Quantcast
Channel: Κοσμοϊδιογλωσσία
Viewing all 1482 articles
Browse latest View live

When China Rules the World: the End of the Western World and the Birth of a New Global Order.

$
0
0

How to understand China? How to make sense of it? I' m afraid the lazy western mind assume that it can just think in western terms, through western principles(?), according to western values and western criteria and there by, make sense of china... This is not the case. We can not possible understand a society like China, with such a different history and such a different culture by simply using western centric ways of thinking...
This is a big problem for us, because for over 200 years west dominated the world and in the process has come to believe that essentially the process of modernization, is the process of westernization, that there is only one destination in terms of the process of modernization, and that is ultimately to be like us.



Η Κίνα δεν είναι «nation-state», είναι κραταιός πολιτισμός.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική


Δύο κείμενα: Financial Times για το πώς χαράσσεται η νέα «παγκόσμια» τάξη και Le Monde Diplomatique για την επιστροφή στην πολιτική και το Front national.

$
0
0

.~`~.
I
Πώς χαράσσεται η νέα «παγκόσμια» τάξη

Τέλος στην καταμέτρηση αεροπλανοφόρων, μαχητικών και πυραύλων. Οι πόλεμοι της Αμερικής στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν έδειξαν τα όρια της πολεμικής ισχύος. Τα «μεγάλα παιχνίδια» σήμερα περιστρέφονται γύρω από μια άλλη διάσταση ισχύος. Η «γεωπολιτική» δίνει τη θέση της στη «γεωοικονομική» (*).
Υπάρχουν τρεις μεγάλες διεθνείς διαπραγματεύσεις σε εξέλιξη. Υπόσχονται να χαράξουν το περίγραμμα του μεταδυτικού κόσμου (α), να καθορίσουν το σημείο ισορροπίας ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και στις αναπτυσσόμενες χώρες και να περιγράψουν τη θέση της Κίναςστον κόσμο. Μέσω αυτών θα προκύψει ποια περιθώρια διάσωσης υπάρχουν για το υφιστάμενο πολυμερές σύστημα. Οι διαθέσιμες επιλογές είναι δύο: είτε ανοικτές παγκόσμιες συμφωνίες, είτε μια οικονομική τάξη χτισμένη γύρω από ανταγωνιστικά μπλοκ (ακαι β).
Η άμεση προσοχή εστιάζει στο εμπόριο. Η επιτυχής ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία Trans-Pacific Partnership-TPP (περιλαμβάνει δώδεκα χώρες του Ειρηνικού, από τις ΗΠΑ ως τη Νέα Ζηλανδία και από το Περού ως την Ιαπωνία) θα εδραιώσει την ενσωμάτωση των αμερικανικών οικονομικών συμφερόντων σε μεγάλο μέρος της ανατολικής Ασίας. Μια παράλληλη συμφωνία για το διατλαντικό εμπόριο και τις επενδύσεις (TTIP) θα ενισχύσει τη συνοχή στις σχέσεις Ουάσιγκτον - Ευρώπης. Παράλληλα με αυτά τα περιφερειακά σύμφωνα, η Ε.Ε. διαπραγματεύεται διμερείς συμφωνίες με την Ινδία και την Ιαπωνία. Για να ολοκληρωθεί το τοπίο, οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. ηγούνται συζητήσεων με περισσότερες από 20 ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες οικονομίες σε ό,τι αφορά την απελευθέρωση της παροχής υπηρεσιών.
Από τα παραπάνω προκύπτει ένα βασικό μήνυμα. Η Δύση εγκαταλείπει τις φιλόδοξες πολυμερείς στρατηγικές που καθόρισαν τη μεταπολεμική εποχή. Ακόμα πιο εντυπωσιακό, όμως, είναι το γεγονός πώς κάθε μία από τις παραπάνω συμφωνίες αφήνει την Κίνα στο περιθώριο.
Η εξαίρεση της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας δεν είναι σύμπτωση. Η Κίναήταν ο μεγάλος νικητής στο καθεστώς μιας ανοικτής παγκόσμιας οικονομίας και οι ΗΠΑ διερωτώνται γιατί θα πρέπει να επεκτείνουν περαιτέρω συμφωνίες που ενισχύουν τον ανταγωνιστή τους. Η απάντηση των ΗΠΑ στην άνοδο της Κίνας εδώ και καιρό στηριζόταν σε μια πολιτική «προσέγγισης και αντιστάθμισης». Δηλαδή να τραβήξει το Πεκίνο στην αποδοχή ενός συστήματος κανόνων, ενώ παράλληλα αναζωογονούσε παλαιές συμμαχίες χρησιμοποιώντας τες ως «ασφάλιση κινδύνου». Η έμφαση των ΗΠΑ τώρα αφορά την κάλυψη κινδύνου (hedging).
Το πλεονέκτημα της νέας πολιτικής είναι ότι ενισχύει την κυρίαρχη θέση της Δύσηςστον καθορισμό διεθνών κανόνων και προδιαγραφών. Οι Ευρωπαίοι δεν είναι τόσο ένθερμοι οπαδοί των πολιτικών που απομονώνουν όσο οι Αμερικανοί, γι'αυτό και ορισμένοι προβάλλουν την άποψη ότι τα περιφερειακά σύμφωνα προσφέρουν έναν δρόμο για περισσότερο πολυμερείς συμφωνίες. Ωστόσο, οι ΗΠΑ δεν είναι οι μόνες που έχουν άγχος να διατηρήσουν την οικονομική εξουσία. Ένας φίλος Γάλλος διπλωμάτης μου ανέφερε ότι το Παρίσι μπήκε στις συνομιλίες για το TTIP επειδή φοβάται την Κίνα περισσότερο από όσο μισεί τις ΗΠΑ«και δεν βλέπω την Ουάσιγκτον να βιάζεται να καλέσει την Κίνα στο TPP».
Φυσικά, δεν υπάρχει κάποια εγγύηση ότι οι συμφωνίες θα ολοκληρωθούν. Η σε ευρεία κλίμακα παγκόσμια κατασκοπεία από τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών, που έγινε γνωστή πρόσφατα, έχει πλήξει τις υπερατλαντικές σχέσεις. Η Ιαπωνίαπρέπει να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια ώστε να ευθυγραμμιστεί με τις απαιτήσεις που θέτει η ΤPP. Επισκεπτόμενος την Ινδία την προηγούμενη εβδομάδα, δεν αισθάνθηκα ιδιαίτερη βιασύνη για να κλείσει η συμφωνία με την Ε.Ε.
Ένα πρόβλημα είναι ότι η νέα γενιά συμφωνιών υπερβαίνει κατά πολύ τα συνήθη θέματα όπως οι ταρίφες, η ρύθμιση προμηθειών και τα πρότυπα. Δημιουργεί προκλήσεις σε τεράστια κατεστημένα συμφέροντα και αφυπνίζει αντιλήψεις περί εθνικής κυριαρχίας.
Ένα ακόμη πρόβλημα είναι ότι οι κυβερνήσεις δεν είναι αρκετά οργανωμένες ώστε να αντιληφθούν τη στρατηγική σημασία τους. Οι πρόεδροι και οι πρωθυπουργοί αρέσκονται στο να μιλούν για πόλεμο και ειρήνη, αφήνοντας το εμπόριο για τους τεχνοκράτες. Δεν υπάρχει κανείς που θα εξετάσει τη μεγάλη γεωοικονομική εικόνα.
Η αίσθησή μου είναι ότι οι δυτικές κυβερνήσεις θα εργαστούν σκληρά για να αποφύγουν το ενδεχόμενο κατάρρευσης των διαπραγματεύσεων. Χρειάζονται την ανάπτυξη που υπόσχεται το περαιτέρω άνοιγμα των αγορών. Ενδεχόμενη αποτυχία θα συνοδευόταν από βαρύ τίμημα. Είναι καλύτερο να λειανθούν ήσυχα ορισμένες από τις αρχικές φιλοδοξίες. Αυτή άλλωστε είναι η τελευταία ευκαιρία της Δύσης να διατηρήσει την παγκόσμια οικονομική ισχύ (**).
Η Κίνα συνειδητοποιεί ότι μένει πίσω. Το Πεκίνο ζήτησε να εισέλθει στις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση της αγοράς υπηρεσιών και πρότεινε τις συζητήσεις με την Ε.Ε. για τους κανόνες επενδύσεων να ακολουθήσει μια συζήτηση για το εμπόριο. Οι αντιδράσεις από την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες ήταν ιδιαίτερα χλιαρές, καθώς η Κίνα αντιμετωπίζεται σαν λαθρεπιβάτης του παγκόσμιου εμπορίου. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θέλουν αποδείξεις ότι το Πεκίνο είναι έτοιμο να ανοίξει την οικονομία του.
Το ρίσκο της πολυδιάσπασης των διεθνών εμπορικών κανόνων είναι αρκετά προφανές. Αυτό που φαίνεται ως θετική εξέλιξη μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε μηδενικό αποτέλεσμα, εάν εξελιχθεί σε διαγωνισμό μεταξύ της Δύσης και των υπόλοιπων.
Ο παραγκωνισμός της Κίνας απειλεί την υφιστάμενη δομή του παγκόσμιου συστήματος. Στην Ιστορία υπάρχουν πολλά παραδείγματα για το πώς οι εμπορικές διαφωνίες μπορούν να εξελιχθούν σε σοβαρότερες διαμάχες.
Πολλά ενδεχομένως θα εξαρτηθούν από το αποτέλεσμα σε δύο άλλες διαπραγματεύσεις οι οποίες αναμένεται να τεστάρουν τις αντοχές των χωρών. Η μία θα καθορίσει το εάν υπάρχει δυνατότητα διεθνούς συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή. Στην άλλη θα κριθεί εάν οι πλούσιες χώρες είναι έτοιμες να επεκτείνουν τη βοήθεια προς τις φτωχότερες.
Η διαμάχη στο επίκεντρο και των δύο περιπτώσεων έγκειται στα δικαιώματα και τις ευθύνες. Πώς θα μοιρασθεί το βάρος της μείωσης της εκπομπής καυσαερίων; Πόσο θα πρέπει να πληρώσει η Δύση για την ανάπτυξη; Η γενναιοδωρία της Δύσης θα πρέπει να αντιστοιχεί σε μεγαλύτερες ευθύνες από τους αποδέκτες;
Πίσω από τις λεπτομέρειες κρύβεται το κρίσιμο ερώτημα: έχουν την πολιτική βούληση οι κυβερνήσεις του Βορρά και του Νότου, της Δύσης και της Ανατολής, να αναγνωρίσουν το κοινό τους συμφέρον για πολυεθνικές συμφωνίες;
Τα σημάδια δεν είναι ενθαρρυντικά. Οι ΗΠΑ αισθάνονται πιο άνετα να συμμετέχουν σε συμμαχίες με φιλικές χώρες παρά σε πολυμερείς. Οι υπόλοιπες κυβερνήσεις εμφανίζονται με την επιθυμία να διαφυλάσσουν ξεπερασμένες ιδέες εθνικής κυριαρχίας. Όμως η παγκοσμιοποίηση χωρίς παγκόσμιους κανόνες μπορεί να λειτουργήσει για λίγο, αλλά δεν θα κρατήσει.

Philip Stephens
Πηγή
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
---------------------------------------------------------------
(*) Ο Joseph Nye -και όχι μονάχα αυτός- διαφωνεί: «Έχει γίνει της μόδας να λέγεται ότι ο κόσμος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο έχει περάσει από την εποχή της πολιτικής ισχύος στην εποχή της γεωοικονομίας. Τέτοιου είδους κλισέ δείχνουν ελλειπή και στενόμυαλη ανάλυση. Η πολιτική και η οικονομία συνδέονται. Τα διεθνή οικονομικά συστήματα εδράζονται στην διεθνή πολιτική τάξη».
(**) Giovanni Arrighi, Beverly J. Silver: Η Δύση ανακαλύπτει ότι δεν διαθέτει πια ένα από τα δύο πιο σημαντικά στοιχεία της επιτυχίας όλων των προηγούμενων πέντε αιώνων: τον έλεγχο του πλεονάζοντος κεφαλαίου. Αυτή είναι μια σημαντική ανωμαλία σε σχέση με τις προηγούμενες ηγεμονικές μεταβάσεις – οι οποίες υπήρξαν όλες μεταβάσεις στο εσωτερικό της Δύσης και του Βορρά (Πλανητικός μετασχηματισμός - Tο τέλος του μακρού 20ού αιώνα).

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική



.~`~.
II
Η επιστροφή στην πολιτική

Η ακροδεξιά, που βρίσκεται σε ανοδική πορεία χάρη στον «εκσγχρονισμό» που της χάρισε η Μαρίν Λεπέν, δεν θέριεψε σε μία νύχτα. Στο κείμενο αυτό, του 1998, ο Σερζ Αλιμί προσπαθεί να εντοπίσει τις ρίζες της, αυτό που εμείς προσπαθούμε να κάνουμε διστακτικά σήμερα. «Γιατί (…) είναι καταρχήν οι κοινωνικές ανισότητες, οι καταστροφές από την παγκοσμιοποίηση, το πνίξιμο της δημοκρατικής συζήτησης, η προσποίηση, η συνενοχή, η συναίνεση, η διαφθορά και οι αργομισθίες που παίζουν το παιχνίδι του Εθνικού Μετώπου», συμπεραίνει.
*
Εδώ και είκοσι χρόνια, το Εθνικό Μέτωπο αποτελούσε μια ασήμαντη εκλογική δύναμη στη Γαλλία.
Δέκα χρόνια αργότερα, στις 24 Απριλίου 1988, ο αρχηγός του, ο κ. Ζαν-Μαρί Λεπέν, υποψήφιος για την προεδρία της δημοκρατίας, λάμβανε 4.375.000 ψήφους ή το 14,39% του εκλογικού σώματος. Αντί να μελαγχολεί κανείς για τις τελευταίες περιπέτειες στις περιφερειακές εκλογές και για τα «ταμπού» τα οποία φαίνεται ότι έπεσαν σε αυτή την περίπτωση [1], είναι προτιμότερο να σκεφθεί την καμπή της δεκαετίας του ’80. Γιατί από τότε, οι ίδιες αιτίες προκαλούν τα ίδια αποτελέσματα.
Οι ηθικές παραινέσεις και οι μεθοδεύσεις στον τρόπο ψηφοφορίας δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα. Σε μια χώρα σαν τη Γαλλία, η Ακροδεξιά διαθέτει μια υπεροχή απέναντι στους λεγόμενους «κυβερνητικούς» σχηματισμούς: γνωρίζει να χρησιμοποιεί την απελπισία και την απώλεια σημείων αναφοράς για να διακηρύξει την πρωτοκαθεδρία της βούλησης. Ενώ τα μεγάλα κόμματα βυθίζονται στην ακινησία και αποδέχονται (πάντοτε στο όνομα των «καταναγκασμών» της αγοράς και της παγκοσμιοποίησης) την επιδείνωση του συσχετισμού δυνάμεων μεταξύ κυρίαρχων και κυριαρχούμενων, τα στελέχη του Εθνικού Μετώπου εξακολουθούν να αντιπαρατάσσουν την ένταξη, την ιδεολογική σύγκρουση και τη μαχητικότητα, στην καταθλιπτική διαπαιδαγώγηση της παραίτησης. Η ρητορική τους, η οποία επικεντρώνεται στο θέμα της κατάπτωσης και της παρακμής -και η οποία ισχυρίζεται ότι αναζητεί τρόπους για να «αντισταθεί» σε αυτές- ανταποκρίνεται περισσότερο στην αντίληψη την οποία έχει ένα τμήμα του εκλογικού σώματος (συχνά το πιο ευάλωτο) για την ίδια του την ύπαρξη, παρά όλες οι ενθουσιώδεις και προκλητικές διακηρύξεις των θιασωτών του ενιαίου νομίσματος και της επανάστασης της πληροφορικής, σε μια χώρα όπου η κοινωνική οδύνη αυξάνεται. Εκατό δίκες του Παπόν να γίνουν, δεν θα καταφέρουν τίποτα: η γαλλική Ακροδεξιά δεν εκτρέφεται πλέον στο Βισί και στο Βερολίνο, αλλά στο Χρηματιστήριο του Παρισιού και στις Βρυξέλλες.
Ορισμένοι, οι οποίοι δεν διδάσκονται ποτέ τίποτα, σκέπτονται να συγκρατήσουν το κύμα καταργώντας τη θάλασσα.
Ονειρευόμενοι πάντα μια πολιτική στερημένη από το πολιτικό στοιχείο, θέλουν να ξαναρχίσουν αυτό το οποίο απέτυχε, να επαναδημιουργήσουν έναν «μεγάλο συνασπισμό» ή ένα «δημοκρατικό μέτωπο» ενάντια στην άκρα Δεξιά. Όμως, αυτές οι συμμαχίες ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά είτε είναι συγκυριακές, και θα ταυτιστούν με μια υπεράσπιση θέσεων, είτε βασίζονται σε συμφωνίες βάθους και αυτό θα είναι ακόμα χειρότερο. Εάν εξαφανιστεί από το πολιτικό μας πεδίο η αντιπαράθεση γύρω από διαφορετικά προγράμματα, στο όνομα της κατεπείγουσας ανάγκης να συγκρατηθεί η «φαιά πανούκλα», κανείς άλλος εκτός από αυτή την τελευταία δεν θα ωφεληθεί περισσότερο, μιας και η ίδια θα μονοπωλήσει τότε την έκφραση κάθε αγανάκτησης.
Για ορισμένους, όλα βαίνουν καλώς: να αποφασίσουμε το τέλος της πολιτικής, εφόσον δεν υπάρχει παρά μόνο μία δυνατή, και το Εθνικό Μέτωπο την αμφισβητεί, να απαγορεύσουμε το έθνος ή να το διαλύσουμε μέσα στην παγκοσμιοποίησηελπίζοντας έτσι να στερήσουμε την ακροδεξιά από το εκτροφείο της. Αλλά σε αυτή την περίπτωση όλα θα είναι χειρότερα: μόνο τον Νοέμβριο - Δεκέμβριο του 1995, τη στιγμή που οι απεργίες και οι διαδηλώσεις απέσπασαν εκατομμύρια Γάλλους από την κατήφεια και την απελπισία, ο κ. Ζαν-Μαρί Λεπέν έμεινε επιτέλους άφωνος.
Εδώ και δεκαπέντε χρόνια, όσο περισσότερο υποχωρεί η εξουσία των κρατών, τόσο περισσότερο προχωράει το Εθνικό Μέτωπο. Παρά το γεγονός αυτό, κάθε έκφραση αμφισβήτησης προσκρούει, από δω και στο εξής, στην αντίρρηση ότι «ανοίγει τον δρόμο στον λεπενισμό»: ο φιλόσοφος των μέσων ενημέρωσης και δημιουργός αυτής της διατύπωσης ενοχοποιεί τον «αριστερισμό», ο υπουργός Εσωτερικών μοιάζει, παραδόξως, να συμφωνεί μαζί του, ο υπουργός Παιδείας χρεώνει μάλλον στους εκπαιδευτικούς του Σεν-Σεν Ντενί ότι «ευνοούν το Εθνικό Μέτωπο», ένας συντηρητικός αρθρογράφος δεν διστάζει να καταγγείλει «τον θορυβώδη αντιφιλελευθερισμό ως πηγή τροφοδοσίας σε ψήφους του Εθνικού Μετώπου», ένας άλλος τολμάει ακόμα και να συγκρίνει την αμφισβήτηση του καπιταλισμού με τον αντισημιτισμό... [2].
Το να απορρίψουμε κάθε κοινωνική κριτική στο όνομα της χρήσης της από ορισμένους αντιπάλους, σημαίνει ωστόσο ότι προσφέρουμε σε αυτούς τους τελευταίους ένα ανέλπιστο πλεονέκτημα, προσποιούμενοι ότι τους πολεμάμε. Γιατί εδώ και δεκαπέντε χρόνια, στη Γαλλία, είναι καταρχήν οι κοινωνικές ανισότητες, οι καταστροφές από την παγκοσμιοποίηση, το πνίξιμο της δημοκρατικής συζήτησης, η προσποίηση, η συνενοχή, η συναίνεση, η διαφθορά και οι αργομισθίες που παίζουν το παιχνίδι του Εθνικού Μετώπου. Και αυτό δεν πρόκειται να υποχωρήσει, αν οι εστίες που τροφοδότησαν την εξάπλωσή του συνεχίζουν να απλώνονται.


---------------------------------------------------------------
[1] Από το 1983, τον καιρό των δημοτικών εκλογών, η Δεξιά διεξήγαγε μια εκστρατεία που ήταν συχνά κοντά στα θέματα του Εθνικού Μετώπου, εγκαθιδρύοντας μια σχέση ανάμεσα στην «παράνομη μετανάστευση, τη μικρή και τη μεγάλη εγκληματικότητα» και επικαλούμενη την ανάγκη να « σταματήσει αυτή η επιδρομή». Το 1986, ο κ. Ζακ Μπλαν υπέγραψε μια περιφερειακή συμφωνία με την Ακροδεξιά. Όσον αφορά τους σοσιαλιστές, η εκλογή του 1992 του κ. Ζαν-Πιερ Σουασόν (τότε υπουργού του Φρανσουά Μιτεράν), επικεφαλής της Βουργουνδίας, έγινε με τις ψήφους του Εθνικού Μετώπου. Ακριβώς το ίδιο συνέβη, τον επόμενο χρόνο, με την εκλογή του κ. Ρολάν Ντιμά στην προεδρία της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων.
[2] Πρόκειται, αντίστοιχα, για τους κ.κ. Μπερνάρ-Ανρί Λεβί, Ζαν-Πιερ Σεβενμάν, Κλοντ Αλέγκρ, Ζαν-Φρανσουά Ρεβέλ και Πασκάλ Μπρικνέρ.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική


.~`~.

`~.

Παρθενών: Αρχιτεκτονική και συντήρηση και Athens Tech Demo (Whiskytree for Siggraph 2013).

$
0
0

.~`~.
I




.~`~.
II
Παρθενών: Αρχιτεκτονική και συντήρηση

(τρίγλωσση έκδοση: ελληνικά, αγγλικά, ιαπωνικά)


.~`~.

`~.

Πέντε πρόσωπα, οκτώ κείμενα.

$
0
0

.~`~.
I
Η γενιά του Πολυτεχνείου δεν είχε και δεν έχει μια ερμηνεία, μια διήγηση του εαυτού της, του ρόλου της, της αποστολής της. Έδωσε αρνητικά πρότυπα προς τις νέες γενιές. Ανακυκλώθηκε στην ψεύτικη συνείδηση, στις επαρχιώτικες μορφωτικά εκδοχές για την χώρα. Έτσι κατέληξε η γενιά της Αφωνίας... Η Αφωνία είναι το υπόβαθρο του ελέγχου. Έτσι οι εκπρόσωποι της έλεγξαν και την σκέψη μας με πολλούς τρόπους. Οι αντίπαλοι των χωροφυλάκων έγιναν χωροφύλακες της σκέψης μας. Εδώ και χρόνια ο τύπος, η τηλεόραση ελέγχεται από αυτούς ως υπαλλήλους εξουσιών, εξουσιών τρόπος του λέγειν, ένα ψευτοκατεστημένο.
Επόμενο είναι στην χώρα να απουσιάζει ο Λόγος, ο Διάλογος, ο δημόσιος διάλογος. Στην πολιτική επεβλήθηκε η κακιστοκρατία. Ποιος ήταν ο διάλογος με μια Ελληνική ματιά για την πτώση του τείχους του Βερολίνου; Φτώχεια, πιθηκισμός, επανάληψη, ρουτίνα. Ποια η συζήτηση, η ερμηνεία για το Πολυτεχνείο; Ορισμένοι γραφικοί τύποι σε θλιβερά γερασμένα διανοητικά τηλεοπτικά σαλόνια. Οι ένοχοι εκπρόσωποι μιας γενιάς. Επόμενα αντιμετωπίζουν την περιφρόνηση και την βία δυστυχώς των νέων γενεών. Αντί να είναι οι ηθικοί πνευματικοί πατέρες των νέων γενεών κατέληξαν αρνητικά πρότυπα.
Η Αφωνία και ο καριερισμός τους έφεραν τις πέτρες. Πέτρες και η επαναλαμβανόμενη τελετουργία της πορείας ενσωματώσιμες από καθεστωτικά σχέδια. Χρόνια επεδίωξα να ανοίξω μια συζήτηση για το Πολυτεχνείο και στάθηκε αδύνατο...
Έτσι η χώρα είναι νεκρή ιδεολογικά, μορφωτικά, ο διάλογος ανύπαρκτος. Επέστρεψα πρόσφατα από το εξωτερικό. Άνοιξα την τηλεόραση και την έκλεισα. Ας μείνουμε μόνο στην δημόσια τηλεόραση. Γιατί να πληρώνουν οι πολίτες την ηλιθιότητα, την προπαγάνδα, τον ολοκληρωτισμό, την πνευματική οκνηρία της. Γιατί να πληρώνουν τα χρέη της, την ελεφαντίαση, τις δημοσιοϋπαλληλικές καθεστωτικές εκμπομπές της. Θα φροντίσω άμεσα να βρω τρόπους να πληρώνω την Δ.Ε.Η. αλλά όχι την Πρασινογαλλάζια, την πεντακομματική ΥΕΝΕΔ. Μια Βαλκανική όχι Ευρωπαϊκή, όχι Ελληνική τηλεόραση.
Όταν η ιστορία, η γεωγραφία, ο πολιτισμός δίνει στην χώρα μας τον ρόλο της ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ για τον νέο αιώνα. Αυτό μπορούσε και μπορεί να γίνει η Ελλάδα. Θα σας πω κάτι που συνέβη τις τελευταίες ημέρες μετά την επιστροφή μου. Διαβάζω στην Corriere della sera της 12ης Νοεμβρίου ένα διάλογο του συγγραφέα Κλαούντιο Μαγκρις με τον Ορχάν Παμούκ. Στο τέλος του διαλόγου με ένα τρόπο μάλιστα κριτικό ο πρώτος ρωτά τον δεύτερο. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την Σκύλλα του Κεμαλισμού και την Χάρυβδη του Ισλάμ; Διαβάζοντας το μπήκα σε ένα διάλογο, μπήκα στην χαρά και την ανάταση του διαλόγου. Το σχήμα αυτό η Σκύλλα του Κεμαλισμού η Χάρυβδης του Ισλαμισμού ήταν ο τίτλος της ομιλίας μου στην Φιλαδέλφεια των Η.Π.Α. κατά τα αποκαλυπτήρια του μνημείου της Ποντιακής Γενοκτονίας το 2006. Το μνημείο και η ομιλία μου εμπόδισαν τελικά να μπω στις Η.Π.Α. – Σικάγο μετά δύο χρόνια, τον Μάιο του 2008. Το κείμενο μου αυτό δημοσιεύθηκε σε έντυπα, βιβλία, όσο και ηλεκτρονικά μέσα. Το ζήτημα όμως δεν είναι αν έπεσε στα χέρια του Κλαούντιο Μαγκρις. Ο Μάγκρις δεν είναι διανοητικό λαμόγιο όπως τα εγχώρια.
Σε μια χώρα σε ένα περιβάλλον, διαλόγου διανοητικής εγρήγορσης, ηθικής έντασης, παράγονται ιδέες, λέξεις, ερμηνείες. Σχήματα που είναι κοινά σε ανθρώπους που δεν γνωρίζονται, που ζουν σε διαφορετικούς τόπους.
Το κακό, το εγκληματικό για την χώρα είναι ότι απουσιάζει αυτό το Πνεύμα, αυτό το περιβάλλον, αυτός ο διανοητικός βιότοπος. Εδώ δολοφονούν το πνεύμα των Ελλήνων. Τι δεν έχω ακούσει από επίσημους κρατικούς, παρακρατικούς, κομματικούς μηχανισμούς για τις απόψεις μου γενικά αλλά και τον Κεμαλισμό, το Τουρκικό Ισλάμ. Αυτές που η Corrriere della sera προβάλει ενώ εδώ πολεμούν. Ούτε από την χούντα δεν τα άκουσα. Εκτός από το φαινόμενο της διανοητικής κλοπής. Αντί διανοητική παραγωγή έχουμε κλοπή. Διανοητικά λαμόγια.
Είναι όμως όλα αυτά φυσιολογικά για μια χώρα που λέγεται Ελλάδα και μια πόλη που λέγεται Αθήνα; Γιατί αυτή η ανωμαλία; Ποιοι είναι οι υπεύθυνοι, οι ένοχοι; οι οργανωτές της ανωμαλίας; Αυτό ήταν το ιστορικό προϊόν που προσδοκούσαν γενιές ολόκληρες;... Τον εσωτερικό Γόρδιο Δεσμό πρέπει να κόψουμε. Η πόρτα του Πολυτεχνείου είναι σήμερα στο μη Αθηναϊκό τηλεοπτικό Πρινγκιπάτο – Μπεηλίκι για να ακριβολογούμε. Τέλος ας κάνουν το κτίριο του Πολυτεχνείου, Εθνική Πινακοθήκη και Αρχαιολογικό Μουσείο όπως πρότεινα για να σταματήσει ο βιασμός του.
Μιχάλης Χαραλαμπίδης
Πηγή

.~`~.
II
α´
Η ante portas απεργία των εκπαιδευτικών επανέφερε το ζήτημα της εθνικής παιδείας και ανέδειξε την πλήρη παραμόρφωση του συστήματος. Η κοινή γνώμη συνταράχτηκε από το αν και πώς θα διενεργηθούν οι πανελλήνιες εξετάσεις. Η ουσία, όμως, έχει εξαφανιστεί: οι εξετάσεις αυτές, χρόνια τώρα, ακυρώνουν οτιδήποτε άλλο ζητούμενο στον χώρο της μέσης παιδείας. Οι γονείς ελάχιστα ασχολούνται με τις γνώσεις και την διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών τους μέσα στο σχολείο· αντιθέτως, έχουν πλήρως αποδεχθεί και συμβιβαστεί με την ιδίαις δαπάναις πλήρωση των κενών, γνωστικών και άλλων. Τους απασχολεί η προώθηση των παιδιών στον ανταγωνισμό, με τελικό στόχο μια θέση στο δημόσιο ή την ενσωμάτωση σε κάποιο από τα κλειστά επαγγέλματα.
Βέβαια, το σύστημα καταρρέει. Ούτε το κράτος μπορεί πλέον να λειτουργεί ως διανομεύς αργομισθιών ούτε τα επαγγέλματα θα παραμείνουν κλειστά. Το επαγγελματικό μέλλον των νέων θα εξαρτάται από τις πραγματικές τους ικανότητες, χωρίς τις οποίες τα τυπικά προσόντα είναι άχρηστα. Όμως, οι επί τριακονταετία εμπεδωμένες νοοτροπίες αλλάζουν αργά και δύσκολα. Τα συνεπαγόμενα επαγγελματικά και συνδικαλιστικά δίκτυα συμφερόντων διαθέτουν ακόμη εφεδρείες.
Οι ζημίες από την ανωμαλία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος δεν περιορίζονται στην επαγγελματική αστοχία η οποία σήμερα επιβαρύνει τις «χαμένες γενεές». Η οικονομική κρίση προέκυψε από την υποδόρια κατάρρευση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας· παράλληλα, η υποβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος λειτουργεί σαν ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της πολιτικής ζωής. Το εκπαιδευτικό έλλειμμα, εν συνδυασμώ με τις διαψευσμένες κατοχυρωμένες προσδοκίες, τροφοδοτεί και αναπτύσσει ακραίες συμπεριφορές. Η «χρυσή αυγή» (ΧΑ) αποτελεί ένα φυσικό υποδοχέα των νέων σε επαγγελματικό αδιέξοδο και σε πνευματική σύγχυση, δηλαδή των θυμάτων του ελλειμματικού εκπαιδευτικού συστήματος.
Πλανώνται, επομένως, όσοι θεωρούν ότι η ισχύς της ΧΑ οφείλεται κατά κύριο λόγο στην τρέχουσα οικονομική κρίση. Η βελτίωση των οικονομικών συνθηκών δεν θα απαλλάξει την ελληνική κοινωνία από τον ήδη εγκατεστημένο δεξιό εξτρεμισμό. Η δύναμή του ανάγεται περισσότερο στην ιδεολογική πενία, παρά στην οικονομική δυσπραγία. Η ΧΑ δεν ακυρώνεται με απαγορεύσεις ή αστυνομικά μέτρα. Σε ένα πολιτικό κίνημα το οποίο αμφισβητεί την καθεστηκυία τάξη, η μεμονωμένη καταστολή διευκολύνει την ανάδειξη πολιτικών στελεχών, την ριζοσπαστικοποίηση, την ενίσχυση της εσωτερικής συνοχής, την ηρωοποίηση. Προετοιμάζει, επίσης, ένα σκληραγωγημένο «στρατό», ικανό να ασκήσει επαναστατική βία όταν προκύψουν ευνοϊκές συνθήκες.
Το υπόβαθρο της ακροδεξιάς πολιτικής ανέλιξης είναι πολιτισμικό· έρχεται ως συνέπεια της αστοχίας του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Πλείστοι όσοι νέοι Έλληνες αποφοιτούν από τα σχολεία, χωρίς τα βασικά νοητικά εφόδια ώστε να διακρίνουν θεμιτό και αθέμιτο στον πολιτικό λόγο και πράξη. 'Αγλωσσοι, ανίκανοι να διατυπώσουν συγκροτημένη σκέψη, χωρίς στοιχειώδη ιστορική παιδεία, χωρίς αίσθηση των κλιμάκων του χρόνου, χωρίς κριτήρια και πνευματική πειθαρχία κινούνται εύκολα από το ένα άκρο στο άλλο· υιοθετούν ή ανέχονται απόψεις οι οποίες τους τοποθετούν, έστω και εν αγνοία τους, εκτός της πολιτισμένης ανθρωπότητας.
Χωρίς υπευθύνους και ενημερωμένους πολίτες, καμιά κοινωνία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει κρίσεις και δυσκολίες. Η έμφαση στην χρησιμοθηρία και στην ήσσονα προσπάθεια κατέστρεψε την κατ'εξοχήν αποστολή του εκπαιδευτικού συστήματος: να προετοιμάζει την διαδοχή των γενεών στον πολιτικό και κοινωνικό βίο.
Οι όποιες μεταρρυθμιστικές διορθωτικές απόπειρες έχουν αποτύχει. Η κοινωνία δεν υποστήριξε καμία σχετική προσπάθεια. Η κοινή γνώμη, στραμμένη στην προσοδοθηρική λογική και επηρεασμένη από ξεπερασμένες παιδαγωγικές και εκπαιδευτικές θεωρίες, δεν μπόρεσε να κατανοήσει τα διακυβεύματα.
Οι συλλογικές νοοτροπίες δεν μεταβάλλονται με διδάγματα και νουθεσίες· αλλά μετά από επώδυνες εμπειρίες. Οι πρόσφατες οικονομικές ταλαιπωρίες ήδη κλονίζουν τις ριζωμένες πεποιθήσεις. Οι εκπαιδευτικές παραμορφώσεις είναι πλέον ορατές σε όλα τα πεδία: ατομικά, συλλογικά, πολιτικά. Οι προϋποθέσεις για μια εκ βάθρων αναθεώρηση του συστήματος έχουν συσσωρευτεί. Ρόλος της ηγεσίας είναι κατ'αρχήν να διακρίνει και να αναγνωρίσει το πρόβλημα. Κατόπιν, πρέπει να εξηγήσει στους πολίτες, με σαφήνεια και πειθώ, την αιτιώδη σχέση ανάμεσα στο εκπαιδευτικό έλλειμμα και τις απειλητικές του συνέπειες.

β´
Οι πρόσφατοι διαπληκτισμοί στη βουλή με αναφορές στην κατοχή και τον εμφύλιο, εισάγουν ένα σοβαρό προβληματισμό. Βιώνουμε μια κατάσταση, το περιεχόμενο της οποίας δύσκολα μπορεί να σκιαγραφηθεί. Το μέλλον μοιάζει να αντιγράφει ένα επίφοβο παρελθόν. Αυτό υποδεικνύουν οι επικλήσεις στον 'Αρη Βελουχιώτη και οι απειλές για κρεμάλες.
Επί δεκαετίες, ο βίαιος αντικοινοβουλευτισμός είχε σιωπήσει. Οι υποστηρικτές του εθνικοσοσιαλισμού είχαν αναχθεί σε μια γραφική, αριθμητικά αφανή ομάδα. Οι «ορθόδοξοι» κομμουνιστές είχαν εγκαταλείψει «το όπλο παρά πόδα». Παρά τις περί του αντιθέτου περιοδικές διακηρύξεις του, το κομμουνιστικό κόμμα εξελίχθηκε σε ακραίο μεν, αλλά συμβιβασμένο μεν την καθεστηκυία συνταγματική τάξη κόμμα. Το δραματικό παρελθόν είχε ταφεί. Η πολιτική ασημαντότητα των δεξιόθεν ή αριστερόθεν ανατρεπτικών δυνάμεων καλλιέργησε την πνευματική νωθρότητα. Προς τι να ελεγχθούν οι μύθοι οι οποίοι επέτρεψαν την μεταπολεμική εθνική συμφιλίωση; Η πραγματικότητα της κατοχικής και εμφυλιακής περιόδου, γεμάτη αντιφάσεις και σκιές, μπορούσε να αναμείνει εις το διηνεκές, πριν οι ιστορικοί την ανατάμουν, χωρίς φόβο και χωρίς πάθος.
Όμως, αναγκαία συνθήκη για την ιδεολογική ραστώνη αποτελούσε η «ευημερία», τροφοδοτούμενη διαδοχικά από το αμερικανικό, το ευρωπαϊκό και το δάνειο χρήμα. Αυτό το βάλσαμο αναισθητοποίησε τις πληγές, χωρίς να τις επουλώσει και, κυρίως, χωρίς να τις θεραπεύσει. Η κοινωνική συνοχή στηρίχτηκε στην άγνοια και την υπεραπλούστευση.
Η οικονομική κρίση ανήρεσε την συνθήκη αυτή, με αποτέλεσμα να επανεμφανιστούν στο προσκήνιο αντικοινοβουλευτικές δυνάμεις. Η «χρυσή αυγή» (ΧΑ) αναπολεί φασιστικές και ναζιστικές δάφνες. Αριστερές «συνιστώσες» και πολιτικοί αρχηγοί αναφέρονται νοσταλγικά στο ΕΑΜ και στον ένοπλο αγώνα. Ακροδεξιές και ακροαριστερές ιδεολογίες απειλούν να επαναλάβουν πολιτικές πρακτικές οι οποίες αιματοκύλισαν την Ελλάδα.
Οι τραγωδίες της Ελλάδας ουδέποτε υπήρξαν αποκλειστικά ενδογενείς. Σταυροδρόμι ανάμεσα στις θαλάσσιες δυνάμεις, την ρωσική ηπειρωτική μάζα και την γερμανική μεσευρώπη, η Ελλάδα διαιρέθηκε όποτε οι εντάσεις ανάμεσα στους γεωπολιτικούς πόλους έφθασαν σε παροξυσμό. Οι ανησυχίες τις οποίες εγείρουν οι εγχώριες ακραίες πολιτικές αναβιώσεις δεν είναι άσχετες με την ανασφάλεια ως προς την ευρωπαϊκή πορεία. Η πρόσφατη τριακονταετής εσωστρέφεια υπό το ευρωπαϊκό αλεξιβρόχιο αποπροσανατόλισε. Η σύγκριση των έσω και των έξω είναι, εντούτοις, αποκαλυπτική. Στην Ελλάδα αναβιώνει το παρελθόν με την άνοδο των άκρων· η Ευρώπη μοιάζει να επιστρέφει στον μεσοπόλεμο.
Είναι εντυπωσιακοί οι παραλληλισμοί ανάμεσα στα ευρωπαϊκά γεωπολιτικά ερωτήματα του 1930 και τα σημερινά. Βαδίζουμε, όπως και τότε, προς μια γερμανοκρατούμενη Ευρώπη; Πώς αντιδρά στην προοπτική αυτή ο αγγλοσαξονικός κόσμος; Διαφοροποιείται η Αγγλία από την Αμερική; Η Γαλλία ταλαντεύεται, άραγε, και πάλι ανάμεσα στην γερμανοτροπία και ένα διακριτό γεωπολιτικά ρόλο; Μήπως η Γερμανία έλκεται από τους ανεξάντλητους φυσικούς πόρους και τις ανεκμετάλλευτες καταναλωτικές αγορές της ρωσικής ανατολής; Οι παραδοσιακές γεωπολιτικές ευρωπαϊκές δομές επανέρχονται δυνητικά.
Από την πνευματική ασφάλεια του «ψυχρού πολέμου» και την ευφορία της δυτικής νίκης, οι πολίτες της Ευρώπης κινούνται προς αβέβαια ιδεολογικά και γεωπολιτικά ύδατα· βιώνουν καταστάσεις με ανησυχητικές ομοιότητες με την προπολεμική και την πολεμική δεκαετία. Οι ευρωεκλογές του 2014 ανησυχούν ακόμη και τους εξ επαγγέλματος υπεραισιόδοξους ευρωκράτες.
Η γνώση και κατανόηση των ιδεολογικών και κοινωνικών διεργασιών της κρίσιμης δεκαετίας του 1940 θα συνιστούσε σημαντικό πνευματικό και πολιτικό εφόδιο για την χώρα μας. Δυστυχώς, λειτουργούμε πάντα με μύθους, δαιμονοποιήσεις και ιστορικές παραμορφώσεις, τους οποίους συντηρούν η αυτολογοκρισία και η ιδεολογική τρομοκρατία. Αναγκαίοι, ίσως, μέχρι προς τίνος για την εξασφάλιση της κοινωνικής ειρήνης, σήμερα αποτελούν τροχοπέδη για την αντιμετώπιση των νέων απειλών.
Κάποιοι ιστορικοί έχουν αρχίσει προσεκτικά να ανοίγουν ευαίσθητα κεφάλαια της δραματικής εποχής. Από τελείως άλλη οπτική, η πρόσφατη απόπειρα βιογραφίας του Γιάννη Βουλπιώτη αναδεικνύει την πολυπλοκότητα και την αντιφατικότητα πίσω από την μανιχαϊστική κυρίαρχη περιγραφή της κατοχικής περιόδου. 'Αλλο ένα κουτί της Πανδώρας; Αναμφίβολα. Επιβάλλεται, όμως, να ανοίξει και αυτό. Αν δεν φωτιστεί με αμεροληψία και ειλικρίνεια το σκοτεινό παρελθόν, απειλούμαστε με την επιστροφή του.
Πηγή
Γιώργος Πρεβελάκης

.~`~.
III
Ως γνωστόν, το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου, του πιο φονικού εμφυλίου πολέμου ανάμεσα στους Έλληνες, σήμανε και την αρχή μιας τάχιστης κατάρρευσης της πόλεως-κράτους. Ένα τέτοιο φαινόμενο εντάσσεται στη λογική των ιστορικών και συναφώς κοινωνικο-πολιτικών αλλαγών –αρνητικών ή θετικών. Αυτές τείνουν βασικά να γίνονται αισθητές από τα ορατά συντρίμμια ή τις αποσυνθέσεις που τις προκαλούν ή που οι ίδιες (οι αλλαγές) αφήνουν πίσω τους. Κάτι παρόμοιο, για παράδειγμα, συμβαίνει και τώρα με την εθνο-κρατική υπόσταση των Νεοελλήνων: οδεύει προς κατάρρευση ή αποσύνθεση, ανεξάρτητα αν οι αμπελοφιλόσοφοι των ποικίλων καθεστωτικών σχηματισμών, δρώντων είτε με τη μάσκα της «δημοκρατίας» ή και με εκείνη του «σοσιαλισμού» κ.λπ., δεν μπορούν ή δεν θέλουν να εννοήσουν το κακό που απεργάζονται. Μελετώντας ο Αριστοτέλης τη συγκεκριμένη τότε ιστορική πραγματικότητα επιχείρησε να ερμηνεύσει ρεαλιστικά, αλλά με διεισδυτικό φιλοσοφικό μάτι την πολύπλοκη πολιτική κατάσταση. Στο έργο του Πολιτικά διερευνά λόγους και αιτίες, που σώζουν και φθείρουν τα πολιτεύματα. Η όλη έρευνά του δεν είναι μια ευθύγραμμη πορεία, αλλά περιέχει όχι και λίγες διαφορετικές έως και αντι-θετικές πτυχές, ανάλογα με το προς διερεύνηση σημείο ή στοιχείο.
Αναγνωρίζοντας ο φιλόσοφος την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στη δημιουργία ή στην κατάργηση διαφόρων πολιτικών συστημάτων ορίζει το πολίτευμα ως εξής:
«είναι η εύτακτη οργάνωση των εξουσιών και αυτές τις διαμοιράζονται όλοι οι πολίτες ή με βάση την πολιτική δύναμη όσων μετέχουν είτε με κάποια κοινή αρχή ισότητας» (Πολιτικά 1290a, 7-10).
Τι μας λέει εδώ ο Αριστοτέλης; Πως το σώμα των πολιτών παίζει καθοριστικό ρόλο στη συγκρότηση ενός πολιτεύματος. Αλλά αυτό το σώμα δεν διέπεται από ενιαίες αρχές: μπορεί να λειτουργεί είτε με βάση την αρχή του ισχυρότερου είτε με την αρχή της ισότητας, σχετικής ή απόλυτης, και με δικαιοκρισία. Επομένως, πέραν του ως άνω θεμελιώδους οντολογικά ορισμού, κάθε πολίτευμα ευδοκιμεί ή παρακμάζει ανάλογα με συγκεκριμένες ποιοτικές και ποσοτικές αρχές ή στοιχεία, όπως επίσης ανάλογα με τις διακρίσεις που υφίστανται ή καλλιεργούν οι διάφορες εν εξουσία μερίδες των πολιτών. Σημειωτέον ότι ο Αριστοτέλης δεν παραλείπει να διαβαθμίζει τα διάφορα στρώματα ή μερίδες των πολιτών κοινωνικά, με σημερινή ορολογία κοινωνικο-ταξικά: διακρίνει βασικά την «τάξη» των φτωχών και εκείνη των πλούσιων με αντίστοιχες υποδιαιρέσεις, διαστρωματώσεις. Αυτές οι δυο «τάξεις», δηλαδή τα μέρη της πόλεως, είναι αντίπαλες/α μεταξύ τους και ανάλογα με το ποιο μέρος έχει την υπεροχή προκύπτουν δυο κύρια πολιτεύματα: η δημοκρατία και η ολιγαρχία (ο.π., 1291b, 10-13).
Αλλά και αυτά τα πολιτεύματα έχουν πολλούς επί μέρους τύπους ή είδη. Ως προς τη δημοκρατία, πιο ειδικά, το κάθε είδος δημοκρατικής διακυβέρνησης εξαρτάται από τις κοινωνικές κατηγορίες των ανθρώπων, ήτοι στρώματα, που στηρίζεται, από την οργάνωση των δομών εξουσίας, καθώς επίσης και από τον τρόπο αντιπροσώπευσης των πολιτών. Αλλά το δημοκρατικό πολίτευμα αυτό καθεαυτό διαφέρει από το ολιγαρχικό σε όλες τις παραλλαγές του, δυνάμει του γεγονότος ότι πρεσβεύει, θεωρητικά τουλάχιστον, την ισότητα για όλους, ενώ το ολιγαρχικό πρεσβεύει την ισότητα για τον εαυτό του και την ανισότητα για τους πολλούς. Στην πράξη ωστόσο, τονίζει με έμφαση ο Αριστοτέλης (βλ Πολιτικά IV και V), τα πράγματα δεν είναι και τόσο ρόδινα. Μια εγγενής φθορά για όλα τα πολιτεύματα, μηδέ εξαιρουμένης και της δημοκρατίας, προκύπτει από τη διάσταση λόγων και έργων. Ενώ διατείνονται ότι μάχονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για την εφαρμογή της αρχής της ισότητας σε όλους τους πολίτες, στην πραγματικότητα υπερασπίζονται τα ιδιοτελή συμφέροντα της δικής τους κομματικής-πολιτικής φατρίας και εφαρμόζουν τα εν λόγω δικαιώματα και την ισότητα μόνο για τον εαυτό τους. Ερώτημα: μήπως δεν συμβαίνει το ίδιο ακριβώς και στη σημερινή Ελλάδα; Επομένως, η φθορά ενός δημοκρατικού πολιτεύματος επέρχεται από τα έργα και τις ημέρες των κυβερνώντων (ό.π. 1300 κ.εξ.).
Περαιτέρω, η φθορά του δημοκρατικού πολιτεύματος προκύπτει από την αντιπαλότητα συμφερόντων τόσο ανάμεσα στις διαφορετικές κοινωνικές τάξεις και τα αντίστοιχα κοινωνικά στρώματα όσο και στους κόλπους της ίδιας της τάξης, δηλαδή της φατρίας που κυβερνά. Επίσης, μια από τις κύριες αιτίες φθοράς του δημοκρατικού πολιτεύματος, κατά τον Αριστοτέλη, είναι η δημαγωγία: οι κυβερνώντες δημαγωγούν σε βάρος των πολιτικών τους αντιπάλων, τους δυσφημούν, τους εξορίζουν, τους διώκουν πολιτικά, τους απαλλοτριώνουν πολιτικά δικαιώματα, αλλά και την περιουσία τους, ελπίζοντας έτσι να κερδίσουν την εύνοια του λαού (ό.π., 1304 κ.εξ). Μια τέτοια δημαγωγική πολιτική διαφθείρει τα δημόσια ήθη και καταλύει πρακτικά τη δημοκρατία, μετατρέποντάς την σε ολιγαρχία. Άλλη αιτία φθοράς της δημοκρατίας είναι η συγκέντρωση πολλών εξουσιών σε ένα πρόσωπο, με αποτέλεσμα να υπάρχει στα λόγια δημοκρατία, στην ουσία όμως τυραννία τους ενός ανδρός (ό.π. 1305). Με περισσή σαφήνεια παρατηρεί ο μεγάλος έλληνας φιλόσοφος πως όσοι συγκεντρώνουν όλες τις εξουσίες στα χέρια τους δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος της εξουσίας, χωρίς να διαφθείρονται (όπ., 1308b). Συνοψίζει λοιπόν λέγοντας πως μια γενική, καθολική φθορά της δημοκρατίας, σε στενή συνάφεια με όλες τις άλλες αιτίες της φθοράς της, είναι η στρεβλή αντίληψη και εφαρμογή της ελευθερίας: αντί να εφαρμόζονται οι νόμοι επί ίσοις όροις από όλους, ορισμένοι πιστεύουν πως μπορούν να τίθενται υπεράνω των νόμων (ό.π., 1310). Και όλα αυτά έχουν έναν κοινό παρανομαστή: την απουσία μέτρου. Με όλα τα παραπάνω, ο Αριστοτέλης απαντά και στο ερώτημα, που μας επιτρέπει να σκεφτόμαστε καλύτερα το δικό μας σήμερα και το οποίο επανέρχεται δριμύτερο: ποιοι είναι οι εχθροί της δημοκρατίας; Απάντηση: οι ίδιοι οι φανατικοί «υπερασπιστές» της, δηλαδή εκείνοι οι κυβερνώντες που με τις πράξεις τους καθιστούν τη δημοκρατία: κράτος χωρίς το δήμο, άρα βία ενάντια στο δήμο.
Δημήτρης Τζωρτζόπουλος
Πηγή

.~`~.
IV
Ο νεοελληνικός πολιτισμός δεν μπόρεσε να δημιουργήσει, όπως έχει επισημανθεί από πολλούς, μεγάλες συνθέσεις. Δεν μπόρεσε να συνθέσει πραγματικά πρωτότυπα και οραματικά, μεγάλα σε έκταση έργα. Και αυτό αφορά όλες τις τέχνες: τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, τη μουσική. Στην Ελλάδα δεν είχαμε κάποια σπουδαία μυθιστορηματική ή κινηματογραφική παράδοση και δε γράφτηκαν μεγάλες μουσικές συνθέσεις. Όσα σημαντικά μυθιστορήματα, ταινίες ή μουσικά έργα εμφανίστηκαν δεν ήταν παρά εξαιρέσεις.
Αντίθετα, δε συμβαίνει το ίδιο με τη μικρή φόρμα. Εκεί έχουμε τη διαρκή παραγωγή σπουδαίας τέχνης. Είτε πρόκειται για ποίημα ή διήγημα είτε για ζωγραφικό πίνακα είτε για τραγούδι. Η ποίηση, η διηγηματογραφία, η ζωγραφική και η τραγουδοποιία ανθούσαν και εξακολουθούν να ανθούν.
Οι λόγοι για τους οποίους δε γεννήθηκαν (τουλάχιστον μέχρι τώρα) μεγάλες καλλιτεχνικές συνθέσεις είναι πολλοί και διαφόρων ειδών: πολιτικοί και γεωπολιτικοί, κοινωνικοί, ψυχολογικοί, ανθρωπολογικοί. Νομίζω όμως πως η βασικότερη αιτία είναι η πνευματική καχεξία. Η δημιουργία ενός μεγάλου έργου απαιτεί ταλέντο και γνώση αλλά και μακροχρόνια προσήλωση σ’ ένα όραμα. Η μικρή φόρμα μπορεί να γεννηθεί σε μια στιγμή έμπνευσης, αλλά η μεγάλη σύνθεση απαιτεί δια βίου αφοσίωση. Και μια τέτοια αφοσίωση απαιτεί πνευματική δύναμη και αυτάρκεια.
Πώς αντιμετωπίζει λοιπόν ο πολιτισμός μας αυτή του την αναπηρία, την απουσία της μεγάλης φόρμας; Με τη μετάφραση. Δεν υπάρχει, για παράδειγμα, εγχώρια παραγωγή μεγάλου μυθιστορήματος. Μεταφράζουμε όμως κατά κανόνα ό,τι σπουδαίο γράφεται στις ξένες λογοτεχνίες. Και η μετάφραση εμπλουτίζει συνεχώς τη γλώσσα και τη λογοτεχνία μας. Το ίδιο ισχύει και για τον κινηματογράφο: δεν υπάρχουν σπουδαία ελληνικά έργα, αλλά έρχονται τα πάντα απ’ το εξωτερικό, υποτιτλίζονται και κόβουν πολλά εισιτήρια.
Επομένως, ο πολιτισμός μας και η τέχνη μας, σε ό,τι αφορά τη μεγάλη σύνθεση, δεν είναι πρωτότυπος και μεταφράσιμος. Δεν είναι όμως, κατά τη γνώμη μου, ούτε μεταφρασμένος. Δεν είναι πηγή μετάφρασης, αλλά δεν είναι και αποτέλεσμα μετάφρασης. Είναι περισσότερο ένας πολιτισμός-μετάφραση. Δηλαδή, βρίσκεται σε μια διαρκή κίνηση, εν τω γίγνεσθαι. Η ταυτότητά του δεν είναι στατική και σταθερή αλλά ρευστή και μεταβαλλόμενη. Και αυτό συμβαίνει χάρη στη συνεχή και υψηλού επιπέδου μετάφραση. Η σπουδαία μετάφραση, για παράδειγμα, του Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο απ’ τον Ζάννα δεν είναι πλέον το πρωτότυπο (έργο της γαλλικής λογοτεχνίας) ούτε όμως κι ένα ελληνικό μυθιστόρημα. Ταυτόχρονα, είναι σπουδαία πρωτότυπη δημιουργία. Η σπουδαιότητά της βρίσκεται κυρίως στην ίδια την πράξη της μετάφρασης, όχι στην αξία του πρωτοτύπου ούτε στο τελικό προϊόν, δηλαδή στο ελληνικό κείμενο. Η αναμέτρηση του μεταφραστή με το ανυπέρβλητο πρωτότυπο είναι αυτή καθαυτή δημιουργία υψηλής τέχνης.

.~`~.
V
Η κρίση έθεσε την Ελλάδα σε κατάσταση εξάρτησης, αυτή την φορά από την Ευρώπη και το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ). Οι αναλογίες με την Αμερικανοκρατία κατά την δεκαετία 1940-1950 έχουν ήδη επισημανθεί.
Η εξάρτηση δημιουργεί ποικίλες παραμορφώσεις. Συγκροτείται μια τεχνοδομή ad hoc, η οποία διασύνδεει το κέντρο με την περιφέρεια. Στελέχη μεσαίου επιπέδου, τα οποία εκπροσωπούν το κέντρο, μαζί με τους τοπικούς συμμάχους τους, αναδεικνύονται σε παράγοντες με τεράστια επιρροή στην περιφέρεια. Συνιστούν τον αγωγό ο οποίος διοχετεύει και ερμηνεύει τα μηνύματα εκατέρωθεν. Οι «ανευθυνοϋπεύθυνοι» αυτοί, οι οποίοι δεν υφίστανται τις συνέπειες από τις ενδεχόμενες αστοχίες τους, συχνά συμβάλλουν στην ασυνεννοησία. Οι προσπάθειες να παρακαμφθούν κατά κανόνα αποτυγχάνουν.
Η ανισότητα κέντρου και περιφέρειας δημιουργεί, σχεδόν αυτομάτως, παρεξηγήσεις και παρανοήσεις. Η επίδραση του κέντρου στην περιφέρεια είναι καταλυτική, αλλά όχι και αντιστοίχως. Οι πολίτες της περιφέρειας δεν διανοούνται πόσο λίγο η μοίρα τους απασχολεί το παντοδύναμο κέντρο. Δεν συνειδητοποιούν την ελλειμματική προσοχή των Ευρωπαίων, καθώς οι ίδιοι παρακολουθούν αγωνιωδώς τα όσα συμβαίνουν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Επομένως, οι αστοχίες και τα λάθη της έξωθεν επιβαλλομένης πολιτικής ερμηνεύονται ως κακόβουλη σκοπιμότητα.
Οι εγγενείς αδυναμίες της διαμεσολαβητικής τεχνοδομής και οι συνέπειες της ανισομερούς προσοχής εξηγούν εν πολλοίς τις σημερινές δυσκολίες. Η τεχνοδομή, οι μεσάζοντες «μαθητευόμενοι μάγοι», υστερούν στην κατανόηση και την μεταφορά των μηνυμάτων. Ως συνέπεια, η Ευρώπη δεν έχει πειστεί ότι στην χώρα μας έχουν πράγματι δρομολογηθεί ανεπιστρεπτί οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Κρίνει ότι μόνον με συνεχή πίεση και έλεγχο θα επιστρέφει η Ελλάδα στην ομαλότητα. Επιδιώκει να διατηρούνται εσαεί οι μοχλοί πίεσης. Το κέντρο αποφεύγει να εγείρει ελπίδες για ελάφρυνση του χρέους, καθώς θεωρεί ότι ελλοχεύει η οπισθοδρόμηση και η επαναεπικράτηση μιας ανεύθυνης πολιτικής. Δεν διακινδυνεύει να υποστεί τα αρχικά εκβιαστικά διλήμματα δηλαδή, είτε να τροφοδοτεί μια απαράδεκτη κατάσταση είτε να συμπαρασυρθεί στην κατάρρευση. Εννοεί, επομένως, να διατηρήσει την δεσμευτική κηδεμονία.
Το κέντρο, όμως, δεν αντιλαμβάνεται ότι η στάση αυτή ερμηνεύεται μέσα από το παραμορφωτικό πρίσμα της ασύμμετρης προσοχής. Στους Έλληνες πολίτες οι βαριές δυσκολίες προσαρμογής μεγεθύνονται από το αίσθημα της αδικίας, την στέρηση της ελπίδας, τον αναπόφευκτο εξευτελισμό της εξάρτησης. Δημιουργούνται έτσι οι συνθήκες για ανορθολογικές επιλογές και κινήσεις οι οποίες ενδέχεται να αποσταθεροποιήσουν την οικονομική και πολιτική ζωή να οδηγήσουν στα αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα. Διαμορφώνεται επίσης ένα αντιευρωπαϊκό αίσθημα, ανάλογο με το μεταπολεμικό αντιαμερικανισμό.
Ο δύσκολος ρόλος των Ευρωπαίων πολιτικών απαιτεί ικανότητα για λεπτές διακρίσεις, μια ορθοτομία ικανή να τηρεί ισορροπίες ανάμεσα στον κίνδυνο να παγιδευτούν και την απειλή της καταστροφικής έκρηξης. Ακόμη και αν διαθέτουν τις απαιτούμενες ικανότητες, οι ηγέτες δεν έχουν το χρόνο να εγκύψουν επαρκώς στα προβλήματα της περιφέρειας, καθώς τους απορροφούν τα του κέντρου. Επαφίενται, επομένως, στην διαμεσολαβητική τεχνοδομή.
Η επικοινωνία κέντρου και περιφέρειας αναδεικνύεται ένα ζωτικό και δομικό ζήτημα. Χρειάζεται κατ'αρχήν διαφάνεια, ώστε να διαλύονται οι παρανοήσεις οι οποίες τροφοδοτούν εντάσεις και αδικίες. Πρέπει να διαμορφωθεί συνεκτικός, ειλικρινής, σταθερός και πειστικός λόγος σε ότι αφορά τις επιδιώξεις και τα συμφέροντά μας. Η προσπάθεια να προσαρμόσουμε το λόγο μας στις υποτιθέμενες επιθυμίες ή αναπαραστάσεις των Ευρωπαίων συμβάλλει, αντιθέτως, στην σύγχυση και, τελικά, στην δυσπιστία εντός και εκτός. Πρέπει, τέλος, να απευθυνθούμε σε όλα τα επίπεδα της ευρωπαϊκής κοινωνίας: ιθύνοντες και πολίτες.
Πρέπει, δηλαδή, να επανακτήσουμε τον έλεγχο ως προς την εικόνα της Ελλάδας. Επί του παρόντος, το κενό λόγου αφήνει έδαφος σε μια ανεύθυνη πληροφόρηση η οποία οδηγεί σε στρεβλώσεις και παραμορφώσεις της πραγματικότητας. Αντίστοιχη προσπάθεια χρειάζεται και ως προς ότι αφορά την εικόνα της Ευρώπης.
Οι σημερινές δυσκολίες με την τρόικα, η απογοήτευση από το έλλειμμα της ευρωπαϊκής αναγνώρισης και, last but not least, οι απειλητικά επερχόμενες ευρωπαϊκές εκλογές οφείλουν να οδηγήσουν σε μια θεμελιακή αναθεώρηση της επικοινωνίας ανάμεσα στο κέντρο και την περιφέρεια.
Γιώργος Πρεβελάκης
Πηγή

.~`~.
VI
Η διαπίστωση ότι ο Eλληνισμός μάλλον έχει τελειώσει ιστορικά, ότι βγήκε από τον στίβο της Iστορίας, είναι ανυπόφορη για μας τους ακόμα ελληνώνυμους. Mας πονάει. Oφείλουμε ωστόσο να ελέγξουμε τον ρεαλισμό της.
Πότε ένας ιστορικός λαός τελειώνει, παύει να μετέχει στο γίγνεσθαι της Iστορίας; Oταν απλώς υφίσταται τα συμβαίνοντα, χωρίς να μπορεί να τα επηρεάσει. Oταν παύει να σαρκώνει στοιχεία ενεργούμενης ετερότητας, μοναδικότητες που ενδιαφέρουν ευρύτερα, αφορούν σε καθολικές ανθρώπινες ανάγκες.
Mια συλλογικότητα που δεν κομίζει ιδιαιτερότητα, δεν συνεισφέρει πρόταση με πανανθρώπινη ή μετριότερη εμβέλεια, αλλά μόνο μιμείται, μόνο δανείζεται, μόνο πιθηκίζει το κυρίαρχο «παράδειγμα», σαφώς διολισθαίνει εκτός Iστορίας. Συνεχίζει να υπάρχει, αλλά παθητικά, στο περιθώριο ή ουραγός. Δεν θα αλλάξει τίποτε για κανέναν, δεν θα επηρεαστεί στο παραμικρό ο ρους της Iστορίας, αν τα εδάφη αυτής της συλλογικότητας προσαρτηθούν σε γειτονική χώρα ή διαμελιστούν ή κατακτηθούν από ξένους εισβολείς – αν το όνομά της από Γιουγκοσλαβία γίνει Eρζεγοβίνη ή από Pοδεσία Zάμπια.
Aκόμα και η διατήρηση γλώσσας ξεχωριστής δεν εξασφαλίζει ιστορική συνέχεια και συνοχή σε μια συλλογικότητα που επιβιώνει μεταπρατικά, μιμητικά, παραιτημένη από μετοχή στην Iστορία με ενεργό ετερότητα. Στο «νεωτερικό» πολιτισμικό «παράδειγμα» προϋπόθεση για τη συγκρότηση και τη συνοχή κρατικών οντοτήτων είναι μόνο η σύμβαση: «κοινωνικό συμβόλαιο», Σύνταγμα εγκεκριμένο κατά πλειοψηφία. Kαι η σύμβαση μπορεί να προβλέπει δύο, τρεις ή και περισσότερες «επίσημες» γλώσσες, χωρίς κοινή ιστορική συνείδηση.
Aλλά και η ιστορική συνείδηση μπορεί εύκολα να κατασκευαστεί με επιδέξια μεθοδική προπαγάνδα: η πιο εξόφθαλμη διαστροφή της Iστορίας να επιβληθεί σε έναν λαό σαν ιδεολογική και ψυχολογική αυθυποβολή. Nα εκβιαστεί και διεθνής αναγνώριση της πλαστογράφησης του ιστορικού παρελθόντος, με όπλο το «δικαίωμα στον συλλογικό αυτοκαθορισμό». Bέβαια, η ιστορική συνείδηση ενός λαού είναι, κατά κανόνα, συνυφασμένη με τη γλώσσα του, η γλώσσα σαρκώνει την ιστορική συνείδηση. Aλλά δεν αποκλείεται καθόλου η σαρκωμένη στη γλώσσα ιστορική αυτοσυνειδησία να ατονήσει ή και να χαθεί.
Πώς χάνεται η ιστορική αυτογνωσία και ταυτότητα η αποτυπωμένη στη γλώσσα ενός λαού; Oι Eλληνώνυμοι σήμερα συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε λέξεις που ζουν τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια στη ζωντανή ελληνική λαλιά: μιλάμε για «κοινωνία», «δημοκρατία», «αλήθεια», «λόγο». Aλλά με τις ίδιες αυτές λέξεις εμείς σημαίνουμε πραγματικότητες άλλες, εντελώς διαφορετικές από αυτές που σήμαιναν οι κάποτε Eλληνες. Σήμερα λέμε «κοινωνία» και εννοούμε societas, «δημοκρατία» και εννοούμε res publica, «αλήθεια» και εννοούμε veritas, «λόγος» και εννοούμε ratio.
Συντηρούμε ακόμα, κουτσά-στραβά, τα σημαίνοντα. Aλλά έχουμε χάσει τα σημαινόμενα, τη γνώση του «τρόπου» των Eλλήνων. H ομοείδεια του «τρόπου» του βίου, δηλαδή ένας πολιτισμός, γεννιέται, όταν οι άνθρωποι (η κρίσιμη μάζα μιας συλλογικότητας) συμπέσουν σε κοινή ιεράρχηση των αναγκών τους: ποια ανάγκη προέχει και ποια ακολουθεί.
Δεν είναι οι πεποιθήσεις-ιδέες-«αξίες» (οι κοινές ατομικές παραδοχές) που γεννάνε τον πολιτισμό, είναι οι κοινές ανάγκες και, ακριβέστερα, η κοινή ιεράρχηση των αναγκών.
Oι Eλληνες σημάδεψαν την ανθρώπινη Iστορία, επειδή αυτοί, για πρώτη (μάλλον και μοναδική) φορά, έδωσαν προτεραιότητα στην ανάγκη τους για την αλήθεια πριν από κάθε αναζήτηση χρησιμότητας. Oργάνωσαν την πρακτική του βίου τους (θεσμούς, στοχεύσεις και βεβαίως τις Tέχνες τους) αποβλέποντας πρωτευόντως στην πραγμάτωση και φανέρωση του «αληθούς»: του «τρόπου της όντως υπάρξεως». Kαι «όντως ύπαρξη», «κατ’ αλήθειαν» ύπαρξη, είναι αυτή που δεν μεταβάλλεται, δεν αλλοιώνεται, δεν φθείρεται, δεν πεθαίνει.
Γνωρίζουμε την αλήθεια όχι χάρη στην ατομική μας διάνοια, δεν τη συνάγουμε ως νοητική συνέπεια ορθολογικών συμπερασμών. Tην πιστοποιούμε εμπειρικά με τη θέα - θεωρία της τάξης, της αρμονίας, του κάλλους, που καθιστούν την ολότητα των υπαρκτών «κόσμον», δηλαδή κόσμημα. Tα επιμέρους υπαρκτά είναι φθαρτά, εφήμερα, θνητά.
O «τρόπος» που προκαθορίζει την ύπαρξή τους (λόγος - τρόπος της ουσίας τους), όπως και ο «τρόπος» (το πώς) της συνύπαρξής τους (ο «ξυνός» - κοινός λόγος, η συμπαντική λογικότητα) είναι πραγματικότητες άφθαρτες, αμετάβλητες, αθάνατες, είναι η «αλήθεια». Για τον Eλληνα «αλήθεια» είναι ο εμπειρικά προσιτός και πιστοποιούμενος «τρόπος της του παντός διοικήσεως» (Hράκλειτος). Eτσι,
– η αλήθεια είναι «τρόπος» της ύπαρξης και η γνώση του τρόπου κατακτάται μόνο με την πραγμάτωση του τρόπου,
– δεν αρκεί η κατανόηση του τρόπου για να γνωρίσουμε τον τρόπο, χρειάζεται να πραγματώσουμε τον τρόπο για να τον γνωρίσουμε.
Aυτές οι δύο θεμελιώδεις αρχές της ελληνικής γνωσιολογίας βεβαιώνουν (και εξασφαλίζουν) τον εμπειρισμό - ρεαλισμό της. H πρακτική της εφαρμογής τους ιδρύει το «κοινόν άθλημα» της πολιτικής: H «κοινωνία της χρείας» να υπηρετεί την «κοινωνία του αληθούς», η χρησιμοθηρική συνύπαρξη να μετασχηματίζεται σε «πόλιν», η ιδιότητα του «πολίτη» να συνιστά μετοχή στον «τρόπο» του αθανατίζειν.
Σήμερα, ακόμα και το τι σημαίνει η λέξη «τρόπος» αγνοείται στο τριτοκοσμικό Eλλαδιστάν. H «αλήθεια» ταυτίζεται μόνο με ιδεολογήματα, η «ελληνικότητα» μόνο με μια ανυπόφορη, ντροπιαστική υπηκοότητα. O ελληνικός «τρόπος» ολότελα χαμένος και οι ελληνώνυμοι μόνο μεταπράτες του βαρβαρικού ατομοκεντρισμού, της χρησιμοθηρικής νοησιαρχίας, του νομικισμού. Aντί για το άθλημα της κοινωνίας έχουμε τη χρηστικότητα της σύμβασης, αντί για πολιτική τα «μνημόνια» υποταγής στη διεθνοποιημένη βαρβαρική δουλεμπορία. Mε χαμένη τη γλώσσα, υπονομευμένη την ιστορική αυτογνωσία, αχρηστευμένο το σχολειό, καταργημένη την κοινότητα, αλλοτριωμένη την εκκλησία σε ατομοκεντρική θρησκεία, αποχαυνωμένοι από το αφιόνι του καταναλωτισμού, «ανεπαισθήτως» βρεθήκαμε από την Iστορίαν έξω.
Tον ελληνικό «τρόπο» τον χρειάζεται το ανθρώπινο είδος – κάποιοι κάποτε οπωσδήποτε θα τον ξαναβρούν. Oσοι αφυπνιστούν στην ανάγκη για προτεραιότητα της αλήθειας απέναντι στη χρησιμότητα, της «σχέσης» απέναντι στη σύμβαση, της «μετοχής» απέναντι στο δικαίωμα. Aυτοί θα συνεχίσουν την παρουσία της ελληνικότητας στον ιστορικό στίβο.
Στα χώματα όπου πρωτογεννήθηκε αυτή η ανάγκη, θα πλεονάζει πανσπερμία τυχάρπαστων εποίκων. Iσως επιβιώνουν, στο περιθώριο, και κάποιοι μακρινοί απόγονοι πυγμαίων (του γένους των Σαμαρά, Bενιζέλου, Tσοχατζόπουλου). Mε κώδικα συνεννόησης κάποια χρηστική εσπεράντο – συνταγή Pεπούση. Eίναι πολύ πιθανό να γράφουν ακόμα συνθήματα στους τοίχους.
Χρήστος Γιανναράς
Πηγή

.~`~.
VII
Ο ελληνισμός έχει δύο συνιστώσες, έσω και έξω, οι οποίες συνδέονται με στενούς και δυναμικούς δεσμούς· οικογενειακούς, θρησκευτικούς, τοπικιστικούς, εθνικούς. Οι σχέσεις τους τροφοδοτούνται συνεχώς με μετακινήσεις προσώπων και μηνυμάτων. Η ραγδαία ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών και των αεροπορικών μεταφορών έχει συνεισφέρει στην συνοχή και την επικοινωνία.
Κράτος και διασπορά, όμως, διαφέρουν ριζικά, λόγω των συνθηκών ζωής και λειτουργίας. Ο κόσμος της διασποράς παρακολουθεί και βιώνει de facto τις διεθνείς εξελίξεις καθώς η ατομική, οικογενειακή και κοινοτική επιβίωση εξαρτώνται από την ταχεία προσαρμογή σε ένα απαιτητικό περιβάλλον. Η πολυκεντρικότητα της διασποράς προσφέρει επί πλέον οικουμενική εποπτεία. Αντιθέτως, η έσω Ελλάδα τείνει, όπως κάθε κράτος, να καλλιεργεί την εσωστρέφεια.
Οι διαφορές αυτές έχουν ενταθεί. Η παγκοσμιοποίηση και η εξέλιξη των γενεών σε πολλούς κλάδους της ελληνικής διασποράς και, ιδιαιτέρως του αμερικανικού, έχουν ενισχύσει τον κοσμοπολιτισμό της. Η έσω Ελλάδα, επωφελούμενη από τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και το δάνειο χρήμα, απώλεσε το κίνητρο της προσαρμογής. Ανέπτυξε αυτιστικά σύνδρομα και καλλιέργησε στάσεις και αντιλήψεις εκτός διεθνούς πραγματικότητας. Διαμορφώθηκε, επομένως, ένα πνευματικό χάσμα μεταξύ κράτους και διασποράς.
Όσο έρρεε το εύκολο χρήμα, η επίσημη Ελλάδα θυμόταν την διασπορά μόνον για τους στόχους της εξωτερικής της πολιτικής, καθώς υπήρχε το προηγούμενο του ελληνικού lobbying το 1974. Όμως, οι υποκινούμενες κινητοποιήσεις, σε αντίθεση με την αυθόρμητη αντίδραση των Ελληνοαμερικανών, η οποία απέτρεψε τετελεσμένα στο κυπριακό, εξήγαγαν προβλήματα. Η προσπάθεια να τεθεί ο οικουμενισμός της διασποράς υπό την διεύθυνση του ελληνικού κέντρου, το διαβλητό «συμβούλιο αποδήμου ελληνισμού» (ΣΑΕ), επιδείνωσε το κλίμα καχυποψίας. Οι γραφειοκρατικές ταλαιπωρίες και η οικονομική αφαίμαξη την οποία υφίστανται επί ελληνικού εδάφους αποθάρρυναν και απομάκρυναν. Τέλος, ο πρόσφατος διεθνής διασυρμός των Ελλήνων, τις συνέπειες του οποίου βιώνει η διασπορά, εγείρει θυμό και αγανάκτηση έναντι των εν Ελλάδι υπαιτίων.
Μετά το 2009, το παρακμιακό ελλαδικό σύστημα αντιμετώπισε την διασπορά ως ανεκμετάλλευτη πηγή πόρων, με επικλήσεις στον πατριωτισμό των Ελλήνων του εξωτερικού. Στο παγκόσμιο συνέδριο των Κρητών στον 'Αγιο Νικόλαο προ διετίας, στην ad hoc πρόσκληση του πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου για επενδύσεις στην Ελλάδα, οι αντιδράσεις των συνέδρων συνοψίζονται στην απάντηση ενός επιφανούς ελληνοαμερικανού επιχειρηματία: «μας ζητάτε να ρίξουμε καλό σπόρο σε άγονη γη».
Η διασπορά, ήταν πάντοτε η στρατηγική εφεδρεία του ελληνικού κράτους. Στους δύσκολους καιρούς μας, χρειάζεται η συμβολή της. Το πλεονέκτημά της, ωστόσο, δεν είναι κυρίως οικονομικό. Η διασπορά διαθέτει το κεφάλαιο που λείπει περισσότερο από την σημερινή Ελλάδα, δηλαδή την επαφή με την διεθνή πραγματικότητα. Οι Έλληνες του εξωτερικού μπορούν να συνδέσουν εμπράκτως τους Έλληνες του εσωτερικού με τον σύγχρονο κόσμο, τις απαιτήσεις και τις ευκαιρίες του.
Αυτό δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς ουσιαστική ελευθερία κινήσεων. Οι Έλληνες του εξωτερικού διαθέτουν αρνητική εμπειρία: τα ποικίλα ελλαδικά κατεστημένα επανειλημμένως επεδίωξαν να τους χρησιμοποιήσουν, για κατ'όνομα μεταρρυθμίσεις· στην πραγματικότητα ως άλλοθι της ακινησίας. Το άνοιγμα της Ελλάδας, φορείς της οποίας αποτελούν οι Έλληνες του εξωτερικού, χρειάζεται ρήξη με τους παράγοντες του συντηρητισμού, συμμαχία και συντονισμό με τις υγιείς δυνάμεις.
Η παρέμβαση των Ελλήνων της διασποράς δεν νοείται ως εισβολή ετεροχθόνων για να επιμεριστούν την ελλαδική πρόσοδο. Στόχος δεν είναι να παλιννοστήσουν οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες, πανεπιστημιακοί ή δημοσιογράφοι για να απορροφηθούν από το υφιστάμενο σύστημα. Αντιθέτως, πρέπει να παραμείνουν ενεργοί στη διασπορά. Το ζητούμενο είναι να αναπτυχθούν δεσμοί συνεργασίας και ανταλλαγής εμπειρίας και υποστήριξης. Μεταξύ έσω και έξω Ελλάδας χρειάζεται να διαμορφωθεί ένας ενδιάμεσος επιχειρηματικός, πολιτικός και πνευματικός χώρος, ο οποίος να λειτουργεί ως ιμάντας αμφίδρομης μετάδοσης.
Όπως σε κάθε κρίση, η σχέση έσω και έξω Ελλάδος αλλάζει. Το πεδίο συνεργασίας, ανταγωνισμού και διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις δύο συνιστώσες θα αποτελέσει, αναπόφευκτα, ένα από τα κεφάλαια στην επιθυμητή επανίδρυση της Ελλάδας. Θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από τους υπευθύνους πολιτικούς με προσοχή και σοβαρότητα. Για να γεφυρωθεί το χάσμα, αντιλήψεις, δομές, πράξεις και συνήθειες τις οποίες κληροδότησε η προηγούμενη περίοδος πρέπει να αναθεωρηθούν άρδην.
Γιώργος Πρεβελάκης
Πηγή

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Θραύσματα μιας Ὀδύσσειας της ελληνικότητας και του ἑλληνίζειν, μιας θέασης ανάμεσα στην οικουμενικότητα και την τοπικότητα.

$
0
0

Αρχικά, μετάλλαξη της ταυτότητας, του σκληρού πυρήνα του πολιτεύματος (και άρα των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων), αποσάθρωση των πολιτειακών λειτουργιών και του πολιτειακού μηχανισμού, υψηλή ανεργία και κοινωνική αποσύνθεση (συνοδευόμενη από sauce ιδεολογικής λιπαρότητας, συνθημάτων και κομματική εκμετάλλευση διαφόρων ζητημάτων) παράλληλα με ψυχολογικό, mediaκό, οικονομικό και πολιτισμικό πόλεμο τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Αποσύνθεση της δημόσιας σφαίρας και παράλληλη ανάδυση μαφιόζικων συμμοριών, δολοφονίες, μπραβιλίκια, προστασίες, εμπρησμοί, γκετοποίηση περιοχών, σκουπιδότοποι και λαθρεμπόριο σωμάτων και ψυχών. Κατακερματισμένη κοινωνία, τμηματική κυριαρχία, περιοχές όπου κυριαρχεί ο νόμος και παραδίπλα περιοχές όπου κυριαρχεί ο φόβος. Όταν τα προηγούμενα συνυπάρχουν σε απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων με «καλλιτεχνικές εκδηλώσεις» και καφετέριες «με θέα την ακρόπολη» και το λόφο των Μουσών (Φιλοπάππου), τότε οδεύεις ολοταχώς στο να μετασχηματιστεις σε μια μεταμοντέρνα ελλαδίτικη νεομεσαιωνικήχωματερή της «παγκοσμιοποίησης» (αυτής της μυθικής λέξης). Αυτή είναι η μεταμοντέρνα ελλαδίτικη νεομεσαιωνική«αναπτυξιακή» κουρελού που μετατρέπει ανθρωπογεωγραφίες σε υποπροϊόντα του παραγωγισμού και του αποδοτισμού, που κατασκευάζει οικονομικά, πνευματικά, δημογραφικά και εθνογραφικά γκέτο μέσω μπαλωμάτων από επικαλυπτόμενες εξουσίες, παράλληλα επίπεδα κυριαρχίας και πολλαπλής αφοσίωσης.
Σε ένα τοπίο όπως το προηγούμενο, δεν είναι ούτε εύκολο ούτε απλό, εάν -νιώθεις πως- μετέχεις σε μια γλώσσα, σε μια πραξεολογία και σε μια ιστορικότητα όπου διαθέτει μια λέξη ελληνική (της οποίας άραγε ποιά είναι η μετάφραση;) όπως ο συνάνθρωπος, να αντιστέκεσαι όταν σου επιβάλλεται -και πρέπει- να σκέφτεσαι με όρους humanitarianismου, διαφορετικά θεωρείσαι απόκληρος. Δεν είναι ούτε εύκολο ούτε απλό εάν -νιώθεις πως- φέρεις μια πρωτογενή οικουμενικότητα να αντιστέκεσαι όταν σου επιβάλλεται -και πρέπει- να σκέφτεσαι με όρους ευρωκεντρικού universalismου και δυτικοκεντρικού globalismου, διαφορετικά θεωρείσαι εκτός (εχθρός του) νόμου, εκτός (εχθρός της) ανθρωπότητας. Δεν είναι ούτε εύκολο ούτε απλό όταν το πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος (άσχετα αν συμφωνείς ή διαφωνείς μαζί του) σου επιβάλλεται -και πρέπει- να το σκέφτεσαι με όρους μετάλλαξης σε πάντων χρημάτων μέτρον χρήμα, θέαμα, αριθμοί, αντικείμενο, επιθυμία και εμπόρευμα. Όταν βρίσκεσαι εντός μιας τέτοιας κατάστασης, αναγκαστικά παράλληλα με την προσπάθεια σου να ζήσεις, ξεβράζουν σκέψεις, μια αυθόρμητη προσπάθεια διαφορετικής νοοπολιτικήςστάσης από την κυρίαρχη. Θραύσματα μιας πνευματικής Ὀδύσσειας, μιας αναζήτησης της ελληνικότητας και του ἑλληνίζειν, μιας θέασης ανάμεσα στην οικουμενικότητα και την τοπικότητα είναι τα επόμενα. Άλλωστε η Οδύσσεια των ανθρώπων ποτέ δεν ήταν ούτε εύκολη ούτε απλή.
*

2012
Οκτώβριος
*

Νοέμβριος
*

Δεκέμβριος
*


2013
Ιανουάριος
*

Φεβρουάριος
Είπαν ή έγραψαν... - «καινοφανή ανωδικά» γνωσιακά...
*

Μάρτιος
.~`~.
*

Απρίλιος
*

Μάιος
*

Ιούνιος
*

Ιούλιος
*

Αύγουστος
*

Σεπτέμβριος
*

Οκτώβριος
*

Νοέμβριος

.~`~.

Είπαν ή έγραψαν... Προς -μελλοντική- γνώσιν.

$
0
0

Όχι οι πρώτες ύλες (οι οποίες -μόνες- κανέναν ρόλο δεν ήταν δυνατόν να παίζουν για τις εσωτερικές οικονομίες των χωρών που τις είχαν...), αλλά η συρρίκνωση των άλλων πολιτισμών υπήρξε η προϋπόθεση συγκεντρώσεως του κεφαλαίου της βιομηχανικής παραγωγής.


.~`~.

Ευρώπη, Ρωσία και Ουκρανία και Βορειοανατολική Ασία, Κίνα και Ιαπωνία.

$
0
0

.~`~.
I
Ευρώπη, Ρωσία και Ουκρανία

Ευρασιατικός πρόλογος
Για το μεγαλύτερο μέρος του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα, η Σοβιετική Ένωση ήλεγχε την Ευρασία - από τη κεντρική Γερμανία ως τον Ειρηνικό, και νότια μέχρι τον Καύκασο και τον Ινδοκούς. Όταν η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε, το δυτικό της σύνορο μετακινήθηκε ανατολικά σχεδόν χίλια εξακόσια (1600) χιλιόμετρα, από τα σύνορα της Δυτικής Γερμανίας μέχρι τα σύνορα της Ρωσίας με τη Λευκορωσία. Από τον Ινδοκούς το σύνορο της μετακινήθηκε βόρεια χιλιάδες χιλιόμετρα ως το ρωσικό σύνορο με το Καζακστάν. Η Ρωσία εκδιώχθηκε από το σύνορο της Τουρκίας προς τα βόρεια, ως τον βόρειο Καύκασο, όπου εξακολουθεί να παλεύει να κρατήσει την κυριαρχία της περιοχής. Η ρωσική δύναμη τώρα έχει υποχωρήσει πιο ανατολικά από ό,τι ήταν εδώ και αιώνες...
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενώσεως στα τέλη του είκοστου αιώνα, οι ξένες δυνάμεις επενέβησαν για να εκμεταλλευτούν την οικονομία της Ρωσίας, δημιουργώντας μια εποχή χάους και φτώχιας. Επίσης εσπευσαν να ενσωματώσουν όσα περισσότερα μπορούσαν από τη ρωσική αυτοκρατορία στις δικές τους σφαίρες επιρροής. Η Ανατολική Ευρώπη απορροφήθηκε στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, και τα κράτη της Βαλτικής απορροφήθηκαν επίσης στο ΝΑΤΟ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες απέκτησαν στενή σχέση τόσο με τη Γεωργία στον Καύκασο όσο και με πολλά από τα «σταν» της Κεντρικής Ασίας, ειδικότερα μετά την 11η Σεπτεμβρίου, όταν οι Ρώσοι επέτρεψαν στις αμερικανικές δυνάμεις την είσοδο στην περιοχή για να διεξαγάγουν τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Το πιο σημαντικό, η Ουκρανία θέσπισε συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και απομακρύνθηκε από τη Ρωσία - αυτό ήταν ένα κρίσιμο σημείο στη ρωσική ιστορία.

Η στρατηγική σημασία της Ουκρανίας
Η πορτοκαλί επανάσταση στην Ουκρανία, από τον Δεκέμβριο του 2004 ως τον Ιανουάριο του 2005, ήταν η στιγμή κατά την οποία ο μετα-Ψυχρός Πόλεμος τέλειωσε πραγματικά στην Ρωσία. Οι Ρώσοι είδαν τα γεγονότα στην Ουκρανία σαν μια προσπάθεια των Ηνωμένων Πολιτειών να τραβήξουν την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και να θέσουν έτσι τα θεμέλια για τη διάλυση της Ρωσίας. Για να είμαι ειλικρινής, υπήρχε κάποια αλήθεια στην άποψη των Ρώσων.
Αν η Δύση είχε καταφέρει να κυριαρχήσει στην Ουκρανία, η Ρωσία θα είχε μείνει ανυπεράσπιστη.
Το νότιο σύνορο με τη Λευκορωσία, καθώς επίσης και το νοτιοδυτικό σύνορο με τη Ρωσία, θα είχαν μείνει αρκετά ανοιχτά. Επιπλέον, η απόσταση ανάμεσα στην Ουκρανία και στο δυτικό Καζακστάν είναι μόνο 645 χιλιόμετρα περίπου, και αυτό είναι το κενό μέσα από το οποίο κατάφερνε η Ρωσία να ασκεί την ισχύ της στον Καύκασο.
Πρέπει να υποθέσουμε λοιπόν, ότι υπό αυτές τις συνθήκες η Ρωσία θα είχε χάσει την ικανότητα της να ελέγχει τον Καύκασο και θα είχε αναγκαστεί να υποχωρήσει ακόμη βορειότερα από την Τσετσενία. Οι Ρώσοι θα εγκατέλειπαν κομμάτια της ίδιας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, και το νότιο πλευρό της Ρωσίας θα γινόταν εξαιρετικά ευπαθές. Η Ρωσία θα συνέχιζε να διασπάται έως ότου θα επέστρεφε στα μεσαιωνικά της σύνορα. Αν η Ρωσία είχε διασπαστεί ως αυτόν τον βαθμό, θα είχε δημιουργήσει χάος στην Ευρασία - πράγμα για το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα είχαν αντίρρηση, εφ'όσον η υψηλή στρατηγική των ΗΠΑστόχευε πάντα στη διάσπαση της Ευρασίαςως την πρώτη γραμμή άμυνας για τον αμερικανικό έλεγχο των θαλασσών [αυτό είναι το ένα δόγμα, το άλλο αναφέρεται στο μέρος II το οποίο αφορά την Βορειοανατολική Ασία και την Κίνα]. Έτσι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν κάθε λόγο να ενθαρρύνουν αυτή τη διαδικασία. Η Ρωσία είχε κάθε λόγο να την εμποδίσει...
Η Ρωσία ξεκοιλιάστηκε μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. Η Αγία Πετρούπολη, το στολίδι της ήταν περίπου χίλια εξακόσια (1600) χιλιόμετρα μακριά από τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ το 1989. Τώρα είναι λιγότερο από 160 χιλιόμετρα. Το 1989, η Μόσχα ήταν χίλια εννιακόσια (1900) χιλιόμετρα από τα όρια της ρωσικής δύναμης. Τώρα είναι περίπου εκατόν εξήντα (160) χιλιόμετρα... Η Ουκρανία και η Λευκορωσία είναι το παν για τους Ρώσους. Αν έπεφταν σε εχθρικά χέρια -για παράδειγμα, αν γίνονταν μέλη του ΝΑΤΟ- η Ρωσία θα αντιμετώπιζε θανάσιμο κίνδυνο. Η Μόσχα βρίσκεται λίγο παραπάνω από ενενήντα (90) χιλιόμετρα από το ρωσικό σύνορο με τη Λευκορωσία, η Ουκρανία λιγότερο από ενενήντα (90) χιλιόμετρα από το Βόλγκογκραντ, πρώην Στάλινγκραντ. Η Ρωσία υπερασπίστηκε τον εαυτό της ενάντια στον Ναπολέοντα και στον Χίτλερ χρησιμοποιώντας το βάθος. Χωρίς τη Λευκορωσία και την Ουκρανία δεν υπάρχει βάθος... Φυσικά είναι παράλογο να φαντάζεται κανείς το ΝΑΤΟ να αποτελεί απειλή για τη Ρωσία. Αλλά οι Ρώσοι σκέπτονται με όρους εικοσαετών κύκλων, και ξέρουν πόσο εύκολα το παράλογο γίνεται πιθανό.
---------------------------------------------------------------
Οι εικοσαετείς κύκλοι ή πως το παράλογο γίνεται πιθανό κατά τον συγγραφέα
Διαβάζουμε: Φανταστείτε ότι ζούσατε το καλοκαίρι του 1900, και κατοικούσατε στο Λονδίνο, την τότε πρωτεύουσα του κόσμου. Η Ευρώπη κυβερνούσε το Ανατολικό Ημισφαίριο... είχε ειρήνη και απολάμβανε μια άνευ προηγουμένου ευημερία... η ευρωπαϊκή αλληλεξάρτηση λόγω του εμπορίου και των επενδύσεων ήταν τόσο μεγάλη ώστε σοβαροί άνθρωποι ισχυρίζονταν ότι ο πόλεμος ήταν κάτι αδύνατο -και αν όχι αδύνατο, ότι θα τελείωνε μερικές εβδομάδες μετά την έναρξη του- επειδή οι παγκόσμιες οικονομικές αγορές δεν θα μπορούσαν να αντέξουν την πίεση. Το μέλλον έμοιαζε καθορισμένο: μια ειρηνική, ευημερούσα Ευρώπη θα κυβερνούσε τον κόσμο.
Τώρα φανταστείτε τον εαυτό σας το καλοκαίρι του 1920. Η Ευρώπη έχει διχαστεί από έναν βασανιστικό πόλεμο. Η ήπειρος έχει γίνει κομμάτια. Η αυστρο-ουγγρική, η γερμανική και η οθωμανική αυτοκρατορία χάθηκαν, και εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν... Ο πόλεμος τελείωσε όταν παρενέβη ένας αμερικανικός στρατός ενος εκατομμυρίου αντρών - ένας στρατός που ήρθε και αμέσως μετά έφυγε. Ο κομμουνισμός επικράτησε στη Ρωσία, αλλά δεν ήταν ξεκάθαρο αν θα επιβίωνε. Οι χώρες οι οποίες βρίσκονταν στη περιφέρεια της ευρωπαϊκής δύναμης, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία, ξαφνικά αναδύθηκαν ως υπερδυνάμεις... Φανταστείτε (συντομογραφικά από εδώ και πέρα) το καλοκαίρι του 1940 [η Γερμανία διαφαινόταν πως θα κυριαρχήσει]... 1960 [η Γερμανία και η Ευρώπη χωρισμένη υπό τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση]... 1980 [ήττα στο Βιετνάμ, αίσθηση υποχώρησης της ισχύος των ΗΠΑ και δυναμικής καθόδου της ΕΣΣΔ προς τις πετρελαιοπηγές - περιορισμός μέσω συμμαχίας ΗΠΑ-Κίνας]... 2000 [η Σοβιετική Ένωση έχει καταρρεύσει, η Κίνα αναδύεται, το ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη]
---------------------------------------------------------------
Ξέρουν επίσης οι Ρώσοι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ έχουν επεκτείνει συστηματικά το φάσμα της επιρροής τους συμπεριλαμβάνοντας ως μέλη του ΝΑΤΟ κράτη της Ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής. Αμέσως όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να προσπαθούν να στρατολογήσουν την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, οι Ρώσοι άλλαξαν την αποψή τους τόσο για τις αμερικανικές προθέσεις όσο και για τις προθέσεις της Ουκρανίας. Σύμφωνα με τη ρωσική άποψη, η επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία απειλεί τα ρωσικά συμφέροντα με τον ίδιο τρόπο που θα είχε γίνει αν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας είχε φθάσει ως το Μεξικό. Όταν μια εξέγερση υπέρ της Δύσης το 2004 -η πορτοκαλί επανάσταση- έμοιαζε έτοιμη να βάλει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, οι Ρώσοι κατηγόρησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι προσπαθούσαν να περικυκλώσουν και να καταστρέψουν τη Ρωσία. Το τι σκέπτονταν οι Αμερικανοί είναι ένα θέμα προς συζήτηση. Το γεγονός ότι η Ουκρανία ως μέλος του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφική για τη ρωσική εθνική ασφάλεια δεν είναι.
Οι Ρώσοι δεν κινητοποίησαν το στρατό τους. Αντίθετα κινητοποίησαν τις μυστικές τους υπηρεσίες, οι οποίες είχαν εξαιρετικές διασυνδέσεις στην Ουκρανία. Οι Ρώσοι υπονόμευσαν την Πορτοκαλί Επανάσταση, εκμεταλλευόμενοι ένα σχίσμα ανάμεσα στην ανατολική Ουκρανία που υποστήριζε τους Ρώσους και στη δυτική Ουκρανία που υποστήριζε τους Ευρωπαίους. Όπως αποδείχθηκε δεν ήταν καθόλου δύσκολο, και αρκετά γρήγορα η ουκρανική πολιτική ακινητοποιήθηκε. Είναι μονάχα θέμα χρόνου να κυριαρχήσει η ρωσική επιρροή στο Κίεβο. Η Λευκορωσία αποτελεί πιο εύκολο ζήτημα.
---------------------------------------------------------------
Το πολιτικό φάσμα στην Ουκρανία δεν είναι βέβαια διχασμένο ανάμεσα σε «αριστερά» και «δεξιά», αλλά ανάμεσα σε φιλοδυτικό και φιλοανατολικό -προσανατολισμό- καθώς όλο και πιο έντονα, όπως έχω γράψει και παλαιότερα, το «the West and the Rest» εσωτερικεύεται σε πολλά εθνικά πολιτικά συστήματα (μόνο που έχει πολύ διαφορετική σημασία σε κάθε περιοχή).
Ένα ανέκδοτο πάντως που κυκλοφορεί για την Ουκρανία είναι το εξής: Πότε θα ενταχθεί η Ουκρανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ένταξης της Τουρκίας. Και αντίστροφα. Πότε θα ενταχθεί η Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ένταξης της Ουκρανίας.
---------------------------------------------------------------

Μεταστροφή της ρωσικής στρατηγικής
Μετά από αυτό που η Ρωσία θεώρησε ως μια αμερικανική προσπάθεια να της προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη ζημιά, η Μόσχα στράφηκε σε μια στρατηγική επαναβεβαίωσης της σφαίρας επιρροής της στις περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η μεγάλη υποχώρηση της ρωσικής δύναμης τελείωσε στην Ουκρανία. Η ρωσική επιρροή τώρα αυξάνει προς τρεις κατευθύνσεις: προς την Κεντρική Ασία, προς τον Καύκασο, και, αναπόφευκτα, προς τη Δύση, τις χώρες της Βαλτικής και την Ανατολική Ευρώπη. Για την επόμενη γενιά, μέχρι περίπου το 2020, η πρωταρχική έγνοια της Ρωσίας θα είναι η ανασύσταση του ρωσικού κράτους και η αναβίωση της ρωσικής δύναμης στην περιοχή.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η γεωπολιτική αλλαγή ευθυγραμμίζεται με μια οικονομική αλλαγή. Ο Βλαντιμίρ Πούτινδεν βλέπει τη Ρωσία τόσο σαν μια βιομηχανική δύναμη όσο σαν έναν εξαγωγέα πρώτων υλών, η πιο σημαντική από τις οποίες είναι η ενέργεια (και ιδιαίτερα το φυσικό αέριο). Θέλοντας να θέσει την ενεργειακή βιομηχανία υπό κρατική επίβλεψη, αν όχι υπό άμεσο έλεγχο, διώχνει τα ξένα συμφέροντα και επαναπροσανατολίζει τη βιομηχανία προς τις εξαγωγές, ειδικότερα στην Ευρώπη. Οι υψηλές τιμές ενέργειας έχουν βοηθήσει στη σταθεροποίηση της ρωσικής οικονομίας εσωτερικά. Αλλά δεν θα περιορίσει τις ενέργειες του μόνο στην ενέργεια. Προσπαθεί επίσης να κεφαλαιοποιήσει τη ρωσική γεωργία, την ξυλεία, τον χρυσό, τα διαμάντια και άλλα αγαθά...
Από τα κράτη της Βαλτικής, νότια ως το ρουμανικό σύνορο, υπάρχει μια περιοχή όπου τα σύνορα ήταν πάντα αβέβαια και οι συγκρούσεις συχνές. Στον Βορρά, υπάρχει μια μακριά, στενή πεδιάδα, που εκτείνεται από τα Πυρηναία ως την Αγία Πετρούπολη. Εδώ [στο Great European Plain] δόθηκαν οι μεγαλύτεροι πόλεμοι της Ευρώπης. Αυτό είναι το μονοπάτι που ακολούθησαν ο Ναπολέων και ο Χίτλερ για να εισβάλλουν στη Ρωσία. Υπάρχουν λίγα φυσικά εμπόδια.
Επομένως, οι Ρώσοι πρέπει να σπρώξουν το σύνορο τους όσο πιο δυτικά μπορούν για να δημιουργήσουν μια ουδέτερη ζώνη. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έφθασαν ως το κέντρο της Γερμανίας ακολουθώντας αυτή τη πεδιάδα. Σήμερα, έχουν υποχωρήσει στα ανατολικά. Πρέπει να επιστρέψουν, και να κινηθούν όσο το δυνατόν πιο δυτικά. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη της Βαλτικής και η Πολωνία είναι, όπως και πριν, προβλήματα τα οποία πρέπει οπωσδήποτε να λύσει η Ρωσία [συγκεκριμένα η Πολωνία -αυτή η ταλαιπωρημένη χώρα των μεγάλων καλλιτεχνών- δεν είναι «πρόβλημα», αλλά μήλον της έριδος τόσο για τη Γερμανία και τη Ρωσία, όσο και για τις Η.Π.Α - ως φράγμα σε μια ενδεχόμενη (λέμε τώρα) προσέγγιση των δύο προηγούμενων].
Ο προσδιορισμός των ορίων της ρωσικής επιρροής θα είναι αμφιλεγόμενος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες -και οι χώρες εντός της παλιάς σοβιετικής σφαίρας- δεν θα θέλουν να φθάσει η Ρωσία πολύ μακριά. Το τελευταίο πράγμα που θέλουν τα κράτη της Βαλτικής είναι να βρεθούν ξανά κάτω από ρωσική κυριαρχία. Το ίδιο και τα κράτη νότια της βόρειας ευρωπαϊκής πεδιάδας, στα Καρπάθια. Οι πρώην σοβιετικοί δορυφόροι -ειδικότερα η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Ρουμανία- κατανοούν ότι η επιστροφή των ρωσικών δυνάμεων στα σύνορα τους θα αποτελούσε απειλή για την ασφάλεια τους. Και εφ'όσον αυτές οι χώρες είναι τώρα μέλη του ΝΑΤΟ, τα συμφέροντα τους επηρεάζουν αναγκαστικά τα συμφέροντα της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Το ανοιχτό ερώτημα είναι που θα τραβηχτεί η γραμμή στη Δύση. Αυτό αποτελεί ένα ιστορικό ερώτημα, και ήταν μια βασική πρόκληση στην Ευρώπη τα τελευταία εκατό χρόνια.



.~`~.
II
Βορειοανατολική Ασία, Κίνα και Ιαπωνία

Δύο προλογίσματα για (την Ευρώπη και) την Βορειοανατολική Ασία
- Ο κεντρικός στόχος της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, είναι να αποτελούν οι ΗΠΑ τον ηγεμόνα του Δυτικού Ημισφαιρίου και να μην έχουν κανέναν αντίπαλο ηγεμόνα είτε στην Ευρώπη είτε στη Βορειοανατολική Ασία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θέλουν έναν ανταγωνιστή ηγεμόνα. Την επαύριον του Ψυχρού Πολέμου, οι διαμορφωτές πολιτικής των ΗΠΑ παραμένουν σταθερά δεσμευμένοι σε αυτόν τον σκοπό. Ας λάβουμε υπόψη το παρακάτω απόσπασμα από ένα κείμενο σχεδιασμού του Πενταγώνου, το οποίο διέρευσε στον Τύπο το 1992: «Ο πρώτος αντικειμενικός σκοπός μας είναι να εμποδίσουμε την επανεμφάνιση ενός νέου αντιπάλου... ο οποίος θέτει απειλή του είδους και της κλίμακας που είχε θέσει στο παρελθόν η Σοβιετική Ένωση... Το νέο επίκεντρο που θα πρέπει να έχει τώρα η στρατηγική μας είναι η παρεμπόδιση της εμφάνισης οποιουδήποτε δυνητικού πλανητικού ανταγωνιστή».
- Η πεποίθηση των αισιόδοξων ότι η διεθνής πολιτική έχει υποστεί μια μεγάλη μεταβολή αφορά βασικά στις σχέσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, οι οποίες υποτίθεται ότι πλέον δεν θα εμπλέκονται σε ανταγωνισμό ασφάλειας και δεν θα διεξάγουν πολέμους μεταξύ τους ή με μικρές δυνάμεις στην περιφέρεια τους. Επομένως, η Ευρώπηκαι η Βορειοανατολική Ασία, οι περιοχές όπου υπάρχουν ομάδες μεγάλων δυνάμεων, θα πρέπει να είναι ζώνες ειρήνης ή, σύμφωνα με τη φημισμένη διατύπωση του Karl Deutsch, «πλουραλιστικές κοινότητες ασφάλειας».

Ανταγωνισμός ασφάλειας στη Βορειοανατολική Ασία του αύριο
Η Κίναέχει σύνορα, ορισμένα από τα οποία είναι ακόμη αμφισβητούμενα, με δεκατρία διαφορετικά κράτη. Συγκρούστηκε για εδάφη με την Ινδία το 1962, τη Σοβιετική Ένωση το 1969 και το Βιετνάμ το 1979. Όλα αυτά τα σύνορα εξακολουθούν να αμφισβητούνται. Η Κίνα διεκδικεί επίσης την Ταϊβάν, τα νησιά Σενκάκου/Ντιαογιουται(*), και διάφορα νησιωτικά συμπλέγματα στη νότια Κινεζική Θάλασσα, πολλά από τα οποία αυτή τη στιγμή δεν ελέγχει.
Συν τοις άλλοις, η Κίνα τείνει να θεωρεί, τόσο την Ιαπωνία, όσο και τις Ηνωμένες Πολιτείεςως δυνητικούς εχθρούς. Οι Κινέζοι ηγέτες διατηρούν έναν βαθιά ριζωμένο φόβο ότι η Ιαπωνία θα γίνει και πάλι μιλιταριστική, όπως ήταν πριν το 1945. Ανησυχούν επίσης μήπως οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αποφασισμένες να εμποδίσουν την Κίνα να γίνει κυρίαρχη μεγάλη δύναμη στη Βορειοανατολική Ασία. Σύμφωνα με έναν μελετητή: «Πολλοί Κινέζοι αναλυτές εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής πιστεύουν ότι οι συμμαχίες των ΗΠΑ με ασιατικές χώρες, ιδίως με την Ιαπωνία, θέτουν μια σοβαρή, μακροπρόθεσμη πρόκληση, αν όχι απειλη, για την εθνική ασφάλεια, την εθνική ενοποίηση και τον εκσυγχρονισμό της Κίνας» (**).
---------------------------------------------------------------
(*)Με αφορμή αυτά τα νησιά τα τελευταία χρόνια είναι συνεχής και επαναλαμβανόμενη η ένταση, όπως και η σημερινή κρίση επίσης μέσω της Air Defense Identification Zone σχετίζεται με αυτά.
(**) Yu Bin, «Containment by stealth». Στους Financial Times διαβάζουμε: «Οι Ευρωπαίοι δεν είναι τόσο ένθερμοι οπαδοί των πολιτικών που απομονώνουνόσο οι Αμερικανοί».
---------------------------------------------------------------
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι σχέσεις της Κίνας με την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει χειρότερες -και όχι καλύτερες- μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Τα τρία αυτά κράτη ήταν συνασπισμένα εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, και ελάχιστους λόγους είχαν να φοβούνται το ένα το άλλο... Για παράδειγμα, αμέσως μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η Ιαπωνία ήταν βέβαιη ότι η αυξανόμενη οικονομική αλληλεξάρτηση στην Ασία θα της επέτρεπε να διατηρήσει ειρηνικές σχέσεις με την Κίνα επ'άπειρον. Όμως κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1990, οι ιαπωνικές απόψεις για την Κίνα έχουν «σκληρύνει σημαντικά», και δείχνουν σημαδια «ενός ανήσυχου ρεαλισμού σχετικά με τις στρατηγικές προθέσεις της Κίνας»... η Κίνα έχει καταστήσει σαφές ότι αν η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες αναπτύξουν αντιπυραυλικές άμυνες οποιοδήποτε είδους, η ίδια θα αυξήσει σημαντικά το οπλοστάσιο των βαλλιστικών πυραύλων της ούτως ώστε να μπορεί να τις καταβάλλει [αντίστοιχο σκηνικό στην Ευρώπη με τη Ρωσία]... Τέλος, το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν εκατό χιλιάδες στρατιώτες στην Βορειοανατολική Ασία αντιφάσκει προς τον ισχυρισμό ότι η περιφέρεια αυτή είναι «προετοιμασμένη για ειρήνη». Αν ήταν έτσι, αυτές οι αμερικανικές δυνάμεις θα ήταν περιττές και θα μπορούσαν να σταλούν πίσω στη χώρα τους και να αποστρατευτούν, γλιτώνοντας τον Αμερικανό φορολογούμενο από ένα σημαντικό ποσό. Αντ'αυτού, παραμένουν στη θέση τους για να βοηθήσουν στην ειρήνευση μιας δυνητικά ασταθούς περιφέρειας.
Ο Joseph Nye, ένας από τους κύριους αρχιτέκτονες της μεταψυχροπολεμικής αμερικανικής πολιτικής στη Βορειοανατολική Ασία και ένας μελετητής με εδραιωμένη φήμη ως φιλελεύθερος θεωρητικός των διεθνών σχέσεων, διατύπωσε αυτό το επιχείρημα... Επισήμανε ότι: «Έχει γίνει της μόδας να λέγεται ότι ο κόσμος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο έχει περάσει από την εποχή της πολιτικής ισχύος στην εποχή της γεωοικονομίας. Τέτοιου είδους κλισέ δείχνουν ελλειπή και στενόμυαλη ανάλυση. Η πολιτική και η οικονομία συνδέονται. Τα διεθνή οικονομικά συστήματα εδράζονται στην διεθνή πολιτική τάξη». Στη συνέχεια ο Nye διατυπώνει το επιχείρημα του «ειρηνευτή»: «Η παρουσία των ΗΠΑ [στην Ασία] είναι μια δύναμη σταθερότητας, η οποία μειώνει την ανάγκη για ενίσχυση των εξοπλισμών και αποτρέπει την άνοδο ηγεμονικών δυνάμεων». Όχι μόνο «οι προκεχωρημένες δυνάμεις στην Ασία διασφαλίζουν ευρεία περιφερειακή ασφάλεια», αλλά επίσης «συνεισφέρουν στις τεράστιες πολιτικές και οικονομικές προόδους που πραγματοποιούν τα έθνη της περιφέρειας». Με λίγα λόγια, «οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η κρίσιμη μεταβλητή στην εξίσωση ασφάλειας την Ανατολικής Ασίας».

Δομή και σύγκρουση στη Βορειοανατολική Ασία του αύριο
Τρία κράτη της Βορειοανατολικής Ασίας έχουν σήμερα επαρκή πληθυσμό και πλούτο για να είναι μεγάλες δυνάμεις: η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ρωσία. Όμως κανένα από αυτά δεν είναι δυνητικός ηγεμόνας [έγραφε ο συγγραφέας το 2000]. Η Ιαπωνία είναι με διαφορά το πλουσιότερο κράτος της περιφέρειας [έγραφε ο συγγραφέας το 2000]. Το ακαθάριστο εθνικό προϊόν της (ΑΕΠ) είναι περίπου 3,5 φορές μεγαλύτερο από αυτό της Κίνας και πάνω από 12 φορές μεγαλύτερο από αυτό της Ρωσίας [έγραφε ο συγγραφέας το 2000].
---------------------------------------------------------------
Δυστυχώς, σε αντίθεση με ότι έχω κάνει για τις Η.Π.Ακαι την Ιαπωνία, δεν έχω καταφέρει ακόμα να γράψω κείμενο θεμέλιο-βάση (όπως αυτά Για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής - μέρος α'και Για την Ιαπωνία - μέρος α') ούτε για την Κίναμα ούτε και για τη Ρωσία (μάλιστα όσον αφορά τη τελευταία μόλις τώρα ανοίγω θεματολογία'πάντα ιδιαίτερο θέμα η Ρωσία όσον αφορά τα καθ'ημάς, αλλά χρειάζεται χρόνο για μια στοιχειωδώς σοβαρή προσέγγιση). Οπότε θα πρέπει να αρκεστώ σε μεγάλο βαθμό στην αυτοτέλεια των συγκεκριμένων κειμένων. Παραθέτω ορισμένα στοιχεία.
*
Έγραφε ο συγγραφέας το 2000 ή περι αριθμολογίας
Εν έτη 2000 το ΑΕΠ της Ιαπωνίας ήταν 4,43 τρις $, της Κίνας 1,08 τρις $ και της Ρωσίας 0,19 τρις $. Εν έτη 2012 το ΑΕΠ της Ιαπωνίας ήταν 5,96 τρις $, της Κίνας 8,23 τρις $ και της Ρωσίας 2,01 τρις $.
Εν έτη 2012 η Κίνα και όχι η Ιαπωνία είναι το πλουσιότερο κράτος της Βορειοανατολικής Ασίας (με το δεύτερο μεγαλύτερο συνολικό ΑΕΠ στον πλανήτη ακολουθώντας τις Η.Π.Α - η Ευρωζώνη δεν είναι κράτος). Εν έτη 2012 το ακαθάριστο εθνικό προϊόν της (ΑΕΠ) είναι περίπου 1,5 φορά μεγαλύτερο από αυτό της Ιαπωνίας και πάνω από 4 φορές μεγαλύτερο από αυτό της Ρωσίας. Εν έτη 2012 το συνολικό ΑΕΠ της Κίνας βρίσκεται περίπου στα επίπεδα που βρισκόταν το ΑΕΠ των Η.Π.Α το 1999.
Εν έτη 2000 το πλανητικό ΑΕΠ ήταν περίπου 43,0 τρις $ ενώ το συνολικό ΑΕΠ των τριών αυτών χωρών της Βορειοανατολικής Ασίας (Κίνα, Ιαπωνία και Ρωσία) ήταν 5,7 τρις $ και κατείχαν μερίδιο 13,25% επί της πλανητικής οικονομίας. Εν έτη 2012 το πλανητικό ΑΕΠ ήταν περίπου 80,0 τρις $ και το συνολικό ΑΕΠ των τριών αυτών χωρών 16,2 τρις $, με μερίδιο 20,25% επί της πλανητικής οικονομίας. Το 2000 το πλανητικό ΑΕΠ περίπου 43,0 τρις $, 12 χρόνια μετά 80,0 τρις $. Τα μπαλόνια κάποτε σκάνε ή ξεφουσκώνουν.
Εν έτη 2012 το Α.Ε.Π των Η.Π.Α ήταν 15,68 τρις $ αντιπροσωπεύοντας μερίδιο 25,30% επί της πλανητικής οικονομίας, της Κίνας ήταν 8,23 τρις $ αντιπροσωπεύοντας μερίδιο 13,27%, της Ιαπωνίας 5,96 τρις $ αντιπροσωπεύοντας μερίδιο 9,61% και της Ρωσίας 2,01 τρις $ αντιπροσωπεύοντας μερίδιο 3,25%. Συνολικά αυτές οι τέσσερις χώρες, οι δομές και οι σχέσεις μεταξύ τους αντιπροσωπεύουν το 51,43% της πλανητικής οικονομίας και το 27,25% της πλανητικής δημογραφίας.
Η εκτόξευση του ΑΕΠ της Κίνας συντελέστηκε ουσιαστικά τη τελευταία δεκαετία (δες και διαγράμματα στο τέλος), καθώς από το 1992 μέχρι το 2002 το ΑΕΠ της είχε αυξηθεί μονάχα κατά ένα τρις $ περίπου, ενώ κατά τη τελευταία δεκαετία, από το 2002 έως το 2012 αυξήθηκε περίπου κατά επτά τρις $ αγγίζοντας συνολικά τα 8,23 τρις $.
*
Μη άμεσα σχετιζόμενες με τη θεματολογία της ανάρτησης παρεμφερείς πληροφορίες
Εν έτη 2012 το Α.Ε.Π της Γερμανίας ήταν 3,39 τρις $ αντιπροσωπεύοντας μερίδιο 5,48% επί της πλανητικής οικονομίας και 1,14%επί της πλανητικής δημογραφίας. H Ινδία ως μια αντιστροφή της Γερμανίας αντιπροσωπεύει το 17,19%της πλανητικής δημογραφίας με το ΑΕΠ της στα επίπεδα των 1,84 τρις $ αντιπροσωπεύοντας μερίδιο 2,97% επί της πλανητικής οικονομίας.
Εν έτη 2012 το ΑΕΠ της Γαλλίας ήταν 2,61 τρις $ αντιπροσωπεύοντας μερίδιο 4,21% επί της πλανητικής οικονομίας, της Βραζιλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου 2,43 και 2,44 τρις $ αντίστοιχα αντιπροσωπεύοντας 3,93% και 3,94%. Tέλος, τo κράτος εν ονόματι «Hellenic Republic» έχει την υψηλότερη ανεργία σε πλανητική κλίμακα.
Στοιχεία: Trading Economicsκαι The World Factbook
---------------------------------------------------------------
Η Κίναείναι το κλειδί για την κατανόηση της μελλοντικής κατανομής ισχύος στη Βορειοανατολική Ασία... αν η οικονομία της Κίνας συνεχίσει να επεκτείνεται κατά τις δύο επόμενες δεκαετίες με τον ίδιο ή παραπλήσιο ρυθμό που επεκτείνεται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και μετά, η Κίνα μάλλον θα ξεπεράσει την Ιαπωνία και θα γίνει το πλουσιότερο κράτος της Ασίας [έχει ήδη συμβεί]. Πράγματι, λόγω του τεράστιου μεγέθους του πληθυσμού της, έχει το δυναμικό να γίνει πολύ πιο πλούσια απ'ό,τι η Ιαπωνία, πιο πλούσια ακόμη και από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Για να καταδείξουμε το δυναμικό της Κίνας, ας δούμε τα ακόλουθα σενάρια. Αν η Κίνα εκσυγχρονιζόταν σε σημείο ώστε να είχε περίπου το ίδιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ με αυτό που έχει σήμερα η Νότια Κορέα τότε η Κίνα θα είχε ένα ΑΕΠ 10,66 τρισεκατομμυρίων δολαρίων [το 2012 η Κίνα είχε ΑΕΠ 8,23 τρις $], πολύ μεγαλύτερο από την οικονομία της Ιαπωνίας. Αν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας αυξανόταν έστω στο μισό του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ιαπωνίας, η Κίνα θα είχε ένα ΑΕΠ το οποίο θα την έκανε τέσσερις ή σχεδόν πέντε φορές πλουσιότερη από την Ιαπωνία. Τέλος, αν η Κίνα είχε περίπου το ίδιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ με την Ιαπωνία, η Κίνα θα ήταν δέκα φορές πλουσιότερη από την Ιαπωνία... Αν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας ήταν το μισό του αντίστοιχου της Ιαπωνίας, το συνολικό ΑΕΠ της Κίνας θα ήταν περίπου 2,5 φορές μεγαλύτερο από εκείνο της Αμερικής. Για λόγους σύγκρισης, σημειώνεται ότι η Σοβιετική Ένωση διέθετε περίπου το μισό πλούτο των Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους του Ψυχρού Πολέμου. Με λίγα λόγια, η Κίνα έχει το δυναμικό να γίνει πολύ πιο ισχυρή από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς την πορεία της κινεζικής οικονομίας τον 21ο αιώνα... Πάρα ταύτα, τα βασικά συστατικά στοιχεία της στρατιωτικής ισχύος στην περιφέρεια αυτή αναμένεται να κατανέμονται με δύο πιθανούς τρόπους κατά τις δεκαετίες που έρχονται.
Πρώτον, αν η οικονομία της Κίνας σταματήσει να αναπτύσσεται με γοργό ρυθμό και η Ιαπωνία παραμείνει το πλουσιότερο κράτος στη Βορειοανατολική Ασία, καμιά τους δεν θα γίνει δυνητικός ηγεμόνας και οι Ηνωμένες Πολιτείες το πιθανότερο είναι να επαναφέρουν τα στρατεύματα τους στην πατρίδα τους. Αν συμβεί αυτό, η Ιαπωνία είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα εμφανιστεί ως μεγάλη δύναμη, κατασκευάζοντας τη δική της πυρηνική αποτρεπτική δύναμη και αυξάνοντας σημαντικά το μέγεθος των συμβατικών δυνάμεων της. Όμως στην περιφέρεια θα εξακολουθήσει να επικρατεί ισορροπημένος πολυπολισμός: Η Ιαπωνία θα αντικαταστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, και η Κίνα και η Ρωσία θα παραμείνουν οι άλλες μεγάλες δυνάμεις της περιφέρειας... η αντικατάσταση των Ηνωμένων Πολιτείων από την Ιαπωνία θα αυξήσει την πιθανότητα αστάθειας στη Βορειοανατολική Ασία... ο βαθιά ριζωμένος φόβος στην Ασία για την Ιαπωνία, φόβος που αποτελεί κληρονομιά της συμπεριφοράς της μεταξύ του 1931 και του 1945 [όπως αντίστοιχα συμβαίνει στην Ευρώπη με τη Γερμανία], σίγουρα θα αναζωπυρωθεί αν η Ιαπωνία αποκτήσει πυρηνική αποτρεπτική δύναμη, εντείνοντας έτσι τον ανταγωνισμό ασφάλειας στην περιφέρεια... η Ιαπωνία έχει εδαφικές διαφορές με την Κίνα για τα νησιά Σενκάκου/Ντιαογιουται, με την Κορέα για τις νησίδες Τακεσίμα/Τόκτο, και με τη Ρωσία για τα νησιά Κουρίλες...
Η δεύτερη πιθανή κατανομή ισχύος θα προκύψει αν η οικονομία της Κίνας συνεχίσει να αναπτύσσεται με ρωμαλέο ρυθμό, και τελικά η Κίνα γίνει δυνητικός ηγεμόνας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είτε θα παραμείνουν στη Βορειοανατολική Ασία είτε κάποια μέρα θα επιστρέψουν προκειμένου να διασφαλίσουν ότι η Κίνα δεν θα γίνει ανταγωνιστής προς αυτές ηγεμόνας. Η Ιαπωνία και η Ρωσία μαζί είναι απίθανο να διαθέτουν τα όσα απαιτούνται για να αναχαιτίσουν την Κίνα, ακόμη κι αν η Ινδία, η Νότια Κορέα και το Βιετνάμ προσχωρούσαν στον εξισορροπητικό συνασπισμό... Η Βορειοανατολική Ασία θα είναι προφανώς ένα μη ισορροπημένο πολυπολικό σύστημα αν η Κίνα απειλήσει να κυριαρχήσει σε ολόκληρη τη περιφέρεια'ως τέτοιο σύστημα, η εν λόγω περιφέρεια θα είναι πολύ πιο επικίνδυνο μέρος απ'ό,τι σήμερα. Η Κίνα, όπως όλοι οι προηγούμενοι δυνητικοί ηγεμόνες, θα έχει έντονη προδιάθεση να εξελιχτεί σε πραγματικό ηγεμόνα, και όλοι οι αντίπαλοι της, περιλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, θα περικυκλώσουν την Κίνα για την εμποδίσουν να επεκταθεί.

Συμπεράσματα
Είναι προφανές ότι το πλέον επικίνδυνο σενάριο που μπορούν να αντιμετωπίσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στις αρχές του 21ου αιώνα είναι αυτό στο οποίο η Κίνα εξελίσσεται σε δυνητικό ηγεμόνα στη Βορειοανατολική Ασία. Φυσικά, οι προοπτικές της Κίνας να εξελιχτεί σε δυνητικό ηγεμόνα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το εάν η οικονομία της θα συνεχίσει να εκσυγχρονίζεται με γοργό ρυθμό. Αν συμβεί κάτι τέτοιο και η Κίνα γίνει, όχι μόνο ένας κορυφαίος παραγωγός τεχνολογιών αιχμής, αλλά και η πλουσιότερη δύναμη του κόσμου, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα χρησιμοποιήσει τον πλούτο της για να οικοδομήσει μια πανίσχυρη στρατιωτική μηχανή. Επιπλέον, για ορθούς στρατηγικούς λόγους, σίγουρα θα επιδιώξει την περιφερειακή ηγεμονία, ακριβώς όπως έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες στο Δυτικό Ημισφαίριο κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα... Θα αναμένουμε από την Κίνα να αναπτύξει τη δική της έκδοση του δόγματος Μονρόε, έκδοση η οποία θα κατευθύνεται εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. Ακριβώς όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέστησαν σαφές σε μακρινές μεγάλες δυνάμεις ότι δεν τους επιτρεπόταν να αναμειγνύονται στο Δυτικό Ημισφαίριο, έτσι και η Κίνα θα καταστήσει σαφές ότι η αμερικανική ανάμειξη στην Ασία δεν είναι αποδεκτή.
Αυτό που κάνει μια μελλοντική κινεζική απειλή τόσο ανησυχητική είναι ότι η Κίνα μπορεί να είναι πολύ πιο ισχυρή και επικίνδυνη από οποιονδήποτε δυνητικό ηγεμόνα αντιμετώπισαν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά τον 20ο αιώνα. Ούτε η Γερμανία του Γουλιέλμου, ούτε η αυτοκρατορική Ιαπωνία, ούτε η ναζιστική Γερμανία, ούτε η Σοβιετική Ένωση πλησίαζαν έστω τη λανθάνουσα ισχύ που διέθεταν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια των μεταξύ τους αντιπαραθέσεων. Αν όμως η Κίνα γίνει ένα γιγαντιαίο Χονγκ Κονγκ, μάλλον θα έχει κάπου τέσσερις φορές περισσότερη λανθάνουσα ισχύ απ'ό,τι οι Ηνώμενες Πολιτείες, κάτι που θα επιτρέψει στην Κίνα να αποκτήσει ένα αποφασιστικό στρατιωτικό πλεονέκτημα έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών στη Βορειοανατολική Ασία. Σε αυτή την περίπτωση, είναι δύσκολο να δει κανείς πως θα μπορούσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες να εμποδίσουν την Κίνα να εξελιχτεί σε ανταγωνιστικό προς αυτές περιφερειακό ηγεμόνα. Επιπλέον, το πιθανότερο είναι ότι η Κίνα θα είναι πιο ισχυρή υπερδύναμη απ'ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες στον επακόλουθο πλανητικό ανταγωνισμό μεταξύ τους.
Η παρούσα ανάλυση [γράφει ο συγγραφέας] υποδεικνύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μεγάλο συμφέρον να δουν την κινεζική οικονομική ανάπτυξη να επιβραδύνεται σημαντικά κατά τα επόμενα χρόνια. Όμως, για μεγάλο μέρος της προηγούμενης δεκαετίας οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ακολουθήσει μια στρατηγική που αποσκοπεί στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμευτεί να «προσεγγίσουν» την Κίνα και όχι να την «αναχαιτίσουν». Η επιδίωξη της προσέγγισης βασίζεται στη φιλελεύθερη πεποίθηση ότι αν η Κίνα μπορεί να γίνει δημοκρατική και ευημερούσα, τότε θα γίνει μια δύναμη που θα υποστηρίζει το status quo και δεν θα εμπλακεί σε ανταγωνισμό ασφάλειας με τις Ηνωμένες Πολιτείες [δεν γνωρίζω περίπτωση στην ιστορία των διεθνών σχέσεων, όπου η αναδυόμενη δύναμη να μην αμφισβήτησε, να υποστήριξε το status quo - ανεξάρτητα το πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό της πρότυπο ή προσανατολισμό]. Ως εκ τούτου, η αμερικανική πολιτική έχει επιδιώξει να ενσωματώσει την Κίνα στην παγκόσμια οικονομία και να διευκολύνει την ταχύτατη οικονομική της ανάπτυξη, ούτως ώστε η Κίνα να γίνει πλούσια και, ελπίζεται, ικανοποιημένη με την παρούσα θέση της στο διεθνές σύστημα.
Αυτή η πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Κίνας είναι λανθασμένη. Μια πλούσια Κίνα δεν θα είναι μια δύναμη που θα υποστηρίζει το status quo, αλλά ένα επιθετικό κράτος αποφασισμένο να πετύχει την περιφερειακή ηγεμονία. Αυτό δεν συμβαίνει επειδή μια πλούσια Κίνα θα έχει κακά κίνητρα, αλλά επειδή ο καλύτερος τρόπος για να μεγιστοποιήσει ένα κράτος τις προοπτικές του για επιβίωση είναι να γίνει ηγεμόνας στην περιφέρεια του κόσμου όπου βρίσκεται γεωγραφικά [ακριβώς όπως κοινωνικές ομάδες, αντίστοιχα, προσπαθούν να ηγεμονεύσουν -ιδεολογικά- πνευματικά και υλικά σε μια ορισμένη κοινωνία]. Παρ'ότι είναι σίγουρα προς το συμφέρον της Κίνας να είναι ο ηγεμόνας της Βορειοανατολικής Ασίας, προφανώς δεν είναι προς το συμφέρον της Αμερικής να αφήσει να γίνει κάτι τέτοιο... οι δομικές επιταγές του διεθνούς συστήματος, οι οποίες είναι ισχυρές, μάλλον θα υποχρεώσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες να εγκαταλείψουν την πολιτική της δημιουργικής προσέγγισης στο εγγύς μέλλον.



Τέλος, ένα σχόλιο από έναν Ασιάτη-αμερικανό τον οποίο παρακολουθώ (απολαυστικά είναι αυτά τα αυθόρμητα σχόλια):
«Οι Κορεάτες ποτέ δεν θα πολεμήσουν στο πλευρό των Ιαπώνων. Η Ταϊβάν έχει καλές σχέσεις πλέον με την Κίνα. Η Ινδία ποτέ δεν θα πάρει ενεργητικά το μέρος των Ιμπεριαλιστών, αυτό πλέον το διδάσκουν όλες οι σχολές. Οι Ιάπωνες μισούν τις Η.Π.Α, γιατί ελέγχονται από τις Η.Π.Α και γιατί δεν ξεχνούν ποιος τους επιτέθηκε με πυρηνικά [εδώκαι εδώ]. Απλά διάβασε τα βιβλία τους για τις Η.Π.Α. Βέβαια, δεν θα στο πουν ποτέ κατά πρόσωπο. Χρησιμοποιούν τις εντάσεις για να αγοράσουν όπλα και να γίνουν ισχυρότεροι... Χρησιμοποιούν τις διαμάχες για να πετάξουν από πάνω τους τους περιορισμούς και να απαλλαγούν από τον έλεγχο των Η.Π.Α. Η Ιαπωνία ποτέ δεν θα πολεμήσει την Κίνα, ούτε η Νότιος Κορέα... Η ηγεμονία των Η.Π.Α στην Ασία είναι μια ψευδαίσθηση».



.~`~.
Εξέλιξη του Α.Ε.Π κρατών από τη κατάρρευση του διπολικού διεθνούς συστήματος έως σήμερα

Η.Π.Α

Κίνα

Ιαπωνία

Ρωσία
*
Γερμανία

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Ψήγματα αρμενικότητας και εγγύς ανατολικότητας.

$
0
0

.~`~.
I


The Spiritual Armenia
By Oshin D. Zakarian
October 2011


Sevan Milky Way
By Oshin D. Zakarian
August 2013


Garni Temple under Moonlight
by: Babak A. Tafreshi
September 2008


Overflowing Milky Way
By Oshin D. Zakarian
August 2013


Armenia Night Pass
by: Babak A. Tafreshi
September 2008


Past and Today
By Oshin D. Zakarian
August 2013

Αναδημοσίευση από ιστολόγιο
Μονόλιθος


.~`~.
II




































Αναδημοσίευση από ιστολόγιο
Κόσμος


.~`~.
III

Nihavend Pesrev Petraki (1730-1778)



Dimitri Kantemiroğlu (Dimitrie Cantemir) - Peşrev



Luis Delgado: Al Andalus (Arab - Spanish)



Azeri, Armenian and Persian trio - Sari galin ساری گلین



Αναδημοσίευση από ιστολόγιο
Αυτοκαθορισμός


.~`~.
IV





.~`~.

`~.

Το πολιτισμικό υπόδειγμα και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης - μέρος α´.

$
0
0

.~`~.
Πρόλογος

Στις 3 Ιανουαρίου 1992 Ρώσοι και Αμερικανοί μελετητές συναντήθηκαν σε μια αίθουσα συνεδριάσεων ενός κυβερνητικού κτιρίου στη Μόσχα. Δυο εβδομάδες νωρίτερα η Σοβιετική Ένωση είχε πάψει να υπάρχει και η Ρωσική Ομοσπονδία έγινε ανεξάρτητη χώρα. Ως εκ τούτου, το άγαλμα του Λένιν που μέχρι πρότινος στόλιζε την αίθουσα είχε εξαφανιστεί. Στη θέση του τοποθετήθηκε η σημαία της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Το μόνο πρόβλημα, όπως παρατήρησε ένας Αμερικανός, ήταν ότι η σημαία είχε τοποθετηθεί ανάποδα. Μόλις ενημερώθηκαν οι Ρώσοι, γρήγορα και διακριτικά διόρθωσαν το λάθος κατά τη διάρκεια του πρώτου διαλείμματος.
Στις 18 Απριλίου 1994 δύο χιλιάδες άτομα συγκεντρώθηκαν στο Σεράγεβο κρατώντας τις σημαίες της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας. Το γεγονός ότι κρατούσαν αυτές τις σημαίες και όχι των Ηνωμένων Εθνών, του ΝΑΤΟ ή των ΗΠΑ, δήλωνε ξεκάθαρα στον κόσμο ότι οι διαδηλωτές ταυτίζονταν με τους μουσουλμάνους. Δήλωνε ξεκάθαρα ποιους θεωρούν πραγματικούς φίλους τους.
Στις 16 Οκτωβρίου 1994 στο Λος Άντζελες 70.000 άνθρωποι ''μέσα σε μια θάλασσα από μεξικάνικες σημαίες''πραγματοποίησαν πορεία διαμαρτυρίας για την Πρόταση 187, που αν ψηφιζόταν θα στερούσε πολλές κοινωνικές παροχές από παράνομους μετανάστες και τα παιδιά τους. Γιατί ''ενώ κρατούν τη μεξικάνικη σημαία, απαιτούν αυτή η χώρα να τους παρέχει δωρεάν εκπαίδευση;''αναρωτήθηκαν ορισμένοι παρατηρητές. ''Θα έπρεπε να κρατούν την αμερικάνικη σημαία''. Πράγματι, δυο εβδομάδες αργότερα ακόμα περισσότεροι διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους κρατώντας την αμερικάνικη σημαία, ανάποδα όμως...
Η εποχή μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου υπήρξε μάρτυρας πολλών δραματικών αλλαγών στην ταυτότητα των λαών καθώς και στα σύμβολα αυτής της ταυτότητας. Η παγκόσμια πολίτικη άρχισε να προσδιορίζεται εκ νέου λαμβάνοντας υπόψιν τα πολιτισμικά δεδομένα. Οι αναποδογυρισμένες σημαίες έγιναν σύμβολο της μεταβατικής περιόδου...
Στη μεταψυχροπολεμική εποχή οι σημαίες έχουν μεγάλη σημασία, όπως άλλωστε και άλλα σύμβολα πολιτισμικής ταυτότητας, όπως ο σταυρός, η ημισέληνος, ακόμα και τα κάλυπτρα κεφαλής. Η κουλτούρα και η πολιτισμική ταυτότητα έχουν μεγάλη σημασία για πολλούς ανθρώπους. Οι άνθρωποι ανακαλύπτουν νέες αλλά συχνά παλιές ταυτότητες, κρατούν νέες αλλά συχνά παλιές σημαίες, και πορεύονται σε πολέμους με νέους αλλά συχνά παλιούς εχθρούς.


.~`~.
I
Ένας πολυπολικός πολυπολιτισμικός κόσμος
α´
Με την είσοδο στη σύγχρονη εποχή, γύρω στο 1500 μ.Χ., η παγκόσμια πολιτική απέκτησε δύο διαστάσεις. Για παραπάνω από τετρακόσια χρόνια, τα εθνικά κράτη της Δύσης – η Βρετανία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Αυστρία, η Πρωσία, η Γερμανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα – αποτελούσαν ένα πολυπολικό διεθνές σύστημα μέσα στο δυτικό πολιτισμό, ανταγωνίζονταν και πολεμούσαν μεταξύ τους. Ταυτόχρονα, τα δυτικά κράτη επεκτείνονταν, κατακτούσαν, αποίκιζαν ή επηρέαζαν αποφασιστικά περιοχές που άνηκαν σε κάθε άλλο πολιτισμό.
Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου η παγκόσμια πολιτική έγινε διπολική και ο κόσμος χωρίστηκε σε τρία μέρη. Μια ομάδα κυρίως πλουσίων και δημοκρατικών κοινωνιών με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, έλαβαν μέρος σε ένα ιδεολογικό, πολιτικό, οικονομικό, και μερικές φορές, στρατιωτικό ανταγωνισμό με μια ομάδα λίγο φτωχότερων κομμουνιστικών κοινωνιών με επικεφαλής τη Σοβιετική Ένωση. Κατά το μεγαλύτερο μέρος η σύγκρουση διεξήχθη στον Τρίτο Κόσμο, εκτός των δυο αυτών στρατοπέδων’ σε χώρες συχνά φτωχές, με πολιτική αστάθεια, που πρόσφατα είχαν αποκτήσει την ανεξαρτησία τους και ισχυρίζονταν ότι ήταν αδέσμευτες.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ο κομμουνιστικός κόσμος κατέρρευσε και μαζί του το ψυχροπολεμικό διεθνές σύστημα... Οι λαοί και τα έθνη προσπαθούν να απαντήσουν στο πιο βασικό ερώτημα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι: Ποιοι είμαστε; Και απαντούν με τον τρόπο που παραδοσιακά συνήθιζαν να απαντούν οι άνθρωποι, κάνοντας δηλαδή αναφορά στα πράγματα που έχουν σημασία γι'αυτούς. Οι άνθρωποι ορίζουν τον εαυτό τους σε σχέση με τους προγόνους τους, τη θρησκεία, τη γλώσσα, την ιστορία, τις αξίες, τα έθιμα και τους θεσμούς. Ταυτίζονται με ομάδες που προσδιορίζονται με βάση την κουλτούρα: φυλές, εθνικές ομάδες, θρησκευτικές κοινότητες, έθνη και, σε ευρύτερο πεδίο, πολιτισμούς. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την πολιτική όχι μόνο για να προωθούν τα συμφέροντα τους, αλλά επίσης για να ορίσουν την ταυτότητα τους. Γνωρίζουμε ποιοι είμαστε μόνο όταν γνωρίζουμε ποιοι δεν είμαστε και, συχνά, όταν ξέρουμε ποιους έχουμε εναντίον μας.

β´
Οι μη δυτικές κοινωνίες, ειδικά στην Ανατολική Ασία, αναπτύσσουν τον οικονομικό τους πλούτο και δημιουργούν τη βάση για ενισχυμένη στρατιωτική δύναμη και πολιτική επιρροή. Καθώς αυξάνονται η δύναμη τους και η αυτοπεποίθηση τους, οι μη δυτικές κοινωνίες επιβεβαιώνουν όλο και περισσότερο τις δικές τους πολιτιστικές αξίες και απορρίπτουν αυτές που τους ''επιβλήθηκαν''από τη Δύση.
Το ''διεθνές σύστημα του 21ου αιώνα'', σχολίασε ο Χένρυ Κίσιντζερ, ''θα περιλαμβάνει τουλάχιστον έξι μεγάλες δυνάμεις, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη, την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Ρωσίακαι πιθανώς την Ινδία, καθώς και μια πλειάδα μεσαίων και μικρών χωρών''. Οι έξι μεγάλες δυνάμεις του Κίσιντζερ ανήκουν σε πέντε πολύ διαφορετικούς πολιτισμούς'επιπλέον υπάρχουν σημαντικά ισλαμικά κράτη που η στρατηγική τους θέση, οι μεγάλοι πληθυσμοί τους ή και τα αποθέματα πετρελαίου που διαθέτουν καθιστούν βαρύνουσα τη σημασία τους για τις παγκόσμιες τοποθετήσεις...
Η αιματηρή σύγκρουση των φυλών στη Σομαλία δεν αποτελεί απειλή για μια ευρύτερη σύγκρουση. Η αιματηρή σύγκρουση των φυλών στη Ρουάντα έχει συνέπειες για την Ουγκάντα, το Ζαίρ και το Μπουρούντι αλλά όχι για άλλες χώρες. Οι αιματηρές συγκρούσεις των πολιτισμών, όμως, στη Βοσνία, τον Καύκασο, την Κεντρική Ασία ή το Κασμίρ μπορούν να μετατραπούν σε μεγαλύτερους πολέμους. Στη γιουγκοσλαβική σύγκρουση η Ρωσία προσέφερε διπλωματική υποστήριξη στους Σέρβους, ενώ η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία, το Ιράν και η Λιβύη προσέφεραν χρήματα και όπλα στους Βόσνιους, όχι για λόγους ιδεολογίας ή πολιτικής ισχύος ή εξαιτίας οικονομικών συμφερόντων, αλλά για λόγους πολιτιστικής συγγένειας.
''Οι συγκρούσεις που σχετίζονται με την κουλτούρα'', παρατήρησε ο Βάκλαβ Χάβελ, ''αυξάνονται και είναι πιο επικίνδυνες σήμερα από οποιαδήποτε άλλη φορά στην ιστορία''. Ο Ζακ Ντελόρ συμφωνεί ότι ''οι μελλοντικές συγκρούσεις θα οφείλονται σε διαφορές κουλτούρας και όχι σε οικονομικούς ή ιδεολογικούς λόγους''. Και οι πιο επικίνδυνες πολιτιστικές συγκρούσεις είναι εκείνες που γίνονται κατά μήκος των ''συνοριακών γραμμών''μεταξύ των πολιτισμών.


.~`~.
II
Διαχωριστική γραμμή και ενοποιητική δύναμη

Στο μεταψυχροπολεμικό κόσμο, η κουλτούρα αποτελεί ταυτόχρονα διαχωριστική γραμμή και ενοποιητική δύναμη. Άνθρωποι χωρισμένοι από την ιδεολογία αλλά ενωμένοι από την κουλτούρα, ενώνονται, όπως έκαναν, για παράδειγμα η πρώην Ανατολική και Δυτική Γερμανία και όπως αρχίζουν να κάνουν η Βόρεια και η Νότια Κορέα και η Κίνα με την Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ. Κοινωνίες ενωμένες λόγω ιδεολογίας ή ιστορικών συνθηκών αλλά χωρισμένες πολιτισμικά, ή διαλύονται, όπως συνέβη με τη Σοβιετική Ένωση, τη Γιουγκοσλαβία και τη Βοσνία, ή υπόκεινται σε έντονες πιέσεις, όπως η Ουκρανία, η Νιγηρία, το Σουδάν, η Ινδία, η Σρι Λάνκα και πολλές άλλες χώρες. Οι χώρες με πολιτιστική συγγένεια συνεργάζονται οικονομικά και πολιτικά.
Οι διεθνείς οργανισμοί που στηρίζονται σε χώρες με κοινή πολιτιστική βάση, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι πολύ πιο επιτυχημένοι από τους οργανισμούς που προσπαθούν να υπερβούν τους πολιτισμούς. Για σαράντα πέντε χρόνια το Σιδηρούν Παραπέτασμα ήταν η κεντρική διαχωριστική γραμμή της Ευρώπης. Αυτή η γραμμή έχει μετατοπιστεί μερικές εκατοντάδες μίλια ανατολικά. Είναι, τώρα, η γραμμή που χωρίζει τους λαούς της δυτικής χριστιανοσύνης, από τη μια μεριά, από τους μουσουλμανικούς και ορθόδοξους λαούς, από την άλλη.
Οι φιλοσοφικές υποθέσεις, οι κυρίαρχες αξίες, οι κοινωνικές ανέσεις, τα έθιμα και η γενική άποψη για τη ζωή διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των πολιτισμών. Η αναζωογόνηση της θρησκείας στις περισσότερες περιοχές του κόσμου ενισχύει αυτές τις πολιτιστικές διαφορές. Τα διαφορετικά είδη κουλτούρας αλλάζουν και η φύση της επιρροής τους στην πολιτική και την οικονομία διαφοροποιείται από περίοδο σε περίοδο. Παρόλα αυτά, οι βασικές διαφορές στην πολιτική και οικονομική ανάπτυξη μεταξύ των πολιτισμών βρίσκονται σαφώς στις διαφορές κουλτούρας. Για παράδειγμα, η οικονομική επιτυχία της Ανατολικής Ασίας πηγάζει από την κουλτούρα της περιοχής, όπως επίσης και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες της Ανατολικής Ασίας στη δημιουργία σταθερών, δημοκρατικών πολιτικών συστημάτων. Η ισλαμική κουλτούρα εξηγεί κατά μεγάλο μέρος την αποτυχία της δημοκρατίας στο μεγαλύτερο τμήμα του μουσουλμανικού κόσμου. Οι εξελίξεις στις μετακομμουνιστικές κοινωνίες της Ανατολικής Ευρώπης και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης διαμορφώνονται από τις πολιτισμικές τους ταυτότητες. Οι κοινωνίες που έχουν δυτική χριστιανική κληρονομιά, αναπτύσσονται οικονομικά και ακολουθούν μια δημοκρατική πολιτική πορεία. Αντιθέτως, η προοπτική οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης στις ορθόδοξες χώρες είναι αμφίβολη, ενώ η προοπτική για τις μουσουλμανικές δημοκρατίες είναι ζοφερή.
Η Δύση είναι και θα παραμείνει για πολλά χρόνια ο ισχυρότερος πολιτισμός. Παρόλα αυτά, η δύναμη της σε σχέση με τους άλλους πολιτισμούς φθίνει. Καθώς η Δύση προσπαθεί να επιβεβαιώσει τις αξίες της και να προστατεύσει τα συμφέροντα της, οι μη δυτικές κοινωνίες έρχονται αντιμέτωπες με ένα δίλημμα. Μερικές επιχειρούν να μιμηθούν τη Δύση και και να συνταχθούν μαζί τής. Ενώ άλλες, κομφουκιανές και ισλαμικές, κοινωνίες επιχειρούν να επεκτείνουν την οικονομική και τη στρατιωτική τους δύναμη, για να αντισταθούν καί νά ''εξισορροπήσουν''τη δύναμη της Δύσης. Συνεπώς, ο κεντρικός άξονας της μεταψυχροπολεμικής πολιτικής είναι η αλληλεπίδραση της δύναμης και κουλτούρας της Δύσης με την κουλτούρα και τη δύναμη των μη δυτικών πολιτισμών.
Συνοψίζοντας... Τα κοινά πολιτισμικά σημεία και οι διαφορές διαμορφώνουν τα συμφέροντα, τους ανταγωνισμούς και τις σχέσεις των κρατών. Οι σπουδαιότερες χώρες του κόσμου προέρχονται από διαφορετικούς πολιτισμούς. Οι τοπικές συγκρούσεις με τις μεγαλύτερες πιθανότητες να εξελιχθούν σε ευρύτερους πολέμους είναι οι συγκρούσεις μεταξύ ομάδων και κρατών από διαφορετικούς πολιτισμούς. Το κυρίαρχο μοντέλο πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης διαφέρει από πολιτισμό σε πολιτισμό. Τα θέματα κλειδιά στη διεθνή ημερήσια διάταξη αφορούν τις πολιτισμικές διαφορές. Η δύναμη της επί μακρόν κυρίαρχης Δύσης μετατοπίζεται τώρα στους μη δυτικούς πολιτισμούς. Η παγκόσμια πολιτική έχει γίνει πολυπολική και πολυπολιτισμική.


.~`~.
III
Ενδείξεις εγκυρότητας του πολιτισμικού υποδείγματος

Το πολιτισμικό υπόδειγμα συνεπώς, παρουσιάζει ένα σχετικά αλλά όχι υπερβολικά εύχρηστο χάρτη οδηγό για την κατανόηση των γεγονότων στο τέλος του 20ού αιώνα. Κανένα υπόδειγμα, όμως, δεν ισχύει για πάντα. Το ψυχροπολεμικό μοντέλο της παγκόσμιας πολιτικής ήταν χρήσιμο και ίσχυε για σαράντα χρόνια, αλλά ξεπεράστηκε στα τέλη της δεκαετίας 1980. Κάποια στιγμή στο μέλλον, το πολιτισμικό υπόδειγμα, θα έχει παρόμοια τύχη. Για τη σύγχρονη περίοδο, όμως, αποτελεί χρήσιμο οδηγό που μας βοηθάει να διακρίνουμε το σημαντικό από το ασήμαντο. Από τις 48 εθνικές συγκρούσεις που σημειώθηκαν παγκοσμίως το 1993, σχεδόν οι μισές ήταν μεταξύ ομάδων που ανήκαν σε διαφορετικούς πολιτισμούς [«στους εκατόν δέκα πολέμους μεταξύ του 1989 και του 1999 μόνο εφτά δεν ήταν εμφύλιοι» γράφει άλλου, αναφερόμενος σε πολιτισμικές και όχι πολιτικές γραμμές].
Τα υποδείγματα επίσης, κάνουν προβλέψεις. Η σημαντικότερη δοκιμασία της εγκυρότητας ενός υποδείγματος καθώς και της χρησιμότητάς του είναι να εξετάσουμε κατά πόσον οι προβλέψεις του είναι ακριβέστερες από τις προβλέψεις άλλων υποδειγμάτων.
Πολλές σημαντικές εξελίξεις με το τέλος του ψυχρού πολέμου ήταν συμβατές με το πολιτισμικό υπόδειγμα και θα μπορούσαν κάλλιστα να είχαν προβλεφθεί με βάση αυτό: η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και της Γιουγκοσλαβίας, οι πόλεμοι που διεξάγονται στις περιοχές τους, η ενίσχυση του θρησκευτικού φονταμενταλισμού σε όλο τον κόσμο, οι μάχες στη Ρωσία, την Τουρκία και το Μεξικό, η ένταση των εμπορικών συγκρούσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ιαπωνίας, η αντίσταση των ισλαμικών κρατών στη δυτική πίεση σε βάρος του Ιράκ και της Λιβύης, οι προσπάθειες των ισλαμικών και των κομφουκιανών κρατών να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα και να μπορούν να τα παρέχουν σε άλλους, ο συνεχιζόμενος ρόλος της Κίνας ως μιας εκτός συναγωνισμού μεγάλης δύναμης, η παγίωση νέων δημοκρατικών καθεστώτων σε μερικές χώρες, όχι όμως και σε κάποιες άλλες και, τέλος, ο αυξανόμενος στρατιωτικός ανταγωνισμός στην Άπω Ανατολή.
Η ορθότητα του πολιτισμικού υποδείγματος για τον αναδυόμενο κόσμο αποδεικνύεται από τα γεγονότα που συνέβησαν τους πρώτους έξι μήνες του 1993, όπως:
1. Η συνέχιση και ένταση του πολέμου μεταξύ Κροατών, μουσουλμάνων και Σέρβων στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
2. Η αποτυχία της Δύσης να προσφέρει ουσιαστική υποστήριξή στους Βόσνιους μουσουλμάνους και να καταγγείλει τις κροατικές φρικαλεότητες με τον ίδιο τρόπο που είχαν καταγγελθεί οι σερβικές ωμότητες.
3. Η απροθυμία της Ρωσίας να συμμετέχει στην άσκηση πίεσης μαζί με άλλα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ώστε να υποχρεώσουν τους Σέρβους να συνάψουν ειρήνη με την κροατική κυβέρνηση μέσα στην Κροατία και να δεχθούν την προσφορά του Ιράν και άλλων μουσουλμανικών κρατών να στείλουν δύναμη 18.000 ανδρών για να προστατευτούν οι Βόσνιοι μουσουλμάνοι.
4. Η ένταση της σύγκρουσης μεταξύ Αρμενίων και Αζέρων, οι τουρκικές και ιρανικές αξιώσεις να παραδώσουν οι Αρμένιοι τις κατακτήσεις τους, η ανάπτυξη των τουρκικών και ιρανικών στρατευμάτων στα σύνορα του Αζερμπαϊτζάν και η προειδοποίηση της Ρωσίας ότι αυτή η ιρανική πράξη συμβάλλει στην ''κλιμάκωση της σύγκρουσης''και ''την εξωθεί σε επικίνδυνη διεθνοποίηση''.
5. Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Κεντρική Ασία μεταξύ ρωσικών στρατευμάτων και μουζαχεντίν ανταρτών.
6. Η αντιπαράθεση που αναπτύχθηκε στη Βιέννη, στην Επιτροπή της Συνδιάσκεψης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μεταξύ της Δύσης, με επικεφαλής το υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, και μιας συμμαχίας ισλαμικών και κομφουκιανών κρατών που ''αρνούνταν τη δυτική παγκοσμιοποίηση''.
7. Η ταυτόχρονη εστίαση των στρατιωτικών αναλυτών της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ στην απειλή από το Νότο.
8. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, που έδωσε τους Ολυμπιακούς του 2000 στο Σίδνεϋ και όχι στο Πεκίνο, πράγμα το οποίο οφειλόταν αποκλειστικά σε πολιτικούς λόγους.
9. Η πώληση τμημάτων πυραύλου από την Κίνα στο Πακιστάν, η επιβολή κυρώσεων των ΗΠΑ στην Κίνα και η αντιπαράθεση μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ για την υποτιθέμενη μεταφορά πυρηνικής τεχνολογίας από την Κίνα στο Ιράν.
10. Η άρση του μορατόριουμ και η επανάληψη των πυρηνικών δοκιμών από την Κίνα, παρόλες τις έντονες διαμαρτυρίες των ΗΠΑ, και η άρνηση της Βόρειας Κορέας να συμμετέχει σε συνομιλίες για το δικό της πρόγραμμα πυρηνικών εξοπλισμών.
11. Η αποκάλυψη ότι το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ακολουθούσε μια ''διπλή πολιτική ανάσχεσης''απέναντι στο Ιράν και το Ιράκ.
12. Η ανακοίνωση από τον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ μιας νέας στρατηγικής, που προετοιμάζεται για δυο «μεγάλες τοπικές συγκρούσεις», μια εναντίον της Βόρειας Κορέας και μια εναντίον του Ιράν ή του Ιράκ.
13. Το κάλεσμα του προέδρου του Ιράν για σύναψη συμμαχιών με την Κίνα και την Ινδία, ώστε ''να μπορούμε να έχουμε τον τελευταίο λόγο στα διεθνή γεγονότα''.
14. Η νέα γερμανική νομοθεσία που περιορίζει δραματικά την είσοδο προσφύγων στη χώρα.
15. Η συμφωνία του Ρώσου προέδρου Μπορίς Γέλτσιν και του Ουκρανού προέδρου Λεονίντ Κραβτσούκ για το στόλο της Μαύρης Θάλασσας καθώς και για άλλα θέματα.
16. Ο βομβαρδισμός της Βαγδάτης από τις ΗΠΑ, η σχεδόν ομόφωνη υποστήριξη των δυτικών κυβερνήσεων και η καταδίκη της από όλες σχεδόν τις μουσουλμανικές κυβερνήσεις ως έκφραση ενός ακόμα δείγματος των διπλών μέτρων και σταθμών που εφαρμόζει η Δύση.
17. Η καταχώριση του Σουδάν στον κατάλογο των τρομοκρατικών κρατών από τις ΗΠΑ και η κατηγορία σε βάρος του Αιγύπτιου σεΐχη Ομάρ Αμπντέλ Ραχμάν και των οπαδών του ότι συνωμότησαν για να πραγματοποιήσουν τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον των ΗΠΑ.
18. Η προοπτική εισόδου της Πολωνίας, της Ουγγαρίας, της Σλοβακίας και της Τσεχίας στο ΝΑΤΟ.
19. Οι προεδρικές εκλογές της Ρωσίας το 1993 που έδειξαν ότί η Ρωσία είναι πράγματι μια ''διχασμένη''χώρα με τον πληθυσμό της και τη διανόησή της να αμφιβάλλουν για το αν θα πρέπει να ακολουθήσουν τη Δύση ή να την προκαλέσουν.
Τα πρώτα χρόνια του ψυχρού πόλεμου, ο Καναδός πολιτικός Λέστερ Πήρσον επέσυρε την προσοχή στην αναζωογόνηση και τη ζωτικότητα των μη δυτικών κοινωνιών. "Θα ήταν παράλογο", προειδοποίησε, "να φανταστούμε ότι αυτές οι νέες πολιτικές κοινωνίες που γεννιούνται στην Ανατολή, θα είναι αντίγραφα των κοινωνιών που εμείς έχουμε συνηθίσει στη Δύση. Η αναβίωση αυτών των αρχαίων πολιτισμών θα πάρει νέες μορφές". Επισημαίνοντας ότι οι διεθνείς σχέσεις "για πολλούς αιώνες"δεν ήταν τίποτα άλλο παρά οι σχέσεις μεταξύ των κρατών της Ευρώπης, ισχυρίστηκε ότι "τα σοβαρότερα προβλήματα δεν βρίσκονται πια μεταξύ εθνών στο εσωτερικό ενός συγκεκριμένου πολιτισμού, αλλά μεταξύ των ίδιων των πολιτισμών".
Η παρατεταμένη διπολικότητα του ψυχρού πόλεμου καθυστέρησε τις εξελίξεις που ο Πήρσον προέβλεψε. Το τέλος του ψυχρού πόλεμου απελευθέρωσε τις πολιτιστικές και πολιτισμικές δυνάμεις που ο ίδιος είχε προσδιορίσει στη δεκαετία 1950. Πολλοί μελετητές και παρατηρητές είχαν αναγνωρίσει τον καινούργιο ρόλο αυτών των παραγόντων στην παγκόσμια πολιτική. Ο Φερνάν Μπρωντέλείχε πολύ σοφά προειδοποιήσει ότι "για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για το σύγχρονο κόσμο, και πολύ περισσότερο για όποιον θέλει να συμμετέχει σε αυτόν, αξίζει τον κόπο να διαμορφώσουμε ένα χάρτη του κόσμου με τους πολιτισμούς που υπάρχουν σήμερα, όπου θα μπορούμε να ορίσουμε τα σύνορα, τα κέντρα, τις περιφέρειες, τις επαρχίες τους και τις ειδικές ''μορφές''που υπάρχουν και συνδέονται με αυτούς. Αν δεν το κάνουμε, θα έχουμε διαπράξει ένα καταστροφικό σφάλμα προοπτικής!"


.~`~.
IV
Πολιτισμός στον ενικό και στον πληθυντικό και γενικά στοιχεία εν συντομία

Η ανθρώπινη ιστορία είναι η ιστορία των πολιτισμών. Είναι αδύνατον να σκεφτούμε την ανάπτυξη της ανθρωπότητας με κάποιο άλλο τρόπο. Αυτό ισχύει για πολλές γενιές πολιτισμών από τον πολιτισμό των αρχαίων Σουμερίων και των Αιγυπτίων, ως τον κλασικό και κατόπιν το χριστιανικό και ισλαμικό πολιτισμό και μετά τον κινεζικό και τον ινδουιστικό. Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας οι πολιτισμοί προσέφεραν την ευρύτερη ταυτότητα των ανθρώπων. Οι απαρχές, η ανάδυση, η ανάπτυξη, η αλληλεπίδραση, οι κατακτήσεις, η παρακμή, οι πτώση των πολιτισμών έχουν ερευνηθεί από εξαίρετους ιστορικούς, κοινωνιολόγους και ανθρωπολόγους, όπως οι Μαξ Βέμπερ, Εμίλ Ντυρκέμ, Όσβαλντ Σπέγκλερ, Πιτιρίμ Σορόκιν, Άρνολντ Τόυνμπη, Άλφρεντ Ουέμπερ, Α.Λ. Κρέμπερ, Φίλιπ Μπάγκμπυ, Κάρολ Κουΐγκλυ, Ράστυ Κάλμπορν, Κρίστοφερ Ντώσον, Σ.Ν. Άιζενσταντ, Φερνάν Μπρωντέλ, Ουίλιαμ Μακνήλ, Άντα Μπόσμαν, Ιμανουέλ Βαλερστάιν και Φελίπε Φερνάντες Αρμέστο. Αυτοί αλλά και άλλοι συγγραφείς μάς έχουν κληροδοτήσει πλούσιο υλικό αφιερωμένο στη συγκριτική ανάλυση των πολιτισμών. Σε αυτές τις μελέτες υπάρχουν διαφορές ως προς την προοπτική ή τη μεθοδολογία, το σημείο στο οποίο εστιάζουν και τις αντιλήψεις. Παρόλα αυτά, συμπίπτουν σε μια γενικότερη επιχειρηματολογία στις κεντρικές θέσεις τους όσον αφορά τη φύση, την ταυτότητα και τη δυναμική των πολιτισμών.
Πρώτα, πρώτα, υπάρχει μια διάκριση μεταξύ του πολιτισμού στον ενικό αριθμό και των πολιτισμών, στον πληθυντικό αριθμό. Η ιδέα του πολιτισμού αναπτύχθηκε από τους Γάλλους στοχαστές του 18ου αιώνα ως έννοια αντίθετη της "βαρβαρότητας". Η πολιτισμένη κοινωνία διέφερε από την πρωτόγονη κοινωνία επειδή ήταν εγκαταστημένη κάπου, ήταν αστική και εγγράμματη. Το να είναι κανείς πολιτισμένος ήταν καλό, το να είναι απολίτιστος ήταν κακό. Η έννοια του πολιτισμού παρείχε ένα μέτρο με βάση το οποίο μπορούσαμε να κρίνουμε τις κοινωνίες. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, αφιέρωσαν πολλή πνευματική, διπλωματική και πολιτική ενέργεια για να μπορέσουν να αναπτύξουν τα κριτήρια εκείνα με τα οποία μπορούσε να κριθεί αν ήταν "πολιτισμένες"οι μη δυτικές κοινωνίες και έτσι να γίνουν αποδεκτές ως μέλη του ευρωκρατουμενου διεθνούς συστήματος.
---------------------------------------------------------------
Τη δεκαετία του 1880 ο σκοτσέζος νομικός του φυσικού δικαίου James Lorimer εξέφρασε το ορθόδοξο δόγμα της εποχής, όταν έγραψε ότι η ανθρωπότητα διαιρείτο στην πολιτισμένη ανθρωπότητα, στη βάρβαρη ανθρωπότητα και στην πρωτόγονη ανθρωπότητα.
Η πολιτισμένη ανθρωπότητα περιελάμβανε τα έθνη της Ευρώπης και της Αμερικής, που είχαν το δικαίωμα πλήρους αναγνώρισης τους ως μέλη της διεθνούς κοινωνίας. Η βάρβαρη ανθρωπότητα περιελάμβανε τα ανεξάρτητα κράτη της Ασίας -την Τουρκία, την Περσία, το Σιάμ, την Κίνα και την Ιαπωνία-, που είχαν δικαίωμα σε μερική αναγνώριση. Και η πρωτόγονη ανθρωπότητα ήταν η υπόλοιπη, που ήταν απόβλητη από την κοινωνία των κρατών, αν και είχε δικαίωμα «φυσικής και ανθρώπινης αναγνώρισης».
Παρεπιμπτόντως αξίζει να σημειώσουμε ότι η διάκριση του Lorimer είναι στην πραγματικότητα η ίδια με εκείνη που κάνουν οι κοινωνικοί επιστήμονες σήμερα, όταν κάνουν διάκριση ανάμεσα στις σύγχρονες κοινωνίες, στις παραδοσιακές και στις πρωτόγονες.
Hedley Bull

Παρατηρείστε πως στις μέρες μας η ''βάρβαρη''ανθρωπότητα σηκώνει κεφάλι απέναντι στην ''πολιτισμένη''...
Τα θεμέλια των δικαιωμάτων και της ισχύος, όμως, της ''πολιτισμένης''ανθρωπότητας έχουν ''αυτοθεμελιωθεί''γερά...
---------------------------------------------------------------
Την ίδια στιγμή, όμως, οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν για τους πολιτισμούς στον πληθυντικό. Αυτό σήμαινε "την άρνηση του ορισμού του πολιτισμού ως ενός ιδανικού ή ως του ιδανικού"και την απομάκρυνση από την υπόθεση ότι υπήρχε μόνο ένα κριτήριο του τι είναι πολιτισμένο, το οποίο, όπως το έθεσε και ο Μπρωντέλ, "περιόριζε τα χαρακτηριστικά του πολιτισμένου σε λίγους εκλεκτούς λαούς και ομάδες, την ελίτ της ανθρωπότητας". Αντιθέτως, υπήρχαν πολλοί πολιτισμοί που ο καθένας ήταν πολιτισμένος με το δικό του τρόπο. Ο πολιτισμός στον ενικό, εν ολίγοις, "έχασε κάτι από την ανωτερότητά του", ενώ ο πολιτισμός στον πληθυντικό θα μπορούσε να θεωρηθεί και απολίτιστος με την έννοια του πολιτισμού στον ενικό.
Οι πολιτισμοί στον πληθυντικό αριθμό είναι αυτοί που μας ενδιαφέρουν σ’αυτό το βιβλίο. Παρόλο που η διαφορά μεταξύ ενικού και πληθυντικού εξακολουθεί να έχει σημασία, η ιδέα του πολιτισμού στον ενικό αριθμό έχει επανεμφανιστεί στο επιχείρημα ότι υπάρχει ένας παγκόσμιος πολιτισμός. Αυτό το επιχείρημα είναι αστήρικτο, αλλά θα ήταν χρήσιμο να το διερευνήσουμε, όπως και θα κάνουμε στο τελευταίο κεφάλαιο αυτού του βιβλίου, για να δούμε αν οι πολιτισμοί γίνονται πράγματι πιο πολιτισμένοι.
Δεύτερον, ο πολιτισμός αποτελεί για όλους μια πολιτιστική οντότητα, με εξαίρεση τη Γερμανία. Οι Γερμανοί στοχαστές του 19ου αιώνα διέκριναν μια διαφορά μεταξύ του πολιτισμού ο οποίος σχετίζεται με τη μηχανική, την τεχνολογία και τους υλικούς παράγοντες, και της κουλτούρας, που σχετίζεται με αξίες, ιδανικά, με τα υψηλά διανοητικά, καλλιτεχνικά, ηθικά χαρακτηριστικά της κοινωνίας. Αυτή η διάκριση διατηρείται στη γερμανική σκέψη αλλά δεν έχει γίνει αποδεκτή αλλού. Μερικοί ανθρωπολόγοι έχουν αντιστρέψει αυτή τη σχέση και αντιλαμβάνονται την κουλτούρα ως χαρακτηριστικό των πρωτόγονων αμετάβλητων, μη αστικών κοινωνιών, ενώ θεωρούν ότι οι πιο σύνθετες, δυναμικές και αστικές κοινωνίες συνιστούν πολιτισμούς. Αυτές οι προσπάθειες διάκρισης μεταξύ κουλτούρας και πολιτισμού δεν έχουν καρποφορήσει και, εκτός της Γερμανίας, υπάρχει μια γενική συμφωνία με τον Μπρωντέλ που ισχυρίζεται ότι "είναι αυταπάτη να επιθυμούμε, κατά το γερμανικό πρότυπο, να διαχωρίσουμε την κουλτούρα από το θεμέλιό της που είναι ο πολιτισμός".
Ο πολιτισμός και η κουλτούρα αναφέρονται στο γενικό τρόπο ζωής ενός λαού. Ο πολιτισμός είναι η κουλτούρα με την ευρύτερη έννοια. Και οι δυο έχουν "αξίες, κανόνες, θεσμούς και τρόπους σκέψης, που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά σε μια δεδομένη κοινωνία που δίνει σ’ όλα αυτά μεγάλη σημασία". Ο πολιτισμός είναι, για τον Μπρωντέλ, "ένας χώρος, μια πολιτιστική περιοχή", "μια συλλογή πολιτιστικών χαρακτηριστικών και φαινομένων"· Ο Βαλερστάινορίζει τον πολιτισμό ως "μια συγκεκριμένη σύνθεση κοσμοαντίληψης, εθίμων, δομής και κουλτούρας (ταυτόχρονα υλικής και πνευματικής κουλτούρας), η οποία σχηματίζει κάποιου είδους ιστορική ενότητα και συνυπάρχει (όχι πάντα ταυτόχρονα) με άλλου είδους τέτοια φαινόμενα". Ο πολιτισμός είναι, σύμφωνα με τον Ντώσον, "το προϊόν συγκεκριμένων πρότυπων διαδικασιών πολιτιστικής δημιουργίας, που είναι η δουλειά ενός συγκεκριμένου λαού", ενώ ο Ντυρκέμ και ο Μάους λένε ότι "είναι ένα είδος ηθικής κατάστασης που περιβάλλει έναν αριθμό εθνών, και κάθε εθνική κουλτούρα αποτελεί μέρος του συνόλου."Κατά το Σπέγκλερ ο πολιτισμός είναι "το αναπόφευκτο πεπρωμένο της κουλτούρας". Η κουλτούρα αποτελεί το κοινό στοιχείο σε όλους σχεδόν τους ορισμούς του πολιτισμού.


.~`~.
V
Σχέσεις μεταξύ πολιτισμών τους τελευταίους αιώνες
α´
Το 1800 οι ευρωπαϊκές ή πρώην ευρωπαϊκές αποικίες (στην Αμερική) αποτελούσαν το 35% της επιφάνειας της Γης, το 1878 αποτελούσαν το 67%, ενώ το 1914 το 84%. Το 1920 αυτό το ποσοστό ήταν υψηλότερο, καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν πια μοιρασμένη μεταξύ της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας. Το 1800 η Βρετανική Αυτοκρατορία είχε έκταση 1,5 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια και πληθυσμό 20 εκατομμυρίων ανθρώπων. Το 1900 η Βικτωριανή αυτοκρατορία, όπου ο ήλιος δεν έδυε ποτέ, εκτεινόταν σε 11 εκατομμύρια τετραγωνικών μιλίων και είχε πληθυσμό 390 εκατομμύρια. Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής επέκτασης, οι πολιτισμοί των Άνδεων και της Κεντρικής Αμερικής ουσιαστικά εξαλείφθηκαν, ο ινδικός και ο ισλαμικός πολιτισμός μαζί με την Αφρική υποδουλώθηκαν ενώ η Κίνα υποτάχθηκε στη δυτική επιρροή.
Μόνο ο ρωσικός, ο ιαπωνικός και ο αιθιοπικός πολιτισμός, (*)
και οι τρεις υπό την ηγεσία, αυτοκρατορικών καθεστώτων, κατόρθωσαν να αντισταθούν στη σφοδρή επίθεση της Δύσης και ουσιαστικά να διαφυλάξουν την ανεξαρτησία τους.
---------------------------------------------------------------
(*) Απομονωμένοι στη γη τους, απολυταρχικά οργανωμένοι, οι Ρώσοι απώθησαν τους Ευρωπαίους στην πρώτη σύγχρονη περίοδο. Έτσι λοιπόν ξεκίνησε η ρωσική αυτοκρατορία στην παγκόσμια ιστορία, καθώς ήταν η μοναδική ανάμεσα στις μεγάλες πρώτες σύγχρονες αυτοκρατορίες, που κατόρθωσε να διατηρήσει την ανεξαρτησία της από την ευρωπαϊκή ηγεμονία [η Ιαπωνία«υπέκυψε» στη διπλωματία των κανονιοφόρων του Matthew Perryτον 19ο αιώνα, και στις ατομικές βόμβες τον 20ο - η Αιθιοπία, η μόνη μη ευρωπαϊκή δύναμη που κατάφερε να νικήσει μια αποικιακή δύναμη -την Ιταλία- κατά τον 19ο αιώνα, στον 20ο υπέκυψε στη φασιστική Ιταλία και στα αέρια μουστάρδας]. Για να το καταφέρει αυτό, παρήγαγε τα απαραίτητα εφόδια του μοντερνισμού -γραφειοκρατικό κράτος, βιομηχανία, μαζική κουλτούρα, προηγμένο στρατό- μ'ένα μη ευρωπαϊκό τρόπο. Ήταν η μοναδική αυτοκρατορία στον κόσμο που πέτυχε κάτι τέτοιο... Σε αντίθεση με τις ελίτ των άλλων πρώτων σύγχρονων και μοντέρνων αυτοκρατοριών, η ρωσική άρχουσα τάξη αντιστάθηκε στην ευρωπαϊκή κυριαρχία για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Ανά τον κόσμο, η μια αυτοκρατορία μετά την άλλη υπέκυπτε στον ευρωπαϊκό και αργότερα στον δυτικό ιμπεριαλισμό. Η Ρωσία όμως όχι, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα.
Marshall Poe

Εξ'ου και ο «αντιρωσισμός» φοράει -και κρύβεται κάτω από- πολλές ιδεολογικές προβιές στη «Δύση» και κυρίως στην «Ευρώπη» (οι Η.Π.Α δεν έχουν λόγους να τρέφουν απωθημένα και συμπλέγματα απέναντι στη Ρωσία, το αντίθετο, όμως ο βαθύς ευρωπαϊσμός τρέφει), από την άλλη, στην Ελλάδα, τις περισσότερες φορές η Ρωσία αντιμετωπίζεται με ιδεοληπτικό και όχι γεωιστορικό τρόπο (για παράδειγμα δεν θα τονιστεί η σημαντικότητα του Κριμαϊκού Πολέμου και πόσο καθοριστική είναι η μη επανασύνδεση Μαύρης Θάλασσας - Βαλκανίων - Ανατολικής Μεσογείου για τη δυτική Ευρώπη και ο θρυμματισμός -και έλεγχος- των σχέσεων αυτού του τριγώνου). Το κείμενο θεμέλιο για τη Ρωσία ακόμα δεν το έχω γράψει.
---------------------------------------------------------------
Για τετρακόσια περίπου χρόνια οι σχέσεις μεταξύ των πολιτισμών πήραν τη μορφή της υποταγής των άλλων κοινωνιών στο δυτικό πολιτισμό. Οι αιτίες γι’αυτή τη δραματική και μοναδική εξέλιξη μπορούν αναζητηθούν στην κοινωνική δομή και τις ταξικές σχέσεις της Δύσης, στην ανάπτυξη των πόλεων και του εμπορίου, στη σχετική διασπορά της εξουσίας στις δυτικές κοινωνίες μεταξύ των τάξεων και των μοναρχών, της κοσμικής και θρησκευτικής εξουσίας, στην ανατέλλουσα εθνική συνείδηση μεταξύ των λαών της Δύσης και στην ανάπτυξη της κρατικής γραφειοκρατίας. Η άμεση πηγή, όμως, της ευρωπαϊκής επέκτασης ήταν
η τεχνολογία:
η εφεύρεση μεθόδων πλοήγησης στους ωκεανούς που επέτρεψαν την προσέγγιση μακρινών λαών και η ανάπτυξη στρατιωτικών μέσων για την κατάκτηση αυτών των λαών. "Σε μεγάλο βαθμό", παρατήρησε ο Τζέφρυ Πάρκερ, "η ’ανατολή της Δύσης’ βασίστηκε στη χρήση δύναμης και στο γεγονός ότι η στρατιωτική ισορροπία μεταξύ των Ευρωπαίων και των αντιπάλων τους έγερνε σταθερά προς τη μεριά των πρώτων. Το κλειδί της δυτικής επιτυχίας στη δημιουργία της πρώτης πραγματικά παγκόσμιας αυτοκρατορίας μεταξύ 1500 και 1750 βασίστηκε σε αυτά ακριβώς τα επιτεύγματα πολεμικής ικανότητας που έχουν ονομαστεί ’στρατιωτική επανάσταση’".
Η επέκταση της Δύσης διευκολύνθηκε επίσης από την ανώτερη οργάνωση, πειθαρχία και εκπαίδευση των στρατευμάτων της, ενώ ο ηγετικός της ρόλος στη Βιομηχανική Επανάσταση δημιούργησε ανώτερα όπλα, μεταφορικά μέσα, επιμελητεία και ιατρικές υπηρεσίες. Η Δύση κατέκτησε τον κόσμο όχι με την ανωτερότητα των ιδεών της, των αξιών της ή της θρησκείας της (στα οποία ελάχιστα μέλη άλλων πολιτισμών προσηλυτίστηκαν), αλλά, αντιθέτως, με την ανωτερότητα στην εφαρμογή οργανωμένης βίας.
Οι δυτικοί συχνά το λησμονούν αυτό. Οι μη δυτικοί, όμως, δεν το ξεχνούν.
Ως το 1910 ο κόσμος αποτελούσε ένα πολιτικό και οικονομικό σύνολο περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το διεθνές εμπόριο σε αναλογία με το ακαθάριστο παγκόσμιο προϊόν ήταν τόσο υψηλό όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν, ενώ θα προσέγγιζε ξανά τέτοια μεγέθη στη δεκαετία 1970 και 1980. Το ποσοστό των διεθνών επενδύσεων σε σχέση με τις συνολικές επενδύσεις ήταν υψηλότερο από οποιαδήποτε άλλη φορά.
Πολιτισμός σήμαινε δυτικός πολιτισμός. Το διεθνές δίκαιο ήταν το δυτικό διεθνές δίκαιο προερχόμενο από την παράδοση του Γκρότιους. Το διεθνές σύστημα ήταν το ευρωπαϊκό σύστημα της Βεστφαλίας των κυρίαρχων αλλά "πολιτισμένων"εθνικών κρατών και των αποικιών που διατηρούσαν υπό τον έλεγχό τους.
Η εμφάνιση αυτού του διεθνούς συστήματος, το οποίο ήταν βασισμένο στο δυτικό πολιτισμό αποτελούσε την δεύτερη μεγάλη εξέλιξη στην παγκόσμια πολιτική ανά τους αιώνες μετά το 1500. Αν και οι δυτικές κοινωνίες λειτουργούσαν με σχέσεις κυριαρχίας-υποταγής έναντι των μη δυτικών κοινωνιών, μεταξύ τους λειτουργούσαν σε μια πιο ισότιμη βάση. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ πολιτικών οντοτήτων μέσα στο πλαίσιο ενός πολιτισμού ήταν παρόμοιες με αυτές που είχαν σημειωθεί στον κινεζικό, ινδικό και ελληνικό πολιτισμό. Βασίζονταν σε μία πολιτιστική ομοιογένεια που περιλάμβανε "γλώσσα, δίκαιο, θρησκεία, διοικητικές πρακτικές, γεωργία, ιδιοκτησία και ενδεχομένως συγγένεια". Οι ευρωπαϊκοί λαοί "μοιράζονταν μια κοινή κουλτούρα και διατηρούσαν εκτεταμένες επαφές μέσω ενός εμπορικού δικτύου, της συνεχούς κίνησης των ανθρώπων και μιας καταπληκτικής διασύνδεσης των κυρίαρχων οικογενειών". Επίσης, πολεμούσαν μεταξύ τους χωρίς σταματημό. Η ειρήνη ήταν η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.
Παρόλο που η Οθωμανική Αυτοκρατορία την ίδια περίοδο είχε υπό τον έλεγχό της το ένα τέταρτο της Ευρώπης, δεν θεωρούνταν ότι ανήκε στο ευρωπαϊκό διεθνές σύστημα.
Για εκατόν πενήντα χρόνια η πολιτιστική πολιτική της Δύσης διεπόταν από το μεγάλο θρησκευτικό σχίσμα και από θρησκευτικούς και δυναστικούς πολέμους. Για ενάμιση αιώνα μετά τη Συνθήκη της Βεστφαλίας οι συγκρούσεις στο δυτικό κόσμο ήταν μεταξύ αυτοκρατόρων και απόλυτων μοναρχών, από τη μια, και συνταγματικών μοναρχών, από την άλλη, που επιχειρούσαν να επεκτείνουν τη διοίκηση τους, τους στρατούς τους, τη μερκαντιλική τους οικονομική δύναμη και κυρίως, την περιοχή που εξουσίαζαν. Στην πορεία δημιουργήθηκαν εθνικά κράτη και, ξεκινώντας από τη Γαλλική Επανάσταση, οι συγκρούσεις γίνονταν πια μεταξύ κρατών και όχι αυτοκρατόρων. Το 1713, όπως το έθεσε ο Ρ. Πάλμερ, "οι πόλεμοι των βασιλέων τελείωσαν και ξεκίνησαν οι πόλεμοι των λαών". Αυτό το μοντέλο του 19ου αιώνα διήρκεσε ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.
Μετά τη Ρωσική Επανάσταση το 1917, η σύγκρουση μεταξύ των εθνικών κρατών συμπληρώθηκε από ιδεολογικές συγκρούσεις μεταξύ φασισμού, κομμουνισμού και φιλελεύθερης δημοκρατίας, και, αργότερα, μεταξύ κομμουνισμού και φιλελεύθερης δημοκρατίας. Στον ψυχρό πόλεμο αυτές οι ιδεολογίες ενσωματώθηκαν στις δυο υπερδυνάμεις που προσδιόριζαν την ταυτότητά τους με βάση την ιδεολογία τους. Καμιά από τις υπερδυνάμεις δεν αποτελούσε πια εθνικό κράτος με την παραδοσιακή ευρωπαϊκή έννοια. Η άνοδος στην εξουσία του μαρξισμού, αρχικά στη Ρωσία και μετά στην Κίνα και το Βιετνάμ, αποτελούσε τη μεταβατική περίοδο από το ευρωπαϊκό διεθνές σύστημα στο μετα-ευρωπαϊκό πολυπολιτισμικό σύστημα. Αν και ο μαρξισμός υπήρξε προϊόν του ευρωπαϊκού πολιτισμού, ποτέ δεν κατόρθωσε να ριζώσει και να πετύχει στην Ευρώπη. Αντιθέτως, εκσυγχρονιστικές και επαναστατικές τάξεις ανθρώπων τον εισήγαγαν στις μη δυτικές κοινωνίες. Ο Λένιν, ο Μάο, και ο Χο, τον προσάρμοσαν στους σκοπούς τους και τον χρησιμοποίησαν για να αμφισβητήσουν την εξουσία της Δύσης, για να κινητοποιήσουν το λαό τους και να διεκδικήσουν την εθνική ταυτότητα και αυτονομία των χωρών τους έναντι της Δύσης. Η κατάρρευση αυτής της ιδεολογίας στη Σοβιετική Ένωση και η προσαρμογή της στην Κίνα και το Βιετνάμ δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αυτές οι κοινωνίες θα εισάγουν και τη δυτική ιδεολογία της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Οι δυτικοί που πιστεύουν ότι αυτό είναι πιθανό, θα εκπλαγούν από τη δημιουργικότητα, την ανθεκτικότητα και την ιδιαιτερότητα των μη δυτικών κοινωνιών.

β´
Στο 19ο αιώνα οι σχέσεις μεταξύ των πολιτισμών πέρασαν από το στάδιο της κυριαρχίας ενός πολιτισμού επί όλων των άλλων στο στάδιο των έντονων και διαρκών σχέσεων μεταξύ όλων των πολιτισμών. Τα βασικά χαρακτηριστικά και των δυο φάσεων έχουν τώρα εκλείψει.
Πρώτον, σύμφωνα με την αγαπημένη διατύπωση των ιστορικών "η επέκταση της Δύσης"τελείωσε και "η εξέγερση εναντίον της Δύσης"άρχισε. Η δύναμη της Δύσης, μέσα από μια πορεία με πισωγυρίσματα, παρήκμασε σε σχέση με τη δύναμη των άλλων πολιτισμών. Ο παγκόσμιος χάρτης το 1990 είχε ελάχιστες ομοιότητες με το χάρτη της δεκαετίας 1920. Μεταβλήθηκε η ισορροπία της στρατιωτικής και οικονομικής δύναμης με την πολιτική επιρροή. Η Δύση εξακολουθούσε να έχει σημαντική επιρροή σε άλλες κοινωνίες αλλά σταδιακά οι σχέσεις της Δύσης με άλλους πολιτισμούς περιορίστηκαν στις αντιδράσεις της Δύσης στις εξελίξεις που συνέβαιναν σε αυτούς τους πολιτισμούς. Οι μη δυτικές κοινωνίες, δεν αποτελούν πλέον απλά μέρη της δυτικής ιστορίας, κινούν τα νήματα της δικής τους ιστορίας και διαμορφώνουν και τη δυτική ιστορία.
Δεύτερον, ως συνέπεια αυτών των εξελίξεων το διεθνές σύστημα επεκτάθηκε πέρα από τα όρια της Δύσης και έγινε πολυπολιτισμικό. Ταυτόχρονα, οι συγκρούσεις μεταξύ των δυτικών κρατών -που κυριαρχούσαν σε αυτό το σύστημα για αιώνες- έσβησαν σιγά σιγά.
Στο τέλος του 20ου αιώνα η Δύση έχει ξεφύγει από τη φάση της "πολεμικής κατάστασης"και έχει περάσει στη φάση της "οικουμενικής κατάστασης."Αν και το τέλος του αιώνα πλησιάζει, η φάση αυτή της Δύσης είναι ακόμα ατελής, καθώς τα εθνικά κράτη της χωρίζονται σε δύο ημι-οικουμενικά κράτη, της Ευρώπηςκαι της Βόρειας Αμερικής. Ωστόσο, αυτές οι δυο οντότητες συνδέονται με ένα εκπληκτικά πολύπλοκο δίκτυο επίσημων και ανεπίσημων θεσμικών δεσμών. Τα οικουμενικά κράτη των προγενέστερων πολιτισμών αποτελούσαν αυτοκρατορίες. Επειδή, όμως, η δημοκρατία είναι ο κυρίαρχος πολιτικός θεσμός της Δύσης, το ανατέλλον οικουμενικό κράτος δεν είναι αυτοκρατορία αλλά αποτελείται από ομοσπονδίες, συνομοσπονδίες, διεθνή καθεστώτα και οργανισμούς.
Στις σπουδαιότερες πολιτικές ιδεολογίες του 20ού αιώνα περιλαμβάνονται ο φιλελευθερισμός, ο σοσιαλισμός, ο αναρχισμός, ο κορπορατισμός, ο μαρξισμός, ο κομμουνισμός, η κοινωνική δημοκρατία, ο συντηρητισμός, ο εθνικισμός, ο φασισμός και η χριστιανική δημοκρατία. Ο συνδετικός τους κρίκος είναι ότι όλες είναι πνευματικά τέκνα του δυτικού πολιτισμού. Κανένας άλλος πολιτισμός δεν δημιούργησε σημαντική πολιτική ιδεολογία. Η Δύση, από την άλλη, δεν γέννησε ποτέ κάποια θρησκεία. Οι σπουδαιότερες θρησκείες του κόσμου είναι προϊόν μη δυτικών πολιτισμών που, μάλιστα, προηγήθηκαν χρονικά. Καθώς ο κόσμος εγκαταλείπει τη δυτική του φάση, οι ιδεολογίες που συμβόλιζαν τον ύστερο δυτικό πολιτισμό παρακμάζουν επίσης. Τη θέση τους καταλαμβάνουν οι θρησκευτικές και πολιτιστικές ταυτότητες και δεσμεύσεις. Ο διαχωρισμός της θρησκείας από τις διεθνείς σχέσεις, ένα ιδιότυπο προϊόν του δυτικού πολιτισμού που επέβαλε η Συνθήκη της Βεστφαλίας, πλησιάζει στο τέλος του, ενώ η θρησκεία, όπως λέει ο Έντουαρντ Μόρτιμερ, είναι "πιθανό να παρεισφρήσει στις διεθνείς σχέσεις". Η σύγκρουση των πολιτικών ιδεών που δημιουργήθηκε εντός του δυτικού πολιτισμού, εκτοπίζεται από τη θρησκευτική και πολιτιστική σύγκρουση μεταξύ των πολιτισμών.
Η παγκόσμια πολιτική γεωγραφία έχει προχωρήσει από τον ένα κόσμο της δεκαετίας 1920 στους τρείς κόσμους της δεκαετίας 1960 και στους περισσότερους από έξι κόσμους της δεκαετίας 1990. Αντίστοιχα, οι δυτικές παγκόσμιες αυτοκρατορίες του 1920 συρρικνώθηκαν στον πιο περιορισμένο "Ελεύθερο Κόσμο"του 1960 (που περιλάμβανε πολλά μη δυτικά κράτη αντιτιθέμενα στον κομμουνισμό) και, αργότερα, στην ακόμα πιο περιορισμένη "Δύση"του 1990. Αυτή η μεταβολή εκφράστηκε σημασιολογικά, από το 1989 ως το 1993 με την παρακμή της χρήσης του ιδεολογικού όρου "Ελεύθερος Κόσμος"και την αυξανόμενη χρήση του πολιτισμικού όρου "Δύση".
---------------------------------------------------------------
Το 1989 αναφορές στον "Ελεύθερο Κόσμο"έγιναν, κατά μέσο όρο, 180 φορές (με τα πρακτικά του Κογκρέσου να οδηγούν τη κούρσα με 356 αναφορές, την Washington Post να ακολουθεί με 112 και τη New York Times ουραγό με 71 αναφορές). Το έτος 1993 ο μέσος όρος ήταν 75 φορές.
Το 1989 αναφορές στην "Δύση"έγιναν, κατά μέσο όρο, 30 φορές. Το έτος 1993 ο μέσος όρος ήταν 80 φορές (με τη New York Times να οδηγούν τη κούρσα με 144 αναφορές, την Washington Post να ακολουθεί με 87 και τα πρακτικά του Κογκρέσου ουραγό, με μόλις 10 αναφορές - δείχνοντας μια μάλλον φανερή απροθυμία).
Ο Παναγιώτης Κονδύλης, πάντα ουσιώδης, καίριος και προνοητικός (και δυσάρεστος): α) «Η Δύση δεν υπάρχει πια. "Δύση"ήταν το αντικομμουνιστικό στρατόπεδο (διαφορετικά Ιαπωνία και Ν. Κορέα δεν θα ανήκαν στη "Δύση"). Όσοι –και κυρίως οι κοσμοπολίτες "αριστεροί"– θεωρούν ότι η συνοχή της Δύσης στηρίζεται απλώς στις κοινές της αξίες είναι πολιτικά και ιστορικά αφελείς. Οι κοινές αξίες καθεαυτές δεν δημιουργούν κοινά συμφέροντα –το αντίθετο, ναι, μπορεί να συμβεί– ούτε εμπόδισαν ποτέ τις αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ χριστιανικών ή φιλελεύθερων λαών. Το πολιτικά σημαντικό ερώτημα είναι: τι εννοούμε όταν λέμε δυτικός προσανατολισμός και τι μπορεί να σημαίνει δυτικός προσανατολισμός για τη Γερμανίααν η Δύση διασπαστεί και η Γερμανία χρειαστεί να επιλέξει π.χ. μεταξύ ενός ευρωπαϊκού χώρου και της φιλίας με τις ΗΠΑ ή, αντίστροφα, εάν η ευρωπαϊκή ενοποίηση γίνει υπό προϋποθέσεις που η πλειονότητα του γερμανικού λαού θα απέρριπτε; Διότι η ώρα της αλήθειας θα σημάνει όταν θα χρειαστεί να γίνει κατανομή όχι πλέον των ωφελημάτων της ευημερίας αλλά του παθητικού και των χρεών». β) «Μετά το ναυάγιο της Ουτοπίας της Ανατολής τα εξημερωμένα κατάλοιπα της «Αριστεράς» ενστερνίστηκαν έτσι την Ουτοπία της Δύσης και δίχως πολλά-πολλά αντάλλαξαν τον αριστερό «αντιφασισμό» με τον φιλελεύθερο «αντιολοκληρωτισμό». Θα διαψευσθούν για δεύτερη κατά συνέχεια φορά, αν η οικουμενική επικράτηση της δυτικής οικονομίας και ηθικής δεν συνεπιφέρει την πραγμάτωση της αντίστοιχης Ουτοπίας, αλλά τρομακτικούς αγώνες κατανομής και καταστροφές πλανητικού βεληνεκούς» (Γεγονότα και πολεμικές, ιδεολογίες και ερμηνείες - από τον Κονδύλη στον Wallerstein - από την μη πραγμάτωση της Ουτοπίας στη κρίση του αφηγήματος της εποχής μας και τη μεταβατική πλανητικά περίοδο.).
---------------------------------------------------------------
Εκφράστηκε, επίσης, στις αναφορές του Ισλάμως πολιτιστικού και πολιτικού φαινομένου, της "Μεγάλης Κίνας", της Ρωσίαςκαι των "γειτονικών χωρών"και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όλοι αυτοί οι όροι έχουν πολιτισμικό περιεχόμενο. Σε αυτή την τρίτη φάση, οι σχέσεις μεταξύ των πολιτισμών είναι συχνότερες και εντονότερες από την πρώτη φάση είναι πιο ισότιμες και βασίζονται περισσότερο στην αρχή της αμοιβαιότητας απ’ ό,τι στη δεύτερη φάση. Επίσης, εν αντιθέσει με τον ψυχρό πόλεμο, δεν υπάρχει ένας μόνο αλλά πολλοί διαχωρισμοί μεταξύ της Δύσης και των άλλων πολιτισμών, καθώς και μεταξύ των πολλών μη δυτικών πολιτισμών.
Σύμφωνα με το Χέντλεϋ Μπούλ, ένα διεθνές σύστημα υφίσταται "όταν δυο ή περισσότερα κράτη έχουν αρκετή επαφή μεταξύ τους και αρκετή αλληλεπίδραση στις αποφάσεις τους, ώστε να αναγκάζονται να συμπεριφέρονται -τουλάχιστον μέχρις ενός σημείου- ως μέρη ενός συνόλου". Μια διεθνής κοινωνία, όμως, υφίσταται μόνο όταν τα κράτη ενός διεθνούς συστήματος έχουν "κοινά συμφέροντα και αξίες", "θεωρούν ότι συνδέονται με κοινούς κανόνες", "συνεισφέρουν στη λειτουργία κοινών θεσμών"και έχουν "κοινή κουλτούρα ή πολιτισμό". Όπως ακριβώς και τα διεθνή συστήματα που υπήρξαν προκάτοχοί του, δηλαδή των Σουμερίων, το ελληνικό, το ελληνιστικό, το κινεζικό, το ινδικό, το ισλαμικό, έτσι και το ευρωπαϊκό διεθνές σύστημα που αναπτύχθηκε από τον 7ο ως το 19ο αιώνα, αποτελούσε μια διεθνή κοινωνία. Κατά τη διάρκεια του 19ου και του 20ού αιώνα, το ευρωπαϊκό διεθνές σύστημα επεκτάθηκε αγκαλιάζοντας σχεδόν όλες τις κοινωνίες όλων των πολιτισμών. Μερικοί ευρωπαϊκοί θεσμοί και πρακτικές εξήχθησαν σε αυτές τις χώρες. Όμως αυτές οι κοινωνίες δεν διαθέτουν την κοινή κουλτούρα που έθεσε τις βάσεις για τη διεθνή κοινωνία. Σύμφωνα, λοιπόν, με τη βρετανική θεωρία των διεθνών σχέσεων [Martin Wight, Hedley Bull], ο κόσμος αποτελεί μεν ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο διεθνές σύστημα αλλά μια πρωτόγονη διεθνή κοινωνία.
Κάθε πολιτισμός αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως ομφαλό της Γης και γράφει την ιστορία του ως το κεντρικό δράμα της ανθρώπινης ιστορίας. Ενδεχομένως αυτό ισχύει περισσότερο για τη Δύση απ’ ό,τι για άλλους πολιτισμούς. Τέτοιες μονοπολιτισμικές απόψεις, όμως, έχουν μειωμένη αξία σε έναν πολυπολιτισμικό κόσμο. Οι μελετητές των πολιτισμών έχουν ήδη αναγνωρίσει αυτή την αυταπόδεικτη αλήθεια. Το 1918, ο Σπέγκλερ καταδίκασε τη μυωπική άποψη για την ιστορία που επικρατούσε στη Δύση, με τον κομψό διαχωρισμό της σε αρχαία, μεσαιωνική και σύγχρονη περίοδο, με σημείο αναφοράς μόνο τη Δύση. Είναι απαραίτητο, ισχυρίστηκε, να αντικαταστήσουμε αυτή "την πτολεμαϊκή προσέγγιση της ιστορίας"με την κοπερνίκεια, καθώς και το "κενό πλάσμα της γραμμικής ιστορίας"με το "δράμα των πολλών πανίσχυρων πολιτισμών". Μερικές δεκαετίες αργότερα, ο Τόυνμπη επέκρινε δριμύτατα "τον τοπικισμό και την αναίδεια"της Δύσης που εκφράζονται στις "εγωκεντρικές αυταπάτες"ότι ο κόσμος γυρίζει γύρω της, ότι υπάρχει μια "αμετάβλητη Ανατολή"και ότι η "πρόοδος"είναι αναπόφευκτη. Όπως και ο Σπέγκλερ, δεν πίστευε στην ενότητα της ιστορίας ούτε υπέθετε ότι υπάρχει "μόνο ένας ποταμός πολιτισμού, ο δικός μας, και ότι οι άλλοι είτε είναι παραπόταμοι είτε χάνονται στην έρημο". Πενήντα χρόνια μετά τον Τόυνμπη, ο Μπρωντέλ τόνισε την ανάγκη να αγωνιστούμε για μια ευρύτερη προοπτική και κατανόηση "των μεγάλων πολιτιστικών συγκρούσεων στον κόσμο, της πολυπλοκότητας των πολιτισμών του".
Οι αυταπάτες και οι προλήψεις, όμως, για τις οποίες μας προειδοποίησαν οι μελετητές, είναι ακόμα ζωντανές και στα τέλη του 20ού αιώνα και βρήκαν πρόσφορο έδαφος στην τοπικίστική αλαζονεία ότι ο ευρωπαϊκός πολιτισμός της Δύσης αποτελεί τον οικουμενικό πολιτισμό του κόσμου.

Samuel Huntington


...όπως η απαρχή των Νέων Χρόνων συνέπεσε χονδρικά με την απαρχή της παγκόσμιας κυριαρχίας της Ευρώπης, έτσι και το τέλος τους συνέπεσε με το τέλος της κυριαρχίας αυτής. Οι Νέοι Χρόνοι δεν ήσαν απλώς φαινόμενο ευρωπαϊκό, αλλά είχαν περιεχόμενο ευρωκεντρικό, τόσο κοσμοθεωρητικά όσο και οικονομικοπολιτικά...
Στο τέλος της έφτασε απλώς μία ιστορική εποχή, και μαζί της στέρεψαν τώρα τα τρία μεγάλα πολιτικά-ιδεολογικά ρεύματα που τη χαρακτήρισαν: ο συντηρητισμός, ο φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός (η κοινωνική δημοκρατία)... μόλις τώρα, μετά το εξαιρετικά δραματικό κοσμοϊστορικό επεισόδιο του Ψυχρού Πολέμου, έρχονται στην επιφάνεια οι βαθύτερες κινητήριες δυνάμεις της μελλοντικής πλανητικής πολιτικής, οι οποίες συσσωρεύονταν, πολλές φορές ανεπαίσθητα, κάτω από τη Θυελλώδη πολιτική ιστορία του 20ού αι...
Αν ωστόσο, μέσα σε πιο υποφερτές καταστάσεις, διαμορφωθούν καινούργιες ιδεολογίες, τότε η μορφή και το περιεχόμενο τους θα προσδιορισθούν από τον χαρακτήρα των υποκειμένων και των συνομαδώσεων της πλανητικής πολιτικής: θα είναι άραγε έθνη, θα είναι πολιτισμοί, θα είναι ίσως φυλές; Ό,τι κι αν είναι πάντως, θα υπάρξουν διανοούμενοι που θα προσφέρουν τις ιδεολογικές τους υπηρεσίες στην εκάστοτε «δικαία υπόθεση».
Παναγιώτης Κονδύλης

Ολοκλήρωση α´ μέρους.

Στο β´ μέρος : Υπάρχει "παγκόσμιος πολιτισμός"; - η "Κουλτούρα του Νταβός" - Magna Carta ή Μagna Μac της Μac Donald's; - Πηγές του παγκόσμιου πολιτισμού - Εκσυγχρονισμός και δυτικοποίηση (και αντιδράσεις) - Η επιχείρηση κάλυψης του ιδεολογικού κενού με τα δόγματα της νεο-ορθόδοξης οικονομίας και δημοκρατικής πολιτικής - Τι ποσοστό του πληθυσμού της Ν. Κορέας ενστερνίζεται δυτικά χριστιανικά δόγματα; (προτεσταντισμό και ρωμαιοκαθολικισμό) - Η εξασθένιση της Δύσης και η αναβίωση των μη δυτικών πολιτισμών - Το φαινόμενο της ''ιθαγενούς κουλτούρας δεύτερης γενιάς''.
*
Με την οπτική, το υπόδειγμα του Huntington ολοκληρώνεται ο κύκλος των συγγραφέων, με τη βοήθεια των οποίων προσεγγίζω τον Πλανητικό Μετασχηματισμό (ή τη λεγόμενη «παγκοσμιοποίηση»), τη διεθνή πολιτική και γενικότερα τις διεθνείς -γεωοικονομικές, γεωπολιτισμικές- σχέσεις. Υπόλοιποι συγγραφείς: F. Braudel, H. Bull, I. Wallerstein, A. Dugin, M. Wight, Π. Κονδύλης, E. H. Carr, K. Waltz, R. Giplin, J. Nye, G. Arrighi, S. Amin, Z. Brzezinski, A. Davutoğlu, J. Mearsheimerκαι άλλοι (H. Suganami, A. Joxe, H.C.K. Liu, D. Moïsi, R. Kothari, W. Laqueur, E. Luttwak, I Ramonet, K. Polanyi, E. Todd).


.~`~.
Παράρτημα
Η Δύση χάνει την εμπιστοσύνη στο μέλλον της

Τι είναι αυτό που καθορίζει τη Δύση; Οι Αμερικάνοι και οι Ευρωπαίοι πολιτικοί αρέσκονται στο να μιλάνε για αξίες και θεσμούς. Όμως, για δισεκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο το κρίσιμο σημείο είναι πιο απλό και πιο εύκολο να κατανοηθεί. Η Δύση είναι το μέρος εκείνο του κόσμου όπου ακόμα και οι απλοί άνθρωποι ζουν άνετα. Αυτό είναι το όνειρο που κάνει τους παράνομους μετανάστες να ρισκάρουν τη ζωή τους, προσπαθώντας να μπουν στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ.
Ωστόσο, παρότι η έλξη της Δύσης παραμένει έντονη, ο ίδιος ο δυτικός κόσμος χάνει την πίστη του στο μέλλον του. Την περασμένη εβδομάδα ο Μπαράκ Ομπάμα έδωσε μία από τις πιο ζοφερές ομιλίες της προεδρίας του. Χωρίς να μασάει τα λόγια του, ο Αμερικανός πρόεδρος παρουσίασε το χρονικό της αυξανόμενης ανισότητας και της μείωσης της κοινωνικής κινητικότητας που, όπως δήλωσε, «ενέχουν θεμελιώδη κίνδυνο για το αμερικανικό όνειρο, για τον τρόπο ζωής μας και γι'αυτό που αντιπροσωπεύουμε στον κόσμο».
Δημοσκόπηση του Pew Research Center που πραγματοποιήθηκε την άνοιξη σε 39 χώρες έθετε το ερώτημα «θα είναι τα παιδιά στη χώρα σας σε καλύτερη κατάσταση απ'ό,τι ήταν οι γονείς τους;». Μόνο το 33% των Αμερικανών πιστεύει ότι τα παιδιά τους θα ζήσουν καλύτερα, ενώ το 62% δήλωσε πως θα ζήσουν χειρότερα. Οι Ευρωπαίοι ήταν ακόμα πιο απαισιόδοξοι. Μόνο το 28% των Γερμανών, το 17% των Βρετανών, το 14% των Ιταλών και το 9% των Γάλλων πιστεύουν πως τα παιδιά τους θα ζήσουν καλύτερα απ'ό,τι οι προηγούμενες γενιές.
Αυτός ο δυτικός πεσιμισμός έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με την αισιοδοξία στον αναπτυσσόμενο κόσμο: το 82% των Κινέζων, το 59% των Ινδών και το 65% των Νιγηριανών πιστεύουν σε ένα καλύτερο μέλλον.
Θα ήταν ωραίο να πιστέψουμε ότι αυτοί που μιλούν για υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου της Δύσης είναι απλώς υπερβολικοί. Δυστυχώς, όμως, οι αριθμοί δείχνουν πως ο κόσμος κάτι έχει καταλάβει. Σύμφωνα με τους ερευνητές του Brookings Institution, οι μισθοί των ανδρών εργάσιμης ηλικίας στις ΗΠΑ -προσαρμοσμένοι στον πληθωρισμό- έχουν μειωθεί κατά 19% από το 1970. Ο μισθός του μέσου Αμερικανού -που κάποτε αποτελούσε την επιτομή του αμερικανικού ονείρου- έχει μειωθεί, την ώρα που τα κέρδη για το κορυφαίο 5% των εισοδημάτων έχουν εκτιναχθεί.
Ακόμα και οι συντηρητικοί πολιτικοί ανησυχούν. Ο γερουσιαστής Μάρκο Ρούμπιο, που διεκδικεί υποψηφιότητα από την πλευρά των Ρεπουμπλικάνων για την προεδρία των ΗΠΑ το 2016, σημειώνει ότι οι γονείς του κατάφεραν να μπουν στη μεσαία τάξη από σχετικά ταπεινές θέσεις εργασίας, ο πατέρας του ως μπάρμαν και η μητέρα του ως υπηρέτρια. Αυτές τις μέρες όμως, όπως παραδέχεται, αυτό δεν είναι πλέον δυνατό.
Η αίσθηση της απαισιοδοξίας και της ανασφάλειας στην Ευρώπη έχει επίσης βάση - και συγκεκριμένα τη γνώση ότι τα κοινωνικά και συνταξιοδοτικά επιδόματα πιθανότατα δεν θα είναι τόσο γενναιόδωρα στο μέλλον. Η πίεση στην ευημερία είναι πιο έντονη σε χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση χρέους - χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία έχουν δει πραγματικές μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις. Όμως, το βιοτικό επίπεδο βρίσκεται υπό πίεση ακόμα και σε ευρωπαϊκές χώρες που τα έχουν πάει σχετικά καλά. Σύμφωνα με έρευνα των Financial Times, οι Βρετανοί που γεννήθηκαν το 1985 είναι οι πρώτοι εδώ και 100 χρόνια που δεν έχουν καλύτερο βιοτικό επίπεδο σε σχέση με αυτούς που γεννήθηκαν δέκα χρόνια νωρίτερα. Ακόμα και στη Γερμανία, που συχνά εξυμνείται ως η πιο επιτυχημένη μεγάλη οικονομία του δυτικού κόσμου, τα οφέλη του «θαύματος της Μέρκελ» έχουν γίνει αισθητά κυρίως σε αυτούς με υψηλά εισοδήματα. Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις που έθεσαν τη βάση για την τρέχουσα έκρηξη εξαγωγών της Γερμανίας συμπεριελάμβαναν τη συγκράτηση των μισθών, την περικοπή κοινωνικών επιδομάτων και την πρόσληψη πολλών προσωρινά απασχολούμενων.
Υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ της αυξανόμενης αισιοδοξίας στον αναπτυσσόμενο κόσμο και της αυξανόμενης απαισιοδοξίας στη Δύση. Στην ομιλία του την περασμένη εβδομάδα, ο Μπ. Ομπάμα σημείωσε πως «αρχίζοντας από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, το κοινωνικό συμβόλαιο άρχισε να διαλύεται». Ίσως όχι συμπτωματικά, στα τέλη της δεκαετίας του 1970 εκείνη που άρχισε να ανοίγει ήταν η Κίνα.
Ακόμα και οι υπερασπιστές της παγκοσμιοποίησης πλέον αναγνωρίζουν συνήθως ότι η ανάδυση του εργατικού δυναμικού διεθνώς έχει συμβάλει στη συγκράτηση των μισθών στη Δύση. Ορισμένοι Ευρωπαίοι φίλοι μου ονειροπολούν, πιστεύοντας ότι ο προστατευτισμός -ή ακόμα και ένας πόλεμος στην Ασία- θα μπορούσε να επαναφέρει πιο καλοπληρωμένες δουλειές στη Δύση. Στην πραγματικότητα όμως, η παγκοσμιοποίηση φαίνεται απίθανο να αντιστραφεί, δεδομένων των τεχνολογικών, οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων που την προωθούν.
Σίγουρα θα ήταν ηθικά αμφιλεγόμενο να επιχειρηθεί η τόνωση του βιοτικού επιπέδου στη Δύση με την υπονόμευση μιας οικονομικής τάσης που έχει βγάλει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Ακόμα και αν τα δυτικά κράτη έκλειναν τις αγορές τους, οι δυτικοί υπάλληλοι -συμπεριλαμβανομένων και των υπαλλήλων γραφείων- θα αντιλαμβάνονταν όλο και περισσότερο ότι πολλές εργασίες μπορούν να γίνουν φθηνότερα με τη χρήση υπολογιστών ή ρομπότ. Πράγματι, η εξέλιξη των ρομπότ θα αποτελέσει σύντομα κίνδυνο και για τους εργαζόμενους στην γραμμή παραγωγής της Κίνας.
Εάν η διάβρωση του βιοτικού επιπέδου συνεχιστεί, πώς θα αντιδράσουν οι ψηφοφόροι της Δύσης; Ήδη υπάρχουν σημάδια πολιτικού ριζοσπαστισμού - με τη λαϊκιστική δεξιά να ανεβαίνει και στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Όμως, ακόμα, δεν υπάρχουν πραγματικά σημάδια ότι το Tea Party στην Αμερική ή τα εθνικιστικά κινήματα στην Ευρώπη έχουν ρεαλιστικά πιθανότητα να αναλάβουν τον έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης σε μια μεγάλη χώρα.
Η συναίνεση για την παγκοσμιοποίηση επίσης φαίνεται να διατηρείται. Πράγματι, το Σαββατοκύριακο που πέρασε, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου φαίνεται να έκανε πρόοδο στην αναζήτηση μιας νέας διεθνούς εμπορικής συμφωνίας.
Όμως, ενώ τα νέα πολιτικά κινήματα δεν είναι ακόμα έτοιμα να κατατροπώσουν τα κατεστημένα κόμματα στη Δύση, οι παραδοσιακοί πολιτικοί πρέπει να αντιδράσουν στο νέο οικονομικό κλίμα. Η αυξανόμενη ανισότητα αυξάνει τις πιέσεις για πιο αναδιανεμητικούς φόρους και υψηλότερους κατώτατους μισθούς και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού.
Μία ακόμα δεκαετία οικονομικής δυσφορίας στη Δύση -ή, Θεός φυλάξοι, μιας νέας οικονομικής κρίσης- είναι πιθανόν να οδηγήσει στην εμφάνιση πιο ακραίων λύσεων και πολιτικών.

Gideon Rachman
Πηγή
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Ανθρωποποίηση.

Ευρώπη, Ρωσία και Ουκρανία. Τέσσερις αναφορές και ένα παράρτημα - Ευρωπαϊκή Ένωση όλο και πιο χλωμή.

$
0
0

.~`~.
I
Το ζήτημα που έχει εμφανιστεί τελευταία στις σχέσεις ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία δεν συνιστά αντικειμενικά ένα διμερές ουκρανορωσικό πρόβλημα. Πρόκειται βασικά για την κύρια πτυχή ενός παλιού θέματος, το οποίο προσδιορίζει το ρόλο που φιλοδοξεί να διαδραματίσει εκ νέου η Ρωσία στην παγκόσμια σκακιέρα.
Η σταθερή παρεμβολή της Ρωσίαςστα ουκρανικά πράγματα επιδρά κατ'αυτό συνολικά στη διαμόρφωση της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, κυρίως δε στο πεδίο των σχέσεων με την Ε.Ε. Η άλλη πτυχή του ίδιου αυτού θέματος καταδείχνει το ευρύ μέγεθος του ρωσικού ενδιαφέροντος για γεωπολιτική διεκδίκηση του αχανούς ασιατικού χώρου, όπου βρίσκονται τα μεγαλύτερα αποθέματα ορυκτού πλούτου και ενεργειακών υλών στον πλανήτη.
Το πρόβλημα των σχέσεων Ρωσίας - Ουκρανίας δεν συνιστά μια μετασοβιετική υπόθεση, όπως τούτο ισχύει ακόμα με κάποιες άλλες χώρες της πρώην ΕΣΣΔ και του ανατολικού συνασπισμού. Η περιοδική αναθέρμανση του ρωσικού ενδιαφέροντος για την Ουκρανία παραπέμπει ακόμη και σε εποχές του τσαρικού καθεστώτος, όταν η ρωσική αυτοκρατορία δημιουργούσε εκεί ισχυρές βάσεις στρατηγικής και οικονομικής σημασίας. Τούτο επιβεβαιώνουν σήμερα τα 25 (και πλέον ίσως) εκατομμύρια Ρώσων που ζουν εκεί, γεγονός που επιτρέπει στη Μόσχα να έχει λόγο στις εσωτερικές ουκρανικές υποθέσεις. Η Ουκρανία όμως υπήρξε για τη Ρωσία ανέκαθεν όχι μόνο η μικρή της σλαβική αδελφή, αλλά και ένας ευαίσθητος χώρος υψίστης πολιτικοστρατηγικής σημασίας.
Στο βιβλίο του «The Grand Chessboard» (Η μεγάλη σκακιέρα), ο Ζμπίγκνιεφ Μπρεζίνσκισημειώνει πως «η Ρωσία χωρίς την Ουκρανία ουδέποτε θα μπορούσε να αποτελεί μια ευρασιατική αυτοκρατορία».
Ο εξωτερικοπολιτικός σχεδιασμός του Βλαντίμιρ Πούτινεμφανίστηκε στην πράξη με την επίσημη εξαγγελία της Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης (2011). Ηδη από το έτος 2007, ο Ρώσος ηγέτης είχε παρουσιάσει μια νέα στρατηγική για τη χώρα του με την ιστορικής σημασίας ομιλία του στη διάσκεψη ασφαλείας του Μονάχου. Αναφερόμενος λίγο αργότερα στη «γεωπολιτική καταστροφή» που επήλθε μαζί με το ιστορικό τέλος του Κομμουνισμού, ο Πούτιν έδειχνε πλέον στη Δύση ότι η Ρωσία κινείται προς την κατεύθυνση μιας μεγάλης δύναμης. Με την πρωτοβουλία του για τη δημιουργία μιας Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης, ο Ρώσος πρόεδρος άρχισε να συγκροτεί τότε ο ίδιος το πλαίσιο ανάπτυξης ενός νέου ισχυρού πόλου δύναμης στο παγκόσμιο στερέωμα.
Με τούτο ο Πούτιν αξιώνει, πέραν των οικονομικών του βλέψεων, και πολιτικό ρόλο διεθνώς για τη χώρα του. Η πρότασή του για νομισματική ένωση με έδρα τη Μόσχα αποβλέπει προφανώς στη δημιουργία ενός νέου χρηματοοικονομικού κέντρου, το οποίο θα είναι ανταγωνιστικό έναντι των άλλων. Η επιθυμία της Μόσχας να καταστεί το κέντρο της Ευρασίας, επιδιώκοντας την ταχεία ενσωμάτωση χωρών του ευρέος ασιατικού περιγύρου, καταδείχνει το δικό της στρατηγικό πλαίσιο για άσκηση πολιτικής ισχύος σε ευρύτερη διεθνή κλίμακα.
Στο ίδιο αυτό πλαίσιο στρατηγικής ανάπτυξης αναζητείται ήδη μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας, η οποία θα καθιστούσε τη Ρωσία μεγάλη περιφερειακή δύναμη, τουλάχιστον. Η Ευρασιατική Οικονομική Ενωση είναι ανοιχτή για κάθε ενδιαφερόμενη χώρα, όμως για χώρες όπως η Ουκρανία η ρωσική πλευρά επιφυλάσσει μια ιδιαίτερα ελκυστική προοπτική. Πέραν της οικονομικής στήριξης, η χώρα αυτή των 70 εκατομμυρίων [προφανώς ο αρθρογράφος αναφέρεται στα 45 εκατομμύρια Ουκρανών πολιτών και τα 25 περίπου εκατομμύρια Ρώσων που κατοικούν στη χώρα] θα αποτελεί μια ισχυρή περιφερειακή δομή, σύμφωνα με το γνωστό πολιτειολόγο Φιοντόρ Λουκιάνοφ. Μοναδική προϋπόθεση για τούτο συνιστά η προσχώρηση στην Ευρασιατική Οικονομική Ενωση, γεγονός όμως που θα απομάκρυνε οριστικά το Κίεβο από τις Βρυξέλλες.
Η ατμόσφαιρα έντασης που παρατηρείται εκ νέου σήμερα στο Κίεβο και διαταράσσει τις ρωσο-ουκρανικές σχέσεις αντικατοπτρίζεται ουσιαστικά στα δύο διαφορετικά πρόσωπα μιας χώρας, τα οποία αποστρέφονται βασικά το ένα το άλλο. Το δυτικό απέναντι στο ανατολικό και ορθόδοξο.
Στο υπόβαθρο όμως της προβληματικής των εντάσεων ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρωσία παρεμβάλλεται σταθερά και ο ιστορικός παράγων μιας μακροχρόνιας διαμάχης Ανατολής - Δύσης για τη διεκδίκηση της Ουκρανίας. Με τη διεξαγωγή των εργασιών της Συνόδου Κορυφής της «Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης» στο Βίλνιους επιβεβαιώθηκε εκ νέου η γνωστή «παραδοσιακή» δυτική στάση: στα ενδιαφερόμενα κράτη διαμηνύθηκε ότι θα πρέπει να υπογράψουν συμφωνίες για μια πιο στενή θεσμική σχέση με την Ευρωπαϊκή Ενωση και να μη μετέχουν σε οργανισμούς που ελέγχονται από τη Ρωσία.
Στο πλαίσιο μιας τέτοιας προβληματικής θα μπορούσε η ελληνική πλευρά, ως προεδρεύουσα χώρα, να επεξεργαστεί πρόταση αναδιατύπωσης όρων συνεργασίας μεταξύ Ρωσίας και Ε.Ε., την οποία να καταθέσει όταν συγκαλέσει η ίδια τη σύνοδο κορυφής Ρωσίας - Ε.Ε. Αυτό θα ήταν σήμερα ιδιαίτερα χρήσιμο για τη χώρα μας πρώτα.
Γιάννης Τζώρτζης
Πηγή

.~`~.
II
Τα υποδείγματα κάνουν προβλέψεις. Η σημαντικότερη δοκιμασία της εγκυρότητας ενός υποδείγματος καθώς και της χρησιμότητάς του είναι να εξετάσουμε κατά πόσον οι προβλέψεις του είναι ακριβέστερες από τις προβλέψεις άλλων υποδειγμάτων.
Ένα κρατικό υπόδειγμα οδήγησε τον Τζον Μιρσχάιμερνα προβλέψει ότι ''η κατάσταση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας είναι ώριμη για το ξέσπασμα ενός ανταγωνισμού ασφαλείας μεταξύ τους. Μεγάλες δυνάμεις που έχουν κοινά, εκτεταμένα και απροστάτευτα σύνορα, όπως συμβαίνει με τη Ρωσία και την Ουκρανία, μπορούν εύκολα να βρεθούν σε κατάσταση ανταγωνισμού, ο οποίος στηρίζεται σε φόβους. Η Ρωσία και η Ουκρανία μπορούν να ξεπεράσουν αυτή τη δυναμική και να μάθουν να ζουν μαζί αρμονικά, αλλά θα είναι ασυνήθιστο αν συμβεί αυτό''. Μια πολιτισμική προσέγγιση, από την άλλη μεριά, δίνει έμφαση στους στενούς πολιτιστικούς, προσωπικούς και ιστορικούς δεσμούς μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, καθώς και στην ανάμειξη των Ρώσων και των Ουκρανών και στις δυο χώρες, και εστιάζει, αντιθέτως, την προσοχή στην ''πολιτισμική συνοριακή γραμμή''που χωρίζει την ορθόδοξη ανατολική Ουκρανία από την ουνιτική δυτική Ουκρανία.
Πρόκειται για ένα κεντρικό ιστορικό γεγονός υφιστάμενο από παλιά, που βρίσκεται κοντά στη ''ρεαλιστική''θεωρία των κρατών ως ενιαίων και αυτοπροσδιοριζόμενων οντοτήτων, που ο Μιρσχάιμερ αγνοεί τελείως. Παρόλο που η κρατική προσέγγιση φωτίζει την πιθανότητα ενός ρωσο-ουκρανικού πολέμου, η πολιτισμική προσέγγιση μειώνει αυτή την πιθανότητα και, αντιθέτως, φωτίζει την πιθανότητα η Ουκρανία να χωριστεί στη μέση, ένας χωρισμός που οι πολιτιστικοί παράγοντες μας ωθούν να προβλέψουμε ότι θα είναι περισσότερο βίαιος απ’ ό,τι ο χωρισμός της Τσεχοσλοβακίας, αλλά λιγότερο αιματηρός απ’ ό,τι της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Αυτές οι διαφορετικές προβλέψεις οδηγούν σε διαφορετικές πολιτικές προτεραιότητες. Η πρόβλεψη του Μιρσχάιμερ ότι μπορεί να γίνει πόλεμος Ρωσίας - Ουκρανίας (και να καταλήξει σε κατάκτηση της Ουκρανίας) τον οδηγεί να υποστηρίξει την προσπάθεια της Ουκρανίας να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Μια πολιτισμική προσέγγιση θα ενθάρρυνε τη συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, ενώ θα παρότρυνε την Ουκρανία να αφήσει τα πυρηνικά όπλα και να παρέχει σημαντική οικονομική βοήθεια στους πολίτες της, καθώς και άλλα μέτρα για να μπορέσει να διατηρηθεί η ουκρανική ενότητα και ανεξαρτησία'θα έπαιρνε, όμως, σοβαρά υπόψιν της ένα σχέδιο για πιθανή διάλυση της Ουκρανίας.

.~`~.
III
Ο Αλέξανδρος Νιέφσκυ, στις 5 Απριλίου 1242 νίκησε τους Τεύτονες ιππότες, που είχαν εισβάλει με τις ευλογίες του πάπα και μετά από λίγο το Κίεβο μεταβλήθηκε σε προσωρινή πρωτεύουσα της δυτικής ρωσικής επικράτειας υπό τον Αλέξανδρο.
Σήμερα οι «Τεύτονες ιππότες», δηλαδή οι Γερμανοί, επί κεφαλής όλης της Δύσης, μοιάζουν να επιστρέφουν στην Ουκρανία, με την προσπάθεια ενσωμάτωσής της στο δυτικό άρμα, μέσω συμφωνίας σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αιχμή του δόρατος οι δυνάμεις των ουνιτών και των καθολικών Ουκρανών, παρότι είναι μειοψηφία στη χώρα. Το ίδιο είχε συμβεί με τον Νιέφσκυ και τον πάπα στη μεσαιωνική Ρωσία. Πίσω τους όμως βρίσκεται δυστυχώς και η ουκρανική ολιγαρχία. Ο Μάθιου Ροχάνσκι, του Κέντρου Γούντροου Ουίλσον, στις 12/12/13 τόνισε πως οι Ουκρανοί ολιγάρχες «θεωρούν ότι οι μεταρρυθμίσεις που θα φέρει η συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ μπορούν αποτελέσουν την εγγύηση ότι θα διατηρήσουν τον πλούτο και την επιρροή τους». Θα μπορέσει άραγε ο Πούτιν, ο ισχνός σύμμαχός του Γιανουκόβιτς και οι διεφθαρμένοι Ρώσοι ολιγάρχες να αντισταθούν αποτελεσματικά;
Πάντως ένα είναι σίγουρο, η γερμανορωσική λυκοφιλία θα λάβει οριστικά τέλος. Γιατί η Ρωσία δεν μπορεί να παραχωρήσει και την Ουκρανία. Το είχε κάνει ο Λένιν με τη Συνθήκη του Μπρεστ – Λιτόφσκ στις 3 Μαρτίου του 1918, για να απελευθερωθεί από τον εξωτερικό πόλεμο μπροστά στις εσωτερικές συγκρούσεις και το αναίρεσε μερικά χρόνια μετά. Από την άλλη η Γερμανία, αφού κατάπιε την Ανατολική Ευρώπη και γονάτισε τη Νότια, έχει ανάγκη για νέο ζωτικό χώρο και το σημαντικότερο ελεύθερο «οικόπεδο» στην Ευρώπη είναι η Ουκρανία. Εδώ λοιπόν, αναπόφευκτα, θα τα χαλάσει ο Πούτιν με τη Μέρκελ, όπως τα χάλασε ο Χίτλερ με τον Στάλιν μετά το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, που είχαν υπογράψει στις 23/8/1939.
Απέναντι στη γερμανική αρπακτικότητα ο Πούτιν αποδείχτηκε εξαιρετικά κοντόθωρος, παρά τα αντιθέτως λεγόμενα, όταν άφησε τους Γερμανούς να ισοπεδώσουν την… Ελλάδα και την Κύπρο, ιδιαίτερα την τελευταία. Γι’ αυτό και η Μέρκελ του το… ανταποδίδει, όπως είχε κάνει και ο Χίτλερ στον Στάλιν, όταν αυτός, για να φανεί πιστός στο Σύμφωνο, είχε διαλύσει ουσιαστικά την ανώτατη στρατιωτική ηγεσία της ΕΣΣΔ. Στερνή μου γνώση… Βλαντιμίρ!

.~`~.
IV
Για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει σήμερα στο Κίεβο, να θυμηθούμε πρώτα πως η Ουκρανία είναι η μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης, πολύ μεγαλύτερη από τη Γαλλία, το μεγαλύτερο κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
Στη δυτική Ουκρανία οι άνθρωποι κοιτούν προς την Πολωνία, την Αυστρία, τη Γερμανία. Ο κόσμος θεωρεί εαυτόν Ευρωπαίο ως το μεδούλι. Στα δημαρχεία της δυτικής Ουκρανίας κυματίζει η σημαία της ΕΕ. Στα σχολεία τα παιδιά μαθαίνουν γερμανικά και πολωνικά. Η νέα, μετασοβιετική γενιά, δεν μιλάει καθόλου ρώσικα, ή τα μιλάει άσχημα.
Ταξιδέψτε 1,200 χιλιόμετρα προς τα ανατολικά, και θα νομίζετε πως οι Ουκρανοί είναι Ρώσοι. Τα προϊόντα που παράγουν εξάγονται στη Ρωσία. Μιλάνε ρώσικα. Η γενιά που έζησε στη Σοβιετική Ένωση δυσκολεύεται να μιλήσει ουκρανικά, την επίσημη γλώσσα του κράτους.
Την τριετία της προεδρίας του, ο Βίκτωρ Γιακούκοβιτς (Viktor Yanukovych) προσπάθησε να εξισορροπήσει τις δύο πλευρές, πάνω-κάτω σαν τους Αμερικανούς πρόεδρους πριν τον εμφύλιο πόλεμο, που προσπαθούσαν να κρατήσουν ενωμένη τη χώρα τους «κάνοντας τα στραβά μάτια» στο ζήτημα της δουλείας. Αλλά σήμερα, η ΕΕ και το Κρεμλίνο ζητούν από την Ουκρανία να επιλέξει με ποιον θα πάει και ποιον θα αφήσει. Αυτός ο χειμώνας σηματοδοτεί τη χειρότερη πολιτική κρίση μετά την ανεξαρτητοποίηση της Ουκρανίας το 1991: τα στρατεύματα αμφότερων των πλευρών κινούν για τη μάχη.
Στο φιλοκυβερνητικό στρατόπεδο του Κιέβου ο Γκρίσα (Grisha), ένας τριαντάχρονος οικοδόμος γεμάτος τατουάζ που κατάγεται από τη ρωσόφωνη περιοχή της Νικολάγιεφ θεωρεί αυτονόητη την αντίθεσή του στην ΕΕ. Αφού αραδιάσει τα ονόματα των τριών εναπομεινασών βιομηχανιών της γενέτειράς του, που είναι όλα απομεινάρια της σοβιετικής εποχής, διαπιστώνει: «αν η Ρωσία πάψει να αγοράζει, τα εργοστάσια θα κλείσουν σε μια νύχτα». Ένα μόλις χιλιόμετρο πιο κάτω, σε μια πλακόστρωτη οδό, κυριαρχεί ακριβώς η αντίθετη άποψη. Κανονικά ο Όλεγκ (Oleg) δουλεύει σε μια φαρμακοβιομηχανία στο Λβιβ, μια πόλη της δυτικής Ουκρανίας κοντά στην Πολωνία. Αλλά τώρα στέκει επάνω σε ένα τρίμετρο οδόφραγμα που ορθώνεται απέναντι στην έδρα της κυβέρνησης του Κιέβου. Ο Όλεγκ σταματάει για λίγο να ελέγχει τη συνεχή ροή των ανθρώπων που περνούν πεζοί στο φιλοδυτικό στρατόπεδο, και μας πληροφορεί γιατί θεωρεί αυτονόητη την υποστήριξή του προς την ΕΕ. Πιστεύει ακράδαντα πως αν η πατρίδα του προσεγγίσει την ΕΕ, η Ουκρανία θα γίνει η επόμενη Πολωνία. «Η χώρα θα γίνει πιο ανοικτή, θα έρθουν επενδύσεις, τα εργοστάσια θα ξαναδουλέψουν», μας λέει.
Στην πρωτεύουσα Κίεβο, η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων υποστηρίζει ενεργά την «ευρω-Μάινταν» το φιλοευρωπαϊκό κίνημα που αναπτύσσεται γύρω από την Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου. Ειδικά γκρουπ στο φέισμπουκ εξασφαλίζουν τη συνεχή ροή ρούχων, σκηνών, καυσόξυλων και τροφίμων προς τους διαδηλωτές. Ορισμένα από τα δημοφιλέστερα συγκροτήματα της χώρας δίνουν συναυλίες υποστήριξης. Μετά από τρεις εβδομάδες διαρκών εφορμήσεων της αστυνομίας και πολικών θερμοκρασιών, το φιλοευρωπαϊκό κίνημα συνεχίζει και γίνεται καθημερινά ισχυρότερο.
Ο υπουργός εσωτερικών της Ουκρανίας έχει πάψει να θεωρεί πολιτικά αξιόπιστη την αστυνομία του Κιέβου. Η αστυνομική καταστολή ανατίθεται πλέον σε ειδικές αστυνομικές ομάδες που μεταφέρονται από τις ρωσόφωνες περιοχές της Ουκρανίας. Πάντως είναι γνωστό πως οι αστυνομικοί γενικά υποστηρίζουν τον Βιτάλι Κλίτσκο (Vitali Klitschko) τον δίμετρο πρώην πρωταθλητή της πυγμαχίας που θεωρείται ο ανερχόμενος αστήρ της αντιπολίτευσης.
Οι ολιγάρχες της Ουκρανίας ανοίγουν τα χαρτιά τους. Δύο από τους πλουσιότερους ανθρώπους της χώρας, ο Βίκτωρ Πίντσχουκ (Victor Pinchuk) και ο Ρινάτ Αχμέτοφ (Rinat Akhmetov), έσπασαν τη σιωπή τους και ζήτησαν από τον πρόεδρο να ξεκινήσει σοβαρές διαπραγματεύσεις με την αντιπολίτευση.
Αποσείοντας τις ευθύνες του, ο Γιανούκοβιτς ρίχνει το φταίξιμο της αστυνομικής βίας σε ορισμένους ακατάλληλους αστυνομικούς, και κατηγορεί τη διαπραγματευτική του ομάδα για την αποτυχία των διαπραγματεύσεων για την υπογραφή ενός συμφώνου πολιτικής σύνδεσης Ουκρανίας-ΕΕ. Εντωμεταξύ επισκέπτεται τη Μόσχα για να συνυπογράψει «ζουμερές» οικονομικές συμφωνίες.
Επί τρεις αιώνες, η περιοχή που σήμερα αποκαλείται Ουκρανία κυβερνιόταν απευθείας από το Κρεμλίνο. Επί τσάρων, αποκαλούνταν «μικρή Ρωσία». Σε μια σύνοδο του ΝΑΤΟ το 2008, ο Βλαδίμηρος Πούτιν (Vladimir Putin) διαβεβαίωσε τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους (George W. Bush) πως «η Ουκρανία δεν είναι πραγματική χώρα». Μόνο ο χρόνος θα δείξει αν ο Γιανούκοβιτς μπορεί να διατηρήσει τα δύο του έθνη κάτω από μια κοινή στέγη.
James Brooke
Πηγή

Εκλογικός χάρτης της Ουκρανίας (2012) που πιστοποιεί τον εθνοτικό διχασμό της χώρας


.~`~.
Παράρτημα
Ευρωπαϊκή Ενωση όλο και πιο χλωμή

Η Ευρωπαϊκή Ένωση συχνά περιγράφεται σαν μια συνομοσπονδία κυρίαρχων κρατών, με κοινό οικονομικό χώρο, ελεύθερη κυκλοφορία ανθρώπων και εμπορευμάτων, εγγυημένες ελευθερίες και δικαιώματα, και διαρκή μέριμνα για σύγκλιση και αλληλεγγύη των εταίρων. Στο δε φαντασιακό των λαών εκτός ευρωπαϊκού πυρήνα, ιδίως στους λαούς του πρώην ανατολικού μπλοκ, αυτή η συνομοσπονδία φαινόταν πολύ ελκυστική, μια ζώνη ελευθερίας και ευημερίας. Είναι όμως έτσι;
Για αρκετά χρόνια μετά το ρήγμα του 1989, η Ε.Ε. πράγματι φάνταζε παράδεισος στα μάτια των Ανατολικοευρωπαίων, οι οποίοι εγκατέλειπαν τις πατρίδες τους σε διεφθαρμένους πολιτικούς και μαφίες και αναζητούσαν μεροκάματο στην όμορη Δύση. Το μεταναστευτικό ρεύμα συνεχίζεται, αλλά όχι με την ίδια ένταση, όχι με τους ίδιους προορισμούς και πάντως με τεράστια εμπόδια στα σύνορα. Διότι εν τω μεταξύ η Ε.Ε. δεν είναι πια συγκριτικός παράδεισος, οι χώρες εύκολοι προορισμοί, σαν την Ελλάδα, βρίσκονται σε δεινή οικονομική κρίση, και διότι τα σύνορα κλείνουν ακόμη και για τους πολίτες κρατών-μελών της Ε.Ε.! Συμβαίνει τώρα και αυτό στη Βρετανία: η κυβέρνηση Κάμερον δυσκολεύει την είσοδο, νομίμων κατά τα άλλα, μεταναστών από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.
Οσοι φαντάζονταν μια συνομοσπονδία ισότιμων και αλληλέγγυων κρατών διαπιστώνουν τώρα ότι ουσιαστικά η Ε.Ε. είναι ένα διακρατικό μόρφωμα αναπτυσσόμενο σε επάλληλους κύκλους, στο οποίο ο σκληρός πυρήνας των ισχυρών επιβάλλει τους κανόνες του σε όλους τους άλλους. Η ισχύς και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα εξαφανίζουν τη σύγκλιση και την αλληλεγγύη ακόμη και από τη ρητορική της Ε.Ε. Αυτό συνέβη και στην Ουκρανία: η Ε.Ε. ήθελε να διευρύνει τη σφαίρα επιρροής της, χωρίς να αναλάβει το κόστος της σύγκλισης. Στην κούρσα ισχύος νίκησε η Ρωσία, η οποία ανέλαβε ουκρανικό χρέος 15 δισ. δολαρίων, πρόσφερε ακόμη φθηνότερο αέριο, και κράτησε την Ουκρανία στη δική της επιρροή.
Στην περίπτωση της Ουκρανίας βεβαίως παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες, πλην του οικονομικού· παίζει ρόλο η διττή εθνοτική υπόσταση, η γεωπολιτική σημασία της χώρας για τη Ρωσία κ.ά. Ολα αυτά όμως συνιστούν τη διεθνή πολιτική, και η Ε.Ε. φαίνεται ότι εδώ δεν διαθέτει δύναμη και όραμα. Οι διαδηλωτές στο Κίεβο ονειρεύονταν προφανώς μια Ευρώπη ιδανική, έναν χώρο δημοκρατίας και ελευθερίας, που θα τους έσωζε από τα νύχια του ΔΝΤ και από τη βαριά σκιά της Ρωσίας. Τέτοια Ευρώπη όμως δεν υπάρχει. Η Ευρώπη εφαρμόζει ασμένως την πολιτική του ΔΝΤ στα κράτη της ευρωζώνης, ενώ τα φτωχά ανατολικά μέλη της δεν έχουν κάνει και πολλά βήματα προς την ευημερία.
Στην Ουκρανία η Ε.Ε. υπέστη συμβολική ήττα. Τη συμβολική ήττα πρέπει να τη δούμε σαν ένα ακόμη σύμπτωμα της πολιτικής συρρίκνωσης της ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας στα όρια της γερμανικής αντίληψης περί ηγεμονίας, αφενός, και της ανεξέλεγκτης ισχύος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των μεγάλων τραπεζών, αφετέρου, ουσιαστικά εκτός λογοδοσίας και εκτός πολιτικών ρυθμίσεων.
Ας το φανταστούμε αλλιώς: στις Ηνωμένες Πολιτείες το Τέξας δυσχεραίνει την είσοδο των Καλιφορνέζων πολιτών, η Νέα Υόρκη αρνείται να συμμετάσχει στα αμερικανικά ομόλογα, ο Καναδάς παίρνει στη σφαίρα επιρροής του την Αλάσκα αναλαμβάνοντας το χρέος της. Και η Fed δεν αναλαμβάνει το ομοσπονδιακό χρέος…
Νίκος Ξυδάκης
Πηγή

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Το πολιτισμικό υπόδειγμα και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης - μέρος β´.

$
0
0

.~`~.
Πρόλογος

Μερικοί άνθρωποι υποστηρίζουν ότι η εποχή μας θα γίνει μάρτυρας της εμφάνισης ενός "παγκόσμιου πολιτισμού", όπως τον ονόμασε και ο Β. Σ. Ναϊπόλ. Τι σημαίνει, όμως, αυτό; Γενικά, αυτή η ιδέα υποδηλώνει την πολιτιστική συνάντηση της ανθρωπότητας και την ολοένα μεγαλύτερη αποδοχή κοινών αξιών, πεποιθήσεων, προσανατολισμών, πρακτικών και θεσμών από τους λαούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτή η ιδέα μπορεί να υποδηλώνει πράγματα σοβαρά, αλλά άσχετα, πράγματα σχετικά, αλλά καθόλου σοβαρά, και πράγματα άσχετα και επιφανειακά.
Πρώτον, οι άνθρωποι από όλες σχεδόν τις κοινωνίες έχουν κάποιες κοινές βασικές αξίες, όπως οτι ο φόνος είναι κακός και κάποιους κοινούς βασικούς θεσμούς, όπως της οικογένειας. Οι περισσότεροι άνθρωποι στις περισσότερες κοινωνίες έχουν παρόμοια "ηθική συνείδηση"καθώς και βασικές ηθικές αντιλήψεις για το τι είναι σωστό και τι λάθος. Αν αυτό εννοούμε με τον όρο παγκόσμιος πολιτισμός τότε είναι κάτι σοβαρό και εξαιρετικά σημαντικό. Δεν είναι, όμως, ούτε καινούργιο ούτε σχετικό με το θέμα μας. Οι όποιες κοινές θεμελιώδεις αξίες και θεσμοί που μοιράζονται οι άνθρωποι όλων των εποχών, μπορεί να εξηγούν τις σταθερές της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Δεν διαφωτίζουν, όμως, αλλά ούτε και εξηγούν την ιστορία που αποτελείται από αλλαγές της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Επιπλέον, αν πράγματι υπάρχει ένας κοινός παγκόσμιος πολιτισμός, τότε τι όρο θα χρησιμοποιήσουμε για να περιγράψουμε τις μεγάλες πολιτιστικές ομάδες της ανθρωπότητας; Η ανθρωπότητα χωρίζεται σε πολλές ομάδες -φυλές, έθνη και ευρύτερες πολιτιστικές οντότητες που είθισται να ονομάζουμε πολιτισμούς. Αν ο όρος πολιτισμός αναβαθμιστεί και ταυτόχρονα περιοριστεί στο να περιγράφει αυτό που είναι κοινό για την ανθρωπότητα συνολικά, τότε ή θα πρέπει να εφεύρουμε έναν καινούργιο όρο για τις μεγαλύτερες, αν και μικρότερες της ανθρωπότητας, πολιτιστικές ομάδες, ή θα πρέπει να υποθέσουμε ότι αυτές οι ομάδες εξανεμίζονται. Ο Βάκλαβ Χάβελ για παράδειγμα, ισχυρίστηκε ότι "τώρα ζούμε σε ένα και μόνο παγκόσμιο πολιτισμό"που όμως "δεν αποτελεί τίποτα παραπάνω από μια λεπτή επίστρωση"η οποία "σκεπάζει ή καλύπτει την απέραντη ποικιλία κουλτούρας, λαών, θρησκευτικών κόσμων, ιστορικών παραδόσεων και ιστορικά διαμορφωμένων στάσεων, που βρίσκονται κρυμμένα από κάτω". Επομένως, μόνο σημασιολογική σύγχυση προσθέτουμε περιορίζοντας τον "πολιτισμό"στο παγκόσμιο επίπεδο και αποκαλώντας "κουλτούρα"ή "μικρούς πολιτισμούς"τις μεγάλες πολιτιστικές ομάδες που ιστορικά πάντα ονομάζαμε πολιτισμούς.
Δεύτερον, ο όρος "παγκόσμιος πολιτισμός"μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναφερόμαστε στις πολιτισμένες κοινωνίες και στα κοινά τους στοιχεία, όπως οι πόλεις, η γνώση της γραφής και της ανάγνωσης, που τις διακρίνουν από τις πρωτόγονες κοινωνίες και τους βαρβάρους. Αυτός, φυσικά, είναι ο πολιτισμός στον ενικό αριθμό του 18ου αιώνακαι με αυτή την έννοια πράγματι ανατέλλει ένας παγκόσμιος πολιτισμός, προς μεγάλη απογοήτευση των ανθρωπολόγων και άλλων που βλέπουν με τρόμο την εξαφάνιση των πρωτόγονων λαών. Ο πολιτισμός με αυτή την έννοια επεκτεινόταν σταδιακά καθόλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας και αυτή η επέκταση του πολιτισμού στον ενικό αριθμό είναι συμβατή με την ύπαρξη των πολιτισμών στον πληθυντικό αριθμό.
Τρίτον, ο όρος "παγκόσμιος πολιτισμός"μπορεί να αναφέρεται στις υποθέσεις, τις αξίες και τις θεωρίες που πολλοί άνθρωποι έχουν σήμερα στο δυτικό πολιτισμό και μερικοί άλλοι σε άλλους πολιτισμούς. Αυτό θα μπορούσε να ονομαστεί "Κουλτούρα του Νταβός". Κάθε χρόνο περίπου χίλιοι επιχειρηματίες, τραπεζίτες, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, διανοούμενοι και δημοσιογράφοι από όλες τις χώρες του κόσμου συναντώνται στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας. Σχεδόν όλοι αυτοί οι άνθρωποι έχουν σπουδάσει φυσικές και κοινωνικές επιστήμες, διοίκηση επιχειρήσεων ή νομικά, ασχολούνται με τις λέξεις ή τους αριθμούς, διαθέτουν ευχέρεια λόγου στα αγγλικά, εργάζονται σε κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και σε πανεπιστήμια με εκτεταμένες διεθνείς επαφές και ταξιδεύουν συχνά έξω από τη χώρα τους. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν κοινή πίστη στον ατομικισμό, στην οικονομία της αγοράς και την πολιτική δημοκρατία, που είναι άλλωστε και τα κοινά πιστεύω πολλών ανθρώπων στο δυτικό πολιτισμό. Οι άνθρωποι του Νταβός ελέγχουν σχεδόν όλα τα διεθνή ιδρύματα, πολλές από τις κυβερνήσεις του κόσμου καθώς και το μεγαλύτερο τμήμα της παγκόσμιας οικονομίας και στρατιωτικής δύναμης. Επομένως, η "Κουλτούρα του Νταβός"είναι τρομερά σημαντική. Παγκοσμίως, όμως, πόσοι άνθρωποι έχουν την ίδια κουλτούρα; Εκτός της Δύσης, λιγότεροι από 50 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν την ίδια κουλτούρα ή 1% του παγκόσμιου πληθυσμού και ίσως το ένα δέκατο του 1% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η "Κουλτούρα του Νταβάς"απέχει πολύ από το να είναι παγκόσμια κουλτούρα, ενώ οι ηγέτες που την αποδέχονται δεν είναι απαραίτητο ότι έχουν σίγουρη τη θέση τους στην εξουσία των κοινωνιών τους. Αυτή "η κοινή πνευματική κουλτούρα υπάρχει", όπως τόνισε ο Χέντλεϋ Μπουλ, "μόνο στην κοινωνική ελίτ: σε πολλές κοινωνίες οι ρίζες της είναι πολύ ρηχές... [και] είναι αμφίβολο αν, ακόμα και στο διπλωματικό επίπεδο, περιλαμβάνει αυτό που ονομάζεται κοινή ηθική κουλτούρα ή σύνολο κοινών αξιών, διακριτών από την κοινή πνευματική κουλτούρα".
---------------------------------------------------------------
Και όχι μονάχα αυτό, τονίζει επίσης ο Hedley Bull, πως: «...ορισμένες διεθνικές σχέσεις είναι παγκόσμιας και όχι μόνο περιφερειακής σημασίας, αλλά ο σκοπός τους δεν είναι να προάγουν την ολοκλήρωση της παγκόσμιας κοινωνίας ως συνόλου αλλά μάλλον την ολοκλήρωση μιας κυρίαρχης κουλτούρας... Είναι γνωστό ότι ο σκοπός των πολυεθνικών εταιριών, των μεγάλων ιδρυμάτων και των επιστημονικών και επαγγελματικών συλλόγων, των οποίων η έδρα είναι σε προηγμένες καπιταλιστικές χώρες, και ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι να προάγουν ένα είδος ολοκλήρωσης που θα συνδέει τις κοινωνίες εκείνων των προηγμένων χωρών και τις ελίτ των φτωχών χωρών [Αυτό το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού ή τα 50 εκατομμύρια ανθρώπων εκτός Δύσης που έχουν την ίδια κουλτούρα]'όμως ο σκοπός τους είναι επίσης η διεύρυνση της κοινωνικής και πολιτικής απόστασης μεταξύ των προηγμένων κοινωνιών και των φτωχών κοινωνιών και μεταξύ των εκσυγχρονισμένων ελίτ και των κοινών ανθρώπων στις φτωχές χώρες» - Το ἅλας τῆς γῆς ή περί της Αγίας και Ομοούσιου και Αδιαίρετου Παραλόγου Τριάδας του Δυτικοεκκοσμικευμένου Λόγου... Άκου δυτικέ ευρωκεντριστή ή «δυτικο» «μετα»χριστιανικό εργαλειοπαραγωγικό εκτεχνικευμένο αστικό μηχανόζωο! του Qui Laborat, Orat... τα αυτογνωσιακά Ομοούσια.
Την αντίθετη προσπάθεια από τη προηγούμενη περιγράφει ο Aleksandr Dugin: «η ιδέα ήταν να δοθεί μια άλλη απάντηση, να μην χωριστούμε σε δύο παγκόσμιες τάξεις, να ενσωματωθεί δηλαδή η παγκόσμια ολιγαρχία στον παγκόσμιο Βορρά και η φτωχότερη προλεταριακή τάξη της εθνικής κοινωνίας στο παγκόσμιο προλεταριάτο, αλλά αντίθετα να επαναβεβαιώσουν την ιδιαίτερη εθνική ή πολιτιστική τους ταυτότητα (και να μη διασπαστούν)» - Η μετάβαση προς το μεταμοντέρνο -μονοπολικό ή πολυπολικό- διεθνές σύστημα.
---------------------------------------------------------------
Τέταρτον, προωθείται η ιδέα ότι η εξάπλωση σε όλο τον κόσμο των δυτικών καταναλωτικών προτύπων, και της λαϊκής [μαζικής] κουλτούρας δημιουργεί ένα παγκόσμιο πολιτισμό. Αυτό το επιχείρημα δεν είναι ούτε σοβαρό ούτε σχετικό. Πρόσκαιροι πολιτιστικοί ενθουσιασμοί μεταφέρονταν από πολιτισμό σε πολιτισμό καθόλη τη διάρκεια της ιστορίας. Οι καινοτομίες ενός πολιτισμού υιοθετούνται συχνά από άλλους πολιτισμούς. Αυτές, όμως, είτε είναι καινοτομίες τεχνικές, που δεν έχουν σημαντικές πολιτιστικές συνέπειες, είτε πρόσκαιροι ενθουσιασμοί που έρχονται και παρέρχονται χωρίς να αλλοιώνουν τη βαθύτερη κουλτούρα του αποδέκτη πολιτισμού. Αυτές οι εισαγωγές "πιάνουν"στον αποδέκτη πολιτισμό είτε επειδή είναι εξωτικές είτε επειδή επιβάλλονται. Στους προηγούμενους αιώνες, ο δυτικός κόσμος παρασυρόταν περιοδικά από πρόσκαιρους ενθουσιασμούς για διάφορα αντικείμενα του κινεζικού ή του ινδουϊστικού πολιτισμού. Το 19ο αιώνα οι πολιτιστικές εισαγωγές από τη Δύση ήταν δημοφιλείς στην Κίνα και την Ινδία, επειδή αποτελούσαν αντανάκλαση της δυτικής δύναμης. Το επιχείρημα, όμως ότι η εξάπλωση της λαϊκής [μαζικής] κουλτούρας και των καταναλωτικών αγαθών σε όλο τον κόσμο αποτελεί το θρίαμβο του δυτικού πολιτισμού εκχυδαΐζει τη δυτική κουλτούρα. Η ουσία του δυτικού πολιτισμού είναι η Magna Carta και όχι το Μagna Μac της Μac Donald's. Το γεγονός ότι οι μη δυτικοί γεύονται το δεύτερο, δεν σημαίνει ότι αποδέχονται το πρώτο.
Επίσης, δεν έχει επιπτώσεις στη στάση τους απέναντι στη Δύση. Κάπου στη Μέση Ανατολή, πέντε έξι νεαροί μπορεί να φορούν τζην, να πίνουν Κόκα-Κόλα, να ακούν ραπ και ανάμεσα στις γονυκλισίες τους στη Μέκκα να συναρμολογούν βόμβες για να ανατινάξουν αμερικανικά αεροπλάνα. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1970 και 1980, οι Αμερικανοί αγόρασαν εκατομμύρια γιαπωνέζικα αυτοκίνητα, τηλεοράσεις, φωτογραφικές μηχανές και ηλεκτρονικές συσκευές, και όχι μόνο δεν "ιαπωνοποιήθηκαν", αλλά έγιναν περισσότερο ανταγωνιστικοί απέναντι στην Ιαπωνία. Μόνο μια αφελής αλαζονεία θα μπορούσε να οδηγήσει τους δυτικούς στην υπόθεση ότι οι μη δυτικοί θα δυτικοποιηθούν αποκτώντας δυτικά προϊόντα. Αλήθεια, τι μήνυμα περνάει στον κόσμο για τη Δύση, όταν οι ίδιοι οι δυτικοί ταυτίζουν τον πολιτισμό τους με τα ανθρακούχα ποτά, τα μοντέρνα παντελόνια και τα παχυντικά φαγητά;


.~`~.
I
Παγκόσμιος πολιτισμός: οι πηγές

Η έννοια του παγκόσμιου πολιτισμού αποτελεί χαρακτηριστικό προϊόν του δυτικού πολιτισμού. Στο 19ο αιώνα, η ιδέα της "ευθύνης του λευκού ανθρώπου"βοήθησε ώστε να δικαιολογηθεί η δυτική πολιτική και οικονομική κυριαρχία στις μη δυτικές κοινωνίες. Στο τέλος του 20ού αιώνα η έννοια του παγκόσμιου πολιτισμού βοηθά να δικαιολογηθεί η δυτική πολιτιστική κυριαρχία στις άλλες κοινωνίες και η ανάγκη αυτών των κοινωνιών να πιθηκίσουν τις δυτικές πρακτικές και θεσμούς. Η παγκοσμιότητα είναι η ιδεολογία της Δύσης στην αντιπαράθεση με τους μη δυτικούς πολιτισμούς.
Όπως συμβαίνει συχνά με ακραίες περιπτώσεις ή με νεοφώτιστους, ανάμεσα στους πιο εθνουσιώδεις υποστηρικτές της ιδέας του ενός πολιτισμού είναι οι πνευματικοί μετανάστες στη Δύση, όπως ο Ναϊπόλ και ο Φουάγτ Αγιάμι, για τους οποίους η έννοια αυτή παρέχει μια εξαιρετικά ικανοποιητική απάντηση στο κεντρικό ερώτημα: Ποιός είμαι; Ωστόσο, "ο αράπης του λευκού"είναι ο όρος που ένας Άραβας διανοούμενος χρησιμοποιεί γι’αυτούς τους μετανάστες, ενώ η ιδέα του παγκόσμιου πολιτισμού βρίσκει ελάχιστη υποστήριξη σε άλλους πολιτισμούς.
Οι μη δυτικοί βλέπουν ως δυτικό αυτό που οι δυτικοί βλέπουν ως παγκόσμιο...
Τα επιχειρήματα για την εμφάνιση κάποιου είδους παγκόσμιου πολιτισμού βασίζονται σε μία ή περισσότερες από τις εξής τρείς υποθέσεις. Πρώτον, η υπόθεση ότι η κατάρρευση του σοβιετικού κομμουνισμού σήμανε το τέλος της ιστορίας και την παγκόσμια επιτυχία της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Αυτό το επιχείρημα πάσχει από την εσφαλμένη βάση της μοναδικής εναλλακτικής λύσης. Αυτή η αντίληψη βρίσκεται βαθιά ριζωμένη στον ψυχρό πόλεμο, όπου η μοναδική εναλλακτική λύση στον κομμουνισμό ήταν η φιλελεύθερη δημοκρατία, και ο θάνατος του πρώτου θα επέφερε την παγκοσμιότητα του δεύτερου. Προφανώς, όμως, υπάρχουν πολλές μορφές απολυταρχισμού, εθνικισμού και κομμουνισμού της αγοράς (όπως στην Κίνα), που ζουν και βασιλεύουν σήμερα. Επιπλέον, και αυτό είναι το σημαντικότερο, υπάρχουν όλες οι θρησκευτικές εναλλακτικές λύσεις που βρίσκονται μακριά από τον κόσμο των κοσμικών ιδεολογιών. Στο σύγχρονο κόσμο, η θρησκεία είναι μια κεντρική, ίσως η κεντρική, δύναμη που προσφέρει κίνητρα και κινητοποιεί τους ανθρώπους. Είναι καθαρή ύβρις να πιστεύουμε ότι η κατάρρευση του σοβιετικού κομμουνισμού σημαίνει ότι η Δύση νίκησε οριστικά και ότι οι μουσουλμάνοι, οι Κινέζοι, οι Ινδιάνοι και οι υπόλοιποι θα ενστερνιστούν το δυτικό φιλελευθερισμό ως τη μοναδική εναλλακτική λύση. Ο ψυχροπολεμικός διχασμός της ανθρωπότητας τελείωσε. Οι πιο θεμελιώδεις διακρίσεις της ανθρωπότητας από την άποψη της εθνικότητας, της θρησκείας και των πολιτισμών παραμένουν και προκαλούν νέες συγκρούσεις.
Δεύτερον, η υπόθεση ότι η αυξανόμενη αλληλεπίδραση μεταξύ των λαών -το εμπόριο, οι επενδύσεις, ο τουρισμός, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ηλεκτρονικές επικοινωνίες γενικώς- δημιουργεί μια κοινή παγκόσμια κουλτούρα. Πράγματι, οι Εξελίξεις στις μεταφορές και τις τηλεπικοινωνίες έχουν διευκολύνει την μετακίνηση των κεφαλαίων, των προϊόντων, των ανθρώπων, τής γνώσης, των ιδεών και των εικόνων σε όλο τον κόσμο και έχουν μειώσει το κόστος της. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι έτσι συμβαίνει όσον αφορά τη διεθνή κίνηση αυτών των πραγμάτων. Υπάρχει, όμως, αμφιβολία για την επίδραση αυτής της αυξανόμενης κίνησης.
Το εμπόριο αυξάνει ή μειώνει την πιθανότητα της σύγκρουσης;
Η υπόθεση ότι μειώνει την πιθανότητα πολέμου μεταξύ των εθνών δεν έχει αποδειχτεί, ενώ υπάρχουν στοιχεία για το αντίθετο.
Το διεθνές εμπόριο επεκτάθηκε σημαντικά στις δεκαετίες 1960 και 1970 και την επόμενη δεκαετία ο ψυχρός πόλεμος τελείωσε. Το 1913, όμως, το διεθνές εμπόριο είχε πλησιάσει αστρονομικά επίπεδα, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τα έθνη να αλληλοσπαραχθούν μέσα στα επόμενα χρόνια. Αν το διεθνές εμπόριο σε αυτό το επίπεδο δεν μπορεί να αποτρέψει έναν πόλεμο, τότε τι μπορεί; Τα στοιχεία που διαθέτουμε δεν στηρίζουν τη φιλελεύθερη διεθνιστική υπόθεση ότι το εμπόριο προωθεί την ειρήνη. Οι αναλύσεις που έγιναν στη δεκαετία 1990 αμφισβητούν ακόμα περισσότερο αυτή τη θεωρία. Μια μελέτη, μάλιστα, συμπέρανε ότι "αυξημένα επίπεδα εμπορίου μπορεί να αποτελέσουν μια εξαιρετικά διασπαστική δύναμη (...) στην διεθνή πολιτική"και ότι "το αυξανόμενο εμπόριο στο διεθνές σύστημα είναι απίθανο, από μόνο του, να εξομαλύνει τις διεθνείς εντάσεις ή να προωθήσει μια μεγαλύτερη διεθνή σταθερότητα". Μια άλλη μελέτη ισχυρίζεται ότι τα υψηλά επίπεδα οικονομικής αλληλεξάρτησης "μπορεί να προκαλέσουν είτε ειρήνη είτε πόλεμο, ανάλογα με τις προσδοκίες του μελλοντικού εμπορίου". Η οικονομική αλληλεξάρτηση προκαλεί ειρήνη μόνο "όταν τα κράτη περιμένουν ότι τα υψηλά επίπεδα εμπορίου θα διατηρηθούν και στο μέλλον". Αν τα κράτη δεν αναμένουν τα υψηλά επίπεδα του εμπορίου να συνεχιστούν, τότε είναι πιθανό να γίνει πόλεμος.
Η αποτυχία του εμπορίου και των τηλεπικοινωνιών να εξασφαλίσουν ειρήνη ή ένα κοινό αίσθημα συμβαδίζει και με τα ευρήματα των κοινωνικών επιστημών. Στην κοινωνική ψυχολογία, η θεωρία της διαφοροποίησης υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι ορίζουν τον εαυτό τους με βάση αυτά που τους διαφοροποιούν από τους άλλους ανθρώπους σε μια συγκεκριμένη περίπτωση: "Ένας άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σύμφωνα με εκείνα τα χαρακτηριστικά που τον διαφοροποιούν από τους άλλους ανθρώπους, κυριότερα από τους ανθρώπους του συνηθισμένου του κοινωνικού πλαισίου (...) Μια γυναίκα ψυχολόγος σε μια συντροφιά δώδεκα γυναικών που έχουν διαφορετικό επάγγελμα αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως ψυχολόγο, ενώ η ίδια γυναίκα, όταν βρίσκεται σε μια συντροφιά δώδεκα ανδρών ψυχολόγων, αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως γυναίκα". Οι άνθρωποι ορίζουν την ταυτότητά τους σύμφωνα με αυτό που δεν είναι. Καθώς οι βελτιωμένες τηλεπικοινωνίες, το εμπόριό και ο τουρισμός πολλαπλασιάζουν τις έπάφες μεταξύ των πολιτισμών, οι άνθρωποι αποδίδουν μεγαλύτερη σημασία στην πολιτιστική τους ταυτότητα. Δυο Ευρωπαίοι, ένας Γερμανός και ένας Γάλλος, που έρχονται σε επαφή, θα προσδιορίσουν τον εαυτό τους ως Γερμανό και Γάλλο αντίστοιχα. Δυο Ευρωπαίοι, ένας Γερμανός και ένας Γάλλος, που έρχονται σε επαφή με δυο Άραβες, έναν Σαουδάραβα και έναν Αιγύπτιο, θα προσδιορίσουν τον εαυτό τους ως Ευρωπαίους και ως Άραβες αντίστοιχα. Η μετανάστευση των βορειοαφρικανών στην Γαλλία προκαλεί εχθρότητα στους Γάλλους, ενώ ταυτόχρονα προκάλεσε ανεκτικότητα στη μετανάστευση των ρωμαιοκαθολικών Πολωνών.
Οι Αμερικανοί αντιδρούν πολύ πιο αρνητικά στις ιαπωνικές επενδύσεις παρά σε πολύ μεγαλύτερες καναδικές και ευρωπαϊκές επενδύσεις.
Παρομοίως, όπως τόνισε ο Ντόναλντ Χόροβιτς, "ένας Ίμπο (...) μπορεί να είναι ένας Ογουέρι Ίμπο ή ένας Ονίτσχα Ίμπο στις περιοχές που κάποτε αποτελούσαν την Ανατολική Νιγηρία. Στο Λάγος, είναι απλώς ένας Ίμπο. Στο Λονδίνο, είναι Νιγηριανός. Στην Νέα Υόρκη είναι Αφρικανός". Σύμφωνα με την κοινωνιολογία, η θεωρία της παγκοσμιοποίησης οδηγεί σε παρόμοια συμπεράσματα: "Σε έναν κόσμο όπου η παγκοσμιοποίηση αυξάνεται συνεχώς - και ο οποίος χαρακτηρίζεται από έναν ιστορικά ασυνήθιστο βαθμό πολιτισμικών, κοινωνικών και άλλων τύπων αλληλεξάρτησης και, ως εκ τούτου, από μια ευρέως διαδεδομένη συνείδηση - υπάρχει επιδείνωση της πολιτισμικής, κοινωνικής και εθνικής αυτοσυνειδησίας". Η παγκόσμια αναβίωση της θρησκείας, "η επιστροφή στα ιερά και στα όσια", είναι η απάντηση στην αντίληψη των ανθρώπων ότι ο κόσμος είναι "ένας απλός τόπος".


.~`~.
II
Αντιδράσεις απέναντι στη Δύση και τον εκσυγχρονισμό
α´
Η επέκταση της Δύσης προώθησε τον εκσυγχρονισμό και τη δυτικοποιηση των μη δυτικών κοινωνιών. Οι πολιτικοί και πνευματικοί ηγέτες αυτών των κοινωνιών αντέδρασαν στην επίδραση της Δύσης με έναν ή και περισσότερους τρόπους: απορρίπτοντας και τον εκσυγχρονισμό και τη δυτικοποιηση, ασπαζόμενοι και τα δυο, ασπαζόμενοι τον πρώτο και απορρίπτοντας τη δεύτερη.

Η απόρριψη
Η Ιαπωνίαακολούθησε το δρόμο της απόρριψης ήδη από τις πρώτες της επαφές με τη Δύση το 1542 έως και τα μέσα του 19ου αιώνα. Μόνο περιορισμένες μορφές εκσυγχρονισμού επιτρέπονταν, όπως η απόκτηση όπλων, ενώ η εισαγωγή της δυτικής κουλτούρας, συμπεριλαμβανομένου του Χριστιανισμού, ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη. Στα μέσα του 17ου αιώνα οι δυτικοί απελαύνονταν. Αυτή η στάση απόρριψης τελείωσε με το αναγκαστικό άνοιγμα της Ιαπωνίας από τον Πλωτάρχη Πέρυ το 1854 και τις δραματικές προσπάθειες να διδαχτεί από τη Δύση μετά την παλινόρθωση των Μέιζι το 1868. Επίσης, η Κίνα για πολλούς αιώνες προσπαθούσε να αποτρέψει τον εκσυγχρονισμό ή τη δυτικοποιηση. Παρόλο που χριστιανοί ιεραπόστολοι έγιναν δεκτοί στην Κίνα το 1601, αργότερα, το 1722, αποκλείστηκαν. Σε αντίθεση με την Ιαπωνία, η πολιτική της απόρριψης της Κίνας οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην εικόνα που είχε η ίδια η Κίνα για τον εαυτό της ως το Μέσο Βασίλειο και στην ακλόνητη πεποίθηση ότι η κινέζικη κουλτούρα ήταν ανώτερη όλων. Η κινεζική απομόνωση, σε αντίθεση με την ιαπωνική, έλαβε τέλος όταν στράφηκαν τα δυτικά όπλα εναντίον της Κίνας, από τους Βρετανούς, στη διάρκεια του Πολέμου του Οπίου (1839-1842). Όπως φαίνεται από αυτές τις περιπτώσεις, κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα η δυτική δύναμη καθιστούσε πολύ δύσκολη και τελικά αδύνατη τη διατήρηση της πολιτικής του αποκλεισμού που ακολουθούσαν οι μη δυτικές κοινωνίες.
Στον 20ό αιώνα οι βελτιώσεις που σημειώθηκαν στις μεταφορές και τις τηλεπικοινωνίες καθώς και η παγκόσμια αλληλεξάρτηση, αύξησαν τρομακτικά το κόστος του αποκλεισμού. Εκτός από κάποιες μικρές, αγροτικές κοινότητες, που είναι διατεθειμένες να επιβιώνουν σε επίπεδο στοιχειώδους συντηρήσεως, η συνολική απόρριψη του εκσυγχρονισμού και της δυτικοποίησης είναι σχεδόν αδύνατη σε έναν κόσμο που εκσυγχρονίζεται και αλληλοσυνδέεται με ταχύτατο ρυθμό. Όσον αφορά το Ισλάμ, ο Ντάνιελ Πάιπς έγραψε ότι "μόνο οι ακραίοι φονταμενταλιστές απορρίπτουν τον εκσυγχρονισμό και τη δυτικοποιηση. Πετούν τις τηλεοράσεις στα ποτάμια, απαγορεύουν τα ρολόγια του χεριού και απορρίπτουν τη μηχανή εσωτερικής καύσης. Ωστόσο, η έλλειψη πρακτικότητας αυτού του προγράμματος περιορίζει δραματικά την ελκτική δύναμη αυτών των ομάδων. Σε μερικές περιπτώσεις - όπως ο Γιεν Ιζάλα του Κάνο, οι δολοφόνοι του Σαντάτ, αυτοί που χτύπησαν το τέμενος της Μέκκας καθώς και μερικές μαλαισιανές ομάδες - αυτές οι τάσεις, μετά από βίαιες συγκρούσεις με την εξουσία, όχι μόνο ηττήθηκαν αλλά εξαφανίστηκαν αφήνοντας ελάχιστα ίχνη". Η εξαφάνιση χωρίς ίχνη συνοψίζει τη μοίρα της πολιτικής της απόρριψης στο τέλος του 20ού αιώνα Οι ζηλωτές, για να χρησιμοποιήσω τον όρο του Τόυνμπη, δεν αποτελούν βιώσιμη λύση.

Ο κεμαλισμός
Η δεύτερη πιθανή αντίδραση στη Δύση είναι ο ηρωδιανισμός του Τόυνμπη, δηλαδή το αγκάλιασμα και του εκσυγχρονισμού και της δυτικοποίησης. Αυτή η αντίδραση βασίζεται στις υποθέσεις οτι ο εκσυγχρονισμός είναι επιθυμητός και απαραίτητος, ότι η ιθαγενής κουλτούρα δεν είναι συμβατή με τον εκσυγχρονισμό και, συνεπώς, πρέπει να εγκαταλειφθεί ή να καταργηθεί και η κοινωνία πρέπει να δυτικοποιηθεί πλήρως για να μπορέσει να εκσυγχρονιστεί έπιτυχώς. Ο εκσυγχρονισμός και η δυτικοποίηση ενισχύουν ό ένας τον άλλο καί πρέπει να συμβαδίζουν. Αυτή η προσέγγιση συνοψίστηκε στις απόψεις μερικών Κινέζων και Ιαπώνων διανοούμενων στα τέλη του 19ου αιώνα'σύμφωνα με αυτές, για να εκσυγχρονιστούν οι κοινωνίες τους έπρεπε να εγκαταλείψουν τη γλώσσα τους και να υιοθετήσουν τα αγγλικά ως εθνική γλώσσα. Αυτή η άποψη, και αυτό δεν μας εκπλήσσει, υπήρξε δημοφιλέστερη μεταξύ των δυτικών παρά μεταξύ των μη δυτικών ελίτ. Το μήνυμά τους ήταν το εξής: "Για να επιτύχετε, πρέπει να σας αρέσουμε, ο δικός μας δρόμος είναι ο μοναδικός". Το επιχείρημα είναι ότι "οι θρησκευτικές αξίες, ηθικές υποθέσεις και κοινωνικές δομές αυτών των [μη δυτικών] κοινωνιών είναι τουλάχιστον ξένες και μερικές φορές εχθρικές προς τις αξίες και τις πρακτικές της εκβιομηχάνισης". Επομένως, η οικονομική ανάπτυξη θα "απαιτήσει μια ριζοσπαστική και καταστροφική αναδόμηση της ζωής και της κοινωνίας και συχνά, μια νέα ερμηνεία του νοήματος της ίδιας της ύπαρξης όπως αυτή ήταν κατανοητή από τους ανθρώπους αυτού του πολιτισμού". Ο Πάιπς, αναφερόμενος στο Ισλάμ, επισημαίνει το ίδιο:
Για να μπορέσουν να ξεφύγουν από την ανομία, οι μουσουλμάνοι έχουν μόνο μια επιλογή, γιατί ο εκσυγχρονισμός απαιτεί δυτικοποίηση (...) το Ισλάμ δεν προσφέρει κάποιον εναλλακτικό τρόπο εκσυγχρονισμού (...) Η κοσμική διάσταση της ζωής δεν μπορεί να αποφευχθεί. Η σύγχρονη επιστήμη και τεχνολογία απαιτούν αφομοίωση του τρόπου σκέψης και των πολιτικών θεσμών που συνεπάγονται. Επειδή οι μη δυτικές κοινωνίες πρέπει να μιμηθούν όχι μόνο τη μορφή αλλά και το περιεχόμενο, η κυριαρχία του δυτικού πολιτισμού πρέπει να αναγνωριστεί, ώστε να μπορούν να διδαχτούν από αυτόν. Τις ευρωπαϊκές γλώσσες και τα δυτικά εκπαιδευτικά συστήματα δεν μπορούν να τα αποφύγουν, ακόμα και αν αυτά ενθαρρύνουν την ελεύθερη σκέψη και την ελεύθερη ζωή. Μόνο όταν οι μουσουλμάνοι αποδεχτούν κατηγορηματικά το δυτικό μοντέλο, θα είναι σε θέση να προοδεύσουν και μετά να αναπτυχθούν.
Εξήντα χρόνια πριν γραφούν αυτές οι φράσεις, ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ είχε καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα, είχε δημιουργήσει τη νέα Τουρκία μέσα από τα ερείπια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και είχε ξεκινήσει μια μαζική προσπάθεια εκσυγχρονισμού και ταυτόχρονα δυτικοποίησης της χώρας του. Ξεκινώντας αυτόν το δρόμο και απορρίπτοντας το ισλαμικό παρελθόν, ο Ατατούρκ έκανε την Τουρκία μια "διχασμένη χώρα", μια κοινωνία που ήταν ισλαμική όσον αφορά τη θρησκεία, την πολιτιστική κληρονομιά, τα έθιμα και τους θεσμούς, αλλά με μια ηγετική ελίτ αποφασισμένη να την κάνει τμήμα της Δύσης. Στα τέλη του 20ού αιώνα, πολλές χώρες ακολουθούν την κεμαλική επιλογή και προσπαθούν να αντικαταστήσουν μια μη δυτική ταυτότητα με μια δυτική [η Τουρκία επέλεξε να εγκαταλείψει τη δεύτερη επιλογή και -σχεδόν- να ενστερνιστεί τη τρίτη επιλογή, ασπαζόμενη τον εκσυγχρονισμό και βάζοντας στην άκρη -εν μέρει- τη δυτικοποίηση. Η νεο-οθωμανική ή ερτογάνια περίοδος λοιπόν συμβολίζει -ανάμεσα σε άλλα πολλά που μας αφορούν- και την απόρριψη του συνδυασμού ή της ταύτισης εκσυγχρονισμού και δυτικοποίησης από τον μεγαλύτερο οπαδό και πρεσβευτή αυτής της νοοτροπίας σε πλανητική κλίμακα. Τον κεμαλισμό. Έτσι μάλιστα ονομάζει ο αμερικανός συγγραφέας τον συνδυασμό εκσυγχρονισμού και δυτικοποίησης. Κεμαλισμό].

Η μεταρρύθμιση
Η απόρριψη της δυτικής επίδρασης συνεπάγεται μια απελπισμένη προσπάθεια απομόνωσης της κοινωνίας μέσα σ'έναν σύγχρονο κόσμο όπου οι αποστάσεις εκμηδενίζονται. Ο κεμαλισμός συνεπάγεται το δύσκολο και τραυματικό έργο της καταστροφής μιας κουλτούρας που υπήρχε επί αιώνες και της αντικατάστασής της με μια εντελώς καινούργια, που εισάγεται από έναν άλλο πολιτισμό. Μια τρίτη επιλογή αποτελεί η προσπάθεια να συνδυαστεί ο εκσυγχρονισμός με τη διατήρηση των κύριων αξιών, πρακτικών και θεσμών της ιθαγενούς κουλτούρας της κοινωνίας. Αυτή η επιλογή είναι η δημοφιλέστερη μεταξύ των μη δυτικών ελίτ.
Στην Κίνα, κατά τη διάρκεια της τελευταίας φάσης της δυναστείας των Σινγκ το σύνθημα ήταν: "κινεζική γνώση για τις θεμελιώδεις αξίες και δυτική γνώση για την πρακτική πλευρά της ζωής". Στην Ιαπωνίαήταν: "ιαπωνικό πνεύμα και δυτική τεχνική". Στην Αίγυπτο, στη δεκαετία 1830, ο Μωχάμετ Άλη "επιχείρησε τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό χωρίς υπερβολική εισαγωγή δυτικών πολιτιστικών στοιχείων". Ωστόσο, αυτή η προσπάθεια απέτυχε, όταν οι Βρετανοί τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τις περισσότερες μεταρρυθμίσεις του. Το αποτέλεσμα ήταν, παρατηρεί ο Αλή Μαζρούι ότι, "το πεπρωμένο της Αιγύπτου δεν συνέπεσε με την ιαπωνική μοίρα του τεχνικού εκσυγχρονισμού χωρίς την πολιτιστική δυτικοποιηση, ούτε με τη μοίρα του Ατατούρκ, του τεχνικού εκσυγχρονισμού μέσω της πολιτιστικής δυτικοποίησης". Στα τέλη του 19ου αιώνα, όμως, ο Τζαμάλ Αλ Ντιν Αλ Αφγκανί, ο Μωχάμετ Αμπντούχ και άλλοι μεταρρυθμιστές επιχείρησαν μια νέα συμφιλίωση του Ισλάμμε τον εκσυγχρονισμό ισχυριζόμενοι ότι "το Ισλάμ είναι συμβατό με τη σύγχρονη επιστήμη και το καλύτερο μέρος της δυτικής σκέψης"και προέβαλαν "μια ισλαμική λογική για την αποδοχή των συγχρόνων ιδεών και θεσμών, επιστημονικών, τεχνολογικών και πολιτικών (συνταγματικό καθεστώς και αντιπροσωπευτική κυβέρνηση)".
Αυτή ήταν μια αναμόρφωση με ευρεία έννοια, που έτεινε προς τον κεμαλισμό και αποδεχόταν όχι μόνο τον εκσυγχρονισμό αλλά και μερικούς δυτικούς θεσμούς. Η μεταρρύθμιση αυτού του τύπου ήταν η επικρατούσα αντίδραση στη Δύση εκ μέρους των μουσουλμανικών ελίτ για πενήντα χρόνια, από τη δεκαετία 1870 ως τη δεκαετία 1920, όταν αμφισβητήθηκε από τον κεμαλισμό και, αργότερα, από μια πιο απόλυτη μορφή, το φονταμενταλισμό.

β´
Η απόρριψη, ο κεμαλισμός και η μεταρρύθμιση βασίζονται σε διαφορετικές εκτιμήσεις του δυνατού και του επιθυμητού. Για την απόρριψη, ο εκσυγχρονισμός και η δυτικοποιηση είναι ανεπιθύμητα και είναι δυνατό να απορριφθούν και τα δυο. Για τον κεμαλισμό ο εκσυγχρονισμός και η δυτικοποιηση είναι στοιχεία επιθυμητά, το δεύτερο επειδή είναι απαραίτητο για να επιτευχθεί το πρώτο, ενώ και τα δυο είναι δυνατά. Για τη μεταρρύθμιση, ο εκσυγχρονισμός είναι επιθυμητός και πιθανός χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια δυτικοποίησης η οποία είναι ανεπιθύμητη. Επομένως, η απόρριψη και ο κεμαλισμός συγκρούονται ως προς το επιθυμητό του εκσυγχρονισμού, ενώ ο κεμαλισμός και η μεταρρύθμιση ως προς το αν ο εκσυγχρονισμός μπορεί να επιτευχθεί χωρίς δυτικοποίηση...
Ο Μαζρούι ισχυρίζεται ότι η Αίγυπτος και η Αφρική έχουν κινηθεί προς... "μια οδυνηρή διαδικασία πολιτιστικής δυτικοποίησης χωρίς τεχνικό εκσυγχρονισμό"... Ο εκσυγχρονισμός και η δυτικοποίηση συνδέονται στενά με τη μη δυτική κοινωνία που αφομοιώνει σημαντικά στοιχεία της δυτικής κουλτούρας και προοδεύει αργά προς τον εκσυγχρονισμό. Καθώς αυξάνεται ο ρυθμός του εκσυγχρονισμού, όμως, η ταχύτητα της δυτικοποίησης μειώνεται και η ιθαγενής κουλτούρα αναζωογονείται. Επομένως, ο περαιτέρω εκσυγχρονισμός αλλοιώνει την πολιτισμική ισορροπία δυνάμεων μεταξύ της Δύσης και της μη δυτικής κοινωνίας και ενισχύει την αφοσίωση στην ιθαγενή κουλτούρα.
Συνεπώς, στην πρώιμη φάση της αλλαγής, η δυτικοποίηση προωθεί τον εκσυγχρονισμό. Στις επόμενες φάσεις, ο εκσυγχρονισμός προωθεί την αντίστροφη πορεία και την αναβίωση της ιθαγενούς κουλτούρας με δυο τρόπους. Στο κοινωνικό πεδίο, ο εκσυγχρονισμός αυξάνει την οικονομική, στρατιωτική και πολιτική δύναμη της κοινωνίας στο σύνολό της και ενθαρρύνει τους ανθρώπους αυτής της κοινωνίας να πιστέψουν στην κουλτούρα τους και να την επιβεβαιώσουν. Στο ατομικό πεδίο, ο εκσυγχρονισμός παράγει αισθήματα αλλοτρίωσης και ανομίας, καθώς παραδοσιακοί δεσμοί και κοινωνικές σχέσεις καταστρέφονται, και οδηγεί σε κρίση ταυτότητας, στην οποία η θρησκεία δίνει την απάντηση...
Η θεωρία του δανεισμού, όπως την ανέπτυξαν μεταξύ άλλων ο Φρομπένιους, ο Σπέγκλερ και ο Μπόσμαν. τονίζει το βαθμό στον οποίο οι αποδέκτες πολιτισμοί δανείζονται επιλεκτικά κάποια στοιχεία από άλλους πολιτισμούς και τα προσαρμόζουν, τα μεταβάλλουν και τα αφομοιώνουν, έτσι ώστε να ενισχύσουν και να εξασφαλίσουν την επιβίωση των κεντρικών αξιών τους ή το "παίδευμα"της κουλτούρας τους. Σχεδόν όλοι οι μη δυτικοί πολιτισμοί υπάρχουν εδώ και μια χιλιετία τουλάχιστον, μερικοί ακόμα περισσότερο. Έχουν να επιδείξουν ολόκληρο κατάλογο δανείων από άλλους πολιτισμούς με στόχο την ενίσχυση της προσπάθειας τους να επιβιώσουν. Οι μελετητές συμφωνούν ότι η αφομοίωση του Βουδισμού της Ινδίας από την Κίνα απέτυχε να προκαλέσει την "ινδικοποίηση"της Κίνας. Οι Κινέζοι προσάρμοσαν το Βουδισμό στους κινεζικούς σκοπούς και ανάγκες. Η κινέζικη κουλτούρα παρέμεινε κινέζικη. Μέχρι σήμερα, οι Κινέζοι έχουν υπερνικήσει συστηματικά τις δυτικές προσπάθειες να τους εκχριστιανίσουν. Αν, κάποια στιγμή, πράγματι εισάγουν το Χριστιανισμό, θα αφομοιωθεί και αυτός και θα προσαρμοστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι συμβατός με τα κεντρικά στοιχεία της κινέζικης κουλτούρας. Παρομοίως, οι Άραβες μουσουλμάνοι αποδέχτηκαν, αξιολόγησαν και χρησιμοποίησαν "την ελληνική τους κληρονομιά για ωφελιμιστικούς λόγους. Ενδιαφέρονταν κυρίως να δανειστούν κάποιες εξωτερικές μορφές ή τεχνικά στοιχεία και έτσι γνώριζαν πώς να αγνοήσουν όλα εκείνα τα στοιχεία στην ελληνική σκέψη που θα μπορούσαν να έρθουν σε σύγκρουση με την "αλήθεια", όπως έχει καθιερωθεί μέσα από το Κοράνι και τους θεμελιώδεις κανόνες και διδάγματα". Η Ιαπωνία ακολούθησε το ίδιο μοντέλο. Τον 7ο αιώνα η Ιαπωνία εισήγαγε την κινέζικη κουλτούρα και "τη μετέτρεψε με δική της πρωτοβουλία και χωρίς οικονομικές και στρατιωτικές πιέσεις"σε πολιτισμό. "Κατά τη διάρκεια των αιώνων που ακολούθησαν, υπήρξαν περίοδοι σχετικής απομόνωσης από κινέζικες επιρροές, όπου τα προηγούμενα δάνεια ξεδιαλέγονταν και όσα ήταν χρήσιμα αφομοιώνονταν τις περιόδους αυτές διαδέχονταν άλλες, όπου οι επαφές και τα δάνεια ανανεώνονταν". Σε όλες αυτές τις περιόδους, η Ιαπωνία διατήρησε τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της.
Η μετριοπαθής εκδοχή του κεμαλικού επιχειρήματος ότι οι μη δυτικές κοινωνίες μπορούν να εκσυγχρονιστούν μέσω της δυτικοποίησης δεν έχει αποδειχτεί ακόμα. Το ακραίο κεμαλικό επιχείρημα ότι οι μη δυτικές κοινωνίες πρέπει να δυτικοποιηθούν για να εκσυγχρονιστούν, δεν στέκει ως παγκόσμια θέση.
Ωστόσο, θέτει το εξής ερώτημα: υπάρχουν, άραγε, μη δυτικές κοινωνίες όπου η ιθαγενής κουλτούρα εμποδίζει σε τέτοιο βαθμό τον εκσυγχρονισμό, ώστε αυτή η κουλτούρα να πρέπει να αντικατασταθεί σε σημαντικό βαθμό από τη δυτική, προκειμένου να εκσυγχρονιστεί η χώρα; Θεωρητικά, αυτό θα έπρεπε να είναι πιο πιθανό με τις ολοκληρωμένες παρά με τις οργανικές κουλτούρες. Αυτά τα είδη οργανικής κουλτούρας "χαρακτηρίζονται από μεγάλο τμήμα ενδιάμεσων σκοπών διακριτών και ανεξάρτητων από τους απώτερους σκοπούς". Αυτά τα συστήματα "καινοτομούν εύκολα απλώνοντας το πέπλο της παράδοσης στην ίδια την αλλαγή (...) Τέτοιου είδους συστήματα μπορούν να καινοτομήσουν χωρίς να φαίνεται ότι αλλάζουν εκ θεμελίων τους κοινωνικούς θεσμούς. Αντιθέτως, η καινοτομία πραγματοποιείται για να υπηρετήσει τη λήθη". Τα ολοκληρωμένα συστήματα, αντιθέτως, "χαρακτηρίζονται από τη στενή σχέση ενδιάμεσων και απώτερων σκοπών (...) η κοινωνία, το κράτος και η εξουσία αποτελούν μέρος ενός περίπλοκου συστήματος υψηλού βαθμού αλληλεγγύης, όπου η θρησκεία, ως πνευματικός οδηγός, είναι διάχυτη. Τέτοιου είδους συστήματα είναι εχθρικά στην καινοτομία". Ο Άπτερ χρησιμοποιεί αυτές τις κατηγορίες για να αναλύσει την αλλαγή στις αφρικανικές φυλές. Ο Άιζενσταντ ακολούθησε μια παρόμοια ανάλυση αναφορικά με τους μεγάλους ασιατικούς πολιτισμούς και κατέληξε σε παρόμοια συμπεράσματα. Ο εσωτερικός μετασχηματισμός "διευκολύνεται ιδιαίτερα από την αυτονομία των κοινωνικών, πολιτιστικών και πολιτικών θεσμών".
Γι’αύτό το λόγο, οι πιο οργανικές ιαπωνικές και ινδουϊστικές κοινωνίες κατευθύνθηκαν νωρίτερα και ευκολότερα προς τον εκσυγχρονισμό απ’ ό,τι όι κουμφουκιανές καί ισλαμικές κοινωνίες. Μπόρεσαν με μεγαλύτερη ευκολία να εισάγουν τη σύγχρονη τεχνολογία και να τη χρησιμοποιήσουν για να στηρίξουν τη δική τους κουλτούρα. Αυτό σημαίνει, άραγε, ότι η κινεζική και η ισλαμική κοινωνία πρέπει είτε να απέχουν από τον εκσυγχρονισμό και τη δυτικοποίηση είτε να τα ενστερνιστούν; Οι επιλογές δεν είναι τόσο περιορισμένες. Όχι μόνο η Ιαπωνία αλλά και η Σιγκαπούρη, η Ταϊβάν, η Σαουδική Αραβία και σε μικρότερο βαθμό το Ιράν έχουν γίνει σύγχρονες κοινωνίες χωρίς να δυτικοποιηθούν. Πράγματι, η προσπάθεια του Σάχη να ακολουθήσει το δρόμο του κεμαλισμοΰ προκάλεσε έντονη αντίδραση κατά της Δύσης, αλλά όχι κατά του εκσυγχρονισμού. Η Κίνα βρίσκεται σαφώς στο δρόμο της μεταρρύθμισης.
Οι ισλαμικές κοινωνίες αντιμετώπισαν δυσκολίες με τον εκσυγχρονισμό και γι’αυτό ο Πάιπς υποστηρίζει τη θέση ότι η δυτικοποίηση αποτελεί προϋπόθεση, τονίζοντας τις συγκρούσεις μεταξύ του Ισλάμ και του εκσυγχρονισμού στα οικονομικά θέματα καθώς και στα θέματα που αφορούν τον τόκο, τη νηστεία, το κληρονομικό δίκαιο και τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό. Ωστόσο, ακόμα και ο Πάιπς αποδέχεται τη θέση του Μαξίν Ρόντινσον, ότι δηλαδή "δεν υπάρχουν ενδείξεις πως η ισλαμική θρησκεία εμπόδισε το μουσουλμανικό κόσμο να αναπτυχθεί στο δρόμο του σύγχρονου καπιταλισμού"... ακόμα και οι πιο φανατικοί επικριτές της δυτικοποίησης και υποστηρικτές της ιθαγενούς κουλτούρας δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τις κασέτες και την τηλεόραση για να προωθήσουν τον αγώνα τους. Εν ολίγοις, ο εκσυγχρονισμός δεν συνεπάγεται απαραίτητα δυτικοποίηση. Οι μη δυτικές κοινωνίες μπορούν να εκσυγχρονιστούν, και έχουν όντως εκσυγχρονιστεί, χωρίς όμως να εγκαταλείψουν τη δική τους κουλτούρα και να υιοθετήσουν εξ ολοκλήρου τις δυτικές αξίες, θεσμούς και πρακτικές. Το δεύτερο, άλλωστε, θα ήταν σχεδόν απίθανο: τα όποια εμπόδια μπορεί να θέτουν οι μη δυτικές κοινωνίες στον εκσυγχρονισμό, ωχριούν μπροστά στα εμπόδια που θέτουν στη δυτικοποίηση. Όπως παρατηρεί ο Μπρωντέλ, θα ήταν τουλάχιστον "παιδαριώδες"να σκεφτόμαστε ότι ο εκσυγχρονισμός ή "ο θρίαμβος του πολιτισμού στον ενικό"θα οδηγούσε στο τέλος των ποικίλων ειδών κουλτούρας που ενσωματώνονται ολόκληρους αιώνες στους μεγαλύτερους πολιτισμούς του κόσμου. Αντιθέτως, ο εκσυγχρονισμός ενισχύει αυτά τα είδη κουλτούρας και μειώνει τη δύναμη της Δύσης. Κατά βάση, ο κόσμος γίνεται περισσότερο σύγχρονος και λιγότερο δυτικός.


.~`~.
III
Η αναβίωση των μη δυτικών πολιτισμών

Η κατανομή των πολιτισμών στον κόσμο απεικονίζει και την κατανομή της δύναμης. Το εμπόριο δεν ακολουθεί αναγκαστικά τη σημαία μιας χώρας. Ο πολιτισμός, όμως, πάντα ακολουθεί τη δύναμη. Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, η επέκταση της δύναμης ενός πολιτισμού συνέβαινε συνήθως ταυτόχρονα με την άνθηση της κουλτούρας του και σχεδόν πάντα σήμαινε και τη χρήση αυτής της δύναμης για την περαιτέρω επέκταση των αξιών, των συνηθειών, των θεσμών στις άλλες κοινωνίες. Ένας παγκόσμιος πολιτισμός προϋποθέτει και παγκόσμια δύναμη. Η δύναμη των Ρωμαίων δημιούργησε ένα σχεδόν παγκόσμιο πολιτισμό μέσα στα περιορισμένα όρια, του κλασικού κόσμου. Η δύναμη της Δύσης, με τη μορφή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας του 19ου αιώνα, και η αμερικανική ηγεμονία κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα επέκτειναν το δυτικό πολιτισμό σε όλο σχεδόν το σύγχρονο κόσμο. Η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία έχει τελειώσει και η αμερικανική ηγεμονία υποχωρεί. Ακολουθεί η παρακμή της δυτικής κουλτούρας την ίδια στιγμή που τα ιστορικά ριζωμένα ήθη, γλώσσες, πεποιθήσεις και θεσμοί επανεμφανίζονται. Η αυξανόμενη δύναμη των μη δυτικών κοινωνιών που οφείλεται στον εκσυγχρονισμό, προκαλεί με τη σειρά της την αναβίωση των μη δυτικών πολιτισμών σε όλο τον κόσμο.
---------------------------------------------------------------
«Ο σύνδεσμος μεταξύ της δύναμης και της κουλτούρας αγνοείται σχεδόν παγκοσμίως, και από εκείνους που υποστηρίζουν ότι υπάρχει ένας παγκόσμιος πολιτισμός ή τουλάχιστον αρχίζει και εμφανίζεται, καθώς και από εκείνους που υποστηρίζουν ότι ο εκδυτικισμός αποτελεί προϋπόθεση του εκσυγχρονισμού. Αρνούνται να αποδεχτούν το γεγονός ότι το επιχείρημά τους έχει ως προϋπόθεση την υποστήριξη της επέκτασης και παγίωσης της δυτικής κυριαρχίας στον κόσμο. Αρνούνται, επίσης, να αποδεχτούν το γεγονός ότι, αν δοθεί η δυνατότητα στις άλλες κοινωνίες να καθορίσουν μόνες τους τη μοίρα τους, θα επιστρέψουν στις παλιές πεποιθήσεις, συνήθειες και πρακτικές που, σύμφωνα με τους οπαδούς της παγκοσμιοποίησης, είναι εχθρικές στην πρόοδο. Συνήθως, οι άνθρωποι που υποστηρίζουν τις αρετές ενός παγκόσμιου πολιτισμού, δεν υποστηρίζουν και τις αρετές της παγκόσμιας αυτοκρατορίας», γράφει σε μια του υποσημείωση σε αυτό το σημείο.
---------------------------------------------------------------
Όπως ισχυρίζεται ο Τζόζεφ Νάι, υπάρχει μια διαφορά μεταξύ της "σκληρής δύναμης"η οποία στηρίζεται στη δύναμη της διαταγής, που με τη σειρά της στηρίζεται στη δύναμη της οικονομικής και στρατιωτικής υπεροχής, και της "ήπιας δύναμης"που είναι η ικανότητα ενός κράτους να "κάνει άλλες χώρες να θελήσουν αυτό που θέλει και το ίδιο"με το να επικαλείται λόγους κουλτούρας και ιδεολογίας. Όπως παραδέχεται και ο Νάι, υπάρχει μια ευρεία διασπορά αυτής της σκληρής δύναμης στον κόσμο και τα ισχυρά κράτη είναι "ολοένα και λιγότερο ικανά να χρησιμοποιήσουν την παραδοσιακή τους δύναμη για να πετύχουν τους στόχους τους". Ο Νάι συνεχίζει λέγοντας ότι "αν η κουλτούρα και η ιδεολογία ενός κράτους είναι ελκυστικές, τότε είναι πιθανό ότι και άλλα κράτη θα ακολουθήσουν την ηγεσία αυτού του κράτους"και επομένως η ήπια δύναμη είναι "εξίσου σημαντική με τη σκληρή δύναμη".
Τί είναι αυτό, άραγε, που κάνει την κουλτούρα και την ιδεολογία ελκυστικές; Η κουλτούρα και η ιδεολογία γίνονται ελκυστικές όταν φαίνεται ότι είναι συνυφασμένες με την υλική επιτυχία και επιρροή. Η ήπια δύναμη είναι δύναμη μόνο όταν στηρίζεται στη σκληρή δύναμη.
Η ανάπτυξη της σκληρής οικονομικής και στρατιωτικής δύναμης δημιουργεί μεγάλη αυτοπεποίθησή, αλαζονεία, και πίστη στην ανωτερότητα της κουλτούρας ή της ήπιας δύναμής κάποιου κράτους έναντι των άλλων λαών και, κατ’ επέκταση, αυξάνεται ιδιαίτερα η έλξη που ασκούν αυτά στους λαούς. Μείωση της οικονομικής και στρατιωτικής δύναμης οδηγεί σε αυτο-αμφισβήτηση, σε κρίση ταυτότητας και σε αναζήτηση του κλειδιού της οικονομικής, στρατιωτικής και πολιτικής επιτυχίας σε άλλα είδη κουλτούρας. Καθώς οι μη δυτικές κοινωνίες αυξάνουν την οικονομική, στρατιωτική και πολιτική τους δύναμη, αυξάνεται ταυτόχρονα και η πίστη στις αξίες, τους θεσμούς και την κουλτούρα τους.
Η κομμουνιστική ιδεολογία υπήρξε ελκυστική σε πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο στη διάρκεια δεκαετιών 1950 και 1960, γιατί ήταν συνδεδεμένη με την οικονομική επιτυχία και στρατιωτική δύναμη της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτή, όμως, η έλξη εξαφανίστηκε όταν η σοβιετική οικονομία έπαψε να αναπτύσσεται και σταδιακά αδυνατούσε να διατηρήσει τη σοβιετική στρατιωτική δύναμη. Κατά τον ίδιο τρόπο, οι δυτικές αξίες και θεσμοί προσέλκυσαν ανθρώπους άλλων πολιτισμών, επειδή θεωρήθηκαν καθοριστικοί παράγοντες της δυτικής δύναμης και πλούτου. Αυτή η διαδικασία έχει διαρκέσει ολόκληρους αιώνες. Από το 1000 μ.Χ ως το 1300 μ.Χ, όπως τόνισε και Ουίλιαμ Μακνήλ, η χριστιανοσύνη, το ρωμαϊκό δίκαιο και τα άλλα στοιχεία της δυτικής κουλτούρας υιοθετήθηκαν από Ούγγρους, Πολωνούς, Λιθουανούς. Αυτή "η αποδοχή του δυτικού πολιτισμού προσκλήθηκε από ανάμεικτα συναισθήματα φόβου και θαυμασμού για τη στρατιωτική υπεροχή των βασιλέων της Δύσης". Καθώς, όμως, η δυτική δύναμη μειώνεται, η ικανότητα της Δύσης να επιβάλλει τις αντιλήψεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το φιλελευθερισμό και τη δημοκρατία στους άλλους πολιτισμούς, το ίδιο συμβαίνει με την έλξη που ασκούν αυτές οι αξίες στους άλλους πολιτισμούς.
Για την ακρίβεια, αυτό έχει ήδη συμβεί. Για πολλούς αιώνες οι μη δυτικοί λαοί ζήλευαν την οικονομική ευημερία, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τη στρατιωτική δύναμη και την πολιτική συνοχή των δυτικών κοινωνιών. Αναζητούσαν το μυστικό της επιτυχίας στις δυτικές αξίες και θεσμούς και όταν το ανακάλυψαν προσπάθησαν να το εφαρμόσουν και στις δικές τους κοινωνίες. Για να μπορέσουν να γίνουν πλούσιοι και ισχυροί, έπρεπε να γίνουν σαν τη Δύση. Σήμερα, ωστόσο, αυτές οι κεμαλιστικές τάσεις έχουν εξαφανιστεί στην Ανατολική Ασία.
Οι ανατολικοασιάτες αποδίδουν την εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξή τους όχι στην εισαγόμενη δυτική κουλτούρα, αλλά στην πίστη που έδειξαν στη δική τους κουλτούρα. Ισχυρίζονται ότι έχουν πετύχει επειδή ακριβώς διαφέρουν από τη Δύση. Παρομοίως, όταν οι μη δυτικές κοινωνίες αισθάνθηκαν αδύναμες σε σχέση με τη Δύση, επικαλέστηκαν τις δυτικές αξίες της αυτοδιάθεσης, του φιλελευθερισμού, της δημοκρατίας και της ανεξαρτησίας, ώστε να δικαιολογήσουν την αντίθεσή τους στη δυτική κυριαρχία. Τώρα που δέν είναι πια αδύναμες, αντίθετα γίνονται όλο και πιο ισχυρές, δεν διστάζουν να επιτεθούν στις ίδιες αυτές αξίες που νωρίτερα είχαν χρησιμοποιήσει για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Αρχικά, η εξέγερση εναντίον της Δύσης νομιμοποιήθηκε με την επίκληση της οικουμενικότητας των δυτικών αξιών. Τώρα η εξέγερση νομιμοποιείται με την επίκληση της ανωτερότητας, των μη δυτικών άξιων.

Ιθαγενής κουλτούρα δεύτερης γενιάς
Η εμφάνιση αυτής της διαφοράς είναι μια εκδήλωση του φαινομένου που ο Ρόναλντ Ντόρ ονόμασε "ιθαγενής κουλτούρα δεύτερης γενιάς". Στις πρώην δυτικές αποικίες καθώς και σε ανεξάρτητες χώρες όπως η Κίνα και η Ιαπωνία, η πρώτη γενιά του εκσυγχρονισμού ή η πρώτη γενιά μετά την ανεξαρτησία συνήθως έχει εκπαιδευτεί σε πανεπιστήμια του εξωτερικού (της Δύσης) σε κάποια δυτική κοσμοπολίτικη γλώσσα. Εν μέρει, αυτό συμβαίνει επειδή για πρώτη φορά επισκέφθηκαν τις δυτικές χώρες ως έφηβοι, σε μια ηλικία που όλοι εντυπωσιάζονται εύκολα και η απορρόφηση των δυτικών αξιών και τρόπου ζωής είναι ιδιαίτερα έντονη. Μεγάλο μέρος της δεύτερης και μεγαλύτερης γενιάς αντίθετα εκπαιδεύεται στην πατρίδα της, σε πανεπιστήμια που έχουν ιδρυθεί από τη πρώτη, όπου η τοπική και όχι η αποικιακή γλώσσα χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο ως γλώσσα διδασκαλίας. Αυτά τα πανεπιστήμια δεν προσφέρουν "ιδιαίτερη επαφή με τη μητροπολιτική παγκόσμια κουλτούρα"και "η γνώση μεταδίδεται μέσω των μεταφράσεων που συνήθως είναι περιορισμένες και κακής ποιότητας". Οι απόφοιτοι αυτών των πανεπιστημίων δυσανασχετούν με την κυριαρχία της προηγούμενης γενιάς που έχει εκπαιδευτεί στη Δύση και συχνά "υποκύπτουν στα θέλγητρα των τοπικιστικών κινημάτων". Καθώς η δύναμη της Δύσης υποχωρεί, οι νέοι φιλόδοξοι ηγέτες δεν μπορούν να στραφούν στη Δύση για να αποκτήσουν δύναμη και πλούτο. Πρέπει να αναζητήσουν το δρόμο της επιτυχίας μέσα στην ίδια τους την κοινωνία και συνεπώς πρέπει να αποδεχτούν τις αξίες και την κουλτούρα αυτής της κοινωνίας.
Δεν είναι απαραίτητο η διαδικασία της αποδοχής της ιθαγενούς κουλτούρας να ολοκληρωθεί με τη δεύτερη γενιά. Ικανοί και προσαρμόσιμοι ηγέτες της πρώτης γενιάς αποδέχονται ήδη την ιθαγενή κουλτούρα. Τρεις αξιοσημείωτες περιπτώσεις είναι ο Μοχάμετ Αλή Τζινά, ο Χάρυ Λη και ο Σόλομον Μπανταρανάικε. Αποφοίτησαν από την Οξφόρδη, το Καίμπριτζ και το Λίνκολν Ιν αντίστοιχα, ήταν ευφυέστατοι απόφοιτοι, καταπληκτικοί δικηγόροι και ιδιαιτέρως εκδυτικισμένα μέλη της κοινωνικής τους ελίτ. Ο Τζινά ήταν πεπεισμένος αντίπαλος της κυριαρχίας του κλήρου, ενώ ο Λη ήταν, σύμφωνα με την έκφραση υπουργού, "ο καλύτερος Εγγλέζος ανατολικά του Σουέζ". Ο Μπανταρανάικε είχε ανατραφεί χριστιανικά. Ωστόσο, για να μπορέσουν να οδηγήσουν τα έθνη τους στην ανεξαρτησία αλλά και να τά διοικήσουν μετά, χρειάστηκε να προσαρμοστούν στην ιθαγενή κουλτούρα. Επέστρεψαν στην κουλτούρα των προγόνων τους και στην πορεία άλλαξαν την ταυτότητά τους, τα ονόματα τους, την ενδυμασία τους και τις πεποιθήσεις τους. Ο Εγγλέζος δικηγόρος Μ.Α. Τζινά έγινε ο Πακιστανός Κουέηντ I Αζάμ, ο Χάρυ Λη έγινε ο Λη Κουάν Γιου. Ο αντικληρικός Τζινά μετατράπηκε σε απόστολο του Ισλάμ που υποστήριζε ότι αποτελεί τη βάση για ένα πακιστανικό κράτος. Ο αγγλοποιημένος Λη έμαθε τα κινέζικα των Μανδαρίνων και έγινε οπαδός του Κομφουκιανισμού. Ο χριστιανός Μπανταρανάικε προσηλυτίστηκε στο Βουδισμό και επικαλέστηκε τον σιναλέζικο εθνικισμό.
Η επιστροφή στην ιθαγενή κουλτούρα υπήρξε το χαρακτηριστικό στοιχείο του μη δυτικού κόσμου στις δεκαετίες 1980 και 1990.
Η αναβίωση του Ισλαμκαθώς και ο εκ νέου "εξισλαμισμός"αποτελούν τα κεντρικά θέματα των μουσουλμανικών κοινωνιών. Στην Ινδία η δεσπόζουσα τάση είναι η απόρριψη των δυτικών σχημάτων και αξιών και η "ινδικοποίηση"της πολιτικής και της κοινωνίας.
---------------------------------------------------------------
Ενδεικτικά, ινδικά, περί απόρριψης των δυτικών σχημάτων: "Ο Rajni Kothari γράφει ότι αυτός και οι Ινδοί συνάδελφοι του «αποστρέφονται τα κενά λόγια των ευκατάστατων, οργισμένων ανθρώπων του βόρειου ημισφαιρίου, που μεταβαίνουν από ήπειρο σε ήπειρο σε μια προσπάθεια να μεταμορφώσουν ολόκληρο τον κόσμο - κάτι που αποτελεί την τελευταία παραλλαγή της αίσθησης της ευθύνης των λευκών»", διαβάζουμε από τον Hedley Bull. Παραθέτει επίσης την άποψη του Kothari πως: "Οι ριζοσπάστες παγκοσμιοποιητές, όπως και οι συντηρητικοί, είναι μυθοπλάστες που χρησιμοποιούν τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και τις επικοινωνίες και τα συνέδρια, για να δημιουργήσουν πολύπλοκες άμυνες γύρω από τις βασικές δομές της πολιτικής και πνευματικής κυριαρχίας... Η ανάγκη για περιφερειακή ενίσχυση είναι αληθινή όχι τόσο για τον κόσμο ως σύνολο αλλά για τα δύο τρίτα του που είναι φτωχά και διαιρεμένα. Το υπόλοιπο ένα τρίτο είναι καλά οργανωμένο και μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να κινητοποιηθεί τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά παρά τις συγκρούσεις ισχύος και τους ιστορικούς ανταγωνισμούς".
Ενδεικτικά, κινεζικά, περί απόρριψης των δυτικών σχημάτων: "Μαλακή ισχύς (Soft power), είναι η ισχύς που κάνει τους ανθρώπους να σε αγαπούν. Σκληρή ισχύς (Hard power) είναι η ικανότητα να κάνεις τους ανθρώπους να σε φοβούνται. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 500 ετών, όλες οι παγκόσμιες δυνάμεις κέρδισαν την ηγεμονία τους μέσω της σκληρής ισχύος, αλλά οι ΗΠΑ έχουν κερδίσει την ηγεμονία τους μέσω του συνδυασμού σκληρής και μαλακής ισχύος, μέσω και του να χτυπούν και να αφομοιώνουν του εχθρούς τους. Οι ΗΠΑ έχουν δομήσει τη μαλακή ισχύ τους μετατρέποντας τις αξίες και το πολιτικό τους σύστήμα, όπως η αμερικανική ερμηνεία και καθορισμός της δημοκρατίας, της ελευθερίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, σε υποτιθέμενες καθολικές (universal) αξίες". - Li Xiguang, Tsinghua University.
Παρατηρείστε πως ο Li Xiguang χρησιμοποιεί τη λέξη «ερμηνεία» και συγκεκριμένα τη φράση «αμερικανική ερμηνεία και καθορισμός». Παραθέτω: "Η παγκόσμια αναγνώριση των άρχων των ανθρωπίνων δικαιωμά­των δεν θα αποτελέσει το θεμέλιο της παγκόσμιας η­θικής συνεννόησης, παρά μάλλον το κοινό πεδίο μάχης, πάνω στο οποίο κάθε πλευρά θα αγωνίζεται για την επικράτηση της δικής της ερμηνείας αυτών των άρχων και εναντίον όλων των άλλων ερμηνειών.... ο αγώνας για την ερμηνεία τους αναγκαστικά θα μετατραπεί σ’ έναν αγώνα μεταξύ ανθρώπων γύρω από ό,τι θεωρεί εκάστοτε ο καθένας τους δικό του αναφαίρετο δικαίωμα. Αυτός ο αγώνας περί ερμηνείας έχει αρχίσει από καιρό ανάμεσα σε «Βορρά» και «Νότο» ή «Δύση» και «Ανατολή» και οξύνεται στον βαθμό όπου τα δισεκατομμύρια του «Νότου» ή της «Ανατολής» ερμηνεύουν όχι τυπικά, παρά υλικά τα «ανθρώπινα δικαιώματα», απαιτώντας μια ουσιαστική ανακατανομή του παγκόσμιου πλούτου χωρίς να τους ενδιαφέρει η ηθική των χορτασμένων. Όπως η εσωτερική λογική του «ελεύθερου εμπορίου», έτσι και η εσωτερική λογική των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» θα στραφεί σύντομα εναντίον της Δύσης, και τότε αυτή θα εγκαταλείψει τις σημερινές ιδεολογικές της θέσεις. Είναι βέβαια πολύ αμφίβολο αν κι έτσι ακόμη θα μπορέσει να κερδίσει τους τρομακτικούς αγώνες κατανομής, οι οποίοι θα συγκλονίσουν τον 21ο αιώνα" - Παναγιώτης Κονδύλης.
---------------------------------------------------------------
Στην Ανατολική Ασία οι κυβερνήσεις προωθούν τον Κομφουκιανισμό, την ίδια στιγμή που οι πολιτικοί και πνευματικοί ηγέτες κάνουν λόγο για τον εξασιατισμό των χωρών τους. Στα μέσα της δεκαετίας 1980 η Ιαπωνία κατελήφθη από τη μανία του "Νιχονζίνρον, ή της θεωρίας της Ιαπωνίας και των Ιαπώνων". Ένας κορυφαίος Ιάπωνας διανοούμενος ισχυρίστηκε ότι ιστορικά η Ιαπωνία έχει περάσει αφενός, από "κύκλους εισαγωγής διαφόρων ειδών κουλτούρας από το εξωτερικό"και "προσαρμογής τους στην ιθαγενή κουλτούρα, μέσα από μια διαδικασία αντιγραφής και βελτίωσης, και μιας αναπόφευκτης αναταραχής που ήταν το αποτέλεσμα, εισαγωγής ιδεών, και πιθανώς ακολουθεί ένα νέο άνοιγμα στον έξω κόσμο". Σήμερα η Ιαπωνία "μπαίνει στη δεύτερη φάση αυτού του κύκλου". Με το τέλος του ψυχρού πόλεμου η Ρωσία έγινε ξανά μια "διχασμένη"χώρα με την επανεμφάνιση της κλασικής πλέον διαμάχης μεταξύ των δυτικόφιλων και των σλαβόφιλων [1996 το κείμενο. Που κατέληξε η διαμάχη στη περίπτωση της Ρωσίας, όπως και σε αυτή της Τουρκίας, γνωρίζουμε - όχι απαραίτητα οριστικά].
Επιπλέον, η διαδικασία της προσαρμογής στην ιθαγενή κουλτούρα εντείνεται και από το παράδοξο της δημοκρατίας: η υιοθέτηση των δυτικών δημοκρατικών θεσμών από τις μη δυτικές κοινωνίες ενθαρρύνει τους ανθρώπους που υποστηρίζουν την ιθαγενή κουλτούρα και τα αντιδυτικά πολιτικά κινήματα και ταυτόχρονα τους επιτρέπει την πρόσβαση στην εξουσία. Στις δεκαετίες 1960 και 1970 δυτικοποιημένες και φιλοδυτικές κυβερνήσεις στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου απειλήθηκαν από πραξικοπήματα και επαναστάσεις. Στις δεκαετίες 1980 και 1990 αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να χάσουν τελείως την εξουσία μέσω εκλογών.
Ο εκδημοκρατισμός έρχεται σε σύγκρουση με τη δυτικοποίηση.
Η δημοκρατία είναι συμφυής με μια τοπικιστική και όχι κοσμοπολίτικη διαδικασία.
Οι πολιτικοί των μη δυτικών κοινωνιών δεν κερδίζουν τις εκλογές με το να αποδεικνύουν πόσο έχουν δυτικοποιηθεί. Αντιθέτως, η εκλογική αναμέτρηση τους ωθεί να υιοθετήσουν αυτό που πιστεύουν πως έχει τη μεγαλύτερη λαϊκή απήχηση, και αυτό συνήθως είναι το εθνικό, εθνικιστικό, θρησκευτικό στοιχείο.
Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται λαϊκό κίνημα εναντίον της ελίτ που έχει εκπαιδευτεί στη Δύση
και είναι γενικά προσανατολισμένη προς τη Δύση...
Πριν από το 19ο αιώνα, πολύ συχνά οι Βυζαντινοί, οι Άραβες, οι Κινέζοι, οι Οθωμανοί, οι Μογγόλοι και οι Ρώσοι είχαν ιδιαίτερη εμπιστοσύνη στη δύναμή τους και στα κατορθώματά τους, όταν σύγκριναν τον εαυτό τους με τη Δύση. Περιφρονούσαν, επίσης, την πολιτιστική κατωτερότητα της Δύσης, τους απαρχαιωμένους θεσμούς, τη διαφθορά και τη παρακμή της. Καθώς η επιτυχία της Δύσης σταδιακά εξασθενεί, τέτοιου είδους συμπεριφορές θα επανεμφανιστούν. Οι άνθρωποι αισθάνονται ότι "δεν είναι υποχρεωμένοι να ανέχονται πια τη Δύση". Το Ιράν μπορεί να αποτελεί μια ακραία περίπτωση, αλλά όπως τόνισε ένας παρατηρητής, "οι δυτικές αξίες απορρίπτονται με διαφορετικούς τρόπους αλλά με την ίδια ένταση στη Μαλαισία, την Ινδονησία, τη Σιγκαπούρη, την Κίνα και την Ιαπωνία". Ζούμε το τέλος "της προοδευτικής εποχής"που κυριαρχείται από τις δυτικές ιδεολογίες και προχωρούμε προς μια εποχή όπου πολλοί και διαφορετικοί μεταξύ τους πολιτισμοί θα αλληλεπιδρούν, θα συναγωνίζονται, θα συνυπάρχουν και θα προσαρμόζονται ο ένας στον άλλο. Αυτή η παγκόσμια διαδικασία της αποδοχής της ιθαγενούς κουλτούρας εκδηλώνεται, αφενός, με την αναβίωση της θρησκείας που σημειώνεται σε πολλά μέρη του κόσμου, αφετέρου, με την πολιτιστική αναβίωση στις ασιατικές και ισλαμικές χώρες που αναπτύσσουν δυναμικά την οικονομία και τον πληθυσμό τους...


.~`~.
Επίλογος

Μια διχασμένη χώρα, για να μπορέσει να επαναπροσδιορίσει την πολιτισμική της ταυτότητα, πρέπει να εξασφαλίσει τρεις τουλάχιστον όρους. Πρώτον, η πολιτική και οικονομική ελίτ της χώρας θα πρέπει να υποστηρίζει αυτή την προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας. Δεύτερον, η κοινή γνώμη πρέπει τουλάχιστον να συναινεί. Τρίτον, ο ξενιστής πολιτισμός, που στις περισσότερες φορές είναι η Δύση, θα πρέπει να είναι έτοιμος να υποδεχτεί τον προσήλυτο. Η διαδικασία του επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας είναι παρατεταμένη, συχνά διακόπτεται και είναι πολιτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά οδυνηρή. Όσες προσπάθειες αυτού του είδους έγιναν μέχρι σήμερα έχουν αποτύχει [1996].
Το Μεξικό είναι μια διχασμένη χώρα αρκετά χρόνια τώρα, ενώ η Τουρκία είναι διχασμένη αρκετές δεκαετίες. Η Ρωσία βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση εδώ και αρκετούς αιώνες. Η Ρωσία, όμως, είναι κράτος πυρήνας στον πολιτισμό της ενώ το Μεξικό και η Τουρκία δεν είναι. Αν η Τουρκία και το Μεξικό κατορθώσουν με επιτυχία να επαναπροσδιοριστούν ως μέλη της του δυτικού πολιτισμού, οι συνέπειες στον ισλαμικό και τον λατινοαμερικανικό πολιτισμό θα είναι ελάχιστες. Αν όμως η Ρωσία δυτικοποιηθεί, τότε ο ορθόδοξος πολιτισμός θα πάψει να υπάρχει. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης αναζωπύρωσε τις συζητήσεις για τη Ρωσία και τη Δύση [συνεχίζει προσεγγίζοντας τη ρωσική ιστορία]...
Με μια προσεκτικά υπολογισμένη σειρά μεταρρυθμίσεων στις δεκαετίες 1920 και 1930, ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ προσπάθησε να απομακρύνει το λαό του από το οθωμανικό και μουσουλμανικό παρελθόν του. Οι βασικές αρχές ή “έξι βέλη” του κεμαλισμού ήταν ο λαϊκισμός, ο ρεπουμπλικανισμός, ο εθνικισμός, η κοσμικότητα, ο πολιτικοοικονομικός συγκεντρωτισμός και η μεταρρύθμιση. Απορρίπτοντας την ιδέα μιας πολυεθνικής αυτοκρατορίας, ο Κεμάλ στόχευε στη δημιουργία ενός ομοιογενούς εθνικού κράτους, εκδιώκοντας και σκοτώνοντας τους Αρμένιους και κατόπιν τους Έλληνες. Εκθρόνισε το σουλτάνο και εγκαθίδρυσε ένα δημοκρατικό σύστημα πολιτικής εξουσίας δυτικού τύπου. Κατάργησε το αξίωμα του χαλίφη, την κεντρική πηγή θρησκευτικής εξουσίας, έθεσε τέλος στην παραδοσιακή εκπαίδευση και τα θρησκευτικά υπουργεία, κατάργησε τα ξεχωριστά θρησκευτικά σχολεία, εγκαθίδρυσε ένα ενοποιημένο κοσμικό σύστημα δημόσιας εκπαίδευσης και κατάργησε τα θρησκευτικά δικαστήρια που εφάρμοζαν τον ισλαμικό νόμο, αντικαθιστώντας τα με ένα καινούργιο νομικό σύστημα που βασιζόταν στον ελβετικό αστικό κώδικα. Επίσης, αντικατέστησε το παραδοσιακό ημερολόγιο με το Γρηγοριανό και αφαίρεσε επίσημα από το Ισλάμ το χαρακτήρα της κρατικής θρησκείας. Μιμούμενος το Μεγάλο Πέτρο, απαγόρευσε τη χρήση του φερετζέ, επειδή ήταν σύμβολο θρησκευτικής πίστης στην παράδοση, ενθάρρυνε τους ανθρώπους να φοράνε καπέλα και επέλεξε η τουρκική γλώσσα να γράφεται με λατινικούς χαρακτήρες και όχι με αραβικούς.
Αυτή η τελευταία μεταρρύθμιση είχε θεμελιώδη σημασία.
"Οι νέες γενιές ήταν ουσιαστικά αδύνατο να έχουν πρόσβαση στον τεράστιο όγκο της παραδοσιακής φιλολογίας. Ενθάρρυνε την εκμάθηση ευρωπαϊκών γλωσσών και διευκόλυνε σημαντικά τη λύση του προβλήματος του διογκούμενου αναλφαβητισμού". Έχοντας επαναπροσδιορίσει την εθνική, πολιτική, θρησκευτική και πολιτιστική ταυτότητα του τουρκικού λαού, ο Κεμάλ στη δεκαετία 1930 προσπάθησε σθεναρά να προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας. Ο εξευρωπαϊσμός συμβάδιζε με τον εκσυγχρονισμό και αποτελούσε το μέσο για την επίτευξή του [συνεχίζει προσεγγίζοντας τη τουρκική ιστορία]...

Ο ιός της Δύσης και η πολιτιστική σχιζοφρένεια
Την ώρα που οι ηγέτες της Αυστραλίας επιδίδονταν στην αναζήτηση μιας ασιατικής ταυτότητας, οι ηγέτες άλλων διχασμένων χωρών -της Τουρκίας, του Μεξικού και της Ρωσίας- επιχειρούσαν να γίνουν μέλη της Δύσης. Μέσα από την εμπειρία αυτών των χωρών, όμως, βλέπουμε τη δύναμη, την αντοχή και το σθένος της ιθαγενής κουλτούρας, καθώς και την ικανότητα να ανανεώνεται και να αντιστέκεται και να προσαρμόζει τις εισαγόμενες δυτικές αξίες.
Η κεμαλικού τύπου αντίδραση υπήρξε ανεπιτυχής. Αν οι μη δυτικές κοινωνίες θέλουν να εκσυγχρονιστούν, θα πρέπει να το κάνουν με το δικό τους τρόπο και όχι με το δυτικό τρόπο. Ακολουθώντας το παράδειγμα της Ιαπωνίας, ας εφαρμόσουν τις δικές τους παραδόσεις, θεσμούς και αξίες, ας στηριχτούν σ'αυτές.
Ορισμένοι πολιτικοί ηγέτες πιστεύουν ότι μπορούν να αναμορφώσουν εκ βάθρων την κοινωνία τους. Αυτό είναι καθαρή ύβρις και είναι καταδικασμένοι σε αποτυχία. Μολονότι μπορούν να εισάγουν δυτικά στοιχεία, δεν μπορούν να καταπιέζουν επ'αόριστον τα κεντρικά στοιχεία της ιθαγενούς κουλτούρας (*). Ο ιός της Δύσης, όταν εγκατασταθεί σε μια άλλη κοινωνία, είναι δύσκολο να αποβληθεί. Αντέχει αλλά δεν έχει μοιραία αποτελέσματα: ο ασθενής ζει αν και δεν είναι ποτέ πια ο ίδιος. Οι πολιτικοί ηγέτες μπορούν να γράψουν ιστορία, αλλά δεν μπορούν να της ξεφύγουν. Δημιουργούν διχασμένες χώρες: δεν δημιουργούν δυτικές κοινωνίες. Μολύνουν τη χώρα τους με μια πολιτιστική σχιζοφρένεια που μετατρέπεται σε χαρακτηριστικό γνώρισμα της κοινωνίας τους.

Samuel Huntington
1996


(*) Η αποικιοκρατία δεν είναι τίποτα άλλο παρά η κατεξοχήν κατάκλυση ενός πολιτισμού από έναν άλλον.
Οι ηττημένοι σκύβουν πάντα το κεφάλι εμπρός στον ισχυρό. Αλλά, εφόσον υπάρχει σύγκρουση πολιτισμών η υπόταγη είναι μόνο προσωρινή. Αυτές οι μακρές περιόδοι αναγκαστικής συνύπαρξης δεν είναι δυνατές χωρίς αμοιβαίες υποχωρήσεις ή συνεννοήσεις, χωρίς ουσιώδη και καμιά φορά γόνιμα πολιτισμικά δάνεια.
Που δεν υπερβαίνουν όμως ποτέ ένα όριο.


Ολοκλήρωση β´ μέρους.


.~`~.
Παράρτημα

...το βιβλίο του κ. Χάντινγκτον, με το να πει κατά τρόπο άμεσο μερικές αλήθειες εδημιούργησε κίνδυνο αυξήσεως της ανεργίας - όλων εκείνων δηλαδή που καταγίνονταν με την ιστοριογραφική μυθολογία και εκινδύνευαν έτσι να μείνουν χωρίς δουλειά. Με το να πει π.χ., ο κ. Χάντινγκτον καθαρά και ξεκάθαρα ότι η Ελλάδα δεν υπάγεται στον κύκλο του δυτικού πολιτισμού και ότι η ένταξη και παραμονή της στην Ευρώπη συνιστά ανωμαλία, υπονόμευε το τρέχον εισόδημα όλων των επί δύο αιώνες καταγινόμενων να αποδείξουν ότι η Ελλάδα «επέλεξε» την υπαγωγή της στην Δύση, αλλά, από κάποια μεταφυσικώς ανεξήγητη ανικανότητα, δεν μπόρεσε να «προσαρμοσθεί».
---------------------------------------------------------------
Οι σπασμένες σκέψεις και μάλιστα ξένες δεν μπορούν να γονιμοποιήσουν, να ενεργοποιήσουν μορφωτικά κινήματα διαρκείας που μεταβάλλονται σε κοινωνικά, πολιτικά αλλά και οικονομικά, παραγωγικά ακόμη και τεχνολογικά οικοδομήματα... Η αρχική άρνηση της δεξιάς και Αριστερής μεταπολιτευτικής πολιτικής προς την εθνική μνήμη, η χωριστή πολιτική ως προς την Εθνική διάσταση, μετασχηματίστηκε σταδιακά και εκφυλίσθηκε σε εχθρότητα, με επόμενο στάδιο, αυτό του μεταμορφωτισμού της σε Μισελληνισμό... Κομμάτια της δεξιάς και της αριστεράς υποκατέστησαν τον πατριωτισμό με την αμερικανοσίνη, τον κοσμοπολιτισμό και τον ευρωπαϊσμό. Τελικά δεν ήταν ούτε πατριώτες, ούτε ευρωπαίοι, ούτε κοσμοπολίτες (εδώ είχαμε το κιτς)... Ο μισελληνισμός δολοφονούσε τις διεργασίες επινόησης και σχεδιασμού υλικών και άυλων προϊόντων. Δολοφονούσε το συλλογικό και ατομικό, πολιτισμικό, δημιουργικό φαντασιακό του Έλληνα και το αντικαθιστούσε με αυτό του Χιμπατζή. Το μέτωπο της ηλιθιότητας δεν κατανοεί ότι η δολοφονία του εθνικού, της Ελληνικότητας, προκαλεί τη δολοφονία του κοινωνικού, του παραγωγικού, του δημιουργικού (Συμβολικό Κεφάλαιο). Ότι ο Χιμπατζής, το Τουρκομπαρόκ μπορεί να σου επιτρέπει την κατανάλωση, να σε κάνει φθηνό καταναλωτή σκουπιδιών. Δεν σε κάνει όμως παραγωγό και δημιουργό, μάστορα προϊόντων, αγαθών, καλλιτεχνικών έργων... Αν είχες Ελληνική παιδεία δεν θα είχες spreads, είναι τόσο απλό... Αποσιωπούν επίσης ή μάλλον θέλουν να περάσει στην λήθη το γεγονός ότι η Κεμαλολαγνία αποτέλεσε και αποτελεί ιδεολογία του επίσημου αριστεροδεξιού αθροίσματος της πολιτικής και των θεσμών του δορυφορικού Κράτους... Εκπαιδευτικοί θεσμοί, θεσμοί της εξωτερικής πολιτικής, Κόμματα της Αριστεροδεξιάς αποτέλεσαν και αποτελούν γιάφκες αυτού που ονομάζω Αριστεροδεξιό Κεμαλοφασισμό... Οι μεγάλες παθολογίες του κράτους είναι εγκατεστημένες στους τομείς της παιδείας και του πολιτισμού... Γιατί υποβαθμίστηκαν-αγνοήθηκαν στην Ελλάδα οι Βυζαντινές και Ελληνιστικές σπουδές; Γιατί δεν υπήρξαν πανεπιστημιακά τμήματα Τουρκολογίας, Κουρδολογίας, Αρμενολογίας;... Οι βάσεις δεν ήταν μόνο στρατιωτικές. Οι πολιτισμικές ήταν οι χειρότερες. Μια νέα πολιτική οφείλει να αντιμετωπίσει αυτόν τον γεωπολιτισμικό και γεωπολιτικό γόρδιο δεσμό που ακρωτηριάζει πνευματικά και πολιτικά τον Ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό... Μια χώρα, ένας λαός που δεν σκέφτεται με το μυαλό του, δεν γνωρίζει τις πολιτισμικές, αισθητικές αξίες που τον διαπερνούν, δεν μπορεί να παράγει... Ποτέ η γεωπολιτική δεν ήταν τόσο αντίπαλη και εχθρική με την ιστορία, τη συνείδηση και την ταυτότητα ενός Έθνους. Υπεύθυνη για έναν πολιτισμικό και μορφωτικό εθνικό ακρωτηριασμό.
---------------------------------------------------------------
Η ακριβέστατη λέξη «ανωμαλία» ενέχει παγκόσμιας εμβέλειας νοήματα... Στο βιβλίο του κ. Χάντινγκτον απουσιάζει η Μεσόγειος ως χώρος. Αντί γι'αυτό υπάρχουν πολλές παραδεδομένες σχηματοποιήσεις («Βαλκάνια», «Τουρκία» κλπ)... Επειδή ο κ. Χάντινγκτον ηθελημένα ή ακούσια αγνοεί τη Μεσόγειο στις θεωρήσεις του (και τούτο είναι παράξενο για μια πραγματεία περί πολιτισμών), οι αφετηριακές θέσεις του πάσχουν αναγκαστικά το ελάττωμα παραδεδομένων σχηματοποιήσεων... ούτε πρόθεση ούτε τη δυνατότητα έχουμε να ασχοληθούμε διεξοδικά με το ωραίο αλλά βιαστικό βιβλίο του κ. Χάντινγκτον. Μόνο επειδή συνέβη τα ίδια προβλήματα να τεθούν μερικά χρόνια πριν -αλλά από μεσογειακής απόψεως- με το βιβλίο τούτο, θεωρήσαμε επάγωγόν να αναφερθούμε σε αυτό. Συμφωνούμε απόλυτα με το συμπέρασμα του κ. Χάντινγκτον, επειδή είναι και δικό μας συμπέρασμα: «μια διεθνής τάξη βασισμένη στους πολιτισμούς είναι η πιο σίγουρη εξασφάλιση απέναντι σ’ έναν παγκόσμιο πόλεμο». Μόνη διαφορά είναι ότι εμείς, επειδή αναφερόμαστε στην Μεσόγειο, μπορούμε να προτείνουμε λύσεις...
Ο χώρος τούτος σύγκειται σήμερα από τα Βαλκάνια και τον Καύκασο, και κατά ελάσσονα λόγο από την Μικρά Ασία, αφού αυτή έχασε την ιστορική της δομή το '22. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτές οι δύο περιοχές υπήρξαν (και είναι ολοένα) οι πόλοι του πολιτικού γίγνεσθαι αμέσως μετά την μεταιδεολογική εποχή. Αυτό δεν σημαίνει «βαρβαρότητα» και «υπανάπτυξη», όπως διαφημίζεται, αλλά ότι οι χώροι τούτοι κάποια ιστορικά μυστικά ενέχουν, πιθανόν χρήσιμα για την όλην κατάσταση της ανθρωπότητας.
Και δεν είναι τυχαίο ότι η δυτική πολιτική δια των εννοιών αυτών δεν έχει άλλη πολιτική να εφαρμόσει επί των Βαλκανίων, παρά αυτήν που εφάρμοσε επί αιώνες μέσα στην ιστορία του «Ανατολικού Ζητήματος»:
γενοκτονίες και ξερριζώματα πληθυσμών.
Τα προβλήματα όμως δεν λύνονται αλλά συνεχίζουν.


.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική


Κάποτε στη Βηρυτό, φέτος στη Νέα Υόρκη.

Κείμενα και αναφορές ποικίλης θεματολογίας.

$
0
0

.~`~.
I
Η απειλή της νέας δεξιάς και κλονιζόμενη Ευρώπη
α´
Η 9η Νοεμβρίου στην Γαλλία είναι ημέρα μνήμης Ντε Γκολ (De Gaulle). Η σχετική τελετή έχει μεγάλη πολιτική σημασία και απήχηση. Εφέτος, 43 χρόνια μετά το θάνατό του, επιφανείς πολιτικοί από το σοσιαλιστικό κόμμα, όπως επί παραδείγματι ο δήμαρχος της πρωτεύουσας, απέτισαν φόρο τιμής στο Γάλλο στρατηγό -ο οποίος, εντούτοις, είχε χαρακτηριστεί «δικτάτωρ» από τον Φρανσουά Μιτεράν (François Mitterrand). Για πρώτη φορά παρέστη και μέλος του «εθνικού μετώπου» (FN), ο υπαρχηγός Φλοριάν Φιλιπό (Florian Philippot).
Το γαλλικό ακροδεξιό κόμμα ιδρύθηκε το 1972 από υποστηρικτές της «γαλλικής Αλγερίας», μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονταν παλαιά στελέχη της «οργάνωσης της μυστικής στρατιάς» (ΟΑS) -μιας οργανώσεως με στόχο την δολοφονία του Ντε Γκολ. Η πρωτοβουλία του Φλοριάν Φιλιπό προκάλεσε μεν αντιδράσεις στο κόμμα, δεν καταδικάστηκε, όμως, από την πρόεδρο Μαρίν Λε Πεν (Marine Le Pen). Το επεισόδιο αυτό έχει ευρύτερη σημασία. Εγγράφεται στην τακτική των ακροδεξιών κομμάτων να μετασχηματιστούν, υιοθετώντας τα σύμβολα της παραδοσιακής δεξιάς. Σε πρώτη φάση τα κόμματα αυτά εμφανίστηκαν στο πολιτικό σκηνικό με όχημα μια ακραία συνθηματολογία. Τώρα, σε δεύτερη φάση, τροποποιούν το λόγο και την συμβολική τους, ώστε να κατακτήσουν τους ψηφοφόρους.
Οι κινήσεις της ακροδεξιάς συνάδουν με τους δραματικούς μετασχηματισμούς του πολιτικού σκηνικού μετά το τέλος του «ψυχρού πολέμου». Η εξαφάνιση του υπαρκτού σοσιαλισμού, η παγκοσμιοποίηση και η ευρωπαϊκή οικοδόμηση οδήγησαν στην πολιτική σύγκλιση δεξιάς και αριστεράς. Ένας ad hoc Ιανός, δηλαδή μία κεντρώα ευρωπαϊστική παράταξη με δύο εναλλασσόμενα πρόσωπα, εγκαταστάθηκε σταθερά στην εξουσία, αποπολιτικοποιώντας την πολιτική.
Διαμορφώθηκε έτσι ένα διπλό κενό: εκ δεξιών και εξ ευωνύμων. Τα παλαιά κομμουνιστικά κόμματα συρρικνώθηκαν, οι ακροδεξιοί παρέμεναν περιθωριακοί. Η κρίση του 2008, της οποίας οι συνέπειες εξακολουθούν, ανέτρεψε την ασταθή αυτήν ισορροπία. Στα αριστερά και στα δεξιά, το πολιτικό κενό επέσυρε τον πολιτικό τυχοδιωκτισμό. Το πολιτικό τοπίο τείνει να αποκαταστήσει την τριγωνική του μορφή. Κινήματα ασθενή και ανήμπορα πριν από την κρίση διεκδικούν την εξουσία. Οι ηγέτες τους αντιλαμβάνονται ότι η «ομαλοποίηση» συνιστά αναγκαία συνθήκη, ώστε να αρθεί το διαχωριστικό ψυχολογικό σύνορο. Από «ακροαριστερά» και «ακροδεξιά» επιδιώκουν να μετασχηματίσουν τα κόμματα σε «νέα αριστερά» και «νέα δεξιά», αντιστοίχως [Δες: Η αποστολή του Σαμαρά και τα «άκρα»και «μεταφιλελεύθερες συνιστώσες», Μετα-πολιτική μετα-ανθρωπότητα στο ελλαδικό μετα-κράτος του Σαμαρά και του Τσίπρα].
Η «νέα αριστερά» μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή αποσταθεροποίηση της οικονομικής ζωής εφόσον αναρριχηθεί στην εξουσία, όμως δεν διαθέτει εναλλακτικό πολιτικό πρόγραμμα. Είτε θα απορροφηθεί τελικά από την ευρωπαϊκή παράταξη, είτε θα επανέρθει στο περιθώριο μετά από παταγώδη αποτυχία. Η «νέα δεξιά» όμως διαθέτει σοβαρά ιδεολογικά όπλα: όλα όσα εγκατέλειψε, καλώς ή κακώς, η δεξιά, υπό την επίδραση του αντιδεξιού συνδρόμου και του κακώς νοουμένου εξευρωπαϊσμού. Το εκκρεμές της ιστορίας αναβαθμίζει τα όπλα αυτά. Η αποτυχία της Ευρώπης να εξασφαλίσει απασχόληση και ευημερία αναδεικνύει το συμβολικό της έλλειμμα και τροφοδοτεί τον αντιευρωπαϊσμό. Αναβαπτισμένος ως πατριωτισμός, ο εθνικισμός αποτελεί το ιδεολογικό θέμα το οποίο διαπερνά όλες τις προσπάθειες για διεύρυνση της ακροδεξιάς προς τα δεξιά. Η δυναμική αυτή θεμελιώνεται στη νοσταλγία για μια εποχή η οποία έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Σε αντίθεση με την νέα αριστερά, η νέα δεξιά διαθέτει επομένως, εναλλακτικό πολιτικό πρόγραμμα: τη διάλυση της Ευρώπης.
Δεν ωφελεί η δαιμονοποίηση. Η αντιμετώπιση του κινδύνου οφείλει να είναι συλλογική και ευρωπαϊκή. Η τρέχουσα επιχειρηματολογία, αριστερής εμπνεύσεως, είναι φθαρμένη και αναποτελεσματική. Λειτουργεί υπέρ του αντιπάλου, όπως ο αντικομουνισμός της δικτατορίας, ο οποίος έστρεψε ολόκληρη την γενεά του πολυτεχνείου προς το κομμουνισμό. Ο μόνος τρόπος για να σταματήσει η ανοδική πορεία της νέας δεξιάς είναι να πληρωθεί το ιδεολογικό και πνευματικό κενό, να δοθούν πειστικές απαντήσεις στα ερωτήματα τα οποίας ανέδειξε η κρίση.
Η Ευρώπη υφίσταται τις συνέπειες των αδυναμιών της. Οι τεχνοκράτες-υπεύθυνοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)αγνοούν θεμελιακές αρχές του πολιτικού γίγνεσθαι. Οι δομικές αδυναμίες της ασκούμενης μεθόδου θα φανούν στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2014. Αν το πνευματικό ευρωπαϊκό έλλειμμα δεν καλυφθεί, τις συνέπειες θα τις υποστούν πολύ περισσότερο επώδυνα οι εθνικές πολιτικές κοινωνίες.

β´
H απόφαση της Ουκρανίας να αναστείλει την προετοιμασία για την υπογραφή συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) επιβεβαιώνει και ενισχύει την απαισιοδοξία για την Ευρώπη. Μοιάζει να αποτελεί καμπή: η ελκτική δύναμη της Ευρώπης έχει εξασθενήσει σημαντικά.
Η μειωμένη ακτινοβολία προς τα έξω συνοδεύει την αυξανόμενη αμφισβήτηση εκ των έσω. Παλαιότερα, η κριτική προερχόταν κυρίως από την αριστερά. Σήμερα την αντιευρωπαϊκή εκστρατεία την αναλαμβάνουν τα ακροδεξιά κόμματα. Εθισμένο στις εξ αριστερών επικρίσεις, το ευρωπαϊκό κατεστημένο ερμηνεύει την ανερχόμενη αμφισβήτηση ως αποτέλεσμα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Όμως, η επιτυχία των ακροδεξιών αντιευρωπαϊστών τροφοδοτείται κυρίως από το συμβολικό κενότης Ευρώπης. Τα μεταναστευτικά ρεύματα και οι ευρύτεροι μετασχηματισμοί της παγκοσμιοποίησης καθιστούν το ερώτημα «ποιοι είμαστε» περισσότερο επιτακτικό από το «τι έχουμε».
Ορισμένοι ηγέτες αρχίζουν να υποψιάζονται την φύση του προβλήματος. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Ενρίκο Λέτα (Enrico Letta), πρόσφατα αναφέρθηκε στο συμβολικό πλεονέκτημα της ακροδεξιάς. Επεσήμανε ότι «μόνον οι λαϊκιστές διαθέτουν σήμερα αφήγημα για την Ευρώπη», ενώ οι λοιποί «πρέπει να βρούμε το δικό μας νέο αφήγημα» όπως, επί παραδείγματι, o Χέλμουτ Κολ (Helmut Κοhl) με τον Φρανσουά Μιτεράν (François Mitterrand) στο Βερντάν το 1984.
Η αναφορά στο αμερικανογενές «narrative», όρο με άλλη έννοια στην ελληνική, αποτελεί πρόοδο, εν συγκρίσει με τον κυρίαρχο ευρωπαϊκό λόγο o οποίος έχει περιθωριοποιήσει οτιδήποτε μη τεχνοκρατικό και οικονομίστικο. Ταυτοχρόνως, όμως δείχνει την έλλειψη προετοιμασίας της Ευρώπης για τις επερχόμενες πολιτικές θύελλες, αρχής γενομένης από τις ευρωεκλογές του 2014.
Η ιδέα να δημιουργηθεί ένα νέο φιλοευρωπαϊκό «αφήγημα» παραπέμπει στην συνηθισμένη μεθοδολογία της «ευρωπαϊκής επιτροπής» (Κομισιόν) για την επίλυση αντιφάσεων και προβλημάτων. Φαντάζεται κανείς μια «επιτροπή σοφών», η οποία θα επιφορτιστεί να διατυπώσει «το νέο ευρωπαϊκό όραμα». Εξ ορισμού το «αφήγημα» παραπέμπει στις γνωστές τεχνοκρατικές μεθόδους οι οποίες παρακάμπτουν τις πολιτικές διαδικασίες.
Το ευρωπαϊκό ζήτημα δεν είναι τεχνοκρατικό. Είναι κατ'εξοχήν πολιτικό. Για να διαμορφωθεί πίστη στην Ευρώπη πρέπει οι πληθυσμοί της να πειστούν ότι έναντι των θυσιών, υλικών και συμβολικών, τις οποίες επιβάλλει η συμμετοχή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, η Ευρώπη προασπίζεται υλικά και πνευματικά αγαθά τα οποία υπερβαίνουν το με στενά κριτήρια οριζόμενο βιοτικό επίπεδο ή τα διάφορα «κεκτημένα». Προϋπόθεση για ουσιαστικό διάλογο για την Ευρώπη αποτελεί η επαναφορά της γλωσσικής, ιστορικής και γεωπολιτικής παιδείας η οποία εξοβελίστηκε, βορά στο χαλαρό ευρωπαϊκό consensus. Καμία τεχνητή «αφήγηση» δεν μπορεί να υποκαταστήσει την επώδυνη και χρονοβόρα διαδικασία για την αποκατάσταση του συμβολικού ευρωπαϊκού κεφαλαίου. Όσο καθυστερεί και, καθώς ελλείπει o εναλλακτικός λόγος, οι εύκολες απαντήσεις των απανταχού λαϊκιστών θα αντλούν επιλεκτικά από το εγκαταλελειμμένο ιστορικό υλικό. Και θα επικρατούν.
Είναι πολύ αμφίβολο αν μπορεί να καλυφθεί το συμβολικό κενό σύντομα, ώστε να αποφευχθούν καταστροφικές αναταράξεις. Το επίπεδο της πολιτικής και πνευματικής προετοιμασίας των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων προαναγγέλλει σοβαρές ήττες για τις επόμενες αντιπαραθέσεις. Όμως, από την άλλη, μόνο με ισχυρούς κλονισμούς είναι δυνατόν να επιστρέψουν οι ευρωπαϊκές ελίτ στην πολιτική πραγματικότητα, από την οποία τους έχουν αποσπάσει οι τεχνοκρατικές ουτοπίες και η υπεροψία -στην οποία οδηγούσε φυσιολογικά η εξαιρετικά ευνοϊκή συγκυρία των μεταψυχροπολεμικών χρόνων.
Γιώργος Πρεβελάκης
Πηγή
---------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------

.~`~.
II
Ένα σχόλιο σε ένα κείμενο
Επιτέλους εμφανίζεται και ένα κείμενο (εδώ: Ευρωπαϊκή Αριστερά και Λαϊκισμός, του Πέτρου Παπασαραντόπουλου, posted by metarithmisi.gr, 30/5/2012) ουσιώδους προβληματισμού από την πλευρά του σύγχρονου "νεο-φιλελεύθερου"ρεύματος. Το χαιρετίζω. Άλλωστε, ο διάλογος δεν μπορεί να γίνεται εσαεί στη βάση του λαϊκιστικού λόγου ότι για όλα φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι και το σπάταλο/αδηφάγο Κράτος, ή στη βάση του εξίσου λαϊκιστικού λόγου περί "αθωότητας"όλων των υπολοίπων που είναι έξω από τον δημόσιο τομέα, με κάποια ανάμιξη του "να φύγουν όλοι οι ξένοι, να μείνουν οι Έλληνες επιχειρηματίες και εργαζόμενοι"και "διώχνουν τον τουρισμό οι απεργίες του ΠΑΜΕ και του ΣΥΡΙΖΑ". Ως εκ τούτου συμφωνώ με την αποκάθαρση από τον διάχυτο λαϊκιστικό λόγο.
Περαιτέρω, στο πεδίο της ιστορικής-πολιτικής κοινωνιολογίας αξίζει να αναφερθεί ότι οι έννοιες της δημοκρατίας, της συμπερίληψης, της ανοχής και του πλουραλισμού δεν ήταν εξαρχής μονοπώλιο της (όποιας) Αριστεράς. Υιοθετήθηκαν, βέβαια, από την Ευρωπαϊκή Αριστερά όταν οι εποχές της προσμονής της κομμουνιστικής επανάστασης και του Ψυχρού Πολέμου παρήλθαν. Μετά το 1968, η έκρηξη της μεταπολεμικής ευμάρειας και η ωρίμανση του καπιταλισμού επέτρεψαν την ανάδειξη ενός περισσότερο "δημοκρατικού, αντι-αυταρχικού και εκσυγχρονισμένου"αριστερού πολιτικού λόγου. Αυτός ήταν το επιστέγασμα της κυριαρχίας των "μεσαίων στρωμάτων". Το ιδεολογικό τους πέρασμα, αφού μέσω ενός τέτοιου "συμπεριληπτικού"λόγου οικοδομείτο η αναγκαία γι'αυτά κοινωνική συναίνεση. Είναι (ω, τι ειρωνεία!) όμως αυτά τα στρώματα, που πλήττονται ευθέως και άμεσα από τα "νεο-φιλελεύθερα"πειράματα των φορέων αυτού του λόγου σήμερα! Τί έχουμε λοιπόν σήμερα; Έχουμε την ιδεολογική μουμιοποίηση αυτού του "μεταρρυθμιστικού"λόγου, έξω και ενάντια σε κάθε ταξική ή κοινωνική βάση στήριξης, σαν θεωρία επίθεσης ενάντια στη βάση που τον εξέθρεψε. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι σε περιόδους κοινωνικής όξυνσης, με τα "μεσαία στρώματα"να διαλύονται, ο "μεταρρυθμιστικός"λόγος απο-νευροποιείται, χρησιμοποιείται σαν επιχειρηματολογία επίθεσης σε ολόκληρη την κοινωνία, και αναπόφευκτα αφήνει ελέυθερο το έδαφος για την επέλαση του λαϊκισμού, ως του αναγκαίου Άλλοθι για τη στοιχειώδη επιβίωση της λαϊκής κοινότητας, στην οποία -τουλάχιστον, στην Ευρωπαϊκή παράδοση- άρρηκτα συνυφαίνονται και αλληλοδιαπλέκονται η δημοκρατία και η εθνική ανεξαρτησία...
Κάπου αλλού γίνεται αναφορά στον λαϊκίστικό αντι-ιμπεριαλιστικό λόγο. Είναι σαν να γίνεται ο Εβραίος Χριστιανός μετά τον Χριστό! Θέλω να πω, εισάγεται και ένα σημαίνον αμυδρής γεωπολιτικής σημασίας. Μα, ο "μεταρρυθμιστικός"λόγος είναι αυτός πρώτος (από την Αριστερά) που "έπαιξε"σ'αυτό το πεδίο. Ο Ευρω-κομμουνισμός ή η Ευρω-αριστερά (συγγνώμη, για το "κομμουνισμός") δεν ήταν η πολιτική έκφραση ενός "τρίτου δρόμου"ενάντια σε αμερικάνικό και σοβιετικό ιμπεριαλισμό; Ή τώρα που δεν υπάρχει το σοβιετικό δέος και η Αμερική φαίνεται να αποτραβιέται, ξαφνικά θυμόμαστε να επιτεθούμε στον "αντι-ιμπεριαλιστικό"λόγο; Ή μήπως, στην Ελλάδα, αίφνης μεταμορφωθήκαμε σε Ελβετία και άνετα πλέον δυνάμεθα να υπερβαίνουμε ως "ιμπεριαλιστικά παίγνια"τα περί Τουρκίας, ΑΟΖ, Κύπρου και Ρωσίας;
Tέλος αλλά όχι τελευταίο. Η όλη ανωτέρω εκτεθείσα επιχειρηματολογία δείχνει συμβατή προς μία μετα-μοντέρνα αντίληψη περί Πολιτικής. Αυτό δεν είναι πρόβλημα εάν ομολογείται. Ο νομάδας ιδιωτικός εργαζόμενος της πολυεθνικής, άτομο με μόνο συγκεκριμένες δεξιότητητες αλλά όχι γνώσεις, άτομο με ανάγκες ενός πολιτικού και πολιτισμικού "ποτ πουρί"είναι ευνόητο ότι αυτό ακριβώς θέλει: όχι συγκρουσιακές καταστάσεις, ποικιλία αγοράς προϊόντων και ιδεών, συναίνεση, ανοχή και πολυ-πολιτισμό. Δημιουργήθηκε και του εμφυσήθηκε να θέλει αυτά. Το "κολάζ"της μετα-μοντέρνας ταυτότητας δεν ανέχεται πλέον υποχρεώσεις και δεοντολογίες κοινωνικής αναπαραγωγής και εθνικής συνέχειας. Θέλει να είναι "μόνος"και "χωρίς δεσμεύσεις" (γάμος, παιδιά, ιδεολογικές ταυτίσεις) για να μπορεί να μετακινείται ελεύθερα και να αντιμετωπίζει γενναία τη ματαιότητα της ζωής του. Σύμφωνοι, εάν είναι ομολογημένο και συνεπές ως τα άκρα (μερικά λογοτεχνικά διαμάντια το κάνουν). Όμως δεν μπορείς να μη θες τους λαθρομετανάστες και από την άλλη να είσαι "μεταρρυθμιστικός", να μην κάνεις οικογένεια και από την άλλη να μιλάς για κοινωνική δικαιοσύνη και εθνική συνέχεια, ή να είσαι μικρο-ιδιοκτής ή άνεργος εργάτης και να επιδοκιμάζεις την κατάρρευση του "διχτυού ασφαλείας"που οικοδόμησε το εθνικό κράτος (με τα όποια κακά του) επί δεκαετίες, και το οποίο "σε"βοήθησε κάποτε να αποκρούσεις τον ολοκληρωτικό κομμουνισμό που τώρα σου προκαλεί αλλεργία!
Μανώλης Βαρδής
Πηγή
---------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------

.~`~.
III
Ουκρανία, το νέο «Ανατολικό Ζήτημα»
Την 1η Αυγούστου 1991, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους εκφώνησε από το βήμα της ουκρανικής Βουλής μια ομιλία που έμεινε στην ιστορία. Η Σοβιετική Ενωση του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έπνεε τα λοίσθια και η Ουκρανία είχε αναγγείλει δημοψήφισμα με το ερώτημα της ανεξαρτησίας. Ωστόσο ο Αμερικανός ηγέτης έφερε το πολικό ψύχος στο Κίεβο, μέσα στο κατακαλόκαιρο.
«Οι Αμερικανοί δεν θα υποστηρίξουν όσους επιδιώκουν την απόσχιση για να αντικαταστήσουν έναν μακρινό τύραννο με έναν εγχώριο απολυταρχισμό. Δεν θα βοηθήσουν όσους προωθούν έναν αυτοχειριαστικό εθνικισμό», προειδοποίησε ο Μπους. Τέσσερις μήνες αργότερα, η Σοβιετική Ενωση δεν υπήρχε πλέον και η Ουκρανία γινόταν ανεξάρτητο κράτος. Ο συντηρητικός αρθρογράφος Γουίλιαμ Σαφάιρ, ο οποίος κάποτε έγραφε τους λόγους του Ρίτσαρντ Νίξον, «κόλλησε» στην γκάφα του Μπους το υποτιμητικό παρατσούκλι «Ομιλία του Κοτόπουλου του Κιέβου» – λογοπαίγνιο με μια δημοφιλή συνταγή της ρωσικής κουζίνας.
Η αλήθεια είναι ότι ο Τζορτζ Μπους δεν ήταν ο μόνος που έβλεπε με καχυποψία τις αποσχιστικές διαθέσεις. Νωρίτερα, η Μάργκαρετ Θάτσερ είχε δηλώσει ότι «το να ανοίξουμε πρεσβεία στο Κίεβο είναι εξίσου λογικό με το να εγκαινιάσουμε πρεσβεία στο Σαν Φρανσίσκο». Με πολύ πρόσφατη την ενθάρρυνση της απόσχισης Σλοβενίας και Κροατίας από την εκ νέου ενωμένη Γερμανία, Ουάσιγκτον και Λονδίνο ανησυχούσαν σοβαρά για το ενδεχόμενο μιας αλόγιστης γερμανικής επέκτασης προς Ανατολάς, που θα ξυπνούσε τα παλιά φαντάσματα. Ιδιαίτερα στην Ουκρανία, μια χώρα που αποτελούσε για αιώνες πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ Ρωσίας και άλλων ευρωπαϊκών δυνάμεων. Η καινούργια «πυρκαγιά» που μαίνεται εδώ και τέσσερις εβδομάδες στο Κίεβο επιβεβαιώνει ότι το παρελθόν εξακολουθεί να στοιχειώνει το παρόν.

Το «κράτος των Ρως»
Γεννημένο στο Κίεβο, τον 9ο αιώνα, το «κράτος των Ρως» θεωρείται η αρχή του ρωσικού πολιτισμού. Από τις επικές μάχες του Αλέξανδρου Νιέφσκι με τους Τεύτονες Ιππότες, το 1242, μέχρι την εποχή της Μεγάλης Αικατερίνης, στo δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, η Ουκρανία υπήρξε πάντα πεδίο αναμετρήσεων της Ρωσίας με Γερμανούς, Σουηδούς, Πολωνούς και Λιθουανούς. Στο τεράστιο συμβολικό της βάρος, ήρθε να προστεθεί η στρατηγική της σημασία από τη στιγμή που η Σεβαστούπολη, βασικό θέατρο του Κριμαϊκού Πολέμου (1853-56), έγινε ο βασικός ναύσταθμος του ρωσικού στόλου, πέρα από τις παγωμένες θάλασσες του Βορρά. Ουσιαστικά, η Ουκρανία αποκτά ξεκάθαρα σύνορα και ανεξάρτητη υπόσταση, ως ομόσπονδη δημοκρατία, μόνο με τη συγκρότηση της ΕΣΣΔ. Είναι ο Νικίτα Χρουστσόφ εκείνος που της κάνει «δώρο» τη Χερσόνησο της Κριμαίας, το 1954, προκειμένου να την εξευμενίσει για όσα είχε υποστεί επί Ιωσήφ Στάλιν.
Η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, το 1991, δεν έλυσε το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας, τον διχασμό της ανάμεσα στο ορθόδοξο ανατολικό τμήμα της, όπου οι περισσότεροι μιλούν ρωσικά, και το καθολικό δυτικό τμήμα, που βλέπει προς τη Δύση. Στη διάρκεια της «πορτοκαλί επανάστασης» του 2004, η Αμερική πίστεψε ότι ήταν σε θέση να κόψει τον γόρδιο δεσμό. Οπως αποκάλυψε τότε το Associated Press, η κυβέρνηση Μπους προσέφερε 65 εκατομμύρια δολάρια στους εκλεκτούς της, τον μετέπεια πρόεδρο Βίκτορ Γιούσενκο και τη Γιούλια Τιμοσένκο, για να υπερισχύσουν στον αγώνα εξουσίας με τον φιλορώσο Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Από το 2002, τα αμερικανικά ιδρύματα NED, Freedom House και το Ινστιτούτο Open Society του Τζορτζ Σόρος είχαν αναλάβει την «εκπαίδευση» ουκρανικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στις τεχνικές της πολιτικής ανυπακοής.
Το φιλοδυτικό μπλοκ κέρδισε τη μάχη, αλλά όχι τον πόλεμο, όπως έδειξε η εκλογή του Γιανούκοβιτς το 2010. Η πρώτη πράξη του Γιανουκόβιτς ήταν να ανανεώσει μέχρι το 2042 τη ρωσική βάση στη Σεβαστούπολη, κάτι που συνάντησε την αποδοχή της μισής Ουκρανίας και την ανοχή της άλλης μισής. Ωστόσο, ο υπολανθάνων διχασμός εκδηλώθηκε με εκρηκτικό τρόπο τη στιγμή που ο Γιανουκόβιτς αρνήθηκε να υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ε. και στράφηκε προς στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία. Το σκηνικό μιας δεύτερης «πορτοκαλί επανάστασης» είχε πλέον στηθεί, με νέους πρωταγωνιστές και σκηνοθέτες.

Το νέο δίδυμο
Τη θέση του χρεοκοπημένου διδύμου Γιούσενκο - Τιμοσένκο πήρε ο νέος ανερχόμενος αστέρας της αντιπολίτευσης, ο παγκόσμιος πρωταθλητής της πυγμαχίας Βιτάλι Κλίτσκο. «Ο Κλίτσκο είναι ο άνθρωπός μας στο Κίεβο», δηλώνουν στο Der Spiegel παράγοντες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ). Οπως αποκαλύπτει το γερμανικό περιοδικό, «στα γραφεία του ΕΛΚ, στις Βρυξέλλες και στη Βουδαπέστη, εκπαιδεύονται στελέχη του κόμματος του Κλίτσκο (UDAR) στο κονοβουλευτικό έργο και τους παρέχεται βοήθεια για τη δημιουργία πανεθνικής οργανωτικής δομής. Το Ιδρυμα Κόνραντ Αντενάουερ της γερμανικής Χριστιανοδημοκρατίας επιτελεί επίσης ενεργό ρόλο».
Αν το 2004 τον πρώτο ρόλο είχαν οι Αμερικανοί, τώρα τα ηνία έχουν αναλάβει οι Γερμανοί. Ο Γκίντο Βεστερβέλε και η Κάθριν Αστον έκαναν βόλτες αγκαλιά με τον Κλίτσκο στα οδοφράγματα του Κιέβου, χωρίς να ενοχλούνται από το γεγονός ότι στους συμμάχους του περιλαμβάνεται το εθνικιστικό, ναζιστικής προέλευσης, κόμμα «Σβόμποντα», το οποίο έχει καταγγελθεί από το κέντρο Στίβεν Ροθ για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού, που εδρεύει στο Τελ Αβίβ.
Η ωμή παρέμβαση των Βρυξελλών, όπως βέβαια και της Μόσχας, στα εσωτερικά της Ουκρανίας αποτελεί εξαιρετικά ανησυχητικό οιωνό για τη διχασμένη χώρα. Σε πρόσφατο κύριο άρθρο της, η Wall Street Journal έγραφε: «Για 20 χρόνια, η Ουκρανία ήταν μια πυριτιδαποθήκη που χλεύαζε τις προβλέψεις της CIA στις αρχές της δεκαετίας του '90, για πιθανό εμφύλιο πόλεμο. Σήμερα, όμως, το ενδεχόμενο της βίας είναι πραγματικό και θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την Ευρώπη». Η ψυχρή λογική λέει ότι ούτε ο Πούτιν μπορεί να ελπίζει σοβαρά ότι θα αποξενώσει την Ουκρανία από το Δυτικό περιβάλλον της ούτε η Ε.Ε. ότι η Ρωσία θα δεχθεί αγόγγυστα να χάσει ολοσχερώς τον μεγάλο της γείτονα (μαζί με την Κριμαία και τη Σεβαστούπολη), χωρίς να τη διασπάσει. Ενας «ιστορικός συμβιβασμός» εμφανίζεται η μόνη ρεαλιστική λύση, αλλά και οι δύο πλευρές μοιάζουν αποφασισμένες να τραβήξουν το φθαρμένο σχοινί μέχρι το τέλος.
Πέτρος Παπακωνσταντίνου
Πηγή
---------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------

.~`~.
IV
Αλλαγές ισορροπίας στην Νοτιο-Ανατολική Μεσόγειο.
Οι ΗΠΑ αλλάζουν στρατηγική στην εξωτερική τους πολιτική. Αλλαγές ισορροπιών
α´
H Τούρκικη διπλωματία μετά την ανακοίνωση των ΗΠΑ για αποχώρηση ουσιαστικά του 6ου στόλου απο την Μεσόγειο και την κάθοδο των Ρώσων, διαβλέπει πως η δυναμική της Ρώσικης Αρκούδας ισχυροποιείται στην περιοχή, ειδικά μετά την κατάσταση στην Συρία. Εκεί όπου εμφανώς με τον Λαβρόφ ώς αντιπρόσωπο της ειρηνικής πρότασης καταστροφής των χημικών όπλων, αλλά και με την άρνηση του Ισραήλ να συνεργαστεί με ΗΠΑ στον ήπιο δρόμο αντιμετώπισης του Ιράν, η Ρωσία δείχνει να παίρνει τα σκήπτρα. Οι ΗΠΑ άλλωστε διά στόματος Ομπάμα δήλωσαν πως δεν είναι πια η ίδια υπερδύναμη που θα λύνει τα προβλήματα άλλων και θα επικεντρωθεί μόνο στα εθνικά της συμφέροντα. Αυτή είναι η λογική άλλωστε και των δυνάμεων MAGTF που θα λειτουργούν ώς μονάδες κρούσης και επιβολής σε συγκεκριμένα σημεία και χρονικά διαστήματα.
Με το παρακάτω άρθροδείχνει η Τουρκία πως ήδη κοιτάει η Υψηλή Πύλη προς την Τσαρική Αυλή και δεν θα διστάσει να συνεργαστεί με τον Πούτιν αν και εφόσον αυτό επιτάσσει το εθνικό τους συμφέρον, έστω και αν έχουν ουκ ολίγες κόντρες. Ενδείξεις άλλωστε για την ανεξαρτητοποίηση της Τουρκίας απο την επιρροή των ΗΠΑ, έδειξε τόσο η προσπάθεια προμήθειας Κινέζικου οπλικού συστήματος, όσο και η στάση Ερντογάν στο θέμα των βάσεων προς Συρία... Η σκακιέρα της περιοχής είναι σε αλλαγή κινήσεων και ισχυρών παικτών και καλό είναι να μην γινουμε το πρώτο πιόνι της πρώτης κίνησης που συνήθως θυσιάζεται για την τακτική.

β´
Την δεκαετία του 2000, οι περισσότεροι αναλυτές και σκεπτόμενοι για τα US think tanks, ανέφεραν πως εκείνος που ελέγχει την Ευρασίαθα μπορεί να κυριαρχήσει και επί του γνωστού κόσμου. Την άποψη αυτή την συμμεριζόντουσαν τόσο ο Μπρενζίνσκι όσο και ο Κίσσινγκερ (δύο διαφορετικές σχολές εξωτ. πολιτικής).
Αυτά ήταν τα συμπεράσματα του τότε, με μια Ε.Ε.νεοδημιούργητη και ουσιαστικά χαμηλών τόνων και ισχύος. Την ίδια στιγμή μια Ρωσίατότε πάλευε να βρει τα βήματα της μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Στην Μ.Ανατολή υπήρχε ενας ολοκληρωτικός έλεγχος απο Ισραήλ και ΗΠΑ... όλα έδειχναν ακριβώς αυτό το συμπέρασμα.
Σήμερα όμως το πρόβλημα σε αυτό το σκεπτικό είναι η ισχυρή οικονομικά Γερμανία, η ισχυρότατη και ολοένα αναπτυσσόμενη Ρωσίαπου έχει δημιουργήσει μια νέα κατάσταση. Μια ήπειρο της Ευρώπηςμε δύο ισχυρές δυνάμεις που εξορισμού δεν θέλουν σχέση εξάρτησης απο ΗΠΑ, αλλά εταίρου, δείχνει πως το παραπάνω πρέπει να αλλάξει. Εξού και οι ΗΠΑ κοιτάνε πλέον προς Ειρηνικό και Ασία... γιατί;... επενδύουν λιγότερα και κερδίζουν περισσότερα. Αν θελήσουν να υπερισχύσουν σε μια τέτοια κατάσταση, οι πόροι οικονομικοί και στρατιωτικοί που θα πρέπει να επενδυθούν θα πρέπει να είναι δεκαπλάσιοι, με πολύ λιγότερα κέρδη και φυσικά με μεγάλες κόντρες σε πολλά επίπεδα. Η κυβέρνηση Ομπάμα μετά την διαπίστωση της απώλειας πολλών δις δολλαρίων σε αυτό το παιχνίδι, σχεδίασε την εναλλακτική.
Πρόσβαση στις νεές περιοχές και ευκαιρίες, με έμμεσες παρασκηνιακές ενέργειες στην Ευρώπη και με πολύ πιο άμεσες και στοχευμενες σε Αφρική και Ασίαπου το πεδίο θα είναι πιο γόνιμο για κάθε είδους επενδύσεις. Άλλωστε σε αυτές τις περιοχές έχει να αντιμετωπίσει μόνο την Κίνακατά ουσία που εν ολίγοις έχει μια περίεργη σχέση εξάρτησης απο την Αμερικάνικη οικονομία λόγω του πλήθους των κρατικών ομολόγων που κατέχει απο το Αμερικάνικο δημόσιο.
Η αναδίπλωση λοιπόν είναι εμφανές πως είναι θέμα στρατηγικής και οικονομίας κινήσεων. Αυτό φαίνεται πολύ καθαρά ειδικά στην περίπτωση του Ιράν όπου προτιμά ενα σύμμαχο παρά ενα αντίπαλο, προσπαθώντας βέβαια να μην δυσαρεστήσει και τον κλασσικό σύμμαχο του Ισραήλ στην περιοχή.
Όσον αφορά εμάς σαν περιοχή, εκείνο που μας διαφοροποιεί σε όλο το σχεδιαστικό της νέας στρατηγικης των ΗΠΑ, είναι οι ενεργειακοί πόροι που σε καμία περίπτωση δεν θέλουν να πέσουν σε χέρια Γερμανών και Ρώσων. Εξού και έχουν χαρακτηριστεί ώς "Εθνική υπόθεση των ΗΠΑ"τοσο απο Χ.Κλίντον όσο και απο τον Ομπάμα μετά την επίσκεψη Σαμαρά. Ειδικότερα απο την στιγμή που δεν έχουν πλέον και την καλύτερη συνεργασία με Ρωσία το μόνο επόμενο βήμα χωρίς να αναμειχθούν άμεσα στο θέμα και έρθουν σε ευθεία αντιπαράθεση με Ε.Ε. και Ρωσία, είναι η συμμαχία του Ισραήλ. Το Ισραήλ έτσι και αλλιώς δεν έχει τις καλύτερες των σχέσεων με Ε.Ε. και αποτελεί και το άλλοθι απέναντι τους.
Η Ελλάδα λοιπόν καλείται μέσα σε όλο αυτό το νεφελώδες τοπίο υψηλής διπλωματίας που θυμίζει έντονα τις ζυμώσεις μεταξύ WWI και WWII, να σκεφτεί πως μπορεί να ισορροπήσει και να κινηθεί βάση μιας διαχρονικής εξωτερικής πολιτικής που θα συμφωνηθεί απο όλους εσωτερικά. Διαφορετικά, τα πράγματα θα βρούν την χώρα σε πολύ δύσκολη θέση απέναντι σε μια ισχυρότατη Ρωσία, σε ενα εκδικητικό Ισραήλ και σε ενα δικτάτορα με προσωπείο απο την Ε.Ε.
Αλέξανδρος Νίκλαν
Πηγή
---------------------------------------------------------------
Τα δύο προηγούμενα άρθρα -ανάμεσα σε άλλα- φανερώνουν γιατί άνθρωποι, σαν τον Μαρκεζίνη (παρακάτω παρατίθενται εντελώς συνοπτικά ορισμένες κεντρικές θέσεις του), έχουν «λυσσάξει» για μια προσέγγιση με τη Ρωσία και έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με το ΕΛΙΑΜΕΠ και τη καθημερινή, επισημαίνοντας πως "φοβάμαι δεύτερα Ιουλιανά"και πως "μου φαίνεται πολύ πιθανό να μας εξαναγκάσουν, ίσως με κίνητρα, οι «Ευρωπαίοι φίλοι μας» σε «εθελούσια έξοδο» από την ευρωζώνη και σε επιστροφή στη δραχμή". Προσέγγιση με τη Ρωσία όψιμα έκανε το Ισραήλ (παρά την έντονη διαφωνία από τον πρώην πρωθυπουργό του), επίσης «η Τουρκία ενδιαφέρεται για τη δημιουργία ζώνης ελεύθερου εμπορίου με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση» και η Γερμανία δυναμοποιεί την κλασική συνεργατική-ανταγωνιστική χερσαία σχέση που υπάρχει εδώ και αιώνες ανάμεσα σε αυτήν και τη Ρωσία. Το περίφημο τρίγωνο Γερμανία-Ρωσία-Τουρκία (δηλαδή η οδός για μια ευρασιατική στρατηγική της Γερμανίας) είναι εδώ, δυναμοποιημένο, δυνατό. Ποιος θα θρυμματιστεί από τις σχέσεις του;
Κύριοι! Η κατάσταση για την οποία θα μιλήσω είναι η κατάσταση της χώρας μας και είναι Δρα-μα-τι-κή!... Δεν είναι όπως μας τα λένε, υπάρχουν πολλοί ένοχοι, σε αυτή τη πράξη της αποσιωποιήσεως της πραγματικής καταστάσεως. Δεν είναι μόνο οι συνήθεις ένοχοι, οι πολιτικοί, είναι και ο τύπος, είναι και άλλοι... Είμαστε μοναδικοί αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη, γιατί είμαστε η μόνη χώρα που έχει και οικονομική και εξωτερική και κοινωνική και ηθική και διαφθοράς, κάθε δυνατή κρίση. Ακούμε για τη Πορτογαλία, ακούμε για την Ιρλανδία, ακούμε για τις διάφορες χώρες, αλλά αυτές έχουν οικονομική κρίση, έχουν τραπεζιτική κρίση, εμείς τις έχουμε όλες. Και αυτό είναι το πρόβλημα... Η κατάσταση την οποία έχουμε σήμερα μπορεί να χειροτερέψει, νομίζω ότι θα χειροτερέψει. Δεν υπάρχει θέμα Greek Success, υπάρχει θέμα Greek Fatigue... Κάτι ξέρω για το πως αισθάνονται για εμάς... Βλέπω και την όρεξη που έχουν και αναπτύσσουν να πάρουν ότι έχουμε μισοτιμής, για να μη πω λιγότερο από αυτό, βλέπω τους κινδύνους που υπάρχουν να χάσουμε και τον ορυκτό μας πλούτο που υπάρχει σε αυτή τη περιοχή και στη Θράκη (V), βλέπω τον κίνδυνο να χάσουμε και τον υποθαλάσσιο πλούτο. Τα βλέπω αυτά γιατί ασχολούμαι με αυτά ως επιστήμων και στεναχωρούμαι... Ξέρετε γιατί στεναχωρούμαι; Όχι, γιατί οι λεγόμενοι φίλοι προσπαθούν να μας τα πάρουν, και μας τα παίρνουν ήδη σιγά, σιγά, αλλά διότι σε αυτή τη καταστροφή, σε αυτή την εκποίηση, σε αυτή τη περίοδο του φοβερού δισταγμού, εμείς οι ίδιοι πολλές φορές είμαστε η αιτία των δεινών μας...
...ο ακαδημαϊκός είναι τρελός, μου τα έχουνε πει και αυτά'ο ακαδημαϊκός ο οποίος ετοιμάζεται να δημιουργήσει ακροδεξίο κόμμα. Εγώ. Την ίδια στιγμή ο ακαδημαϊκός ο οποίος ετοιμάζεται να συνεργαστεί με τον κ. Τσίπρα. Εγώ. Μα και με τους δύο συνεργάζομαι; Μα φίλοι μου, εάν μπορώ να συνεργαστώ και με τους δύο, αν και οι δύο θέλουν να μου δώσουν θέση, αν και οι δύο θέλουν να με κάνουν Υπουργό Εξωτερικών, τότε είμαι ο άνθρωπος που χρειάζεστε... Ξέρετε, υπάρχουν επίσημες πληροφορίες, που έχουν πάει ακόμα και στη Προεδρία και λένε, ο Βασίλης είναι κατάσκοπος των Άγγλων, ο Βασίλης είναι κατάσκοπος των Ρώσων, ο Βασίλης είναι κατάσκοπος των εφοπλιστών. Μα, πάλι σας επαναλαμβάνω, εάν μπορώ να είμαι τριπλός κατάσκοπος η αξία μου η αγοραία ανεβαίνει. Δε γίνεται έτσι συζήτηση πολιτική, δηλαδή, στο επιχείρημα, στο κόπο που κάνω, στη προσπάθεια που κάνω να σας μιλήσω'Να μου απαντάς με ύβρεις.
Στην εξωτερική πολιτική, έχουμε εδώ πέρα μια συνεχιζόμενη μάχη, μεταξύ του ΕΛΙΑΜΕΠ και της εφημερίδας που τους προωθεί, της καθημερινής, και εμένα, όπου με λένε ρωσόφιλο και αντιαμερικανό... Είχαν το θράσος να πάνε στη Θράκη (οι ΕΛΙΑΜΕΠηδες) και να μιλήσουν για την κατάργηση ή την αλλαγή της συνθήκης της Λωζάνης (V)...
Δύο εβδομάδες πριν από τον πόλεμο στο Αφγανιστάν προέβλεψα ότι αυτός ο πόλεμος θα γίνει χειρότερος και θα κρατήσει. Είπα ότι το θέμα με το Ιράνδεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς τη βοήθεια της Ρωσίας. Είπα ότι στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο ο δισταγμός να ανοίξουμε σχέσεις με τη Ρωσία -ο μόνος που ήταν εξαίρεση ήταν ο Καραμανλής, αλλά υποχώρησε και αυτός- είναι αδικαιολόγητος. Με καθύβρισαν, ειδικά ένα τμήμα του δεξιού Τύπου που κάποτε εθεωρείτο σοβαρό. Κι όμως, μετά τα γεγονότα της Συρίας λένε σήμερα ότι ο Ομπάμα τα έκανε θάλασσα και η Αμερική δεν είναι πια αυτή που ήταν [σχολιασμός εδώ]. Ποιοι; Οι υβριστές μου!
Ζούμε σε μια εποχή που, πρέπει, να καταλάβουμε τα προβλήματα και τα εξωτερικά,
κυρίως τα εξωτερικά, που επηρεάζουν τα οικονομικά.
*
Ενδεικτικά τα πλέον πρόσφατα βίντεο και το περιεχόμενο τους


Το πιστεύω. Είμαστε πολύ κοντά στην κατάρρευση, έχει διαλυθεί ο κοινωνικός ιστός. Η διάλυση του ιστού είναι αποτέλεσμα μιας οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζεται εδώ και δέκα χρόνια. Ο κατήφορος στη σύγχρονη εποχή ξεκινά από την εποχή Σημίτη, με όσα έγιναν σε όλα τα επίπεδα, οικονομικά, πολιτικά, εθνικά. Πάει μετά στην περίοδο Καραμανλή, ειδικά τα δύο τελευταία χρόνια της, που ήταν μια περίοδος αδράνειας, φθάνουμε στον... δυσπερίγραπτο Γιώργο Παπανδρέου και συνεχίζει. Η κατάρρευση οφείλεται στο ότι έχει η χώρα χάσει την αυτοπεποίθησή της...
Δεν μπορείς να κάνεις διπλωματία, δεν μπορείς να κάνεις εξωτερική πολιτική, αν ο λαός ο ίδιος δεν έχει αίσθημα του ανήκειν, δεν έχει αίσθημα του παρελθόντος και πως το παρελθόν χτίζει το παρόν, ώστε να οικοδομήσεις πραγματικά ένα καλύτερο μέλλον...
Η πατρίδα μου είναι κάτι πολύ σημαντικό για μένα. Να τη βλέπω να πονάει και να ξεσκίζεται έτσι, με στενοχωρεί. Πιστεύω ότι πρέπει να γίνει μια αλλαγή. Πιστεύω επίσης ότι ένα μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού, αν κρίνω από τα τα e-mail που λαμβάνω, 150 τη μέρα, συμμερίζεται τη γνώμη μου. Δεν μπορείς να περιμένεις από αυτούς που σε κατέστρεψαν -το είπε ο Αριστοφάνης στους «Βατράχους»- ότι θα είναι αυτοί οι άνθρωποι που θα σε σώσουν.
...φτάσανε στο μοναδικό φαινόμενο, δεν το έχω δει ως νομικός σε καμιά άλλη χώρα, να ζητάνε οι τράπεζες από τη Βουλή να περάσουν νόμο που να τους απαλλάσσουν ευθύνη για ενδεχόμενη δίκη που θα τους κάνουν οι μέτοχοι τους, για δάνεισμα σε οργανώσεις που ξέρουν ότι είναι οικονομικά ασταθείς... [με αφορμή τον δανεισμό σε πτωχευμένα κόμματα και εφημερίδες]
Η κάθαρση πρέπει να γίνει. Επειτα από τόσα χρόνια αδικίας που έχει υποφέρει τόσο μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού πρέπει να γίνει κάτι. Να πειστεί ο λαός ότι ο επόμενος ηγέτης βάζει τέλος σε μια αποτυχημένη εποχή.
*
Χρειαζόμαστε συμμαχίες... Και ΔΕΝ έχουμε συμμαχίες... Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αρχίζοντας με τη Τουρκία, όλοι κάναν συμμαχίες με όλους. Όλοι χρειαζόντουσαν back up. Που είναι το παράδοξο, τι είναι το φοβερό σε αυτό που είπα;...
Ως Ελληνας, θεωρώ ότι μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου η κατάσταση άλλαξε. Και το να ακολουθεί η Ελλάδα μονομερή εξαρτημένη πολιτική από τις ΗΠΑ, όπως ακολουθούσε την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, δεν έχει νόημα. Τερματίστηκε το 1991. Πρώτοι το είδαν οι Τούρκοι με τον Οζάλ και μετά ακολούθησαν όλοι... πρέπει να προσαρμόσουμε την εξωτερική μας πολιτική...
Προσωπικά, ουδέποτε ήμουν αντιαμερικανός. Εχω δουλέψει εκεί για πολλά χρόνια, έχω πολλούς φίλους, έχω γνωστούς και τις ιδέες που έχω πει κατά της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής τις συμμερίζεται το 60% των Αμερικανών. Είπα όμως το εξής. Θα πας στην Αμερική και θα της πεις αυτό: «Χρειάζεται να με βοηθήσεις να μειώσω τον επεκτατισμό των Τούρκων. Θέλω να χρησιμοποιήσω με βάση το διεθνές δίκαιο τα δικά μου κοιτάσματα νοτίως της Κρήτης και βορείως στης Κρήτης. Για το Καστελόριζο, ας πάμε στο Διεθνές Δικαστήριο. Τουλάχιστο να ανακηρύξω την ΑΟΖ μου». Βλέπετε, ο κύριος Σαμαράς, που μίλησε για ανακήρυξη την περασμένη Πρωτοχρονιά, δεν έχει τολμήσει να το κάνει γιατί υφίσταται πιέσεις από Ευρώπη και Αμερική. Εγώ λέω, επειδή αυτοί δεν μας βοηθούν, γιατί να μην πούμε «εντάξει, ήρθα πρώτα σε σένα, είσαι ο παλιός μου φίλος, καταλαβαίνω ότι δεν μπορείς να με βοηθήσεις, αλλά χρειάζομαι βοήθεια και θα πάω στο νούμερο 2, 3. Φίλοι φίλοι, αλλά θα στραφώ στον Ρώσο». Αν όμως μου πεις: «Δεν σε βοηθάω αλλά σου απαγορεύω να πας στον Ρώσο», όπως έκαναν οι Αμερικανοί με τον Καραμανλή, αυτό είναι απαράδεκτο. Δεν είναι φιλία. Αυτό δεν είναι ούτε Γιάλτα ούτε αντιαμερικανική πολιτική. Είναι ελληνική πολιτική.
Δείτε: Στη Συρία η Αμερική ρεζιλεύτηκε, η Ευρώπη συνεχίζει να είναι ανύπαρκτη και είδαμε τον κύριο Πούτιννα προχωρεί. Πηγαίνει στην Αίγυπτοκαι κάνει συμφωνίες. Είδαμε τον πρωθυπουργό του Ισραήλ στη Μόσχα. Κοσμογονικές αλλαγές! Αυτό συμβαίνει γιατί αντελήφθησαν κάποιοι ότι η Αμερική δεν είναι πια η κοσμοκράτειρα δύναμη, η Ρωσία παίζει όλο και δυνατότερο ρόλο στη Μέση Ανατολή. Ούτε ο πιο πρωτάρης φοιτητής Διεθνών Σχέσεων δεν θα μπορούσε να φανταστεί τη Συρία, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία να στρίβουν προς τη Ρωσία! Κι όμως, γίνεται.
---------------------------------------------------------------

.~`~.
V
Δύο αναφορές σε Οθωμανισμό, μπέηδες, μουχτάρηδες, αποανάπτυξη και κιτς
α´
Όταν στην Θεσσαλονίκη και τα Ιωάννινα προβάλεις ως φαντασιακό, ως συμβολικό τον Οθωμανισμό και τον Αλή Πασά τότε πως θα αναπτύξεις το ένδυμα, την μόδα της Θεσσαλονίκης και την Αργυροχρυσοχοοία των Ιωαννίνων; Το ΤουρκοΒαλκανικό Μπαρόκ, όπως έλεγα το 1996, έχει περιορισμένους και φτωχούς πελάτες. Εκτός από την ναρκοκρατία που είναι πλούσια. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι έχεις Μουχτάρηδες όχι Δημάρχους, Μαχαλάδες όχι Πόλεις. Το κωμικό και παράδοξο είναι ότι σταυροφόροι μάλλον ημισεληνόφονοι, Βαλκάνιοι σπαχήδες – μπέηδες αυτής της οπισθοδρόμησης, παρουσιάζονται πρόσωπα, ομάδες που συντηρούμενες από το Κράτος και προβαλλόμενες από την τηλεκρατία δηλώνουν «προοδευτικοί», «Ευρωπαϊστές», «εκσυγχρονιστές» και «αριστεροί». Είναι ότι ποιο αντιδραστικό και κωμικό έχει η χώρα. Δεκαετίες τώρα... ανέδειξα αυτήν την παραδοξότητα, την ανωμαλία αλλά και την θεωρητική και επιστημονική σημασία, τις επιδράσεις στον οικονομικό και κοινωνικό βίο μας, αυτών των ζητημάτων και σχέσεων... Τι δουλειά έχουν τα Ιωάννινα όπως και η Θεσσαλονίκη, η Ελλάδα με την βαρβαρότητα, την ασχήμια και το Kits ως πρόταση για το μέλλον τους;

β´
Μπορεί ο Ερντογκάν να έφαγε πολύ μπακλαβά «τύπου Χαλεπίου» και να ονειρεύεται, να ενεργοποιεί Βόσνιους Μπέηδες και Αλβανικά γενοκτόνα ασκέρια αλλά η στάση, η πρόταση μιας Αληθινής Αθήνας για την Θράκη είναι αυτή που κατέθεσα δεκαετίες πριν. Είναι στον οδικό και σιδηροδρομικό άξονα Αλεξανδρούπολη – Μπουργκάς – Δούναβης – Βουκουρέστι και τον σχεδιασμό της Νέας Πόλης. Τον ψήφισε όλο το Κοινοβούλιο εκτός από την ψευτοαριστερά (Ψηφίστηκε μόνο από την Νίτσα Λουλέ Βουλευτή Λαρίσης). Τον ακύρωσε αντιδημοκρατικά ο γνωστός μικρός άνθρωπος, ένοικος του Μαξίμου. Όποιος έχει Ελληνική και Ευρωπαϊκή Παιδεία καταλαβαίνει ότι η Ρωμανία ήταν μια πολύ ευγενής ιδέα. Δεν είχε μόνο την Πολεοδομική έκφραση της. ΙΔΟΥ Η ΡΟΔΟΣ ΛΟΙΠΟΝ. Αρκετά με τον «συνδικαλισμό» για την Θράκη. Για να σοβαρευθούμε και να φύγουμε από το Λούμπεν του Ερντογκάν και το νεοθωμανικό, αδιαφανές, εγχώριο αριστεροδεξιό Kits.
Μιχάλης Χαραλαμπίδης
Πηγή
---------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------

*
**
*

Τις πέντε παγκόσμιες γεωπολιτικές τάσεις που θα διαμορφώσουν το διεθνές σκηνικό περιγράφει το αμερικανικό think tank Stratfor, σε σημείωμά του για το τέλος της χρονιάς.
Όπως αναφέρει σε σημείωμά του οι τάσεις αυτές είναι:
- Η ύφεση στις σχέσεις μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ
- Η άνοδος του εθνικισμού και των ακραίων κομμάτων στην Ευρώπη
- Το "παζάρι"μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας για την κεντρική/ανατολική Ευρώπη και τα ενεργειακά
- Η ισχυροποίηση της Κινεζικής ηγεσίας και η συγκέντρωση εξουσίας
- Εσωτερικές εντάσεις και οικονομική πίεση στην Ινδία και την Τουρκία.
The United States will attempt to balance power in the Middle East through its strategic negotiations with Iran' the rise of nationalist and euroskeptic parties will be felt in this upcoming year’s elections' the Chinese president will continue to consolidate more power under himself. Barely missing the list but still notable: the end of the FARC insurgency in Colombia, escalating violence in Nigeria, and Mexico's return to political gridlock.

.~`~.

`~.

News conference of President of Russia, Vladimir Putin. December 19, 2013 (Video and Transcript).

$
0
0

Συνέχεια στο πλαίσιο παράθεσης σημαντικών ομιλιών-δημοσίων εμφανίσεων-ενημερώσεων:
Η πρώτη ανάρτηση φανέρωσε, με γλαφυρό τρόπο, μέσω των φωτογραφιών και της αντιπαραβολής των δύο ομιλιών του Barack Obama, τη διαφορά ανάμεσα στο τότε και το τώρα (Η.Π.Α και Γερμανία). Η δεύτερη ανάρτηση έδειξε, μέσω της παράλληλης παράθεσης των δύο ομιλιών, προς τη μετέπειτα, όπως διαπιστώσαμε εν τέλει, «προσπάθεια εξομάλυνσης» στις σχέσεις των δύο χωρών (Η.Π.Α και Ιράν).


Vladimir Putin held a news conference at the World Trade Centre on Krasnopresnenskaya Embankment. Over 1,300 Russian and foreign journalists have been accredited to cover the news conference.
The news conference covered a wide range of issues. As regards Russia's national economy and domestic policy, Vladimir Putin answered questions related, in particular, to the development of the Far East and Siberia, spoke about the traditional moral values, human rights, the amnesty declared by the State Duma in connection with the 20th anniversary of the Russian Federation Constitution, and specific problems facing different regions of Russia.
The President also answered foreign policy questions, in particular, about the recent agreements with Ukraine, the Russian-US relations, development of relations with China, Iran and Georgia. In particular, Mr Putin stated that there is yet no decision to deploy Russia’s Iskander missile systems. The President underlined that progress in resolving the pressing longstanding problems related to Syria and Iran’s nuclear problem would have been impossible without the joint work carried out together with the United States, Europe and China. Vladimir Putin also said that it is possible to return to a visa-free regime with Georgia.
Answering the questions from journalists after the news conference, the President said that ex-Yukos CEO Mikhail Khodorkovsky has submitted his petition for pardon, and a relevant executive order will be signed soon.


.~`~.
News conference of Vladimir Putin

PRESIDENT OF RUSSIA VLADIMIR PUTIN: Good afternoon, ladies and gentlemen, colleagues,

It feels as if we never parted. We met here last year and have barely blinked since then and already a whole year has gone by.

It has been a year of much hard work. You know all the main figures and results of course, above all on the economic side of Russia’s life, but let me nonetheless give you a few of the latest statistics. Then, as is tradition, we will have a free exchange of views and a direct discussion, which will be more interesting for everyone I think.

Anyway, the latest figures show an increase of 1.4 percent in real GDP this year compared to last year. The final figure will probably be 1.5 percent. Inflation currently stands at 6.1 percent, which is slightly lower than last year’s figure of 6.6 percent. Overall these are not bad results.

Agricultural production is up by 6.8 percent. I must say that our agriculture sector and our farmers have made a big contribution to our economy. Last year, as you know, agricultural production was down almost 5 percent, but this year we have an increase of 6.8 percent. This growth in the agriculture sector is helping to push up the overall GDP and offsets some of the difficulties the industrial sector has been facing.

Housing construction is up by 12.1 percent.

Wages have gone up by 5.5 percent, and we are talking about real wages, not the nominal pay but the actual earnings adjusted for inflation.

There has been a change in real disposable incomes. The growth was 0.5 percent in 2011, 4.6 percent in 2012, and 3.6 percent this year. I think that’s a good figure.

Let’s look at the retirement pension. Last year, more precisely, on January 1, 2013, it was 9,790 rubles, and now it is 10,742.

This year we will have a significant trade surplus: $146.8 billion.

That’s the general picture in figures.

Let's begin our discussion and give Mr Peskov the opportunity to do some work. He will invite your questions and then, as usual, we will move on to free communication.

Mr Peskov, go ahead, please.

DEPUTY CHIEF OF STAFF OF THE PRESIDENTIAL EXECUTIVE OFFICE AND PRESIDENTIAL PRESS SECRETARY DMITRY PESKOV: Hello again, everyone,

Let’s start. Naturally, I will give the word to the Kremlin press corps first. These reporters accompanied the head of state on all trips, at all events, so let's hear your questions. Please.

QUESTION: Alexander Chudodeyev, Itogi magazine.

Mr President, you have said many times in the past that “we should stop subsidising Ukraine’s economy.” So how can you explain such generosity towards Ukraine now?

And one more question. Do you expect to get something in return from Ukraine, i.e. under what economic or perhaps political guarantees has Russia provided such substantial financial help? Do these guarantees include Ukraine's accession to the Customs Union? Thank you.

VLADIMIR PUTIN: I saw a sign that someone raised earlier, which said “Ukraine”. Who was that? Could you ask your question as well, since it will probably be formulated in the same vein. I will try to answer both.

QUESTION: Roman Tsymbalyuk, Ukrainian Information Agency UNIAN. Thank you for starting with Ukraine.

VLADIMIR PUTIN: I didn’t start with Ukraine. To be honest, I expected questions on this issue, but I thought they will come up somewhere towards the middle of our discussion.

ROMAN TSYMBALYUK: Still, it was your press corps that raised this issue.

I just wanted to clarify something regarding the discount on gas. How can you explain this: you choked Ukraine with high gas prices for three years and then suddenly reduced it. Does this mean that the price was not “fraternal” before but inflated and unfair for Ukraine? You said that even now we have only a temporary arrangement and must move forward. What does that mean?

Also, could you please clarify if these $15 billion are the price for Ukraine’s rejection of the EU association agreement? How much would you be willing to pay to...

VLADIMIR PUTIN: Right, the discussion is getting serious. Well, how much do you need?

ROMAN TSYMBALYUK: One second. …to permanently discourage the official Kiev from looking in Europe’s direction?

Thank you very much. Ukrainian Information Agency UNIAN.

VLADIMIR PUTIN: Well, I’m very glad you have asked this question.

I will start by answering the question asked by your colleague, who brought up this matter first. In fact, as I suspected, your questions boil down to almost the same thing.

Why did we make this decision to extend this loan and to reduce the gas price? Let me comment on that. You know, let me tell you absolutely seriously and without any irony that we often use the phrases “fraternal country” or “fraternal nation.”

Today we can see that Ukraine is experiencing serious economic, social and political problems. There are a number of reasons why this situation has arisen, but this is how the situation stands objectively. And if we really say that it is a fraternal nation and a fraternal country, then we should act the way close family members do and support the Ukrainian people in this difficult situation.

I can assure you that this was the main reason why we made this decision. Let me note that we worked actively with Ukraine’s previous government, headed by [Yulia] Timoshenko. We worked very hard with them in all areas.

Incidentally, it was the government that she headed that signed the gas contract back then. It was my view then and now that this contract was absolutely justified from the economic point of view and is totally in keeping with our practical work with partners abroad. The gas pricing formula was exactly the same as the one we use for all of our consumers in Europe. That really is all there is to the situation and there is no point reading anything else into it.

No one was trying to strangle anyone here. It was said from the start, including in Ukraine itself, and quite fairly too, that, “if we want to be independent, we have to pay for it, behave like an independent country and follow the norms of European and global practice.” The contract that we signed back then was based on precisely these norms.

So, why have we decided to make changes to the contract now? Why have we decided to offer Ukraine these loans? We did say after all, that if someone wants to subsidise Ukraine’s economy, let them do so, but not at our expense.

We said those words when we were debating the energy issue, and I still hold to those views now. There is no point in coming to us, especially other countries, with proposals to lower prices or suchlike. If someone wants to go ahead with that sort of thing, let them do so.

Let me say again now that today’s decisions, which you all know, were taken in response to the difficulties the Ukrainian economy currently faces. These difficulties, as I said, are due to a number of different reasons.

I will not analyse the internal reasons. They have their domestic problems too, like Russia, as I said in my Address [to the Federal Assembly]. We have domestic reasons for our economic difficulties, and so does Ukraine. There are objective external circumstances too.

What is the cause of these external problems? They are due to the situation on the markets for Ukraine’s main export products. Ukraine sells a roughly equal amount of goods to Russia and the European Union countries, for a value of around $17 billion in each case if I recall correctly. But the types and amounts of particular goods sold on each market are different. Of the $17 billion worth of Ukrainian goods exported to the Russian market, machinery and equipment account for $7 billion or more, but these particular goods account for only around $2 billion of Ukrainian exports to the EU, while agricultural goods and produce account for more than $5 billion. You see the situation? As an amateur athlete I know: one only has to make a little bit of effort for everything to become clear.

And what is it that will become clear? It is clear that if… You were talking about the association agreement. You think we are against this? We are not against association, but are simply saying that we will have to protect our own economy because we have a free trade zone with Ukraine, and we will not be able to leave those doors wide open in the present situation if Ukraine opens its doors wide to the European Union. We will have no choice but to close our doors. What will this mean in terms of trade flows? It will mean that output in Ukraine’s machine-building sector will continue to fall, because these goods are mostly sold on the Russian market, but it is unlikely that Ukraine’s agricultural and produce exports to Europe will increase because they have all kinds of non-tariff restrictions in place there, phytosanitary restrictions and so on. They have learned how to use these kinds of measures. And the documents that were proposed for signing did not offer Ukrainian goods any preferential treatment. You try telling farmers in France, Germany, Spain, Greece, Portugal and the south of Europe that they need to tighten their belts a little for Ukraine’s sake. I’d like to see their reaction. I’m not talking about bureaucrats, but about the people actually out there working the land. In any case, there is no money.

It was in this situation that we made our decision, which is linked to our particular relationship with Ukraine. Let me say again that this decision is not about the interests of Ukraine’s current government, but is about the interests of Ukraine’s people.

Secondly, it was based on pragmatic considerations. After all, this is not the first decision of this kind. I think you've forgotten some things here. Gazprom signed supplements to the existing contract twice before, postponing the first payment until October, and then again until November. Now it has deferred payment once again. We fully realise that there are problems with Ukraine’s ability to meet these payments. So why should we finish off our main partner? Therefore, this is a pragmatic solution. And yes, this supplement is a temporary measure.

We expect that we will be able to find some long-term solutions that will allow us to keep this price and work closer together in the future. A long time ago, under President Kuchma, we offered Ukraine the option of using the Ukrainian gas transit network jointly. We were not going to buy it, to make it our property; it would have remained the property of the Ukrainian state. What we were proposing was to create a consortium of Russian, European and Ukrainian companies that would manage the network, service it, and so on. Everyone agreed, but then it fell through. And what is the result? The result is that we have built the Nord Stream gas pipeline and started the construction of the South Stream. The cost of the Ukrainian gas transport network is approaching the bottom line. Do you understand?

The same thing is happening with industry. As you probably know, and if some of you don’t I will tell you, for example, that we bought almost 100 percent of helicopter engines for our Armed Forces from Ukraine until now. Almost 100 percent. We offered various cooperation options many times, but we have failed to reach agreement. What is the result? We have started to build the second plant for the production of aircraft engines near St Petersburg. The first one has already started production, it is manufacturing the engines, and these are the next generation engines. Where will the Ukrainian manufacturers turn to with what they produce at home? Are they going to export to Europe? I very much doubt it. It might be possible, but it will be very difficult.

Next. I’ve told you about the structure of trade flows in Ukraine. Out of the 17 billion worth of their exports, Russia buys 7 billion worth of machinery and equipment, whereas Europe buys 5 billion worth of agricultural products. But if Ukraine adopts EU commercial standards, they won’t be able to sell to us anything at all. Do you see? So, Ukraine will immediately become – and this is just by definition, you don’t need to think about it too hard, just read the documents – an agricultural appendage [to the EU]. But keep in mind that appendages can be different too: some of them are healthy and others aren’t. And a lot of work will have to be done to get Ukrainian goods to the European market. Where are these trade preferences? The documents say nothing about any preferences.

I think that’s what concerns the Ukrainian leadership today. After all, it is easy to say, yes, let's shut down a plant for a while, that's okay, but then we’ll have everything like they do in Europe. But you need to survive until then. And many businesses will close down forever; they won’t survive at all. That’s the point. At the same time, is it possible to adopt these standards and trade rules? Yes, it is possible and it is necessary; they are good rules. But it takes time and investment. You need money, and not just 15 billion. You need hundreds of billions to modernise industrial enterprises. These 15 billion are to support the budget, to be able to pay salaries, pensions and social security benefits.

We believe that this part is also quite pragmatic. Why? Because yes, it is support for the Ukrainian economy and Ukrainian people, without a doubt, but this money comes from the National Welfare Fund, as you know, our reserve funds. Today we have $175 billion in Government reserves, and another $515 billion in the Central Bank’s gold and foreign currency reserves. These $15 billion came out of the Government reserves, from the National Welfare Fund, and we have extended this loan on commercial terms, at 5 percent. At the request of the Ukrainian side, these bonds will be posted on the Irish Stock Exchange and VTB Capital will be the manager of this transaction, again, at Ukraine’s request. This suggestion did not come from us; we would have accepted any manager. That is the essence of our proposals and agreements. It has nothing to do with Maidan or Ukraine’s negotiations with Europe. We just saw that Ukraine is in a difficult situation, and it should receive our support. We have such an opportunity, and we have used it. I reiterate, we are doing it because of our special relationship with Ukraine and because we want to continue our cooperation, which we are also interested in.

Incidentally, the machine-building industry products that we export from Ukraine are part of our cooperation heritage from the Soviet Union. There is a lot that is archaic there, but on the whole, it gives us huge joint advantages, which we must use well and develop further. And we can do it for the benefit of both the Ukrainian and Russian economies.

Ultimately, as I have said many times, the Ukrainian politicians, economists and experts should make these calculations for themselves and adopt a pragmatic solution. Which option is more profitable? We make no demands. But these 15 billion are a loan that will be paid back. I want to remind you once again that we will earn 5 percent, and the bonds will be placed on the Irish Stock Exchange. I think the transaction will be done in line with British law, so it is protected. I do not see it as wasting money on our part. And, of course, it will be tangible support for our Ukrainian friends.

As for gas, it is a temporary solution. It can be extended in line with the partners’ agreement. I hope very much that in the end we will agree on some form of long-term collaboration. I think that is quite possible.


QUESTION: Interfax news agency.

My question is on domestic finances. The Central Bank recently revoked the licences of several fairly large banks. In each case this was linked to systematic violations of the law by these banks. Why has this sudden purge taken place only now though? Was the Central Bank not supervising banks so carefully before?

Doesn’t it give the impression that these banks had some kind of administrative resource that they were using before? Why were they able to systematically violate the laws and have it all come to light only later? And does this not all mean now that the Central Bank will be simply unable to revoke other banks’ licences when it catches them breaking the law because the Deposit Insurance Agency will not be able to cover all the deposit insurance payments?

VLADIMIR PUTIN: You have practically answered the question.

First, insolvent banks had their licences revoked before too. True, we have seen a series of such decisions recently, difficult decisions for the Central Bank and for the financial institutions. These decisions aim to clean up the Russian financial system. I don’t think there’s really anything more to comment in this regard.

It is obvious that banks that cannot guarantee their depositors’ funds are incapable of working effectively with the resources at their disposal and create a risk for this whole very vital sector of our economy. It is only natural that these banks should have to leave the market. At the same time, the Central Bank must act very carefully of course, above all so as to protect depositors’ interests.

You mentioned the Deposit Insurance Agency. I remind you that in accordance with the law, the agency guarantees compensation for deposits of up to 700,000 rubles. Deposits over and above that figure must be compensated too, but are put in a queue that is dealt with as the rehabilitation or final liquidation procedures are carried out at the bank in question. As you know, deposits of up to 700,000 rubles comprise the bulk of all deposits. Most depositors, around 85-95 percent, (in some banks) do not have more than 700,000 rubles in their accounts.

With regard to the Deposit Insurance Agency, I might be not quite right in the exact details, but the agency currently has funds of 250-270 billion rubles, and past payments come to around 108-110 billion rubles. In other words, these kinds of decisions were taken in the past, payments are made to depositors, and this will continue of course.

Everyone who by law is entitled to these insurance payments will get their money. But the Central Bank must be very careful in its work in order to protect depositors’ interests and keep the Deposit Insurance Agency’s resources in mind. The agency currently has 250-270 billion rubles, and it has already paid out more than 100 billion rubles. Its resources are not infinite, therefore we must be careful so as not to end up with no funds left.

True, a decision was made recently to allow the Deposit Insurance Agency to borrow the needed funds as five-year loans from the Central Bank, so as to make the deposit insurance system more robust, stable and reliable.

QUESTION: Alexander Kolesnichenko, Argumenty i Fakty

Mr President, until recently, Russian senior civil servants’ wages were pegged to those of the President and Prime Minister. They were unpegged recently. I would like to know why you did not raise wages for yourselves but raised ministers’ and deputies’ wages considerably? Starting next year, they will receive 450,000 rubles a month. Isn’t that a lot when you look at the average wages and pensions that you mentioned in your opening remarks?

Will this be followed by tougher new anti-corruption rules, demands on openness, effectiveness, and greater modesty too, when you look at state procurement, state contracts for cars and so on?

Thank you.

VLADIMIR PUTIN: I am enjoying working with you today: you ask questions and immediately answer them yourselves. I am talking about you and the colleague who spoke just before.

So, what is the whole issue here? I quoted some figures before, some of the results of our work. There are some problem areas, but on the whole I am satisfied with the Government’s work because this has not been an easy year for the global economy. The European economy, which accounts for more than half of our foreign trade, has been in decline and many European countries are going through economic stagnation. We managed to maintain quite a high level even so, but now we too are starting to feel the effects of these difficulties. Overall though, I think the Government has worked quite professionally.

The point I am getting at here is that at the highest government level and in the key State Duma committees we need to have professionals of the highest quality. It is hard to find such people on the job market. If they are already earning high wages in the banking or energy sectors say, it is not easy in today’s conditions to attract them into the civil service. You can’t force people after all, can’t make them stay here.

At the same time – and you already practically answered the second part of your question yourself – you know the measures we are taking to fight corruption, especially in public administration. These measures include compulsory income declarations and disclosure of purchases, bans on holding bank accounts and real estate abroad, and a whole arsenal of other measures. I will not repeat them all now, you are familiar with them. Of course we will continue to toughen the requirements in this area. But if we do not pay people good money to attract good professionals and top-class experts – and we need this kind of people in our state agencies – we will not achieve the results we want in our work. If we have problems here, it is ordinary people who suffer, people in industry, people who receive social welfare benefits and pensions, because the quality of these people’s work is crucial for the economy’s success in general.

As for my own wage and that of the Prime Minister, we have enough. There are some problems of course related to the fact that the wages of a large group of officials were pegged to our wages, but we will sort this out. This is not the biggest issue.

Thank you.

QUESTION: Good afternoon, Mr President.

I have a question about the Iskander [missile system].

There has been a lot of fuss in Europe of late about the Iskander missiles that are being deployed in Kaliningrad. Defence Minister Sergei Shoigu said that this is Russian soil and we have the right to station what we want there, but the hysteria continues to grow nevertheless. The Americans have already made the rather odd statement that they are ready to defend their European allies. The whole situation is looking a bit like a farce.

In whose interests is all this fuss, in your opinion? Why accuse Russia of flexing its muscles when at the same time in Europe there are around 200 nuclear weapons deployed, which the Europeans do not even control?

VLADIMIR PUTIN: This is a good day today. You just said everything. I don’t even really know what to add here.

Yes, there are indeed US tactical nuclear weapons stationed in Europe, and the Europeans do not have control over these weapons. And then there are the missile defence systems being installed around Europe’s periphery now. They form another component of America’s strategic weapons.

We have stated on many occasions that these missile defence systems create a threat for us because they threaten our nuclear capability, and we have to take some kind of measures in response. It was my predecessor who first said that one of possible responses would be to deploy Iskander missile systems in Kaliningrad Region. This is all nothing new.

But let me draw to your attention that we have not actually taken such a decision yet. I hope that will calm everyone down.

Second, there is no need to protect anyone. It is important not to provoke anyone into taking countermeasures.

The Iskander missiles are not the only means we have at our defence however, and not the only possible response to the threats we see around us. They are just one possible response and certainly not the most effective, though in their particular class they are the most effective weapons system in the world.

QUESTION: Good afternoon, Mr President,

Guberniya television company, Khabarovsk. My name is Daniil Zaitsev.

Mr President, as you know, three regions in Russia’s Far East – Khabarovsk Territory, Amur Region, and Jewish Autonomous Area – were hit by devastating floods. You were there and saw the situation for yourself.

It is now more than 100 days since the floodwaters began to recede, but we still don’t know what happened exactly. Was this just freak weather, or was it a case of the gates being opened at the hydro power stations at the wrong time?

In this respect, I have a second question. Are there plans to build any more hydroelectric stations on the Amur and its tributaries? The Far East will soon need electricity; after all, it is one of the priorities in the twenty-first century.

Thank you.

VLADIMIR PUTIN: There is no doubt at all that what happened was due to freak weather conditions. We can debate the quality of the HPP staff’s work and whether everything was done on time or not, but not a single expert among those who checked the whole situation has so far found any serious problems in the hydroelectricity people’s work, and we have had the prosecutors, the Investigative Committee, and experts all conducting these investigations. Anything can always be a subject for debate.

As you know, I went to the Far East and we discussed this situation. Some people think, and not without reason, that if the hydroelectricity people had taken such and such a measure intended to make things better, on the contrary, it could have been worse. Overall they acted quite professionally.

There is no question that this was an unusual weather situation. What we can say for sure is that we will continue to develop the Far East’s energy sector, including hydroelectricity.

I draw to your attention that the situation is good now at the Boguchanskaya hydroelectric power station too. A sizeable part of the electricity generated can be exported, since there are no domestic consumers for it as yet. We need to synchronise our domestic energy consumption and generation capacity growth together with the grid networks. This is complicated work that involves many different aspects. It is not enough to simply build more hydroelectric power stations that could and will be needed. I stress the point again that we also need the networks and consumers. We will do this together and it will go ahead, all the more, I hope, after the recent decisions on incentives for greenfield projects and new production facilities in the Far East. These incentives concern above all profit tax and land tax. And there are the measures that must be taken following the Address [to the Federal Assembly], and which I hope will be implemented throughout the whole country. These new decisions on zones of advanced economic growth concern not just the breaks I just mentioned, but also additional incentives involving deductions from contributions to the social welfare funds. All of this together should provide the conditions for rapid growth. The energy sector in general and hydroelectricity in particular are among our priorities of course.


QUESTION: Alexander Gamov, Komsomolskaya Pravda.

My newspaper has a section called Hardball Question. So, unlike some of my colleagues here, I won’t feed you the answers, Mr President, if you don’t mind.

You are the number one politician in our country. In your opinion, who can be called the politician number two in terms of influence? And do you have a successor already? Thank you.

VLADIMIR PUTIN: You have really put me in an awkward position.

You know, we have a lot of politicians, and they’re very experienced people. I’ll name them, but you know these names well already.

Communist leader Gennady Zyuganov. (Applause.) There’s nothing funny here. Millions of people vote for the Communists. He is a popular politician. He has his own views on things, and I don’t agree with many of them, I don’t share them, though some of them seem quite realistic to me, especially in international affairs and on some social issues too.

Vladimir Zhirinovsky is also well known. Yes, he enjoys a good row but he is a very talented man. I can say that he has a lot of sensible proposals, very sound ideas.

Some time ago I invited Sergei Mironov to come work in Moscow. I think many will agree with me that he has become a very serious and independent politician of national stature.

We have a leading political force, the leading political party headed by Dmitry Medvedev. He has extensive experience in government work. Now he is involved in managing the national economy.

You know, I’m familiar with all the popularity ratings and so on. But what can I say? These ratings are drawn up by educated people, by experts, but real life is far more complicated than ratings. So I wouldn’t treat this with too much indifference. New people appear on the political spectrum, some of them are in opposition to the government, other are not. Those who oppose us, try to take a bite out of those at the top, because it always raises their own rating. This is a general rule of conduct for all opposition parties in the world, it is a well-known, trivial trick, and, in principle, it is the right move for people who want to make themselves known. They jump out of their skin and get into fights, but they must be careful about it because, as they say in the country, you can lose your pants if you’re not careful. It’s all right if they have something to show off, but if there’s nothing to brag about, they can just embarrass themselves and put an end to their political career.

So, what am I trying to say? All in all, this is a very good process and it is right that we have more and more people who not only consider themselves to be politicians, but think that they are in fact number one, so you should be careful about what you say. We don’t know who is number one. Maybe it’s them who are number one.

I didn’t say anything about a successor because there is nothing to talk about.

QUESTION: Kira Latukhina, Rossiiskaya Gazeta.

I want to come back to the economy. The experts’ economic forecasts are not the brightest for Russia. They are talking about stagnation and about a possible slide into a crisis, and they say that the raw-materials economy is about to outlive its usefulness, while we have still not managed to build an innovative one. What do you think we can do to get out of this dead end?

Also, on the National Wealth Fund, what part will it play if the economy does go into a protracted crisis? It has already been decided to dip into its resources and invest part of the funds in long-term infrastructure projects, and now with Ukraine, in securities too.

VLADIMIR PUTIN: What do you mean by saying “now with Ukraine”?

KIRA LATUKHINA: I mean the decision to spend money on securities.

VLADIMIR PUTIN: That is not the case.

KIRA LATUKHINA: To invest.

VLADIMIR PUTIN: Not to spend money, but to invest it.

You see the issue here? I realise that at the moment Ukraine is a ‘tasty’ subject arousing a lot of interest, following our decision. Yes, it is true that we have so far invested money from our reserve funds in highly liquid securities. What kind of liquid securities? In American government securities and some other assets. First of all, if you look at the state of the American economy, not everything there is going so well. It is recovering, and this is good and makes us truly happy, and I say that without any irony, but there are plenty of problems nonetheless. Just look at the debt situation – this alone is a big enough problem. We do not know how things will develop with the world’s biggest reserve currency. So, there are risks there too.

As for Ukraine, its rating is not high at the moment, but we have confidence in the Ukraine’s basic competitive advantages. We believe in Ukraine. This is not about the fraternal ties between our peoples and countries, but because we have a very high level of cooperation. We are aware of how much part of our industry depends on the situation in Ukraine in the companies they work with there. Our decision was therefore political, pragmatic, and economic all at once. If someone wants to raise the issue from yet another angle again, I will try to further clarify our position.

Now, on the subject of investing the National Wealth Fund’s money inside Russia, you know what I want to come back to? First of all, I’m grateful to you for asking this question because it really is a fundamental issue. One of the key subjects of discussion, if not the main subject, at the G20 was how to get the global economy out of this clearly protracted crisis. There are two roads here.

The first is the Anglo-American road, or rather the American road, which involves soft-line financial regulation and cheap or even free money for the economy. Look at their interest rates – I think it is something like 0.25 or 0.50 percent, in other words, practically free. This is the road that Britain and the USA are taking.

Then there is the other road, which the European Union, the European Commission and Germany are proposing. The proposed solution to the crisis here is budget consolidation, cutting ineffective costs (social costs in other words) and levelling out macroeconomic indicators.

It was no easy task for us to find some way of making these two positions mutually compatible at the G20 summit in St Petersburg. We did manage to work out a formula that makes everyone happy, and this concerns the issues that you raised just now too.

What is using the National Wealth Fund’s resources inside the country all about after all? It is essentially an easing up in the money policy. It amounts to much the same thing as an issue. This is because these are funds that were not earned by the country. After all, when we introduced the budget rule, we continued the policy of withdrawing from the economy windfall earnings from our foreign trade. These oil and gas revenues were as if not actually earned by us. You could have oil at $95 a barrel, or at $107 like now. We withdraw all the windfall revenue. And what we are investing into the economy now are these funds that were as if not actually earned as such. Essentially, this is more like an issue.

By doing this, first, we make it possible to follow a more cautious social sector policy that some of the European Union countries are doing. We are not forced to make drastic social spending cuts and we can use these funds to raise pensions and benefits. Our non-oil and gas deficit is still very big, unfortunately, at 10 percent, but inflation is normal overall, and we have hardly any deficit. The deficit will be around 0.5 this year, and last year it was close to zero, also around 0.5.

Europe is in a different situation. They are forced to make drastic social spending cuts, especially in the problem countries. We do not have these problems. We built up this safety cushion over the past years and we can now use it to be more moderate in our social policy and also invest part of the money in development.

When we withdraw these oil and gas revenues from circulation we are following the European road: consolidating budget funds and strengthening macroeconomic indicators. But when we withdraw them and then release them back into the economy what we are doing looks more like what the American financial authorities are doing. The difference is that we are not just releasing this money back into the economy in general, but are channelling it into specific projects, above all infrastructure projects, and it is underdeveloped infrastructure that is one of the obstacles hampering our economic growth.

Look at where we are investing the money: in the BAM [Baikal-Amur Railway], Trans-Siberian Railway and the third ring road around Moscow. We have held several meetings with business community representatives now and have done all the calculations. They said directly that if we develop the Trans-Siberian’s capacity, they will use it to carry such and such an amount of freight. But for them to be able to increase production and freight transport, they first need to invest in developing mineral resources. So you see, there is an instant multiplying effect. Private investment goes into mineral resource development, and then the trains start carrying the freight and all of this money starts making a return.

Having this safety cushion therefore allows us to carry out quite a shrewd and balanced economic policy. I hope it will produce the expected results.


QUESTION: Jill Dougherty, CNN.

Mr Putin, I worked in Russia in the late 1990s and early 2000s, and when I came back, I noticed that a lot of attention is being given to religion and moral values. I don’t remember it being like that. I would like to ask why this has become so important, and why is it so important for you to criticise Western values?

Thank you.

VLADIMIR PUTIN: Let's start with the second part of your question. What’s important for me is not to criticise Western values but to protect Russians from certain quasi-values that are very hard for our people to accept.

The issue is not to criticise someone but to shield us from the rather aggressive behaviour of certain social groups, which, in my opinion, not just live the way they like, but also aggressively impose their views on other people and other countries. That is the only thing behind my position on certain issues that you alluded to.

As for our traditional values, I believe that we should pay more attention to them for a very simple reason.

A certain ideology dominated in the Soviet Union, and regardless of our feelings about it, it was based on some clear, in fact, quasi-religious, values. The Moral Code of the Builder of Communism, if you read it, is just a pathetic copy of the Bible: Thou shalt not kill, thou shalt not steal, thou shalt not covet thy neighbour’s wife. The Code of the Builder of Communism has the same commandments, just that they are written in a simple language shortened drastically.

This code has passed on, it does not exist any more. A new generation of Russian citizens, young people don’t even know what it is. But the only thing that can replace it is those traditional values that you mentioned. Society falls apart without these values. Clearly, we must come back to them, understand their importance and move forward on the basis of these values.

I want to reiterate something I said in the Address to the Federal Assembly: yes, this is a conservative approach, but let me remind you of Berdyaev’s words that the point of conservatism is not that it obstructs movement forward and upward, but that it prevents the movement backward and downward. That, in my opinion, is a very good formula, and it is the formula that I propose. There’s nothing unusual for us here. Russia is a country with a very profound ancient culture, and if we want to feel strong and grow with confidence, we must draw on this culture and these traditions, and not just focus on the future.

QUESTION: Pavel Zarubin, Rossia television channel.

They asked us to be brief, so I will be brief. Have you met personally with [Edward] Snowden? If so, what did you talk about? If not, is such a meeting possible in principle? What would you talk to him about? Perhaps you would want to ask him about something in more detail?

VLADIMIR PUTIN: No, I have never met Mr Snowden personally. I have a busy schedule. He has his own ideas about life and about what to do, how to live.

I won’t pretend that he doesn’t interest me. I think that he did a lot to change the way people look at things, including among the major political figures of our times (as people used to refer to Leonid Brezhnev during the Soviet time), among my colleagues much has changed, and he can certainly take the credit for that. This is true.

When all of this happened, I was curious as to how he came to his decision, because he is quite a young man still. What has he gained from it? He has nothing now. Where is he going to live? He is only just over 30, I think. But this is the choice he made. It’s a noble choice but a difficult one. He is an interesting person, but he has his affairs and I have mine.

We gave him the chance to live here, as I already said, on condition that he will not engage in any kind of anti-American propaganda while on Russian Federation soil. Whatever leaks are coming from somewhere, they are coming from whatever he left elsewhere around the world. We do not know what he left and where.

As I said before and say again now, to use the professional language, our intelligence agencies are not working with him and never did. We are not questioning him either about anything that involved Russia in his former work.

He ended up on our territory as a result of the circumstances you know. I have already explained everything regarding this point. He has to decide his future life for himself. We will neither help him nor hinder him. All we have done is gave him asylum.

QUESTION: Natalya Seldemirova, AvtoRadio.

My sign says: 50 days left. I think that many have already guessed that I am referring to the Olympics: 50 days before they begin.

Since such a big event is awaiting our entire country, naturally we hope for success. Incidentally, AvtoRadio station will be working right alongside the events, in the Olympic Park. We would also invite you to support our athletes.

My question is as follows: how would you evaluate the results our country can expect at the Olympic Games? And what means is the government currently using to motivate our athletes? Are they sufficient?

VLADIMIR PUTIN: You know, by asking this question you’re helping motivate them, because any person or athlete, especially high-level athlete, is well-aware that when performing at the Olympics, an entire country will be watching him or her. And if the Olympics are taking place at home, then of course the athletes compete in special conditions, and receive special attention.

I would like to draw attention to two circumstances. The first is that we are the host country. And for us the main issue is that this competition be well organised, that we create equal conditions for all athletes. So that all of them, each athlete, regardless of the country they represent, can show their best qualities, give pleasure to our fans and those of their country of origin, and make a significant contribution to the development of Olympism, of the Olympic Movement. In my opinion, that is our primary mission during these Games. I hope you agree with me that it’s an important one.

Second. Of course we all expect our athletes to win. But I would refrain from trying to predict a specific number of medals, from counting seconds and points. The most important thing, and what I expect from our athletes, is that they demonstrate skill and character, so that we can be pleased for them and with their results.

And sport is certainly something that is connected with circumstance. For that reason it is quite difficult to predict with absolute certainty the performance of even the most famous, well-known athletes. Anything can happen: a sprained ankle, a fall, a slip – and it all does happen in real life.

I think that our fans will understand all this. And if there are any failures, they will forgive. Most important, let me repeat, is to demonstrate skill and character. Of course the best will win, and we will be happy for them.

QUESTION: Hello!

Channel Four, Yekaterinburg.

Mr President, in your Address to the Federal Assembly, you said that the municipal reform needs to be adjusted, but did not give any specific instructions. Now, various foundations and organisations are suggesting different options, including the abolition of mayoral elections. I would like to ask, should we elect mayors, appoint them, or get rid of them altogether?

VLADIMIR PUTIN: Mayors must be elected, of course.

Russia is a member of the European Charter. But that’s not the only reason. The municipal level is the level of government that is closest to the people. Therefore, municipal leaders should be the people that voters know personally and can come to them, talk to them, express their opinions on the development of their village or town. They must have the opportunity to pursue the implementation of their ideas. Incidentally, it is not necessary to go out into the streets. We need direct communication between people and municipal leaders. This is extremely important.

The fact is that we have a two-tier system, which is cumbersome and inefficient. Take a city of half a million people. How can an ordinary person come into contact with any of the top officials? This is quasi-municipal government. That is the first point.

Second. As I mentioned earlier, the reason for the recent decisions is that we took education and healthcare away from municipal authorities. They lost a lot of their powers. This was not done to punish them; they simply have no sources of revenue to achieve the objectives they were responsible for before.

We are still to make the decision regarding this situation. Should they get additional sources of revenue or should we just accept the fact that such tasks cannot be performed at the municipal level? A whole set of issues is involved here. I asked to get back to these problems and resolve them once and for all.

But I deliberately did not offer any solutions; on the contrary, I asked municipal associations to make their own proposals, jointly with regional authorities, the federal Government and the State Duma. We cannot postpone this any more. That's why I drew attention to it.

I don’t want to voice my opinion now either, because I am afraid that it will be accepted as something final and will prevent free discussion. I want people to talk about it openly and make their arguments for or against certain decisions.

But there’s another aspect that is very important. I recently met with the heads of municipalities from across the country, excellent professionals. I know that they come under a lot of criticism, and rightly so, because, they represent the frontline in the drive for a better future. Their work is very hard. This is a very complicated, difficult and dangerous trial for the authorities. If people pass through it, it means that they are very good professionals.

I would very much like for the municipal level of government to become a real talent foundry, as they say, so that local officials went on to work in the regional and federal government. All of this needs to be combined. There are problems in this area, but we mustn’t get ahead of ourselves.

QUESTION: Yekaterina Kotrikadze, Russian Television International (RTVi), New York, USA.

Mr President, we’ve already heard Edward Snowden’s name, but I would like to ask a follow-up question about Russian-American relations.

It is well known that after Snowden’s revelations, relations between the US and its strategic partners such as Germany deteriorated or at least became significantly strained. We know that Angela Merkel was shocked to learn that her cell phone was tapped.

VLADIMIR PUTIN: But she’s feeling ok now; don’t worry, everything is fine.

YEKATERINA KOTRIKADZE: In fact, according to Western, including German, media, she was shocked. But be that as it may, relations have soured.

Russian-American relations have never been particularly warm, but they are nevertheless very influential for global processes. Now I would like to ask how your personal relationship with Barack Obama is developing? How do you feel about him, and do you communicate? And in general, what prospects are there for US–Russian relations following these leaks?

VLADIMIR PUTIN: How do I feel about Obama after Snowden’s revelations?

YEKATERINA KOTRIKADZE: Yes, among other things.

VLADIMIR PUTIN: I envy him, because he can do this without incurring any consequences.

But of course there is nothing to be particularly pleased about, nor is there anything to be particularly upset about. First of all, spying has always existed and it is one of the oldest professions, along with some others that I will not name here. There are not so many professions that are as old as mankind.

And then you know it is impossible to analyse this amount of data, and it is useless to read excerpts. It is useless to look at the analyses conducted by intelligence services, because they reflect analysts’ opinions, and not facts. I myself have worked at this, and I know what I'm talking about. It is always a very delicate thing.

Or you have to absolutely trust these analysts and know them personally, know the opinions and views of those who are writing. I did this myself and to be perfectly honest, it’s a serious thing. Or you have to read the original documents. But it’s not possible to read the billions of originals of these interceptions; that much is obvious.

Therefore, no matter how much our American friends are criticised, at the end of the day I think that their work was mainly directed at fighting terrorism. Certainly, this has some negative aspects, and on a political level, it’s necessary to control the appetites of special services by introducing certain rules. But you must understand that overall, it’s a necessity.

After all, why so much data? Because you have to monitor not only a specific terrorist suspect, but rather his whole network of relationships. Keeping in mind modern means of communication, almost nothing can be done by surveying a lone suspect.

Let me repeat that I am not going to justify anyone, God forbid. But it is fair to say that overall this is primarily directed at the fight against terrorism, and that these are anti-terrorist measures. But along with this there should be more or less clear rules and agreements, including morally informed ones.

QUESTION: Natalya Galimova, gazeta.ru.
Mr President, recently, Vladimir Ryzhkov gave you the results of a public investigation of the May 6, 2012 events at Bolotnaya Square.

According to the results of this investigation, which questioned over 600 witnesses of the event, there were no mass riots at Bolotnaya; what did occur, in short, was the unlawful use of force by the police and self-defence by individual protestors. In other words, essentially, people are currently being tried for things they did not do.

Nevertheless, in the amnesty project that you have submitted to the State Duma and which the Duma approved yesterday, you suggested granting amnesty to only a tiny number of persons involved in the Bolotnaya case. Why? Don’t you trust the results of the public investigation?

VLADIMIR PUTIN: You know, when I was a university student, I had a class on logic. I imagine they teach it today as well. And they gave the following example as a logical fallacy. A train is on its way from Moscow to Leningrad, and it stops at, say, Bologoye station. An American gets off the train to smoke a cigarette. Meanwhile, another American – dark-skinned – gets out of the same train to buy some water. And a third American, also dark-skinned, gets out of a third car in the same train. The first American looks at the other two and concludes that people in Bologoye have dark skin. This is one example of a disruption in the logical chain that leads to incorrect conclusions.

You began with the fact that Ryzhkov believes the use of force by law enforcement was wrong, and the protestors were not guilty of any wrongdoing. And based on this, you conclude that we are offering very limited measures with regard to amnesty. If we decide that everyone can make their own assessments and this will be recognised as the ultimate truth, then we will get completely confused about everything.

Only the courts can determine whether there were any infractions, regardless of what side they may originate from, and from whom, specifically. I am asking you to seriously think about this. If the courts feel that somebody committed an infraction pertaining to the organisation of mass riots, and somebody else engaged in violence against the authorities, first and foremost, law enforcement officers, then we are using that data. We are making decisions based on that information – including whether to grant amnesty.

Now, concerning the heart of the matter. I have already said this many times, and I’ll repeat it if necessary. This is certainly not about somebody ripping a police officer’s epaulet or hitting him; although that, in and of itself, is unacceptable and bad.

The danger to our society is that if we allow anybody to treat law enforcement officers this way (it’s mostly representatives of the so-called liberal spectrum of our society who are now talking about this), then it is quite easy to imagine a situation wherein members of other political groups take to the streets – nationalists, for example – and begin to beat up this liberal intelligentsia.

At that point, they will call to us and the police: “Help! Save us!” And the police will say, “No, now you’ll have to save yourselves, because the law does not protect us.” And we will descend into complete chaos. The government’s responsibility, if it has that responsibility, must be to ensure that nobody is allowed to flagrantly violate the law.

That is precisely why we have made this decision on amnesty – not to grant amnesty to people whose infractions relate to violence against the authorities, first and foremost law enforcement officers, and those who committed grievous crimes that are dangerous to our society: organising mass riots.

Incidentally, in other nations – we won’t name them – raising your hand against a police officer is enough to get shot between the eyes straightaway. Sometimes, they don’t even have time to raise a hand against the police officer before they are shot – and this includes women and children.

QUESTION: Hello, Ivan Zakharchenko, Realnaya shkola Internet portal, Moscow. Mr President, I have two questions.

The first: do you think it was worth it to cause such a big fuss about the Greenpeace affair? After all, people started calling representatives of that NGO pirates. But now they are being released on bail. And why was it necessary to make such a big scandal involving many famous people from around the world? Is it justified in this case to tone down legislation, as in the case of legislation that allows us to put young participants of flash mobs in jail? And what are your personal views of this organisation?

VLADIMIR PUTIN: I have positive views of all those who are working to protect the environment. Of all of them without exception. However, I consider it unacceptable when people instrumentalise environmental protection, and use it for their own PR and personal enrichment.

I do not want to cite examples to substantiate this now, but that is not because I don’t have any. Unfortunately, it is often the case that environmental activities are used for these ignoble purposes, namely blackmail, extorting money from companies, and so on.

As for the hype, no one created it. Government authorities certainly did not. It was your colleagues who did. And who was behind that? The very people who broke the law. Why did this happen? Either to put pressure on a company and receive compensation from them, or interfere on someone’s orders to prevent offshore development, in this case that of the Russian Federation.

This is a serious matter for us, and we do not intend to soften our stance. On the contrary, we will only be toughening it. But I want to make it very clear to everyone: we are ready to engage in debate and are open. Moreover, if needed, and if we hear serious, valid arguments, we are even ready to make adjustments to our work, despite the financial implications.

We just mentioned, and at the very beginning talked about our Olympic project. With regards to one facility, where we had already spent 30 million rubles, environmentalists (both Russian and international) showed up and made a complaint about the facilities’ proximity to protected natural areas. And we said to them: “Where were you earlier? This is what happened.” Nevertheless we agreed with them, and despite the money spent, we transferred and moved these facilities, and took on the necessary costs.

As you know, we did the same thing while working on laying the oil pipeline system from Western Siberia to the Pacific Ocean. At that time a question arose – and Valentin Rasputin spoke out about this with particular vigour – of whether we should move its route farther away from Lake Baikal’s water-intake area.

We spent an additional $400 million to do so. You see, we agree to such steps, and are always ready to listen. But this was a completely different situation. The [Arctic Sunrise] ship entered our exclusive economic zone, turned off all identification signals, and didn’t answer any signals from our side, from our border guards, like a ghost ship.

Moreover, they tried to land on our Prirazlomnaya oil rig, and when we tried to stop them, their second boat began to ram into our border guards. What is that? Is it a normal discussion about environmental protection?

It was either an attempt at getting PR or, let me repeat once again, an attempt at blackmail and extortion, or they were carrying out someone else’s order to stop us from developing hydrocarbons offshore. All of these variants are very bad. We hope that this will not happen again.

As for the fact that they can now receive amnesty, and I understand that they will, we are not doing this for them. But if they benefit from it, fine. I think that what happened must serve as a lesson and should, I hope, dispose both us and Greenpeace to working positively together.

Not to create empty noise, but to minimise environmental risks should they occur. We are ready for such joint work, including with Greenpeace.


QUESTION: Ivan Prytyka, Kubanskiye Novosti (Kuban News) newspaper, Krasnodar Territory.

Mr President, I have a question concerning Cossacks. The Cossack community is developing very actively in our territory, and Cossack brigades help maintain public order.

My question is as follows: how do you feel about this initiative and about Cossacks in general? Do you think it’s something archaic, or it’s a true force?

VLADIMIR PUTIN: They are a part of our Russian culture – a very bright part of our culture. I am not just referring to the Cossack songs and dances, but, among other things, their well-known traditional patriotism.

And there is nothing at all archaic about that. Today’s patriotism is very important for promoting the ideas of nationhood in our people’s consciousness in general. In this respect, the Cossacks play a unique and rather positive role.

As for the Cossacks’ self-organisation, we support it. We have a corresponding legal framework, including Presidential executive orders. We will continue to do so in the future. Of course, as with anything, there are excesses, some violations or abuses. We simply need to fight them and respond to them. I know that the Cossacks are doing so themselves.

As for the brigades, there is nothing really new about them. Didn’t we have public brigades during Soviet times? Incidentally, such public brigades are appearing in other regions of the Russian Federation as well. And I feel that what the Cossacks are doing is entirely natural.

What’s important is for all this work to be conducted within the framework of existing laws, in close contact with law enforcement agencies. But in my view, the Cossacks sometimes operate much more effectively than the law enforcement agencies. And this has to do with the fact that they represent the overwhelming majority of the people who live in those territories where these authorities are operating.

What’s truly important is earning people’s trust. They are not really working for themselves personally but for the citizens who are delegating them to do this. I repeat: what’s important is for all this to be within the framework of existing laws and common sense. And I want to wish them success.

QUESTION: Sergei Brilev, Rossiya-1 TV channel.

Mr President, I wanted to build on the amnesty issue, but put the question a little bit broader.

When this issue was discussed, the extra-parliamentary opposition appealed to you, then the State Duma waited for the president’s draft bill. On the eve of the 20th anniversary of Russia’s Constitution, one gets the feeling that as head of state you are not only its main guarantor, but also its reader, because so many of the broadest powers it contains – those of parliament and the Government – are not often used.

For example, your Address to the Federal Assembly. A year ago you spoke about stopping offshore activities. A year later, the Presidential Address contains concrete steps to this effect. What were the others doing? It’s a question about homework and so on. Is this situation, in which every issue is your issue, more flattering or more worrying for you?

VLADIMIR PUTIN: You’re mistaken. You’re mistaken that the majority of management issues are eventually referred to the head of state. There are issues that are to some extent in the public eye. So, it seems that everything that is happening in Russia occurs exclusively manually. But that is not the case.

I worked as Prime Minister for four years. You cannot even imagine the tremendous amount of work the Government does. Even the Prime Minister doesn’t know everything that is going on in the ministries. This is simply impossible.

The nastiest work we have is that of Prime Minister. It’s hard daily work, like being under a waterfall that is just falling constantly, incessantly. And you can’t control everything that happens, you simply have to create a mechanism that works. Such a mechanism exists, and it’s up and running.

But there are questions that take on a crucial role in the public consciousness. And naturally very often it’s up to either the Prime Minister or President to resolve them. And at that point it seems that everything is being managed manually. This is not so.

As for the amnesty, I myself, when meeting with State Duma deputies, suggested doing it directly, that the deputies submit the legislation themselves. They suggested that I do so. It was their suggestion. It was easier that way to hold discussions within parliament itself.

I think it is also quite natural. Do not forget that after all I myself established United Russia, and until recently I acted as its head both de jure and de facto. It remains the leading political force in parliament, so this is a natural process. That is first thing.

And the second. We still need to develop and not to destroy the business-like atmosphere that governs our cooperation, an atmosphere that has already been created, for I sign the laws eventually. Therefore even in this case, even when an issue is being resolved through a parliamentary resolution, we must agree with and understand each other. I think it’s actually a good sign.

QUESTION: Rustavi-2, Tamara Nutsubidze.

Mr President, yesterday, Foreign Minister Sergei Lavrov made a statement that Russia is not ready to have a visa-free regime with Georgia.

The new Prime Minister of Georgia made a statement in turn: “The Government of Georgia has done everything to normalise relations with Russia. We have changed our rhetoric. We have actively begun to renew economic and cultural ties. We have done everything in order to ease the tension that existed in our relations. And I think that we were able to achieve this. However, we are disappointed by Russia’s actions along the occupation line. Our government has shown with both words and actions that we want to normalise our relations with our neighbour, Russia.”

These are the words that the Prime Minister said yesterday.

What political steps is Russia prepared to take in order to normalise relations with Georgia? And have you personally changed your position after regime change in Georgia?

VLADIMIR PUTIN: You have asked an all-embracing question. I don’t know if I will be able to answer it as exhaustively.

I will say what is most important. My personal attitude toward Georgia’s current leadership has changed. But my attitude toward the Georgian people has not changed. They remain kind and big-hearted, just as they have always been. Even during the most difficult times, when there were hostilities in the Caucasus in connection with the events you are well aware of, even then, my feelings about the Georgian people were very positive.

It was confirmed even during those difficult days and hours, confirmed by the Georgians’ own attitude toward Russia. I do not remember whether I said this publicly or not, but in one of the cities, an elderly man approached our troops and said, “What do you want here? What have you found here, what are you looking for? Go to Tbilisi and get Mishka [former President of Georgia Mikheil Saakashvili]. What are you doing here, looking at me?”

As you know, there were losses among our service members. A plane was shot down; the pilot ejected and landed. An old Georgian lady approached him and said, “Come here, my son.” She took him in and fed him. Then they sent him to where the Russian troops were stationed.

When I say that my feelings toward the Georgian people are kind, I am not joking or being ironic. We have very deep cultural relations and spiritual ties – I mean the similarity in our religions. There are problems that have occurred through no fault of our own; we did not start these hostilities. This has been recognised by everyone. What happened has happened. We said a thousand times: do not allow bloodshed under any circumstances, do not take it that far. But they did, nevertheless. Now we have to live with a certain reality. We cannot fail to acknowledge it. But nevertheless, we see the signals being sent by Georgia’s new leadership.

I do not know what our Foreign Minister meant; maybe there are certain formal issues in connection with the Ministry’s work. But, understanding the development of the situation in Georgia the way we see it, I think it would be entirely feasible for us to return to a visa-free regime. We will need to think it through at the expert level.

I think this would be a very good step toward normalising the relations between our nations, in that it would help people communicate, it would help Georgian companies work on the Russian market and generally create the conditions for a fundamental, final normalisation of our relations.

QUESTION: Natalya Smolyaninova, Kray Ryazansky TV company, Ryazan Region.

I would like to take this opportunity to thank you. This year, we saw the launch of the northern bypass road. We have waited for this highway for over a decade. It opened this year, connecting distant areas of the city and making life easier for drivers. Now, the transit flows no longer pass through the city centre. Thank you for this, because if it weren’t for your help, I think we would still be waiting for this road for a long time.

And now, the question. Last year, our nation joined the WTO. Now, all the related rules have gone into effect. Has accession to the WTO benefited our nation? And what should be done by agricultural sectors that are not making it in these conditions?

VLADIMIR PUTIN: As far as the WTO is concerned, nobody expected to get any immediate benefits, as soon as we signed the agreement. The point was entirely different. You see, joining this international economic club gives us many benefits in protecting our markets – in particular, protecting out metal products and chemical products markets. We have not yet begun to fully use all these options, but we intend to do so.

For example, the chemical products market, the fertilizer market. Despite our full-fledged accession to the WTO, our European partners are still limiting access to our chemical products and fertilisers in their markets under various pretences, including the pretence that gas prices supposedly aren’t market-based in Russia, and it is the main raw material for producing fertilisers. And because gas prices within the nation are not market-based, our chemical producers supposedly have unjustified competitive advantages in supplying foreign markets.

We are certain this is not the case; this is purely an excuse. But in entering the WTO, we have the option and the right to dispute these decisions with corresponding WTO authorities, which we did not have before. I do not yet know how this dispute will end, we have not started it yet, but overall, we now have such options.

The same is true of supplying our metal products to global markets, including the United States. All this gives us certain rights and opportunities.

But what’s most important is that in joining the WTO, there will be more trust in the Russian economy. We are starting to work in accordance with global rules. This imposes certain responsibilities on us, but also creates certainty for our partners, which have worked before and intend to work in the future. These are long-term factors of economic development.

As for negative consequences, yes, we see them, they are possible, but they are not significant.

In terms of agriculture, this mainly concerns only pork, but here, we have the right and even opportunities, discussed during our accession to the WTO, to protect this market and to create trade preferences. Let’s say agricultural engineering is facing difficulties. But this is not only because we have joined the WTO, and perhaps not for that reason at all. It was not in an ideal state anyway. There are many other internal factors; it is our own fault that we cannot create the same equal conditions for agricultural producers, for working within the nation, the way other states do. And, incidentally, this should push us, push the Government, toward creating those conditions.

Unfavourable or complicated conditions for the agricultural engineering sector are due to our transition to subsidising agriculture by hectare. This allows our agricultural producers to choose to buy the best equipment at the best price. It fuels competition. There are downsides to this, as well as certain positive aspects, because it should provide incentives for modernisation. But we must also think about supporting such sectors.

We have instruments like this even within the WTO framework. With engineering, for example, there was and is a whole set of protective measures, and we will use them, without breaking WTO rules. Overall, I feel there are no negative consequences expected, whereas a potential positive influence on the development of the economy generally remains.

QUESTION: Alexander Yunashev, Life News.

While answering a previous question you said that you were satisfied with the Government’s work, and gave them at least a C grade. And you also said that you will raise officials’ salaries...

VLADIMIR PUTIN: We have “satisfactory” or “unsatisfactory.” We don’t have an A+ to F- system; there is only satisfactory or unsatisfactory. I am satisfied with the Government’s work.

ALEXANDER YUNASHEV: But you talked about raising officials’ wages, to attract professionals from the job market.

Any criticism of ministers immediately leads to rumours about the Government’s resignation. Is it already time for ministers to pack their things? Or can someone stay in their position?

And since you did not answer Alexander Gamov's question about a successor: does Medvedev have no chance at all then?

VLADIMIR PUTIN: You work for which publication? Life News?

ALEXANDER YUNASHEV: Yes.

VLADIMIR PUTIN: You are asking me a loaded question, just in the style of your publication.

I said that I am satisfied with the Government’s work. And in general I think that a personnel shuffle is the worst thing ever. Of course, with regards to this work there are some things that I think can and should be done more energetically, more effectively, and in a more timely fashion. Some things are being drawn out for too long. But I already described what it means to work in the Government. It’s hard work. And the potential of the current Government is far from being realised.

QUESTION: Ilona Rudneva, RIA Novosti.

Mr President, in recent years Russian proposals concerning a number of global problems have been particularly called for. In particular, I am referring to Syria’s chemical weapons and the Iranian nuclear problem. Please tell me whether you think this positive trend will continue in 2014? Does Russia still have some interesting initiatives? And if so, what are they?

VLADIMIR PUTIN: I consider that we really have made a significant contribution to solving the acute and long-standing problems associated with both Syria and Iran’s nuclear programme. But we are far from the only ones whose work has helped the international community make progress in addressing these challenges. Without joint work with the Americans, the Europeans, and our Chinese friends, it would have been impossible to achieve these results.

Of course you and I are in Russia, we are Russian citizens, and we can be proud of what we do and how we do it in the international arena. I think we are justifiably proud of our principled positions on all these issues. We did not waver, as they say, we did not wander from one side to the other; we took a principled approach to these problems, based on the fundamental principles of international law. But let me repeat, without joint work with our partners it would not have been possible to achieve these results.

Therefore, we are grateful to our colleagues from the US State Department, the European Commission, and the Ministry of Foreign Affairs of the People’s Republic of China, grateful to their political leaders for their cooperation. You know, to be honest, these decisions were composed of something we suggested, and something the Americans, Chinese, and Europeans suggested. This is all the result of teamwork, and must be considered as such.

But I hope we will continue to work just as hard with our partners. As you know, next year we will host the G8 summit. Our work in the G8 will be based on continuity with the previous host country’s agenda, and our agenda will be the result of teamwork. This is a tradition that has developed within both the G8 and G20. At the expert level, sherpas seek out the most important and pressing issues, and jointly produce formulations that are acceptable to all.

It is precisely the crucial role played by the United Nations, whose authority I see as having significantly increased following the teamwork and joint decision, that will structure our work in 2014.


VLADIMIR PUTIN: Dozhd TV channel, please, go ahead.

QUESTION: Anton Zhelnov, Dozhd TV channel. A question about Ukraine.

If the protests similar to Maidan events – unsanctioned and lasting many weeks – were to occur on Cathedral Square in the Kremlin or on Red Square, how would you react? What political decision would you make?

And a little clarification later.

VLADIMIR PUTIN: I would not make any political decisions; I would act in accordance with the Russian Federation laws. Every citizen, political party or association has the right to express their opinion on any decision made in our country, including through mass street actions, but any such protest must remain within the framework of the law. If anybody goes beyond that framework, the government has – I want to stress this, it is not some sort of political will, but the responsibility of the authorities – to bring about order, because otherwise, this turn of events can lead to chaos, which will negatively affect the economy, society, and the political state of the entire nation.

ANTON ZHELNOV: And another clarification. You have spoken many times about the brotherly people of Ukraine. But if we go to Kiev right now, you will hear many negative words and a lack of love toward our nation, especially from the young people who are gathering at Maidan. How do you react to the emotional side of what is happening there?

VLADIMIR PUTIN: I think this is a question of being informed. I suspect we also have nationalist-minded people, who could speak out loud about their position regarding Ukraine, and if we start counting them one by one, we would feel there are many of them. But the overwhelming majority of Russian citizens have a positive attitude toward Ukraine. This is 100% certain; there’s no need to ask a fortune-teller about it.

I think the same is true in Ukraine. Within a nation of 45 million, you can always find people who initially have negative attitudes toward us. It is their right. But I think this is largely due to insufficient information, in part concerning the European integration process in Ukraine.

Some people are saying that the Ukrainian people have been robbed of their “European dream.” First of all, we have nothing to do with this. It is the choice of the Ukrainian people themselves and their legitimate authorities, whether or not to enter into any kind of union or to sign any documents, as I have already said many times. And this is our fundamental position. We do not have anything to do with this.

Second, when I talk about being insufficiently informed, I mean that people must read the documents. After all, why is the opposition, which is fighting against the current authorities, constantly turning to European issues? It is very easy to speculate on these things. “Do you want to live the way they do in Paris?” “Yes!” “Then let’s sign!” But is there anyone who would encourage people to read the documents?

Have you read what is written there? No. And our colleagues here, who raised the Ukraine sign, I want to ask them: did you read this paper? No. Nobody reads anything! Do you know how to read? Look at what is written in it: open the markets, get no money, introduce European trade and technical regulations. That means that the production sector has to be shut down, and agriculture will not develop. I already said, this is very clearly tilting Ukraine toward becoming Europe’s agricultural appendage, but this is someone’s choice. Okay, very well, it’s their choice.

But look at what is happening here. After all, we are not dragging Ukraine anywhere; we have a free trade zone with Ukraine. We are not saying we will discriminate against Ukrainian goods. On the contrary, we are saying that if Ukraine signs this document, will we be forced to cancel all preferences. We cannot maintain them, that will undermine our own economy. But as I already said, the Ukrainian goods will enjoy the most-favoured nation treatment. It’s just that there will be no incentives.

Who can force us to provide incentives? That is just an entirely unreasonable demand. If all this is considered and taken into account, then even the young people can easily figure things out and say, “Yes, we want European standards, but let’s do it so that the machine builders are not shut down tomorrow, so that shipbuilding remains afloat, so that the aircraft manufacturing does not collapse, so that the space industry does not flop, and so that engineering in general remains alive.” All these markets and cooperation are linked to Russia.

I used helicopter technology, engines as an example. We were unable to achieve what we wanted there. We have already launched the construction of the second plant in St Petersburg. And yet, we still have a great deal there, where we can work together. The Antonov design bureau is in good shape, and we can continue to develop cooperation. In shipbuilding, we can arrange a great deal, and we can do much joint work in space and rocket technology, as well as in nuclear industry.

At one point, Ukraine took American fuel and used it at Ukrainian nuclear power stations. All the rods got deformed. You see what happens? These are serious things. Later, our experts had to return and resolve difficult technical issues, remove it all and load Russian fuel again. The plant was initially designed to use Russian fuel.

And another question occurs to me. You said that some people have negative attitudes toward Russia. But here is what we need to consider. After all, the people who actively promote the idea of signing EU integration documents are mainly those who were in power just recently. Mr Yatsenyuk, I believe, was Foreign Minister, Verkhovna Rada speaker. Tymoshenko was Prime Minister. Yushchenko also held the same views and was President. Why didn’t they sign documents on joining the European Union when they were in power? Why didn’t they do it then? They were in power, nobody was in their way, they could have signed all the papers, and there would not be any questions today. Why didn’t they do it? I have a reasonable suspicion that this affair is not related to joining the EU. This is a domestic political battle, in which the signing of this document with the EU is used as a pretext to aggravate the situation, but it’s only a pretext.

We proceed from the fact that whoever wins this battle and however the situation unfolds in the future, we will still work with Ukraine and cooperate with it in such a way and such format that is the most interesting and acceptable for the Ukrainian people.

QUESTION: Nikolai Zusik, Channel 12, Omsk.

I watched your Address to the Federal Assembly very carefully, and you talked about certain zones in Siberia, which will be developed more vigorously. I do not remember the exact wording, but you mentioned Krasnoyarsk.

VLADIMIR PUTIN: Advanced economic development zones.

NIKOLAI ZUSIK: Advanced economic development zones, thanks. You referred to Krasnoyarsk Territory, the Far East, and Khakassia, if I remember correctly, but Siberia is very big, and you didn’t say anything about Western Siberia. Maybe I missed it, or you just did not mention it, or you have some other plans for the region.

Also, I would like to take this opportunity to invite you to celebrate the 300th anniversary of the city of Omsk, even though it takes place in 2016.

VLADIMIR PUTIN: Of course one has to prepare in advance.

NIKOLAI ZUSIK: Yes, please take note of it. Last year, we were promised a metro system; we have very big transport problems.

VLADIMIR PUTIN: And who promised this?

NIKOLAI ZUSIK: You will remember that earlier today we spoke about the officials’ rating. He was among them. The promise was made, but in the end things are still not moving forward very quickly. At this point I should probably ask for money, but I won’t. It is the regional authorities that do so. So if you come and visit us you would see for yourself.

VLADIMIR PUTIN: And there’s no money.

NIKOLAI ZUSIK: No money, that’s right. Come to our city. I think it will be a great celebration. And we can discuss many other topics as well.

DMITRY PESKOV: Colleagues, if possible, let’s respect each other and formulate our questions clearly.

NIKOLAI ZUSIK: I am interested in the question about Siberia.

VLADIMIR PUTIN: You know why I didn’t talk about Western Siberia? In terms of its technology and infrastructure, Western Siberia is quite a highly developed region. There is, of course, no limit to perfection, and there are still a lot of things to do, including in cities with over a million people. In a stylish and what I consider to be very nice Siberian city such as Omsk, of course we have to think about developing infrastructure, and work accordingly.

As to why I talked about the Far East and Krasnoyarsk in particular, let me tell you: because we have taken a number of decisions about subsidising work and economic activity in the Far East and these discounts – first and foremost they concern reduced income and property taxes – weren’t initially applied to a number of regions in Eastern Siberia, including Krasnoyarsk and the Republic of Khakassia.

We did not do this at the insistence of some government agencies, based on the fact that, say, Krasnoyarsk Territory is sufficiently developed and financially stable. But when I said “developed,” first of all I was referring to the second component: in fiscal terms it is quite a stable region. However, it is a) very large and b) a substantial part of its prosperity is literally based on a few companies you can list on the fingers of one hand: Norilsk Nickel, aluminium enterprises and some others. And for such a huge territory this is insufficient. Khakassia should also develop more rapidly.

It was for precisely this reason that we decided to extend these benefits, which were previously intended for the Far East, to all of Eastern Siberia, including Krasnoyarsk Territory and Khakassia. That was the innovation, and that’s actually all there is to it.

But this certainly does not mean that we’ve forgotten about Western Siberia. I’ll repeat again, the only decisive issue is that it’s already in a much better position than its Eastern half. Firstly, it’s closer to Russia’s European part, its infrastructure makes it easier to work with, and transportation costs there are totally different.

So of course Western Siberia will also be developed. But bearing in mind the complex economic situation in the Far East and Eastern Siberia, we consider them our priorities, and paid them more attention. When I say ‘we’, I mean the Government’s team, and that of the Presidential Executive Office, with whom we formulated all the proposals stated in the Address.

As for Eastern Siberia and the Far East, as you know we have a special programme in the Far East. I do not remember exactly how much, but I think that more than 300 billion rubles of hard cash have been allocated for this in the near future.

But other proposals contained in my Address can and should be extended to Western Siberia, namely those concerning the establishment of advanced economic development zones, and the creation of industrial parks and free zones.

And the innovative aspect is that we are proposing to reimburse the money that the regions will spend on building infrastructure in these areas, by transferring federal budgetary funds to those regions that pay priority attention to developing production. And I’m sure we will do this. Naturally, this will affect Western Siberia too.

VLADIMIR PUTIN: There is a girl with a bear over there. What is that? The bear looks very nice.

REPLY: Thank you very much, Mr President. But it’s not a bear, it’s a Bigfoot, a Yeti, the tourist mascot of Kuzbass. Tourism is developing very well there. If I may, I would like to give you this Yeti.

VLADIMIR PUTIN: To me? Thank you very much.

REPLY: Yes. But he’ll sit with me for now, then I’ll give him to a member of your Executive Office.

VLADIMIR PUTIN: Very good.

QUESTION: My question is linked to the main economic sector in our region, the coal industry.

You have come to our region more than once, and chaired a truly historic meeting there, which gave the development of this industry a new impetus. This year we will extract 203 million tonnes of coal. But now a situation has arisen that is out of our control, a problem that requires your personal attention.

16 million tonnes of coal – three times the norm – are being stored in the warehouses of Kuzbass coal companies. First of all, this is very dangerous: it can ignite spontaneously. Second, it loses quality and decays. And most importantly, this has a negative psychological effect on miners who work in difficult conditions, and who observe that their work is of no use to anyone.

The reason for this is that the Russian Railways company isn’t able to transport all the coal; there are problems with transport capacities, and sometimes in order to struggle to various ports, these trains loaded with coal get dumped on the Trans-Baikal section of the Trans-Siberian Railway. In other words, the problem faces east.

Can you see a solution to this problem? The thing is that the price of coal fell by 40 percent, and even with such bargain prices, we still cannot sell it because it is waiting to reach the ports.

Thank you. Olga Frolova, State Television and Radio Broadcasting Company (STRC).

VLADIMIR PUTIN: During the first part of our today’s meeting a colleague – I do not remember who – asked a question about the National Wealth Fund. And I answered that one of the priorities for investing resources from the National Welfare Fund and the Government’s Reserve Fund is to increase the capacities of the Trans-Siberian and BAM railways, primarily towards the east. Without this, we certainly cannot expect to develop the country’s eastern regions, which is why we’re spending the money there. There is a related problem: insufficient infrastructure, which acts as a natural constraint on economic growth.

The second problem – one you mentioned yourself – is that markets have fallen. There are problems with implementation, because a significant portion of the product our miners produce is sold in international markets. And as soon as demand decreases, it immediately affects production.

As for possible technical problems, naturally I would draw the attention of the Ministry of Transport and Russian Railways to them. There are a lot of internal issues, including those linked to the fact that decisions to modernise car stock are being taken very slowly. And even though old railway cars are theoretically undergoing renovations, they nevertheless clog the network and give rise to specific technological problems. There are probably other problems as well. I promise you that we will discuss this transport problem.

As for sales, including in international markets, as you know, this has an objective component and it is virtually impossible for even the Russian government to influence this. But we will do everything we can to help the miners.

Miners are a special caste, but not a closed one, and of course the people themselves are open. I use the word caste in the sense that these are people with a special character – I really have been there a great many times; these people deserve all our respect and support. We will think about what we can do to ameliorate this situation.

QUESTION: Alexander Zhestkov, REN TV channel.

I would like to ask about the Moscow mayoral elections. I have here an interview with Sergei Sobyanin in which he admitted that he discussed with you the question of allowing Alexei Navalny to participate in these elections. And you were in favour.

Is it really the affair of the President to decide who will participate in elections and who won’t? In general, why did such consultations take place, about Navalny for example? Does he represent a threat to the authorities?

VLADIMIR PUTIN: If he were, he wouldn’t have been allowed to take part. And that would have been done not by some administrative means, but in accordance with legal and political principles. But the issue at hand has absolutely no link to specific candidates. I don’t know what was written in the interview, but Mr Sobyanin did not consult with me about specific people.

I think the fact that the capital’s mayor discusses political matters with the President is a normal thing, and there is absolutely no cause for alarm. But I believe that all those who have even a slim chance to really compete for the position of mayor should be able to do so, and should receive assistance.

Of course, it’s sometimes hard for people who are not well known at the municipal level to overcome so-called municipal filters. And this is not linked to the fact that people criticise the authorities or not, but simply that municipalities (after all we are talking about municipal government) are closest to the people. People understand what a person can do and what they can’t, what he or she is able to actually achieve and what they can’t. They make an assessment and render their verdict by supporting such a person or not.

But I believe that if people have at least some real chances, you have to help them come forward and declare themselves. Maybe this will help solve certain problems.

Firstly, when people take part in politics at this level, they begin to understand the realities of everyday life, where we live and where we need to go, and what exactly must be achieved. Then they can do more than simply shout: “Help, stop thief!” I’m sorry to say it but, as a rule, it’s people who have stolen things themselves who usually shout like that. Is that clear? But these people must feel real voter demands, and the problems that some Russian regions – or in this case Moscow – face.

And in general, I believe it is useful for candidates themselves, useful in that it allows them to become more serious and consistent. And also for people to see what a candidate is really offering; not just to hear him criticize the current government, but to see what he really offers, and how he wants to achieve his goals. Are these really serious proposals or not?

So I consider this a positive process for both candidates and voters. But when we talk about a “municipal filter” yes, I agree that it is a filter. But it is nevertheless not an empty tool to remove those the authorities don’t like; I would never agree to this. It is a filter that makes the candidate think hard about the real needs of the community or the country in which he is planning to run. In my opinion, this is a good thing, at least today.

QUESTION: Yekaterina Vyskrebentseva, TV Centr.

This year, Russia made it into the top 100 economies in the Doing Business rankings. One of your objectives, one of the goals you set, was for Russia to be one of the top 20 in this ranking by 2018. Overall, on paper, it seems that everything is going smoothly; in particular, the Agency for Strategic Initiatives recently reported that, if I recall, nearly half of all the steps from the roadmaps have already been implemented. But when my colleagues and I go to the regions and talk with entrepreneurs, they tell us something entirely different.

What are the measures you believe must be taken in order for these initiatives to be implemented in real life, not just on paper?

VLADIMIR PUTIN: First of all, I want to tell you that all of us are always dissatisfied with something. And I am always dissatisfied with something that I am doing myself or that my colleagues are doing. I think it is entirely natural that the business community remains dissatisfied with something, because they want everything, and immediately. These are issues that require of long-term, long-running action, and it is very difficult to make any abrupt moves. It is possible, but sometimes the results can be negative. Although I, too, very much want all these processes to happen more quickly, so our competitiveness grows faster and our labour productivity increases more rapidly. I have already said that we are lagging behind the leading economies two- or three-fold in labour productivity, which is a key indicator.

At the same time, I want to point out that the roadmaps for improving the business climate, which you spoke about, were created by the business community itself – after all, we did not come up with them ourselves, we just provided our support. The business community submitted proposals on this topic to the Agency for Strategic Initiatives, which simply summarised and presented them to the Government, and the Government agreed with practically everything.

You can’t say that nothing has happened. There is no doubt that there have been positive changes. When I said that I find the Government’s work satisfactory, I was referring to these changes. And it is not just about ratings; they really are important, but not critical, nor the most important indicator.

This Doing Business ranking is a serious rating, but we need to create our own. That is precisely why we will be doing this in 81 federal constituent entities at the invitation of the business community in those regions, so that they decide what they need locally. But, you see, another important element is what is actually possible.

When people begin to seriously approach these issues, when they see that, figuratively speaking, there has been no road here for a hundred years, sure, you could say, “Let’s build a road tomorrow!” You know, we have never had a road connecting the Far East and the European part of our country; the Russian Federation has never had such a road. We began to build it in 1962, then abandoned the project, then restarted it and abandoned it again. Then, we took it up and built it in three or four years. There are examples like that in your area and in any other region as well. We always need to balance what we need with what is possible. And the joint work of government agencies and the businesses community has produced a set of objectives that can be fulfilled. I hope it will be the same in your case.

I see a teddy bear. They say I made a mistake earlier, but that’s definitely a teddy bear. Please, go ahead.


QUESTION: Hello, Mr President. Elena Milchanovska, Sobesednik newspaper.

Sobesednik is a Russian national daily, a colour newspaper that has been published since the Soviet times, whose first issue, unfortunately, came out in black and white because Andropov died that day – that’s just how it happened.

First of all, I want to wish you a Happy New Year. I wish you happiness, good health, for all your wishes to come true, and for the Olympics and Paralympics in Sochi to amaze the entire world in a positive way, so that we are a great success in that regard. And the teddy bear I’m holding wishes you the same.

I have a New Year-related question. At the beginning of December, you said it would be nice if the corporate parties held at budget-funded organisations were paid for by the employees themselves. This frightened a lot of people, and some companies even began to cancel their office parties. Unfortunately, nowadays, cancelling a company party – if the restaurant and expensive performers have already been reserved – is often as expensive as holding it. And in general, it’s hard for people to find the money. You said that in the KGB…

VLADIMIR PUTIN: Have a good time.

ELENA MILCHANOVSKA: We can hold the parties, then? Thank you.

And another question.

Unfortunately, although they are mainly commercial organisations, it is often difficult for newspapers and magazines to find the money for office parties. (Laughter in the audience.)

VLADIMIR PUTIN: How much do you need?

ELENA MILCHANOVSKA: Mr President, just join us for our anniversary celebration. Sobesednik turns 30 next year. By the way, that’s me with you on the cover. Do you remember our meeting in May?

VLADIMIR PUTIN: Of course.

ELENA MILCHANOVSKA: After that, my personal life got sorted out and I finally got married.

VLADIMIR PUTIN: Please explain what you mean to everyone.

ELENA MILCHANOVSKA: Not to you, don’t misunderstand me. My love for you is purely platonic.

Mr President, since you brought it up, I would like to invite you to the Sobesednik corporate party on March 6 at the President Hotel.

VLADIMIR PUTIN: Thank you very much.

ELENA MILCHANOVSKA: Those of us in the publishing industry are very concerned that the President is giving more attention to television, traditionally granting interviews every year, but when it comes to print media… incidentally, you promised to give me an interview when you are free, and I am still waiting and hoping that you will find the time, maybe for our publication’s 30th anniversary, which will be in March. Could you give more attention to print media? I don’t mean just in terms of interviews, but in the sense that it’s very hard to find money for distribution. Kiosks do not want to sell newspapers, but Russia is still a traditional nation and many people like the printed word; the older generations are used to reading. Incidentally, our newspaper’s distribution figures confirm that: our circulation has grown by 20 percent over the past five years. In other words, people want to read newspapers, but unfortunately, it’s very hard to survive because of competition with the Internet and television. Perhaps the President could help us somehow.

Thank you very much.

VLADIMIR PUTIN: You know, as far as print media are concerned, I agree, there are certain problems. They are not just related to the development of electronic media, the Internet and so on. Some global publications with century-long traditions and histories are transitioning to an exclusively electronic format, as you know. This is because people are increasingly getting information online. But you are right that we have a certain tradition, and of course, it would be good to maintain it. In this respect, and I’m sure you know about this as well, the government has adopted a series of decisions on tax benefits. In fact, that is direct support for print media.

There is another very serious problem: the problem of distribution. The kiosk network is also a business, but it is its own kind of enterprise. Unfortunately, in 2014, we have reduced support for state media due to budgetary limitations. And none of our main channels, including the National Television and Radio Broadcasting Company, were thrilled to hear this, but it is a necessary measure, again, due to budgetary constraints.

As for print media, let’s think about it some more. It’s true that we should give this some more attention and find additional support measures.

I personally congratulate you on your marriage. Do you have children already? Do you have any questions about maternity capital? Don’t wait too long. I wish you success, in all seriousness, I truly wish you every success. And I will definitely give you an interview.

QUESTION: ITAR-TASS, Veronika Romanenkova

Since I already have children, quite a few in fact, my concern is…

VLADIMIR PUTIN: How many children do you have?

VERONIKA ROMANENKOVA: Three.

VLADIMIR PUTIN: Well done.

VERONIKA ROMANENKOVA: My concern is education.

For a long time Russia has been trying to find a consensus regarding the National Final School Exam (EGE), but has so far failed. Schools, universities, parents, the students themselves, governors and ministers all have their opinions, and all have a bone to pick regarding the exam. The EGE has failed to become a unifying factor for our society, and has also failed to resolve the issue of corruption and social mobility. However, we are gradually getting used to it. Meanwhile your proposal to introduce an essay in literature has only added uncertainty.

Do you insist that the essay should be introduced as of this academic year? Can we regard this proposal as some sort of black mark for the EGE, heralding its revocation? Or will this only be a cosmetic measure?

VLADIMIR PUTIN: You know, it is neither in fact. Overall, I do not think black marks are a very good idea. Neither is this meant to be merely cosmetic. If you belong to EGE critics, I am sure you would agree that the live creative effort young people make as they sit the written exam is something very serious, called upon to enrich both the process of education and the student.

Can we do it this year? I would very much like to, but, frankly speaking, I would not want to get involved in the technical process of implementing this decision. We have to consider everything; there are specific requirements. If the students have been prepared to write the essay, that is one thing. However, if they are not ready yet, it would be best to prepare them and launch the process next year. This is a decision that the Education Ministry should make jointly with their colleagues in the regions.

This should not be done in a rush. What’s the hurry? If it can be done now, it would be better to get it done. However, generally speaking, it has its pros and cons, and the cons are quite obvious.

As for the issue of whether the exam is a means of social mobility, I wouldn’t agree that it cannot be viewed as an opportunity to get accepted by the country’s leading universities for applicants from remote parts of the Russian Federation.

If we look at the statistics after the EGE was introduced, the number of people from the more remote areas accepted by leading universities has grown significantly. Therefore, in a sense it is a means of social mobility.

There is also the issue of dormitories. True, it is a problem. But what is also true is that the system (and I would agree with you on this as well) definitely needs to be modernised and improved. And it is possible that exams where students merely tick off answers do not provide enough information about the students’ knowledge.

That is one thing.

The other, most importantly, is to focus them on acquiring the knowledge.

We shall continue working on it.

QUESTION: Marina Zakharova, REGNUM news agency.

I would like to ask about a topic that has somewhat receded into the background, namely the social norms of energy consumption. The idea has already been tested in several regions, and practice shows that overall people disapprove of this measure; there have even been some rallies against it.

The decision on the social norms will be made by the regions independently, and this will lead to a situation we are already witnessing: the norms in different areas are different, sometimes radically so. Could this lead to a decline in living standards in Russia? Moreover, it should be mentioned here that in Russia household electricity consumption is lower than in Europe or the United States. In addition, later we will have to deal with water and heat consumption norms.

VLADIMIR PUTIN: This is a very important question, and a very sensitive one for many people. I fully agree with that.

As you may know, the Government has resolved to apply consumption norms only for electricity and only in a limited number of regions as a pilot project. What we are witnessing now, and you are absolutely correct in pointing out certain discrepancies here, is a signal calling for greater attention and care in implementing these decisions in the future, if we are to implement them.

The consumption norms should be directed at improving all mechanisms, modernising the industry, at saving electricity and heat, but they should not lead to increased rates. However, should this happen, the regional authorities and the government agencies involved should react.

I would like to reiterate the point I made when I began answering your question. No decision has yet been made regarding any norms of heat consumption or any other utilities. So far, this measure applies only to electricity, and the purpose is to assess what happens in reality.

This is the same situation as the one with growing utilities rates. You are quite right, and I have nothing to add here. We have to be very careful and increase the rates in a timely fashion by a small fraction. If this is not done at the right time, we end up with significant spikes in rates, and we cannot let this happen.

The Government should at least develop methodological instructions to make sure that the discrepancies you mentioned do not have a negative impact on people’s living standards. I fully agree with this. We will take a better look at it.


QUESTION: Maria Solovyenko, Narodnoye Veche newspaper, Vladivostok.

Words have substance, so I am appealing to you, Mr Lifelong President of the Russian Federation – please do not be offended, I will explain why. Since your amazing, blue-eyed press secretary practically tore the microphone away from me last year, I will be brief; I have one question, but with three parts.

Colleagues, I am asking you not to laugh, because I’m very nervous, and the questions will be serious. Please don’t laugh.

VLADIMIR PUTIN: Go ahead.

MARIA SOLOVYENKO: I will start with the last part, and you don’t have to answer. The girl with the teddy bear congratulated you on the upcoming New Year, but I want to congratulate all my colleagues, from Russia and the entire world, since you have been delegated by different nations. I would like to remind everyone of a story by one of our favourite writers, Chuk and Gek, which was written in 1934, nearly 80 years ago. I think those lines of his are important to remember, they are about Russia: “What is happiness? Everyone understood it their own way, but all together, people understood and knew that they must live honestly, work hard, love deeply and care for this enormous, happy land that is called the Soviet nation.” I will add that it is now called Russia, lest anyone criticise me for saying “Soviet nation,” like they did with Gazmanov.

Now, I will act like a Chechen journalist who always asks you for something. I won’t talk about corruption, I won’t embarrass you. An outstanding medical centre has been built in Vladivostok (you asked about APEC). It has begun to work, and surgeries have started. There is a huge PET scanner – you know what that is, nuclear tomography scanner that diagnoses cancer. We have a grave situation in Primorye when it comes to cancer. We had a nuclear explosion at Chazhma Bay, we still have the nuclear reactors from the submarines, Fukushima is nearby, and they are going to bury waste here, without having asked us. There are many people who are ill, and the treatment is very poor. We had high hopes for the PET scanner, which cost 70 million rubles, but they forgot to add another 20 million – we need a small reactor that to create the isotopes.

I am asking you, Mr President – you don’t even need to use budgetary funds, you only need to make a gesture and all those people like Abramovich, Prokhorov, and Shuvalov’s wife – they often come to visit us, they are rich people. We need 20 million. It doesn’t need to come from the budget. Make the Defence Ministry gang open up their purses, just 2-3 million each. Excuse me for saying it this way (please don’t applaud, colleagues, this is a very painful issue). We have small children who are ill, they are being taken to Singapore; their parents sell their apartments to save them. Please give us this gift for the New Year.

So today, I am a beggar. I think you will resolve this issue. You can answer if you want, or not.

VLADIMIR PUTIN: I want you to finish your question.

MARIA SOLOVYENKO: My last question, you don’t have to answer it, but Russia’s fate depends on it, it’s true. There have been various studies saying that our nation has five to seven years left. It’s very painful to hear. You know what I’m talking about.

VLADIMIR PUTIN: No.

MARIA SOLOVYENKO: No? This public opinion has been expressed online as well, that the nation will fall apart in five to seven years. So this question will be very hard for you. I am asking you not to answer it. You will have a year to make a strategic decision – don’t laugh.

Everyone knows that there is a commercial on television: “Gazprom, the national asset.” According to the Constitution, subsurface resources belong to the people: oil, gas, and all mineral resources. You won’t be able to do it right away, perhaps, you might be scared – but let’s return them to the people, let’s nationalise them all, and then we won’t have this layer of oligarchs, they won’t skin the taxpayers.

If you are afraid, don’t be; everyone would defend you for it, and then we will not have any problems: we will have enough money for PET scanners and for pensions – without any of these “cushions” from the oligarchs. It’s hard. You don’t have to answer. But I am really asking you – I think the entire nation would love you then, and would say, “Be a lifelong president, Mr Putin.”

Thank you.

VLADIMIR PUTIN: We have the Constitution of the Russian Federation. And the government agencies are formed within the framework of the Constitution. In that respect, we are not going to change anything. I think that it would be inexpedient and dangerous for the stability of the Russian state, at least in terms of creating government agencies.

As for the problem with those 20 million rubles… Unfortunately, this happens often in our nation, I agree with you on this, when a great deal of money is spent, and then just a little more is needed, and all the equipment just sits there and does not function. This is sad and this is not a responsible approach. So I want to start by assuring you that we will find these 20 million rubles – if 20 million really is the figure – and buy the necessary equipment. I guarantee it 100%. It’s not even up for discussion.

Next, regarding subsoil resources: according to the Constitution and the law, these resources belong to the nation; the question is, how can they be used most effectively for the good of our people?

Now, concerning Gazprom and the national asset, the idea that this belongs to a group of oligarchs: that is not the case. Gazprom is a state corporation, and the Russian government holds a controlling stake in it.

It is true that there was a time – this was about seven or eight years ago – when Gazprom’s controlling stake fell out of the government’s hands, and we faced a real threat of losing control over this strategically important company.

Overall, this is another area where we could one day move toward privatisation, but only after we have created certain conditions regarding the consumption of primary energy resources, economic conditions in the first place.

I might be somewhat mistaken, but I believe this year we will produce around 620 billion cubic metres of gas. Of these, about 200 will be exported; everything else, most of the volume produced, is domestic consumption within Russia. We maintain fairly low gas prices within the country.

I have already answered your colleague’s question about our accession to the WTO. The European Union is even complaining that our domestic gas prices are, according to them, too low and this creates competitive advantages for our goods at the second or third level of processing, meaning chemical products, in foreign markets. I assure you that this is a focused, purposeful and rather effective policy in the energy sector.

Our goal is not to take everything away from private owners, including, say, Gazprom, where some of the shares belong to private owners, but the controlling stake remains in the hands of the government.

This gives us the opportunity to conduct the policy I just spoke about, and includes providing benefits to domestic consumers, household consumers and commercial consumers of our gas within the nation, providing that right and opportunity, because the controlling stake and governance questions lie in the hands of the state.

Meanwhile, the fact that we gave our foreign and domestic private shareholders the opportunity to acquire and sell Gazprom shares increases the company’s liquidity. It increases the opportunity for it to work in markets, to attract the necessary resources for their investment projects and development.

Maria, I would like you and your readers to understand this: as soon as we take away these opportunities, a company like Gazprom will not have real resources for development, because it will not receive the necessary amount of loans from global financial markets. And it will not receive them at favourable interest rates that it gets today, since the global financial market will react to this as the company’s reduced transparency. And we will immediately worsen the economic state of our leading fuel and energy company – immediately, that very second. For people who work in economics, this is clear and obvious. I am certain there are experts here who specialise in these issues, and they will fully agree with me.

As for other, entirely private companies – and we have many of those, including the private Siberian company Surgutneftegas, LUKOIL, and others – our state’s objective is to protect the interests of the state, and not to nationalise them and seize them. Incidentally, many of their shares belong to labour collectives, at least at Surgutneftegas, and at LUKOIL as well. Our objective is to ensure conditions for their operation so that they work; in working, they can make profits for Russia; pay full taxes in our nation; and stop using offshores, as I said in my Address [to the Federal Assembly]. We will then use these funds to develop the economy and the social sphere.

I agree with you – I’m not sure things are fully in order here. We need to ensure this kind of order, and we can do it within the framework of the market economy; it is not at all necessary to deprive shareholders of their property. Moreover, that would be a very bad signal for the entire Russian economy.

I understand what you mean. You mean increasing returns from these companies to the federal and regional budgets, increasing their input into the nation’s development and resolution of social issues. In this, you are right, but we have many more instruments for this than simply seizing property. But you are absolutely right that we must think about increasing their returns, and we will continue working in this respect.

I suppose that is all.

QUESTION: Alexei Anishchuk, RUETERS.

Mr President, I have two short questions on the same topic, but I would prefer to break them up, if you do not mind. The subject is human rights. Under the amnesty, two participants of the group Pussy Riot are to be set free in the next few days. The state is setting them free without waiting for the expiration of their two-year sentence. Does this mean that the state, represented by you, is of the opinion that the punishment was excessive for their offence?

And a more general question: did you ever feel sorry for the two girls – say, as a father of two daughters of approximately the same age?

VLADIMIR PUTIN: I do feel sorry for them, but not because they found themselves in prison, though this is not good in itself. I feel sorry for them because they have reached a state that led them to such scandalous behaviour, which in my opinion is a disgrace to a woman’s dignity. They went the limit to somehow attract attention, to promote themselves. However, the court ruled to punish them for something else. This is not a revision of the court ruling, but a general decision that has to do with the amnesty that applies to them.

This has nothing to do either with Greenpeace or with this group. This, as I said, is, first of all, not my personal decision, but that of the State Duma, let us not forget this. Besides, this decision is linked to making our criminal policy more humane, and is timed to coincide with the 20th anniversary of our Constitution.

TV ANCHOR ANDREI TUMANOV: I have no reason to complain about lack of attention from the President. This is our seventh conversation. Meanwhile the issue remains the same, and it is not a huge problem really. After the previous presidential press conference, we managed to get a presidential instruction, bearing the real signature. I took this instruction to all the relevant ministries and agencies, and all the ministers and their deputies said: “This instruction actually means nothing for us, we will do nothing”.

VLADIMIR PUTIN: Who exactly said that?

ANDREI TUMANOV: All the ministers, except for the Defence Minister. He said: “I will be happy to get involved any time.”

VLADIMIR PUTIN: Especially since he has nothing to do with it.

ANDREI TUMANOV: No, this is about fire safety at country houses [dachas]. This is very dangerous.

VLADIMIR PUTIN: Who exactly said they would not act on the instruction?

ANDREI TUMANOV: The Regional Development Minister.

VLADIMIR PUTIN: Someone who does not have this job anymore, right?

ANDREI TUMANOV: I can give you the list with the names of all the ministers later.

VLADIMIR PUTIN: Why later? Give them now.

ANDREI TUMANOV: I did warn you.

VLADIMIR PUTIN: Let everyone see the foolishness of each one of them.

ANDREI TUMANOV: Mr President, don’t you find it insulting that your instructions are left without action. Moreover, this is not the first time you and I are discussing this in all these years. The matter itself is not too complicated. However, if we do not establish order at the country houses, we will not be able to develop our agriculture, where things are much more complicated.

VLADIMIR PUTIN: We will put the squeeze on them, definitely.

ANDREI TUMANOV: How?

VLADIMIR PUTIN: By using three methods. I will tell you about them later.

ANDREI TUMANOV: You will tell me later personally?

VLADIMIR PUTIN: Yes, personally.

ANDREI TUMANOV: Then can I get an appointment?

VLADIMIR PUTIN: Of course.

ANDREI TUMANOV: I would also like to use this opportunity to say that the issue of mass media was raised. I believe that if things continue in the same way, unfortunately, next year there will be only half of the print media. The others will be shut down.

VLADIMIR PUTIN: We will help.

QUESTION: Hello, my name is Elena Kolebakina, Business Online electronic publication in Tatarstan.

Mr President, what was the conclusion made after the plane crash in Kazan? Will it have any influence on the development of the country’s aviation industry?

In a televised interview, Dmitry Medvedev said this was a strange case, he mentioned some report. Are you of the same opinion? What sort of report can this be? Have you read it?

VLADIMIR PUTIN: No, I have not read those reports yet. It was a terrible accident with so many people getting killed. We should certainly pass additional resolutions to enhance passenger safety. Such resolutions have been passed, though maybe not all yet – they have to do with pilot training, with access to our market of foreign specialists. We have to do this very carefully, without undermining the labour market in this important segment. I know the position of the trade unions on this issue. However, I believe they will be forced to concede that we need to make certain decisions pertaining to personnel training and upgrading the fleet.

Incidentally, the aircraft fleet has nothing to do with this particular case. Nevertheless, we need to develop and expand the fleet of our own aircraft used by our airline companies. We also need to establish normal order at private airlines, things that have to do with pilots’ rest, their professional aptitude tests, with aircraft testing. Some things here are elementary. This regional airline generally worked well, though there were complaints but they were ignored. I presume that aviation authorities and government agencies, including the Ministry of Transport, will draw serious conclusions from this catastrophe.

Please, go ahead. Your sign says “Vanino Port.”

QUESTION: Thank you very much, Mr President.

Tatyana Sedykh, editor of Moe Poberezhye newspaper, from the town of Vanino, Khabarovsk Territory.

I have long wanted to participate in a news conference, but the trip here is too expensive. I paid two months’ worth of my pension to come here, but I want to help the people in my town.

You know, people have been talking a lot about the Baikal-Amur Mainline and the Far East. Vanino Port is in the Fear East – it is the place where coal is brought, which you also spoke about. Granted, nobody asked whether the local residents need that much of it. The environmental situation leaves something to be desired.

I want to ask a question. Vanino Port, or more accurately, the Vanino Commercial Sea Port, has changed ownership recently. Unfortunately, this resulted in hundreds of people losing their jobs; the company has cut the labour force.

VLADIMIR PUTIN: Who acquired it?

TATYANA SEDYKH: Mechel.

VLADIMIR PUTIN: Also an energy company.

TATYANA SEDYKH: Yes. People have lost their jobs, and ours is a small town in a small district.

Right now, the Arkaim company is also having problems. First, it was simply involved in logging, but it has also been doing timber processing for about three years, and they built a plant. Arkaim employees sent you a letter, as well as posting it online and writing to the Governor of Khabarovsk Territory. People have been demonstrating, they are going hungry, and their children are going hungry as well. The letter addressed to you talks about the many months of unpaid salaries, and that the company is essentially on the brink of shutting down.

A lot has been said about how people are leaving the Far East, but we also have individuals who stay there, who work and want to work, yet they are being deprived of the opportunity to work and to bring up their children.

What is your view of this? Can the government help these companies which are trying to develop something, to do something, to create jobs?

VLADIMIR PUTIN: What is the problem there? What does this company do?

TATYANA SEDYKH: They used to simply harvest timber and export the raw materials. Later, they tried to implement a programme to keep the timber in Russia and got involved in timber processing. The company’s head built a plant, but unfortunately, it seems it was not profitable. When I was on my way here, on the train, I met one of the company’s logging teams heading out. They said that when the plant was built, it immediately started dragging them down, they found themselves without cash reserves, something like that. Would it be possible for the government to provide support for these people? Because nearly 3,000 people could find themselves without jobs.

And I have another question.

VLADIMIR PUTIN: Go ahead.

TATYANA SEDYKH: It is a question about the work of the law enforcement system in Khabarovsk Territory, particularly in Vanino District.

Komsonolskaya Pravda once wrote about the conditions in which I publish my newspaper. After that, I began to receive letters from all around Russia. One individual sent me a letter, and I have even brought it here with me to show it to you directly, since your security service monitors things very vigilantly and told me, “You cannot send it under any circumstances.” Incidentally, they took away my crutches. It is hard for me to get around without my crutches, so I am asking you this question while sitting down. They took away my crutches, saying that they could be used as weapons.

I just raised the sign saying “Vanino Port” on a crutch, and it was hinted to me that I will never be accredited again.

It seems that people stay in certain positions for a long time – for example, the same people have held the posts of the Vanino transport police department head and the transport prosecution office head for decades. It’s got to the point where police and drug control service officers come to the newspaper and say that there is basically a hidden war going on between the transport police and drug control. In other words, they are fighting for oversight territory, where they check passengers for drugs, seeing who surpasses whom, who does or does not allow whom on this territory. Moreover, the head of the Vanino transport police department, Colonel Gasanov, is even capable of starting a brawl with drug control staff members right at the train station. He gets away with anything, no problem. We end up watching these people act like tsars. They are not working for the people’s benefit, but for themselves, doing whatever they want in their domains.

I’m sorry, I am getting emotional, but all of this has been pent up, and there have been attempts by your security service to prevent me from asking this question. I think if we have been allowed in here, they should trust us, instead of trying to prove something and hiding my crutches, so I cannot stand up.

You know, Vanino has a small budget; for example, we cannot even build a recreation centre for children because there is no money for it in the budget. But we had an incident where, following orders from the district head, diesel engines were bought for the town’s heating plant. Ultimately, after some time, it turned out that these diesel engines were basically scrap metal – they were 20 or 30 years old. A contract had been signed, and the money was transferred in full the very next day. After the former district head lost the election, this all came to light. Now, several years later, we cannot get to the bottom of it although we have sent you many letters – but apparently, you do not read our letters. We have also sent letters to the Prosecutor General’s Office and the police, but for some reason, nobody can resolve this issue, to make sure that the money is returned. They cannot even find the supplier of those engines. And the prosecution, which cannot solve this case, demands that the district head and the mayor buy new diesel engines, which will cost 13 million roubles. The central heating plant cannot function without reserve engines.

I have explained it as best I could. Thank you for hearing me out. Maybe these questions will be heard by leaders like [Interior Minister Vladimir] Kolokoltsev and [Chairman of the Investigative Committee Alexander] Bastrykin, and they may resolve something.

As for whether people should stay in the Far East or not: I think we should consider creating humane living conditions for them.

Thank you.

VLADIMIR PUTIN: Yes, you’re absolutely right. This is a very serious set of questions.

First of all, please do not be offended by the security service; their actions are based on long- standing international practice. There are certain rules which are observed in every country around the world, including ours, but that does not prevent us from communicating. I am very grateful to you for the questions you have asked, and for the fact that you have come here.

There are certain problems; that is exactly why I focused attention in the last Address to the Federal Assembly on developing the Far East and Eastern Siberia. As you know, we have a Far East development programme; I already mentioned the figure: I believe we have 345 billion rubles allocated for it, and it is important for that money to be used effectively.

As for the purchases, I hope you have heard that on January 1, 2014, a new law will come into force which will regulate such purchases, including at the government level. I very much count on it to function more effectively than the previous law, law No. 94, where the option of dumping in competitive tenders provided companies which were unable to handle certain objectives the right to simply receive an order, and then to sell that order on. Maybe that’s what happened in this case; I simply do not know the details, so it’s hard for me to say.

In any case, we must certainly demand that officials at all levels of authority – including municipal – carry out their responsibilities. You say the prosecutor demands that new diesel engines be installed. He is obligated to do that; he is obligated to demand that of the authorities. Yes, there is a new head, and he must take all the necessary measures in order for the objectives that are expected by the public to be achieved.

Nobody can say “Things were bad before I came, so I don’t care, I won’t do anything now.” When I became head of state, I couldn’t just say, “You know, the army has fallen apart, so I won’t do anything about it.” No, I don’t have the right to do that.

TATYANA SEDYKH: That’s not the point.

VLADIMIR PUTIN: No, it’s not. He should secure the return of the money, he should go to court and find out why it was not spent correctly; he should find those contractors. Did they just disappear into thin air? No, they didn’t. The authorities should find them: that is their responsibility.

I am going on the assumption that today, you have honest, decent leaders. Yes, they may be having a hard time, but these issues nevertheless need to be resolved. You must then alert the governor and say, “We will be unable to make it through the winter without this equipment, please help.” I am certain that the governor understands the reality of the events taking place – incidentally, your governor is a good, competent individual, a real manager as we like to say in these cases. I do not think that he will turn his back on this problem, and I am confident that he will hear us and react.

As for relations between various law enforcement agencies, I agree with you, there are many problems here. But I cannot say, after listening only to you, who is right and who is at fault: members of the transport police or drug control. What I can certainly promise you is that I will give instructions to the Interior Minister and head of the Federal Drug Control Service to conduct an internal investigation of what is happening in these organisations at the local level. You need not have any doubt about it. We will see what this leads to, but we will certainly give it our attention.

And now, your main question. First of all, as far as this company is concerned, the one that was involved in logging and exporting everything, as you yourself said. It was no accident that we made the decision about the need to transition away from what the whole country or the whole sector was doing – logging and exporting raw timber without any processing. After all, this is the simplest thing that can be done. I think the majority of our citizens hold a different point of view. We need to not only cut down trees and send them abroad – in this case, to China – but to at least reach the next level of processing.

If problems arise after a plant has been built and invested in, and if it does not work as it should, that is a very serious signal. We need to figure out why, what the problem is, when people invested money into timber processing but are having economic issues. I have noted this down, so we will certainly look into it; the corresponding government department will start working on it today. Today – it’s only three o’clock, and they will have time to make a start. But it is clear that we must get away from raw timber in the logging sector and transition to the production of timber products – cut it into boards, at the very least, although it would be even better to build furniture or other goods.

I would like to draw attention to the following, and I will also discuss it with my colleagues today. I think you have touched on a very important topic that does not just concern Vanino Port. I am referring to the fact that a new owner has acquired the port – incidentally, Mechel is not a bad company. Why did they get involved there? Probably because they want to increase transhipment of their product. Overall, this is a good thing, because they specialise in supplying coal to foreign markets and they need transhipment. The fact that they got involved there is good; but it’s wrong that they are not thinking about finding jobs for their employees who have been laid off.

After all, what is the objective of regional and local authorities, as well as businesses? They must modernise production – in this case, of the port – but at the same time, they must certainly address social issues. If it is clear that some members of the workforce will be laid off, they should have thought ahead together with government agencies about how these people will make a living, where they will work and get paid and how they will feed their families. And if what you talked about really is happening there, that is poor management; it means that their approach is too rigid. I will certainly speak with the governor and members of the industry.

And please do not be offended by the security service.

DMITRY PESKOV: Mr President, the news conference has been going on for three hours already.

VLADIMIR PUTIN: Right, and I don’t think we should be setting any records here; otherwise, some people may not make it home for Christmas. So let’s start winding it up.

Yes, please.


QUESTION: Natalya Ivanova, Golos Chitatelya newspaper, Vsevolozhsk, Leningrad Region.

I tried to help, even emailed Governor of Khabarovsk Region Vyacheslav Shport. Here is what this is all about. Tatyana Sedykh is a real journalist and a very brave individual. Eight years ago her home and her car were burned down as a retribution for her writing. She had the entire print run of the newspaper in her car, and they burned it too.

We have a law that says that victims of fires are placed on priority lists for new housing. It has been eight years now, almost nine, and she still has nowhere to live. A friend lets her stay in her flat. Besides, she has plenty of ill-wishers in the village where she used to live.

Could you please protect her, because we still haven’t heard from Mr Shport, and the only response we did get was that the matter had been passed on to someone else. As a result, we have a person with back problems, on crutches, who does so much for her village. They could have built her a house by now. Please help her.

VLADIMIR PUTIN (to Tatyana Sedykh): The fact that you were so brave in raising the issue regarding law enforcement bodies and other matters does you credit.

I will not comment on anything your colleague said now, but we can continue our conversation after this event.

As for what you said about the letters, you see, the number of letters is so great that it’s simply impossible to read them all. Even if I just read the letters and did nothing else I would still not be able to get through them. We have to find some other arrangement here.

This, by the way, is one of the aims of this meeting. After all, why do you think I am doing this? To be able to hear people like you, to hear about the sore spots that the authorities should pay attention to. We will do our best to act on all of these things.

NATALYA IVANOVA: This may be a unique occasion.

VLADIMIR PUTIN: I hear you.

NATALYA IVANOVA: Now for my question. Mayor of our town Sergei Garmash, a very good man, listened very attentively to your Address to the Federal Assembly. He wanted to ask you to clarify what you meant when you said that municipal authorities have been “watered down”. What does it mean?

VLADIMIR PUTIN: As I already said, this means that their authority over healthcare, education and some other matters they used to be responsible for was taken away from them. This is what I meant.

NATALYA IVANOVA: That leaves only land, doesn’t it?

VLADIMIR PUTIN: Not only land, there are some other things, but certain important spheres of responsibility have been shifted to the regional level.

NATALYA IVANOVA: This means that the municipal head can only manage land issues. However in our criminalised Vsevolozhsk District there is no land left – it has all been sold. In the time of [Defence] Minister Anatoly Serdyukov two large gated communities were built on the land belonging to the Defence Ministry shooting range in Sertolovo, so they have tanks driving by their houses on their way to training. Even those lands were sold. I don’t know for sure what land our district head is supposed to manage, and incidentally he was jailed on Tuesday…

VLADIMIR PUTIN: What do you mean – jailed?

NATALYA IVANOVA: Not for the land.

VLADIMIR PUTIN: What do you mean by jailed? Have we switched to slang? Was he arrested?

NATALYA IVANOVA: In April he had seven visitors who wanted to discuss their local affairs. He…applied force to three of them.

VLADIMIR PUTIN: Quite an efficient municipal head you have there.

NATALYA IVANOVA: He was relieved of his duties for that for three years, put on probation…

VLADIMIR PUTIN: We will have an amnesty shortly, he will probably be included.

NATALYA IVANOVA: And then he set up an attempt on his own life, sort of. That, in short, is the person who heads the district.

VLADIMIR PUTIN: Sounds just like Santa-Barbara out there.

NATALYA IVANOVA: Yes.

VLADIMIR PUTIN: Did you say it’s Vsevolozhsk District?

NATALYA IVANOVA: That’s right.

VLADIMIR PUTIN: And you say there is nothing for them to do. There is plenty of work.

NATALIA IVANOVA: The municipal head still has the land that he sold off.

VLADIMIR PUTIN: So he was the one who sold it? The crook!

NATALYA IVANOVA: Two state farms and several smaller private farmsteads.

VLADIMIR PUTIN: All right. Regarding the first part – I heard you. As for the second – let them deal with the man. If he gets included in the amnesty – that’s his luck.

Incidentally, Vsevolozhsk District is one of the best areas in Leningrad Region in terms of natural beauty; they have wonderful forests there, and lakes, a lovely place.

To be continued.


.~`~.

Ενθυμήσεις και -μεταβατικά- σημεία καμπής της αποσύνθεσης του μεταπολιτευτικού κομματικού συστήματος.

$
0
0

Πρόλογος
Σταδιακά, ολοένα και εντονότερα γίνεται συνειδητό, πως το επόμενο χρονικό διάστημα και οι επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις θα χαρακτηριστούν από την προχωρημένη αποσάθρωση και κατάρρευση του κομματικού συστήματος υπό το οποίο οι Η.Π.Α ηγεμόνευσαν στη χώρα, δηλαδή του μεταπολιτευτικού συστήματος. Σταδιακά, οδηγούμαστε στην επανάληψη και (επανα)επιβεβαίωση της διαπίστωσης πως: «σε αυτό το [κομματικό] χάος που διαπιστώνεται ομόφωνα μπορούμε να αναγνωρίσουμε ένα σαφές περίγραμμα, αν δεν παρατηρούμε αποσπασματικά την ιστορία μεμονωμένων κομμάτων. Αυτό που διακρίνουμε αμέσως είναι ότι δεν σχηματίζονταν και δεν διαλύονταν μια το ένα και μια το άλλο κόμμα, αλλά, αντίθετα, δημιουργούνταν και χάνονταν μαζί ολόκληρα κομματικά συστήματα». Ας θυμηθούμε κάποιες από τις προηγούμενες περιόδους των κομματικών συστημάτων όπως τις συμπυκνώνει ο Gunnar Hering:
«Η πρώτη περίοδος των αποκαλούμενων "ξενικών κομμάτων"που, ελλείψει τυπικών ιδρυτικών πράξεων, δεν μπορούμε να ορίσουμε επακριβώς την αρχή της και που το τέλος της συντελέστηκε εξίσου ατύπως, εμπίπτει χονδρικά στο χρονικό διάστημα μεταξύ της αρχής του απελευθερωτικού αγώνα το 1821 και της καθαίρεσης του Όθωνα το 1862. Στη δεύτερη φάση, από το 1862 μέχρι το 1909, δημιουργήθηκαν στην εθνοσυνέλευση αρχικά δύο μεγάλα κόμματα'κοντά τους εμφανίστηκαν μικρότερες ομάδες οι οποίες παρέμειναν μικρά κόμματα. Η αποσύνθεση του κόμματος των Πεδινών συνέπεσε χρονικά και πραγματικά με τη διάσπαση των Ορεινών σε ένα συντηρητικό και ένα προοδευτικό κόμμα, γύρω από τα οποία σχηματίστηκαν και πάλι μικρές ομάδες. Στην τρίτη φάση (1909-1936) δημιουργήθηκε το Κόμμα των Φιλελευθέρων, ενώ τα "παλαιά"κόμματα που είχαν διαμορφωθεί νωρίτερα σχημάτισαν μια ετερογενή "αντιβενιζελική"αντιπολίτευση, η οποία μέχρι το 1915 κατάφερε να ενισχυθεί με την προσέλευση νέων στελεχών και ψηφοφόρων. Μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου και το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1922 γύρισε το φύλλο: τώρα αποσυντέθηκαν οι Φιλελεύθεροι σε περισσότερα κόμματα, όπως έγινε και σε άλλες χώρες, ενώ οι συντηρητικοί ενώθηκαν στο Λαϊκό Κόμμα, που διασπάστηκε σε δύο πτέρυγες μόλις μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας. Και σε αυτή τη φάση υπήρξαν μικρά κόμματα, με διαρκέστερο και μακροπρόθεσμα ισχυρότερο το Κομμουνιστικό Κόμμα».
Οι επόμενες δύο περίοδοι είναι η μεταπολεμική/εμφυλιακή, από το 1949 έως το 1967 και η μεταδικτατορική/πολιτευτική, από το 1974 μέχρι σήμερα. Τα κυριότερα γεγονότα, που σχετίζονται με τη μετάβαση από τη περίοδο της δικτατορίας προς αυτή της μεταπολίτευσης, έχουν να κάνουν με την Κύπρο, τα δημοψηφίσματα για τη μορφή του πολιτεύματος μεταξύ «Βασιλευόμενης και Αβασίλευτης Δημοκρατίας», την επιστροφή Καραμανλή και Παπανδρέου, τη νομιμοποίηση του Κ.Κ.Ε, την ίδρυση της Ν.Δ και του Πα.Σο.Κ και την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (Ε.Ο.Κ.). Είναι μια περίοδος επικάλυψης, μετάβασης και γέφυροποίησης ανάμεσα στη δικτατορία και τη μεταπολίτευση. Ως εισαγωγή στους τίτλους τέλους της μεταπολίτευσης μπορούν να θεωρηθούν δύο σημεία καμπής.

Σημεία καμπής
Ως πρώτο σημείο καμπής, μπορούν να θεωρηθούν τα αποτελέσματα των δύο εκλογικών αναμετρήσεων του 2012, όπου ο δικομματισμός της μεταπολίτευσης απέσπασε συνολικό ποσοστό 32,03% τον Μαΐο και 41,94% τον Ιούνιο (στις εκλογές του 2009 τα δύο κομματα του μεταπολιτευτικού δικομματισμού και της τωρινής συγκυβέρνησης είχαν αποσπάσει ποσοστό 77,39%). Η ευρύτερη περίοδος γύρω από αυτό το -πρώτο- σημείο καμπής, χαρακτηρίζεται από την εκτόξευση δύο υπαρχόντων και τη δημιουργία δύο «νέων» κομμάτων (από παλαιά προϋπάρχοντα υλικά). Πρώτον, ο Συ.Ριζ.Α από 4,60% και η Χ.Α από 0,29% λαμβάνουν εκλογικά ποσοστά 26,89% και 6,92% αντίστοιχα. Δεύτερον, εμφανίζονται οι Αν.Ελ και η Δημ.Αρ με ποσοστά 7,51% και 6,26% αντίστοιχα. Με βάση τον χονδροειδή, παραπλανητικό, στείρο αναλυτικά και αδιαφόριστο κλασικό διαχωρισμό της «αριστεράς» και της «δεξιάς» έχουμε, από τη μια πλευρά, κόμματα προερχόμενα από την «αριστερά» (Σύ.Ριζ.Α, Δημ.Αρ, Κ.Κ.Ε) να καταλαμβάνουν ποσοστό περίπου 38,00% (το μεγαλύτερο, μεταπολιτευτικά αλλά και γενικότερα, ποσοστό της «αριστεράς») και από την άλλη, κόμματα προερχόμενα από τη «δεξιά» (Ν.Δ, Αν.Ελ, Χ.Α) να κυμαίνονται περίπου στο 44,00%. Μιλώντας με κλασσικούς όρους, στην Ελλάδα, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στα περισσότερα κράτη της Ευρώπης (πλήν Ιβηρικής χερσονήσου, στην οποία θα αναφερθώ άλλη στιγμή), δεν έχουμε κατάρρευση της «αριστεράς» αλλά ξεχείλωμα και μετακίνηση της προς το «κέντρο» προς κάλυψη και κατοχή του κενού χώρου μετά την κατάρρευση του Πα.Σο.Κ (το «κέντρο» στην Ελλάδα είναι φορτισμένο παραδοσιακά με «αντιδεξιά» πρόσημα και όπως παλαιότερα το Πα.Σο.Κ οικειοποιήθηκε τη πρόσοδο και τα συνθήματα της «αριστεράς», έτσι σήμερα μέρος της «αριστεράς» οικειοποιείται τα -ευρωπαϊκά- πεπραγμένα και συνθήματα του νεώτερου Πα.Σο.Κ). Όταν «ξεχειλώνει» βέβαια κάτι, δεν είναι δυνατόν ταυτόχρονα και να ριζοσπαστικοποιηθεί (ή να διατηρεί πυκνά περιεχόμενα, τουναντίον, υπάρχει αραίωση περιεχομένων). Στη «δεξιά» όπου δεν κυριαρχεί το καραμανλικό εγχείρημα προσέγγισης του «κέντρου» μέσω της «μεγάλης κεντροδεξιάς παράταξης» έχουμε δύο ξεκάθαρα χαρακτηριστικά'συσπείρωση και ριζοσπαστικοποίηση (και πύκνωση περιεχομένων που οδηγεί σε εντονότερες αντιθέσεις εντός της). Ωστόσο, η «δεξιά» δεν είναι τόσο μονολιθική όσο την έχει κατασκευάσει, μυθοποιώντας τον «άλλο» της, η «αριστερά», περισσότερο ως προκάλυμμα ανεπάρκειας λειτουργεί αυτός ο μύθος. Κάτω από την κομματική επιφάνεια, τα θεμέλια της «δεξιάς» βρίσκονται σε μια κινούμενη άμμο η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλή κινητικότητα.
Η προηγούμενη είναι μια χωρική αποτύπωση της πολιτικής γεωγραφίας ως σημείου καμπής. Ωστόσο οι περίοδοι μετάβασης και γεφυροποίησης, δηλαδή οι χρονικές αποτυπώσεις μπορούν να είναι γονιμότερες, να προσφέρουν βαθύτερη κατανόηση, και μια πιο ευρεία εικόνα.
Έτσι, ως δεύτερο σημείο καμπής -και ουσιωδέστερο-, προσωπικά θεωρώ την απαρχή μιας περιόδου μετάβασης που εκκινεί με τους θανάτους, του Ανδρέα Παπανδρέου το 1996 και του Κωνσταντίνου Καραμανλή δύο χρόνια αργότερα, το 1998 (αφού ο τελευταίος νωρίτερα, το 1995 είχε αποσυρθεί από την πολιτική), δηλαδή των δύο πολιτικών προσώπων τα οποία σημάδεψαν και ήταν οι στυλοβάτες της μεταπολίτευσης. Μας διανοίγεται έτσι μια σειρά γεγονότων. Οι εσωκομματικές εκλογές στο Πα.Σο.Κ και στη Ν.Δ και η εκλογή των Κώστα Σημίτη και Κώστα Καραμανλή στην ηγεσία των κομμάτων τους αντίστοιχα (ας αναφέρω εδώ απλά ως υποσημείωση πως στο εσωτερικό των κομμάτων υπάρχουν γερμανοσπουδαγμένες -Σημίτης, Μπακογιάννη, Τσοχατζόπουλος- και αμερικανοσπουδαγμένες τάσεις -Παπανδρέου, Καραμανλής, Σαμαράς), η κρίση των Ιμίων, η υπόθεση Οτζαλάν, το χρηματιστηριακό κραχ του 1999, η ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του €υρώ, η ανάληψη και διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004, το Κυπριακό (σχέδιο Ανάν και η απόρριψη του) και η παράλληλη ένταξη της Κύπρου στη ζώνη του €υρώ την ίδια χρονιά, η οικονομική απογραφή, η αλλαγή ηγεσίας στο Πα.Σο.K, οι υποθέσεις της Μονής Βατοπεδίου, των δομημένων ομολόγων, Ζαχόπουλου και της απαγωγής Πακιστανών, η υπόθεση των υποκλοπών και της παρακολούθησης Καραμανλή (με -έμμεση- στοχοποίηση της αμερικανικής πρεσβείας), οι μεγάλες πυρκαγιές του 2007 στις οποίες έχασαν τη ζωή τους 63 άνθρωποι (και οι οποίες εμπεριείχαν υψηλό συμβολισμό σε κοινωνικό και εθνικό επίπεδο), το σκάνδαλο της Siemens (η οποία Siemens -επειδή είναι εταιρεία που προέρχεται από αμέμπτου ηθικής χρηματοεμποροκρατικό οικονομικό περιβάλλον- χρημάτιζε πολιτικούς σε διάφορες χώρες μεταξύ των ετών 1990 και 2006), η δολοφονία του 15χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από ειδικό φρουρό στα Εξάρχεια τον Δεκέμβριο του 2008 και τα μετέπειτα γεγονότα, οι πυρκαγιές στην Αθήνα το 2009 (όπου κάηκαν συνολικά 210.000 στρέμματα), η αιφνιδιαστική κήρυξη (με Διάταγμα του Προέδρου της Δημοκρατίας) της λήξης των εργασιών της Β'Συνόδου της ΙΒ'Βουλευτικής Περιόδου, η προκήρυξη -πρόωρων- εκλογών, η αναθεώρηση του ελλείμματος και η υπογραφή της δανειακής σύμβασης από την νεοεκλεγμένη κυβέρνηση Παπανδρέου, η πυρπόληση της συναγωγής των Χανίων και οι βανδαλισμοί σε εβραϊκά νεκροταφεία και συναγωγές, η προαναγγελία διεξαγωγής δημοψηφίσματος (μέσω θυελλωδών αντιδράσεων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας), η αποπομπή Παπανδρέου και η σύσταση κυβέρνησης συνεργασίας υπό τον Λουκά Παπαδήμο με τη στήριξη του Πα.Σο.Κ, της Ν.Δ. και του Λα.Ο.Σ (αντίστοιχο ρόλο λειτουργικά με το εν λόγω κόμμα διαδραμάτισε η Δημ.Αρ από τα «αριστερά» στην επόμενη κυβέρνηση) δίχως τη διενέργεια εθνικών εκλογών και με αντιδράσεις από όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης (σε αυτό το χρονικό σημείο έχουμε ουσιαστικά μεταβίβαση εξουσιών -όχι μονάχα στην Ελλάδα- από τη νομοθετική προς την εκτελεστική εξουσία, η οποία αποκτά υπερεξουσίες'επίσης σε ολόκληρη αυτή τη περίοδο η Ελλάδα και η ελληνική κοινωνία ως τέτοια, δέχεται ξεκάθαρες και ρητές «ρατσιστικές» επιθέσεις από το εξωτερικό, από μέρος της Ευρώπης και κυρίως της Γερμανίας, οι οποίες ενισχύονται και από το εσωτερικό της χώρας - αλλά είμαστε πολύ large και υπεράνω και δεν το πολυαναφέρουμε καθώς δεν μας... αγγίζει - ο «ρατσισμός» έδρασε παράλληλα με αισθήματα ενοχοποίησης και αυτοϋποτίμησης).
Κάπως έτσι, χονδρικά, φτάνουμε στις εκλογές του 2012 και τη περίοδο της πρωθυπουργίας Σαμαρά και της συγκυβέρνησης Βενιζέλου (ας σημειωθεί πως ο μόνος «πολιτικός ανήρ» ο οποίος μετέχει σε όλες τις κυβερνήσεις από το 2009 έως σήμερα είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «Δύο λέξεις. Αριστερά-Δεξιά στην εποχή μας;», Ευάγγελος Βενιζέλος). Από εδώ και πέρα είναι νωπά τα επισυμβαίνοντα. Η περίοδος αυτή της πρωθυπουργίας Σαμαρά και συγκυβέρνησης Βενιζέλου χαρακτηρίζεται από την απώλεια, εκ μέρους του πολιτικού συστήματος -και πρωτίστως της κυβέρνησης- του ελέγχου των δρώντων υποκειμένων εντός του κράτους και τη μετακίνηση των αντιπαραθέσεων σε οριακά σημεία (και δεν αναφέρομαι μονάχα στην πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στην οικία του Γερμανού πρέσβη στο Χαλάνδρι και στο πλέγμα τρομοκράτος-παρακράτος-μυστικές υπηρεσίες, αλλά και στις θεωρίες περί «συνταγματικών τόξων» και «δύο άκρων» -οι οποίες, οι ίδιες μετακινούν τις αντιπαραθέσεις σε οριακά σημεία-, τη δολοφονία Φύσσα από μέλος της Χ.Α, τις απαγγελίες κατηγοριών σε βουλευτές -μέλη της Χ.Α-, τη δολοφονία των μελών της Χ.Α, Φουντούλη και Καπελώνη και την ανάληψη ευθύνης από την τρομοκρατική οργάνωση «Μαχόμενες Επαναστατικές Λαϊκές Ομάδες» κ.λπ). Και έπεται συνέχεια... Όλα αυτά ενώ η Ελλάδα έχει την υψηλότερη ανεργία από οποιοδήποτε άλλο κράτος στον πλανήτη.
Εάν βρείτε παρόμοιες καταστάσεις, με όσα περιγράφονται στις προηγούμενες δύο παραγράφους, να έχουν συμβεί τη τελευταία δεκαετία στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο, για παράδειγμα, της Πορτογαλίας ή της Ιρλανδίας, ενημερώστε με... Παραλληλισμοί αυτού του είδους και μονόπλευρες αφηγήσεις περί «Νότου» και «Περιφέρειας» λειτουργούν παραπλανητικά. Τέλος, ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που διαπερνά όλη αυτή τη περίοδο είναι η επανάκαμψη ή επιστροφή του περίφημου Νέου Ανατολικού Ζητήματος. Η ολοκλήρωση του δεύτερο σημείου καμπής, της περιόδου μετάβασης από την αρχή του τέλους προς το τελικό σημείο της μεταπολίτευσης θα είναι η κατάρρευση και αποσύνθεση του κομματικού συστήματος.

Επίλογος
Αυτά είναι, ορισμένα μονάχα, από τα κυριότερα γεγονότα τα οποία σηματοδοτούν την απαρχή της μεταστροφής του νοήματος του πολιτικού συστήματος το οποίο αντλούσε τη λογική του από την κυριαρχία και τη παντοδυναμία των Η.Π.Α και τους συσχετισμούς δύναμης τους οποίους οι τελευταίες είχαν εγκαθιδρύσει. Όσο περισσότερο περπατούμε πάνω σε αυτή τη γέφυρα παρατηρούμε πως το νόημα και η λογική του πολιτικού συστήματος και των συσχετισμών εντός του καθορίζεται από την Ε.Ε και τη Γερμανία. Το επόμενο κομματικό σύστημα θα καθορισθεί στο μέγιστο βαθμό από τις σχέσεις ανάμεσα σε Η.Π.Α, Γερμανία (σε συσχέτιση με Γαλλία και Βρυξέλλες) και Ρωσία (όπως έχει συμβεί κατ'επανάληψη ιστορικά καθώς προσωπικά θεωρώ πως οι παρατάξεις στην Ελλάδα ήταν και παραμένουν τρεις: η ατλαντική, η ηπειρωτικοευρωπαϊκή και η ανατολική παράταξη). Από αυτές τις σχέσεις προκύπτουν -και θα προκύψουν- τα κυριότερα περιεχόμενα των κομμάτων. Προφανώς και πρέπει να υπάρχουν και θα υπάρχουν τα κλασικά «αριστερά» και «δεξιά» για να είναι ομαλή η λειτουργία του κοινοβουλευτικού συστήματος και να «εκφράζεται η λαϊκή βούληση». Είναι αυτονόητο ότι η μη συμμετοχή στο πολιτικό γίγνεσθαι, ο μη εσωτερικός πολιτικός αυτοκαθορισμός ή η μη πνευματική «αυτοχθονία» ενισχύει ακόμα περισσότερο τους «εξωτερικούς παράγοντες» από τους οποίους καθορίζεται η «λογική του συστήματος».

---------------------------------------------------------------

Η κομματικοποίηση, γελοιοποίηση και ο χλεύασμός της «αποχώρησης» Καραμανλή (η οποία συνοδεύθηκε από ουσιαστική και έμμεση ομολογία ανικανότητας και ανευθυνότητας), και η κομματικοποίηση, γελοιοποίηση και ο χλευασμός της «αποχώρησης» Παπανδρέου (και στις δύο περιπτώσεις, κύριο ρόλο διαδραμάτισε η medioκρατία) αποκρύβει πως αυτές οι δύο «αποχωρήσεις» (η πρώτη θεσμική, η δεύτερη εξωθεσμική) εντάσσονται στο ίδιο χωροχρονικό συνεχές των σημείων καμπής που ανέφερα προηγουμένως και θα πρέπει να εξετάζονται σε αυτό το πλαίσιο και υπό αυτό το πρίσμα. Θα ήταν γόνιμο να γίνουν πανεπιστημιακές μελέτες οι οποίες θα αφορούν τις κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές και θεσμικές μεταλλαγές της περιόδου από το 1996 έως το 2004 και -κυρίως- της περιόδου από το 2004 έως το 2009 (ή 2014 και έπεται συνέχεια). Κατά τη προσωπική μου εκτίμηση η μετάβαση από την εσωτερική και εξωτερική κατάσταση -και τις εσωτερικές και εξωτερικές σχέσεις- της χώρας και η διαχείριση από το 2004 έως το 2007 υπήρξε καθοριστική. Από τότε διαφαινόταν στον ορίζοντα πως τα πράγματα σοβαρεύουν, αλλά τότε δεν υπήρχε ενδιαφέρον για στοιχειωδώς σοβαρό πολιτικό και κοινωνικό προβληματισμό και τον τόνο στις προσεγγίσεις τον ζητημάτων τον έδινε η στενή κομματικοποίηση από τη μια και το απολιτίκ-ατομικοψυχολογίκ από την άλλη, σε συνδυασμό με την εγωπάθεια, τον υπερ-υποκειμενισμό, την ευμάρεια και την μη στάθμιση προϋποθέσεων και συνεπειών για οποιοδήποτε ζήτημα το οποίο δεν ήταν στενά «ατομικό» (νομίζω πως δύσκολα θα ξεχάσω το μνημειώδες: «Ποιος τη γαμεί την Κύπρο. Και τι με νοιάζει εμένα η Κύπρος;» - έρχεται νέα «προσπάθεια επίλυσης» σε λίγο καιρό'και πάντα τα γεγονότα στην Κύπρο συνδέονται και επηρεάζουν τα συμβαίνοντα στην Ελλάδα και αντίστροφα).
Αν συμβεί κάτι παρεμφερές με τον Σαμαρά ή/και αργότερα τον Τσίπρα, ας μην διαρρήξουν τα ιμάτιά τους, οι μεν και οι δε. Είναι υπαίτιοι (αναλώσιμοι και) υπόλογοι, ο καθένας στο μέτρο που του αναλογεί, με βάση τον ρόλο, τις αρμοδιότητες, την ισχύ και τις αποφάσεις τους - και τα αποτελέσματα αυτών των αποφάσεων.

*
Η κοινωνική αποσύνθεση πάντα συνοδευόταν από την «απιστία» και την «ανομία»,
δηλαδή την επικράτηση του φόβου - και δίχως αφοβία δεν υπάρχει ελευθερία.

θεῶν δὲ φόβος ἢ ἀνθρώπων νόμος οὐδεὶς ἀπεῖργε,
τὸ μὲν κρίνοντες ἐν ὁμοίῳ καὶ σέβειν καὶ μὴ ἐκ τοῦ πάντας ὁρᾶν ἐν ἴσῳ ἀπολλυμένους, τῶν δὲ ἁμαρτημάτων οὐδεὶς ἐλπίζων μέχρι τοῦ δίκην γενέσθαι βιοὺς ἂν τὴν τιμωρίαν ἀντιδοῦναι, πολὺ δὲ μείζω τὴν ἤδη κατεψηφισμένην σφῶν ἐπικρεμασθῆναι, ἣν πρὶν ἐμπεσεῖν εἰκὸς εἶναι τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι. (2,53,4)
καὶ τὰς ἐς σφᾶς αὐτοὺς πίστεις οὐ τῷ θείῳ νόμῳ μᾶλλον ἐκρατύνοντο ἢ τῷ κοινῇ τι παρανομῆσαι.
(3,82,6)

Κανένας φόβος των θεών ή νόμος των ανθρώπων δεν τους συγκρατούσε,
αφ'ενός διότι έκριναν ότι είναι το ίδιο είτε να σέβονται τα θεία είτε όχι, αφού έβλεπαν ότι χάνονταν όλοι αδιακρίτως, και αφ'ετέρου διότι κανένας δεν έτρεφε την ελπίδα ότι θα ζούσε μέχρι να γίνει η δίκη και να τιμωρηθεί για τις πράξεις του, απεναντίας πολύ μεγαλύτερη τιμωρία θεωρούσαν αυτή που τους είχε κιόλας επιβληθεί και κρεμόταν τώρα από πάνω τους, και πρωτού να τους χτυπήσει, λογικό τους φαινόταν να θέλουν να απολαύσουν κάτι στη ζωή τους. (2,53,4)


.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Viewing all 1482 articles
Browse latest View live