίας στην Κύπρο και να εμποδίσει μια μελλοντική ευρωπαϊκή άμυνα δίχως τη συμμετοχή της Τουρκίας. Αναμφίβολα η κατάσταση θα καταλήξει κάπου πριν το 2015... Επομένως πολλά εξαρτώνται από το πόσο μακριά θα είναι έτοιμη να φτάσει η Ε.Ε για να επιτρέψει στην Κύπρο να γίνει πλήρες και κυρίαρχο μέλος... Πέρα από τον παράγοντα της ΕΕ, ο ρωσικός παράγοντας θα είναι ζωτικής σημασίας τα επόμενα χρόνια, καθώς οι ΗΠΑ και ο στρατιωτικός υπάλληλος τους, η Βρετανία, θα προσπαθούν να εμποδίσουν την αύξηση της ρωσικής επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο. Από αυτή την άποψη η Κύπρος παίζει σημαντικό ρόλο, ιδίως εφόσον η Ρωσία προτιμά μια ευρωπαϊκή λύση από μια αγγλο-σαξονική λύση μέσω του ΝΑΤΟ. Όπως στη δεκαετία του 1820 η ρωσική ισχύς ανάγκασε τη Βρετανία να αναμιχθεί στην ελληνική ανεξαρτησία, έτσι και σήμερα η Ρωσία μπορεί, με την πιθανή στήριξη της ΕΕ, να προσφέρει εγγυήσεις ασφάλειας στην Κύπρο που θα καταστήσουν διεθνή ενόχληση τις βρετανικές βάσεις και την τουρκική κατοχή.

Επίλογος
Παρά τις διαμαρτυρίες ότι ο Ψυχρός Πόλεμος έχει λήξει, οι ΗΠΑ και η Βρετανία δεν είχαν ποτέ άλλη πρόθεση από το να ανεμίσουν τη σημαία της νίκης διευρύνοντας το ΝΑΤΟ. Η Ρωσία επιστρέφει στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό το βλέπουμε όταν υποστηρίζει την άποψη της Σέρβίας ότι το Κόσοβο δεν πρέπει να αποκτήσει ανεξαρτησία και όταν αντιτίθεται στο «Σχέδιο Ανάν». Είναι απίθανο η Ρωσία να ευνοήσει κάποια λύση που θα ευνοεί το ΝΑΤΟ και θα μπορούσε κάλλιστα να επιδιώξει μια βάση στην Κύπρο. Αυτό φυσικά θα έφερνε σε δύσκολη θέση την Ελλάδα, που είναι μέλος του ΝΑΤΟ, εφόσον η βρετανική και η αμερικανική κυβέρνηση πιθανότατα θα παρέβλεπαν τις απειλές της Τουρκίας και τις αξιώσεις της σε ελληνικά νησιά. Όπως και να 'χει, η ρωσική επιρροή έχει αυξηθεί και χάρη στον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη που προωθείται από τη Ρωσία και ο οποίος έχει δώσει στην Ελλάδα περισσότερη ισχύ όσον αφορά την ενέργεια [2011 το κείμενο].
Τα πράγματα δεν επαναλαμβάνονται ποτέ ακριβώς όπως συνέβησαν πριν'όμως υπάρχει ένας γεωιστορικός δεσμός ανάμεσα στο σήμερα, στην υπόθεση του Δον Πατσίφικο (η οποία έστρεψε την Ελλάδα στη Ρωσία), τον Πόλεμο της Κριμαίας και τη Μεγάλη Ανατολική Κρίση, όταν η Βρετανία απέκτησε την Κύπρο. Στο πλαίσιο των γενικών ανθρωπίνων χαρακτηριστικών και της εθνικής συνείδησης η Ρωσία έπαιξε τον πιο αποφασιστικό ρόλο στην ελληνική ανεξαρτησία από την οθωμανική κατοχή, παρά τις προσπάθειες της Βρετανίας να την εμποδίσει...
Το τρέχον κλίμα σύγχυσης δεν ευνοεί την επανένωση της Κύπρου, καθώς υπάρχουν υπερβολικά πολλοί αντιμαχόμενοι παίκτες. Είναι πολύ εύκολο για τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και την Τουρκία να ισχυριστούν ότι το πλοίο της Κύπρου δεν πρέπει να ταρακουνηθεί στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» και ότι οι βρετανικές βάσεις και οι 40.000 στρατιώτες της τουρκικής κατοχικής δύναμης είναι αναγκαία μέσα ώστε να διατηρηθεί η σταθερότητα στη Μέση Ανατολή και να προειδοποιηθεί η Συρία να μην σηκώσει το κεφάλι της, ιδίως ενώ βρίσκεται σε κρίση ο γειτονικός Λίβανος. Ο κύριος πραγματικός λόγος του για τον οποίο διατηρούνται η τουρκική κατοχή και η διαίρεση του νησιού είναι αυτός που αναφέρεται λιγότερο συχνά: ο αταβιστικός φόβος για τη Ρωσία...
Η Κύπρος δείχνει πως μια απάνθρωπή και μηχανιστική γεωπολιτική προσέγγιση που αποδίδει έμφαση στα κρατικά συμφέροντα, τους εμπορικούς δρόμους και τους αγωγούς πετρελαίου και αερίου οδηγεί σε μια ψυχρή στρατιωτική λογική, στο υπόβαθρο της οποίας κρύβονται η απληστία, η φιλοδοξία, η υπερηφάνεια και, πάνω απ'όλα ο φόβος. Ένα παράδειγμα είναι η Κύπρος, θύμα και όμηρος των συμπεγμάτων εξωτερικών δυνάμεων που πηγάζουν από τη γεωπολιτική πολιτική ισχύος, ένα παράδειγμα το οποίο μπορούμε να κατανοήσουμε σωστά μόνο μέσω της μελέτης της ιστορίας και της συνειδητοποίησης ότι η περηφάνεια, η προκατάληψη, η απληστία, ο φόβος και η φιλοδοξία αποτελούν σταθερά και αναλλοίωτα χαρακτηριστικά από τα οποία δεν μπορούμε να απαλλαγούμε με καμία σουρεαλιστική θεωρία.

William Mallinson
Βρετανός πρώην διπλωμάτης
Πικρές Ελιές, Διπλωματία, η σύγκρουση των θεωριών και η σύγχρονη Κύπρος

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Απόσπασμα από ένα κλασικό κείμενο: Τουρκία, Ευρώπη, Ευρασία - και Ελλάδα.

$
0
0

α´
Για ποικίλους λόγους, που έχω εκθέσει άλλου, η Κεντρική Ασία (συμπεριλαμβανομένης της Καυκάσιας καί της Κασπίας) και η Σιβηρίαθα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στις πλανητικές εξελίξεις του 21ου αιώνα. Όπως φαίνεται, οι Ηνωμένες Πολιτείες το αντιλήφθηκαν αυτό σχετικά γρήγορα, και αντίστοιχη σημασία αποδίδουν στην Τουρκία ως χώρα με Ιστορικές και πάντα λίγο-πολύ ζωντανές ρίζες στην αχανή τούτη έκταση... Όπως πιστεύω, η ένταση μεταξύ «ισλαμιστών» και «κεμαλικών» στρατιωτικών κατά το πρώτο εξάμηνο του 1997 κατά βάθος δεν οφειλόταν τόσο σε καίρια ζητήματα εσωτερικής πολιτικής, όσο στο ερώτημα αν η Τουρκία οφείλει στις προσεχείς δεκαετίες να συνδέσει τις δικές της γεωπολιτικές και στρατηγικές επιδιώξεις με τις αμερικανικές ή όχι...
Κανείς δεν γνωρίζει σήμερα με πλήρη βεβαιότητα αν μετά από κάμποσα χρόνια η προσπάθεια πλείστων όσων Τούρκων διπλωματών, στρατιωτικών καί επιχειρηματιών να συνδέσουν τη γεωπολιτική έκδίπλωση της χώρας τους με τους στόχους της πλανητικής στρατηγικής των Ηνωμένων Πολιτειών θα ευδοκιμήσει ή θα έχει την τύχη του καθεστώτος του σάχη στην Περσία. Κανείς δεν γνωρίζει αν οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν τη βούληση και την Ισχύ να εμμείνουν στους τωρινούς στρατηγικούς τους στόχους σε πλανητικό επίπεδο. Και κανείς δεν γνωρίζει μήπως συμβεί ό,τι σήμερα φαίνεται δύσκολο ή αδιανόητο: μήπως δηλαδή ακόμα και μια «ισλαμική» Τουρκία επιλέξει τη σύμπλευση με τις Ηνωμένες Πολιτείες ως την πιο συμφέρουσα λύση, αφού η ιστορική εμπειρία διδάσκει ότι η εξωτερική πολιτική έχει τη δική της λογική, που επιβιώνει των καθεστώτων και των πολιτευμάτων.
Όποια τροπή και να πάρουν τα πράγματα, σε καμμία περίπτωση η Τουρκία δεν συμπορεύεται στη παρούσα φάση ούτε θα συμπορευθεί στο μέλλον με τίς Ηνωμένες Πολιτείες ως άβουλος εντολοδόχος τους. Ακόμα και αν αναλαμβάνει ρόλο περιφερειακού τοποτηρητή, το κάνει για να προωθήσει δικές της θέσεις και δικά της συμφέροντα, για να έχει πρόσβαση στην υπερσύγχρονη στρατιωτική τεχνολογία και για να βρίσκεται κοντά σε κέντρα λήψεως κρίσιμων αποφάσεων. Άλλωστε δεν θα είναι αυτή η πρώτη φορά στην ιστορία όπου μια μικρή ή μεσαία Δύναμη εργάζεται για τα δικά της σχέδια από τη θέση του τοποτηρητή μιας Μεγάλης Δύναμης - κάτω από τα φτερά της, όχι όμως δίχως δικά της φτερά...
...ο μεγαλύτερος μελλοντικός κίνδυνος για την Τουρκία -και η μεγαλύτερη, αν όχι η μοναδική ελπίδα για την Ελλάδα- έγκειται στο ενδεχόμενο της ανάδυσης Δυνάμεων ικανών να συναγωνισθούν την αμερικανο-τουρκική επιρροή τόσο στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία όσο και στα Βαλκάνια. Μονάχα μια ισχυρή εθνικιστική και επεκτατική Ρωσσία θα μπορούσε να αποτελέσει δραστικό φραγμό των τουρκικών φιλοδοξιών στα Βαλκάνια (όπου θα αναζωπυρώνονταν οι παλαιοί ρωσσικοί δεσμοί με τη Σερβία και τη Βουλγαρία) και στην Ανατολή (όπου επίσης θα ενεργοποιούνταν ο παλαιός αντιτουρκικός άξονας Ρωσσίας καί Ιράν). Είναι άγνωστο αν αυτό το ενδεχόμενο θα επισυμβεί ή αν η Ρωσσίαθα τελματωθεί μακρόχρονα. Πάντως μια «φιλελευθεροποίηση» της με την έννοια της προσαρμογής της στα αμερικανικά πρότυπα και στις αμερικανικές επιθυμίες πιθανότατα θα σήμαινε την αποθράσυνση της Τουρκίας και τη χαριστική βολή για την ουσιαστική, αν όχι και για την τυπική ανεξαρτησία της Ελλάδας. Όσοι σκέφτονται φιλελεύθερα και οικονομιστικά ασφαλώς θα δυσκολευθούν πολύ να το καταλάβουν αυτό, όμως είναι αλήθεια. Μια Ρωσσία που θα έμπαινε βαθμηδόν στο πετσί της παλιάς Σοβιετικής Ένωσης - αυτό είναι το πραγματικό φόβητρο της Τουρκίας, και όχι αντίπαλοι όπως οι δύσμοιροι Κούρδοι...

β´
...αποτελεί κεφαλαιώδες σφάλμα στρατηγικής εκτιμήσεως να μη θεωρείται ως πηγή της αύξουσας τουρκικής πίεσης πάνω στην Ελλάδα η συνεχής διεύρυνση της διαφοράς ανάμεσα στο γεωπολιτικό δυναμικό των δύο χωρών, αλλά να αποδίδεται ο δυναμικός τουρκικός επεκτατισμός στον «οθωμανισμό», στον «ασιατικό χαρακτήρα» της Τουρκίας κ.τ.λ., οπότε εξάγεται το συμπέρασμα ότι μόλις η Τουρκία (ακολουθώντας το δικό μας φωτισμένο παράδειγμα) ξεπεράσει αυτούς τους «εθνικιστικούς άταβισμούς», πάρει τον «ευρωπαϊκό δρόμο» και υποκαταστήσει τις στρατιωτικές με τις οικονομικές δραστηριότητες, τότε αυτόματα θα εκλείψει και η απειλή εκ μέρους της. Όλο και περισσότεροι σκέφτονται στην Ελλάδα μ'αυτόν τον τρόπο, έχοντας την εντύπωση ότι έτσι τάχα ξεπερνούν τις εθνικιστικές αντιπαραθέσεις και σε αντίθεση με τα αδιέξοδα εθνικιστικά ιδεολογήματα προτείνουν ρεαλιστικές λύσεις. Έχουν βέβαια δίκιο όταν λένε ότι οι εθνικιστές ξεκινούν από ένα αφηρημένο μοντέλο περί έθνους, στο οποίο συχνά υποτάσσουν ακόμα και υπέρτερες επιταγές του πολιτικού ρεαλισμού· η πολιτικά επιζήμια μονοπωλιακή διεκδίκηση του ονόματος της Μακεδονίας το έδειξε άλλωστε πρόσφατα. Όμως ό,τι βλέπει κανείς στον αντίπαλο του δεν το βλέπει στον εαυτό του.
Οι πολέμιοι των εθνικιστικών ιδεολογημάτων δεν αντιλαμβάνονται πώς τα όσα αντιπαραθέτουν οι ίδιοι στον εθνικισμό ή μάλλον στις καρικατούρες του είναι κι αυτά ιδεολογήματα, αφηρημένα ανιστορικά μοντέλα, και μάλιστα το κυρίαρχο σήμερα ιδεολογικό σύμφυρμα οικουμενισμού και οικονομισμού, όπου ο κοσμοπολιτισμός των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και της «κοινωνίας των πολιτών» συμπλέκεται διαφοροτρόπως με τον ατομικισμό του καπιταλιστικού homo economicus και με την παλαιά φιλελεύθερη ουτοπία ότι το εμπόριο θα υποκαταστήσει τον πόλεμο. Oπως ο εθνικισμός, έτσι και ο αντίπαλος του οικουμενισμός και οικονομισμός έχει συγκεκριμένους φορείς, εμπνευστές και προπαγανδιστές, τόσο ιδιοτελείς όσο και αφελείς. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις Όχι μόνον η ιδιοτέλεια, αλλά και η αφέλεια των δεύτερων ξεπερνά εκείνη των πρώτων... Ας σημειώσουμε, για να συμπληρωθεί ή εικόνα, ότι τόσο οι εθνικιστικές όσο και οι «ευρωπαϊστές» ή οίκονομιστές συμφωνούν ως προς το ότι ο τουρκικός επεκτατισμός οφείλεται στο «οθωμανικό» και «ασιατικό» παρελθόν, στην «αντιδημοκρατική» ή «φασιστική» υφή του στρατιωτικού κράτους κ.τ.λ., με τη διαφορά ότι οι πρώτοι θεωρούν τα γνωρίσματα αυτά μόνιμα και ανυπέρβλητα, ενώ οι δεύτεροι τα βλέπουν ως μεταβλητά χαρακτηριστικά μιας ιστορικής φάσης ήδη παρωχημένης· δεν μας λένε βέβαια πότε θα μεταβληθούν: γιατί αν αυτό γίνει σε έναν ή δύο αιώνες, τότε ή διαμάχη δεν έχει πρακτικό αντικείμενο.
Η ιδεολογική πίστη ότι η οικονομική συνεργασία ή διαπλοκή οδηγεί αναγκαία σε άμβλυνση γεωπολιτικών και πολιτικών αντιθέσεων δεν έχει κανένα ιστορικό στήριγμα. Αναφέρω ένα ιδιαίτερα αδρό παράδειγμα. Ανάμεσα στα 1900 και στα 1914 το γαλλογερμανικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 137%, το γερμανορωσσικό κατά 121% και το γερμανοβρεταννικό κατά 100%, ενώ περισσότερα από τα μισά τοτινά διεθνή καρτέλ παραγωγής αποτελούσαν κοινή γερμανοβρεταννική ιδιοκτησία (ένα απ’ αυτά μάλιστα παρήγε εκρηκτικές ύλες). Όλοι αυτοί οι εντυπωσιακοί ανοδικοί δείκτες δεν εμπόδισαν τις παραπάνω χώρες να εμπλακούν σε έναν από τους φονικότερους πολέμους από καταβολής κόσμου... τα δεδομένα της οικονομικής συνεργασίας διόλου δεν καθορίζουν νομοτελειακά (αν και επηρεάζουν συχνά) τη διαμόρφωση και την άσκηση μιας εθνικής εξωτερικής πολιτικής, έτσι δεν την καθορίζει αναγκαστικά ούτε η μορφή και το ποιόν του εσωτερικού καθεστώτος. Η φιλελεύθερη και οίκονομιστική λογική ισχυρίζεται: η ανάπτυξη μιας οικονομίας γεννά μια τάξη φιλελεύθερων επιχειρηματιών, αυτοί προωθούν τον εκσυγχρονισμό και τον εκδημοκρατισμό, οπότε η χώρα γίνεται φιλειρηνική, γιατί επεκτατικές είναι μόνον οι μη δημοκρατικές χώρες. Ο συλλογισμός αυτός είναι ιδεολογικός και εσφαλμένος σ'όλην τη γραμμή. Ακόμα κι αν δεχθούμε ότι η επιχειρηματική τάξη προτιμά παντού και πάντα το κοινοβουλευτικό καθεστώς από μιαν άμεση ή έμμεση δικτατορία κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της (αυτό είναι άκρως αμφίβολο, αλλά δεν ενδιαφέρει εδώ), και πάλι δεν έχει λόγο να ανασχέσει την εθνική επέκταση, αν την κρίνει συμφέρουσα...
Η Ιστορία δείχνει ότι οι δημοκρατίες μπορεί να είναι εξ ίσου επεκτατικές και αξιόμαχες όσο και οι τυραννίες. Η αγγλική αυτοκρατορία συγκροτήθηκε ακριβώς παράλληλα με την εδραίωση και την εμβάθυνση του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος στη μητρόπολη. Και ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός βρίσκεται σήμερα στη αποκορύφωση της παγκόσμιας ισχύος του κραδαίνοντας το λάβαρο της πανανθρώπινης δημοκρατίας και των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Τα επίπεδα της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικήςτα συγχέει ιδιαίτερα η «αριστερή» παραλλαγή του οικουμενισμού και του οικονομισμού, η οποία διατείνεται τα εξής: ο τουρκικός επεκτατισμός αποτελεί κατά βάση προσπάθεια της άρχουσας τάξης να περισπάσει την προσοχή των μαζών από τα άλυτα εσωτερικά προβλήματα· θα υποχωρήσει όταν τα προβλήματα αυτά λυθούν από δημοκρατικές και σοσιαλιστικές δυνάμεις, γιατί οι λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτε μεταξύ τους. Η επιχειρηματολογία αυτή χωλαίνει από το πρώτο κιόλας βήμα. γιατί δεν εξηγεί τους λόγους, για τους οποίους η περίσπαση του λαού μέσω του εθνικισμού και του επεκτατισμού έχει συνήθως τόσο καλά αποτελέσματα. Γιατί, αλήθεια, αφήνεται ο λαός να περισπαστεί ειδικά μ 'αυτόντον τρόπο, τι του αρέσει ιδιαίτερα σ'αυτήντην περίσπαση, έτσι ώστε να επιλέγεται αυτή, και καμμιά άλλη, προκειμένου να τον παραπλανήσει; Προ του 1914 ισχυρότα τα σοσιαλιστικά κόμματα κήρυσσαν στη Γερμανία και στη Γαλλία ότι θα ματαιώσουν τον πόλεμο κι ότι «οι δύο λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτε μεταξύ τους»· όταν όμως ο πόλεμος ξέσπασε πράγματι, τότε όχι μόνον οι, σοσιαλιστές, αλλά ακόμα και οι ίδιοι οι εθνικιστές τα έχασαν μπροστά στον πατριωτικό ενθουσιασμό των μαζών εκατέρωθεν. Αν από τα ιστορικά παραδείγματα περάσουμε στην κοινωνιολογική γενίκευση μπορούμε να πούμε ότι - ανεξαρτήτως του τι κάνουν δημογραφικά φθίνοντες και καλομαθημένοι πληθυσμοί σε ανίσχυρες χώρες όπου οι εθνικιστικές κορώνες συχνά εξυπηρετούν απλώς την ανάγκη ψυχικών υπεραναπληρώσεων - μάζες νεαρών ανθρώπων σε χώρες με μεγάλο γεωπολιτικό δυναμικό κατά κανόνα ενστερνίζονται αυθόρμητα και ειλικρινά τα επεκτατικά συνθήματα. Στις 11 Σεπτεμβρίου 1882 ο Engels έγραφε στον Kerensky από το Λονδίνο: «Με ρωτάτε τι νομίζουν οι Άγγλοι εργάτες για την αποικιακή πολιτική; ... το ίδιο ο,τι και οι αστοί... οι εργάτες τρώνε κι αυτοί πρόσχαρα από το μονοπώλιο της Αγγλίας στην παγκόσμια αγορά και στις αποικίες». Ή αρχή ότι «οι λαοί δεν έχουν να μοιράσουν τίποτε μεταξύ τους» αποτελεί εφεύρεση όχι των λαών, αλλά των διανοουμένων, γι'αυτό άλλωστε δεν αποσύρεται ποτέ. όσο κι αν τη διαψεύδει η εμπειρία. Αντίθετα, η εμπειρία μεθερμηνεύεται κατάλληλα, έτσι ώστε να παραμένει αλώβητη η αρχή...

γ´
Η τιθάσευση της Τουρκίας μέσω της ένταξης της στην «Ευρώπη» συνδέεται στενά με τίς ελπίδες καί με τα σφάλματα της ελληνικής πολιτικής. Το πόσο φρούδες είναι οί ελπίδες το ομολογεί συνεχώς και άθελα της η ίδια η ελληνική πλευρά, όταν από τη μια μεριά ισχυρίζεται ότι η αποδοχή των «Ευρωπαϊκών Αξιών» θα κάνει την Τουρκία «πολιτισμένο» και φιλειρηνικό κράτος, ενώ συνάμα από την άλλη είναι υποχρεωμένη να διαπιστώνει στην πράξη ότι οι Ευρωπαίοι φορείς των «αξιών» τις μεταχειρίζονται πολύ επιλεκτικά και τις προσπερνούν με άνεση οπότε το κρίνουν συμφέρον άρα η αποδοχή των «ευρωπαϊκών άξιων» δεν φαίνεται να βελτιώνει καθ'έαυτήν τα ήθη. Τα σφάλματα, πάλι, προκύπτουν από μιαν κακή εκτίμηση της σημασίας της «Ευρώπης» για την ανερχόμενη Τουρκία. Επειδή η Ελλάδα, αδυνατώντας να σταθεί μοναχή στα πόδια της, περιμένει τα πλείστα ή τα πάντα από άλλους τείνει εύλογα να προβάλει τη δική της κατάσταση και διάθεση στην κατάσταση και διάθεση άλλων, νομίζοντας π.χ. ότι η «Ευρώπη» έχει για την Τουρκία την ίδια απόλυτη σημασία όσο για την Ελλάδα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Τουρκία θα επιδιώξει να πάρει από την Ευρωπαϊκή Ένωση ό,τι περισσότερο μπορεί· όμως για την εύρασιατική Τουρκία η Ευρώπη είναι μόνον ένα πεδίο δραστηριότητας ανάμεσα σε άλλα, ενώ για την Ελλάδα αποτελεί ουσιαστικά το μοναδικό· γιατί στα Βαλκάνια δεν έχει ούτε την οικονομική ούτε τη στρατιωτική δύναμη να παίξει ηγεμονικό ρόλο, κι αυτός βέβαια δεν επιτυγχάνεται επειδή δέκα ή είκοσι μικρομεσαίοι κάνουν κέρδη στη Ρουμανία ή τη Σερβία. Με άλλα λόγια, η σχέση της Τουρκίας προς την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι πιο σύνθετη άπ'ό,τι η σχέση της Ελλάδας προς αυτήν και μπορεί να συγκεφαλαιωθεί ως εξής: η Ευρωπαϊκή Ένωση εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να ίκανοποιήσει όλα τα αιτήματα μιας Τουρκίας σήμερα 62 και αύριο 100 εκατομμυρίων κατοίκων, παράλληλα όμως τα ζωτικά της συμφέροντα δεν της επιτρέπουν να απογοητεύσει πλήρως την τουρκική πλευρά· η Τουρκία παραμένει σε σημαντικό βαθμό ανεξάρτητη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, παράλληλα όμως τα δικά της ζωτικά συμφέροντα της υπαγορεύουν να διατυπώνει προς την Ένωση ποικίλα, κυρίως οικονομικά αι τήματα.
Μέσα στη διελκυστίνδα αυτή θα διεξάγεται στίς επόμενες μία ή δύο δεκαετίες ένα συνεχές παζάρι, με εντάσεις καί με υφέσεις, όπου τα τουρκικά αιτήματα συχνά θα υποστηρίζονται από τίς Ηνωμένες Πολιτείες, οι όποιες άλλωστε μόλις πρόσφατα ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση να αποδεχθεί την Τουρκία ως πλήρες μέλος. Κατά πασά πιθανότητα, τα σπασμένα αυτού του παζαριού θα τα πληρώσει η Ελλάδα. Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση (και πάντως τα ισχυρότερα μέλη της), μη μπορώντας να δώσει στην Τουρκία όλα, όσα επιθυμεί, θα επιδιώκει να την κατευνάσει με ελληνικά έξοδα, πιέζοντας δηλαδή την Ελλάδα να δεχθεί τίς τουρκικές αξιώσεις στο Αιγαίο καί στην Κύπρο. Άν αυτό πράγματι συμβεί, όπως φοβούμαι εντονώτατα, τότε θα δούμε μια ακόμη από τίς τραγικές εκείνες ειρωνείες, τίς όποιες τόσο συνηθίζει ή Ιστορία. Ενώ δηλαδή η Ελλάδα προσανατολίσθηκε ψυχή τε και σώματι στην «Ευρώπη» για να διασφαλισθεί από τον τουρκικό κίνδυνο, ακριβώς ο ευρωπαϊκός της προσανατολισμός θα μεταβληθεί σε όργανο de facto μετατροπής της σε δορυφόρο της Τουρκίας. Η τουρκική επιρροή θα ασκείται πάνω στην Ελλάδα όχι άμεσα, αλλά -κάπως μετριασμένη- μέσω των ευρωπαϊκών καί των αμερικανικών αγωγών, και δεν αποκλείεται η ελληνική πλευρά, ανίσχυρη κι αναζητώντας παρηγοριές ή εκλογικεύσεις, ν'αρχίσει κάποτε να θεωρεί κι η ίδια τις υποχωρήσεις έναντι της Τουρκίας ως αυτονόητο μέρος καί αυτονόητο καθήκον του «εξευρωπαϊσμού» της αφού μάλιστα οι «πολιτισμένοι άνθρωποι», που έχουν ξεπεράσει τους «εθνικιστικούς αταβισμούς», δεν ξεκινούν πολέμους για πράγματα τόσο απαρχαιωμένα μέσα στον εκλεπτυσμένο μας κόσμο όσο είναι δα τα κυριαρχικά δικαιώματα.
Μήπως αυτά σημαίνουν ότι ή Ελλάδα οφείλει να ξεκόψει από τις ση μερινές της συμμαχίες; Βεβαίως όχι, καθώς εναλλακτική λύση δεν υπάρχει. Αλλα η ελληνική πλευρά πρέπει να κατανοήσει έμπρακτα, κι όχι μόνον λεκτικά, ότι η αξία μιας συμμαχίας για ένα της μέλος καθορίζεται από το ειδικό βάρος του τελευταίου μέσα στο σύνολο της συμμαχίας. Πιο λιανά: οι σύμμαχοι αξίζουν για σένα τόσο, όσο αξίζεις εσύ γι'αυτούς. Καμμιά συμμαχία και καμμιά προστασία δεν κατασφαλίζει όποιον βρίσκεται μαζί της σε σχέση μονομερούς εξάρτησης. Τα «δίκαια» της Ελλάδας δεν εντυπωσιάζουν κανέναν, όσο πίσω τους βρίσκεται ένας παρίας με διαρκώς απλωμένο το χέρι, κάποιος που ζεί από δάνεια, επιδοτήσεις και «προγράμματα στήριξης». Η λύση του προβλήματος της εθνικής βιωσιμότητας, όχι σε λογιστική, αλλά σε παραγωγική βάση, αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση σοβαρής εξωτερικής πολιτικής...
...οι ελπίδες δεν ισοδυναμούν με βεβαιότητες. Ας υπογραμμίσουμε ακόμα μια φορά ότι η βαθύτερη αιτία της αύξουσας τουρκικής πίε σης πάνω στην Ελλάδα δεν είναι ούτε πολιτισμική ούτε στενά πολιτική και παροδική, αλλά έγκειται στη συνεχή διεύρυνση της διαφοράς ανάμε σα στο γεωπολιτικό δυναμικό των δύο χωρών. Σέ ορισμένους κρίσιμους τομείς, όπως ο δημογραφικός, ξέρουμε από τώρα ότι το παιγνίδι είναι χαμένο. Αν θέλουμε να παραμείνουμε νηφάλιοι, έστω και με αντίτιμο την απαισιοδοξία, οφείλουμε να πούμε ότι και σε αλλά πεδία στρατηγικής σημασίας αρχίζουν να παγιώνονται αναντίστροφες εξελίξεις.

Επίλογος
Η Ελλάδα μεταβάλλεται σταθερά σε χώρα με περιορισμένα κυριαρχικά δικαιώματα, δηλαδή δικαιώματα των οποίων η κυρίαρχη άσκηση εξαρτάται από τη βούληση και τις αντιδράσεις τρίτων, ενώ παράλληλα η στάση της γίνεται όλο και περισσότερο παθητική ή αντιφατική. Η διακήρυξη «δεν παραχωρούμε τίποτε» δεν έχει έμπρακτο αντίκρυσμα όταν η χώρα εκλιπαρεί σε κρίσιμες ώρες τις μεσολαβητικές προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών ξέροντας εκ των προτέρων ότι αυτές θα πληρωθούν με παραχωρήσεις ή όταν αποσύρει χωρίς χειροπιαστά ανταλλάγματα το βέτο της για την τελωνειακή ένωση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύοντας έτσι άθελα της πόσο είναι πιθανό να μετατραπεί σε δορυφόρο της Τουρκίας ακριβώς μέσω του «ευρωπαϊκού δρόμου» καί της επιρροής των «Ευρωπαίων εταίρων». Τέτοιες ενέργειες δεν είναι απλώς εσφαλμένοι ή έστω συζητήσιμοι χειρισμοί. Συνιστούν τα εύγλωττα επιφαινόμενα μιας βαθύτερης ιστορικής κόπωσης, μιας προϊούσας, ηδονικής μάλιστα παράλυσης. Στόν βαθμό όπου η Ελλάδα θα καθίσταται ανεπαίσθητα γεωπολιτικός δορυφόρος της Τουρκίας, ο κίνδυνος πολέμου θα απομακρύνεται, οι ψευ δαισθήσεις θα αβγατίζουν και η παράλυση θα γίνεται ακόμα ηδονικότερη, έφ'όσον η υποχωρητικότητα θα αμείβεται με αμερικανικούς και ευρωπαϊκούς επαίνους, που τους χρειάζεται κατεπειγόντως ο εκσυγχρονιζόμενος Βαλκάνιος, και επίσης με δάνεια και δώρα για να χρηματοδοτείται ο πα ρασιτικός καταναλωτισμός.
Απ'αυτές τις συνθήκες ό,τι στην πραγματικότητα θα συνιστά κάμψη της ελληνικής αντίστασης κάτω από την πίεση του υπέρτερου τούρκικου δυναμικού, οι Έλληνες θα συνηθίσουν σιγά-σιγά να το ονομάζουν «πολιτισμένη συμπεριφορά», «υπέρβαση του εθνικισμού» και «εξευρωπαϊσμό». Πράγματι, το σημερινό δίλημμα είναι αντι κειμενικά τρομακτικό και ψυχολογικά αφόρητο: η ειρήνη σημαίνει για την Ελλάδα δορυφοροποίηση και ο πόλεμος σημαίνει συντριβή. Η υπέρβαση του διλήμματος αυτού, η ανατροπή των σημερινών γεωπολιτικών και στρατηγικών συσχετισμών απαιτεί ούτε λίγο ούτε πολύ την επιτέλεση ενός ηράκλειου άθλου, για τον οποίο η ελληνική κοινωνία, έτσι όπως είναι, δεν διαθέτει τα κότσια.
Οι μετριότητες, υπομετριότητες και ανθυπομετριότητες, που συναπαρτίζουν τον ελληνικό πολιτικό και παραπολιτικό κόσμο, δεν έχουν το ανάστημα να θέσουν και να λύσουν ιστορικά προβλήματα τέτοιας έκτασης και τέτοιου βάθους ίσως να καταρρεύσουν ακόμα και στην περίπτωση όπου θα βρεθούν μπροστά στη μεγάλη απόφαση να διεξαγάγουν έναν πόλεμο γιατί, αν o πόλεμος είναι συνέχεια της πολιτικής, ποιός πόλεμος θα συνεχίσει μια σπασμωδική πολιτική; Οι ευρύτερες μάζες, καθοδηγούμενες από το ίδιο ένστικτο της βραχυπρόθεσμης αυτοσυντήρησης, έχουν βρει τη δική τους ψυχολογικά βολική λύση: το έθνος το υπηρετούν ανέξοδα περιβαλλόμενες γαλανόλευκα ράκη, οπότε το καλεί ή περίσταση, και έχοντας κατόπιν ήσυχη συνείδηση το κλέβουν μόνιμα με παντοειδείς τρόπους: από τη φοροδιαφυγή, την αισχροκέρδεια και τα «αυθαίρετα» ίσαμε τα ευκολοαπόκτητα πτυχία, τη χαμηλή παραγωγικό τητα εργασίας (ούτε το 50% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης!) καί την κραυγαλέα ανισότητα ανάμεσα σ'ό,τι παράγεται και σ'ό,τι καταναλώνεται, με αποτέλεσμα την καταχρέωση και την πολιτική εξάρτηση του τόπου. Αν λάβουμε ύπ'όψιν μας μόνον όσα πράττονται και αφήσουμε εντελώς στην άκρη την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους οι πράττοντες, τότε φαίνεται να βρισκόμαστε σε συλλογική αναζήτηση της ιστορικής ευθανασίας, υπό τον όρο να σκηνοθετηθούν έτσι τα πράγματα, ώστε κανείς να μην έχει την άμεση ευθύνη, και επίσης υπό τον όρο να τεχνουργηθούν απροσμάχητες ανακουφιστικές εκλογικεύσεις («ελληνοκεντρικές» ή «έξευρωπαιστικές», αδιάφορο). Τις τραγωδίες ή τις κωμωδίες, που μπορούν να περιγράψουν με τις αρμόζουσες αποχρώσεις αυτήν την ιδιαίτερη κοινωνική και ψυχολογική κατάσταση, θα τίς γράψουν ίσως άλλοι. Εμένα μου έρχεται στον νου η τετριμμένη, αλλά πάντοτε ευθύβολη θυμοσοφία: όπως στρώνει καθένας, έτσι και κοιμάται.


.~`~.

Ανθρωποποίηση.

Με αφορμή τα αυτονομιστικά κινήματα και τις υποεθνικές-κρατικές τάσεις και πιέσεις: Ο «νεομεσαιωνισμός» ή «New medievalism» ως ένα πρότυπο διακυβέρνησης της παγκόσμιας πολιτικής και οικονομίας, τρεις οπτικές θεώρησης της παγκοσμιοποίησης -από τα μάτια του τωρινά ισχυρού- και δυο λόγια εισαγωγικά περί «εδαφικών» και μη ιδεολογιών.

$
0
0

.~`~.
I
Η «κυριαρχία» ανάμεσα στις Markets και στον New medievalism

Είναι πιθανόν τα κυρίαρχα κράτη να εξαφανιστούν και να αντικατασταθούν όχι από μια παγκόσμια κυβέρνηση αλλά από ένα σύγχρονο και κοσμικό ισοδύναμο του είδους της οικουμενικής πολιτικής οργάνωσης που υπήρχε στη δυτική χριστιανοσύνη στο μεσαίωνα. Στο σύστημα αυτό κανένας ηγέτης ή κράτος δεν ήταν κυρίαρχο με την έννοια ότι κατείχε την ανώτατη εξουσία σε ένα συγκεκριμένο έδαφος και σε ένα τμήμα του χριστιανικού πληθυσμού'όλοι έπρεπε να μοιράζονται την εξουσία με τους υποτελείς ηγεμόνες και με τον πάπα, ενώ στη Γερμανία και στην Ιταλία έπρεπε να τη μοιράζονται με τον αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Deutscher Bundestag

Η οικουμενική πολιτική τάξη της δυτικήςχριστιανοσύνης αποτελεί μια εναλλακτική λύση στο σύστημα κρατών που δεν περιλαμβάνει ακόμη μια οικουμενική κυβέρνηση. Κάθε εξουσία στη μεσαιωνική χριστιανοσύνη θεωρείτο ότι απέρρεε σε τελική ανάλυση από τον Θεό και το πολιτικό σύστημα ήταν κατά βάση θεοκρατικό.
---------------------------------------------------------------
Το κοσμικό αντίστοιχο της παραπάνω πρότασης είναι: Κάθε εξουσία στη νεομεσαιωνική εκκοσμικευμένη δυτική αγοραιοχριστιανοσύνη απορρέει σε τελική ανάλυση από το Χρήμα και το πολιτικό σύστημα είναι κατά βάση χρηματοκρατικό.
---------------------------------------------------------------
Συνεπώς θα μπορούσε ίσως να φανεί παράδοξο ότι σκεφτόμαστε μια επιστροφή στο μεσαιωνικό μοντέλο, αλλά δεν είναι παράδοξο να υποθέσουμε ότι θα μπορούσε ίσως να αναπτυχθεί ένα σύγχρονο και κοσμικό ισοδύναμο του, το οποίο να περιλαμβάνει τα βασικά του χαρακτηριστικά: ένα σύστημα επικαλυπτόμενης εξουσίας και πολλαπλής αφοσίωσης.
Είναι γνωστό ότι τα κυρίαρχα κράτη μοιράζονται σήμερα τη σκηνή της παγκόσμιας πολιτικής με «άλλους παράγοντες», όπως ακριβώς στους μεσαιωνικούς χρόνους το κράτος έπρεπε να μοιράζεται τη σκηνή με «άλλες ενώσεις». Αν τα σύγχρονα κράτη έφταναν να μοιράζονται την εξουσία τους πάνω στους πολίτες τους καθώς και την ικανότητα τους να ελέγχουν την αφοσίωση τους, αφενός με τις περιφερειακές και παγκόσμιες αρχές και αφετέρου με τις υπο-κρατικές και τις υπο-εθνικές αρχές, σε τέτοιο βαθμό, που να έπαυε να είναι εφαρμόσιμη η ιδέα της κυριαρχίας, τότε θα μπορούσε ίσως κανείς να πει ότι εμφανίστηκε μια νεομεσαιωνική μορφή οικουμενικής πολιτικής τάξης.
Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα έπρεπε να μοιράζεται την εξουσία της αφενός με τις αρχές στη Σκοτία, στην Ουαλία, στο Γουέσεξ και αλλού και αφετέρου με την ευρωπαϊκή αρχή στις Βρυξέλλες και τις παγκόσμιες αρχές στη Νέα Υόρκη και στη Γενεύη σε τέτοιο βαθμό, που η έννοια της κυριαρχίας της στα εδάφη και στον λαό του Ηνωμένου Βασιλείου να μην είχε καμιά ισχύ...
Θα μπορούσαμε ίσως να υποθέσουμε ότι η πολιτική αφοσίωση των κατοίκων, για παράδειγμα, της Γλασκόβης θα ταλαντευόταν σε τέτοιο βαθμό ανάμεσα στις αρχές του Εδιμβούργου, του Λονδίνου και των Βρυξελλών και της Νέας Υόρκης, που η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι απολάμβανε κάποια υπεροχή έναντι των άλλων, σαν αυτή που έχει σήμερα.
Αν επικρατούσε μια τέτοια κατάσταση σε ολόκληρο τον κόσμο, θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε, ελλείψει ενός καλύτερου όρου,
νεομεσαιωνική τάξη, New medievalism.

Hedley Bull
εν έτη
1977

*
Με αφορμή την άνωθεν φωτογραφία παρατηρήστε την ενδεχόμενη συνάφεια περί «κοινοτικής» και «λαϊκιστικής» θεώρησης της παγκοσμιοποίησης και ενδεχόμενης σύγκρουσης τους στο κεφάλαιο-μέρος III.

*


.~`~.
II
Ο «νεομεσαιωνισμός» ως ένα πρότυπο διακυβέρνησης της παγκόσμιας οικονομίας

Ο «νέος μεσαιωνισμός», ο οποίος βασίζεται στη πεποίθηση ότι ο κόσμος βιώνει το τέλος της εθνικής κυριαρχίας, απορρίπτει ανεπιφύλακτα την ιδέα μιας φιλελεύθερης διεθνούς οικονομικής τάξηςπου θα βασίζεται στη συνεργασία των κυρίαρχων κρατών. Το δόγμα της κυριαρχίας, το οποίο διατυπώθηκε για πρώτη φορά στη Συνθήκη της Βεστφαλίας το 1648, υποστηρίζει ότι οι κυβερνήσεις απολαμβάνουν πλήρη έλεγχο επί του εδάφους και των ατόμων που διαβιούν εντός της νόμιμης δικαιοδοσίας τους.
Οι οπαδοί του νέου μεσαιωνισμού πιστεύουν ότι η έννοιας της εθνικής κυριαρχίας, η οποία κατηύθυνε την άσκηση της διεθνούς πολιτικής για τριακόσια πενήντα χρόνια, καταρρέει εξαιτίας τόσο εσωτερικών όσο και εξωτερικών εξελίξεων'τα κράτη κατακερματίζονται σε μικρότερες μονάδες εξαιτίας εθνικών και περιφερειακών συγκρούσεων, ενώ ταυτόχρονα επισκιάζονται από ανερχόμενους μη κρατικούς και υπερκρατικούς παράγοντες όπως οι πολυεθνικές εταιρείες, οι διεθνείς οργανισμοί και ιδιαίτερα οι μη κυβερνητικές οργανώσεις.

---------------------------------------------------------------
Υπό τη παγκόσμια τάξη της Βεστφαλίας των κυρίαρχων εθνών κρατών, η οποία διαμορφώνει τις διεθνείς σχέσεις από το 1648, μονάχα ο συντονισμένος οικονομικός εθνικισμός που εστιάζει στην εσωτερική ανάπτυξη μπορεί να αποτραβήξει τη παγκόσμια οικονομία από το καθοδικό σπιράλ. Ο οικονομικός εθνικισμός δεν πρέπει να συγχέεται με τον εμπορικό προστατευτισμό. Δεκαετίες αρπακτικού διασυνοριακού νεοφιλελεύθερου χρηματοπιστωτισμού και εμπορίου έχουν παραγάγει ισχυρά συναισθήματα αντι-παγκοσμιοποίησης σε κάθε χώρα σε όλο τον κόσμο. Έχει μετατραπεί σε μια πάλη των τάξεων ανάμεσα στη χρηματιστική ελίτ και τους φτωχούς εργαζομένους, στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες εξίσου.
...σε έναν κόσμο όπου ο φονταμενταλισμός της αγοράς έχει γίνει νόρμα, ο ασύνετος εμπορικός προστατευτισμός φαίνεται να εμφανίζεται γρήγορα και να μετεξελίσσεται σε έναν νέο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο με σύνθετες διαστάσεις. Η ειρωνεία είναι ότι αυτός ο νέος εμπορικός πόλεμος προωθείται όχι από τις κακομεταχειρισμένες φτωχές οικονομίες... αλλά από τις ΗΠΑ, ως ηγέτη των πλούσιων εθνών που έχουν κερδίσει περισσότερο απ'ό, τι έχουν χάσει υπό την τρέχουσα οικονομική τάξη και το εμπορικό σύστημα.
Henry C.K. Liu
---------------------------------------------------------------

Οι οπαδοί του νέου μεσαιωνισμού εξηγούν ότι αυτή η ιστορική καμπή έχει προκύψει λόγω των διεθνικών οικονομικών δυνάμεων (του εμπορίου, των χρηματοοικονομικών κ.λπ.) και λόγω των σύγχρονων τεχνολογικών εξελίξεων, όπως είναι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, οι τεχνολογίες πληροφόρησης και η πρόοδος στις μεταφορές. Στην εποχή του Ιντερνέτ διατείνονται ότι οι κυβερνήσεις έχουν χάσει το μονοπώλιο τους στην πληροφορία και επομένως μπορούν να τις αμφισβητήσουν με επιτυχία οι μη κυβερνητικοί παράγοντες. Καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι αυτές οι αλλαγές διαβρώνουν τους ιεραρχικούς οργανισμούς και υπονομεύουν τις συγκεντρωτικές δομές εξουσίας, βλέπουν να αντικαθίστανται η άλλοτε κυρίαρχη ιεραρχική τάξη των εθνών-κρατών από οριζόντια δίκτυα κρατών, εθελοντικές οργανώσεις και διεθνείς θεσμούς. Αυτή η εξέλιξη με τη σειρά της οδηγεί στην επίλυση των προβλημάτων μέσω της συνεργασίας των ενδιαφερόμενων ατόμων και ομάδων ολόκληρου του κόσμου. Στη θέση της αμέριστης αφοσίωσης που όφειλε κατά το παρελθόν ο πολίτης στον ανώτατο άρχοντα θεωρείται επιθυμητό να δημιουργηθεί ένας κόσμος πολλαπλών αναφορών και ευθυνών, ένας κόσμος στον οποίο οι μη κρατικοί, εθνικοί και υπερεθνικοί θεσμοί θα μοιράζονται την αρμοδιότητα επί των ατόμων... Αν και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις αρχικά ασχολούνταν κυρίως με εγχώρια προβλήματα, έχουν αρχίσει να ασχολούνται όλο και περισσότερο με τις υποτιθέμενες αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης σε διάφορους τομείς διεθνώς.

---------------------------------------------------------------
Υπάρχει αφθονία αυτοπροσδιοριζόμενων εκπροσώπων του κοινού καλού του «διαστημοπλοίου γη» ή «αυτού του πλανήτη που κινδυνεύει». Ωστόσο οι απόψεις αυτών των ιδιωτών, όποια αξία και να έχουν, δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας πολιτικής διαδικασίας προώθησης και σύνθεσης συμφερόντων. Καθώς δεν επικυρώνονται από μια τέτοια πολιτική διαδικασία, οι απόψεις αυτών των ατόμωνσυνιστούν έναν ακόμη λιγότερο έγκυρο οδηγό για το κοινό καλό της ανθρωπότητας από ό,τι οι απόψεις των εκπροσώπων κυρίαρχων κρατών, ακόμη και εκείνων με μη αντιπροσωπευτικά ή τυραννικά καθεστώτα, που έχουν τουλάχιστον δικαίωμα να μιλούν για κάποιο μέρος της ανθρωπότητας ευρύτερο από τον εαυτό τους. Ούτε έχουν οι εκπρόσωποι των μη κυβερνητικών ομάδων τέτοιου είδους εξουσία'μπορεί να μιλούν με κύρος για το συγκεκριμένο αντικείμενο τους, αλλά το να καθορίζουν τα συμφέροντα της ανθρωπότητας ισοδυναμεί με το να αξιώνουν ένα είδος εξουσίας που μπορεί να παρασχεθεί μόνο από μια πολιτική διαδικασία.
Αν όμως αναγκαζόμασταν να ψάξουμε μέσα από τις απόψεις των κρατών, και ειδικά των κρατών που συναθροίζονται σε διεθνείς οργανισμούς, για να ανακαλύψουμε το παγκόσμιο κοινό καλό, τούτο θα οδηγούσε σε διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Οι οικουμενικές ιδεολογίες που ασπάζονται τα κράτη είναι πασίγνωστο ότι εξυπηρετούν τα ιδιαίτερα συμφέροντα τους και οι συμφωνίες που συνάπτονται μεταξύ κρατών είναι γνωστό ότι είναι περισσότερο προϊόντα διαπραγμάτευσης και συμβιβασμού παρά προϊόντα κάποιου ενδιαφέροντος για τα συμφέροντα της ανθρωπότητας ως συνόλου.
Hedley Bull
Από
---------------------------------------------------------------

Η εξέταση του μεσαιωνικού μοντέλου διακυβέρνησης υποδηλώνει το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζει η ατζέντα του νεομεσαιωνισμού. Ο μεσαιωνικός κόσμος της Δυτικής Ευρώπης από τον 5ο έως τον 15ο περίπου αιώνα μοιραζόταν μια κοινή κληρονομιά όσον αφορά στον χριστιανισμό και στο ρωμαϊκό δίκαιο. Η άρχουσα αριστοκρατία όλων των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών μοιραζόταν πολλές παρόμοιες ιδέες, αρχές και αξίες. Σε ολόκληρη τη ΔυτικήΕυρώπη συναντιόνταν οι ίδιες κοινωνικές και πολιτικές δομές: η φεουδαρχία, η εκκλησία, η βασιλεία. Παρά τις συνεχείς πολιτικές, θρησκευτικές και κοινωνικές διαμάχες της, θα μπορούσε κανείς εύλογα να πει για τη μεσαιωνικήΕυρώπη ότι είχε μια ενιαία πολιτική κουλτούρα. Αυτή η χιλιετία που προηγήθηκε της εμφάνισης του σύγχρονου εδαφικού κράτους χαρακτηρίστηκε επίσης από εύθραυστες και διασκορπισμένες συγκεντρώσεις οικονομικής και πολιτικής ισχύος.
Αν και οι υπερασπιστές του νέου μεσαιωνισμού μιλούν για την ανάδυση μιας παγκόσμιας πολιτικής κουλτούρας κοινών αξιών και αντιλήψεων που θα μπορούσαν να παράσχουν τις κοινωνικές και πολιτικές βάσεις για τη δημιουργία ενός κόσμου που θα διαχειρίζονταν οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, τα στοιχεία που στηρίζουν αυτό τον ισχυρισμό δεν είναι καθόλου πειστικά. Στον βαθμό που υπάρχει πράγματι μια μεταεθνική, παγκόσμια πολιτική κουλτούρα, αυτή περιορίζεται στον δυτικό πολιτισμό'εντούτοις, ακόμη και στη Δύση, εξακολουθούν να υπάρχουν έντονες εθνικιστικές, εθνοτικές και φυλετικές συγκρούσεις. Παρά την αφύπνιση του μη δυτικού κόσμου σχετικά με τη σπουδαιότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ανεκτικότητα έναντι θρησκευτικών διαφορών και τα δυτικά φιλελεύθερα ιδεώδη, αυτοί οι άλλοι πολιτισμοί δεν μοιράζονται την πολιτική κουλτούρα και/ή τις βασικές αξίες της Δύσης. Η γνώση της ιστορίας του 20ου αιώνα καθιστά δύσκολο το να αποδεχτούμε το επιχείρημα που προτάσσουν πολλοί υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ότι δηλαδή οι καταπατητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα αποφεύγουν στο εξής τέτοιες ενέργειες διότι κινδυνεύουν να εκτεθούν παγκοσμίως.
Δεν χρειάζεταικανείς να αποδεχτεί το επιχείρημα του Samuel Huntington στο βιβλίο του The Clash of Civilizations (1996)για να αντιληφθεί ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι δεν προσυπογράφουν τις κοσμικές αξίες της Δύσης, ούτε αποδέχονται την ιδέα μιας παγκόσμιας πολιτικής κουλτούρας η οποία ενσωματώνει τη θρησκευτική ανεκτικότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό του ατομικισμού.
Στην Κίνα, στην Ινδία και σε άλλα μέρη του λιγότερο αναπτυγμένου κόσμου το κράτος είναι σίγουρα ζωντανό και ακμαίο. Είναι πολύ απίθανο οι μη κυβερνητικές οργανώσεις να αποκτήσουν σε αυτές τόση επιρροή όση έχουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε ορισμένες άλλες δυτικές χώρες. Κάποια μέρα ίσως, ιδιαίτερα ως συνέπεια της οικονομικής ανάπτυξης και της ανάδυσης μιας ισχυρής μεσαίας τάξης, αυτοί οι πολιτισμοί μπορεί να υιοθετήσουν τις δυτικές αξίες της δημοκρατίας, του ατομικισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή όμως η εποχή δεν έχει έρθει ακόμη.

---------------------------------------------------------------
Τελευταία, η Δύση κουράστηκε από το κράτος και έγινε δύσπιστη απέναντι του, αηδίασε με την κυριαρχία του και θέλει να την τροποποιήσει. Το ενδιαφέρον σήμερα μετατοπίστηκε στην εξωτερική πολιτική, τους διεθνείς θεσμούς και τον διεθνή έλεγχο, ακόμη και σε ένα παγκόσμιο κράτος, επειδή το σύστημα κρατών σήμερα βρίσκεται φανερά στην ίδια αναρχική απαρχαίωση που βρίσκονταν τα φεουδαρχικά βασίλεια την εποχή που γεννήθηκε ο Machiavelli.
---------------------------------------------------------------

Είναι στη φύση της πολιτικής -και για πολιτική μιλάμε εδώ- η ισχύς να δημιουργεί αντισταθμιστική ισχύ και να μιμούνται κι άλλοι την τακτική των πολιτικά επιτυχημένων. Παράλληλα με τις «καλές» μη κυβερνητικές οργανώσεις της εποχής μας, όι οποίες τις περισσότερες φορές επιδιώκουν αξιόλογους στόχους, μπορεί κάποια στιγμή να εμφανιστούν μη κυβερνητικές οργανώσεις των οποίων οι στόχοι δεν θα είναι τόσο αξιόλογοι.
Μια τέτοια πιθανότητα προδιαγράφτηκε με την ανίερη συμμαχία στο Σιάτλ μεταξύ «καλών» μη κυβερνητικών οργανώσεων που επιδίωκαν να επιτύχουν ανιδιοτελείς στόχους, όπως την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος, με τα οργανωμένα αμερικάνικα σωματεία, τα οποία κυνικά εκμεταλλεύτηκαν τους στόχους των μη κυβερνητικών οργανώσεων στην εκστρατεία τους να κρατήσουν τις εξαγωγές των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών εκτός της αμερικανικής οικονομίας.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η Εθνική Ένωση Οπλοφορόυντων στις ΗΠΑ και η ρωσική μαφία, των οποίων οι ατζέντες δεν συμφωνούν καθόλου με την πολιτική ατζέντα των οπαδών του νέου μεσαιωνισμού, συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο επιτυχημένων μη κυβερνητικών οργανώσεων!
Robert Gilpin


.~`~.
III
Οι τρεις οπτικές θεώρησης της παγκοσμιοποίησης από τα μάτια του τωρινά ισχυρού
και δυο λόγια εισαγωγικά περί «εδαφικών» και μη ιδεολογιών.

Στην εντεινόμενη αντιπαράθεση που διεξάγεταισχετικά με την παγκοσμιοποίησηκαι τις συνέπειες της στις εκβιομηχανισμένες οικονομίες διακρίνονται καθαρά τρεις διαφορετικές οπτικές θεώρησης. Οι οικονομολόγοι, οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες και επικεφαλής επιχειρήσεων και άλλοι υπέρμαχοι της παγκοσμιοποίησης συμμερίζονται μια οπτική «ελεύθερης αγοράς» που αντιστρατεύεται την αυστηρή ρύθμιση της παγκόσμιας οικονομίας. Πολλά άτομα και ομάδες συμφερόντων, όπως τα εργατικά συνδικάτα, οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν τον ανταγωνισμό των εισαγωγών και οι οικονομικοί εθνικιστές έχουν κοινή μια «λαϊκιστική» οπτική και εναντιώνονται σφόδρα στην παγκοσμιοποίηση, υποστηρίζοντας παράλληλα την επιβολή περιορισμών στο ελεύθερο εμπόριο και στις δραστηριότητες των επενδυτών και των πολυεθνικών εταιρειών. Κάπως επικαλυπτόμενοι με τη λαϊκιστική οπτική, αλλά πλησιέστερα προς την πολιτική Αριστερά, είναι οι «κοινοτιστές» - περιβαλλοντιστές, υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλοι, οι οποίοι πιστεύουν ότι η παγκοσμιοποίηση δημιουργεί μια περιβαλλοντικά μολυσμένη, ιεραρχική και εκμεταλλευτική παγκόσμια τάξη. Αυτές οι ομάδες τάσσονται υπέρ μιας δικαιότερης, περιβαλλοντικά υγιούς και με περισσότερη ισότητα παγκόσμιας τάξης.

Η οπτική της ελεύθερης αγοράς
Στη μεγάλη τους πλειοψηφία, οι οικονομολόγοι και οι επικεφαλής επιχειρήσεων πιστεύουν ότι η παγκοσμιοποίηση και η παγκοσμίως προϊούσα υιοθέτηση των αμερικάνικων αξιών (κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών) απελευθερώνουν καταπιεσμένες έως τώρα οικονομικές δυνάμεις και οδηγούν σε αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των σπανιζόντων πόρων του πλανήτη, κάτι το οποίο θα έχει ως αποτέλεσμα τη μεγιστοποίηση του παγκόσμιου πλούτου και θα επιτρέψει σε όλους τους λαούς να ωφεληθούν οικονομικά.
Πέραν τούτων, τρέφουν την προσδοκία ότι συνάμα θα ενισχύονται οι εμπορικοί και άλλοι δεσμοί μεταξύ των δημοκρατικών, προσανατολισμένων στην αγορά κοινωνιών, με αποτέλεσμα να εξυπηρετείται παράλληλα και η υπόθεση της παγκόσμιας ειρήνης.
Την πίστη στα υπέρμετρα πλεονεκτήματα της παγκοσμιοποίησης εξήγησαν με μεγάλο ενθουσιασμό ο Lowell Bryan και η Diana Farrell στο βιβλίο τους Market Unbound: Unleashing Global Capitalism (1996). Οι δύο συγγραφείς, σύμβουλοι επιχειρήσεων το επάγγελμα, διακηρύσσουν ότι ο καπιταλισμός οδηγεί σε μια εποχή πρωτοφανούς ευημερίας, καθώς αφενός μεν όλο και πληθαίνουν τα κράτη που συμμετέχουν στην παγκόσμια οικονομία, αφετέρου δε οι χρηματοοικονομικές ροές και οι ροές τεχνολογίας από τις ανεπτυγμένες χώρες οδηγούν στην άμβλυνση των ανισοτήτων ως προς την κατανομή του πλούτου και της ανάπτυξης από τη μια άκρη του κόσμου μέχρι την άλλη.

Η λαϊκιστική (εθνικιστική) οπτική
Όσοι ανήκουν σ'αυτή την ομάδα κατηγορούν την παγκοσμιοποίηση ως υπαίτια για τα περισσότερα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά δεινά που ταλανίζουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες εκβιομηχανισμένες κοινωνίες. Το ένα ή το άλλο μέρος της εν λόγω ομάδας αποδίδει στην παγκοσμιοποίηση τις εξής δυσάρεστες εξελίξεις: τις διευρυνόμενες οικονομικές ανισότητες και τα υψηλά επίπεδα ανεργίας στις εκβιομηχανισμένες οικονομίες, τη συρρίκνωση ή την έλλειψη των κοινωνικών προγραμμάτων και του κράτους πρόνοιας στο όνομα της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, την καταστροφή των εθνικών πολιτισμών και της εθνικής πολιτικής αυτονομίας, την παράνομη μετανάστευση, την άυξηση της εγκληματικότητας κ.ο.κ.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο Ross Perot και ο Patrick Buchanan στον χώρο της πολιτικής Δεξιάς και τα προσκείμενα προς την πολιτική Αριστερά εργατικά συνδικάτα προσυπογράφουν πεποιθήσεις αυτού του είδους'τόσο η Δεξιά όσο και η Αριστερά αποκήρυξαν το ελεύθερο εμπόριο και τις πολυεθνικές επιχειρήσεις θεωρώντας ότι προκάλεσαν ή έστω επιδείνωσαν τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της Αμερικής. Στην Ευρώπη νεοφασίστες και σοσιαλιστές εκδήλωσαν αντιπάθεια απέναντι στο οικονομικό άνοιγμα και την απειλούμενη απώλεια της εθνικής αυτοδιάθεσης. Ακόμα και ένα επιτυχημένος καπιταλιστής όπως ο γαλλοβρετανός κεφαλαιούχος James Goldsmith προειδοποίησε για τους κινδύνους που εγκυμονεί το ελεύθερο εμπόριο με τις χώρες της Ανατολικής Ασίας με τα φτηνά εργατικά χέρια και τάχθηκε υπέρ της επιβολής υψηλών φραγμών προκειμένου να περιοριστούν οι εισαγωγές από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες προς την Ευρώπη.
Αυτοί οι επικριτές υποστηρίζουν τον εμπορικό προστατευτισμό, τα περιφερειακά οικονομικά μπλόκ και την επιβολή περιορισμών στις δραστηριότητες των πολυεθνικών επιχειρήσεων.

Η κοινοτική οπτική
Η τρίτη άποψη αποτελεί ένα συνονθύλευμα θεωρίας της εξάρτησης, γκαντιανών οικονομικών (Gandhian economics)και της θέσης περί των «ορίων της ανάπτυξης». Ο όρος «κοινοτισμός» προήλθε από το βιβλίο του Dani Rodrik Has Globalization Gone Too Far? (1997) και υποδηλώνει ότι ο κεντρικός στόχος αυτής της ομάδας είναι η επιστροφή στις τοπικές, ανεξάρτητες και στενά συνδεδεμένες κοινότητες.
---------------------------------------------------------------
Η χρήση του όρου «κοινοτιστής» αναφέρεται, σύμφωνα με τον Rodrik, σε εκείνα τα άτομα που δίνουν έμφαση στις «ηθικές και πολιτικές αρετές» και τρέφουν μεγάλη καχυποψία απέναντι στις οικονομίες των αγορών.
---------------------------------------------------------------
Τα μέλη αυτής της συγκεχυμένης ομάδας, η οποία περιλαμβάνει τους ζαπατίστας αντάρτες της πολιτείας Τσιάπας στο Μεξικό, τον ηγέτη της σταυροφορίας κατά των επιχειρήσεων Ralph Nader και τον κεφαλαιούχο/επενδυτή George Soros [καθώς και τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β' -γράφει σε άλλο σημείο του κειμένου- ο οποίος πέθανε το 2005], αποκηρύσσουν την παγκοσμιοποίηση επειδή επιφυλάσσει στους λαούς του κόσμου ένα καθεστώς ωμής καπιταλιστικής τυραννίας, ιμπεριαλιστικής εκμετάλλευσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Φοβούνται έναν κόσμο κυριαρχούμενο από τις τεράστιες πολυεθνικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα άρουν κάθε εμπόδιο που περιορίζει την οικονομική ανάπτυξη, το ελεύθερο εμπόριο και την ακόρεστη επιδίωξη ικανοποίησης επιχειρησιακών συμφερόντων.
Οι διαπνεόμενοι από τέτοιες αντιλήψεις επικριτές της παγκοσμιοποίησης υποστηρίζουν ότι, εν ονόματι της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και της μεγιστοποίησης του κέρδους, στις εκβιομηχανισμένες χώρες καταργούνται τα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας και οι λαοί απανταχού της γης ομοιογενοποιούνται σε μια μάζα παθητικών καταναλωτών. Όπως και οι λαϊκιστές, αυτή η ομάδα πιστεύει ότι οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, οι απελευθερωμένες από ρυθμίσεις κεφαλαιαγορές και η απρόσωπη διεθνής γραφειοκρατία οργανισμών, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, εκτελούν τα προστάγματα των καπιταλιστών και κυβερνούν τον κόσμο κατά τρόπους που καταστρέφουν την εθνική ανεξαρτησία και τη δημοκρατική αυτοκυβέρνηση σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Οι κοινοτιστές, όπως και πολλοί λαϊκιστικές, πιστεύουν επίσης πως η παγκοσμιοποίηση ευθύνεται για όλα σχεδόν τα οικονομικά και πολιτικά δεινά που μαστίζουν τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των εισοδηματικών ανισοτήτων και της χρόνιας υψηλής ανεργίας'όπως το έθεσε ένας επικριτής, οι φτωχοί στις πλούσιες χώρες επιδοτούν τους πλούσιους στις φτωχές χώρες. Ωστόσο οι κοινοτιστές διαφέρουν από τους λαϊκιστές στο ότι είναι προσανατολισμένοι προς την πολιτική Αριστερά. Για παράδειγμα, ο Richard Falk στο βιβλίο του Economic Aspects of Global Civilization: The Unmet Challenges of World Poverty (1992) κατηγορεί την παγκοσμιοποίηση για πολλά από τα «στραβά» του κόσμου, από την οικονομική δεινοπάθεια του Νότου μέχρι και τον πόλεμο του Κόλπου. Όντας πεπεισμένοι ότι η παγκοσμιοποίηση τελικά δεν θα διατηρηθεί λόγω των καταστροφών που προκαλεί στο περιβάλλον, πολλοί κοινοτιστές τάσσονται υπέρ της επιστροφής σε έναν κόσμο αυτάρκων κλειστών κοινοτήτων.

*
**
*

Παρότι οι τρεις οπτικές αντιπροσωπεύουν τα τρία επίπεδα (υποεθνικό-κρατικό, εθνικό-κρατικό και υπερεθνικό-κρατικό) η παρακάτω άποψη δεν θα πρέπει να θεωρηθεί πως δεν συνάδει ή πως αντιφάσκει με όσα διαβάσατε επειδή κάνει διχοτόμηση του φάσματος:
Μια νέα πολιτική διαίρεση μοιάζει να χαράσσεται ανάμεσα στους κοσμοπολίτες και σε όσους είναι καταδικασμένοι να παραμένουν στον δικό τους τόπο. Μια «παγκόσμια τάξη» θα βρεθεί, απ'ότι φαίνεται, αντιμέτωπη με την υπόλοιπη ανθρωπότητα -και θα κατηγορείται για υποκρισία, αν υιοθετεί έναν φιλελεύθερο οικουμενισμό που δεν αντιστοιχεί στη ζωή και τις εμπειρίες των λιγότερο επιτυχημένων κοινωνικά και οικονομικά. Εξάλλου, πέρα από το αν είναι διαθέσιμος στους καταδικασμένους της γης, ο κοσμοπολιτισμός ως μια μορφή φιλελεύθερου οικουμενισμούέχει δεχτεί επιθέσεις εξαιτίας της εμφανούς ανικανότητας του να αναπτύξει τρία συστατικά χαρακτηριστικά της ιδιότητας του ανθρώπου: αληθινούς δεσμούς, ισχυρά κίνητρα και πραγματική πολιτική δράση.
Jan Werner Müller

Η παραπάνω διχοτόμηση μπορεί να ιδωθεί με βάση την ιστορική εμπειρία, δηλαδή πως θα επαναληφθεί η ιστορία σύγκρουσης των δύο -τότε στη πράξη- «κρατικιστικών» ιδεολογιών που επικράτησαν στη δυτική και στην ανατολική Ευρώπη και που οι φορείς τους, η ναζιστική Γερμανία και η σοβιετική Ρωσία, πολέμησαν πρώτιστα μεταξύ τους, η δεύτερη επικράτησε (και έτσι δημιουργήθηκε το δίπολο -το οποίο εκφράστηκε μέσω του διεθνούς διπολικού συστήματος- με την τρίτη ιδεολογία που φορέας της ήταν οι Η.Π.Α) και ύστερα «κατέρρευσε» και η ίδια για να επικρατήσει τελικά ο φορέας της «ελεύθερης αγοράς» και του «φιλελεύθερου οικουμενισμού». Μόνο που τώρα η «κοινοτική» και η «λαϊκιστική» οπτική δεν βλέπονται ως «κρατικιστικές», αλλά ως «εδαφικές» ιδεολογίες.
Έτσι λοιπόν, «κοινοτιστές» και «λαϊκιστικές» μπορούν να ιδωθούν ως αυτοί που εκφράζουν «εδαφικ(οποιημέν)ες» ιδεολογίες, ενώ η ελεύθερη αγορά είναι -δήθεν- «απεδαφικοποιημένη» ιδεολογία (αυτός ο δυισμός σχετίζεται επίσης με το χωρισμό «χερσαίων» και «θαλάσσιων» δυνάμεων και στρατηγικών). Και έτσι όπως συγκρούστηκαν μεταξύ τους οι «κρατικιστικές» ιδεολογίες μπορεί τώρα να συγκρουστούν οι «εδαφικές» και μετά την επικράτηση μίας εκ των δύο να καταλήξουμε πάλι σε μια κατάσταση όπου μια «νέα πολιτική διαίρεση μοιάζει να χαράσσεται ανάμεσα στους κοσμοπολίτες και σε όσους είναι καταδικασμένοι να παραμένουν στον δικό τους τόπο».

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Μέρη από μια συνέντευξη, για την Ελλάδα, την Κύπρο και για νοοτροπίες.

$
0
0

Από τη διπλωματία γιατί φύγατε;
«Ισως παραήμουν ευθύς χαρακτήρας για διπλωμάτης. Αν και ο σοβαρότερος λόγος ήταν η αίσθηση ότι η Βρετανία είχε πάψει πλέον να είναι ανεξάρτητη, συνεπώς, στο υπόλοιπο της καριέρας μου, δεν θα δούλευα για την πατρίδα μου αλλά για την Αμερική...».

Και πώς φτάσατε στη συγγραφή ενός βιβλίου με θέμα την Κύπρο;
«Οταν βρέθηκα το 1994 με υποτροφία στην Ελλάδα για το διδακτορικό μου, που ήταν σχετικό με τον Ψυχρό Πόλεμο, ανακάλυψα ένα έγγραφο του 1975, υπαγορευμένο από τον επικεφαλής του Φόρεϊν Οφις, το οποίο έλεγε: "Πρέπει να διαιρέσουμε τους Ελληνες και τους Τούρκους". Δεν πίστευα στα μάτια μου, οπότε αποφάσισα να το ερευνήσω περισσότερο. Στην πορεία συνειδητοποίησα τη σημασία του θέματος της Κύπρου, παρότι οι Ελληνες μάλλον τείνουν να το αποφεύγουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο θέμα της παροχής των ντοκουμέντων για την Κύπρο, οι Ελληνες με δυσκόλεψαν περισσότερο από τους Βρετανούς!».

Για ποιο λόγο οι Ελληνες «ζορίζονται» με το θέμα της Κύπρου;
«Επειδή υπάρχουν πολλοί "σκελετοί στο ντουλάπι τους". Προσωπικότητες του δημόσιου βίου που έκαναν πολύ άσχημα πράγματα στο θέμα της Κύπρου και είναι ακόμη εν ζωή... Επίσης, η ελληνική ιντελιγκέντσια και οι πολιτικές τάξεις δεν θέλουν να αναφέρονται ιδιαίτερα στο θέμα, επειδή υπήρξαν φορές στο παρελθόν που η "κυπριακή ουρά έσερνε το ελληνικό σκυλί": η ιστορία του Μακάριου, η ιστορία της τουρκικής εισβολής, η ιστορία της χούντας κ.λπ. δημιούργησαν ένα κλίμα στην Ελλάδα όχι ευνοϊκό για δημόσιες συζητήσεις σχετικά με την Κύπρο. Υπάρχει μια διάθεση να κρατιούνται χαμηλοί τόνοι κι ένας λόγος που συμβαίνει αυτό είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, ο φόβος της Τουρκίας».

Φόβος για ποιο πράγμα;
«Για αύξηση της στρατιωτικής επιθετικότητας της Τουρκίας. Οι Τούρκοι κατόρθωσαν να συνδέσουν το θέμα της Κύπρου με το θέμα του Αιγαίου. Γι'αυτό η ελληνική κυβέρνηση δεν θέλει το ένα θέμα να επηρεάζει το άλλο. Ενώ, αντίθετα, η τουρκική επιθυμεί να εξετάζονται αυτά μαζί. Για να το πω πιο ωμά, χρησιμοποιώντας "ορολογία Κίσινγκερ", η τουρκική κυβέρνηση κρατάει την ελληνική από τα αρχ...α...».

---------------------------------------------------------------
«...αυτό είναι χαρακτηριστικό της Ελλάδας: οι Ελληνες δεν δείχνουν διάθεση να ενεργήσουν ομαδικά, πριν φτάσει το τελευταίο λεπτό. Κυρίως για κομματικούς λόγους... για να είμαι δίκαιος με τους Ελληνες, υπάρχουν διπλωμάτες που γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει, αλλά γνωρίζουν επίσης ότι οι Αγγλοσάξονες υποστηρίζουν την Τουρκία περισσότερο από την Ελλάδα. Κι ότι αν τα πράγματα φτάσουν σ'ένα κρίσιμο σημείο, η Αμερική και η Βρετανία στο τέλος θα πάνε με το μέρος της Τουρκίας. Παράλληλα, η Ευρώπη είναι αδύναμη. Δεν έχει δείξει το κουράγιο που απαιτείται για να παίξει ρυθμιστικό ρόλο σε όλα αυτά».
---------------------------------------------------------------

Για την ενδεχόμενη ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. τι λέτε;
«Υποστηρίζω τη γαλλογερμανική θέση για μια ειδική σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη. Ασπάζομαι την άποψη του Ζισκάρ Ντ'Εστέν ότι η ένταξη της Τουρκίας θα είναι το τέλος της Ευρώπης. Αφού η Τουρκία δεν είναι στην Ευρώπη. Επειτα, πώς είναι δυνατόν να υποστηρίζουν η Αμερική και η Βρετανία την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρώπη, όταν η Τουρκία κατέχει μέρος της Ευρώπης, το οποίο δεν αναγνωρίζεται; Αν και είμαι βέβαιος ότι οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί δεν θέλουν δύο επίσημα αναγνωρισμένα κράτη στην Κύπρο, γιατί τότε τι θα γίνει με τις Συνθήκες, τι θα γίνει με τις βάσεις τους στο νησί; Θέλουν μια αδύναμη κεντρική κυβέρνηση ενώ ο μεγαλύτερος φόβος τους, παρότι δεν θέλουν να το παραδεχτούν, είναι η Ρωσία. Συνεχίζουν να διακατέχονται από αυτή την εμμονή».

Τους Βρετανούς, οι Κύπριοι πώς τους βλέπουν;
«Τους αρέσει ο βρετανικός τρόπος ζωής, οι βρετανικές ιδέες, η βρετανική οργάνωση, αλλά δεν εμπιστεύονται τις βρετανικές κυβερνήσεις. Και νομίζω ότι έχουν πολύ καλούς λόγους γι'αυτό. Γνωρίζουν ότι η βρετανική κυβέρνηση είναι σε συνεννόηση με την αμερικανική. Οι Κύπριοι έχουν επίσης πολύ υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και πολύ υψηλό ποσοστό δαπανών για την παιδεία. Το 8% του προϋπολογισμού τους πηγαίνει στην εκπαίδευση ενώ στην Ελλάδα είναι, πόσο, 2-2,5%; Στην πραγματικότητα οι Κύπριοι είναι λίγο παραπάνω Ευρωπαίοι από τους Ελληνες. Δεν είναι Βαλκάνιοι, είναι κοσμοπολίτες. Επίσης, είναι πιο οργανωμένοι από τους Ελληνες ενώ και οι "πελατειακές σχέσεις"που διακρίνουν την ελληνική κοινωνία βρίσκονται στην Κύπρο σε χαμηλότερο επίπεδο· υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια».

---------------------------------------------------------------
«...γεγονός είναι ότι η Κύπρος βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο: και αυτή τη φορά όχι μόνο για γεωπολιτικά παιχνίδια αλλά και για πετρελαϊκά. Και πάλι υπάρχει ένα γαϊτανάκι: Τουρκία, Κύπρος, Ισραήλ (που σημαίνει Λίβανος και Συρία), την ίδια στιγμή έχουμε κάποια "προβληματάκια"στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, ενώ δεν είμαι σίγουρος ότι η Αμερική και η Βρετανία έχουν καταλήξει σε μια δική τους πολιτική, αφού πιθανότατα περιμένουν να δουν πού θα "κάτσει η μπίλια"σε όλα αυτά που συμβαίνουν. Ταυτόχρονα η γαλλο-γερμανική πολιτική είναι διαφορετική από την αγγλοσαξονική, ιδίως στη Βόρεια Αφρική, ενώ η Ρωσία δρα αργά, υπομονετικά, σταθερά και μεθοδευμένα, όπως πάντοτε έκανε στην ιστορία της, περιμένοντας ενδεχομένως να επωφεληθεί από την όλη σύγχυση που επικρατεί. Ιστορικά, οι Ρώσοι θεωρούσαν πάντοτε την πρόσβασή τους στη Μεσόγειο εξαιρετικά σημαντική. Μην ξεχνάτε ότι οι Ρώσοι εναντιώθηκαν απόλυτα στο σχέδιο Ανάν και θα το ξανακάνουν εάν δουν ότι θίγονται τα συμφέροντά τους, τα οποία στην Κύπρο είναι τεράστια. Ημουν εκεί πριν από λίγες μέρες και μπορούσες να δεις τους Ρώσους παντού. Οι Ρώσοι είναι εκεί και περιμένουν. Απλώς οι Αμερικανοί παίζουν ντραφτ, όπου ενεργείς γρήγορα, ενώ οι Ρώσοι σκάκι, όπου σκέφτεσαι πολύ πριν κάνεις την κίνησή σου. Η Ρωσία είναι πολύ έξυπνη στην εξωτερική της πολιτική. Μερικές φορές, όταν θεώρησε αναγκαίο, υποστήριξε και την Τουρκία... Κατά την άποψή μου, η Ελλάδα θα έπρεπε να ζητήσει πολύ μεγαλύτερη βοήθεια από τη Ρωσία για πετρελαϊκές έρευνες. Παραδοσιακά, αφήνοντας έξω την ιδεολογία και τα υπόλοιπα, η Ρωσία έχει υπάρξει η λιγότερο εχθρική μεγάλη δύναμη απέναντι στην Ελλάδα. Η Ρωσία τώρα έχει λόγους να μην εμπιστεύεται την Ελλάδα... η διπλωματία της ελληνικής πλευράς με τη Ρωσία δεν μελετήθηκε τόσο στενά όσο θα έπρεπε και δεν υπήρξε τόσο αποτελεσματική όσο θα μπορούσε. Και ο μόνος λόγος που μπορώ να σκεφθώ είναι η αγγλοσαξονική πίεση και ελληνικά ιδρύματα, όπως το ΕΛΙΑΜΕΠ, με τους κ. Βερέμη και Κουλουμπή, που εκφράζουν την αμερικανική θέση στην Ελλάδα... Αλλωστε και ο Ψυχρός Πόλεμος δεν ήταν για την ιδεολογία, η οποία απλώς αποτελούσε τη δικαιολογία. Ηταν περί συμφερόντων οικονομικών. Κι αυτό συνεχίζεται με έναν πιο μαλακό τρόπο δημόσια αλλά με σκληρό στο παρασκήνιο».
---------------------------------------------------------------

Η Ελλάδα βγήκε κερδισμένη από τη διαχρονική σχέση της με τη Βρετανία και την Αμερική;
«Γενικά, η Ελλάδα δεν υπήρξε τόσο ικανή όσο η Τουρκία στο να κερδίσει τη στρατηγική και πολιτική στήριξη της Βρετανίας και της Αμερικής ή ακόμη και της Γαλλίας και της Γερμανίας. Επειδή τα ελληνικά πολιτικά κόμματα δεν θα συμφωνήσουν ποτέ σε μια κοινή πολιτική. Η Ελλάδα φοβάται να πάρει ρίσκα, να μπλοφάρει, ενώ η κατάσταση απαιτεί κάποια ρίσκα, έστω υπολογισμένα. Η Αμερική είναι στην άλλη άκρη του κόσμου, η Ρωσία είναι δίπλα της. Η Ελλάδα πρέπει να κερδίσει μεγαλύτερη υποστήριξη από τη Ρωσία και, αν χρειαστεί, την Κίνα, για να φτάσει σε λύση με την Τουρκία για την Κύπρο. Βέβαια χρειάζεσαι πολύ σπουδαία διπλωματία για να το πετύχεις αυτό. Η Τουρκία είναι καλύτερη στις διεθνείς δημόσιες σχέσεις, χρησιμοποιεί μεγάλα ξένα γραφεία για να υποστηρίζουν τις υποθέσεις της. Η Ελλάδα είναι πολύ διχασμένη, κοιτά πολύ το τώρα, δεν βλέπει σε βάθος χρόνου και δεν μπορεί να δουλέψει ομαδικά. Υπάρχει και το γνωστό ανέκδοτο με τους Ελληνες και τους Γιαπωνέζους: Ενας Ελληνας είναι θαύμα, ένας Γιαπωνέζος είναι ένας "καθυστερημένος". Δύο Ελληνες είναι δύσκολοι, δύο Γιαπωνέζοι είναι απλώς βλάκες. Είκοσι Ελληνες είναι καταστροφή, είκοσι Γιαπωνέζοι είναι ένα θαύμα...».

Αρα, τα προβλήματα της Ελλάδας είναι η διχόνοια και ο ατομισμός.
«Και, σε επίπεδο κοινωνίας, η ξενομανία της. Η Ελλάδα έχει τάση να εισάγει οτιδήποτε ξένο, ανεξαρτήτως αν είναι καλό, κακό ή άσχημο. "Είναι ξένο, ω!, πρέπει να είναι καλό! πρέπει να είναι καλύτερο από τα δικά μας!". Δείτε την υπουργό Παιδείας, τη Διαμαντοπούλου: είναι ένα τέτοιο παράδειγμα στην εκπαίδευση· θα σκοτώσει την εκπαίδευση αν συνεχίσει έτσι! Προσπαθεί να αντιγράψει αγγλοσαξονικές αηδίες, να ρωτάς το μικρό παιδί "ποια είναι η ταυτότητά σου;"κ.λπ. Υπάρχει καλό εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα, δεν χρειάζεται να εισαχθούν νέες ιδέες, χρειάζεται απλώς να αξιοποιηθούν οι υπάρχουσες. Υπάρχουν όμορφα πράγματα εδώ, όμως οι Ελληνες δεν είναι υπερήφανοι γι'αυτά, θαυμάζουν πολύ τα ξένα πράγματα. Αλλά αυτός ο θαυμασμός δείχνει κάτι: ότι δεν μπορείς να κάνεις τη διάκριση μεταξύ τού τι είναι πράγματι καλό και τι είναι κακό. Υιοθετούνται θεωρίες από το εξωτερικό στην Ελλάδα και "η πλάκα", πολλές φορές, είναι ότι η ρίζα αυτών των θεωριών βρίσκεται στην αρχαία Ελλάδα! Θα ήθελα να δω λίγο παραπάνω αυτοσεβασμό στους Ελληνες. Ακούω πολλούς να λένε: "Με το ΔΝΤ χάνουμε τον αυτοσεβασμό μας". Μα, αυτό έπρεπε να το σκεφτείς είκοσι, τριάντα χρόνια πριν, όχι τώρα! Τι διάολο έκανες τόσον καιρό;».

Πρώην διπλωμάτης (1975-1981), ο Βρετανός λέκτορας του Ιονίου Πανεπιστημίου, William Mallinson, ο οποίος ζει μόνιμα στην Ελλάδα, στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του «Πικρές Ελιές» ανατρέχει στην ιστορία της Κύπρου.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική


.~`~.

Με αφορμή το Πρωτόκολλο του Λονδίνου ή Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας του Ελληνικού κράτους το οποίο υπογράφηκε από τις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία, σαν σήμερα, στις 3 Φεβρουαρίου του 1830. Δοκίμιον Ιστορικόν περί τής Ελληνικής Επαναστάσεως παρά Ιωάννου Φιλήμονος. Οι τέσσερις πρώτες σελίδες.

$
0
0


*


.~`~.

Japan's Prime Minister Shinzo Abe comments surprise Chinese at Davos. Ομιλίες-συνεντεύξεις: Japan, Germany, China and Iran. World Economic Forum.

$
0
0

Συνέχεια στο πλαίσιο παράθεσης σημαντικών ομιλιών-δημοσίων εμφανίσεων-ενημερώσεων:

.~`~.
I
Press conference in Davos: the Japanese Prime Minister Shinzo Abe compared current tensions between Japan and China to the rivalry between Britain and Germany on the eve of World War One. Those two countries also had close economic relations, but were still drawn into war against each other...
To be sure, Mr. Abe made clear that he doesn't see war coming. But he nonetheless set off conversations about the prospects of armed conflict between the world's second and third largest economies among many of the senior-level bankers, business executives, politicians and others who turn up at Davos each year. Japan's Prime Minister Shinzo Abe, came with a rousing message about his country's economic recovery. "Japan is back", he declared in a keynote speech.




*

Special Address by Shinzo Abe, Prime Minister of Japan
The Reshaping of the World Vision from Japan



.~`~.
II
Ομιλίες-συνεντεύξεις:
Germany, China and Iran in Davos

Wolfgang Schäuble - The Germany Outlook


Wang Yi - Global Dimensions of China's Development


Hassan Rouhani - Iran in the World


.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική


World Economic Forum: Global Economic Outlook 2014 - BRICS in Midlife Crisis? - The China Outlook - Is Europe Back? - Faith and Gender Equality, Mind the Gap - The End Game for the Middle East.

Τρία βασικά ρήγματα στην ευρύτερη γεωπολιτική αρένα και πανικός για παγκόσμιο αποπληθωρισμό.

$
0
0

I: Του Immanuel Wallerstein. Αναδημοσίευση από τον ιστότοπο «Μετά την κρίση». Μετάφραση -μάλλον- από τον ίδιο. Από τον επίσημο ιστότοπο του © Immanuel Wallerstein : Panic About World Deflation (1.2.2014)
---------------------------------------------------------------

.~`~.
Ι
Πανικός για παγκόσμιο αποπληθωρισμό

Όχι πολύ καιρό πριν, οι ειδήμονες και οι επενδυτές έβλεπαν τις «αναδυόμενες αγορές» - ένας ευφημισμός για την Κίνα, την Ινδία, τη Βραζιλία και κάποιους άλλους - ως σωτήρες της παγκόσμιας οικονομίας. Ήταν αυτοί που θα στήριζαν με διατηρήσιμο τρόπο την ανάπτυξη και κατά συνέπεια τη συσσώρευση κεφαλαίου, την ώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωσηκαι η Ιαπωνίαήταν διστακτικές στον παλιό παραδοσιακό ρόλο τους ως στυλοβάτες του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος.
Έτσι, είναι αρκετά εντυπωσιακό που τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Ιανουαρίου, η Wall Street Journal (WSJ), η Main Street, οι Financial Times (FT), το Bloomberg, η New York Times (NYT) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), όλοι μαζί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την «κατάρρευση» αυτών των ίδιων αναδυόμενων αγορών, ανησυχώντας ιδιαίτερα για τον αποπληθωρισμό, που θα μπορούσε να είναι «μεταδοτικός». Μου ακούγεται σαν πανικός μόλις και μετά βίας συγκαλυμμένος.
Πρώτον, μια λέξη για τον αποπληθωρισμό. Μια «ήρεμη» αγορά είναι εκείνη κατά την οποία οι ονομαστικές τιμές δεν πέφτουν, και μόνον ανηφορίζουν με αργό ρυθμό. Αυτό επιτρέπει στους πωλητές και τους αγοραστές να προβλέπουν με εύλογη βεβαιότητα, ποιες αποφάσεις είναι οι βέλτιστες γι'αυτούς. Οι παγκόσμιες αγορές δεν είναι ήρεμες με την έννοια αυτή, εδώ και κάμποσο διάστημα. Πολλοί αναλυτές χρονολογούν την αρχή της διάβρωσης αυτής της ηρεμίας από τη στροφή του 2008 στις αγορές ενυπόθηκων δανείων στις ΗΠΑ. Απο την πλευρά μου βλέπω να αρχίζει η διάβρωση της ηρεμίας αυτής κατά την περίοδο 1967-1973, και να συνεχίζεται από τότε.
Η αγορά δεν είναι ήρεμη, αν υπάρχει είτε σημαντικός αποπληθωρισμός είτε υψηλός πληθωρισμός. Αυτά τα δύο είναι στην πραγματικότητα το ίδιο πράγμα ως προς τις επιπτώσεις τους στην πραγματική απασχόληση, και κατά συνέπεια στην παγκόσμια ενεργό ζήτηση για την παραγωγή προϊόντων κάθε είδους. Είτε για τον ένα είτε για τον άλλο λόγο μειώνεται η πραγματική παγκόσμια απασχόληση, το αποτέλεσμα είναι παρόμοιο: Και στις δύο περιπτώσεις, και η συντριπτική πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού πραγματικά υποφέρει με οξύ τρόπο, αλλά και προκύπτει μια τεράστια αύξηση της αβεβαιότητας, η οποία τείνει να παγώσει ακόμη περισσότερο τις παραγωγικές επενδύσεις, γεγονός που οδηγεί σε περισσότερη δυστυχία και περισσότερο πάγωμα επενδύσεων. Είναι ένας φαύλος κύκλος.
Για να είμαστε ακριβείς, ορισμένοι μεγάλοι κεφαλαιοκράτες είναι σε θέση να επωφεληθούν από αυτή την κατάσταση, μέσω πανούργων οικονομικών χειρισμών, που συνίστανται στην κερδοσκοπία. Το πρόβλημά τους είναι ότι αναλαμβάνουν μεγάλο κίνδυνο - το ρίσκο είτε να συμβεί μαζική ανατίμηση των περιουσιακών στοιχείων τους, είτε χρεοκοπία. Ωστόσο, σε τελευταία ανάλυση, οι κερδοσκόποι αυτοί έχουν τουλάχιστον μια ευκαιρία να αποκομίσουν μεγάλα κέρδη. Η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα χάσει, συχνά σε μεγάλο βαθμό.
Τι περιέχεται σ'αυτά τα ρεπορτάζ πανικού; Ο Michael Arnold στην WSJ, ερωτά: «Άραγε, οι ρευστοποιήσεις θα αναγκάσουν τις κεντρικές τράπεζες στις αναδυόμενες αγορές να αυξήσουν τα επιτόκια;» Λέει ότι η αναταραχή προκλήθηκε από «απογοητευτικά στοιχεία για την ανάπτυξη» στην Κίνα και από την υποτίμηση του νομίσματος της Αργεντινής. Ο Arnold ανησυχεί ιδιαίτερα για την Ινδία και την Ινδονησία, οι οποίες έχουν «μεγάλα φορτία χρέους και μεγάλη εξάρτηση από τον ξένο δανεισμό», και κατά συνέπεια σπεύδουν να περιορίσουν τον πληθωρισμό. Αναφέρει την Τουρκία ως μια άλλη προβληματική ζώνη.
Ο Hal Μ. Bundrick στην Main Street τονίζει τη μετάδοση. Αναφέρει, τόσο την διαφοροποίηση στη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ, όσο και τις ανησυχίες για την Κινεζική οικονομία, καθώς επίσης την πολιτική αναταραχή στην Τουρκία, στην Αργεντινή και στην Ουκρανίαως παράγοντες «που επισπεύδουν την πτωτική πορεία». Παραπέμπει σε έναν Ρώσο manager τράπεζας για την πτώση του ρουβλίου και για μια ατμόσφαιρα «κοντά στον πανικό». Λέει ότι αυτός ο πανικός «περνά από τις αναδυόμενες στις ανεπτυγμένες [αγορές], μέσω της επενδυτικής ψυχολογίας».
Ο Gavyn Davies των FT τιτλοφορεί την αφήγησή του, «Θα εκτροχιάσει ο αναδυόμενος κόσμος την παγκόσμια ανάκαμψη;» Λέει ότι τα αναδυόμενα νομίσματα βρίσκονται «σε ελεύθερη πτώση». Βλέπει επίσης την Κινεζική αναπτυξιακή επιβράδυνση ως το βασικό ζήτημα, ιδίως μέσω της επίδρασής της στις «οικονομίες - προμηθευτές» (δηλαδή στις χώρες που πωλούν προϊόντα του πρωτογενούς τομέα στην Κίνα) - ειδικότερα τις Βραζιλία, Ρωσία και Νότια Αφρική. Λέει ότι το «αγκάθι μιας πιστωτικής φούσκας» δεν είναι πρόβλημα μόνον της Κίνας, αλλά και της Τουρκίας, της Ινδίας και της Ινδονησίας. Αν η Κινεζική μείωση του βαθμού ανάπτυξης συνεχισθεί σε μεγαλύτερο βαθμό, θα απειλήσει να προκαλέσει «ανανεωμένη παγκόσμια ύφεση». Τελειώνει με μια ελαφρώς αισιόδοξη νότα, την παίρνει όμως και αυτήν πίσω αμέσως, λέγοντας ότι οι προσομοιώσεις του (η βάση της ήπιας αισιοδοξίας του), βασίζονται σε παλιά πρότυπα, που μπορεί πλέον να μην είναι αξιόπιστα.
Ο Ralph Atkins στους FT μιλά για «το φάσμα του αποπληθωρισμού». Ο αποπληθωρισμός, ακόμη και αν είναι θετικός βραχυπρόθεσμα, είναι «ασφαλώς αρνητικός για τις μετοχές» μακροπρόθεσμα. Η ιδιαίτερη ανησυχία του φαίνεται να είναι η ζώνη του ευρώ. Αφού παραθέτει τα επιχειρήματα άλλων για να εκθέσει την αισόδοξη πλευρά, ο ίδιος καταλήγει λέγοντας ότι «το φάσμα του αποπληθωρισμού φορούσε τον μανδύα που τον έκανε αόρατο».
Και ένα όχι λιγότερο σημαντικό πρόσωπο, αλλά η ίδια η Κριστίν Λαγκάρντ, η Γενική Διευθύντρια του ΔΝΤ, είπε στις συναθροισμένες μορφές του κατεστημένου στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός [πρώτο βίντεο], ότι υπάρχει παγκόσμια απειλή για τις αγορές, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν περικοπές στη ρευστότητα που παρέχουν για αναζωογόνηση της οικονομίας. Υπάρχει ένας «νέος κίνδυνος στον ορίζοντα, και θα πρέπει να παρακολουθείται στενά». Η Λαγκάρντ αναφέρεται στις «δευτερογενείς επιδράσεις... στις αναδυόμενες αγορές».
Την ίδια εβδομάδα, το πρακτορείο Bloomberg είχε ένα κύριο άρθρο που άρχιζε με τις λέξεις «οι οικονομίες των αναδυόμενων αγορών πέρασαν μια σκληρή εβδομάδα». Βλέπει τις αναδυόμενες αγορές ως υπερβολικά συνδεδεμένες με το δολάριο των ΗΠΑ και συνεπώς «υπερβολικά ευαίσθητες στις διακυμάνσεις - πραγματικές ή φανταστικές - της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ». Έτσι συμβουλεύει την κεντρική Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) των ΗΠΑ, να μην «κάνει περικοπές υπερβολικά σύντομα», και όπως θα αναμενόταν, τις αναδυόμενες χώρες, να «βελτιώσουν τις πολιτικές τους».
Και ο μη εξαιρετέος Landon Thomas στους NYT, μας πληροφορεί ότι η τελευταία λέξη του συρμού στη Wall Street, σε αντικατάσταση του όρου BRICS, είναι «the Fragile Five» [οι Εύθραυστοι Πέντε]. Αυτή η λίστα περιλαμβάνει τρία μέλη των BRICS (Βραζιλία, Ινδία, Νότια Αφρική), καθώς και την Τουρκία και την Ινδονησία. Αφήνει έξω τόσο την Κίναόσο και τη Ρωσία, των οποίων οι γεωπολιτικές επιρροές φαίνεται να βαραίνουν στη ζυγαριά.
Καθένας φαίνεται να προτείνει μια καλή συμβουλή, βέβαιος ότι θα ανακουφίσει κάπως την κατάσταση. Λίγοι φαίνονται έτοιμοι να παραδεχτούν, ότι το πραγματικό πρόβλημα είναι η παγκόσμια ενεργός ζήτηση. Αλλά διαβάζοντας, αισθάνεσαι ότι ακριβώς κάτω από την επιφάνεια, το κατανοούν. Αυτός είναι ο λόγος που πανικοβάλλονται, διότι εξαιτίας αυτού, υπονομεύεται ολόκληρη η έμφασή τους στην «ανάπτυξη» - μια πρωταρχική πίστη. Σ'αυτή την περίπτωση, η κρίση γίνεται όχι κυκλική αλλά διαρθρωτική, στην οποία πρέπει κανείς να απαντήσει όχι με μέτρα ανακούφισης, αλλά με την επινόηση ενός νέου συστήματος. Αυτή είναι η περίφημη διχαλοδρόμηση, η διακλάδωση, το σταυροδρόμι, στο οποίο υπάρχουν δύο πιθανές εκβάσεις - μία καλύτερη και μία χειρότερη από το υπάρχον σύστημα, αυτό μέσα στο οποίο εμπλεκόμαστε όλοι ως παίκτες.


.~`~.
ΙΙ
Τρία βασικά ρήγματα στην ευρύτερη γεωπολιτική αρένα

Στην ευρύτερη γεωπολιτική αρένα, έχουμε στην παρούσα φάση τρία βασικά ρήγματα. Υπάρχει πρώτα-πρώτα η τριαδική πάλη ανάμεσα σε Η.Π.Α, Δυτική Ευρώπη, και Ιαπωνία/Ανατολική Ασίαγια το ποιός θα είναι ο κύριος τόπος της συσσώρευσης κεφαλαίου στην καπιταλιστική κοσμοοικονομία. Δεύτερο, έχουμε τον μακρόχρονο αγώνα μεταξύ Βορρά και Νότουγια την κατανομή του παγκόσμιου πλεονάσματος. Και τέλος υπάρχει η νέα πάλη, που περιστρέφεται γύρω από τη δομική κρίση της καπιταλιστικής κοσμοοικονομίας και επικεντρώνεται στο ζήτημα, ποιόν από τους δρόμους θα διαλέξει ο κόσμος για την ολοκλήρωση της μετάβασης στο νέο σύστημα.
Οι πρώτες δύο συγκρούσεις είναι παραδοσιακές μέσα στο νεωτερικό κοσμοσύστημα. Η λεγόμενη τριάδα αποτελείται από περίπου ισότιμους ανταγωνιστές που προσπαθούν να αναδιογρανώσουν προς όφελος τους τους παραγωγικούς και χρηματοπιστωτικούς τομείς του κοσμοσυστήματος. Όπως με όλους τους τριαδικούς αγώνες τέτοιου τύπου, ασκείται πίεση για να μειωθεί η τριάδα σε δυάδα... Έχω ισχυριστεί πως το πιο πιθανό ζευγάρι είναι να βρεθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες μαζί με την Ιαπωνία/Ανατολική Ασία [ωστόσο η «Κιναμερική» τέλειωσε] ενάντια στη Δυτική Ευρώπη/Ρωσία. Δεν θα επαναλάβω όμως εδώ αυτό το επιχείρημα, αφού θεωρώ αυτή τη σύγκρουση δευτερεύουσα σε σχέση με το πως θα ξεπεραστεί η πόλωση του τωρινού συστήματος, δηλαδή το πως θα μπορέσει να επεκταθεί σε ολόκληρο το κόσμοσύστημα αυτό που ονομάσαμε «ανάπτυξη».

---------------------------------------------------------------
Ο Παναγιώτης Κονδύλης, θεωρούσε πως «Η ευρωπαϊκή, και προπαντός γερμανική μυωπία, όπως φαίνεται με την υποστήριξη του αμερικάνικου σχεδίου για την επέκταση του ΝΑΤΟ ίσαμε τα ρωσσικά σύνορα, δεν μπορεί παρά να δώσει τροφή σε μία απολύτως θεμιτή δυσπιστία της Ρωσσίας και να σπρώξει τη γιγαντιαία ευρασιατική χώρα στην επιθετική απομόνωση ή στην αγκαλιά της Κίνας... η Ρωσσία θα τεθεί υπό πίεση και θ’ αναγκαστεί ν’ αναζητήσει συμμάχους [στην Ευρώπη]. Αν δεν βρει, τότε θα υποχρεωθεί να κάμει παραχωρήσεις προς την Κίνα ή και να συμπαραταχθεί μαζί της, οπότε θα δημιουργούνταν ένας πανίσχυρος συνασπισμός» και επιβεβαιώνεται μέχρι στιγμής. Παραθέτω:
«Ασφαλώς είναι δικαίωμα των Ηνωμένων Πολιτειών να επιθυμούν τη διασφάλιση της πλανητικής μονοκρατορίας τους μεταξύ άλλων με τη συνεχή χαλιναγώγηση ή και με τον κατακερματισμό της Ρωσσίας. Όμως μία ενωμένη Ευρώπη δεν θα είχε να κερδίσει πολλά πράγματα, αν εμφανιζόταν ως στρατηγικός τοποτηρητής των Αμερικάνων στην Ανατολική Ευρώπη και ως υποστηρικτής όλων των χωριστικών τάσεων μέσα στην επικράτεια της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η ευρωπαϊκή, και προπαντός γερμανική μυωπία, όπως φαίνεται με την υποστήριξη του αμερικάνικου σχεδίου για την επέκταση του ΝΑΤΟ ίσαμε τα ρωσσικά σύνορα, δεν μπορεί παρά να δώσει τροφή σε μία απολύτως θεμιτή δυσπιστία της Ρωσσίας και να σπρώξει τη γιγαντιαία ευρασιατική χώρα στην επιθετική απομόνωση ή στην αγκαλιά της Κίνας... Ώστε η μεγάλη πλανητική και κοσμοϊστορική δυνατότητα μίας Ενωμένης Ευρώπηςθα ήταν η Ευρασία... Ωστόσο ο πρώτος μνηστήρας του σιβηρικού (και κεντροασιατικού) χώρου και του πλούτου του ονομάζεται - Κίνα... Μόλις αρχίσει να διαγράφεται μία τέτοια κατάσταση η Ρωσσίαθα τεθεί υπό πίεση και θ’ αναγκαστεί ν’ αναζητήσει συμμάχους. Αν δεν βρει, τότε θα υποχρεωθεί να κάμει παραχωρήσεις προς την Κίναή και να συμπαραταχθεί μαζί της, οπότε θα δημιουργούνταν ένας πανίσχυρος συνασπισμός» - Παναγιώτης Κονδύλης, Η Ευρώπη στο κατώφλι του 21ου αιώνα: μια κοσμοϊστορική και γεωπολιτική θεώρησηκαι Έντεκα γεωπολιτικά ερμηνευτικά σχήματα για τον Πλανητικό Μετασχηματισμό - μέρος α´.
---------------------------------------------------------------

Ο δεύτερος αγώνας, μεταξύ Βορρά και Νότου, βρέθηκε φυσικά στο επίκεντρο των αναπτυξιακών ζητημάτων τα τελευταία πενήντα χρόνια. Μάλιστα, η μεγάλη διαφορά μεταξύ της εποχής της αναπτυξιοκρατίας [1945-1970] και της εποχής της παγκοσμιοποίησης [1970-2000] έγκειται στη σχετική δύναμη των δύο πλευρών. Ενώ κατά την πρώτη περίοδο ο Νότος φαινόταν να βελτιώνει τη θέση του, έστω και λίγο, η δεύτερη περίοδος ήταν η περίοδος της θριαμβευτικής αντεπίθεσης του Βορρά. Αυτή η αντεπίθεση όμως έχει φτάσει στο τέλος της, με το αδιέξοδο στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και τη ρήξη μεταξύ των ίδιων των εκπροσώπων του Βορρά σχετικά με το πόσο σοφή είναι η 'Συναίνεση της Ουάσινγκτον'...
Είναι όμως το τρίτο σχίσμα εκείνο που αντικατοπτρίζει την καινούργια κατάσταση, της δομικής κρίσης με το επακόλουθο χάος στο κοσμοσύστημα και τη διακλάδωση που προκύπτει Αυτή είναι η ρήξη μεταξύ του πνεύματος του Νταβός και του πνεύματος του Πόρτο Αλέγκρε... Οι άνθρωποι του 'Νταβός'είναι διχασμένοι ανάμεσα σ'αυτούς που το όραμα τους για το μέλλον συμπεριλαμβάνει μια αδυσώπητα σκληρή στρατηγική και τη δημιουργία ανάλογων θεσμών, και σε εκείνους που επιμένουν πως ένα τέτοιο όραμα θα δημιουργούσε ένα εύθραυστο σύστημα, που δεν θα μπορούσε να επιβιώσει για πολύ... Το μεγαλύτερο βραχυπρόθεσμο ζήτημα είναι η συνεχιζόμενη εκστρατεία των νεοφιλελεύθερων υπέρμαχων της παγκοσμιοποίησης προς τη μονόπλευρη διεύρυνση των ανοιχτών συνόρων - δηλαδή, ανοιχτών στο Νότο, όχι όμως το ίδιο ανοιχτών στο Βορρά.


.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Ας προσπαθήσουμε να ρωτήσουμε το μαντείο για τη μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας... - μέρος γ´

$
0
0
.

Η έννοια ενός συνόλου μαγικών εθνών παραμένει αόριστη και αναποτελεσματική. Δεν αρκεί ν'ανήκει κανείς σ'ένα σύνολο για να έχει εξ αυτού πρόσβαση στον κόσμο, κι ο εμπορικός πλούτος αυτός καθ'εαυτόν λίγα πράγματα εξηγεί: γιατί, ενώ οι Εβραίοι υπάκουσαν (έστω και με ιδιαίτερο τρόπο) στη φωνή των προφητών τους, οι Έλληνες έκλεισαν τ'αυτιά τους στη φωνή των φιλοσόφων και των ποιητών τους; Γιατί δεν κατευθύνθηκαν και αυτοί επίσης προς το άπειρο;
Από τους Ελλαδίτες έλειψαν μορφές οικουμενικής εμβέλειας. Μεταξύ των Ελλήνων στης διασποράςλίγοι έφθασαν στο οικουμενικό... Υπάρχουν στις μέρες μας Νεοέλληνες που φθάνουν σ'ένα ορισμένο επίπεδο. Εκείνο που λείπει είναι η σύγκλιση του συνόλου των προσπαθειών. Καθώς απουσιάζει οδυνηρά μία έστω σκέψη, όσα κατόρθωσαν ν'αποκτήσουν τα μέλη ενός συνόλου δεν εντάσσονται όλα στο σύνολο. Οι Νεοέλληνες που διατρέχουν τον κόσμο κι εγκαθίστανται λίγο πολύ παντού δεν συνδέονται ούτε μεταξύ τους ούτε με το κέντρο. Διότι
λείπει εντελώς η ιδέα που θα έκανε όλες τις κατακτήσεις των Ελλήνων,
τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού, να συγκλίνουν προς μια ενότητα.
Η «ιδέα» αυτή όμως, ικανή να κατευθύνει προσπάθειες και να συνδέσει αποτελέσματα, κάνοντας όλες τις ακτίνες να συγκλίνουν προς ένα κέντρο, θα μπορούσε να καταστήσει την Ελλάδα ακτινοβολούσα χώρα. Μόνο που η απλή αναπαράσταση της ιδέας αυτής δεν αναπληρώνει την απουσία της.
Παρ'όλα αυτά, όλες οι αρνητικές τούτες συνθήκες δεν αρκούν για να εκμηδενίσουν την Ελλάδα. Η νεοελληνική πραγματικότητα υφίσταται. Η Ελλάδα μας εμφανίζει και θετικές επίσης πλευρές. Δεν είναι απλώς και μόνον ο τόπος όπου, στους αρχαίους καιρούς, ο κόσμος αποκαλύφθηκε στους Έλληνες. Δεν είναι μόνον ο τόπος στον οποίο βρίσκονται τα μνημεία αυτού του ανοίγματος. Δεν είναι μόνον η κληρονόμος της Αγίας Αυτοκρατορίας του Βυζαντίου και της εικονογραφίας της. Είναι επιπλέον -και κυρίως- μια χώρα που αναζητεί τον εαυτό της με πολύ πάθος, δηλαδή που αναζητεί την επικαιροποίηση της. Είναι χώρα εξαιρετικής ωραιότητας, μιας ωραιότητας που υπερβαίνει κάθε αντίθεση ανάμεσα στο άσχημο και το ωραίο. Και μπορεί, με λίγη προσπάθεια, να θυμηθεί ίσως ότι
το κάλλος δεν είναι κάποια «αισθητική» πραγματικότητα αλλά ένα από τα σημεία με τα οποία εκδηλώνεται το απόλυτο.
Είναι η χώρα που διδάσκει τους κατοίκους της να μην αποφεύγουν το θάνατο όταν έρχεται: πρέπει, βεβαίως, να τους μάθει επίσης ότι ξέρω να σκοτώνομαι δεν σημαίνει και μπορώ να πεθάνω. Συνθέτει ένα σύνολο με ανήκουστες δυνατότητες που δεν περιμένουν παρά μόνο την εκπλήρωση τους. Είναι γη φιλόξενη όπου κάθε ανθρώπινο όν μπορεί να βρει τον τόπο του, μια και οι θεοί δεν έχουν εγκαταλείψει τις εστίες.
Εδώ γίνεται έκδηλη η ύπαρξη μιας μεγάλης ανθρώπινης θέρμης που κάνει κάθε είναι να επικοινωνεί με το άλλο είναι. Η φύση της αποκαλύπτεται πλούσια στα πλάσματα του Κόσμου, κι είναι πολύ έκδηλος ο ρυθμός της ανταπόκρισης ανάμεσα στο μικρόκοσμο και το μακρόκοσμο. Η γη και τα βουνά της και οι άνεμοι της προσφέρονται με τρόπο μεγαλόπρεπο και ενδόμυχο σε όσους ξέρουν ν'ανοιχτούν στο κάλεσμα τους, ενώ η φωτιά που την καταβροχθίζει την αποκαθαίρει κάπως από τα πολλαπλά της αμαρτήματα.
Η σύγχρονη Ελλάδα δεν απέκτησε σκέψη'κι ακόμη περισσότερο της λείπει μια πολύ αρθρωμένη γλώσσα. Διαθέτει, αντιθέτως, πολύ αληθινή και πολύ ωραία ποίηση: από το δημοτικό τραγούδι των σκλαβωμένων Ελλήνων μέχρι την ελεύθερη φωνή των Ελλήνων του καιρού μας, εκδηλώνεται μια φλέβα ποιητική πραγματικά αυθεντική.
Αυτή η Ελλάδα, η Ελλάδα της φλόγας κι όχι εκείνη της στάχτης, μπορεί να πεθάνει;
Μπορεί να καταλήξει σε μια ζωή τέτοια που να μην αξίζει πια να τη ζεί κανείς;
Παρόμοιες προφητείες και παρόμοιοι φόβοι έχουν επίσης διατυπωθεί. Χτυπούσαν πράγματι την καμπάνα για τη σύγχρονη Ελλάδα ή μήπως έθαβαν έναν ζωντανό; Χρησιμοποιώντας το σχήμα της παρακμής μπορεί φυσικά να μιλήσει κανείς για τον εκφυλισμό της σύγχρονης Ελλάδας και την οριστική εξάντληση των ζωτικών δυνατοτήτων της, συμπέρασμα στο οποίο μπορεί να καταλήξει ακολουθώντας μια σειρά βιολογικών, εθνολογικών κ.α. συλλογισμών.
Με το να αρνείται κανείς στην Ελλάδα το δικαίωμα στην ζωή (δικαίωμα εξάλλου το οποίο κτάται), μπορεί επίσης και να θέλει να την τοποθετήσει σε πολύ υποδεέστερη θέση, κάπου στα Βαλκάνια, όπου λίγο, λίγο θα εξαφανιστεί ανάμεσα στους Σλάβους.
Καταφεύγοντας σε ιστορικές σκέψεις, θα μπορούσε ακόμη να φανταστεί κανείς τις καμπύλες των εποχών και να τοποθετήσει τη νέα Ελλάδα στην κατωφέρεια μιας τέτοιας καμπύλης. Φυσικά, δηλαδή ιστορικά, όλες αυτές οι θεωρίες μπορεί εν μέρει ν'ανταποκρίνονται σε μια προβληματική αλήθεια. Η αλήθεια τους, όμως, είναι μερική και μονομερής.
Η νεώτερική Ελλάδα -μια χώρα όπου οι βοσκοί είναι ακόμη βοσκοί, οι ψαράδες, ψαράδες κι οι στρατιώτες, στρατιώτες- θα μπορέσει άραγε να μείνει πιστή στη δική της ουσία, αντιμετωπίζοντας νικηφόρα όλους τους κινδύνους που την απειλούν; Και θα έχει το σθένος να αντιπαρατεθεί στην απειλή, συλλαμβάνοντας την ως εσωτερική απειλή; Διότι, καθώς είναι ανίκανη να αποτελέσει μόνη της ένα ακτινοβόλο κέντρο, αποστρέφει το βλέμμα από το κεντρικόκαι χάνεται στο επαρχιακό.
«Επαρχιακό» είναι ό,τι τρέφεται από μια πρωτεύουσα ως προς την οποία «γνωρίζει» ότι είναι υποδεέστερο. Μολονότι καυχιέται διαρκώς για τα δικά του προτερήματα, αλλό δεν κάνει παρά να μιμείται (υιοθετώντας το με πάθος ή απορρίπτοντας το με μίσος) αυτό που του είναιυπέρτερο και προς το οποίο αναπόφευκτα τείνει. Χαρακτηρίζοντας τη σύγχρονη Ελλάδα επαρχιακή, δίνουμε ένα όνομα σ'εκείνο που η ίδια συγκεχυμένα αισθάνεται. Κάθετι επαρχιακό είναι, για να το πούμε έτσι, νεκρικό, επειδή δεν ζεί το χρόνο της ιστορίας'
για την Ελλάδα, λοιπόν, το να ξεπεράσει τον επαρχιωτισμό της έχει την έννοια να ζήσει πραγματικά.
Δεν είναι επαρχιακό ό,τι μοιάζειυποδεέστερο απέναντι στις δημιουργίες και τις εκδηλώσεις των μεγάλων κοσμοπολίτικων κέντρων, αλλά ό,τι δεν έχει δικό του ρυθμό. Μόνον εκεί όπου φθάνει υπόκωφος ο θόρυβος των βημάτων αυτών που περπατούν, εκεί μόνον βρισκόμαστε σε μια περιοχή που δεν είναι κεντρική, δηλαδή που δεν είναι θεμελιακή. Αν το κέντρο γίνεται ό,τι γίνεται, ωθούμενο απ'τη δική του κίνηση, η επαρχία υφίσταται ό,τι δεν μπορεί ν'αποφύγει.
Για να παραμείνει η Ελλάδα πιστή στη δική της ουσία, πρέπει να είναιΕλλάδα και να αποκτήσειουσιώδη σημασία.
Ακόμη κι αν ο κόσμος διευθύνεται όλο και περισσότερο από τις μεγάλες δυνάμεις, όσοι δεν είναι μεγάλοι δεν έχουν παρά να μείνουν πιστοί στον εαυτό τους για να μην καταλήξουν εντελώς χωρίς ουσία. Οι σημαίες της ιστορίας που γίνεται πλανητική θα έχουν αναμφισβήτητα αλλιώτικά χρώματα και θα χρωματίσουν αλλιώτικά τον κόσμο. Πρέπει, όμως όλα αυτά τα χρώματα να αντανακλούν το οικουμενικό φως.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να αποφύγει τον νεωτερικό κόσμο. Και το θέμα δεν είναι μόνον να μην τον αποφύγει, είναι υπεύθυνη για την τύχη της'δεν είναι πια οι άλλοι, λοιπόν, που την κρατούν στα χέρια τους. Εντούτοις, για να δράσει, είναι απαραίτητο να εντείνει τις δυνάμεις της έτσι όπως τεντώνεται το τόξο για να ρίξει το βέλος.

Κώστας Αξελός
εν έτη
1954

Ολοκλήρωση μέρους γ´

*
**
*

Είναι η ιστορία και μόνο η ιστορία, η οποία, δίχως να μας εμπλέκει σε κίνδυνο,
θα ωριμάσει τη κρίση μας και θα επιτρέψει να έχουμε ορθές αποφάσεις σε οποιαδήποτε κρίση ή περίσταση.

Πολύβιος

.~`~.

Υπήρξε και αυτό.

$
0
0

.~`~.
I
Азбука России




.~`~.
ΙΙ
Συμβολισμοί,
Οικουμενικότητα - Καθολικότητα (;)
Πολιτισμός και Πανανθρώπινα Νοήματα (;)


.~`~.


.~`~.

Ουτοπία και πραγματικότητα - μέρος α´. Ελεύθερη βούληση και ντετερμινισμός - Αριστερά και Δεξιά - Ηθική και πολιτική.

$
0
0
.
Εισαγωγή
Η αντίθεση ανάμεσα στην ουτοπία και στην πραγματικότητα -μια πλάστιγγα που διαρκώς ταλαντεύεται από και προς τη θέση ισορροπίας δίχως ποτέ να την επιτυγχάνει πλήρως- είναι μια βασική αντίθεση που αποκαλύπτεται σε πολλές μορφές σκέψης. Οι δύο μέθοδοι προσέγγισης -η τάση να αγνοείται το τι ίσχυε και το τι ισχύει, επικεντρώνοντας την προσοχή στο τι θα έπρεπε να ισχύει, και η τάση να συμπεραίνεται το τι θα έπρεπε να ισχύει από αυτό που ίσχυε και ισχύει- καθορίζουν αντίθετες συμπεριφορές απέναντι σε κάθε πολιτικό πρόβλημα. «Είναι η αιώνια διαμάχη», όπως το έθεσε ο Albert Sorel, «ανάμεσα σε εκείνους που φαντάζονται τον κόσμο έτσι ώστε να ταιριάζει στην πολιτική τους και σε εκείνους που προσαρμόζουν την πολιτική τους ώστε να ταιριάζει με τις αλήθειες αυτού του κόσμου». Ίσως είναι χρήσιμο να διερευνήσουμε λεπτομερώς την αντίθεση αυτή προτού προχωρήσουμε στη διερεύνηση της τρέχουσας κρίσης της διεθνούς πολιτικής.

Ελεύθερη βούληση και ντετερμινισμός
Η αντίθεση της ουτοπίας και της πραγματικότητας μπορεί από μια άποψη να ταυτιστεί με την αντίθεση της ελεύθερης βούλησης και του ντετερμινισμού. Ο ουτοπιστής είναι απαραίτητα βολονταριστής: πιστεύει στην πιθανότητα μιας λιγότερο ή περισσότερο ριζοσπαστικής απόρριψης της πραγματικότητας και στην αντικατάσταση της από την ουτοπία του μέσα από μια πράξη βούλησης. Ο ρεαλιστής αναλύει μια προκαθορισμένη πορεία εξέλιξης, την οποία δεν είναι σε θέση να αλλάξει. Για τον ρεαλιστή η φιλοσοφία, όπως είπε ο Hegel στο προοίμιο του βιβλίου του Philosophy of Right, πάντα «έρχεται με πολλή καθυστέρηση» να αλλάξει τον κόσμο. Μέσω της φιλοσοφίας η παλιά τάξη πραγμάτων «δεν μπορεί να ανανεωθεί, αλλά μόνο να γίνει γνωστή». Ο ουτοπιστής, που προσηλώνει το βλέμμα του στο μέλλον σκέφτεται με όρους δημιουργικού αυθορμητισμού. Ο ρεαλιστής, προσκολλημένος στο παρελθόν, με όρους αιτιότητας. Κάθε υγιής ανθρώπινη πράξη και, κατά συνέπεια, κάθε υγιής σκέψη πρέπει να εγκαθιδρύουν μια ισορροπία ανάμεσα στην ουτοπία και στην πραγματικότητα, ανάμεσα στην ελεύθερη βούληση και στον ντετερμινισμό. Ο ολοκληρωμένος ρεαλιστής, που αποδέχεται ανεπιφύλακτα την αιτιώδη ακολουθία των γεγονότων, στερεί τον εαυτό του από τη δυνατότητα να αλλάξει την πραγματικότητα. Ο ολοκληρωμένος ουτοπιστής, απορρίπτοντας την αιτιώδη ακολουθία των γεγονότων, στερεί τον εαυτο του από τη δυνατότητα να κατανοήσει είτε την πραγματικότητα που επιδιώκει να αλλάξει είτε τις διαδικασίες με τις οποίες η πραγματικότητα αυτή μπορέι να αλλάξει. Το χαρακτηριστικό ελάττωμα του ουτοπιστή είναι η αφέλεια, ενώ του ρεαλιστή η στειρότητα (*).
---------------------------------------------------------------
(*) Για τον ψυχολόγο μπορεί να έχει ενδιαφέρον να βρεθεί στο σημείο αυτό μια αναλογία -θα ήταν επικίνδυνο να αντιμετωπιστεί ως κάτι περισσότερο- με την ταξινόμηση των ψυχολογικών τύπων του Jung ως «εσωστρεφών» και «εξωστρεφών» ή των ζευγών των αντιθέτων του William James: ρασιοναλιστής-εμπειριστής, διανοητικιστής-αισθησιοκράτης, ιδεαλιστής-υλιστής, αισιόδοξος-απαισιόδοξος, θρήσκος-άθρηκος, βολονταριστής-φαταλιστής, μονιστικός-πλουραλιστικός, δογματικός-σκεπτικιστής.
---------------------------------------------------------------

Αριστερά και Δεξιά
Η αντίθεση της ουτοπίας με την πραγματικότητα και της θεωρίας με την πράξη αναπαράγεται επιπλέον μέσα από την αντίθεση του ριζοσπάστη και του συντηρητικού, της Αριστεράς και της Δεξιάς, αν και θα ήταν επιπόλαιο να υποστηρίξουμε ότι τα κόμματα που χαρακτηρίζονται ως τέτοια αντιπροσωπεύουν πάντα αυτές τις τάσεις. Ο ριζοσπάστης είναι απαραίτητα ουτοπιστής και ο συντηρητικός ρεαλιστής. Ο διανοούμενος, ο άνθρωπος της θεωρίας, θα κλίνει προς την Αριστερά, το ίδιο φυσικά με τον γραφειοκράτη, τον άνθρωπο της πρακτικής, που θα κλίνει προς τη Δεξιά. Επομένως, η Δεξιά υστερεί ως προς τη θεωρία και πάσχει λόγω της μη δυνατότητας προσβασής της σε ιδέες. Η χαρακτηριστική αδυναμία της Αριστεράς είναι η αποτυχία της να μετατρέψει τη θεωρία της σε πράξη - μια αποτυχία για την οποία έχει την τάση να κατηγορεί τους γραφειοκράτες, αλλά η οποία ενυπάρχει στον ουτοπικό της χαρακτήρα. «Η Αριστερά έχει λογική (Vernunft), η Δεξιά έχει σύνεση (Verstand)», εγραψε ο ναζιστής φιλόσοφος Moeller van den Bruck. Από την εποχή του Burke και μετά οι άγγλοι συντηρητικοί αρνούνταν πάντοτε έντονα την πιθανότητα να καταλήξουν σε κάποια συμπεράσματα για την πολιτική πρακτική από την πολιτική θεωρία ακολουθώντας μια λογική διαδικασία. «Το να ακολουθεί κανείς μόνο τον συλλογισμό είναι ο πιο σύντομος δρόμος για να βρεθεί στην άβυσσο», λέει ο λόρδος Baldwin - μια φράση που δείχνει ότι όχι μόνο διδάσκει, αλλά και εφαρμόζει την αποχή από τους αυστηρά λογικούς τρόπους σκέψης. Ο Churchill αρνείται να πιστέψει ότι «η υπερβολική συνέπεια ως προς το δόγμα» γοητεύει τον βρετανό ψηφοφόρο. Ο Neville Chamberlain, σε έναν λόγο που εκφώνησε στη Βουλή των Αντιπροσώπων, απαντώντας στην κριτική των Εργατικών, μας δίνει έναν ιδιαίτερα σαφή ορισμό των διαφορετικών συμπεριφορών απέναντι στην εξωτερική πολιτική:
Τι εννοεί ο εντιμότατος συνάδελφος με τον όρο εξωτερική πολιτική; Μπορείτε να διατυπώσετε ασφαλείς και γενικές προτάσεις. Μπορείτε να πείτε ότι η εξωτερική σας πολιτική είναι η διατήρηση της ειρήνης'μπορείτε να πείτε ότι είναι η προστασία των βρετανικών συμφερόντων, μπορείτε να πείτε ότι είναι να χρησιμοποιήσετε την επιρροή σας, όση και αν είναι, υπερασπιζόμενοι το δίκαιο κατά του αδίκου, στον βαθμό που μπορείτε να κάνετε τη διάκριση ανάμεσα στο δίκαιο και στο άδικό. Μπορείτε να θέσετε όλες αυτές τις γενικές αρχές, αλλά κάτι τέτοιο δεν συνιστά πολιτική. Αν θέλετε να έχετε μια πολιτική, θα πρέπει ασφαλώς να μελετήσετε τις ιδιαίτερες καταστάσεις και να εξετάσετε ποιές είναι οι κατάλληλες ενέργειες για την αντιμετώπιση αυτών των συγκεκριμένων καταστάσεων. Αυτό εννοώ εγώ με τον όρο πολιτική και είναι σαφές ότι, καθώς οι καταστάσεις και οι συνθήκες στα εξωτερικά ζητήματα από ημέρα σε ημέρα αλλάζουν συνεχώς, η πολιτική σας δεν μπορεί να διατυπωθεί μια για πάντα και να εφαρμόζεται σε κάθε κατάσταση που μπορεί να προκύψει.
Η πνευματική ανωτερότητα της Αριστεράς σπάνια αμφισβητείται. Μόνο η Αριστερά σκέφτεται αρχές πολιτικής δράσης και παράγει ιδανικά, τα οποία επιδιώκουν στη συνέχεια οι πολιτικοί. Υπολείπεται όμως πρακτικής εμπειρίας, η οποία απορρέει από τη στενή επαφή με την πραγματικότητα. Στη Μεγάλη Βρετανία, μετά το 1919, ήταν μεγάλη ατυχία που η Αριστερά, έχοντας κυβερνήσει για πολύ μικρές χρονικές περιόδους, είχε ελάχιστη εμπειρία όσον αφορά στη διοικητική πραγματικότητα και κατέστη ολοένα και περισσότερο ένα κόμμα καθαρής θεωρίας, ενώ η Δεξιά, έχοντας περάσει ελάχιστο χρόνο ως αντιπολίτευση, δεν μπήκε καν στον πειρασμό να συγκρίνει την τελειότητα της θεωρίας με τις ατέλειες της πρακτικής...
Η Ιστορία παντού δείχνει ότι, όταν αριστερά κόμματα ή πολιτικοί έρχονται σε επαφή με την πραγματικότητα μέσα από την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας, έχουν τη τάση να εγκαταλείπουν τον «δογματικό» ουτοπισμό τους και να μετακινούνται προς τη Δεξιά, συχνά διατηρώντας τον χαρακτηρισμό τους ως Αριστερά, επιτείνοντας με τον τρόπο αυτόν τη σύγχυση που επικρατεί στην πολιτική ορολογία.

Ηθική και πολιτική
Το σημαντικότερο όλων είναι ότι η αντίθεση της ουτοπίας και της πραγματικότητας βασίζεται σε μια διαφορετική αντίληψη της σχέσης της πολιτικής με την ηθική. Η αντίθεση που υπάρχει ανάμεσα στον κόσμο της ηθικής αξίας και στον κόσμο της φύσης, που διαφαίνεται ήδη μέσα από τη διχοτομία του σκοπού και του γεγονότος, είναι βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη συνείδηση και στην πολιτική σκέψη. Ο ουτοπιστής διατυπώνει ένα ηθικό κριτήριο, το οποίο ισχυρίζεται ότι είναι ανεξάρτητο από την πολιτική, και επιχειρεί να κάνει την πολιτική να συμμορφωθεί με αυτό. Ο ρεαλιστής δεν μπορεί να δεχτεί καμία σταθερή αξία πέρα από το γεγονός. Κατά την αποψή του το απόλυτο κριτήριο του ουτοπιστή επηρεάζεται και υπαγορεύεται από την κοινωνική τάξη πραγμάτων και είναι, κατά συνέπεια, πολιτικό. Η ηθική δεν μπορεί παρά να είναι μόνο σχετική, όχι οικουμενική. Οι ηθικές αρχές πρέπει να ερμηνεύονται με όρους πολιτικής'και η αναζήτηση μιας ηθικής νόρμας έξω από την πολιτική είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Η ταύτιση της υπέρτατης πραγματικότητας με το υπέρτατο καλό, που ο χριστιανισμός επιτυγχάνει μέσα από έναν τολμηρό δογματισμό, επιτυγχάνεται από τον ρεαλιστή μέσα από την υπόθεση ότι δεν υπάρχει κανένα άλλο καλό πέρα από την αποδοχή και την κατανόηση της πραγματικότητας.
Αυτές οι επιπτώσεις της αντίθεσης ανάμεσα στην ουτοπία και στην πραγματικότητα θα καταστούν σαφέστερες μέσα από μια λεπτομερέστερη μελέτη της σύγχρονης κρίσης της διεθνούς πολιτικής.

Edward H. Carr
Η Εικοσαετής Κρίση 1919-1939
Πρώτη έκδοση, 1939

Ολοκλήρωση μέρους α´
Στο β´ μέρος: Ο διανοούμενος και ο γραφειοκράτης - θεωρία και πρακτική.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Viewing all 1482 articles
Browse latest View live