The Myth of American Exceptionalism by I) Stephen Walt, II) Andranik Migranyan, III) Michael Gene Sullivan and IV) Oliver Stone and Peter Kuznick.

September 13, 2014, 1:53 am

≫ Next: Israel and the BRICS.

≪ Previous: I) Be Prepared for an Independent Scotland. II) If Scotland Goes. III) How the Transatlantic Alliance Makes America Less Secure.

$

0

0

Some may disagree, but I believe America is exceptional -- in part because we have shown a willingness through the sacrifice of blood and treasure to stand up not only for our own narrow self-interests, but for the interests of all.

President Obama in Address to the United Nations General Assembly
September 24, 2013. United Nations. New York

.~`~.
I
The Myth of American Exceptionalism
by Stephen Walt

Over the last two centuries, prominent Americans have described the United States as an "empire of liberty," a "shining city on a hill," the "last best hope of Earth," the "leader of the free world," and the "indispensable nation." These enduring tropes explain why all presidential candidates feel compelled to offer ritualistic paeans to America's greatness and why President Barack Obama landed in hot water -- most recently, from Mitt Romney -- for saying that while he believed in "American exceptionalism," it was no different from "British exceptionalism,""Greek exceptionalism," [2009 News Conference in Strasbourg] or any other country's brand of patriotic chest-thumping [Obama Has Mentioned 'American Exceptionalism' More Than Bush].

Most statements of "American exceptionalism" presume that America's values, political system, and history are unique and worthy of universal admiration. They also imply that the United States is both destined and entitled to play a distinct and positive role on the world stage.

The only thing wrong with this self-congratulatory portrait of America's global role is that it is mostly a myth. Although the United States possesses certain unique qualities -- from high levels of religiosity to a political culture that privileges individual freedom -- the conduct of U.S. foreign policy has been determined primarily by its relative power and by the inherently competitive nature of international politics. By focusing on their supposedly exceptional qualities, Americans blind themselves to the ways that they are a lot like everyone else.

This unchallenged faith in American exceptionalism makes it harder for Americans to understand why others are less enthusiastic about U.S. dominance, often alarmed by U.S. policies, and frequently irritated by what they see as U.S. hypocrisy, whether the subject is possession of nuclear weapons, conformity with international law, or America's tendency to condemn the conduct of others while ignoring its own failings. Ironically, U.S. foreign policy would probably be more effective if Americans were less convinced of their own unique virtues and less eager to proclaim them.

What we need, in short, is a more realistic and critical assessment of America's true character and contributions. In that spirit, I offer here the Top 5 Myths about American Exceptionalism.

Myth 1
There Is Something Exceptional About American Exceptionalism.

Whenever American leaders refer to the "unique" responsibilities of the United States, they are saying that it is different from other powers and that these differences require them to take on special burdens.

Yet there is nothing unusual about such lofty declarations; indeed, those who make them are treading a well-worn path. Most great powers have considered themselves superior to their rivals and have believed that they were advancing some greater good when they imposed their preferences on others. The British thought they were bearing the "white man's burden," while French colonialists invoked la mission civilisatrice to justify their empire. Portugal, whose imperial activities were hardly distinguished, believed it was promoting a certain missão civilizadora. Even many of the officials of the former Soviet Union genuinely believed they were leading the world toward a socialist utopia despite the many cruelties that communist rule inflicted.Of course, the United States has by far the better claim to virtue than Stalin or his successors, but Obama was right to remind us that all countries prize their own particular qualities.

So when Americans proclaim they are exceptional and indispensable, they are simply the latest nation to sing a familiar old song. Among great powers, thinking you're special is the norm, not the exception.

Myth 2
The United States Behaves Better Than Other Nations Do.

Declarations of American exceptionalism rest on the belief that the United States is a uniquely virtuous nation, one that loves peace, nurtures liberty, respects human rights, and embraces the rule of law. Americans like to think their country behaves much better than other states do, and certainly better than other great powers.

If only it were true. The United States may not have been as brutal as the worst states in world history, but a dispassionate look at the historical record belies most claims about America's moral superiority.

For starters, the United States has been one of the most expansionist powers in modern history. It began as 13 small colonies clinging to the Eastern Seaboard, but eventually expanded across North America, seizing Texas, Arizona, New Mexico, and California from Mexico in 1846. Along the way, it eliminated most of the native population and confined the survivors to impoverished reservations. By the mid-19th century, it had pushed Britain out of the Pacific Northwest and consolidated its hegemony over the Western Hemisphere.

The United States has fought numerous wars since then -- starting several of them -- and its wartime conduct has hardly been a model of restraint. The 1899-1902 conquest of the Philippines killed some 200,000 to 400,000 Filipinos, most of them civilians, and the United States and its allies did not hesitate to dispatch some 305,000 German and 330,000 Japanese civilians through aerial bombing during World War II, mostly through deliberate campaigns against enemy cities. No wonder Gen. Curtis LeMay, who directed the bombing campaign against Japan, told an aide, "If the U.S. lost the war, we would be prosecuted as war criminals." The United States dropped more than 6 million tons of bombs during the Indochina war, including tons of napalm and lethal defoliants like Agent Orange, and it is directly responsible for the deaths of many of the roughly 1 million civilians who died in that war.

More recently, the U.S.-backed Contrawar in Nicaragua killed some 30,000 Nicaraguans, a percentage of their population equivalent to 2 million dead Americans. U.S. military action has led directly or indirectly to the deaths of 250,000 Muslims over the past three decades (and that's a low-end estimate, not counting the deaths resulting from the sanctions against Iraq in the 1990s), including the more than 100,000 people who died following the invasion and occupation of Iraq in 2003. U.S. drones and Special Forces are going after suspected terrorists in at least five countries at present and have killed an unknown number of innocent civilians in the process. Some of these actions may have been necessary to make Americans more prosperous and secure. But while Americans would undoubtedly regard such acts as indefensible if some foreign country were doing them to us, hardly any U.S. politicians have questioned these policies. Instead, Americans still wonder, "Why do they hate us?"

The United States talks a good game on human rights and international law, but it has refused to sign most human rights treaties, is not a party to the International Criminal Court, and has been all too willing to cozy up to dictators -- remember our friend Hosni Mubarak? -- with abysmal human rights records. If that were not enough, the abuses at Abu Ghraib and the George W. Bush administration's reliance on waterboarding, extraordinary rendition, and preventive detention should shake America's belief that it consistently acts in a morally superior fashion. Obama's decision to retain many of these policies suggests they were not a temporary aberration.

The United States never conquered a vast overseas empire or caused millions to die through tyrannical blunders like China's Great Leap Forward or Stalin's forced collectivization. And given the vast power at its disposal for much of the past century, Washington could certainly have done much worse. But the record is clear: U.S. leaders have done what they thought they had to do when confronted by external dangers, and they paid scant attention to moral principles along the way. The idea that the United States is uniquely virtuous may be comforting to Americans; too bad it's not true.

Myth 3
America's Success Is Due to Its Special Genius.

The United States has enjoyed remarkable success, and Americans tend to portray their rise to world power as a direct result of the political foresight of the Founding Fathers, the virtues of the U.S. Constitution, the priority placed on individual liberty, and the creativity and hard work of the American people. In this narrative, the United States enjoys an exceptional global position today because it is, well, exceptional.

There is more than a grain of truth to this version of American history. It's not an accident that immigrants came to America in droves in search of economic opportunity, and the "melting pot" myth facilitated the assimilation of each wave of new Americans. America's scientific and technological achievements are fully deserving of praise and owe something to the openness and vitality of the American political order.

But America's past success is due as much to good luck as to any uniquely American virtues. The new nation was lucky that the continent was lavishly endowed with natural resources and traversed by navigable rivers. It was lucky to have been founded far from the other great powers and even luckier that the native population was less advanced and highly susceptible to European diseases. Americans were fortunate that the European great powers were at war for much of the republic's early history, which greatly facilitated its expansion across the continent, and its global primacy was ensured after the other great powers fought two devastating world wars. This account of America's rise does not deny that the United States did many things right, but it also acknowledges that America's present position owes as much to good fortune as to any special genius or "manifest destiny."

Myth 4
The United States Is Responsible for Most of the Good in the World.

Americans are fond of giving themselves credit for positive international developments. President Bill Clinton believed the United States was "indispensable to the forging of stable political relations," and the late Harvard University political scientist Samuel P. Huntington thought U.S. primacy was central "to the future of freedom, democracy, open economies, and international order in the world." JournalistMichael Hirsh has gone even further, writing in his book At War With Ourselvesthat America's global role is "the greatest gift the world has received in many, many centuries, possibly all of recorded history." Scholarly works such as Tony Smith's America's Missionand G. John Ikenberry's Liberal Leviathanemphasize America's contribution to the spread of democracy and its promotion of a supposedly liberal world order. Given all the high-fives American leaders have given themselves, it is hardly surprising that most Americans see their country as an overwhelmingly positive force in world affairs.

Once again, there is something to this line of argument, just not enough to make it entirely accurate. The United States has made undeniable contributions to peace and stability in the world over the past century, including the Marshall Plan, the creation and management of the Bretton Woods system, its rhetorical support for the core principles of democracy and human rights, and its mostly stabilizing military presence in Europe and the Far East. But the belief that all good things flow from Washington's wisdom overstates the U.S. contribution by a wide margin.

For starters, though Americans watching Saving Private Ryanor Pattonmay conclude that the United States played the central role in vanquishing Nazi Germany, most of the fighting was in Eastern Europe and the main burden of defeating Hitler's war machine was borne by the Soviet Union. Similarly, though the Marshall Plan and NATO played important roles in Europe's post-World War II success, Europeans deserve at least as much credit for rebuilding their economies, constructing a novel economic and political union, and moving beyond four centuries of sometimes bitter rivalry. Americans also tend to think they won the Cold War all by themselves, a view that ignores the contributions of other anti-Soviet adversaries and the courageous dissidents whose resistance to communist rule produced the "velvet revolutions" of 1989.

Moreover, as Godfrey Hodgson recently noted in his sympathetic but clear-eyed book, The Myth of American Exceptionalism, the spread of liberal ideals is a global phenomenon with roots in the Enlightenment, and European philosophers and political leaders did much to advance the democratic ideal. Similarly, the abolition of slavery and the long effort to improve the status of women owe more to Britain and other democracies than to the United States, where progress in both areas trailed many other countries. Nor can the United States claim a global leadership role today on gay rights, criminal justice, or economic equality -- Europe's got those areas covered.

Finally, any honest accounting of the past half-century must acknowledge the downside of American primacy. The United States has been the major producer of greenhouse gases for most of the last hundred years and thus a principal cause of the adverse changes that are altering the global environment. The United States stood on the wrong side of the long struggle against apartheid in South Africa and backed plenty of unsavory dictatorships -- including Saddam Hussein's -- when short-term strategic interests dictated. Americans may be justly proud of their role in creating and defending Israel and in combating global anti-Semitism, but its one-sided policies have also prolonged Palestinian statelessness and sustained Israel's brutal occupation.

Bottom line: Americans take too much credit for global progress and accept too little blame for areas where U.S. policy has in fact been counterproductive. Americans are blind to their weak spots, and in ways that have real-world consequences. Remember when Pentagon planners thought U.S. troops would be greeted in Baghdad with flowers and parades? They mostly got RPGs and IEDs instead.

Myth 5
God Is on Our Side.

A crucial component of American exceptionalism is the belief that the United States has a divinely ordained mission to lead the rest of the world. Ronald Reagan told audiences that there was "some divine plan" that had placed America here, and once quoted Pope Pius XII saying, "Into the hands of America God has placed the destinies of an afflicted mankind." Bush offered a similar view in 2004, saying, "We have a calling from beyond the stars to stand for freedom." The same idea was expressed, albeit less nobly, in Otto von Bismarck's alleged quip that "God has a special providence for fools, drunks, and the United States."

Confidence is a valuable commodity for any country. But when a nation starts to think it enjoys the mandate of heaven and becomes convinced that it cannot fail or be led astray by scoundrels or incompetents, then reality is likely to deliver a swift rebuke. Ancient Athens, Napoleonic France, imperial Japan, and countless other countries have succumbed to this sort of hubris, and nearly always with catastrophic results.

Despite America's many successes, the country is hardly immune from setbacks, follies, and boneheaded blunders. If you have any doubts about that, just reflect on how a decade of ill-advised tax cuts, two costly and unsuccessful wars, and a financial meltdown driven mostly by greed and corruption have managed to squander the privileged position the United States enjoyed at the end of the 20th century. Instead of assuming that God is on their side, perhaps Americans should heed Abraham Lincoln's admonition that our greatest concern should be "whether we are on God's side."

Given the many challenges Americans now face, from persistent unemployment to the burden of winding down two deadly wars, it's unsurprising that they find the idea of their own exceptionalism comforting -- and that their aspiring political leaders have been proclaiming it with increasing fervor. Such patriotism has its benefits, but not when it leads to a basic misunderstanding of America's role in the world. This is exactly how bad decisions get made.

America has its own special qualities, as all countries do, but it is still a state embedded in a competitive global system. It is far stronger and richer than most, and its geopolitical position is remarkably favorable. These advantages give the United States a wider range of choice in its conduct of foreign affairs, but they don't ensure that its choices will be good ones. Far from being a unique state whose behavior is radically different from that of other great powers, the United States has behaved like all the rest, pursuing its own self-interest first and foremost, seeking to improve its relative position over time, and devoting relatively little blood or treasure to purely idealistic pursuits. Yet, just like past great powers, it has convinced itself that it is different, and better, than everyone else.

International politics is a contact sport, and even powerful states must compromise their political principles for the sake of security and prosperity. Nationalism is also a powerful force, and it inevitably highlights the country's virtues and sugarcoats its less savory aspects. But if Americans want to be truly exceptional, they might start by viewing the whole idea of "American exceptionalism" with a much more skeptical eye.

Stephen M. Walt
Foreign Policy

.~`~.
II
The Myth of American Exceptionalism
by Andranik Migranyan

When the Soviet Union collapsed, America loomed as the gleaming superpower. It looked like the country had solved all of its problems. It was the envy of the world. An end of history loomed. No longer. History has come back with a vengeance. And today, after a decade of ruinous wars, the only things worth copying are the memories.

Americans are only beginning to comprehend their difficulties. Perhaps this should not be surprising. For Americans have long been weaned on the notion that they represent an exceptional nation. And, to be fair, the American belief in exceptionalism is not exceptional. Quite the contrary. Throughout history, countries and peoples have believed that they were exceptional. The ancient Greeks believed it, and called everyone else “barbarian.” So did the Romans, who conquered the world and believed they were gods. In more recent history, we had the Anglo-Saxons, who built the British Empire, which, in its expanse, spread further and wider than any previous imperium. Russia, too, is intimately acquainted with the idea of its own exceptionalism. We need only recall Hegumen Philotheus of Pskov, who talked about Moscow being the third Rome and that there would not be a fourth one. The idea of Russian exceptionalism was even more strongly expressed in Marxist-Leninist ideology, when Moscow created a denationalized ideological empire with a calling to free mankind from the tyranny of capitalism, and believed it had a historic mission to bring happiness to the entire world through a global victory of socialism, and later communism. It claimed that all people in the world would enjoy not only equality of opportunity, but of results. As a rule, all these ideas of exceptionalism rested on the twin pillars of ideology and myths.

Myths and ideological impulses abound in American history, too. The uniqueness of the country, its isolation from the rest of the world, and the unprecedented opportunity for growth and prosperity created the myth of the U.S. as a promised land that bestows upon its people unlimited room for development, personal freedom, entrepreneurship, and wealth. The American people, as the myth goes, enjoy and possess a global leadership mandate to enlighten the rest of the world and spread democratic values and institutions. At certain stages, when countries and people seem to be experiencing progress, they believe in their own myths as it seems fate itself is leading them forward and reality appears to bolster their claims to exceptionalism and a special place in the world. In this sense, American exceptionalism as a part of the American dream has long received confirmation in the continued development of both American society and the American state.

One of the main ideas of the American dream and American exceptionalism is that of freedom of the land, in which free people arrived and settled, and by the strength of their honest labor and the Protestant Ethic, achieved great results in their work, bringing prosperity to themselves and others. At the heart of this American dream and exceptionalism, lay the foundational notion that people have unlimited possibility to move up the social ladder without regard to national origin, starting social stratum, ethnic, religious or other association by birth, because society provided unlimited opportunity for economic, socio-cultural, or other advancement.

Another, very important feature of American exceptionalism was the certainty of Americans that they had the best Constitution--one that was created by a single stroke, thanks to the genius of the Founding Fathers, regarded by many as legendary demi-gods. Then there is the belief that American society is a nearly classless one. Here is a society that effectively battled poverty and created just relations between classes and social groups.

The problem comes, however, when these idealized myths run up against bleak realities. Consider the Soviet Union. For Russians remember very well that the worse the economy got in the Soviet Union and the weaker our international positions grew, the louder, intensively, and even angrily the Kremlin’s octogenarian leadership chanted the mantra of its own exceptionalism—the liberating mission of the Soviet Union, the historic significance of Marxist ideology and the inevitability of the triumph of socialism and communism worldwide. I believe that when Vladimir Putin wrote in his New York Times essay [A Plea for Caution From Russia. What Putin Has to Say to Americans About Syria] that it is very dangerous to foster the idea of exceptionalism among Americans, he spoke from the point of view of someone whose country had already suffered the collapse of such illusions. It is perilous for politicians and society to fail to notice the moment in which the gap between ideology and reality becomes an abyss. In our case, such failure led to the collapse of the USSR. And, if I understand Putin correctly, he is calling on Americans not to repeat our mistakes. This is why, I think, many American politicians, analysts and journalists, instead of thanking President Putin for the friendly piece of advice, wrongly took offence. Putin was not disparaging America; he was warning it. And for a number of reasons his concerns are not unwarranted.

First, how true is it still that the vast majority of Americans believe in individualism, try to rely exclusively on their own labor and creative energy to reach prosperity for themselves and their families, as well as for society as a whole? We can immediately see how much individualism still lives in American society. What happens today is a far cry from the minimalist government of old and the weight of individual efforts on behalf of most of Americans. As Mitt Romney mentioned during his presidential campaign in 2012, 47 percent of Americans do not pay income taxes, but believe the government must help them with health care, nutrition (by providing food stamps), pay for their living, and help them in a number of other spheres, because they are, on their own, unable to take care of themselves and their families, and depend on the government to a great extent. Some estimates put the figure of such people even higher, at 49 percent, but this figure includes people who rely on the government due to old age, and receive Social Security and Medicare. Even more modest estimates put the proportion of dependents on the government at 35 percent. Many conservative analysts and politicians believe that this has already led to America losing its way of life, turned it into a socialist country akin to those of Western or Northern Europe, and made it a de facto “nanny state” that provides for an ever-increasing proportion of Americans.

The next important notion at the foundation of American exceptionalism and the American dream is that of unlimited vertical mobility. The situation here is similarly divorced from reality. Among the developed countries, the U.S. ranks close to the bottom on vertical mobility, while the smooth work of social advancement powered for a long time the myth of American exceptionalism. In a recent article in Izvestia, the American author Edward Luttwak, either due to naivete or because he hopes that no one in Russia has any idea of what is happening in the United States, pointed to the rise of Senator Menendez, whose parents were poor Cuban immigrants. Menendez, with his somewhat questionable reputation, is perhaps not an example of meritocracy at its best, and it is a pity that Luttwak did not think of someone else. One of my American colleagues—a former high-ranking official of the presidential administration—sardonically noted that Menendez’s case is hardly proof of exceptionalism, as nowadays any fool in the United States can become a Senator. To be fair, we have to say this is not unique to the United States—nowadays, just about anyone in any country can become a deputy in its parliament. According to Pew Research Center, data for the past few decades shows an increasing tendency of social class to influence the prospects of the next generation (income and education of parents are a stronger predictor of social class in the U.S. than in Canada, and Western or Northern European countries). In other words, we can see a dampening of social mobility, but the myth of it is still alive and well, and constantly parroted by politicians, analysts and journalists.

The near classlessness of American society is another prominent myth. Since the 1970s, the middle class has not only failed to grow, but has shrunk. Poverty is not only not being alleviated despite the constant fight against it, but since the time of Lyndon Johnson in the 1960s, it has claimed more people. Recent data shows that American society added fifteen million more people to the ranks of the poor in the twenty-first century. At the same time, for the first time in U.S. history, the top 1 percent of earners received 19.3 percent of total household income, which shows that social stratification is increasing rapidly. It is no accident that, during the last presidential campaign, Democrats claimed Republicans represented the “1 percent”—millionaires and billionaires in the country, while the Democratic Party claimed to represent the other 99 percent, who constantly seem to lose on the free market and need government support.

There is another circumstance indicative of the fact that the myth of American exceptionalism is in deep crisis. It is the fact that, while once many countries tried to copy the American political system and enviously read the U.S. Constitution that had persevered intact for so long, it is increasingly evident that this Constitution, written in the eighteenth century, is increasingly antiquated. The government only grows more dysfunctional. The shutdown has not been shut down. A default on the government’s debt looms in just a few days, threatening both the American and the world economy. The problem is that the division of power and checks and balances system ordained by the eighteenth-century Constitution as well as a few other conditions that now aggravate the situation, is presently creating a mechanism of power that cannot function in the changing political climate without one party being in control of both houses in Congress, as well as having a supermajority in the Senate of sixty or more Senators, in addition to controlling the White House to be able to adopt any serious decisions. Otherwise, any decision can be blocked by the excessive checks and balances.

One last word on American exceptionalism is in order. The global economic crisis of 2008-2009 showed that the American economy had fewer levers of handling the crisis than did, as believed, the Chinese economy. The political system, as we already said, demonstrated its extreme dysfunctionality in decision making. In international relations, the sole superpower made a series of crucial decisions in the wake of September 11, which led to prolonged and torturous wars in Iraq and Afghanistan, negatively affecting not just the U.S., but also the region.

The Obama administration’s decisions about Libya, Egypt, and Syria were not marked by deep wisdom either. The U.S. left Iraq without having accomplished its goals, without leaving a democracy, or any sort of order and stability in their wake, and without even a U.S.-friendly government there. They are leaving Afghanistan with unclear consequences for the future of the country. Together with the French, Italians and other countries, American interference destroyed Libyan governance and no one can guess what will happen next. Washington is at a loss as to what to do with Egypt, which it has significantly destabilized. The United States is mired in difficulty with regard to Iran, Syria and other problematic situations. We can thus conclude unequivocally about Washington’s global role that American politicians need to wake up to the fact that the epoch in which American strategists believed they could rule the world has come to an end. A new era has begun, in which the U.S. must negotiate with its partners and allies, learn to take into account their interests, and create coalitions to solve pressing problems that cannot be solved single-handedly even by such a powerful country as the United States. The United States remains the preeminent economic powerhouse despite its colossal government debt and acute social and other problems. The defense spending in all other leading countries combined cannot reach American levels, while all the same the U.S. seems to be on a downward path. The country is shedding more and more elements of its exceptionalism both domestically and internationally, while they are still being cultivated in American mythology and ideology repeated daily by politicians and neocon analysts.

This, friends, is why I think that the last paragraph of Putin’s article in The New York Times provoked such a violent reaction among the American establishment. Though Putin did not explicitly say that the emperor has no clothes, he hinted that the emperor does not know very well what his garb is. When I discussed this notion with a friend of mine who is an American pundit, he noted very cleverly that even though the emperor is not fully naked, he has failed to notice that his clothes have begun to slip off.

Andranik Migranyan
The National Interest

---------------------------------------------------------------

My working and personal relationship with President Obama is marked by growing trust. I appreciate this. I carefully studied his address to the nation on Tuesday. And I would rather disagree with a case he made on American exceptionalism, stating that the United States’ policy is “what makes America different. It’s what makes us exceptional.” It is extremely dangerous to encourage people to see themselves as exceptional, whatever the motivation. There are big countries and small countries, rich and poor, those with long democratic traditions and those still finding their way to democracy. Their policies differ, too. We are all different, but when we ask for the Lord’s blessings, we must not forget that God created us equal.

Vladimir V. Putin
The New York Times

---------------------------------------------------------------

.~`~.
III
The Myth of American Exceptionalism
by Michael Gene Sullivan

"Patriotism is, fundamentally, a conviction that a particular country is the best in the world because you were born in it..."
George Bernard Shaw

Vladimir Putin recently said America is not exceptional, and the flag-draped idiocracy has gone nuts. How dare he! And Putin's history of brutal lawlessness became hotly discussed, which is what's called an "Ad Hominem" attack -- rather than argue the point, attack the speaker. And with Putin there is so much to attack! The guy is a jerk. But what about the whole "exceptionalism" thing?

Now, I've never understood the concept of "American Exceptionalism." What is it, exactly, that we are an exception to? It seems to mean, basically, that whatever rules apply to all other countries should not apply to us. No one should have nuclear, chemical, or biological weapons -- except us, and we can use them whenever we like. Offensive military action, attacking a country that has not attacked you, is absolutely wrong... except when we do it. Then it's unquestioningly hunky-dory. No country should interfere with the internal political workings of another country, try to influence its elections, or assassinate its elected leaders without declaring war. Except the United States, which has used all those weapons and more to undermined every government -- democratically elected or not -- that we cannot profit from. "American Exceptionalism" is simply the belief that internationally recognized rules, morals, and ethics should apply to everyone - except the United States. I'm sure every country would love to have the same exceptionalism, but they are not strong enough to impose their will on just about everyone else. So instead we are despised for openly demanding that every other country accept that the U.S. is special, exceptional, and fundamentally better than they.

The U.S. has always had two things that make us special, and have dictated our rise to dominance -- the Atlantic and the Pacific. That's it. We have oceans that divide us from our major industrialized enemies. This means that in both of the major wars of the 20th century our factories didn't get bombed. Really, that's it. Every other industrial nation had their factories destroyed, and lost a lot of their skilled workforce. The U.S. -- which also entered both wars after much of the damage had been done -- didn't suffer industrial collapse, and after each war benefitted by becoming the factory for the rest of the world. Basic consumer items were "Made in America" because it was very difficult to make them anywhere else, and the world was happy to buy them from us. Our economy boomed because our factories hadn't been bombed, and they hadn't been bombed because we have these two big oceans on either side. It's nothing inherent in the American soul or mind, no special spirit, no divine providence, no exceptionalism. Our factories didn't get bombed, and theirs did. And our economic slide began in the late 60s, when they finished rebuilding their factories. So there is nothing exceptional about our economy, or our economic theories, or our way of life.

---------------------------------------------------------------

Υπάρχουν πολλές απαντήσεις στο ερώτημα για ποιόν λόγο η οικονομία των ΗΠΑ είναι τόσο ισχυρή, αλλά η πιο απλή απάντηση είναι η στρατιωτική ισχύς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κυριαρχούν ολοκληρωτικά σε μια ήπειρο που είναι απρόσβλητη από εισβολές και κατοχή και στην οποία ο στρατός τους υπερισχύει του στρατού των γειτόνων τους. Σχεδόν όλες οι βιομηχανικές δυνάμεις στον κόσμο βίωσαν κάποιον καταστροφικό πόλεμο των εικοστό αιώνα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διεξήγαγαν πόλεμο, αλλά η ίδια η Αμερική δεν τον βίωσε ποτέ. Η στρατιωτική ισχύς και η γεωγραφική πραγματικότητα δημιούργησαν μια οικονομική πραγματικότητα. Άλλες χώρες έχασαν χρόνο πασχίζοντας να συνέλθουν από πολέμους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες όχι. Στην πραγματικότητα αναπτύχθηκαν χάρις σε αυτούς. Αναλογιστείτε αυτό το απλό γεγονός... Οι Ηνωμένες Πολιτείες ελέγχουν όλους τους ωκεανούς του κόσμου... Η ναυτική ισχύς όλου του υπόλοιπου κόσμου μαζί δεν μπορεί ούτε καν να πλησιάσει εκείνη του Ναυτικού των ΗΠΑ...

Όλοι μας θυμώμαστε τον όρο Δανεισμού -όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες προμήθευαν τη Βρετανία με καταστροφείς και άλλα υλικά για να πολεμήσουν τους Γερμανούς- αλλά ο όρος Εκμισθώσεως συχνά λησμονείται. Με τον όρο Εκμισθώσεως οι Βρετανοί παρέδωσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες σχεδόν όλες τις ναυτικές εγκαταστάσεις τους στο δυτικό ημισφαίριο. Με τον έλεγχο αυτών των εγκαταστάσεων και τον ρόλο που έπαιζε το Ναυτικό των ΗΠΑ στις περιπολίες στον Ατλαντικό, οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να δώσουν στους Αμερικανούς τα κλεδιά του Βορείου Ατλαντικού, ο οποίος άλλωστε ήταν η δίοδος της Ευρώπης προς τον κόσμο.

Μια λογική εκτίμηση του κόστους που είχε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος για τον κόσμο ήταν περίπου πενήντα εκατομμύρια νεκροί (στρατιώτες και πολίτες). Σ'αυτόν τον πόλεμο η Ευρώπη είχε κομματιαστεί, και τα έθνη είχαν ρημαχτεί. Αντίθετα οι Ηνωμένες Πολιτείες έχασαν γύρω στο μισό εκατομμύριο στρατιώτες και δεν είχαν σχεδόν καθόλου απώλειες πολιτών. Στο τέλος του πολέμου, η αμερικανική βιομηχανία ήταν πολύ πιο ισχυρή από ό,τι πριν από τον πόλεμο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν το μοναδικό εμπόλεμο έθνος για το οποίο ίσχυσε αυτό. Δεν βομβαρδίστηκε καμμία αμερικανική πόλη (εκτός από το Περλ Χάρμπορ), δεν υπήρξε ξένη κατοχή σε καμμία αμερικανική περιοχή (εκτός από δύο μικρά νησιά στς Αλεούτιες Νήσους), και οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέστησαν λιγότερο από το 1 τοις εκατό των απωλειών του κόσμου. Με αυτό το τίμημα, οι Ηνωμένες Πολιτείες βγήκαν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έχοντας όχι μόνο τον έλεγχο του Βόρειου Ατλαντικού αλλά και ως κυρίαρχοι των ωκεανών [και άρα του εμπορίου] όλου του κόσμου. Επίσης κατείχαν τη Δυτική Ευρώπη, διαμορφώνοντας τις μοίρες χωρών όπως η Γαλλία, η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Ιταλία, ακόμη και η Μεγάλη Βρετανία. Ταυτόχρονα, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέκτησαν και κατέλαβαν την Ιαπωνία, σχεδόν ως αποτέλεσμα των ευρωπαϊκών εκστρατειών...

Να μια ερώτηση: Η ξεκάθαρη ανάδυση των Ηνωμένων Πολιτειών το 1945 ως η αποφασιστική παγκόσμια δύναμη ήταν ένα ιδιοφυές μακιαβελικό παιχνίδι; Οι Αμερικανοί πέτυχαν παγκόσμια υπεροχή με κόστος 500.000 νεκρούς, σε έναν πόλεμο όπου χάθηκαν πενήντα εκατομμύρια άλλοι. Ήταν ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ ιδιοφυώς αδίστακτος, ή το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έγιναν υπερδύναμη ήταν κάτι που απλά συνέβη κατά τις προσπάθεια του Ρούζβελτ να επιβάλει τις «τέσσερις ελευθερίες» και την Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών;...

George Friedman

---------------------------------------------------------------

And, despite our militarism, our military isn't exceptional, either. Historically the U.S. has actually been very select about waging war. History: In WWII England declared war on Nazi Germany, France declared war on Nazi Germany, the U.S.... didn't. We waited until Germany declared war on us, years later, after our "allies" had been devastated. That's how important defeating fascism was to America. In WWI we didn't enter it until the war was almost over. In the war against Spain we declared war on a poor nation whose empire was collapsing as colonial rebels fought for freedom... and the U.S. spent more time and money fighting against those Freedom Fighters than we did against the Spanish. The war on Mexico? We took land from a poor, weak country. Vietnam? Somalia? Iraq? Afghanistan? And don't get me started on the Indian Wars. I'm no militarist, but Alexander the Great took on the freakin' Persians! Rome fought Carthage, the Moors took on the Mediterranean Basin, the Irish took on the British, the British took on Napoleon, and Napoleon took on the rest of Europe. Geronimo took on the United States. The Mongols took on the world.

American military prestige is built on not fighting major powers at their height, on fighting small powers, or coming into major wars late.

And with our history of spying on, blacklisting, jailing, and killing law-abiding unionists, civil rights activists, environmentalists, feminists, Anarchists, Communists, and Socialists, and with the evolving story about how extensive the NSA's spying on us has been, how craven our elected officials have been in the face of it, or how journalists have been and continue to be jailed for reporting on our government's misdeeds, one certainly can't say our freedoms are exceptional. They can be ignored by the government just like the rights of the citizens of every other country.

And in a time of monarchy was our democratic founding exceptional? Remember: the Founders didn't want independence right off the bat, they wanted something like Home Rule. And when they did get independence there was a movement to make Washington "President for Life," i.e. king - like so many other countries had. Except the Swiss. They've had democracy for almost 800 years. If our democracy makes us exceptional should that make them extra-super exceptional?

No, it shouldn't, because no country is exceptional. America is just another country which benefitted from an accident of geography. Heck, if the colonies had been a bit closer to England the American rebellion (I can't say "our rebellion" since my ancestors were, at that time, enslaved by those fighting for "freedom") probably would have been crushed like the rebellions in Scotland and Ireland. So jumping up and down about how "exceptional" America is strikes my as pointless. Egypt thought it was exceptional, so did Persia, so did Rome. So did England at their height, and so did Japan before their fall. So did Germany. So did the U.S.S.R.

I'm not saying the United States isn't neat, or that I'd want to live anywhere else. I like lotsa stuff about my country! I like the free public schools, the clean water, and the clean-ish air. I like the lack of dead bodies in the street. Of course right now there are those want to privatize education, de-fund the whole water and air cleaning thing, and give everyone guns, but that's beside the point. There are a lot of great things about my country, but insisting on being exceptional isn't one of them. In fact, given the history of Great Powers, our trumpeting our exceptionalism is, ironically, rather typical.

Instead of demanding special treatment from the world, perhaps we should focus on making this country the best we can, helping those most in need, investing in creating an environmentally sustainable economy to hand on to our children, and emphasizing peaceful conflict resolution rather than threatening to hurl missiles at anyone we don't like. That is how we can be, if not exceptional, at least admirable.

Michael Gene Sullivan
The Huffington Post

.~`~.
IV
The Myth of American Exceptionalism
by Oliver Stone and Peter Kuznick

When Vladimir Putin chastized Barack Obama for invoking "American exceptionalism" to justify a unilateral military strike against Syria, Americans protested vehemently. Putin's dismal human rights record made many join Senate Foreign Relations Committee Chairman Robert Menendez in wanting to "vomit."

But Americans ought not dismiss this message. Whatever moral authority the United States gained for helping the Soviets defeat Germany in World War II or for its "victory" in the Cold War has faded in a narrative of unpopular wars and repression that includes Iran, Guatemala, Cuba, Vietnam, Laos, Cambodia, Brazil, the Dominican Republic, Greece, Indonesia, Chile, Nicaragua, El Salvador, Iraq, Libya, and Afghanistan.

As Samuel Huntington aptly reminded readers in a statement of particular relevance to the United States,

"The West won the world not by the superiority of its ideas or values or religion … but rather by its superiority in applying organized violence. Westerners often forget this fact; non-Westerners never do."

Americans, however, can't forget what they never learned in the first place. The National Report Card issued in June 2011 found that high school seniors tested worse in U.S. history than in any other field, including math and science. Only 12% were judged "proficient."

Devoid of historical knowledge, Americans substitute myths like exceptionalism -- a belief that dates back to John Winthrop's 1630 declaration that the new colony will be a "city upon a hill" for all the world to follow. Exceptionalism underlay embrace of "manifest destiny." Woodrow Wilson stated it most directly when he gushed after the Paris Peace conference, "At last the world knows America as the savior of the world!"

The belief in America's unique altruism and single-minded commitment to freedom and democracy propelled the early Cold War, despite George Kennan's top secret 1948 memo explaining:

"We have about 50% of the world's wealth, but only 6.3% of its population. . . . We cannot fail to be the object of envy and resentment. Our real task in the coming period is to devise a pattern of relationships which will permit us to maintain this position of disparity. ... To do so, we ... should cease to talk about vague and ... unreal objectives such as human rights, the raising of the living standards, and democratization ... we are going to have to deal in straight power concepts."

Since the 1980s, exceptionalism has become American leaders' mantra. Henry Kissinger, despite having blood on his hands from Vietnam, Cambodia, Chile, Bangladesh and East Timor, wrote that the U.S. acts for "the well-being of all mankind," explaining that "Americans have always seen their role in the world as the outward manifestation of an inward state of grace."

Ronald Reagan propounded this repeatedly, even while supporting death squads in Central America and unleashing the tides of Islamic extremism across Central Asia.

Secretary of State Madeleine Albright had the temerity to declare, "If we have to use force, it is because we are America; we are the indispensable nation."

Earlier this year, Hillary Clinton stated, "We are the indispensable nation. We are the force for progress, prosperity, and peace," which might seem an odd statement from a woman who supported the wars in Iraq, Afghanistan, and Libya as well as the bombing of Syria.

But even more galling was Obama's Fort Bragg address to troops returning from Iraq. He commended their willingness to sacrifice "so much for a people that you had never met," which, he insisted, was "part of what makes us special as Americans. Unlike the old empires, we don't make these sacrifices for territory or for resources. We do it because it's right ... a unique willingness among nations to pay a great price for the progress of human freedom and dignity. This is who we are. That's what we do as Americans." Towards the end Alan Greenspan, the long-serving chair of the Federal Reserve Board of Governors, thought such statements absurd. "I am saddened," he wrote, "that it is politically inconvenient to acknowledge what everyone knows: the Iraq war is largely about oil."

But when viewed through the lens of exceptionalism, even the worst atrocities can become tolerable to the historically challenged. The U.S. invasion of Vietnam is the most egregious case of external aggression by any nation in the post-WWII era. Martin Luther King, America's greatest moral voice since the Second World War, said, "If America's soul becomes totally poisoned, part of the autopsy must read: Vietnam." However, a recent Gallup poll found that 51% of Americans between the ages of 18 and 29 believe the war was "not a mistake." In May 2012, Obama announced a 13-year "commemoration" of the Vietnam War, honoring those Americans who fought "heroically to protect the ideals we hold dear as Americans."

We wonder which ideals, exactly, Obama was referring to. A few years before his death, former secretary of Defense Robert McNamara told students at American University that 3.8 million Vietnamese died in that war. Most college students, when asked in informal surveys, place the number at a quarter of that amount or less. The Vietnam Memorial Wall in D.C. contains the names of 58,272 Americans who died in the war. Its message is that the tragedy of that wretched war was that 58,000 Americans died. The wall is 146 feet long.

Imagine a wall that also contained the names of all the Vietnamese, Cambodians, Laotians, and others who died. Such a wall would be over 4 miles long. It would not only be a fitting memorial to all the victims of "American exceptionalism," it would be a perfect tombstone for that most dangerous of American myths.

Oliver Stone and Peter Kuznick
USA TODAY

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής - μέρος α'.

- Γιατί ο φιλελευθερισμός αρέσει στους Αμερικανούς -ή γιατί δεν αρέσει ο ρεαλισμός- και η ρητορική εναντίον της πρακτικής.

- Άκουσε ο Κομφούκιος να λένε: Περί εθνικής ή διεθνούς προπαγάνδας - εθνικού συμφέροντος και οικουμενικού καλού - Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε... E.H.Carr.

- Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε...

- Μια ερώτηση περί εγκωμίων, καθώς και ένα παράθεμα περί απολαύσεων και ριζοβολήματος στο παρόν που οδηγεί στην άνευρη ακολουθία της ροής του πεπρωμένου και στο μειωμένο ενδιαφέρον για το μέλλον.

- Τελικά, οι Η.Π.Α βρίσκονται σε παρακμή ή μόλις τώρα αρχίζει η ακμή τους; - δυο προσεγγίσεις - Ο «αετός» σε κάθοδο ή μόλις τώρα εκκινεί η άνοδος του; - Μέρος πρώτο.

- Είπαν ή έγραψαν... Περί Soft power και Hard power των Η.Π.Α από τη πλευρά της Κίνας.

- Γιατί η σύγκλιση θρέφει την σύγκρουση. Η εξομοίωση θα απομακρύνει την Κίνα από τις Η.Π.Α.

- E.H.Carr - Τι συνέβη τότε ή μήπως τι (ξανα)συμβαίνει τώρα; Προβληματισμοί (παλαιοί;) πάνω στις προοπτικές μιας νέας διεθνούς τάξης πραγμάτων, μέρος α'.

- Περί εθνικισμού, δημοκρατικής ιδεολογίας -«τέλους της ιστορίας»- του Fukuyama, και χειρισμού της Μέσης Ανατολής από τους ουιλσονιανούς ιδεαλιστές και τους νεοσυντηρητικούς. Η προσέγγιση του εριστικού κ. John Mearsheimer και σύγκριση του έργου του με αυτό του Kenneth Waltz.

- Αμερικανοβυζαντινές υπερβάσεις και διδάγματα ή «πως το Βυζάντιο, και όχι η Ρώμη, μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της Pax Americana».

- E.H.Carr - Πολιτική, ισχύς και ηθική'η «αντίθεση» μεταξύ της πολιτικής και της ηθικής και ο «διαχωρισμός» των σφαιρών της πολιτικής και της ηθικής που συνδέει την οικονομία με την ηθική, καθώς και ορισμένα ρωμαιοδυτικά παραλειπόμενα.

- Kenneth Waltz (1924-2013).

- Εισαγωγή στην αμερικανική στρατηγική, την Ευρασία και τη συσχέτιση του ΟΑΣΕ με τα θεμελιώδη δικαιώματα και το πεδίο διαχωρισμού Βορρά-Νότου.

- Πλανητικός μετασχηματισμός - Tο τέλος του μακρού 20ού αιώνα.

- Neoconservatism and American Foreign Policy and Why Neoconservatism Still Matters.

- I) Why the Ukraine Crisis Is the West’s Fault. The Liberal Delusions That Provoked Putin. II) Russia Assaults Ukraine-and the Liberal World Order. III) Επιλογικές αναφορές.

*

- Δογματική ομοιομορφία, δογματικός ιμπεριαλισμός και κοσμοπολιτισμός. Οι τρεις τρόποι εξομοίωσης των διεθνών σχέσεων σε μια κατάσταση εσωτερικής πολιτικής προς την πραγμάτωση της διεθνούς κοινωνίας, της civitas maxima ή του υπερ-κράτους και ένα παράρτημα περί αδελφοσύνης και ιμπεριαλισμού.

- Το δίκαιο της ανθρωπότητας - μέρος α´.

- Governing the World: The Rise and Fall of an Idea (Internationalism, Imperialism, The era of Anglo-American world power and the establishment of the League of Nations and its successor, the United Nations) University Lecture with Professor Mark A. Mazower.

- The Endtimes of Human Rights. Ι) Description and Contents ΙΙ) Two Articles by Stephen Hopgood and ΙΙΙ) Video: Session - Stephen Hopgood: The Endtimes of Human Rights (and Humanitarianism?).

- Ιχνηλατώντας τον Internationalism μέρος α´ - A Note on the Origin of the Word 'International' by Hidemi Suganami και Nationalism and internationalism by Nicholas Hans. Προλογικά και εννοιολογικό πλαίσιο από Alfred E. Zimmern, Immanuel Wallerstein και E. H. Carr.

- Thinking Inter-Culturally: From racist and Eurocentric Monologism to Inter-Civilizational Dialogism - John M. Hobson, Professor of Politics and International Relations.

- Κοινή γνώμη, ιδεολογία και ιστοριογραφία.

- Η ισχύς της πειθούς και ο έλεγχος της κοινής γνώμης - μέρος α´. Με αφορμή τα τεκταινόμενα.

- Καντιανισμός, δημοσιότητα, διπλωματία και η μεταστροφή του προσηλυτισμού σε καταδίκη.

- Η έννοια της Προόδου - μέρος β´. Η επιστημονική γνώση, η «μάζα» και τα όρια του φιλελευθερισμού.

*

- Statement by H.E. Mr. Barack Obama President of the United States of America and H.E. Dr. Hassan Rouhani President of the Islamic Republic of Iran at the Sixty-eight Session of the United Nations General Assembly (New York, 24 September 2013).

- I) US President Barack Obama Speech at Berlin's Brandenburg Gate, 2013. II) "A World That Stands as One", Barack Obama's Speech in Berlin, July 24th, 2008. III) Spiegel: Obama's Soft Totalitarianism: Europe Must Protect Itself from America

*

Η.Π.Α.

---

Israel and the BRICS.

September 16, 2014, 9:43 am

≫ Next: Εισαγωγή στην πρωτοκαθεδρία της χερσαίας ισχύος και ηπειρωτικές έναντι νησιωτικών μεγάλων δυνάμεων.

≪ Previous: The Myth of American Exceptionalism by I) Stephen Walt, II) Andranik Migranyan, III) Michael Gene Sullivan and IV) Oliver Stone and Peter Kuznick.

$

0

0

Executive summary

Israel’s growing economic and security links with BRICS members Russia, India and China reflect Jerusalem’s desire to diversify its strategic international ties. Israel is critically aware of the danger of European economic sanctions and, along with some sectors of European Jewry, perceives a rise in Islamic influence in Europe. It also seeks to compensate strategically for what is perceived as declining U.S. interest and capabilities in the region. One key background issue is the Israeli-Palestinian conflict: the three BRICS Eurasian powers may express sympathy with the Palestinian cause, but they do not allow this sentiment to interfere with their strategic and economic ties with Israel.

Collaboration among the BRICS countries is designed to constitute an alternative to the global political and economic dominance of Europe and the U.S. Israel appears to be interested in extending contacts with the grouping, even if its strategic links with the BRICS are still far over-shadowed by those with the U.S. and Europe.

The term BRICS refers to Brazil, Russia, India, China and South Africa. Coined in 2001, the term originally had a purely economic connotation, designating emerging national economies that, according to predictions, would by 2050 be wealthier than the current major economic powers and would supply most of the world’s manufactured goods, services and raw materials. The group was first called BRIC, with South Africa joining in 2010. Additional emerging economies such as Argentina, Indonesia and Turkey reportedly might at some point be added to the group.

The BRICS countries account for 40% of the world’s population and more than 25% of its landmass. BRICS members display considerable disparity in characteristics like GDP per capita, literacy and life expectancy, with India and South Africa generally lagging behind the others. At the global political level members like Brazil and India want to push for United Nations (UN) Security Council reform, while China and India have yet to resolve their territorial disputes.

Even though the group’s designation was arbitrarily assigned to it by a U.S.-based economist, its five members have eagerly bought into the notion of institutionalising their relationship. In recent years BRICS annual summits have addressed political and diplomatic issues and aspired to project influence on regional and global affairs. A recent example of solidarity among BRICS countries was the refusal of the other four to criticise Russia over its annexation of Crimea. Russia and China signed a huge energy deal understood to be Moscow’s response to Western economic sanctions resulting from the Crimea annexation. The group seeks to affect International Monetary Fund policy and to make global financial institutions more equitable: the BRICS summit in Brazil of July 15th-16th 2014 dedicated $150 million to a development bank and reserve fund.

Israel and the BRICS have no specific strategic or economic institutional relationship, nor are they likely to. On the other hand, for diverse reasons Israel is interested in the alternative economic and strategic orientation offered by the BRICS grouping. Accordingly it is placing growing emphasis on developing its ties with Russia, India and China, with some success. In contrast, Israeli-Brazilian and Israeli-South African relations have unique features, but lack a strategic dimension.

With regard to the Palestinian issue upon which Israel is frequently judged at the international institutional level, BRICS members are in many ways an extension of the Non-Aligned Movement that flourished in the 1950s, 1960s and 1970s, meaning that they tend to join votes condemning Israel with regard to the Palestinian cause. This was evident, for example, when in 2011 the Palestine Liberation Organisation asked for UN recognition of Palestine as a state. Brazil, India and South Africa as non-permanent members of the Security Council joined permanent members Russia and China in voting for this proposal.

Yet the BRICS as an institution has yet to engage in direct international diplomacy, and with the exception of South Africa and recently Brazil, BRICS countries do not allow the Palestinian issue to interfere in bilateral strategic and other ties with Israel. The recent BRICS summit in Brazil formulated carefully worded positions on the Middle East that avoided direct criticism of the Assad regime in Syria, endorsed an Israeli-Palestinian two-state solution, criticised Israel’s settlement expansion without mentioning the Israel-Hamas conflict that was raging at the time, and completely failed to mention the Islamic State-Iraq crisis.

Israel and the “RIC” countries

This brings us to the far more expansive issue of Israel’s relations with the Eurasian core of the BRICS: Russia, India and China. Here the government of Israeli prime minister Binyamin Netanyahu has quite clearly set itself the objective of radically expanding strategic and economic relations. While each of these three countries presents unique strategic circumstances, three critical common denominators lie behind this drive.

The first is Israel’s perceived need to balance anticipated economic sanctions by Europe over the Palestinian issue by developing alternative economic relationships. A corollary is Israeli concern over the rise of indigenous Islamic influence in Western Europe and a spike in European anti-Semitism. As former Likud minister of defence and foreign affairs and ambassador in Washington Moshe Arens put it in May 2014, “Slowly but surely, Israel is pivoting toward the east... away from Europe and the sad European legacy”. One example of this dynamic is the reported decision by the Israel Ministry of the Economy to close Israeli trade missions in Sweden and Finland and open them in China, India and Brazil.

A second common concern is the need to balance a perceived decline in U.S. strategic involvement and even capabilities in the Middle East – the latter illustrated, in Israeli eyes, by U.S. failures in managing the Israeli-­Palestinian peace process and subsequent Gaza-related ceasefire attempts in 2014. This state of affairs has generated a requirement to expand Israel’s strategic relationships beyond the Washington-Jerusalem axis. A third concern derives from the second: while anticipated U.S. energy independence reduces Washington’s interest in the Middle East, China and India are becoming ever more dependent on energy supply from countries like Iran and Saudi Arabia. Israel feels a growing need to counter this trend by developing strategic relations with Beijing and New Delhi.

In late May 2014 Prime Minister Netanyahu was interviewed by Bloomberg’s Jeffrey Goldberg, a particularly strategy-minded observer. Goldberg asked: “You just got off the phone with the newly elected prime minister of India. You’re increasingly isolated in parts of Europe. Are you looking east in ways that Israel hasn’t before?” In response, Netanyahu noted that “Israel is rapidly developing relations in Asia... These countries... are not being held back by the continuing conflict.”

Russia

Israel hosts the largest Russian-speaking community outside the former Soviet Union – over a million immigrants who have integrated successfully into the country and who maintain close ties with their former homeland. Soviet-born politicians are rapidly climbing the Israeli political ladder, led by Foreign Minister Avigdor Lieberman, who has openly advocated expanding ties with Russia as a means of balancing Israel’s dependency on the U.S.

Russia is also attractive to Israel because both have a serious problem with Islamic extremism and terrorist attacks, laying the basis for intelligence and defence sales cooperation. Russia is also deeply involved in Syria, on Israel’s northern border, and in light of Egyptian-U.S. tensions is again selling arms to Egypt on Israel’s southern border. Not all this Middle East involvement is to Israel’s liking: in particular, Russia’s support for the Assad regime in Syria and the Islamic Republic of Iran runs counter to Israeli interests. Yet official Israeli protests, if any, are muted.

Moreover, Israeli Middle East experts increasingly point to recent U.S. failures at state-building in Iraq and peacemaking in Israel-Palestine. Some note that Moscow’s understanding of the region appears more perceptive than that of Washington, which is in any case withdrawing from the Middle East region and proving reluctant to entertain any additional military involvement there.

Against this backdrop of concern over the U.S. performance in the Middle East, Israeli diplomacy appears to have identified a need to address Russian actions and motives more positively than in the past. Israel’s refusal to condemn Russia’s occupation of Crimea in a crucial UN vote in late May 2014 is a prominent case in point. Also in May, during a Knesset Foreign and Security Affairs Committee discussion (regarding a rejected request from Moscow to allow one of its missile boats to anchor at Haifa), Lieberman dissented, noting characteristically, “Even though our greatest ally is the U.S., Israel must look after its interests”. One of those interests, incidentally, is a new “hotline” linking Moscow and Jerusalem. Another, as with India and China, is far-reaching academic exchanges and cooperation.

At the economic level Israel’s recent Mediterranean gas discoveries open up the possibility of collaboration with Russian energy companies that are well established in Cyprus, Israel’s energy partner. And Russian-speaking Israelis are setting up joint high-tech and other ventures in Russia.

India

Despite its ongoing conflict with Muslim Pakistan, India was very much in the Non-Aligned anti-Israel camp until the collapse of the Soviet Union and the 1991 Madrid Conference, both of which generated a major thaw in Israel’s relations with both India and China. Today, India and Israel cooperate closely regarding intelligence related to militant Islam, and Israel is India’s second-largest arms supplier. Israeli foreign policy circles anticipate that recently elected Hindu nationalist prime minister Narendra Modi of the Bharatiya Janat Party, with his anti-Islamic ideological history, will tighten relations yet further.

China

Netanyahu travelled to China in May of this year, primarily to seek additional Chinese investment in Israeli high-tech R&D, industry, infrastructure and academia. This effort has become highly controversial in Israel, where some strategic observers fear that China’s economic reach could eventually involve its control over vital sources of raw materials, global transportation and infrastructure links, and knowledge-based industry. Chinese economic dominance in the Middle East in the decades ahead could possibly prove detrimental to Israel’s strategic interests.

Israel and China also have security links involving their defence industries, while Israeli security experts are reportedly advising China in Xinjiang regarding the suppression of Islamic-linked Uighur dissidents. So critical is the Chinese commercial link for Netanyahu, a champion of the struggle to combat terrorist financing, that he has cancelled Israeli involvement in a prominent legal action in the U.S. against a Chinese bank for allegedly laundering money for Hamas.

Brazil and South Africa

The recent football World Cup competition and approaching Olympics are only two of many indications that Brazil sees itself as a major emerging global power. The country’s interest in the Middle East reflects this self-image, much as Brazil’s demographics fuel it: its population comprises some eight million citizens of Syrian, Lebanese and Palestinian extraction, and over 110,000 Jews.

Brazil and Israel have developing economic and security relations, including Israeli arms sales. Parallel to this friendship, Brazil generally seeks proactive and even-handed involvement in the Israeli-Palestinian dispute, again reflecting its aspiration to a higher international profile as an emerging power. Thus Brazil maintains a large Palestinian aid delegation in Ramallah, where it coordinates projects with BRICS partners India and South Africa. It has also suggested that it be added to the Quartet – i.e. the UN, U.S., Russia and the European Union (EU) – an institution that emerged at the instigation of the George W. Bush administration and was briefly a major player in Middle East peace efforts. In July 2014 Brazil was one of several Latin American countries that recalled its ambassador to Israel for consultations regarding the war between Israel and Gaza in protest over the heavy civilian casualties registered in the Gaza Strip.

Perhaps more than any other African country south of the Sahara, South Africa spearheads campaigns that identify Israel’s Palestinian policies as apartheid. It hosted the Durban Conference against Racism in 2001 that effectively launched the boycott, disinvestment and sanctions campaign, and it has raised the issue at BRICS summits.

Indeed, Israel’s relations with South Africa still bear the scars of the apartheid period, when the two countries collaborated on weapons development. At the time Israel’s rationale was that it needed Pretoria’s investment in R&D projects vital for Israeli security. South African resentment is clearly a major factor in the two countries’ lack of strategic collaboration. As with Brazil, economic ties are relatively minor due at least in part to geographic factors. Nor is either country’s Jewish community sufficiently large or endangered to warrant closer attention on Israel’s part along the pattern of, say, its concerns over Russia’s Jews.

Interestingly, despite or alongside this low profile of Israeli-South African relations, Israeli foreign minister Avigdor Lieberman has spearheaded an upgrading of Israel’s relations with a host of African countries in the Sahel and further south. He recently returned from a ten-day “strategic” tour of Rwanda, Ivory Coast, Ghana, Ethiopia and Kenya, and Israel is seeking observer status in the African Union. Lieberman appears to believe, in the spirit of Israel’s periphery doctrine of the 1960s and 1970s, that ties with countries bordering on the Arab world or on hostile Muslim countries will benefit Israel.

Conclusion: benefits and limitations of strategic links with the BRICS

There appear to be two primary strategic reasons for Israel’s developing links with Russia, India and China. One is a drive to give Israel a more balanced set of major international relationships in anticipation of possible European sanctions and U.S. military and economic withdrawal from the Middle East region. The three “RIC” countries may express ritual criticism of Israel’s stance toward the Palestinians, but they do not seek major involvement in the issue and do not threaten to punish Israel economically. This in turn conceivably contributes to the current Israeli government’s readiness to rebuff U.S. peace proposals and EU sanctions and to continue to build West Bank settlements. A second reason for developing BRICS links is the rise in the region of various strains of militant Islam that, from a geostrategic standpoint, appear to Israel to be particularly relevant to the Eurasian land-mass.

Having noted these dynamics, it is important to recall that Israel’s economic and strategic ties with the U.S. and EU still dwarf its ties with the BRICS. Even Israel’s ties with Turkey – a country characterised by “lite” Islamism and official hostility toward Israel – continue to outweigh some of its BRICS links such as trade with Russia. Further, Washington is extremely sensitive to Israel’s strategic links with Russia and its arms sales to China, and does not hesitate to pressure Israel on these and related issues.

To the extent that the Ukraine crisis has moved Russia and China closer together strategically, and in view of the clash between Washington’s “pivot to Asia” and China’s perceived provocations in the East China Sea, Israel’s relations with Beijing and Moscow are a particularly sensitive issue in both Washington and Brussels.

Some Israeli policymakers express disdain for what they consider to be Washington’s mistakes and Europe’s inaction in the Middle East region, against the backdrop of controversial efforts to advance relations with Russia and China. But by linking the two dynamics they risk jeopardising an overwhelmingly major strategic asset in favour of ties that currently reflect far less strategic significance.

Yossi (Joseph) Alpher

Πηγή
The Norwegian Peacebuilding Resource Centre

Yossi Alpher is a former Mossad official and former director of the Jaffee Centre for Strategic Studies at Tel Aviv University. Until recently he co-edited bitterlemons.net. His book Periphery: Israel’s Search for Middle East Allies will be published in February 2015.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Ευρασία.

- Νέο Ανατολικό Ζήτημα.

- Rimland.

- Ανατολική Ευρώπη.

- Πλανητικός Μετασχηματισμός

- Ρωσία.

- Κίνα.

- Ινδία.

- Ουκρανία.

*

- Θα πραγματοποιηθεί η σπουδαιότερη γεωπολιτική εξέλιξη του 21ου αιώνα; Γιατί η 11η Σεπτεμβρίου 2014 μπορεί να αποδειχθεί η καθοριστικότερη στην ιστορία των Η.Π.Α - και πολύ σημαντικότερη από την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

- I) Το Ισραήλ ως έθνος-κράτος, οι παγκόσμιες/περιφερειακές ισορροπίες και η μεταψυχροπολεμική περίοδος και II) Όταν η επαγρύπνηση υπονομεύει την ελευθερία του λόγου.

- Δύο θέσεις: I) Η επιστροφή τής γεωπολιτικής. Η εκδίκηση των ρεβιζιονιστικών δυνάμεων. II) Η ψευδαίσθηση της γεωπολιτικής. Η διαρκής δύναμη της φιλελεύθερης τάξης.

- Η διάσταση του συγχρονισμού τριών ζητημάτων: Το Παλαιστινιακό, το θέμα του Ιράκ και το Κουρδικό, τα Βαλκάνια και ο μαρκοπρόθεσμός στρατηγικός σχεδιασμός των ΗΠΑ.

- Ι) Beginning Of The End? ΙΙ) Indian Foreign Policy: The Cold War Lingers. ΙΙΙ) Modi’s BRICS moment. Ένα Ενδιαφέρον Σχόλιο ως γέφυρα - What Germany has and India lacks. ΙV) The Costs of American Interventionism. V) Barack Obama's Legacy Problem: A Nation in Retreat? Επιλογικές Αναφορές.

- Η έννοια της Προόδου - μέρος α´. Η ευρωπαϊκή δυναμική και η παγκόσμια πολιτική (και Εγγύς καί Μέση Ανατολή).

- I) Why the Ukraine Crisis Is the West’s Fault. The Liberal Delusions That Provoked Putin. II) Russia Assaults Ukraine-and the Liberal World Order. III) Επιλογικές αναφορές.

- Μεσόγειος και Μέση Ανατολή σε μετάβαση: Αντιφάσεις και ανεπάρκειες της μεσογειακής πολιτικής της Ε.Ε. Κύριοι διαχρονικοί στόχοι, επιθυμίες και ανησυχίες, και οι δέκα πληγές της πολιτικής της προς τα μεσογειακά κράτη (απόσπασμα από ομιλία).

- Ι) Clashes with Russia point to globalization’s end ΙΙ) Westphalia with Chinese Characteristics III) The China Model: a Civilizational-State Perspective IV) Zhang Weiwei: The China Wave (video).

- Περί των εξελίξεων στις σχέσεις «Δύσης» και Ρωσίας. Περιφερειακά και παγκόσμια διακυβεύματα και στρατηγικές σημασίες.

- Ιχνηλατώντας το Νέο Ανατολικό Ζήτημα και τις εξελίξεις στα καθ'ημάς, στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή - οδεύοντας προς τη Συρία και το Ιράν.

- Neoconservatism and American Foreign Policy and Why Neoconservatism Still Matters.

- Ι) Το τέλος τής χριστιανοδημοκρατίας. Τι σημαίνει για την Ευρώπη η πτώση τού κινήματος και II) How Obama Is Driving Russia and China Together.

- Ι) Iran, Russia, Gaza: Why They Need to Be Considered Together ΙΙ) What Will Determine a Ceasefire in Gaza ΙΙΙ) The New Thirty Years’ War ΙV) Interview: Will U.S.-Germany Relations Recover?

- I) Η Γάζα και το νέο στρατηγικό «μέτωπο» του Ισραήλ, II) Καλωσορίσατε στην Τρίτη Ιντιφάντα και III) Egypt: still American, Russian, or what?

- Το μέλλον της Ε.Ε, η Ανατολική Ευρώπη -η Ουκρανία- και τα Βαλκάνια, ο Huntington, ο Brzezinski και οι πλανητικές πολιτικές των Η.Π.Α. Τα «Ανθρώπινα δικαιώματα», η «σύγκρουση των πολιτισμών» και τα «Ευρασιατικά Βαλκάνια» ως βαλκανοποίηση της υφηλίου και καλλιέργεια της ελεγχόμενης αναρχίας.

- Ο πόλεμος στη Συρία ή ο πόλεμος για τη Συρία.

- Πέντε σύντομες αναφορές για την Κύπρο και ένα κείμενο για τις ρευστές διεθνείς ισορροπίες.

- Από την πρώην Γιουγκοσλαβία, το Κόσοβο και τη Βοσνία, στην Ανατολική Ευρώπη (και τη Μέση Ανατολή). Η εφαρμογή μιας στρατηγικής και η συνέχεια των «ιδεαλιστικών» και «ρεαλιστικών» στοιχείων της. Το σημείο τομής των γεωπολιτικών κενών και των πεδίων γεωπολιτισμικών αντιπαραθέσεων ή η «σύγκρουση των πολιτισμών», η διεύρυνση του ΝΑΤΟ και της «Δύσης», οι ανταγωνισμοί και τα στοιχεία συνέχειας της ευρασιατικής στρατηγικής των ΗΠΑ.

Εισαγωγή στην πρωτοκαθεδρία της χερσαίας ισχύος και ηπειρωτικές έναντι νησιωτικών μεγάλων δυνάμεων.

September 18, 2014, 3:47 am

≫ Next: Θα πραγματοποιηθεί η σπουδαιότερη γεωπολιτική εξέλιξη του 21ου αιώνα; Γιατί η 11η Σεπτεμβρίου 2014 μπορεί να αποδειχθεί η καθοριστικότερη στην ιστορία των Η.Π.Α - και πολύ σημαντικότερη από την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

≪ Previous: Israel and the BRICS.

$

0

0

.~`~.
I
Εισαγωγή στην πρωτοκαθεδρία της χερσαίας ισχύος

Το παρόν κεφάλαιο αναλύει τους τέσσερις τύπους στρατιωτικής ισχύος μεταξύ των οποίων επιλέγουν τα κράτη -ανεξάρτητη θαλάσσια ισχύς, στρατηγική εναέρια ισχύς, χερσαία ισχύς και πυρηνικά όπλα- προκειμένου να καθορίσει το πώς μπορούν αυτοί οι τύποι να συγκριθούν μεταξύ τους και έτσι να καταλήξει σε έναν χρήσιμο τρόπο μέτρησης της ισχύος.

Στην ανάλυση που ακολούθεί, διατυπώνω δύο κύρια επιχειρήματα. Πρώτον, ότι η χερσαία ισχύς είναι η κυρίαρχη μορφή στρατιωτικής ισχύος στον σύγχρονο κόσμο. Η ισχύς ενός κράτους σε μεγάλο βαθμό συνίσταται στον στρατό ξηράς του και στις αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις πού υποστηρίζούν τις χερσαίες αυτές δυνάμεις. Με απλά λόγια, τα ισχυρότερα κράτη διαθέτουν τους ισχυρότερους στρατούς ξηράς... Δεύτερον, οι μεγάλες υδάτινες εκτάσεις περιορίζουν έντονα τις ικανότητες προβολής ισχύος των χερσαίων δυνάμεων. Όταν αντίπαλοι στρατοί πρέπει να διασχίσουν μια μεγάλη υδάτινη έκταση όπως ο Ατλαντικός ωκεανός ή η Μάγχη, για να επιτεθούν ο ένας στον άλλον, κανείς τους δεν αναμένεται να έχει αρκετή επιθετική ικανότητα εναντίον του αντιπάλου του, ανεξάρτητα από το μέγεθος και την ποιότητα των αντίπαλων στρατών. Η ανασχετική δύναμη του νερού έχει μεγάλη σημασία, όχι μόνο επειδή αποτελεί μια κεντρική πτυχή της χερσαίας ισχύος, αλλά επίσης επειδή έχει σημαντικές συνέπειες για την έννοια της ηγεμονίας.

Ειδικότερα, η παρουσία ωκεανών σε μεγάλο μέρος της επιφάνειας της Γης καθιστά αδύνατον για οποιοδήποτε κράτος να επιτύχει πλανητική ηγεμονία. Ακόμη και το ισχυρότερο κράτος του κόσμου δεν μπορεί να κατακτήσει μακρινές περιφέρειες στις οποίες η πρόσβαση μπορεί να γίνει μόνο με πλοία. Έτσι, οι μεγάλες δυνάμεις μπορούν να ελπίζουν ότι θα κυριαρχήσουν μόνο στην περιφέρεια όπου οι ίδιες βρίσκονται γεωγραφικά, και πιθανώς σε μια γειτονική περιφέρεια στην οποία υπάρχει πρόσβαση δια ξηράς.

Για περισσότερο από έναν αιώνα υφίσταται μια δημόσια συζήτηση μεταξύ των στρατηγικών αναλυτών σχετικά με το ποια μορφή στρατιωτικής ισχύος επιδρά καθοριστικά στην έκβαση ενός πολεμου. Ο Αμερικανός ναύαρχος Alfred Thayer Μahanδιακήρυξε την υπέρτατη σημασία της ανεξάρτητης θαλάσσιας ισχύος στο φημισμένο έργο του με τίτλο The Influence of Sea Power υpon History, 1660-1783 (Η επίδραση της θαλάσσιας ισχύος στην ιστορία, 1660-1783) και στα άλλα γραπτά του. Αργότερα ο Ιταλός στρατηγός Giulio Douhet διατύπωσε το επιχείρημα υπέρ της πρωτοκαθεδρίας της στρατηγικής εναέριας ισχύος στο κλασικό του έργο με τίτλο The Command of the Αir (Η κυριαρχία του αέρα) που γράφτηκε το 1921. Τα έργα των δυο αυτών αναλυτών εξακολουθούν να διαβάζονται ευρέως σε σχολές επιτελών ανά τον κόσμο.

Υποστηρίζω ότι και οι δυο τους κάνουν λάθος: Το αποφασιστικό στρατιωτικό εργαλείο είναι η χερσαία ισχύς. Οι πόλεμοι κερδίζονται από τους μεγάλους στρατούς και όχι από αρμάδες στον αέρα ή στη θάλασσα. Η ισχυρότερη δύναμη είναι το κράτος με τον ισχυρότερο στρατό.

Κάποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι τα πυρηνικά όπλα μειώνουν κατά πολύ τη σημασία της χερσαίας ισχύος, είτε καθιστώντας απαρχαιωμένο τον πόλεμο μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, είτε καθιστώντας την πυρηνική ισορροπία το θεμελιώδες στοιχείο της στρατιωτικής ισχύος σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πόλεμος μεταξύ μεγάλων δυνάμεων είναι λιγότερο πιθανός σε έναν πυρηνικό κόσμο, αλλά οι μεγάλες δυνάμεις εξακολουθούν να ανταγωνίζονται, ενίοτε έντονα, για ασφάλεια ακόμη και κάτω από την πυρηνική σκιά, και ο μεταξύ τους πόλεμος παραμένει πραγματικό ενδεχόμενο. Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ένωση διεξήγαν έναν αδιάλειπτο ανταγωνισμό ασφάλειας επί σαράντα πέντε χρόνια, παρά την παρουσία πυρηνικών όπλων και στις δυο πλευρές. Επιπλέον, με την εξαίρεση του απίθανου σεναρίού όπου μία μεγάλη δύναμη επιτυγχάνει πυρηνική υπεροχη, η πυρηνική ισορροπία ελάχιστη σημασία έχει για τον καθορισμο της σχετικής ισχύος. Ακόμη και σε έναν πυρηνικό κόσμο, οι στρατοί ξηράς και οι αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις που τους υποστηρίζουν, αποτελούν το βασικό συστατικό της στρατιωτικής ισχύος.

Τα πρότυπα συμμαχιών που έλαβαν χώρα κατά τον Ψυχρό Πόλεμο συνηγορούν στο ότι η χερσαία ισχύς είναι το κύριο συστατικό της στρατιωτικής δύναμης. Σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούσαν δυο μεγάλες δυνάμεις, θα περιμέναμε ότι τα άλλα κράτη θα ένωναν τις δυνάμεις τους με την ασθενέστερη μεγάλη δύναμη για να αναχαιτίσουν την ισχυρότερη. Καθ'όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες όχι μόνο ήταν πολύ πλουσιότερες από τη Σοβιετική Ένωση, αλλά επίσης απολάμβαναν ένα σημαντικό πλεονέκτημα σε ναυτικές δυνάμεις, στρατηγικά βομβαρδιστικά και πυρηνικές κεφαλές. Παρ'όλα αυτά η Γαλλία, η Δυτική Γερμανία, η Ιταλία, η Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τελικά η Κίνα, θεώρησαν ότι η Σοβιετική Ένωση και όχι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν το ισχυρότερο κράτος στο σύστημα. Πράγματι, τα κράτη αυτά συμμάχησαν με τις Ηνωμένες Πολιτείες ενάντια στη Σοβιετική Ένωση επειδή φοβούνταν τον σοβιετικό στρατό ξηράς και όχι τον αμερικανικό.

.~`~.
II
Ηπειρωτικές έναντι νησιωτικών μεγάλων δυνάμεων

Η ιστορική εμπειρία καταδεικνύει... τη δυσκολία του να διενεργήσει κανείς έφοδο στο έδαφος μια μεγάλης δύναμης από τη θάλασσα, συγκριτικά με το να εισβάλει κανείς σ'αυτό από την ξηρά. Ειδικότερα, μπορεί κανείς να διακρίνει μεταξύ νησιωτικών και ηπειρωτικών κρατών. Ως νησιωτικό κράτος ορίζεται ένα κράτος πού αποτελεί τη μόνη μεγάλη δύναμη σε μια μεγάλη χερσαία έκταση η οποία περιτριγυρίζεται από ολες τις πλευρές από νερό. Μπορεί να υπάρχουν και άλλες μεγάλες δυνάμεις στον πλανήτη, αλλά θα πρέπει μεγάλες υδάτινες εκτάσεις να τις χωρίζουν από το νησιωτικό κράτος. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιαπωνια είναι προφανή παραδείγματα νησιωτικών κρατών, καθώς το καθένα καταλαμβάνει από μόνο του ένα μεγάλο νησί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι κι αυτές νησιωτική δύναμη, καθώς είναι η μοναδική μεγάλη δύναμη στο Δυτικό Ημισφαίριο. Από την άλλη πλευρά, ως ηπειρωτικό κράτος ορίζεται μια μεγάλη δύναμη πού βρίσκεται γεωγραφικά σε μια μεγάλη χερσαία έκταση στην οποία βρίσκονται επίσης και μία ή περισσότερες άλλες μεγάλες δυνάμεις. Η Γαλλία, η Γερμανία και η Ρωσία είναι προφανή παραδείγματα ηπειρωτικών κρατών.

Οι νησιωτικές μεγάλες δυνάμεις μπορούν να δεχτούν επίθεση μόνο μέσω των υδάτων, ενώ οι ηπειρωτικές δυνάμεις μπορούν να δεχτούν επίθεση, τόσο μέσω της ξηράς όσο και μέσω των υδάτων, αρκεί να μην είναι περίκλειστες. Οι νησιωτικές δυνάμεις μπορούν όμως να δεχτούν επίθεση δια ξηράς από μια μεγάλη δύναμη αν ο εν λόγω αντίπαλος μπορεί να αναπτύξει στρατεύματα στο έδαφος μιας μικρής δύναμης στην πίσω αυλή του νησιωτικού κράτους. Οι νησιωτικές δυνάμεις ανησυχούν γι'αυτή την πιθανότητα και προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι ουδέποτε θα πραγματοποιηθεί. Δεδομένης της ανασχετικής δύναμης τον νερού, θα περίμενε κανείς ότι τα νησιωτικά κράτη θα είναι πολύ λιγότερο ευάλωτα σε επίθεση απ'ό,τι τα ηπειρωτικά κράτη, και ότι τα ηπειρωτικά κράτη θα έχουν δεχτεί πολύ περισσότερες εισβολές δια ξηράς απ'ό,τι διαμέσου των υδάτων.

Για να ελέγξουμε αυτό το επιχείρημα, ας εξετάσουμε εν συντομία την ιστορία δύο νησιωτικών μεγάλων δυνάμεων, του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών, και δύο ηπειρωτικών μεγάλων δυνάμεων, της Γαλλίαςκαι της Ρωσίας, επικεντρώνοντας την προσοχή μας στο πόσες φορές η καθεμιά έχει δεχτεί εισβολή από ένα άλλο κράτος, και στο εάν αυτές οι εισβολές διενεργήθηκαν δια ξηράς ή δια θαλάσσης.

Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες

Μέχρι το 1945, το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μεγάλη δύναμη για περισσότερους από τέσσερις αιώνες, χρονικό διάστημα κατά το οποίο είχε εμπλακεί σε αμέτρητους πολέμους. Όμως, κατά τη διάρκεια της μακράς αυτής περιόδου, ουδέποτε δέχτηκε εισβολή από άλλη μεγάλη δύναμη, πόσο μάλλον από κάποια μικρή δύναμη. Είναι αλήθεια ότι διάφοροι αντίπαλοί του ενίοτε απείλησαν να στείλουν δυνάμεις εισβολής διαμέσου της Μάγχης, αλλά παρ'όλα αυτά κανείς ποτέ δεν εξαπέλυσε αποβατικά σκάφη. Η Ισπανία, για παραδειγμα σχεδίαζε να εισβάλει στην Αγγλία το 1588. Όμως η ήττα της ισπανικής Αρμάδας την ίδια χρονιά ανοιχτά των ακτών της Αγγλίας εξάλειψε τις ναυτικές δυνάμεις που υποτίθεται ότι θα συνόδευαν τον ισπανικό στρατό διαμέσου της Μάγχης. Μολονότι, τόσο ο Ναπολέων, όσο και ο Χίτλερ εξέτασαν το ενδεχόμενο εισβολής στο Ηνωμένο Βασίλειο, κανείς τους δεν έκανε την προσπάθεια.

Όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, έτσι και οι Ηνωμένες Πολιτείεςουδέποτε δέχτηκαν εισβολή αφότου έγιναν μεγάλη δύναμη το 1898 (i). Η Βρετανία εξαπέλυσε έναν μικρό αριθμό μεγάλης κλίμακας επιδρομών εναντίον αμερικανικού εδάφους κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1812, και το Μεξικό επέδραμε στο Τέξας κατά τον πόλεμο του 1846-48. Όμως αυτές οι συγκρούσεις έλαβαν χώρα πολύ προτού οι Ηνωμένες Πολιτείες αποκτήσουν status μεγάλης δύναμης, και ακόμη και τότε ούτε το Ηνωμένο Βασίλειο ουτε το Μεξικό απείλησαν σοβαρά να κατακτήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πιο σημαντικό, δεν έχει υπάρξει σοβαρή απειλή εισβολής στις Ηνωμένες Πολιτείες αφότου έγιναν μεγάλη δύναμη στα τέλη του 19ου αιώνα.

Για την ακρίβεια, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μάλλον η ασφαλέστερη μεγάλη δύναμη στην ιστορία, βασικά επειδή πάντοτε χωριζόταν από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις του κόσμου από δύο γιγαντιαίες τάφρούς - τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό ωκεανό.

Γαλλία και Ρωσία

Η ιστορία δείχνει πολύ διαφορετική όταν εξετάζει κανείς τη Γαλλίακαι τη Ρωσία. Η Γαλλία έχει δεχτεί εισβολή από αντίπαλους στρατούς επτά φορές από το 1792 και μετά, και τις τρεις από αυτές τις φορές κατακτήθηκε. Κατά τη διάρκεια των πολέμων της Γαλλικής Επανάστασης και του Ναπολέοντα (1792-1815), αντίπαλοι στρατοί επιτέθηκαν στη Γαλλία σε τέσσερις διαφορετικές περιπτώσεις (1792, 1793, 1813 και 1815), πετυχαίνοντας τελικά αποφασιστική νίκη επί του Ναπολέοντα κατά την τελευταία εισβολή. Η Γαλλία δέχτηκε εισβολή και ηττήθηκε από την Πρωσία το 1870-71 και δέχτηκε μία ακόμη επίσκεψη από τον γερμανικό στρατό το 1914, παρ'ότι η Γαλλία απέφύγε παρά τρίχα την ήττα στον Α'Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Γερμανία χτύπησε ξανά το 1940, και αυτή τη φορά κατέκτησε τη Γαλλία. Και οι επτά αυτές εισβολές προήλθαν από την ξηρά• η Γαλλία ποτέ δεν έχει δεχτεί εισβολή δια θαλάσσης (ii).

Η Ρωσία, το άλλο ηπειρωτικό κράτος, έχει δεχτεί εισβολή πέντε φορές κατά τους δύο τελευταίους αιώνες. Ο Ναπολέων έφτασε μέχρι τη Μόσχα το 1812, και η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο διενήργησαν έφοδο στη χερσόνησο της Κριμαίας το 1854 (iii). Η Ρωσία δέχτηκε εισβολή και υπέστη αποφασιστική ήττα από τον γερμανικό στρατό στον Α'Παγκόσμιο Πόλεμο. Λίγο αργότερα, το 1921, η Πολωνία, η οποία δεν ήταν μεγάλη δύναμη, εισέβαλε στη νεοϊδρυθείσα Σοβιετική Ένωση. Οι Γερμανοί εισέβαλαν ξανά το καλοκαίρι του 1941, ξεκινώντας μια από τις φονικότερες στρατιωτικές εκστρατείες στην καταγεγραμμένη ιστορία. Όλες αυτές οι εισβολές προήλθαν από την ξηρά, πλην της αγγλογαλλικής επίθεσης στην Κριμαία.

---------------------------------------------------------------

(i) Ο στρατηγός Hans von Seeckt, εξέχων Γερμανός αξιωματικός, επισήμανε το 1916 ότι «δεν μπορούμε να επιτεθούμε στην Αμερική, και μέχρι η τεχνολογία να μας προμηθεύσει με τελείως νέα όπλα, δεν μπορούμε να επιτεθούμε ούτε καν στην Αγγλία».

(ii) Ο συγγραφέας αναφέρει δύο περιπτώσεις τις οποίες αφήνει έξω από την ανάλυση του. Το 1944 η Γαλλία δεν ήταν κυρίαρχο κράτος και το 1918 η Ρωσία βρισκόταν σε εμφύλιο πόλεμο. Και στις δύο περιπτώσεις προηγήθηκε ήττα από την Γερμανία.

(iii) Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως «Ευρώπη», είναι μια πλανώμενη ιστορική και πολιτική αοριστολογία, η οποία προϋπόθεση της έχει ένα μόνο και καθόλου αυτονόητο δεδομένο: ότι οι εκτρωματικές «ισορροπίες» που επετεύχθησαν κάποτε (το 1854) στον μεσογειακό χώρο και δημιούργησαν - παγιούμενες μέσω αυτών - τους δύο παγκόσμιους πολέμους, θα διαρκέσουν επ'άπειρον. Η όλη πολιτική ύπαρξη της Ευρώπης, και της «Δύσεως» γενικότερα, στηρίζεται σε ένα και μόνο γεγονός: στην έκβαση του κριμαϊκού πολέμου - Γεράσιμος Κακλαμάνης.

---------------------------------------------------------------

Συνοψίζοντας, καμιά από τις νησιωτικές μεγάλες δυνάμεις (Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες) δεν έχει δεχτεί ποτέ εισβολή, ενώ οι ηπειρωτικές μεγάλες δυνάμεις (Γαλλία και Ρωσια) έχουν δεχτεί εισβολή συνολικά δώδεκα φορές από το 1792 κι έπειτα. Τα ηπειρωτικά αυτά κράτη δέχτηκαν έφοδο έντεκα φορές δια ξηράς, αλλά μόνο μια διά θαλάσσης. Το δίδαγμα που φαίνεται να προκύπτει είναι ότι οι μεγάλες υδάτινες εκτάσεις καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολο για έναν στρατό να εισβάλει σε έδαφος πού το υπερασπίζεται μια καλά εξοπλισμένη μεγάλη δύναμη.

John Mearsheimer

Η Τραγωδία της Πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων
Εκδ. Ποιότητα

*
**
*

Ο στρατιωτικός ιστορικός John Keegan εξηγούσε ότι η Μεγάλη Βρετανία και οι ΗΠΑ μπορούσαν να προασπίζονται την ελευθερία μόνο διότι η θάλασσα τις προστάτευε «από τους επίγειους εχθρούς της ελευθερίας». Ο Alexander Hamilton παρατηρούσε ότι η εάν η Βρετανία δεν ήταν νησί, τότε τα στρατιωτικά κατεστημένα του θα ήταν το ίδιο δεσποτικά με αυτά της ηπειρωτικής Ευρώπης και η Βρετανία «κατά πάσα βεβαιότητα θα είχε γίνει θύμα της απόλυτης εξουσίας ενός μόνο ανθρώπου».

Robert Kaplan

Ο λεγόμενος ιμπεριαλισμός σαν νόημα είναι πολύ απλούστερος από όσο αφήνουν οι σχετικές θεωρίες νά νομισθή. Ιμπεριαλισμός σημαίνει ανταλλαγή βιομηχανικών προϊόντων μέ προϊόντα τροφής. Για να προκύψει όμως αυτή η ανταλλαγή ως διαδικασία, είναι φανερό ότι αυτοί πού έχουν τήν τροφή πρέπει νά αποκτήσουν τέτοιες κοινωνικές σχέσεις, ώστε νά χρειάζωνται τά βιομηχανικά προϊόντα... Ένας από τούς βασικούς λόγους τής χωρίς περίσκεψη ιμπεριαλιστικής τροπής τής νεώτερης ιστορίας είναι το γεγονός (και εξ αιτίας άκριβώς αυτού) οτι πρωτοπόρος στόν τομέα της τεχνολογικής έξελίξεως ευρέθηκε το φτωχότερο σε φυσικούς πόρους ευρωπαϊκο κράτος, δηλαδή η Αγγλία. Τήν τροφή της η Αγγλία (πλην του ψαριού) έπρεπε νά την εισαγάγη σχεδόν καθ'όλοκληρίαν. Μόνο κατά τόν δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η Γη στήν χώρα αυτή απέκτησε ένα νόημα διάφορο τών πάρκων και τών χώρων ιππασίας, ενώ βέβαια οι ναυτικές ανάγκες του παρελθόντος έφεραν μιαν άποδάσωση άνω του 90%. Ο έξαστισμός, συνεπώς, και η συγκέντρωση βιομηχανικού προλεταριάτου στήν Αγγλία υπήρξαν πράγματα ευκολώτερα άπ'ό,τι στις χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης. Αλλά ένας αστικός πληθυσμός πού εξαρτάται αποκλειστικώς από την είσαγωγή τροφής, αναγκαστικά ώς μόνη λύση έχει τόν ιμπεριαλισμό. Γι'αυτόν ακριβώς τόν λόγο η Αγγλία δέν μπόρεσε νά δημιουργήση αυτοκατορία. Πλήν τής ανομοιογενείας τών πληθυσμών, η λογική του γραφείου, η οποία έπρεπε διά τής βίας να εφαρμοσθή στήν πράξη, σύμφωνα μέ τις αρχές τής ιμπεριαλιστικής τακτικής, απέκλειε κάθε πιθανότητα πολιτιστικής επικοινωνίας. Οι αυτοκρατορίες όμως δημιούργουνται ακριβώς διά της δυνατότητος της πολιτιστικής αλληλεπίδρασης... Η ίμπεριαλιστική συμπεριφορά, αντίθετα, των νεωτέρων αιώνων είχε ως έμβλημα την «πολιτιστική αποστολή» και ο μεγάλος Ιστορικός Μακώλεϋ έλεγε πώς οι Ινδοί πρέπει να θεωρηθούν ως «Άγγλοι άλλου χρώματος». Δεν είναι τυχαίο, ότι κατά τον 19ον αι. πού η Αγγλία γίνεται η προεξάρχουσα χώρα τής Ευρώπης, έν αντιθέσει προς παλαιότερες εποχές, η έννοια της Ευρώπης διαρκώς μικραίνει, γιά νά καταλήξει τελικώς στήν συγχυσμένη έννοια της σήμερον και με τήν ίδια πάντα αδιέξοδη ιδεολογία. Το μεταπολεμικό ιδεολόγημα της «Ευρώπης» (περί ου κατωτερω) έγινε σημερα «Ευρωπαϊκή Ένωση» με την ίδια ιδεολογία παροχής «ελπίδων», της «φιλελέυθερης αναπτύξεως» και της «προόδου». Αλλά αν «αναπτυχθή» ο Τούρκος κατά την τρέχουσα έννοια του αδέσποτου καπιταλισμού, τι θα τρώη ο Βέλγος;

Μέσα στίς διαπλοκές της ευρωπαϊκής ιστορίας, την ίδια εξέλιξη ακολούθησαν και οι άλλες χώρες της δυτικής Ευρώπης. Εκατάντησαν άκρως ευαίσθητες και εξαρτώμενες στό θέμα της διατροφής των μεγαλουπόλεων, με μιαν ιδεολογία λιμπεραλισμού στην παραγωγή, η οποία ελάχιστα τους επέτρεπε την εξεύρεση μιάς ιστορικής πολιτικής συνδυασμού τών πραγμάτων... Διά της «παγκόσμιας οικονομίας» είναι βέβαια απολύτως δυνατόν ο Βέλγος ή ο Ολλανδός να τρώνε πορτοκάλια Αλγερίας και να τα ονομαζουν πορτοκάλια Ισπανίας, ή λεμόνια Ελλάδος και Τουρκίας και να τα όνομάζουν λεμόνια Ισραήλ. Όπως επίσης είναι δυνατόν ο Ολλανδός να τρώη φρέσκια φυσική ντομάτα Κρήτης και ο Κρητικός χημική ντομάτα Ολλανδίας. Διά της «παγκόσμιας οικονομίας» και τών «εθνικών κυβερνήσεων», διά τών συνθημάτων της «προόδου» και της «δημοκρατίας», αυτά είναι δυνατά. Το μόνο μειονέκτημα που έχουν είναι να προϋποθέτουν σιωπηρώς τον πόλεμο και να μην αποτελούν πολιτική ιστορικής προοπτικής. Η πολιτική ορολογία γιά τούς μεσογειακούς χώρους (τα Βαλκάνια «η πόρτα τής Εύρώπης», ολόκληρη η Μεσόγειος «γραμμή ασφαλείας της Ευρώπης», καθώς είδαμε, οι ισλαμικές χώρες της Μεσογείου «το μαλακόν υπογάστριον της Ευρώπης»), η αοριστολογία που αυτή ενέχει και της οποίας προϋπόθεση και συμπλήρωμα είναι οι διάφορες «επιστημονικές» εξειδικεύσεις, ένα δηλοί σαφώς, που άλλωστε αποτελεί και πρακτικό δεδομένο: ότι δέν υπάρχει καμμία ευρωπαϊκή πολιτική ή έστω στοιχειώδης πρόταση για κανένα από τα σύγχρονα προβλήματα του κόσμου.

Γεράσιμος Κακλαμάνης

Όποιος πιστεύει ότι η «γνώση» και η «πληροφορία» έκανε παρωχημένα τα ζητήματα του χώρου και των πρώτων υλών, απλώς έχει πέσει θύμα της ιδιοτελούς μυθολογίας του κυβερνοχώρου που σήμερα είναι της μόδας. Οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες μέσω των επιστημόνων και των μελλοντολόγων τους εξαγγέλλουν την «κατάλυση της ύλης», διατηρούν ταυτόχρονα ένα πλανητικό στρατιωτικό-πολιτικό δίκτυο που τους διασφαλίζει την προνομιακή πρόσβαση προς τους νευραλγικούς πόρους. Αμερικανοί και Ιάπωνες εκμεταλλεύθηκαν ταχύτατα την εξασθένιση και κατόπιν κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης προκειμένου να εισβάλλουν οικονομικά στη Σιβηρία, αρχικά υπό τη μορφή της ανηλεούς αποψίλωσης του δασικού της πλούτου, αλλά έχοντας πάντοτε κατά νούν τα τεράστια αποθέματα αρκτικού πετρελαίου και βιομηχανικά-στρατηγικά σημαντικών μεταλλευμάτων... Καμία τεχνογνωσία και κανένας κυβερνοχώρος δεν θα μπορέσει να περιφρουρήσει την οικονομική θέση της Ιαπωνίας μέσα στον κόσμο, αν το νησιώτικο της κράτος αποκοπεί πλήρως και με συνέπεια από όλες τις πρώτες ύλες. Και αντίστροφα: χωρίς το δικό τους τεράστιο δυναμικό σε υλικούς πόρους και χωρίς την πολιτική-στρατιωτική κάλυψη της πρόσβασης τους προς τους εκάστοτε αναγκαίους πόρους σ'ολόκληρο τον πλανήτη, οι Ηνωμένες Πολιτείες ποτέ δεν θα είχαν καταστεί ο πρωτοπόρος του κυβερνοχώρου. Άλλωστε την πρόσβαση αυτή διαφυλάσσουν επαγρυπνώντας νυχθημερόν, και απ'αυτό επωφελούνται ίσαμε σήμερα Δυτικοευρωπαίοι και Ιάπωνες. Η σημερινή κατάσταση διόλου δεν συνιστά βέβαια εγγύηση για το μέλλον.

Παναγιώτης Κονδύλης

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Οι κλασικές γεωπολιτικές θεωρίες και οι παγκόσμιες στρατηγικές. Ratzel, Kjellén, Mackinder, Haushofer, Spykman, Mahan, de Seversky.

- Πόλεμος και -συστημική- αλλαγή στη διεθνή πολιτική. Αλλαγή στη διακυβέρνηση ενός διεθνούς συστήματος.

- Εισαγωγή στην αμερικανική στρατηγική, την Ευρασία και τη συσχέτιση του ΟΑΣΕ με τα θεμελιώδη δικαιώματα και το πεδίο διαχωρισμού Βορρά-Νότου.

- Τελικά, οι Η.Π.Α βρίσκονται σε παρακμή ή μόλις τώρα αρχίζει η ακμή τους; - δυο προσεγγίσεις - Ο «αετός» σε κάθοδο ή μόλις τώρα εκκινεί η άνοδος του; - Μέρος πρώτο.

- Εισαγωγή στα -στοιχειώδη- περί της ευρασιατικής στρατηγικής της Γερμανίας...

- Θα πραγματοποιηθεί η σπουδαιότερη γεωπολιτική εξέλιξη του 21ου αιώνα; Γιατί η 11η Σεπτεμβρίου 2014 μπορεί να αποδειχθεί η καθοριστικότερη στην ιστορία των Η.Π.Α - και πολύ σημαντικότερη από την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

- Δύο θέσεις: I) Η επιστροφή τής γεωπολιτικής. Η εκδίκηση των ρεβιζιονιστικών δυνάμεων. II) Η ψευδαίσθηση της γεωπολιτικής. Η διαρκής δύναμη της φιλελεύθερης τάξης.

*

- Η.Π.Α

- Γαλλία

- Ρωσία

- Για το «γερμανικό ζήτημα».

*

- Γιατί ο φιλελευθερισμός αρέσει στους Αμερικανούς -ή γιατί δεν αρέσει ο ρεαλισμός- και η ρητορική εναντίον της πρακτικής.

- Ευρώπη, Ρωσία και Ουκρανία - α´ και Βορειοανατολική Ασία, Κίνα και Ιαπωνία - α´.

- Περί εθνικισμού, δημοκρατικής ιδεολογίας -«τέλους της ιστορίας»- του Fukuyama, και χειρισμού της Μέσης Ανατολής από τους ουιλσονιανούς ιδεαλιστές και τους νεοσυντηρητικούς. Η προσέγγιση του εριστικού κ. John Mearsheimer και σύγκριση του έργου του με αυτό του Kenneth Waltz.

- Ένας αιώνας μετά την έναρξη του Α'Παγκοσμίου Πολέμου. Γερμανία (1862-1945). Στόχοι και αντίπαλοι. Το γερμανικό ιστορικό επέκτασης.

- Μεσευρώπη (Mitteleuropa), Πανευρώπη και τρέχουσα κρίση.

- Friedrich Ratzel, Μεσευρώπη (Mitteleuropa) και «Ευρωπαϊκή Ένωση».

- I) Why the Ukraine Crisis Is the West’s Fault. The Liberal Delusions That Provoked Putin. II) Russia Assaults Ukraine-and the Liberal World Order. III) Επιλογικές αναφορές.

- Είπαν ή έγραψαν... για το «ευρασιατικό προγεφύρωμα».

- Μια ομιλία και δύο άρθρα για τα ΡωσοΟυκρανικά, διανθισμένα από ορισμένες κονδυλικές -και άλλες- επισημάνσεις.

- Μια σύντομη αναφορά στη σχέση κράτους, αναρχίας και ρεαλισμού. Μια κλασική παρερμηνεία.

- Είπαν... για τις εξελίξεις στη Συρία και τις παγκόσμιες εξελίξεις - ή για τον πλανητικό μετασχηματισμό.

- Μικρά για την Ιαπωνία.

- Για την Ιαπωνία - μέρος α'.

- Η.Π.Α και Κίνα -μέρος πρώτο.

- Τρία κείμενα με αφορμή τα ρωσοκριμαϊκά. Why Crimea Matters to America and Asia, Obama vs. Putin: The mismatch και Η Κριμαία και η... εκδίκηση της γεωγραφίας.

- Ο Ανατολικός Χριστιανισμός, «Παγκόσμια Οικονομία» και Μεσόγειος.

- Η Ευρώπη στο κατώφλι του 21ου αιώνα: μια κοσμοϊστορική και γεωπολιτική θεώρηση

- Άναρχες τάξεις και ισορροπίες ισχύος - μέρος α´. Βία στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, αλληλεξάρτηση και ολοκλήρωση, οι αρετές της αναρχίας - διαφορές εθνικών και διεθνών δομών, άναρχων και ιεραρχικών πεδίων, εσωτερικών και εξωτερικών υποθέσεων.

- Άναρχες τάξεις και ισορροπίες ισχύος - μέρος β´. Πρόσδεση στο άρμα του ισχυρότερου και εξισορρόπηση στο εσωτερικό και το εξωτερικό, στα κόμματα και τα κράτη.

Θα πραγματοποιηθεί η σπουδαιότερη γεωπολιτική εξέλιξη του 21ου αιώνα; Γιατί η 11η Σεπτεμβρίου 2014 μπορεί να αποδειχθεί η καθοριστικότερη στην ιστορία των Η.Π.Α - και πολύ σημαντικότερη από την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

September 1, 2014, 1:45 am

≫ Next: Κίνα και δυτικο(ευρω)κεντρικός επαρχιωτισμός. Μια σύντομη αναφορά.

≪ Previous: Εισαγωγή στην πρωτοκαθεδρία της χερσαίας ισχύος και ηπειρωτικές έναντι νησιωτικών μεγάλων δυνάμεων.

$

0

0

.~`~.
I
Μια ιστορική πρόσκληση

Το διεθνές σκηνικό γνωρίζουμε όλοι ότι βρίσκεται σε κατάσταση δύσκολων και ανατρεπτικών αποφάσεων. Ο πρόεδρος Ομπάμα και οι ηγέτες της Ε.Ε. κατηγορούνται πως είναι υπεύθυνοι για μεγάλο μέρος σειράς κρίσεων: Ουκρανία, Λιβύη, Ιράκ, Γάζα, Αφγανιστάν. Αποφάσεις που πάρθηκαν εν θερμώ ή από λάθος εκτιμήσεις και αντιλήψεις για κοινωνίες με δομές τελείως διαφορετικές από αυτές της Δύσης, δημιούργησαν ακολουθία κρίσεων, οι οποίες αυτήν τη στιγμή βρίσκονται όλες σε εξέλιξη.

Η ταχύτητα της εξάπλωσης των συγκρούσεων και το βάθος των ανακατατάξεων έχουν φέρει τις ηγεσίες των ισχυρών της Δύσης σε δύσκολη θέση και τώρα πια δεν υπάρχει περιθώριο για αναίμακτες ή ασήμαντες παρενέργειες από τις κρίσεις αυτές. Πρέπει να αναγνωρίσουμε, όμως, πως μερικές από τις ανακατατάξεις αυτές που ήδη έγιναν και άλλες οι οποίες θα γίνουν δεν είναι πάντα δυνατόν να αποφευχθούν. Η Ιστορία γράφεται με μια δυναμική η οποία ξεπερνά σχεδιασμούς ή το δέον ως συμφέρον.

Στις 25 Απριλίου του 1996 δημιουργήθηκε ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σανγκάης (ΟΣΣ) με μέλη τις Κίνα, Ρωσία, Κιργιστάν, Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν και Τατζικιστάν. Υπάρχουν επίσης πέντε μέλη παρατηρητές: Ινδία, Πακιστάν, Αφγανιστάν, Ιράν και Μογγολία. Η επίσημη συμφωνία δεν έχει στρατιωτικό χαρακτήρα, αλλά χαρακτήρα συνεργασίας και ανάπτυξης μεταξύ των χωρών αυτών, ωστόσο υπάρχουν άρθρα και για στρατιωτική συνεργασία σε περίπτωση που δεχτούν απειλές οι χώρες αυτές. Το καταστατικό απαγορεύει τη χρήση ή απειλή βίας μεταξύ των μελών και εγγυάται την εδαφική ακεραιότητα και ανεξαρτησία των μελών. Ο ΟΣΣ δεν είναι ένα αντίστοιχο ΝΑΤΟ της Ασίας. Είναι μια συμφωνία διατήρησης των συμφερόντων της Κίνας στην Κεντρική Ασία, όπως και περιορισμού της επιρροής των ΗΠΑ στην περιοχή, η οποία παραδοσιακά είναι ο Δρόμος του Μεταξιού, δηλαδή η οδός επικοινωνίας Κίναςκαι Ευρώπης.

Από την άλλη μεριά, ο Οργανισμός Συμφωνίας Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ, δημιουργήθηκε τον Μάιο του 1992 από: Ρωσία, Λευκορωσία, Τατζικιστάν, Κιργιστάν, Αρμενία και Καζακστάν) είναι μια αμυντική στρατιωτική συμφωνία, η οποία εγγυάται την εδαφική ακεραιότητα των μελών, με υποχρέωση στρατιωτικής βοήθειας σε περίπτωση επίθεσης. Ο ΟΣΣΑ, μετά την κρίση στην Ουκρανία, δήλωσε ότι διακόπτει κάθε επαφή με το ΝΑΤΟ και προσβλέπει στον ΟΣΣ (Οργανισμός Συνεργασίας της Σανγκάης).

Πριν από λίγες εβδομάδες, στην Ινδία, ο Ναρέντρα Μόντιεξελέγη πρωθυπουργός με μεγάλη πλειοψηφία. Είναι πολιτικός με αμφιλεγόμενο παρελθόν μεταξύ ανάπτυξης και εθνικισμού. Η πρώτη του πράξη ήταν να μην επικυρώσει τη συμφωνία γεωργικών προϊόντων του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου, γιατί ακύρωνε την πολιτική της Ινδίας για πλήρη επάρκεια παραγωγής σιταριού.

Στις 29/7-1/8 έγινε στο Ντουσανμπέ η σύνοδος των χωρών του ΟΣΣ, η οποία αποφάσισε να καλέσει και να δεχτεί ως μέλη του Οργανισμού τις Ινδία, Πακιστάν, Μογγολία, Αφγανιστάν και Ιράν. Αυτή η απόφαση αποτελεί τη σπουδαιότερη γεωπολιτική εξέλιξη του 21ου αιώνα και ο απόηχός της θα φτάσει μέχρι την Ουάσινγκτον και την Ε.Ε. Κατ’ αρχάς αποτελεί καίρια αλλαγή της κινεζικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία θεωρούσε την Ινδία Δούρειο Ιππο των ΗΠΑ εάν συμμετείχε στον ΟΣΣ. Πρέπει να γνωρίζουμε πως ο Μόντι είχε γίνει δεκτός στο Πεκίνο τρεις φορές πριν αναλάβει πρωθυπουργός. Μέχρι να δει τον Ομπάμα θα έχει ήδη συναντηθεί με τον πρόεδρο Σι δύο φορές. Στη συνάντησή τους στη Φορταλέζα της Βραζιλίας συζητήθηκε το θέμα της συμμετοχής της Ινδίας στον ΟΣΣ. Εκεί συνάντησε και τον πρόεδρο Πούτιν.

Τι άλλαξε, όμως, τη θέση της Κίνας ως προς την πολιτική θέση της Ινδίας; Προφανώς η βεβαιότητά τους πως ο Μόντι θα ακολουθήσει μια πραγματικά ανεξάρτητη πολιτική στη διεθνή σκηνή. Η Ρωσίαείχε προσπαθήσει να πείσει την Κίνα για την είσοδο της Ινδίας στον ΟΣΣ, όπως και η Κίνα προσπαθούσε να πείσει τη Ρωσία για την είσοδο του Πακιστάν. Είναι προφανές πως και οι δύο πείστηκαν από τα τελευταία γεγονότα στην Ουκρανία και τις διακηρύξεις περί του Αξονος στην Ασία να προσκαλέσουν επισήμως και τους δύο, όπως και το Ιράν, το οποίο αποτελεί βέβαια έναν άλλο κρίκο στη διεθνή σκηνή, με έντονη την ανεξάρτητη εξωτερική του πολιτική και κυρίως έναντι των ΗΠΑ.

Εάν τον Σεπτέμβριο στο Ντουσανμπέ η Ινδία γίνει επίσημα μέλος του ΟΣΣ, οι τεκτονικές πλάκες της διεθνούς ισορροπίας δυνάμεων θα μετακινηθούν, με ιστορικές παρενέργειες για την Ασία και τον κόσμο ολόκληρο.

Ενα άμεσο αποτέλεσμα θα είναι πως οι κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία θα καταστούν ανενεργές και το ίδιο θα ισχύσει και για το Ιράν. Ενα δεύτερο είναι πως με τη συμμετοχή του ΟΣΣΑ (Οργανισμός Συμφωνίας Συλλογικής Ασφάλειας) στον ΟΣΣ (Οργανισμός Συνεργασίας της Σανγκάης) το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να προχωρήσει πέραν του Καυκάσου. Η Κεντρική Ασία θα ελέγχεται πλήρως από τον ΟΣΣ. Τρίτον, ο ΟΣΣΑ επεκτείνεται πέραν της Κεντρικής Ασίας και φτάνει στα νερά της Αραβικής θάλασσας και του Ινδικού Ωκεανού. Η Ασία γίνεται μια γιγαντιαία περιοχή συνεργασίας με τέσσερις πυρηνικές δυνάμεις και μία εν δυνάμει, το Ιράν.

Βέβαια, η συνύπαρξη Περσίας-Πακιστάν-Αφγανιστάν σε αυτόν τον Οργανισμό δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Πέραν της διαίρεσης σε σουνίτες-σιίτες υπάρχουν εδαφικές και εθνικές πολιτικές, όπως και τεράστιες διαφορές μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Αν το κινεζικό όραμαγια μια οικονομική αναγέννηση της Ασίας γίνει καίριο ζητούμενο του νέου ΟΣΣΑ, τότε πολλές από τις εντάσεις και εχθρότητες της περιοχής θα υποβαθμιστούν. Η Κίνα παραμένει ακλόνητη στο δόγμα να γίνει μεγάλη οικονομική δύναμη. Για να το επιτύχει θα κάνει πολλές υποχωρήσεις, αλλά ποτέ σε θέματα εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας της πολιτικής της. Αν όντως ο Μόντι βάλει την Ινδία στον ΟΣΣΑ στη σύνοδο του Ντουσανμπέ τον Σεπτέμβριο, λίγες μέρες πριν δει τον Ομπάμα, τότε οι ισορροπίες δυνάμεων θα έχουν αλλάξει ριζικά.

Νικολάος Μπινιάρης
Εφημερίδα των Συντακτών

.~`~.
II
Delhi gears to join China-Russia club - America sniffs Nato ‘counterweight’

India is preparing to join the influential Shanghai Cooperation Organisation (SCO) strategic grouping, currently led by China and Russia, just days ahead of the Prime Minister’s September visit to the US where his bonhomie with Moscow has already triggered unease.

The SCO has informed New Delhi that it plans to approve documents making India a full member at a September 11-12 summit in Dushanbe, Tajikistan, senior officials have told The Telegraph. Iran, Pakistan and Mongolia will join India as new members of the grouping, now made up of Russia, China, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan and Tajikistan.

America views the SCO as a potential post-Cold War counter-balance to Nato, and Beijing and Moscow have accused Washington of trying to split the grouping. Unlike Nato, the SCO has so far not engaged in military action beyond joint exercises.

India and the three other nations on the cusp of joining are currently observer states at the SCO, and China had till now been ambivalent about offering full membership to India despite Russian backing for New Delhi. However, keen not to alienate the new Indian Prime Minister, China joined the other members to back the expansion move at a meeting of the grouping’s foreign ministers on July 31.

Indian foreign minister Sushma Swaraj is expected to travel to Dushanbe for the September meeting where India’s membership will likely receive a formal stamp of approval. If the new members’ formal induction is completed at Dushanbe, Modi may travel in December to Astana, Kazakhstan, where the heads of government of all the SCO’s member states will meet, officials said.

“China supports the SCO summit in Dushanbe to complete the legal preparation of the expansion of the SCO members, thus to open up new ways to absorb new members,” a senior Chinese diplomat quoted his country’s foreign minister, Wang Yi, as telling the July 31 meeting.

India has been keen to join the SCO since it first became an observer in 2005. However, tensions within the grouping’s members on the countries to be allowed entry under any expansion had so far prevented the absorption of any new full member.

Over the past two years, as Russia and the US have returned to near-Cold War brinkmanship, both have turned to India as a critical nation whose support could tilt the balance of opinion among the developing countries, which make up most of the world.

The stalemate at the SCO — with China cautious about India’s entry, Russia uncertain about Pakistan’s, and all the members concerned about the implications of fully embracing Iran — suited the US well.

But global fissures have only deepened over the past two years, frequently placing China, Russia and India together against the US — as in Syria and Ukraine, where New Delhi backed Moscow over Washington.

China is also convinced that it has a potential friend in Narendra Modi despite his election speeches critical of Beijing. China had welcomed Modi with open arms three times when he was Gujarat chief minister — at a time Washington treated him as a pariah and refused him a visa. Chinese President Xi Jinping signalled his intent to pull India closer when he indicated to Modi that Beijing was willing to consider expanding the SCO. This was when the two met on the margins of the BRICS summit in Brazil last month. Xi is expected to visit India in September.

India’s entry into a strategic grouping that will include three nations that America wants to distance from its allies — Russia, China and Iran— will almost certainly upset fence-sitters in the US establishment, already unsure of the fruits of courting India over the past decade.

“New Delhi has given Russia’s aggression in Crimea implicit approval and strongly opposed sanctions on Moscow, calling Moscow’s interests in Crimea legitimate,” Steve Chabot, the Republican chairman of a key foreign affairs panel of the US House of Representatives, told senior members of the Obama administration last month.

The administration officials were deposing before the panel ahead of secretary of state John Kerry’s visit to India for the India-US strategic dialogue last week. “Can the US trust India to be a reliable partner on significant geopolitical challenges if, for example, we can’t get India’s support on this growing crisis?” Chabot asked.

“And has the Malaysian airliner shoot-down changed India’s attitude at all in this particular area?”

Kerry and the US received the answer to where India would stand on sanctions against Russia during the strategic dialogue when Sushma bluntly said that India’s foreign policy was “not flexible”. Kerry accepted that he was disappointed but appeared resigned to India’s decision. “We would obviously welcome India joining in with us with respect to that (the sanctions),” Kerry said. “But it is up to them. It is India’s choice.”

Charu Sudan Kasturi
The Telegraph India

---------------------------------------------------------------

Οι ριζοσπάστες παγκοσμιοποιητές, όπως και οι συντηρητικοί, είναι μυθοπλάστες που χρησιμοποιούν τα σύγχρονα μαζικά μέσα ενημέρωσης και τις επικοινωνίες και τα συνέδρια, για να δημιουργήσουν πολύπλοκες άμυνες γύρω από τις βασικές δομές της πολιτικής και πνευματικής κυριαρχίας... Η ανάγκη για περιφερειακή ενίσχυση είναι αληθινή όχι τόσο για τον κόσμο ως σύνολο αλλά για τα δύο τρίτα του που είναι φτωχά και διαιρεμένα. Το υπόλοιπο ένα τρίτο είναι καλά οργανωμένο και μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να κινητοποιηθεί τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά παρά τις συγκρούσεις ισχύος και τους ιστορικούς ανταγωνισμούς.

Rajni Kothari

Ο Kothari γράφει ότι αυτός και οι Ινδοί συνάδελφοι του «αποστρέφονται τα κενά λόγια των ευκατάστατων, οργισμένων ανθρώπων του βόρειου ημισφαιρίου, που μεταβαίνουν από ήπειρο σε ήπειρο σε μια προσπάθεια να μεταμορφώσουν ολόκληρο τον κόσμο - κάτι που αποτελεί την τελευταία παραλλαγή της αίσθησης της ευθύνης των λευκών».

Hedley Bull

---------------------------------------------------------------

.~`~.
III
SCO and Mackinder’s prophecy

There will be a defining geopolitical event next month when India, Pakistan, Iran and Mongolia become full members of the Shanghai Cooperation Organisation (SCO). This will increase the population of SCO members to an estimated 3.05 billion. We should care about this because it is the intention of the SCO to do away with the US dollar for trade settlement.

The nations joining in September are currently designated as Observer States and the only one left will be Afghanistan, which will presumably join when it can untie itself from NATO. Dialog Partners, defined as states which share the goals and principals of the SCO and wish to develop mutually beneficial relations, include Belarus Sri Lanka and Turkey. Turkey is of special interest because it has been a long-standing NATO member. It had hoped to join the EU but it became clear that this was never going to happen. Instead under the leadership of Recep Erdoğan Turkey is moving towards the SCO.

Erdoğan was re-elected earlier this month by a comfortable majority and it will be interesting to see how quickly Turkey's new alignment evolves. Erdoğan must be aware that Asia is on the up while the EU declines (i - ii - iii - iv), in which case Turkey as a front-line state is better off joining the SCO.

The SCO's influence extends beyond its boundaries, with China and India's diasporas populating much of the rest of south-east Asia. SCO members, particularly China and India, are also the largest consumers of Middle Eastern energy. And because they write the biggest cheques they have primacy over the west, so the swing away from the petro-dollar towards Asia is in the making. China also has sub-Saharan Africa sewn up, securing vital minerals such as copper from Zambia.

We must also consider why Russia is aggressively driving the pace of the SCO's development, and it's not just to escape the west's economic sanctions as many observers think. Fundamentally the SCO is about resources and the production of goods: Russia controls Asia's resources and China turns them into goods.

One of the first persons to identify the geopolitical importance of Russia's resources was Halford Mackinder in a paper for the Royal Geographical Society in 1904. He later developed it into his Heartland Theory. Mackinder argued that control of the Heartland, which stretched from the Volga to the Yangtze, would control the "World-Island", which was his term for Europe, Asia and Africa. Over a century later, Mackinder's theory resonates with the SCO.

The underlying point is that North and South America, Britain, Japan and Australasia in the final analysis are less important than Mackinder's World-Island. There was a time when British and then American primacy outweighed its importance, but this is no longer true. If Mackinder's theory is right about the overriding importance of undeveloped resources, Russia with the backing of the SCO's members is positioned to become the most powerful nation on earth.

The SCO is the greatest challenge yet mounted to American economic power, and Russia and China are clearly determined to ditch the dollar. We don't yet know what will replace it. However, the fact that the Central Bank of Russia and nearly all the other central banks and governments in the SCO have been increasing their gold reserves could be an important clue as to how the representatives of 3 billion Euro-Asians see the future of trans-Asian money.

Alasdair Macleod
GoldMoney

...despite the differences, the SCO’s importance cannot be understated. The region covers almost 60 percent of the total Eurasian landmass, with over 1.5 billion in population, including some of the world’s leading energy-rich nations.

The Diplomat

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Ι) Beginning Of The End? ΙΙ) Indian Foreign Policy: The Cold War Lingers. ΙΙΙ) Modi’s BRICS moment. Ένα Ενδιαφέρον Σχόλιο ως γέφυρα - What Germany has and India lacks. ΙV) The Costs of American Interventionism. V) Barack Obama's Legacy Problem: A Nation in Retreat? Επιλογικές Αναφορές.

- Οι κλασικές γεωπολιτικές θεωρίες και οι παγκόσμιες στρατηγικές. Ratzel, Kjellén, Mackinder, Haushofer, Spykman, Mahan, de Seversky.

- Ι) Clashes with Russia point to globalization’s end ΙΙ) Westphalia with Chinese Characteristics III) The China Model: a Civilizational-State Perspective IV) Zhang Weiwei: The China Wave (video).

*

- Η Ευρώπη στο κατώφλι του 21ου αιώνα: μια κοσμοϊστορική και γεωπολιτική θεώρηση

- Εισαγωγή στην αμερικανική στρατηγική, την Ευρασία και τη συσχέτιση του ΟΑΣΕ με τα θεμελιώδη δικαιώματα και το πεδίο διαχωρισμού Βορρά-Νότου.

- Τρεις δυνητικές απειλές για την πρωτοκαθεδρία του κυρίαρχου.

- Εισαγωγή στα -στοιχειώδη- περί της ευρασιατικής στρατηγικής της Γερμανίας και γιατί η σύγκλιση θρέφει την σύγκρουση. Η εξομοίωση θα απομακρύνει την Κίνα από τις Η.Π.Α.

- Είπαν ή έγραψαν... για το «ευρασιατικό προγεφύρωμα».

- Πλανητικός μετασχηματισμός - Tο τέλος του μακρού 20ού αιώνα.

*

- Τελικά, οι Η.Π.Α βρίσκονται σε παρακμή ή μόλις τώρα αρχίζει η ακμή τους; - δυο προσεγγίσεις - Ο «αετός» σε κάθοδο ή μόλις τώρα εκκινεί η άνοδος του; - Μέρος πρώτο.

- When China Rules the World: the End of the Western World and the Birth of a New Global Order.

- Για τον γυάλινο πύργο'μικρά «ευρωπαϊκά» γ´. The Decline of Europe - Interview with Historian Walter Laqueur.

- Η κατάρρευση του ευρωπαϊκού συστήματος.

- Το μέλλον της Ε.Ε, η Ανατολική Ευρώπη -η Ουκρανία- και τα Βαλκάνια, ο Huntington, ο Brzezinski και οι πλανητικές πολιτικές των Η.Π.Α. Τα «Ανθρώπινα δικαιώματα», η «σύγκρουση των πολιτισμών» και τα «Ευρασιατικά Βαλκάνια» ως βαλκανοποίηση της υφηλίου και καλλιέργεια της ελεγχόμενης αναρχίας.

- Neoconservatism and American Foreign Policy and Why Neoconservatism Still Matters.

- How Western Is Germany? Russia Crisis Spurs Identity Conflict - και ορισμένες συμπληρωματικές αναφορές.

- Περί των εξελίξεων στις σχέσεις «Δύσης» και Ρωσίας. Περιφερειακά και παγκόσμια διακυβεύματα και στρατηγικές σημασίες.

- Ευρώπη, Ρωσία και Ουκρανία - α´ και Βορειοανατολική Ασία, Κίνα και Ιαπωνία - α´.

- Ι) Το τέλος τής χριστιανοδημοκρατίας. Τι σημαίνει για την Ευρώπη η πτώση τού κινήματος και II) How Obama Is Driving Russia and China Together.

- Η ιστορική αμηχανία της δυτ. Ευρώπης.

- Μεσευρώπη (Mitteleuropa), Πανευρώπη και τρέχουσα κρίση.

- Friedrich Ratzel, Μεσευρώπη (Mitteleuropa) και «Ευρωπαϊκή Ένωση».

*

- The Endtimes of Human Rights. Ι) Description and Contents ΙΙ) Two Articles by Stephen Hopgood and ΙΙΙ) Video: Session - Stephen Hopgood: The Endtimes of Human Rights (and Humanitarianism?).

- Thinking Inter-Culturally: From racist and Eurocentric Monologism to Inter-Civilizational Dialogism - John M. Hobson, Professor of Politics and International Relations.

- After Western Hegemony – 40th World Congress of Sociology / Μετά τη Δυτική Ηγεμονία - Παγκόσμιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας.

- Το δίκαιο της ανθρωπότητας - μέρος α´.

- Άκουσε ο Κομφούκιος να λένε: Περί εθνικής ή διεθνούς προπαγάνδας - εθνικού συμφέροντος και οικουμενικού καλού - Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε...

- Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε...

- Είπαν ή έγραψαν... Περί Soft power και Hard power των Η.Π.Α από τη πλευρά της Κίνας.

*

- Ευρασία.

- Rimland.

- Ρωσία.

- Κίνα

- Πλανητικός Μετασχηματισμός

- Διεθνείς Σχέσεις-Γεωστρατηγική

Κίνα και δυτικο(ευρω)κεντρικός επαρχιωτισμός. Μια σύντομη αναφορά.

September 20, 2014, 3:45 am

≫ Next: Είπαν ή έγραψαν...

≪ Previous: Θα πραγματοποιηθεί η σπουδαιότερη γεωπολιτική εξέλιξη του 21ου αιώνα; Γιατί η 11η Σεπτεμβρίου 2014 μπορεί να αποδειχθεί η καθοριστικότερη στην ιστορία των Η.Π.Α - και πολύ σημαντικότερη από την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

$

0

0

.~`~.
Ι

Ξέρω ότι είναι μια ευρέως διαδεδομένη υπόθεση στη Δύση ότι, καθώς οι χώρες εκμοντερνίζονται, δυτικοποιούνται. Αυτή είναι μια αυταπάτη. Είναι μια υπόθεση ότι ο μοντερνισμός είναι απλώς ένα προϊόν του ανταγωνισμού, των αγορών και της τεχνολογίας. Δεν είναι. Διαμορφώνεται εξίσου από την ιστορία και την κουλτούρα. Η Κίνα δεν είναι όπως η Δύση, και δεν θα γίνει σαν τη Δύση. Θα παραμείνει σε πολύ θεμελιώδεις απόψεις πολυ διαφορετική. Το μεγάλο ερώτημα εδώ είναι προφανώς, πώς κατανοούμε την Κίνα; Πώς προσπαθούμε να καταλάβουμε τι είναι η Κίνα; Και το πρόβλημα που έχουμε στη Δύση επί του παρόντος σε μεγάλο βαθμό είναι ότι η συμβατική προσέγγιση είναι ότι την αντιλαμβανόμαστε με Δυτικούς όρους, χρησιμοποιώντας Δυτικές ιδέες. Δεν μπορούμε... ο Ανταμ Σμιθ, γράφοντας ήδη στα τέλη του 18ου αιώνα έλεγε, "Η Κινέζικη αγορά είναι μεγαλύτερη και πιο ανεπτυγμένη και πιο εξελιγμένη από κάθετι στην Ευρώπη" [less than two centuries ago, China was far and away the world’s biggest economy. It accounted for more than 30% of global GDP in 1820, according to estimates by Angus Maddison - the economist].

Και όμως επιμένουμε και πάλι, σε μεγάλο βαθμό να σκεφτόμαστε ότι μπορούμε να κατανοήσουμε την Κίνα αξιοποιώντας απλώς τη Δυτική εμπειρία, κοιτάζοντας την μέσα από Δυτικά μάτια, χρησιμοποιώντας Δυτικές έννοιες. Εάν θέλετε να ξέρετε γιατί συνεχώς μοιάζουμε να κάνουμε λάθος για την Κίνα -οι προβλέψεις μας για το τι θα συμβεί στην Κίνα είναι ανακριβείς- αυτός είναι ο λόγος. Δυστυχώς νομίζω, πρέπει να πω ότι σκέφτομαι ότι η στάση απέναντι στην Κίνα είναι τυπική μιας ελαφρώς Δυτικής νοοτροπίας. Είναι κάπως αλλαζονική. Είναι αλλαζονική υπό την έννοια ότι νομίζουμε ότι είμαστε οι καλύτεροι, και επομένως έχουμε το παγκόσμιο μέτρο. Και δεύτερον, είναι αδαής. Αρνούμαστε να εξετάσουμε το θέμα της διαφοράς... η Δύση θεωρεί τον εαυτό της ως πιθανώς την πιο κοσμοπολίτικη από όλες τις κουλτούρες. Αλλά δεν είναι. Με πολλούς τρόπους, είναι η πιο τοπικιστική [επαρχιώτικη] γιατί για 200 χρόνια, η Δύση ήταν τόσο κυρίαρχη στον κόσμο που δεν χρειαζόταν στην πραγματικότητα να καταλάβει άλλες κουλτούρες, άλλους πολιτισμούς. Γιατί, στο κάτω κάτω, θα μπορούσε με τη βία, αν ήταν απαραίτητο, να επιβάλει τον τρόπο της. Ενώ αυτές οι κουλτούρες -στην κυριολεξία ο υπόλοιπος κόσμος στην ουσία- που ήταν σε ασθενέστερη θέση, σε σχέση με τη Δύση, εξωθήθηκαν να αντιληφθούν τη Δύση, γιατί η Δύση ήταν παρούσα σε αυτές τις κοινωνίες. Και ως εκ τούτου, είναι εκ του αποτελέσματος, πιο κοσμοπολίτικες με πολλούς τρόπους απ΄ότι η Δύση.

Πάρτε το ερώτημα της Ανατολικής Ασίας. Ανατολική Ασία: Ιαπωνία, Κορέα, Κίνα, κλπ - το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού ζει εκει, τώρα στη μεγαλύτερη οικονομική περιοχή στον κόσμο. Και σας λέω τώρα, ότι οι Ανατολικοασιάτες, οι λαοί της Ανατολικής Ασίας, γνωρίζουν πολύ περισσότερα για τη Δύση απ΄ότι η Δύση για την Ανατολική Ασία. Αυτό το σημείο είναι πολύ σχετικό, φοβάμαι, με το παρόν. Γιατί τι συμβαίνει;... η Δύση χάνει με γοργό ρυθμό την επιρροή της στον κόσμο. Μάλιστα υπήρξε μια δραματική απεικόνιση αυτού πριν από ένα χρόνο - η Κοπεγχάγη, το συνέδριο της κλιματικής αλλαγής. Η Ευρώπη δεν ήταν παρούσα στο τελικό τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Πότε συνέβη αυτό για τελευταία φορά; Θα στοιχημάτιζα πιθανόν πριν από περίπου 200 χρόνια. Και αυτό θα συμβαίνει στο μέλλον... ο κόσμος αναπόφευκτα, κατ'αποτέλεσμα, θα γίνει αυξανόμενα ανοικείος σε μας, γιατί θα διαμορφωθεί από κουλτούρες και εμπειρίες και ιστορίες που δεν μας είναι οικείες ή με τις οποίες δεν είμαστε εξοικειωμένοι. Και τέλος, φοβάμαι -πάρτε την Ευρώπη, η Αμερική είναι ελαφρώς διαφορετική- αλλά οι Ευρωπαίοι σε μεγάλο βαθμό, πρέπει να πω, είναι αδαείς, δεν γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος αλλάζει...

Λοιπόν, ποια θα έπρεπε να είναι η στάση μας προς αυτόν τον κόσμο που βλέπουμε να εξελίσσεται πολύ γρήγορα μπροστά μας; Νομίζω ότι θα υπάρξουν καλά και κακά πραγματα από αυτο. Αλλά θέλω πάνω απ'όλα να παρουσιάσω μια μεγάλη θετική εικόνα για τον κόσμο. Για 200 χρόνια, ο κοσμός στην ουσία κυβερνιόταν από ένα θραύσμα του ανθρώπινου πληθυσμού. Αυτό αντιπροσώπευαν η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική. Η έλευση χωρών όπως και η Κίνακαι η Ινδία -που αποτελούν μαζί το 38 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού- και άλλων όπως η Ινδονησία και η Βραζιλία και ούτω καθεξής, συμβολίζουν την πιο σημαντική ενιαία πράξη δημοκρατικοποίησης τα τελευταία 200 χρόνια. Πολιτισμοί και κουλτούρες, που είχαν αγνοηθεί, που δεν είχαν φωνή που δεν ακούγονταν, που δεν ήταν γνωστοί, θα έχουν ένα διαφορετικό είδος αντιπροσώπευσης σε αυτόν τον κόσμο. Ως ουμανιστές, πρέπει ασφαλώς να καλωσορίσουμε αυτή την μετάλλαξη, Και θα πρέπει να μάθουμε για αυτούς τους πολιτισμούς.

Martin Jacques

.~`~.
ΙΙ
Περισσότερα επί του θέματος

- The China Model: a Civilizational-State Perspective - Zhang Weiwei: The China Wave (video) - Westphalia with Chinese Characteristics - Clashes with Russia point to globalization’s end.

- When China Rules the World: the End of the Western World and the Birth of a New Global Order.

- Debate: Western liberal democracy would be wrong for China.

- Είπαν ή έγραψαν... Περί Soft power και Hard power των Η.Π.Α από τη πλευρά της Κίνας.

- Πλανητικός μετασχηματισμός - Tο τέλος του μακρού 20ού αιώνα.

- Η Ευρωκεντρική ιδεολογία, οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές επιπτώσεις και «Ευρώπη».

- Ο ευρωκεντρισμός και τα άβαταρ του: τα διλήμματα της κοινωνικής επιστήμης. Εισαγωγή.

- Thinking Inter-Culturally: From racist and Eurocentric Monologism to Inter-Civilizational Dialogism - John M. Hobson, Professor of Politics and International Relations.

- After Western Hegemony – 40th World Congress of Sociology / Μετά τη Δυτική Ηγεμονία - Παγκόσμιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας.

- Εισαγωγή στα -στοιχειώδη- περί της ευρασιατικής στρατηγικής της Γερμανίας και γιατί η σύγκλιση θρέφει την σύγκρουση. Η εξομοίωση θα απομακρύνει την Κίνα από τις Η.Π.Α.

- Θα πραγματοποιηθεί η σπουδαιότερη γεωπολιτική εξέλιξη του 21ου αιώνα; Γιατί η 11η Σεπτεμβρίου 2014 μπορεί να αποδειχθεί η καθοριστικότερη στην ιστορία των Η.Π.Α - και πολύ σημαντικότερη από την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

- Ευρώπη, Ρωσία και Ουκρανία - α´ και Βορειοανατολική Ασία, Κίνα και Ιαπωνία - α´.

- Άκουσε ο Κομφούκιος να λένε: Περί εθνικής ή διεθνούς προπαγάνδας - εθνικού συμφέροντος και οικουμενικού καλού - Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε...

- Δογματική ομοιομορφία, δογματικός ιμπεριαλισμός και κοσμοπολιτισμός. Οι τρεις τρόποι εξομοίωσης των διεθνών σχέσεων σε μια κατάσταση εσωτερικής πολιτικής προς την πραγμάτωση της διεθνούς κοινωνίας, της civitas maxima ή του υπερ-κράτους και ένα παράρτημα περί αδελφοσύνης και ιμπεριαλισμού.

- Πολιτισμικές δομές και πλανητικός μετασχηματισμός I -εισαγωγικά αυτογνωσιακά (;) για την καθ'ημάς Δύση.

- Το δίκαιο της ανθρωπότητας - μέρος α´.

- Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε...

.~`~.
ΙΙΙ

Αυτός είναι ένας σιδηροδρομικός σταθμός που όμοιο του δεν έχετε δει ποτέ πριν. Δεν μοιάζει καν με σιδηροδρομικό σταθμό. Αυτός είναι ο καινούργιος σιδηροδρομικός σταθμός του Γκουανγκζου για τα τρένα υψηλής ταχύτητας. Η Κίνα έχει ήδη μεγαλύτερο δίκτυο από κάθε άλλη χώρα στον κόσμο και σύντομα θα έχει μεγαλύτερο από όλον τον υπόλοιπο κόσμο μαζί.

Η πάρτε αυτό εδώ: Αυτή είναι μια ιδέα, αλλά μια ιδέα που θα δοκιμαστεί σύντομα σε ένα προάστιο του Πεκίνου. Εδώ έχετε ένα μεγα-λεωφορείο που στο πάνω επίπεδο μεταφέρει γύρω στους 2,000 ανθρώπους. Κινείται σε ράγες σε έναν προαστιακό δρόμο, και τα αυτοκίνητα κινούνται κάτω από αυτό. Και αναπτύσσει ταχύτητα εως και 100 περίπου μίλια την ώρα. Με αυτόν τον τρόπο θα κινούνται τα πράγματα, γιατί η Κίνα έχει ένα πολύ συγκεκριμένο πρόβλημα, που διαφέρει από την Ευρώπη και από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Κίνα έχει τεράστιο αριθμό ανθρώπων και δεν έχει χώρο. Άρα αυτή είναι μια λύση σε μια κατάσταση όπου η Κίνα πρόκειται να έχει πάρα πολλές πόλεις με πληθυσμό πάνω από 20 εκατομμύρια.

Το μεγάλο πλοίο εδώ ήταν αυτό με το οποίο έπλεε ο Ζένγκ Χε στις αρχές του 15ου αιώνα στα μεγάλα του ταξίδια στην Νότια Θάλασσα της Κίνας, στην Ανατολική Θάλασσα της Κίνας και μέσω του Ινδικού Ωκεανού στην Ανατολική Αφρική. Το μικρό σκάφος μπροστά του ήταν αυτό με το οποίο, 80 χρόνια αργότερα, ο Χριστόφορος Κολόμβος διέσχισε τον Ατλαντικό. (Γέλια)

Martin Jacques

.~`~.
ΙV

α´

...σύμπασα η ανθρωπότης οδεύει επί ευθείας γραμμής εν είδει σιδηροδρόμου, στον οποίον κάποιοι μπροστά είναι οι μηχανοδηγοί, όλοι δε οι άλλοι ακολουθούν ως βαγόνια από πίσω. Εγγενής στην άποψη αυτή περι πολιτισμού είναι η αντίληψη ότι οι πολιτισμοί «ανεβοκατεβαίνουν», έρχονται και παρέρχονται ως είδος επισκεπτών. Είναι μια αντίληψη αυτονόητη, εφ'όσον εκκινεί κανείς από την επιδίωξη να δείξει ότι υπάρχει «ένας και μόνο» πολιτισμός. Ο «δυτικός» έτσι πολιτισμός αντεπαρατέθη προς όλους τους άλλους, με σκοπό όχι την ερευνητική σύγκριση αλλά απλώς την αγνόηση τους. Δεν είναι συνεπώς τυχαίο ότι στις έσχατες απολήξεις τους οι ιστορικές αυτές αξιολογήσεις περί «πολιτισμών» κατέληγαν (και συνειδησιακώς καταλήγουν ακόμη και σήμερα) στην αυθαίρετη και ελάχιστα επιστημονική, αντικειμενικώς δε ανύπαρκτη παραδοχή της «ράτσας». «Ράτσα» δεν είναι κάτι το επιστημονικώς ορίσιμο, είναι όμως κάτι που επιδέχεται άνετα στιγμιαίους προσδιορισμούς, ανάλογα με τα επιδιωκόμενα τέλη. Και τα τέλη εδώ, καθώς είπαμε, ήταν να επιβιβασθεί όλη η ανθρωπότητα επί της... ευθείας γραμμής του τραίνου... Ποιά ήταν (και είναι) η οικονομική σημασία αυτής της αντίληψης, θα δει καλύτερα ο αναγνώστης στο κείμενο που ακολουθεί. Σκόπιμο είναι επίσης να τονισθεί, ότι η ατμομηχανική αυτή αντίληψη περί ιστορίας και πολιτισμών είχε και μιαν άλλη πρακτική αναγκαιότητα: την ύπαρξη κάποιων «γενικών αρχών» που θα επέτρεπαν την λειτουργία του Διεθνούς Δικαίου ως αποσφράγιση των... φιλοσοφικών αντιλήψεων περί «πολιτισμών».

Εν τω μεταξύ, στο διάστημα των δύο τελευταίων αιώνων που αυτές οι θεωρίες μεσουράνησαν και η «μελέτη» των άλλων πολιτισμών έγινε έδρες στα πανεπιστήμια, κανένας άλλος πολιτισμός δεν οικειώθηκε τα «θεωρητικά εξαγόμενα» της φιλοσοφικής αντιλήψεως περί της μονογράμμου εξελίξεως στην ιστορία. Οι πολιτισμοί παρέμειναν μέχρι των ημερών μας αυτοί που ήσαν και πριν. Όλα τα πολιτικά προβλήματα της εποχής μας προέρχονται ακριβώς από το γεγονός ότι αυτές οι θεωρίες του παρελθόντος καμμιάν πολιτική και ιστορική οργάνωση του κόσμου δεν κατάφεραν. Τεχνολογική εξέλιξη άλλων πολιτιστικών κύκλων υπήρξε, ούτε οι Ρώσοι όμως ούτε οι Ιάπωνες και οι Ινδονήσιοι προϋπόθεση της τεχνολογικής αναπτύξεως τους θεώρησαν την ιδεολογική ανάληψη των αρχών του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού. Ο επτανήσιος λόγιος Leucadio Hearn έδειχνε στα τέλη του περασμένου αιώνα και αρχές του τωρινού, ότι οι Γιαπωνέζοι αναπτύσσονται ακριβώς επί των τελείως αντιθέτων αρχών του δυτικού φιλελευθερισμού. Έτσι τά πράγματα εξελίχθησαν μεχρι σήμερα (τα μεροκάματα και οι ασφαλίσεις είναι ουσιωδέστερες των αποδείξεων) και έτσι συνεχίζουν να εξελίσσωνται για ολόκληρη την Ασία. Οι Ρώσοι και το ανεπτυγμένο τεχνολογικώς τμήμα του Ισλάμ στην Ινδονησία δείχνουν, αρκούντως, ότι η τεχνολογική ανάπτυξη είναι δυνατή και υπό προϋποθέσεις που συνιστούν διϊστορικώς τον ιδεολογικόν αντίποδα των φιλοσοφικών θεωρημάτων του δυτικοευρωπαϊκού φιλελευθερισμού. Μερικές των ιδεολογικών αυτών διαφορών θα βρει ο αναγνώστης στα ακολουθούντα.

Οι διακηρύξεις συνεπώς περί μονοδιάστατου γραμμικής αναπτύξεως των πολιτισμών ουδόλως επιβεβαιώθηκαν στην πράξη. Ο μερκαντιλισμός και ο λιμπεραλισμός του παρελθόντος όχι μόνο δεν κατόρθωσαν να δημιουργήσουν ένα ενιαίο ιδεολογικό πλαίσιο της τεχνολογικής αναπτύξεως, αλλά ακριβώς εμπόδισαν και την οποιαδήποτε επίδραση επί της «ευρωκεντρικής ιδεολογίας» εκ των έξω. Και αυτό ακριβώς θα ήταν η μόνη και αναγκαία προϋπόθεση για μια παγκόσμια οργάνωση της τεχνολογικής παραγωγής. Η δυτική Ευρώπη - υπό τον ιδεολογικό μανδύα του λιμπεραλισμού - αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα πολιτισμού στην ιστορία που βρέθηκε με κολοσσιαία μέσα διαδόσεως και δεν κατόρθωσε να δημιουργήσει ενα πολιτιστικό αποτέλεσμα έστω και διάρκειας δεκαετιών. Η σχέση της με όλους τους άλλους πολιτισμούς υπήρξε σχέση αντιθέσεως και μόνο - πράγμα φυσικό, εφ'όσον κανείς πιστεύει, μέσα σε μια γραμμική περί ιστορίας αντίληψη, ότι ο δικός του πολιτισμός αποτελεί το τελευταίο στάδιο της «εξέλιξης» και οι άλλοι, εκόντες άκοντες, δεν έχουν παρά να το μιμηθούν και να το ακολουθήσουν. Επόμενο συνεπώς είναι όλες οι «κατανοήσεις» των άλλων πολιτισμών να καταλήγουν ως συμπέρασμα στο ίδιο το σημείο αφετηρίας: ότι όλος ο κόσμος οδεύει επί ευθείας γραμμής. Στις εμφάνειες του το πράγμα κατάντησε ταυτόσημο με το γεγονός της κυκλοφορίας αυτοκινήτων και με την «ευκολία» των «πολιτικών διαχειρίσεων» του ιμπεριαλισμού. Τα αξιοποιήσιμα συνεπώς στοιχεία άλλων πολιτιστικών κύκλων προς μια παγκόσμια οργάνωση της παραγωγής έπαψαν να λειτουργουν, ενώ οι ίδιοι οι εκτός δυτικής Ευρώπης πολιτισμοί αναγκαστικά «συγκεντρούντο» επί των στοιχείων διαφοράς τους με τον δυτικοευρωπαϊκόν και όχι επί των στοιχείων συνεργασίας.

Ο λιμπεραλισμός έτσι, ευρέθηκε στις φιλοσοφικές του προϋποθέσεις μονομάχος εναντίον ολοκλήρου της ανθρωπότητος. Μιας ανθρωπότητος, μάλιστα, η οποία στα πολιτιστικά της δεδομένα ήταν πολύ εδραιότερη από τις φιλοσοφικές απλουστεύσεις του λιμπεραλιστικού «ατομισμού». Μια τέτοια παραδοχή όμως -και συνεπώς η αξιοποίηση μιας πραγματικότητας- ήταν αδύνατη μέσα στην γραμμική περί ιστορίας αντίληψη. Η δημιουργία των «εθνικών κρατών» ως τεχνική της γραμμικής περί ιστορίας αντιλήψεως και κατ'ουσίαν μέθοδος προς απολαβή των πρώτων υλών, ενήργησε ως στοιχείο «προστασίας» των εγχώριων πολιτιστικών παραδόσεων στην απλή συνείδηση των λαών, διότι έτσι διεχωρίζετο η υπάρχουσα πολιτιστική παράδοση από το κράτος, το οποίον εξεπροσωπεί μεν τη «γραμμική» περί ιστορίας αντίληψη, για να υπάρξει, όμως, είχε ακριβώς ανάγκη της υπαρχούσης πολιτιστικής δομής, προκειμένου να την μεταβάλει σε «εθνική ιδεολογία». Αλλιώς, τα «κοινοβούλια» σε πολιτιστικούς χώρους που δεν τα ήξεραν και ούτε ανάγκη τα είχαν, δεν ήταν δυνατόν να λειτουργήσουν. Η γραμμική συνεπώς αντίληψη της ιστορίας δια των «εθνικών» κρατών, δηλαδή κατά πράξη ο ιμπεριαλισμός, δυνάμωσε την αντίθεση όλων των άλλων πολιτιστικών χώρων με τον δυτικοευρωπαϊκό. Όπως έχουμε σήμερα δεδομένο, κανένας πολιτισμός δεν εδέχθηκε έστω και επιδράσεις των φιλοσοφικών θεωρημάτων του λιμπεραλισμού, υπό τον οποίον «ελειτούργησε» η δυτική Ευρώπη κατά τους δύο τελευταίους αιώνες. Και ούτε πρόκειται να τις δεχθεί, σε τούτο δε ακριβώς συνίσταται το μείζον ιστορικό και πολιτικό πρόβλημα των καιρών μας.

Το πολιτισμικό έργο της δυτικής Ευρώπης, με κριτήριο παγκοσμιότητας, μπορούμε να πούμε ότι υπήρξε επακριβώς μηδέν. Έμεινε απλώς εκεί που παρήχθει. Βεβαίως κατορθώθει αυτό που επιδιώκετο: η δωρεάν (η εντελώς δωρεάν -κι αυτό ισχύει μέχρι σήμερα) απολαβή των πρώτων υλών.

Γεράσιμος Κακλαμάνης
Η Ευρωκεντρική ιδεολογία, οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές επιπτώσεις και «Ευρώπη».

β´

Όλες οι θεωρίες σταδίων -του Κοντ, του Σπένσερ ή του Μάρξ-, για να μείνουμε σε μερικά μόνο ονόματα ενός μεγάλου καταλόγου- αποτελούσαν κατεξοχήν θεωρητικοποιήσεις αυτού που ονομάστηκε «αντίληψη των Ουίγωνπερί ιστορίας». Δηλαδή της εκ προοιμίου βεβαιότητας, πως το σήμερα είναι το καλύτερο σήμερα που γνώρισε ποτέ η υφήλιος, και πως το παρελθόν οδηγούσε αναπόδραστα στο παρόν. Ακόμα και εμπειρικιστές ιστορικοί, όσο και αν διακήρυσσαν την αποστροφή τους για κάθε είδους θεωρία, έτειναν ν'αποτυπώνουν στα γραπτά τους μια ασύνειδη θεωρία σταδίων που διέτρεχε τη σκέψη τους χωρίς οι ίδιοι να το γνωρίζουν.

...η ευρωπαϊκή κοινωνική επιστήμη ήταν αποφασιστικά οικουμενιστική. Βεβαίωνε πως ό,τι συνέβη στην Ευρώπη από τον 16ο ως τον 19ο αιώνα εξέφραζε ένα γενικής εφαρμογής πρότυπο, είτε επειδή αποτελούσε ένα προοδευτικό και αναντίστρεπτο επίτευγμα της ανθρωπότητας είτε επειδή σήμαινε την ικανοποίηση των βασικών ανθρώπινων αναγκών, καθώς απομάκρυνε τα τεχνητά εμπόδια. Ότι έβλεπες σήμερα στην Ευρώπη δεν ήταν απλώς καλό'ήταν αυτό που θα έβλεπες αύριο παντού...

Αλλά τα τελευταία τριάντα χρόνια οι οικουμενιστικές θεωρίες της νεωτερικής κοινωνικής επιστήμης αντιμετωπίζουν κι ένα [ακόμα] είδος επίθεσης. Υποστηρίζεται πως αυτές οι δήθεν οικουμενικές θεωρίες στην πραγματικότητα δεν είναι οικουμενικές, αλλά μάλλον παρουσιάζουν το δυτικό ιστορικό σχήμα σαν να ήταν οικουμενικό. Ο μεγάλος σινολόγοςΤζόζεφ Νήνταμ πριν από πολύ καιρό επισήμανε πως

«το θεμελιώδες σφάλμα του Ευρωκεντρισμού είναι ότι σιωπηρά δέχεται πως η νεωτερική επιστήμη και τεχνολογία, που στην πραγματικότητα ρίζωσαν στην αναγεννησιακή Ευρώπη, είναι οικουμενικές, και επομένως καθετί ευρωπαϊκό είναι επίσης οικουμενικό».

Έτσι λοιπόν η κοινωνική επιστήμη κατηγορήθηκε ως ευρωκεντρική στο μέτρο που ήταν ιδιαιτεροκρατική. Μάλιστα κάποιοι είπαν πως δεν ήταν απλώς ευρωκεντρική, αλλά και άκρως επαρχιώτικη. Αυτό έτσουξε για τα καλά, αφού η νεωτερική κοινωνική επιστήμη σεμνυνόταν ιδιαίτερα πως είχε κατορθώσει να αρθεί πάνω από κάθε επαρχιωτισμό...

Immanuel Wallerstein
Ιχνηλατώντας τον Internationalism μέρος α´.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Δυτικοευρωκεντρισμός.

- Η Ευρωκεντρική ιδεολογία, οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές επιπτώσεις και «Ευρώπη».

- Διεθνείς οργανισμοί, ιδεολογικά δεδομένα και τα θρησκευτικά πράγματα.

- Η ιστορική αμηχανία της δυτ. Ευρώπης.

- Γιατί η «Ευρώπη» αποτυγχάνει - μέρος α´.

- Δυτική Ευρώπη, αποικίες και Ανατολική Μεσόγειος. Το χθες στο σήμερα.

- Η «φιλοσοφία» του λιμπεραλισμού. Καπιταλισμός και νέος διεθνισμός και η Ευρώπη ως αόριστη έννοια.

- Η έννοια της Προόδου - μέρος α´. Η ευρωπαϊκή δυναμική και η παγκόσμια πολιτική.

- Η έννοια της Προόδου - μέρος β´. Η επιστημονική γνώση, η «μάζα» και τα όρια του φιλελευθερισμού.

- Μεταπολεμική νέα εποχή και διαχείριση των γηγενών πολιτισμών.

- Το πολιτισμικό υπόδειγμα και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης - μέρος α´.

- Το πολιτισμικό υπόδειγμα και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης - μέρος β´.

- Το πολιτισμικό υπόδειγμα και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης - μέρος γ´. Η Ισλαμική Αναβίωση.

- Ιχνηλατώντας τον Internationalism μέρος α´ - A Note on the Origin of the Word 'International' by Hidemi Suganami και Nationalism and internationalism by Nicholas Hans. Προλογικά και εννοιολογικό πλαίσιο από Alfred E. Zimmern, Immanuel Wallerstein και E. H. Carr.

- Το μέλλον της Ε.Ε, η Ανατολική Ευρώπη -η Ουκρανία- και τα Βαλκάνια, ο Huntington, ο Brzezinski και οι πλανητικές πολιτικές των Η.Π.Α. Τα «Ανθρώπινα δικαιώματα», η «σύγκρουση των πολιτισμών» και τα «Ευρασιατικά Βαλκάνια» ως βαλκανοποίηση της υφηλίου και καλλιέργεια της ελεγχόμενης αναρχίας. Η απόρριψη του διλήμματος μεταξύ πυρηνικού ολοκαυτώματος ή πολιτιστικής ανυπαρξίας - προς μιας νέα ιστορική σύνθεση που θα εναντιώνεται στις θεωρίες και τους υπολογισμούς γραφείου-εργαστηρίου.

- Η κατάρρευση του ευρωπαϊκού συστήματος.

- Η Ευρώπη στο κατώφλι του 21ου αιώνα: μια κοσμοϊστορική και γεωπολιτική θεώρηση

Είπαν ή έγραψαν...

September 27, 2014, 12:33 am

≫ Next: Δύο κράτη.

≪ Previous: Κίνα και δυτικο(ευρω)κεντρικός επαρχιωτισμός. Μια σύντομη αναφορά.

$

0

0

.~`~.

Είπαν ή έγραψαν...

Δύο κράτη.

September 28, 2014, 2:02 am

≫ Next: Elie Kedourie on Nationalism. Left or Right?

≪ Previous: Είπαν ή έγραψαν...

$

0

0

Median age

Κράτος I
male: 42.4 years - female: 44.6 years (2014 est.)
total: 43.5 years

Κράτος II
male: 29.2 years - female: 30 years (2014 est.)
total: 29.6 years

Birth rate

Κράτος I
8.8 births/1,000 population (2014 est.)
country comparison to the world: 213

Κράτος II
16.86 births/1,000 population (2014 est.)
country comparison to the world: 114

Unemployment rate

Κράτος I
27.9% (2013 est.)
country comparison to the world: 177

Κράτος II
9.3% (2013 est.)
country comparison to the world: 101

Unemployment, youth ages 15-24

Κράτος I
male: 48.4% - female: 63.2% (2012)
total: 55.3%
country comparison to the world: 3

Κράτος II
male: 16.3% - female: 19.9% (2012)
total: 17.5%
country comparison to the world: 71

Population below poverty line:

Κράτος I
20% (2009 est.)

Κράτος II
16.9% (2010)

Taxes and other revenues

Κράτος I
43.7% of GDP (2013 est.)
country comparison to the world: 23

Κράτος II
23.2% of GDP (2013 est.)
country comparison to the world: 144

Public debt

Κράτος I
175% of GDP (2013 est.)
country comparison to the world: 3

Κράτος II
36.6% of GDP (2013 est.)
country comparison to the world: 102

Debt - external

Κράτος I
$568.7 billion (2013 est.)
country comparison to the world: 25

Κράτος II
$359.5 billion (2013 est.)
country comparison to the world: 31

Κράτος I - Πολιτικό προσωπικό, ανάμεσα σε άλλους: Σαμαράς -Βούλτεψη, Γεωργιάδης, Ντινόπουλος-, Τσίπρας, Βενιζέλος, Καμμένος, Μιχαλολιάκος, Κουβέλης, Κουτσούμπας. Κράτος II - Πολιτικό προσωπικό, ανάμεσα σε άλλους: Erdoğan, Davutoğlu, İhsanoğlu, Kılıçdaroğlu, Gül. Η ελληνική, από τον επόμενο χρόνο, θα είναι 5η γηραιότερη κοινωνία στον πλανήτη.

GDP - composition, by sector of origin

Κράτος I
agriculture: 3.5%
industry: 16%
services: 80.5% (2013 est.)

Κράτος II
agriculture: 8.9%
industry: 27.3%
services: 63.8% (2013 est.)

GDP - per capita (PPP):

Κράτος I
$23,600 (2013 est.)
country comparison to the world: 63

Κράτος II
$15,300 (2013 est.)
country comparison to the world: 90

Reserves of foreign exchange and gold

Κράτος I
$7.255 billion (31 December 2012 est.)
country comparison to the world: 81

Κράτος II
$117.6 billion (31 December 2013 est.)
country comparison to the world: 22

Stock of direct foreign investment - at home

Κράτος I
$40.1 billion (31 December 2013 est.)
country comparison to the world: 57

Κράτος II
$194.2 billion (31 December 2013 est.)
country comparison to the world: 28

Stock of direct foreign investment - abroad

Κράτος I
$43.31 billion (31 December 2013 est.)
country comparison to the world: 39

Κράτος II
$33.44 billion (31 December 2013 est.)
country comparison to the world: 42

Labor force

Κράτος I
4.918 million (2013 est.)
country comparison to the world: 79

Κράτος II
27.91 million
country comparison to the world: 22

Population

Κράτος I
10,775,557 (July 2014 est.)
country comparison to the world: 81

Κράτος II
81,619,392 (July 2014 est.)
country comparison to the world: 17

Συνεχίστε ότι κάνατε

.~`~.

- Είπαν ή έγραψαν... για την εκποίηση και το κλείσιμο του κύκλου.

- Περί του επικείμενου διορισμού-εκλογής του νέου Πρωθυπουργού της Τουρκίας.

- From Nations to Provinces: The Demographic Collapse of Southern and Eastern Europe.

- Απόσπασμα από ένα κλασικό κείμενο: Τουρκία, Ευρώπη, Ευρασία - και Ελλάδα.

- Από την κρίση των κομμάτων, στον δρόμο προς την υποτέλεια και τις επακόλουθες ψευδαισθήσεις. Tο τέλος του μακρού 20ού αιώνα της Ελλάδας - μέρος α´.

- I) World getting 'super-aged' at scary speed II) UN global migration statistics reveal 232 million international migrants living abroad worldwide.

- Εισαγωγικά για το εσωτερικό κομματικό -ονομάζεται και- «πολιτικό» σκηνικό της χώρας, την ιστορικότητα του και τρεις υποθέσεις για τα ελληνικά κόμματα'καθώς και μια παρέκβαση.

- Εισαγωγικά για την ιστορικότητα της αιτίασης της διαφθοράς και των κομματικών συστημάτων στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της χώρας.

- Ενθυμήσεις για το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της χώρας, τη παλαιότερη διάψευση των προσδοκιών, τη κρίση των κομμάτων κατά τη περίοδο ανάμεσα στην τότε χρεοκοπία και τον πόλεμο και τη δημιουργία της «Εθνικής Εταιρείας»'καθώς και ένα παράρτημα.

- Ιστορικές ενθυμήσεις για το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό, τα όρια του θεωρήματος των πελατειακών σχέσεων, ορισμένες αναλύσεις και συγκρίσεις, και αόριστες σοφιστείες περί εξουσίας.

- Είπαν ή έγραψαν... Η «άμεση» και η «έμμεση» δύναμη.

- Συνέχεια για τις «διχασμένες χώρες». Τουρκία.

- Κύπρος και Θράκη (Ελλάδα και Τουρκία). Κριμαϊκός Πόλεμος και Ανατολικό Ζήτημα. Η περιφερειακή γεωιστορική και γεωπολιτική διάσταση.

- Περί της -δήθεν αυτονόητης- «πρωτοκαθεδρίας» της εσωτερικής πολιτικής I.

- Περί της -δήθεν αυτονόητης- «πρωτοκαθεδρίας» της εσωτερικής πολιτικής II.

- Δύο σχόλια για το εσωτερικό: Το δικαίωμα των νέων στην πολιτική παιδεία και «Υπαρκτή Δημοκρατία» χωρίς πολιτική και χωρίς κόμματα. Δεν μπορούμε να χάσουμε άλλα 40 χρόνια.

- Ελλάδα και παγκοσμιοποίηση - μέρος α´. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα.

- Και τι φρικτή η μέρα που ενδίδεις, (η μέρα που αφέθηκες κ’ ενδίδεις)...

- Οι δομές του νεοφασισμού και Η αποστολή του Σαμαρά και τα «άκρα». Η Ελλάδα δεν αντέχει τις χειραγωγήσεις.

- Ευερέθιστες, αλλά αναγκαίες ενθυμήσεις και παρατηρήσεις.

- Ενθυμήσεις παραμέτρων και ψευδαισθήσεων - για το εσωτερικό «πολιτικό» σκηνικό.

- Για έναν ερωτικό Λόγο -α.

- Ας προσπαθήσουμε να ρωτήσουμε το μαντείο για τη μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας... - μέρος α´

- Ας προσπαθήσουμε να ρωτήσουμε το μαντείο για τη μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας... - μέρος β´

- Ας προσπαθήσουμε να ρωτήσουμε το μαντείο για τη μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας... - μέρος γ´

- Κύπρος.

- Το Νέο Ανατολικό Ζήτημα.

- Για το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό.

Elie Kedourie on Nationalism. Left or Right?

September 27, 2014, 2:12 pm

≫ Next: The Left-Right Political Spectrum Is Bogus.

≪ Previous: Δύο κράτη.

$

0

0

It is, then, a misunderstanding to ask whether nationalism is politics of the right or of the left. It is neither. Left and right are concepts which arose in the course of struggle between aristocracy, middle class and working class in European countries in the nineteenth and twentieth centuries, and are unintelligible apart from this particular history. In the nineteenth century, it was usual to consider nationalism a progressive, democratic, leftist movement. The nationalists of 1848 were considered men of the left, Mazzini was a highly venerated figure among English Liberals and Radicals, as was Kossuth, the Hungarian nationalist, to support nationalist movements in Europe and elsewhere was considered the duty of every true Liberal and humanitarian. This conjunction is, as will be seen, a fortuitous accident, but the habits of mind it established have lasted into the twentieth century, when Liberals and Socialists think that their principles require them to support nationalist movements, particularly in Asia and Africa. But it is also significant that nationalists who, at one stage, were considered men of the left were, at a later stage, firmly denounced as men of the right: Pilsudski, Mussolini, Chiang Kai-shek, all began their careers as men of the left, and all, in time, were removed to the right. Hitler, it may be added, could also be considered as a man of the left, for he was the leader of a National Socialist German Workers Party, yet he is now firmly and universally classified as a man of the right.

These confusions are significant. What they indicate is that the categories of one ideology are used to test and classify the tenets of a completely different ideology. Liberals measure political progress by the diminution of social and political privileges, and for Socialists the touchstone of progress is the reduction of economic inequality. To nationalists, such aims are incidental and secondary. Their own aim is national self-determination, and the lasting fulfilment which comes to man when he lives as a member of a sovereign nation.

But this confusion, whether nationalism is a right-wing or a left-wing movement, has become greatly prevalent owing to the triumph of Bolshevism in Russia, and the wide popularity and respect which the writings of its leaders, Lenin and Stalin, have attained. Now the attitude of the Bolshevik leaders towards national problems was a strict and subordinate corollary of their Marxism, and of the struggle for revolutionary socialism which engaged all their energies. In their theory, national movements could be both progressive and retrogressive, depending on the stage of economic development at which they occurred. In their progressive phase, they were an expression of the struggle of bourgeois capitalism against social and political domination which had outlived its economic justification. Nationalism was a progressive movement so long as the capitalist struggle against feudalism had not been won, it was a progressive movement in the colonial and semi-colonial world, when it embodied the struggle of a national bourgeoisie against imperialism — itself, in the tide of Lenin's pamphlet of 1916, the highest stage of capitalism. But nationalism became retrogressive when it threw up obstacles to the advance of socialism, when it was the ideology of bankrupt capitalist expropriators, unjustly resisting their own expropriation. Again, in their polemical writings which sometimes approved, and sometimes disapproved, of nationalist movements in Tsarist Russia, Lenin's and Stalin's criterion was whether such movements advanced or retarded the cause of revolution. Thus, Lenin was opposed to the claims of the Jewish working-class party, the Bund, for Jewish autonomy in Eastern Europe, because such a claim weakened and divided the leadership of the socialist movement, but he also criticized the socialist Rosa Luxemburg for neglecting and belittling Polish nationalism, as a weapon with which to undermine the Tsarist autocracy. Such a line of reasoning makes it easy to understand why to Bolsheviks nationalism is a right-wing movement in contemporary Europe, and a left-wing movement in Asia and Africa. But it ought also to become clear that the wide acceptance of such classifications depends on a tacit, uncritical acquiescence in the Marxist interpretation of history.

Elie Kedourie

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Ιχνηλατώντας τον Internationalism μέρος α´ - A Note on the Origin of the Word 'International' by Hidemi Suganami και Nationalism and internationalism by Nicholas Hans. Προλογικά και εννοιολογικό πλαίσιο από Alfred E. Zimmern, Immanuel Wallerstein και E. H. Carr.

- Πλανητικός μετασχηματισμός -εισαγωγικά περί «γεωκεντρικής τεχνολογίας» και «εθνοκεντρικής πολιτικής», παγκοσμιοποίησης και μη αναστρεψιμότητας της, διεθνικών οργανισμών, πολυεθνικών επιχειρήσεων και εθνών-κρατών.

- Περί εθνικισμού, δημοκρατικής ιδεολογίας -«τέλους της ιστορίας»- του Fukuyama, και χειρισμού της Μέσης Ανατολής από τους ουιλσονιανούς ιδεαλιστές και τους νεοσυντηρητικούς. Η προσέγγιση του εριστικού κ. John Mearsheimer και σύγκριση του έργου του με αυτό του Kenneth Waltz.

- E.H.Carr - Τι συνέβη τότε ή μήπως τι (ξανα)συμβαίνει τώρα; Προβληματισμοί (παλαιοί;) πάνω στις προοπτικές μιας νέας διεθνούς τάξης πραγμάτων, μέρος α' - θα επιβιώσει το έθνος ως μονάδα ισχύος;

- Άκουσε ο Κομφούκιος να λένε: Περί εθνικής ή διεθνούς προπαγάνδας - εθνικού συμφέροντος και οικουμενικού καλού - Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε...

- Η απαρχαίωση των πολιτικών εννοιών.

- The Left-Right Political Spectrum Is Bogus.

- Governing the World: The Rise and Fall of an Idea (Internationalism, Imperialism, The era of Anglo-American world power and the establishment of the League of Nations and its successor, the United Nations) University Lecture with Professor Mark A. Mazower.

- Μερική παγκοσμιοποίηση των διεθνών χρηματοοικονομικών - Ενότητα ή κατακερματισμός του νομισματικού συστήματος; - Η αυξημένη περιφερειοποίηση των υπηρεσιών και της βιομηχανικής παραγωγής - Η διαμάχη για την πολυεθνική επιχείρηση και το έθνος-κράτος.

---

The Left-Right Political Spectrum Is Bogus.

September 29, 2014, 10:01 am

≫ Next: Ο γεωπολιτικός και κοινωνικό-οικονομικός φόβος των Η.Π.Α για την συνεχιζόμενη άνοδο της Κίνας.

≪ Previous: Elie Kedourie on Nationalism. Left or Right?

$

0

0

Americans are more divided than ever by political ideology, as a recent Pew Research Center study makes clear. About a third of people on each side say of the other that its proponents "are so misguided that they threaten the nation’s well-being." They're both right about that.

My prescription isn't civility or dialogue, which though admirable are boring and in this case evidently impossible. Rather, my approach is “philosophical”: to try to confront both sides with the fact that their positions are incoherent. The left-right divide might be a division between social identities based on class or region or race or gender, but it is certainly not a clash between different political ideas.

The arrangement of positions along the left-right axis -progressive to reactionary, or conservative to liberal, communist to fascist, socialist to capitalist, or Democrat to Republican- is conceptually confused, ideologically tendentious, and historically contingent. And any position anywhere along it is infested by contradictions.

Transcending partisanship is going to require what seems beyond the capacities of either side: thinking about the left-right spectrum rather than from it. The terminology arose in revolutionary France in 1789, where it referred to the seating of royalists and anti-royalists in the Assembly. It is plausible to think of the concept (if not the vocabulary) as emerging in pre-revolutionary figures such as Rousseau and Burke. The Oxford English Dictionary’s first citation of “left” and “right” used in the political sense in English is in Thomas Carlyle's French Revolution in 1837, but the idea only crystallized fully with the emergence and under the aegis of Marxism, in the middle of the 19th century. It was not fully current in English-speaking countries until early in the 20th.

Before that, and outside of the West, there have been many intellectual structures for defining and arranging political positions. To take one example, the radical and egalitarian reform movements of the early and mid-19th century in the U.S. -such as abolitionism, feminism, and pacifism- were by and large evangelical Christian, and were radically individualist and anti-statist. I have in mind such figures as Lucretia Mott, Henry David Thoreau, and William Lloyd Garrison, who articulated perfectly coherent positions that cannot possibly be characterized as on the left or the right.

The French Estates-General in 1789 (Isidore-Stanislaus Helman via Wikimedia Commons)

The most common way that the left-right spectrum is conceived -and the basic way it is characterized in the Pew survey- is as state against capital (*). Democrats insist that government makes many positive contributions to our lives, while Republicans argue that it is a barrier to the prosperity created by free markets. On the outer ends we might pit Chairman Mao against Ayn Rand in a cage match of state communism against laissez-faire capitalism.

The basic set of distinctions on both sides rests on the idea that state and corporation, or political and economic power, can be pulled apart and set against each other. This is, I propose, obviously false, because hierarchies tend to coincide. Let's call that PHC, or Principle of Hierarchical Coincidence. A corollary of PHC is that resources flow toward political power, and political power flows toward resources; or, the power of state and of capital typically appear in conjunction and are mutually reinforcing.

I'd say it's obvious that PHC is true, and that everyone knows it to be true. A white-supremacist polity in which black people were wealthier than white people, for example, would be extremely surprising. It would be no less surprising if regulatory capture were not pervasive. You could keep trying to institute reforms to pull economic and political power apart, but this would be counter-productive, because when you beef up the state to control capital, you only succeed in making capital more monolithic, more concentrated, and more able to exercise a wider variety of powers. (Consider the relation of Goldman Sachs to the Treasury Department over the last several decades, or Halliburton and the Pentagon, or various communications and Internet concerns and NSA. The distinction between "public" and "private" is rather abstract in relation to the on-the-ground overlap.)

State and economy are merged in different permutations in Iran and Egypt, in China and Russia, in the U.S. and the E.U. We might say that the current Chinese state combines the most salient features of Maoism and corporate capitalism: It's all devoted to generating maximum cash and putting it on a barge-destination: the very top of the hierarchy. And yet it also attempts to bestride the earth with the iron boot of collectivist totalitarianism. Now, that appears incoherent if you are trapped in the spectrum. A conventional political scientist associates capitalism with John Locke and Adam Smith and democracy (“liberalism”, I suppose). On the other hand, since socialists reject free enterprise and propose grand redistributionist schemes, they require a big, powerful state. For a long time, people thought of the Chinese system as combining opposed or contradictory elements.

I'd say no one is so sure anymore. We should think instead of the Chinese state as a provisional culmination of both state socialism and corporate capitalism. In ideology, they are opposites. But we don't live in the textbook on political ideologies. We live in a world where corporate capitalism has always completely depended on state power, and the basic practical thrust of left statism has always been annexation of the economy. The Soviet Union was a variety of monopoly capitalism, and the modern American state is a variety of state socialism.

Our mistake was that we believed the account these ideologies gave of themselves. But that scrim was always thin. There are capitalist theoreticians who have fantasized and recommended stateless free markets, and there are communist theorists who have fantasized no markets at all, always glossing over the fact that what they actually meant was the permeation of every aspect of life, including markets, by the state. These were fantasies. What these people wanted appeared to be entirely opposed, but they were each devoted to their own sort of hierarchy, and hierarchies tend to coincide.

The familiar notion is that when you reduce the power of the state, you increase the power of capital, and vice versa. To put it mildly, this claim is non-empirical. The rise of capital, its consolidation into a few hands, and the enduring structures of monopoly or gigantism to which it gives rise are inconceivable without the state.

Michel Beaud, in his History of Capitalism, is one of many historians who have found the state connection criterial: "What one in any case should remember is the importance of the state in the birth, the first beginnings of capitalism .... The primary transforming factor is the state. National unity, currency standardization, juridical coherence, military strength and the beginnings of a national economy: all these were created and developed by the state, or with the state as organizing principle."

Capital accumulations on the vast scales we see today are not possible in the absence of pervasive domestic policing and the ability to project military power. The British colonial economy -one capitalist apogee- would have been impossible without a huge state. The American robber-baron period is often held to have been to have led to hyper-concentration of wealth in a few private hands and to have been constrained ultimately by the state. If you look at the actual procedures employed by a Vanderbilt, a Rockefeller, a Carnegie, you see that they depended fundamentally on state sponsorship and state violence, which such men were in a position to command in virtue of their wealth. This underwent various adjustments in the so-called Progressive Era, but though specific cartels and fortunes were compromised, the consolidation in the long run continued, as the government became the central bank (more or less merging with J.P. Morgan) and the modern bureaucratic corporation emerged.

Consider by way of comparison the Soviet system. Nationalizing industry and imposing five-year plans didn’t make society more equal; it just made the Communist Party a committee of capitalists. Communist totalitarianism was a particular and particularly extreme form of the merger of state and capital, but that merger is everywhere. If one thought a bit, for example, about the way that government energy policies and private energy concerns are interlocked, one would see less and less sense of distinction. Regulators and corporate lobbyists and congressional staffers are all the same people.

The idea that free markets are historically distinguished from large, powerful states is an ahistorical ideology shared by the capitalist right and the communist left. We might think of the left-right spectrum as a single ideology rather than a taxonomy of opposites. Thus, the left/right or Democrat/Republican split -which turns American politics into a hyper-repetitive, mechanical set of partisan bromides about free markets versus government programs with egalitarian results- depends on a historical mistake.

---------------------------------------------------------------

Η θεωρητική εξιδανίκευση της πολιτικά χλιαρής ευημερίας μέσω της διχοτομίας μεταξύ οικονομίας και πολιτικής αποτελεί μια εξίσου αιθεροβάμονα κατασκευήπου λίγο έχει να κάνει με τις κακοτοπίες της ζωής των εθνών. Όχι επειδή η πολιτική πρέπει πρώτα να φτάσει το επίπεδο της οικονομίας -όπως πιστεύουν όσοι ρομαντικοί θεωρητικοί της απόφασης ενστερνίζονται τη διχοτομία αυτή με αντεστραμμένα πρόσημα-, αλλά επειδή η οικονομία δεν είναι λιγότερο πολιτική από την ίδια την πολιτική, ήτοι αποτελεί όπως ακριβώς και η πολιτική (με την τρέχουσα στενή σημασία της λέξης) πρόβλημα συγκεκριμένων σχέσεων και συσχετισμών ισχύος μεταξύ συγκεκριμένων ανθρώπων (i)... η διχοτομία μεταξύ οικονομίας και πολιτικής παραμένει πλασματική κατασκευή, εφ’ όσον η οικονομία αφορά, το ίδιο όπως και η πολιτική, συγκεκριμένες σχέσεις συγκεκριμένων ανθρώπων· η πολιτική που έχει μετατραπεί σε οικονομία δεν είναι λιγότερο πολιτική από την πολιτική που μετατρέπεται σε θεολογία, ηθική και αισθητική (ii)... Ο ουσιώδης κοινός παρονομαστής του αρχικού μαρξισμού και καπιταλιστικού φιλελευθερισμού έγκειται στη βεβαιότητα κατάργησης των πολέμων μέσω της απορρόφησης του πολιτικού στοιχείου από το οικονομικό (iii).

Παναγιώτης Κονδύλης

Ο ουτοπιστής που ονειρεύεται ότι είναι δυνατόν να εξαλείψει την αυταρχικότητα από την πολιτική και να στηρίξει ένα πολιτικό σύστημα μόνο στην ηθική απέχει από τον σκοπό του όσο και ο ρεαλιστής που πιστεύει ότι ο αλτρουισμός είναι μια ψευδαίσθηση και ότι κάθε πολιτική πράξη βασίζεται στην ιδιοτέλεια... ο homo politicus που δεν επιδιώκει τίποτα άλλο από την ισχύ είναι ένας τόσο εξωπραγματικός μύθος όσο και ο μύθος του homo economicus, ο οποίος δεν επιδιώκει τίποτα άλλο πέρα από το κέρδος... Αυτή η θεωρία διαχωρισμού των σφαιρών της πολιτικής και της ηθικήςείναι επιφανειακά γοητευτική, έστω και μόνο επειδή αποφεύγει το άλυτο πρόβλημα της εύρεσης μιας ηθικής αιτιολόγησης της χρήσης της βίας. Όμως, σε τελική ανάλυση, δεν είναι ικανοποιητική (iii).

E. H. Carr

Η μεγάλη εποχή του Κοινοβουλευτισμού, ο 19ος αιώνας, ήταν η εποχή του laisser faire, η εποχή δηλαδή όπου ο ριζικός χωρισμός της Οικονομίας από το Κράτοςπεριόριζε κατά κανόνα τις κυβερνητικές υποθέσεις σ'ένα minimun γενικών πολιτικών, και όχι τεχνικών, προβλημάτων που η αντιμετώπιση τους ήταν δυνατό να επιτευχθεί από ένα μέσο όρο βουλευτών που μόνο εφόδιο είχαν μια γενική κλασική και νομική μόρφωση. Στη σημερινή εποχή, ο ολοκληρωτικός χαρακτήρας των τεχνικών προβλημάτων που έθεσε η οικονομική εξέλιξη, η συγχώνευση κράτους και οικονομίαςκαι η κοινωνική, γενικά, κρίση, απογύμνωσε λίγο πολύ τις κοινοβουλευτικές συζητήσεις από κάθε νόημα και κάθε αποτελεσματικότητα και μετέφερε την ουσιαστική εξουσία σ'ένα περιορισμένο αριθμό ανωτέρων υπαλλήλων και τεχνικών (το brain trust) που, είναι λιγότερο ή περισσότερο ανεξέλεγκτο, τόσο από τη νομοθετική όσο και από τη δικαστική εξουσία (iv)...

Κώστας Παπαϊωάννου

Από τη μια μεριά η «δημοκρατία», η «ελευθερία» και η χειραφέτηση που οδηγούν στην «ανάπτυξη», από την άλλη ο «δεσποτισμός» και η «ανελευθερία» που οδηγούν στην «καθυστέρηση». Τόσο απλά θέλησε τα πράγματα ο Μάξ Βέμπερ - ο οποίος μίλησε με την ίδια βεβαιότητα για πράγματα που ήξερε και γι'αυτά που δεν ήξερε - και τόσο απλά προσφέρονται πάντα... Οι διχοτομήσεις αυτές μεταξύ «καθυστερήσεως» και «προόδου» σκοπό βέβαια έχουν να μεταφέρουν στην μέση κοινή συνείδηση την αντίληψη, ότι αιτία καθυστερήσεως των «καθυστερημένων» είναι αποκλειστικώς οι ίδιοι και ότι το «Διεθνές Δίκαιο» δεν έχει άλλον σκοπό ειμή την διάδοση της «δημοκρατίας» ανα τον κόσμο. Τον προηγούμενο αιώνα τον ρόλο της «δημοκρατίας» τον έπαιζε η «αποστολή του εκπολιτισμού»...

Επί δύο συνεπώς αιώνες τα πράγματα παραμένουν ιδεολογικώς τα ίδια, παρά την σωρεία παραδειγμάτων που αναφέραμε και αποδεικνύουν πλήρως ότι οι ιδεολογικές αυτές κατασκευές είναι τελείως αναντίστοιχες προς την υφιστάμενη εξέλιξη του κόσμου... Αλλά όταν ο κόσμος αλλάζη και οι ιδεολογίες δεν αλλάζουν, καλό οπωσδήποτε δεν είναι...

Γεράσιμος Κακλαμάνης

---------------------------------------------------------------

The left-right spectrum is often characterized in terms of two extreme poles. One way to see that this is incoherent is that these poles can be defined in mutually incompatible ways. It’s awfully strange that Rand Paul and John McCain belong to the same political party and are generally held to be on the same end of the political spectrum. I'd say they each disagree more profoundly and substantially with the other than either disagrees with Barack Obama, for example. Some of the most historically salient “right-wing” movements are monarchism, fascism, fundamentalism, and libertarianism, which have nothing in common except that they all have reasons to oppose Marxist communism, and vice versa. Yet they also all have similar reasons to oppose one another. Toss in David Brooks Burkeans, security-state neocons, and so on, and you have a miscellany of unrelated positions.

The left pole, meanwhile, could be a stateless society of barter and localism; or a world of equality in which people are not subordinated by race, gender, and sexuality; or a pervasive welfare state; or a Khmer Rouge reeducation regime. The Nazi Party, Catholic Church, hereditary aristocracy, Ayn Rand capitalists, and redneck gun enthusiasts are all on the same side of the left-right spectrum. So are hacktivists, food-stamp officials, anti-globalization activists, anarcho-primitivists, and advocates of a world government. It would be hard to come up with a less coherent or less useful way of thinking about politics.

Examining another familiar opposition, between “equality” and “liberty,” produces another cluster of contradictions. The left holds up “equality” as a fundamental value. The means leftists propose to increase economic equality almost always increase political inequality, because these means consist of larger state programs: more resources and rules, coercion and surveillance in the hands of officials or state contractors, including in welfare-type programs. The welfare state is more pervasive now than it was a century ago, and we now have institutions like compulsory public education. These are achievements of the left, programs they are still trying enhance, but have they actually resulted in more equal societies? Quite the contrary, I believe: They have led to ever-more-frozen hierarchies. The mainstream left is a technocratic elite, with a cult of science and expertise and an ear for the unanimous catchphrase. This is anything but a meritocracy; it an entrenched intergenerational class hierarchy.

Whatever the right is, it runs aground in contradiction similarly in its treatment of its own sacred concept “liberty,” which is hard to hold in solution with opposing gay marriage or marijuana legalization, or with a thousand dimensions of the contemporary surveillance/security state.

Milton Friedman and Vlad Lenin, Ho Chi Minh and Barry Goldwater, Barack Obama and Rand Paul, Francois Mitterrand and Margaret Thatcher, Ronald Reagan and Fidel Castro, Friedrich Hayek and Thomas Piketty, Paul Krugman and Augusto Pinochet: They may well have disagreed about this and that. But they have agreed, or said they did, that the state was a force that was historically pitted against private capital. To reduce one was to increase the other and vice versa. They vary inversely and the balance between them that you recommend constitutes the fundamental way of characterizing your political position.

This spectrum stretches from authoritarianism on the one end to authoritarianism on the other, with authoritarianism in between. It makes anything that is not that incomprehensible. It narrows all alternatives to variations on hierarchy, structures of inequality, or profoundly unjust distributions of power and wealth. There are alternatives, and the one I would suggest is this: We should arrange political positions according to whether they propose to increase hierarchy or to dismantle it. Instead of left and right, we should be thinking about vertical versus horizontal arrangements of power and wealth.

Crispin Sartwell - The Atlantic

---------------------------------------------------------------

(*) Another way people talk about left and right is in terms of time. Progressives want time to continue to move forward or even want to accelerate it, taking us into a future bright with promise, while conservatives want time to stand still or even run backward to a golden age. Either approach appears to depend on a conception of time as extremely malleable, its pace and direction depending on the outcome of the next election. Putting it gently, the idea that one can retard or accelerate time has a certain ... psychotic quality. Ted Cruz and Rafael Correa, the Taliban and Beyoncé, the “Stone Age” Suruwaha people of the Amazon, and the primetime hosts of MSNBC coincide in time, all moving temporally in the same direction at the same rate, contemporaneously. Among others, they all exist precisely at this moment.

Perhaps progressives (and real reactionaries, if there are any) would say that the idea of halting or hastening time is a sort of shorthand or metaphor. But I think the matter is more complicated. Both sides of the American political spectrum are continuously appealing to American traditions and principles. And one typically "makes progress," to whatever extent one does, by revivifying or reinterpreting existing traditions. Barack Obama engages in this rhetoric no less than Rand Paul. It's never a matter of simply starting afresh, employing no assumptions; both sides are engaged in interpreting and re-applying existing traditions, and both sides are doing that under constantly mutating conditions, so that each reapplication is a new and potentially controversial interpretation. Time is relentless in that sense too.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Είπαν ή έγραψαν...

- Συγχώνευση ιδιωτικής και δημόσιας σφαίρας και μαζική δημοκρατία - μέρος α´.

- Τύποι πολιτικής οργάνωσης που έπρεπε να υπερνικήθούν για να δημιουργηθεί το σύγχρονο κράτος (εν συντομία) μέρος α´.

- E.H.Carr - Πολιτική, ισχύς και ηθική'η «αντίθεση» μεταξύ της πολιτικής και της ηθικής και ο «διαχωρισμός» των σφαιρών της πολιτικής και της ηθικής που συνδέει την οικονομία με την ηθική, καθώς και ορισμένα ρωμαιοδυτικά παραλειπόμενα.

- Τέλος του κυρίαρχου κράτους ή αλλαγή της λειτουργίας του;

- Η παρακμή του κράτους: Από το 1975.

- Περί εθνικισμού, δημοκρατικής ιδεολογίας -«τέλους της ιστορίας»- του Fukuyama, και χειρισμού της Μέσης Ανατολής από τους ουιλσονιανούς ιδεαλιστές και τους νεοσυντηρητικούς. Η προσέγγιση του εριστικού κ. John Mearsheimer και σύγκριση του έργου του με αυτό του Kenneth Waltz.

- Μια σύντομη αναφορά στη σχέση κράτους, αναρχίας και ρεαλισμού. Μια κλασική παρερμηνεία.

- Η απαρχαίωση των πολιτικών εννοιών.

- Δομικά γνωρίσματα της μαζικής δημοκρατίας - α´ μέρος.

- Ουτοπία και πραγματικότητα - μέρος α´. Ελεύθερη βούληση και ντετερμινισμός - Αριστερά και Δεξιά - Ηθική και πολιτική.

- Πλανητικός μετασχηματισμός -εισαγωγικά περί «γεωκεντρικής τεχνολογίας» και «εθνοκεντρικής πολιτικής», παγκοσμιοποίησης και μη αναστρεψιμότητας της, διεθνικών οργανισμών, πολυεθνικών επιχειρήσεων και εθνών-κρατών.

- Το «παγκόσμιο αντιπροσωπευτικό σύστημα» - το «παγκόσμιο όργανο εκπροσώπησης».

- Η γερμανική «ιδιαίτερη πορεία» και οι γερμανικές προοπτικές.

- Ιχνηλατώντας τον Internationalism μέρος α´ - A Note on the Origin of the Word 'International' by Hidemi Suganami και Nationalism and internationalism by Nicholas Hans. Προλογικά και εννοιολογικό πλαίσιο από Alfred E. Zimmern, Immanuel Wallerstein και E. H. Carr.

- Η έννοια της Προόδου - μέρος β´. Η επιστημονική γνώση, η «μάζα» και τα όρια του φιλελευθερισμού.

- Διαφορές εσωτερικής και διεθνούς πολιτικής, οι παραδοσιακοί και οι μοντέρνοι μελετητές και οι αναγωγικές θεωρίες ερμηνείας της διεθνούς πολιτικής - μέρος α´.

- Άναρχες τάξεις και ισορροπίες ισχύος - μέρος α´. Βία στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, αλληλεξάρτηση και ολοκλήρωση, οι αρετές της αναρχίας - διαφορές εθνικών και διεθνών δομών, άναρχων και ιεραρχικών πεδίων, εσωτερικών και εξωτερικών υποθέσεων.

- Άναρχες τάξεις και ισορροπίες ισχύος - μέρος β´. Πρόσδεση στο άρμα του ισχυρότερου και εξισορρόπηση στο εσωτερικό και το εξωτερικό, στα κόμματα και τα κράτη.

Ο γεωπολιτικός και κοινωνικό-οικονομικός φόβος των Η.Π.Α για την συνεχιζόμενη άνοδο της Κίνας.

September 30, 2014, 8:51 am

≫ Next: Ι) Το Χαλιφάτο ως πολιτικό αποτέλεσμα... ενενήντα χρόνια μετά την κατάργησή του (1924 – 2014) και ΙΙ) Ρωσία-Τουρκία: ευρασιατικός άξονας ή συνεργασία με ημερομηνία λήξης;

≪ Previous: The Left-Right Political Spectrum Is Bogus.

$

0

0

τὴν μὲν γὰρ ἀληθεστάτην πρόφασιν, ἀφανεστάτην δὲ λόγῳ, τοὺς Ἀθηναίους ἡγοῦμαι μεγάλους γιγνομένους καὶ φόβον παρέχοντας τοῖς Λακεδαιμονίοις ἀναγκάσαι ἐς τὸ πολεμεῖν· αἱ δ’ ἐς τὸ φανερὸν λεγόμεναι αἰτίαι αἵδ’ ἦσαν ἑκατέρων, ἀφ’ ὧν λύσαντες τὰς σπονδὰς ἐς τὸν πόλεμον κατέστησαν.

Θουκυδίδης

.~`~.
Ι

Ο φόβος που υπάρχει στις ΗΠΑ, αλλά όχι μόνο εδώ, στην Ευρώπη, και πολύ λιγότερο, θα έλεγα, στον παγκόσμιο Νότο αν και εκεί υπάρχουν άνθρωποι που ανησυχούν για την άνοδο της Κίνας -παρόλο που σε γενικές γραμμές την προσλαμβάνουν ως θετική εξέλιξη- και οι ανησυχίες αυτές είναι εν μέρει γεωπολιτικές και εν μέρει κοινωνικό-οικονομικές.

Οι γεωπολιτικοί φόβοι έχουν θεωρητικοποιηθεί από διάφορους πολιτικούς επιστήμονες, κυρίως θεωρητικούς των διεθνών σχέσεων -έχουμε κάποιους φίλους εδώ- με διάφορους τρόπους, και ανακεφαλαιώνονται στην ιδέα ότι προς το παρόν πρόκειται για οικονομική άνοδο, μια οικονομική άνοδος, μάλιστα, που έχει πολύ δρόμο μπροστά της ώστε να φτάσει τις ΗΠΑ, αλλά ωστόσο κάτι τέτοιο είναι αναπόφευκτο'και ότι σύντομα αυτή η οικονομική δύναμη της Κίνας θα μεταβληθεί σε στρατιωτική πρόκληση για τις ΗΠΑ.

Αυτός, λοιπόν, είναι ο κύριος γεωπολιτικός φόβος. Ωστόσο πρέπει να σημειώσω ότι αυτός ο φόβος δεν έχει να κάνει με την δεξιά ή την αριστερά επειδή ακόμα και οι συντηρητικοί διχάζονται πάνω σε αυτό το ζήτημα καθώς και πολλοί αριστεροί διανοούμενοι και Δημοκρατικοί είναι εξίσου διχασμένοι.

Ωστόσο υπάρχει αυτή η ιδέα ότι αργά ή γρήγορα θα υπάρξει μια στρατιωτική σύγκρουση και γι'αυτό οι ΗΠΑ θα έπρεπε να προετοιμαστούν, και κάτα κάποιο τρόπο, ότι η επίθεση στο Ιράκ δεν στόχευε τόσο πολύ στην δυτική Ασία αλλά με διάφορους τρόπους στόχευε, έμμεσα μέσα από μια ευρεία διαδικασία, μέσω διαδοχικών πολέμων στο Ιράκ, το Ιράν, την Συρία κ.ο.κ. στον έλεγχο των ενεργειακών πηγών έτσι ώστε οι ΗΠΑ να μπορέσουν να ελέγξουν εν τέλει την άνοδο της Κίνας.

Αυτό το σχέδιο δεν δούλεψε, ήδη από το πρώτο του βήμα οδηγήθηκε σε αποτυχία.

Και στην πραγματικότητα ένα από τα θέματα του βιβλίου [Adam Smith in Beijing: Lineages of the Twenty-First Century] είναι ότι η άνοδος της Κίνας βοηθήθηκε κατά κάποιο τρόπο από αυτήν την στρατηγική. Και ότι, επίσης, όποιο και να είναι το πολιτικό και στρατιωτικό αποτέλεσμα του 'πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία'τοπικά ή περιφερειακά, ότι σε παγκόσμιο επίπεδο εν τέλει η Κίνα είναι ο πραγματικός νικητής του 'πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία'πράγμα το οποίο δεν είναι καινοφανές μιας και οι ΗΠΑ υπήρξαν κάποτε οι πραγματικοί νικητές των δύο μεγάλων Ευρωπαϊκών Πολέμων κατά τον 20ο αιώνα αφήνοντας τους ανταγωνιστές τους στην Ευρώπη να αλληλοεξαντληθούν, τους χρηματοδότησαν μάλιστα για να το κάνουν, και την ίδια στιγμή οι ίδιοι ισχυροποιούνταν και εν τέλει παρενέβησαν την τελευταία στιγμή για να υπαγορεύσουν τους όρους της ειρήνης. Και αν θέλουμε να πάμε πίσω στην ιστορία, ίδια ήταν η διαδικασία της βρετανικής ανόδου που άφησε τους ηπειρωτικούς ανταγωνιστές της να αλληλοεξαντληθούν και παρενέβη την τελευταία στιγμή, για να υπογορεύσει τους όρους της ειρήνης, και μπορούμε να πάμε ακόμα παλαιότερα, αλλά δεν υπάρχει ανάγκη να συνεχίσουμε.

Αυτή είναι η ιστορία της διαδοχής παρηκμασμένων ηγεμονιών που εξαντλήθηκαν σε πολέμους και ως προς αυτήν μην ξεχνάτε ότι οι Βρετανοί δεν έχασαν ούτε έναν πόλεμο. Και ότι στην πραγματικότητα είχαν πολύ καλύτερες επιδόσεις στο να κερδίζουν πολέμους από τις ΗΠΑ. Αλλά αυτό δεν απέτρεψε την έκλειψη της Βρετανίας από την άνοδο των ΗΠΑ.Έτσι, ένα μέρος του ζητήματος είναι πως ακριβώς η απόπειρα των ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν την στρατιωτική τους δύναμη για να σταματήσουν ή τελοσπάντων να καθυστερήσουν την συνεχιζόμενη άνοδο της Κίνας έχει φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.

Και αυτό δεν είναι το μόνο πράγμα που έχει φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Το άλλο που έχει συμβεί, και που αποτελεί την δεύτερη πηγή ανησυχίας σχετικά με την άνοδο της Κίνας είναι η περίφημη "συναίνεση της Ουάσιγκτον"... αν και πολλοί... ακόμα βλέπουν τον νεοφιλελευθερισμό ως νικηφόρο. Στην πραγματικότητα, ο νεοφιλελευθερισμός, από το 1996 ή το 1998... αρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα, κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1990, πολύ σοβαρά προβλήματα, μάλιστα. Οι ΗΠΑ, όχι μόνον είχαν να αντιμετωπίσουν ένα τεράστιο χρέος αλλά συναντούσαν και ολοένα μεγαλύτερες δυσκολίες στον ανταγωνισμό των παγκόσμιων αγορών. Αυτά είναι τα προβλήματα από το τεράστιο και διαρκώς διογκούμενο έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο, καθώς και στο ακόμα μεγαλύτερο δημοσιονομικό έλλειμμα. Και φυσικά η άλλη πλευρά του νομίσματος είναι τα διογκούμενα εμπορικά πλεονάσματα όχι μόνον της Ιαπωνίαςαλλά και ιδιαίτερα της ίδιας της Κίνας.

Έτσι έχουμε την αμερικάνικη στρατιωτική μηχανή να συναντά για άλλη μια φορά τα όριά της, γιατί τα είχε ξαναδείξει και στο Βιετνάμ. Και την ίδια στιγμή που δείχνει για άλλη μια φορά τα όριά της στο Ιράκ, η οικονομική δύναμη συσσωρεύεται ολοένα και ταχύτερα στα χέρια της νοτιο-ανατολικής Ασίας. Και εδώ εντοπίζεται αυτός ο φόβος του κινέζικο 'αθέμιτου'ανταγωνισμού που η κεντρική του ιδέα έγκειται στην φτηνή κινέζικη εργασία μια εργασία που δεν μπορεί να οργανωθεί σε συνδικάτα κ.ο.κ. και ενός καταπιεστικού κράτους που χρησιμοποιεί αυτήν την φτηνή εργασία για να ανταγωνιστεί τους αμερικάνους, τους ευρωπαίους και τους υπολοίπους, ειδικότερα τις χώρες με μεσαίο εισόδημα. Ένας από τους σκοπούς αυτού του βιβλίου, τώρα, μεταξύ άλλων πολλών πραγμάτων είναι να καταδείξει τις πλάνες που υποκρύπτονται κάτω από αυτές τις δύο ανησυχίες.

.~`~.
ΙΙ

Σε ό,τι αφορά στις γεωπολιτικές ανησυχίες εστιάζω σε δύο θεμελιώδη δεδομένα που οι θεωρίες που τροφοδοτούν αυτόν τον φόβο αγνοούν.

Το πρώτο βασικό δεδομένο είναι ότι η Ανατολική Ασία έχει μια πολύ βαθιά παράδοση ενός διακρατικού συστήματος πραγματικών εθνικών κρατών τα οποία υπήρξαν πολύ πριν να υπάρξει κάποιο έθνος-κράτος στην Ευρώπη. Και είναι μια βαθιά παράδοση διακρατικού συστήματος που στην πραγματικότητα μπορεί να αντιπαρατεθεί με με το ευρωπαϊκό, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά δυο χαρακτηριστικά. Το πρώτο, ότι το διακρατικό σύστημα της Ανατολικής Ασίας τελούσε συνήθως σε συνθήκες ειρήνης. Κυρίως, όχι συνέχεια, αλλά τον περισσότερο καιρό.

Έτσι, αν το ευρωπαϊκό σύστημα τελούσε εν ειρήνη, στο εσωτερικό του, σε αυτό που ο Καρλ Πολάνυι αποκάλεσε εκατοντάχρονη ειρήνη από το 1850 στο 1914 και υπήρξε γι'αυτόν ένα πρωτοφανές γεγονός στην ιστορία του ευρωπαϊκού πολιτισμού, διότι τον υπόλοιπο καιρό βρίσκονταν σχεδόν πάντα σε πόλεμο, πάντα... Σε αντίθεση με αυτό, το διακρατικό σύστημα της Ανατολικής Ασίας βρισκόταν πάντα σε ειρήνη, σχεδόν πάντα... Και εάν κάνουμε μια παραλλαγή της διάσημης έκφρασης του Πολάνυι, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια ειρήνη 500 ετών.

Αυτό είναι θεμελιώδες δεδομένο, ότι η Ανατολική Ασία έχει μια εντελώς διαφορετική ιστορία που θα έπρεπε να αποτελέσει εξίσου το θεμέλιο οποιασδήποτε θεωρίας θέλουμε να κατασκευάσουμε για το τι θα συμβεί σε 35 ή σε 50 χρόνια από σήμερα. Αντί για τον ευρωκεντρισμό.

Αλλά ένα ακόμα συμπέρασμα του βιβλίου είναι ότι ακόμα και το ευρωπαϊκό σύστημα εξελίσσεται'αυτό το ευρωπαϊκό σύστημα που χαρακτηρίζεται όχι μόνο από μια διαρκή επέκταση στον χώρο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ίδια του την εξέλιξη εσωτερικά και οδήγησε με τον καιρό στην κατάκτηση ολόκληρου το κόσμου. Αλλά κι επίσης στην επέκταση του Κέντρου του. Μια συμπεριφορά που κατά κάποιον τρόπο βρέθηκε πιο κοντά στην Αν. Ασία απ ό,τι στο ίδιο του το παρελθόν. Και ότι κατά συνέπεια, αν θέλουμε να χτίσουμε αυτήν την θεωρία, πράγμα που βέβαια δεν κάνω σε αυτό το βιβλίο, εγώ παρέχω τα στοιχεία για να το κάνουν οι συνάδελφοι των διεθνών σχέσεων αν επιθυμούν.

Αυτή η θεωρία, λοιπόν, δεν θα πρέπει να βασίζεται στην ανάλυση επιλεκτικών στοιχείων της ιστορίας του δυτικού γεωπολιτικού συστήματος. Αλλά και πως το σύστημα της Αν. Ασίας συγκροτήθηκε, δηλαδή να εξετάσουν την διαφορετική γεωπολιτική ιστορία της Αν.Ασίας.

Αυτό που συμβαίνει, επομένως, σήμερα στην πραγματικότητα είναι ότι η Κίνα χρησιμοποιεί μια παλιά της τακτική ή στρατηγική, καλύτερα, τα τελευταία πέντε χρόνια που είναι η χρήση της οικονομικής δύναμης, αντί της στρατιωτικής ως πρωταρχική πηγή ισχύος για τον διακρατικό ανταγωνισμό. Η Κίνα κατάφερε να διατηρεί την πρωτοκαθεδρία του συστήματος της Αν. Ασίας, μέσω της οικονομικής και πολιτιστικής ισχύος.

Και έχασε αυτήν την πρωτοκαθεδρία, λόγω της στρατιωτικής υπεροχής της Δύσης η οποία επιβλήθηκε στην Κίνα και την οδήγησε στην καταστροφή για πάνω από 50 χρόνια.Και τώρα ανακάμπτει χρησιμοποιώντας ξανά την οικονομική ισχύ, την ισχύ της αγοράς ως το κύριο εργαλείο της. Κάτι τέτοιο λειτούργησε εξαιρετικά κατά το παρελθόν και πιστεύω ότι λειτουργεί εξ ίσου καλά και τώρα.

Στην πραγματικότητα, οι δύο στρατιωτικές υπερδυνάμεις του Ψυχρού Πολέμου, η μία απλώς κατέρρευσε, η Σοβιετική Ένωση κυρίως, αν και όχι αποκλειστικά, λόγω των οικονομικών της ορίων της αδυναμίας της δηλαδή να ανταγωνιστεί οικονομικά τις Ηνωμένες Πολιτείας και η έτερη στρατιωτική υπερδύναμη, οι Ηνωμένες Πολιτείες διάλεξαν το Ιράκ. Το Ιράκ από την σκοπιά της αντιπαράθεσης με τους Ταλιμπάν και την Αλ Κάιντα δεν ήταν το καλύτερο μέρος για να τους πολεμήσει κανείς. Αλλά δεν εξαπέλυσαν τον πόλεμο για να νικήσουν την Αλ Κάιντα ή τους Ταλιμπάν. Αλλά για να ξεπεράσουν το 'σύνδρομο του Βιετνάμ'δηλαδή το να αποδείξουν ότι μπορεί να νικήσουν έναν πόλεμο στον 'Παγκόσμιο Νότο'ότι μπορούν να επιβάλουν εκεί στρατιωτικά τα σχέδιά τους.

---------------------------------------------------------------

Οι αποτυχίες της εν λόγω απόβασης [στον Κόλπο των Χοίρων] αλλά και του πολέμου στο Βιετνάμ προσανατόλισαν τις ΗΠΑ σε τακτικές παρεμβάσεις, σε στρατηγικές πυρηνικής ανωτερότητας και σε τακτικές διπλωματικής περικύκλωσης περισσότερο παρά σε άμεσες και συμβατικές τακτικές. Καταβλήθηκε προσπάθεια να εξισορροπηθεί η σημειωθείσα αποτυχία κατά την επέμβαση στο Βιετνάμ, η οποία δημιούργησε μια ψυχολογία μεγάλης αβεβαιότητας και ανασφάλειας στην αμερικανική κοινή γνώμη έναντι των συμβατικών επεμβάσεων, μέσω της σύναψης διπλωματικών σχέσεων με την Κίνα και του προσεταιρισμού της Αιγύπτου, μιας σημαντικής περιφερειακής δύναμης της Μέσης Ανατολής - Ahmet Davutoğlu.

---------------------------------------------------------------

Εάν λοιπόν αυτός ήταν ο πραγματικός στόχος του νεοσυντηρητικού σχεδίου τότε το Ιράκ ήταν μια λογική επιλογή επειδή όπως είπε και ο Ράμσφελντ 'στο Αφγανιστάν δεν υπάρχουν στόχοι', Ενώ το Ιράκ προσφέρει πολλούς τέτοιους. Αυτό ήταν το περίφημο δόγμα Ράμσφελντ και ήταν πολύ λογικό από την σκοπιά της αποκατάστασης της στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ στον 'Παγκόσμιο Νότο'. Επειδή στο Ιράκ υπήρχε ένας μισητός δικτάτορας, καμία παράδοση ανταρτοπολέμου επειδή ήταν βαθύτατα διαιρεμένο εθνοτικά, θρησκευτικά, ιδεολογικά κ.λ.π. Άρα, που θα ήταν καλύτερα για να επιβάλουν τα σχέδιά τους;

Το Αφγανιστάν είναι δυσκολότερο: Οι Βρετανοί απέτυχαν, οι Σοβιετικοί το ίδιο, άρα γιατί να κολλήσουν εκεί οι ΗΠΑ;

Πήγαν λοιπόν στο Ιράκ, γιατί εκεί μπορούσαν να επιδείξουν την ισχύ τους. Και στην καλύτερη περίπτωση απέδειξαν ότι δεν έχασαν στρατιωτικά, αλλά έχασαν πολιτικά υπό την έννοια ότι έμπλεξαν εκεί και θα παραμείνουν για πάρα πολλές δεκαετίες...και αυτό είναι το πραγματικό τους πρόβλημα. Το πρόβλημα ενός πολέμου που κοστίζει ολοένα και πιο πολύ οικονομικά και πολιτικά, όποιο κι αν είναι το στρατιωτικό του αποτέλεσμα, διότι αποτελεί το αποφασιστικό σφάλμα που θα κλιμακώσει την παρακμή της αμερικανικής ηγεμονίας.

Οι Κινέζοιαποδείχτηκαν εξαιρετικά επιδέξιοι απέναντι σε αυτήν την συγκυρία δεν τους αντιπαρατέθηκαν, υπήρξαν φιλικοί, μάλιστα τους χρηματοδότησαν κιόλας τροφοδοτώντας τις ΗΠΑ το σχοινί με το οποίο θα κρεμαστούν.Αυτό συνέβη... Επομένως, το ζήτημα για τους κινέζους σήμερα είναι ότι δεν χρειάζεται να προκαλέσουν στρατιωτικά τις ΗΠΑ. Το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να ενισχύουν τους εαυτούς τους οικονομικά και μετά να χρησιμοποιήσουν αυτήν την ισχύ όπως έκαναν 100 χρόνια πριν την έλευση των Ευρωπαίων στην Αν. Ασία, να την χρησιμοποιήσουν ώστε να επεκτείνουν την επιρροή τους. Και αυτό ακριβώς είναι που κάνουν στην Αφρική, την Λατινική Αμερική, και αλλού. Αυτά σε ό,τι αφορά στην γεωπολιτική.

.~`~.
ΙΙΙ

Ας δούμε τώρα τι συμβαίνει με τον κοινωνικό-οικονομικό φόβο.

Η μεγάλη παρανόηση έχει να κάνει με το ότι υποτίθεται πως οι Κινέζοι μπορούν να κατανικήσουν τον οικονομικό ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ εξαιτίας της φτηνής τους εργασίας. Αδιαμφισβήτητα η φτηνή εργασία είναι ένα ζήτημα... αλλά υπάρχει αρκετή φτηνή εργασία ανά τον πλανήτη και δεν ανταγωνίζεται τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Για πολύ καιρό η φτηνή εργασία ήταν το μεγάλο πρόβλημα του Παγκόσμιου Νότου επειδή συνεπάγονταν μικρές αγορές και οι μικρές αγορές δημιουργούσαν αυτό που αποκαλούμε "παγκόσμια ισορροπία χάσματος της φτώχειας". Δεν είναι δηλαδή αυτό που δημιουργεί τον δυναμισμό της Κίνας. Η δύναμη της Κίνας δεν έγκειται στην φτηνή εργασία ως τέτοια, αλλά ότι στην πραγματικότητα η Κίνα διαθέτει δύο άλλες παραδόσεις που βρίσκονται στις ρίζες της ανταγωνιστικότητάς της στην παγκόσμια οικονομία. Η μια είναι η πρόσφατη παράδοση της επαναστατικής της εξέλιξης και η άλλη ήταν μια παράδοση που έρχεται από πολύ μακρύτερα και είναι εκείνη μιας μη καπιταλιστικής ανάπτυξης της οικονομίας της αγοράς που έρχεται από την ύστερη αυτοκρατορική Κίνα.

Η Κίνα υπήρξε η μεγαλύτερη αγορά του πλανήτη, ακόμα και μετά την 1η βιομηχανική επανάσταση μέχρι το 1820.Και με αποκορύφωμα τον 18ο αιώνα, αν και υπήρχε και πριν, αλλά ήταν τότε που αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης τελειοποιήθηκε.Η δυναστεία των Τσίνκ τον 18ο αιώνα έκανε δύο πράγματα. Το πρώτο, αντέστρεψαν την διαδικασία προλεταριοποίησης. Κάτι που οι ιστορικοί αντιπαραθέτουν με την Δύση όπου η δημιουργία προλεταριάτου επέτρεψε την καπιταλιστική ανάπτυξη. Αντίθετα, η δυναστεία των Τσίνγκ έκανε αναδιανομή της γης, για τους δικούς τους πολιτικούς λόγους, για να διατηρήσουν τον έλεγχο και να αποδυναμώσουν τις εισβολές από τον Βορρά και να υπονομεύσουν τους φυλάρχους των Χαν, προχώρησαν σε αναδιανομή της γης, σε αποστραγγίσεις και έστησαν ένα δίκτυο σιταποθηκών όπου μπορούσαν να παρέχουν τα απαραίτητα για την επιβίωση με χαμηλό κόστος.

Έτσι, είχαμε μια αρκετά ανεπτυγμένη οικονομία της αγοράς η οποία αν δεν ήταν εχθρική, σίγουρα δεν ήταν συμβατή με την καπιταλιστική ανάπτυξη δηλαδή την ανάπτυξη μιας τάξης καπιταλιστών που μπορούσε να υπαγορεύσει τους όρους της στην κυβέρνηση...

Αυτή ήταν μια παράδοση ενός τύπου 'συσσώρευσης δίχως αρπαγή'. Για να παραφράσω τον Χάρβεϋ που χρησιμοποιεί τον όρο 'συσσώρευση διά της αρπαγής'. Και αυτή η 'συσσώρευση δίχως αρπαγή'αποτέλεσε μια παράδοση που πήρε νέες μορφές με την σοσιαλιστική επανάσταση στην Κίνα. Και βέβαια, η επανάσταση στην Κίνα πήγε πολύ μακρύτερα απ'ό,τι είχε πάει η δυναστεία των Τσίνγκ. Προκάλεσε μια εντυπωσιακή άνοδο του μορφωτικού επιπέδου των αγροτών μια εξίσου εντυπωσιακή άνοδο του επιπέδου υγείας των αγροτών και γενικά δημιούργησε συνθήκες που έπαιξαν μετά καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα ανταγωνιστικότητα της κινέζικης οικονομίας στην παγκόσμια αγορά.

Έτσι, η κινέζικη οικονομία δεν είναι ανταγωνιστική εξαιτίας της φτηνής της εργασίας αλλά επειδή διαθέτει φτηνή εργασία που είναι ταυτόχρονα εξαιρετικά μορφωμένη και υγιήςσε αντίθεση με την φτηνή εργασία που υπάρχει αλλού που είναι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου και με προβλήματα υγείας, και επιπλέον, εξίσου σημαντικό είναι ότι ότι όλη η διαδικασία των μεταρρυθμίσεων συνέχισε κατά κάποιο τρόπο την παράδοση της επανάστασης, κυρίως επειδή κατεύθυνε την φτηνή εργασία σε μια αποκεντρωμένη ανάπτυξη με επίκεντρο την ύπαιθρο η οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της κινέζικης αγοράς.

Όταν οι καπιταλιστές ανακάλυψαν πως η Κίνα αναπτύσσεται ταχύτατα δίχως την βοήθειά τους πήδηξαν κι αυτοί στην βάρκα οι ξένοι καπιταλιστές δεν εκκίνησαν την ανάπτυξη στην Κίνα αλλά προσπάθησαν να την εκμεταλλευτούν εκ των υστέρων.

Με την βοήθεια της κινέζικης διασποράς αυτές οι αποκεντρωμένες μορφές ανάπτυξης δημιούργησαν έναν νέο τύπο επιχείρησης ο οποίος... είναι πολύ δύσκολος να κατηγοριοποιηθεί [όπως αντίστοιχα είναι δύσκολο να κατηγοριοποιηθεί το σύστημα keiretsu στην Ιαπωνία], αυτός ο τύπος της δημοτικής επιχείρησης που αποτελεί ένα μείγμα όλων των επιχειρηματικών μορφών, αλλά που δεν υπάρχουν δικαιώματα ιδιοκτησίας, επικρατεί απόλυτο χάος από αυτή τη σκοπιά, γεγονός που έχει να μας πει κάτι για το πόσο σημαντικά είναι τα δικαιώματα ιδιοκτησίας από την σκοπιά της ανάπτυξης'η ανάπτυξη, λοιπόν, αυτής της μορφής των επιχειρήσεων δημιούργησε τις προϋποθέσεις ώστε... ας το θέσω διαφορετικά, όχι μόνο δημιούργησε απεριόριστη προσφορά εργασίας από τις αγροτικές περιοχές αλλά και δημιούργησε τις προϋποθέσεις για μια αντίστοιχη άνθηση της μικρής επιχειρηματικότητας, ή κάθε μορφής επιχειρηματικότητας που απορρόφησε την πλεονάζουσα εργασία και την μετέβαλε σε επέκταση της εθνικής αγοράς.

Έτσι, το πιο συνηθισμένο πρόβλημα για τις φτωχότερες χώρες η φτηνή εργασία και οι μικρές τους αγορές δηλαδή, μετασχηματίστηκε από αυτόν τον συνδυασμό μη καπιταλιστικής μορφής ανάπτυξης της αγοράς, των επαναστατικών παραδόσεων, και των μεταρρυθμίσεων, δημιούργησαν αυτό το μείγμα όπου μια από τις πιο φτωχές χώρες του πλανήτη -μην κοιτάτε σε ποια θέση ήταν στις αρχές του 19ου αιώνα, αλλά σε εκείνην που βρίσκονταν το 1950-, όπου η Κίνα βρίσκονταν στις τελευταίες θέσεις από την σκοπιά του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Από αυτήν την θέση, λοιπόν, εκτοξεύθηκε στο κέντρο της ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης για το οποίο συζητάει σήμερα όλος ο πλανήτης.

Τώρα τι σχέση έχουν όλα αυτά με το πρόβλημα των Αμερικάνων;

.~`~.
ΙV

Το πρόβλημα των Αμερικάνων προκύπτει πολύ πιο πριν από την παγκόσμια ανάδυση της Κίνας. Η ανταγωνιστικότητα των ΗΠΑ είχε ήδη αμφισβητηθεί από τους Γερμανούς και τους Ιαπώνες προτού εμφανιστούν οι Κινέζοι, στην πραγματικότητα αυτοί εμφανίστηκαν ως αποτέλεσμα μιας μακρύτερης διαδικασίας που ξεκινάει με την ανάδυση της Ιαπωνίας.Και αυτό συνέβη επειδή οι αμερικάνικες κάθετα οργανωμένες γραφειοκρατικά επιχειρήσεις τα πήγαιναν πολύ καλά όσο υπήρχαν λίγες σαν κι αυτές. Και εντοπίζονταν κυρίως στις ΗΠΑ, και πρώτιστα σε μονοπωλιακά ελεγχόμενους τομείς της οικονομίας.

Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1950 και του 1960 υπήρχαν ίσως εκατοντάδες πολυεθνικές επιχειρήσεις. Από το '70 και το '80 και μετά αυξήθηκαν σε δεκάδες χιλιάδες. Και όταν άρχισαν αυτές να ανταγωνίζονται μεταξύ τους τα πλεονεκτήματα της κάθετης οργάνωσης μεταβλήθηκαν σε μειονεκτήματα κι έτσι έπρεπε να αναβιώσουν την μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα μέσω δικτύων υπεργολαβιών ως ένα μέσο για να ανταγωνίζονται μεταξύ τους.

---------------------------------------------------------------

Σε λίστα του Fortune Magazine με τις 500 κορυφαίες πολυεθνικές επιχειρήσεις αναφέρεται πως 133 έχουν ως έδρα τις Η.Π.Α (26%), 61 την Κίνα (16%) και 26 το Ηνωμένο Βασίλειο (το οποίο κάποτε ηταν πρωτοπόρο - με την παρακμή του Ηνωμένου Βασιλείου θα ασχοληθώ σε αποκλειστική ανάρτηση). Το 2005 η Κίνα είχε μόλις 16 και οι Η.Π.Α 176.

---------------------------------------------------------------

Και ως προς αυτήν την μορφή ανταγωνισμού υστερούσαν σε σχέση με περιοχές όπως η Ανατολική Ασία όπου υπάρχει αυτή η παράδοση της 'συσσώρευσης δίχως αρπαγή'και ύστερα υπήρξε αυτή η αλυσιδωτή διαδικασία που συνεπήρε στην ανάπτυξη αρχικά την Ιαπωνία κι ύστερα τις 'ασιατικές τίγρεις'κι ύστερα στην Νοτιοανατολική Ασία και εν τέλει στην Κίνα και το Βιετνάμ που βασίζεται πάνω στην κινητοποίηση της εργασίας και στους προαναφερόμενους πόρους που είναι πολύ πιο ανταγωνιστικοί επίσης γιατί, κι εδώ ας πάμε λίγο πίσω, δεν ισχυρίζομαι ότι οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν πλεονεκτήματα, πάντα είχαν και θα έχουν.

Έχουν κατ αρχάς ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα αλλά δεν φαίνεται ότι το γνωρίζουν

Και αυτό το εξαιρετικό πλεονέκτημα, δεν είναι ούτε στρατιωτικό, που κατά την άποψή μου σήμερα είναι δυσλειτουργικό δεδομένων των αποτελεσμάτων που έχει να κομίσει, ούτε το συγκεκριμένο οικονομικό μοντέλο, οι πολυεθνικές κ.ο.κ. που βρίσκονται σε βαθιά κρίση, και οι ίδιες αναγκάζονται να καταφύγουν στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ανατολικής Ασίας, προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Καιείναι κοινός τόπος μεταξύ των μεγαλοστελεχών των πολυεθνικών, που λένε... 'δείξε μου μια πολυεθνική που δεν πηγαίνει στην Κίνα, και θα αποδείξω ότι είναι μια ευάλωτη εταιρεία'. Δηλαδή πρέπει να πάνε στην Ασία και κατά κάποιο τρόπο να την μιμηθούν.

Λοιπόν, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των ΗΠΑ είναι το σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσής τους. Δεν συγκρίνεται με κανένα άλλο στον κόσμο, των ευρωπαίων είναι αξιοθρήνητο. Οι Κινέζοι αρχίζουν να το αντιγράφουν αλλά έχουν πολύ δρόμο μπροστά τους. Το σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των ΗΠΑ δεν έχει ισάξιο σε ολόκληρο τον πλανήτη.Και αυτό είναι το πραγματικό συγκριτικό πλεονέκτημα το οποίο οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν.

Αλλά δεν το έχουν λάβει υπόψη τους.

Και έτσι συχνά σπαταλούν τις δυνατότητές του για να το αξιοποιήσουν στρατιωτικά ή με άλλον τρόπο ενώ οι Κινέζοι για παράδειγμα δίνουν έμφαση σε αυτούς τους πόρους, τους εκπαιδευτικούς και αυτή είναι η δύναμή τους... Κι έτσι, αντί να κάνουν όλες αυτές τις παραχωρήσεις στο κεφάλαιο προσπαθώντας να αυξήσουν την κερδοφορία η οποία με τη σειρά της θα διοχετευθεί -ένας θεός ξέρει που... αφού ούτως ή άλλως αυτά θα χαθούν στην κερδοσκοπία... Αν όλα αυτά τα κέρδη διοχετεύονταν σε επενδύσεις στην υγεία, τα πανεπιστήμια, σ'όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Οι ΗΠΑ δεν θα είχαν να φοβηθούν τίποτα...

Αυτό που θα συμβεί είναι ότι θα παίρνουν πολύ φτηνά βιομηχανικά προϊόντα από την Κίνα όπως αποσπούσαν φτηνές πρώτες ύλες από άλλου σε προηγούμενα στάδια της ανάπτυξής τους. θα πρέπει δηλαδή να αντιμετωπίσουν αυτήν την κατάσταση αντί να φοβούνται μια στρατιωτική πρόκληση που δεν υπάρχει λόγος να υπάρξει επειδή οι Κινέζοι είναι αρκετά έξυπνοι για να πέσουν σε αυτήν την παγίδα.

Όμως υπάρχει και κάτι άλλο που θα πρέπει να αναφέρω και είναι το κύριο συμπέρασμα του βιβλίου είναι το μεγάλο οικολογικό και περιβαλλοντικό πρόβλημα των καταναλωτικών προτύπων.

Ας κοιτάξουμε τον χάρτη, ας αναλογιστούμε τον πληθυσμό της Κίνας που είναι συγκεντρωμένος σε αυτόν τον χώρο'ας σκεφτούμε τον αντίστοιχο χώρο που καταλαμβάνει ένας αντίστοιχος πληθυσμιακός όγκος στην Δύση. Αν πάρουμε την Λατινική Αμερική, την Βόρεια Αμερική και την Δυτική Ευρώπη, πάλι δεν φτάνουμε στα δημογραφικά μεγέθη της Κίνας.

Αν ξανακοιτάξουμε τον χάρτη αμέσως αποκτούμε μιαν αντίληψη του πως διαμορφώθηκαν τα καταναλωτικά πρότυπα της Δύσης και ειδικότερα της Βορείου Αμερικής, μέσα σε συνθήκες όπου περίσσευε ο χώρος και υπήρχε άφθονη γη, καθώς και φυσικοί πόροι σε σχέση με τον πληθυσμό, ήταν δηλαδή ασύγκριτα περισσότερα από ό,τι διαθέτει οποιοσδήποτε άλλος.

Αυτά τα πρότυπα δεν μπορούν να εξαχθούν, ή δεν μπορούν να υιοθετηθούν σε μαζική κλίμακα σε τόπους τόσο μαζικά και πυκνά κατοικημένους όπως είναι η Κίνα ή η Ινδία.

Εδώ υπάρχει ένα πραγματικό πρόβλημα, ένα πρόβλημα διαπραγμάτευσης. Και όπως θα θυμάστε, όταν ο Τζώρτζ Μπους ο πρεσβύτερος πήγε στο Ρίο, δήλωσε πως ο αμερικάνικος τρόπος ζωής δεν είναι διαπραγματεύσιμος. Δηλαδή, εάν η ενεργειακή κατανάλωση, η κατανάλωση των πόρων του αμερικάνικου τρόπου ζωής δεν είναι διαπραγματεύσιμα τότε βρισκόμαστε μπροστά σε ένα πραγματικό πρόβλημα.

Και ας ελπίσουμε, ότι η κινέζικη και η ινδική ηγεσία θα αποδειχθεί πραγματικά έξυπνη να κατανοήσει όχι ότι υπάρχουν σημάδια για κάτι τέτοιο, δυστυχώς, μέχρι σήμερα. Όταν πηγαίνω στην Κίνα λέω κάτι συνέχεια εδώ και 10-15 χρόνια 'έχετε διαλέξει λάθος πρότυπο'. Θα έπρεπε να πάτε στο Άμστερνταμ αντί για το Λος Άντζελες. Το μοντέλο του Λος Άντζελες απειλεί να μας πνίξει όλους. Στο Άμστερνταμ πηγαίνουν στην δουλειά τους με ποδήλατο ένα από τα πλεονεκτήματα της κινέζικης εργατικής δύναμης ήταν ότι πήγαινε στη δουλειά με το ποδήλατο δίχως τόσα αυτοκίνητα, κι έτσι ήταν περισσότερο υγιή και πολύ πιο οικονομική από την άποψη του κόστους.

Εάν εισάγουμε το Λος Άντζελες στην Κίνα... τότε αυτό πιθανώς να υπονομεύσει το κινέζικο συγκριτικό πλεονέκτημα αν και όχι με τον πιο οικολογικά βιώσιμο τρόπο.

.~`~.
V

...Για το εάν η Κίνα αποτελεί ένα είδος σοσιαλισμού της αγοράς ή ένα είδος μη καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς...

Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1990 συμφωνώ, και άλλωστε το είπα και προηγουμένως η διαδικασία ξέφυγε από κάθε έλεγχο... διαφωνώ, βέβαια, με την θέση ότι ως καπιταλισμός, ο κινέζικος είναι τόσο βάρβαρος όσο παρουσιάζεται και όσο ισχυρίστηκαν ο Ντέιβηντ (Χάρβεϋ) ή ο Τζόελ (Αντρέας) και θα επιμείνω λίγο σ'αυτό: επί της ουσίας δεν γνωρίζουμε πως θα εξελιχθεί από εδώ και πέρα η κατάσταση για να θυμηθούμε την περίφημη φράση του Τσου εν Λάι για την γαλλική επανάσταση, όταν τον ρώτησαν για την ιστορική της σημασία, είπε 'είναι πολύ νωρίς για να ξέρουμε'.

Η θέση μου στο βιβλίο για την Κίνα είναι η ίδια, δηλαδή είναι πολύ νωρίς να ξέρουμε, και δεν θα μάθουμε για κάποιον καιρό ακόμα το εάν η Κίνα οδεύει δηλαδή προς έναν άγριο καπιταλισμό ή αν παραμένει σοσιαλιστική ή οτιδήποτε άλλο το οποίο μπορεί να μην είναι ούτε σοσιαλισμός, ούτε καπιταλισμός από την σκοπιά της αντίληψης που έχουμε σήμερα για τα δυο συστήματα.

Ο Αντρέ Γκούντερ Φρανκ είχε γράψει ένα βιβλίο στο τέλος της ζωής του υποστηρίζοντας ότι αυτοί οι όροι έχουν πάψει να μας βοηθούν στο να κατανοήσουμε το τι συμβαίνει σήμερα. Διαφώνησα μαζί του τότε, και ακόμα διαφωνώ αλλάη αλήθεια είναι πως έχει ένα δίκιο στο ότι ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε αυτούς τους όρους στη βάση του τι συνέβη στις αρχές του 20ου αιώναστην Σοβιετική Ένωση, ακόμα και στην Κίνα κατά την εποχή του Μάο δεν είναι χρήσιμος για να καταλάβουμε το τι αναδύεται σήμερα.

Παραμένω αγνωστικιστής στο ζήτημα του εάν αναδύεται μια νέα μορφή καπιταλισμού σήμερα'σε αυτό που είμαι σίγουρος, όμως, ότι θα πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική μορφή καπιταλισμού από όσες έχουν προκύψει ιστορικά αυτό που βλέπουμε σήμερα, και που είναι ένα από τα βασικά ζητήματα που θέτει το βιβλίο και κάτι που φαίνεται να μην αντιλαμβάνονται ούτε ο Ντέιβηντ (Χάρβεϋ) ούτε ο Τζόελ (Αντρέας) είναι ότι ο καπιταλισμός με τον τρόπο που υπήρξε ιστορικά και όχι με τον τρόπο που τον θεωρητικοποίησε ο Μάρξ στον 1ο τόμο του 'Κεφαλαίου'στον οποίο δεν υπήρχαν ούτε κράτη, ούτε τίποτα και μόνο προς το τέλος του βιβλίου είπε 'συγνώμη, ξέχασα την πρωταρχική συσσώρευση'για να την εισάγει στο σχήμα του.

Στην πραγματικότητα όμως, αυτή η διαδικασία, πράγμα που λέει και ο Χάρβεϋ στο βιβλίο του για τον Ιμπεριαλισμό ακολουθώντας την Ρόζα Λούξεμπουργκ, την Χάννα Άρεντ και αρκετούς άλλους ακόμα ήταν κάτι που δεν συνέβη δια μιάς, στην αρχή, αλλά που παρέμενε, και επαναλαμβάνονταν διαρκώς. Και δεν είναι τυχαίο το ότι, πράγμα που αποτελεί κεντρική θέση του βιβλίου μου, ότι η μεγαλύτερη καπιταλιστική δύναμη που υπήρξε στην ιστορία, οι ΗΠΑ δηλαδή είναι επίσης και η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη που υπήρξε ποτέ στην ιστορία'δεν είναι διόλου τυχαίο! Η όλη διαδικασία της καπιταλιστικής ανάπτυξης στην Δύση έχει καθοριστεί, έχει βασιστεί πάνω σε μια συνέργεια μεταξύ μεταξύ στρατιωτικής, καπιταλιστικής και εδαφικής επέκτασης.

Από τις ιταλικές πόλεις-κράτη μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτός ήταν ο 'ιστορικός'καπιταλισμός και αντιπροσωπεύει μια τεράστια καταστροφή για τον υπόλοιπο κόσμο και δεν μπορείς να αναλύσεις την καπιταλιστική ανάπτυξη δίχως να αναλύεις αυτές τις καταστροφές που επέφερε και δεν μπορείς να αγνοείς αυτό το γεγονός και απλά να λες ότι ο κινέζικος καπιταλισμός είναι βάρβαρος διότι ποιά είναι η βάση της σύγκρισης;

Εγώ προσωπικά εφαρμόζω δύο κριτήρια... για μένα μέτρο της σύγκρισης, ήταν η Κίνα του 1970, όταν πήγα για πρώτη φορά, και μετά η Κίνα του 1990, η Κίνα του 1995, η Κίνα του 2000 και η Κίνα του 2003. Έτσι, όπως έγραψα σε έναν φίλο, το 1970 οι μάζες στην Κίνα είχαν μια ηρωϊκή διάσταση, όπως περιγράφει και ο Τζ. Αντρέας στο βιβλίο του για την πολιτιστική επανάσταση. Υπήρχε μια πραγματικά ριζοσπαστική κινητοποίηση, και μια ισότητα η οποία όπως είπα αποτέλεσε την βάση για την μετέπειτα οικονομική ανάπτυξη αλλά την ίδια στιγμή δεν υπήρχε ευημερία. Από το 1990 και μετά, οι μάζες έδειχναν πολύ λιγότερο ηρωϊκές η επιχειρηματικότητα αναπτύσσονταν κοκ, αλλά υπήρχε μεγαλύτερη ευημερία και υπάρχει πάντα και η σύγκριση, που έκανε και ο Χάρβεϋ με την Ινδία. Με τον άλλο περιφερειακό μη-δυτικό κόσμο, την Αφρική. Αυτά συνιστούν το μέτρο της σύγκρισης. Η Κίνα ξεκίνησε με το μισό κατα κεφαλήν εισόδημα της Ινδίας και με το 1/5 του μέσου κατακεφαλήν εισοδήματος της Αφρικής το 1949.Οπότε θα πρέπει να λάβουμε δύο πράγματα υπόψη το ένα είναι το σημείο αφετηρίας της όλης διαδικασίας και το που βρίσκεται σήμερα παρ όλη την απάτη των στατιστικών με βάση την αγοραστική δύναμη που εισήγαγαν οι ΗΠΑ για να συμπεριλάβουν την Κίνα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου όχι με τους όρους που θα έπρεπε να εισαχθεί μια χώρα με το δικό της πραγματικό μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα αλλά με εκείνους που δημιουργούσε η πλασματική εικόνα που έδιναν τα στατιστικά με βάση την αγοραστική δύναμη.

Έτσι, εκεί που θέλω να καταλήξω είναι ότι αν θέλουμε να κάνουμε συγκρίσεις θα είναι με την Ινδία ή την Αφρική. Και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία παρ όλο το γεγονός ότι η Ινδία αποτελεί το μεγαλύτερο δημοκρατικό κράτος που υπήρξε ποτέέχει δίκιο αυτό που λέει ο Χάρβεϋ και το οποίο διαπίστωσα κι εγώ όταν πήγα στην Ινδία ότι δηλαδή χαρακτηρίζεται από μια εντελώς διαφορετική σχέση εξουσίας.

Και αυτό είναι κάτι στο οποίο και πάλι διαφοροποιείται η Κίνα ότι υπάρχει αυτή η κληρονομιά της επανάστασης δηλαδή αυτή η εικόνα της υπερεκμεταλλευτικής Κίνας ξεχνάει την άλλη πλευρά του νομίσματος που είναι ότι ο κινέζικος λαός κατά την ύστερη αυτοκρατορική περίοδο, κατά τις αρχές του 20ου αιώνα, κατά την επανάσταση και μετά από αυτήν ήταν και είναι από τους πιο στρατευμένους και πολιτικοποιημένους αγρότες και εργάτες στον κόσμο και επιδεικνύουν πολύ μεγαλύτερη μαχητικότητα απ'ό,τι οι ευρωπαίοι και οι αμερικάνοι εργάτες την τελευταία 20ετία παρ'όλα τα συνδικάτα, τις ελευθερίες και όλα τα άλλα προνόμια που έχουν οι τελευταίοι οι κινέζικες μάζες είναι πολύ πιο μαχητικές και αυτός είναι ο παράγοντας που σε τελευταία ανάλυση θα αποφασίσει ποιόν δρόμο θα πάρει η Κίνα τελικά.

Οπότε το καίριο ζήτημα είναι ότι εξαιτίας ενός συνδυασμού παραδόσεων που είναι εν μέρει παραδόσεις της αγοράς εν μέρει σοσιαλιστικές παραδόσεις κλπ δημιούργησαν ένα σύνολο περιστάσεων όπου για πρώτη φορά στην ιστορία των τελευταίων 200 χρόνων πέτυχαν να ανυψώσουν 1,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους από συνθήκες ακραίας φτώχειας σ'ένα σημείο όπου εντέλει αμφισβητούν την παγκόσμια δυτική πρωτοκαθεδρία...

Άρα όταν κάνουμε συγκρίσεις θα πρέπει να είμαστε οξυδερκείς κι επίσης να βλέπουμε τους όρους με τους οποίους ξεκίνησε αυτή η διαδικασία και μετά να συμπεράνουμε το αν η Κίνα βρίσκεται σε καλύτερη θέση από την δημοκρατική Ινδία και την μάλλον χαοτική Αφρική σε σχέση με αυτό που ήταν 50 ή 25-30 χρόνια πριν.

Δεν είναι εύκολο πράγμα, αλλά από τη μια μεριά υπάρχουν όλες αυτές οι στατιστικές που διαμορφώνονται στην Δύση ή από την κινέζικη κυβέρνηση αλλά που σε αυτό το ζήτημα συμφωνούν ότι εάν έχει υπάρξει μια μείωση της ανισότητας σε παγκόσμιο επίπεδο αυτή οφείλεται αποκλειστικά στην οικονομική άνοδο της Κίνας, κατά τα τελευταία 20-25 χρόνια αποκλειστικά. Αν δεν υπήρχε αυτή η άνοδος θα είχαμε εκτόξευση της ανισότητας σε παγκόσμιο επίπεδοοπότε από την σκοπιά της ανισότητας σε παγκόσμιο επίπεδο είναι αρκετά δύσκολο να μην θεωρήσουμε αυτήν την εξέλιξη ως θετική εξέλιξη...

Giovanni Arrighi
2008

.~`~.
Αντί Επιλόγου
Δύο Ειδήσεις και δύο αποκρίσεις

Ι) Είδηση: China President Xi Jinping Faces Stark Choices Over Hong Kong Protests - Απόκριση: current leadership... is on the whole cautious and moderate needs foreign policy which is in China's interest and which is actually also good for the Western interests, on the other hand really if as some Westerners tried to have a color revolution in China the result will be disastrous not only for China but also for the west - Zhang Weiwei.

ΙΙ) Είδηση: China, Mexico to boost trade, economic ties - Απόκριση: Οι νησιωτικές μεγάλες δυνάμεις μπορούν να δεχτούν επίθεση μόνο μέσω των υδάτων... μπορούν όμως να δεχτούν επίθεση δια ξηράς από μια μεγάλη δύναμη αν ο εν λόγω αντίπαλος μπορεί να αναπτύξει στρατεύματα στο έδαφος μιας μικρής δύναμης στην πίσω αυλή του νησιωτικού κράτους [δεν χρειάζεται να «δεχτούν επίθεση», μπορει απλά σταδιακά η Σκωτία να περάσει στη σφαίρα επιρροής της Γερμανίας και το Μεξικό στη σφαίρα επιρροής της Κίνας]. Οι νησιωτικές δυνάμεις ανησυχούν γι'αυτή την πιθανότητα και προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι ουδέποτε θα πραγματοποιηθεί - John Mearsheimer.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Πλανητικός μετασχηματισμός - Tο τέλος του μακρού 20ού αιώνα.

- Τελικά, οι Η.Π.Α βρίσκονται σε παρακμή ή μόλις τώρα αρχίζει η ακμή τους; - δυο προσεγγίσεις - Ο «αετός» σε κάθοδο ή μόλις τώρα εκκινεί η άνοδος του; - Μέρος πρώτο.

- The China Model: a Civilizational-State Perspective - Zhang Weiwei: The China Wave (video) - Westphalia with Chinese Characteristics - Clashes with Russia point to globalization’s end.

- Είπαν ή έγραψαν... Περί Soft power και Hard power των Η.Π.Α από τη πλευρά της Κίνας.

- When China Rules the World: the End of the Western World and the Birth of a New Global Order.

- Debate: Western liberal democracy would be wrong for China.

- The Left-Right Political Spectrum Is Bogus.

- Εισαγωγή στα -στοιχειώδη- περί της ευρασιατικής στρατηγικής της Γερμανίας και γιατί η σύγκλιση θρέφει την σύγκρουση. Η εξομοίωση θα απομακρύνει την Κίνα από τις Η.Π.Α.

- Ευρώπη, Ρωσία και Ουκρανία - α´ και Βορειοανατολική Ασία, Κίνα και Ιαπωνία - α´.

- Αμερικανοβυζαντινές υπερβάσεις και διδάγματα ή «πως το Βυζάντιο, και όχι η Ρώμη, μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της Pax Americana».

- Εισαγωγή στην αμερικανική στρατηγική, την Ευρασία και τη συσχέτιση του ΟΑΣΕ με τα θεμελιώδη δικαιώματα και το πεδίο διαχωρισμού Βορρά-Νότου.

- Κίνα και δυτικο(ευρω)κεντρικός επαρχιωτισμός. Μια σύντομη αναφορά.

- Οι κλασικές γεωπολιτικές θεωρίες και οι παγκόσμιες στρατηγικές. Ratzel, Kjellén, Mackinder, Haushofer, Spykman, Mahan, de Seversky.

- Πόλεμος και -συστημική- αλλαγή στη διεθνή πολιτική. Αλλαγή στη διακυβέρνηση ενός διεθνούς συστήματος.

- Tρεις δυνητικές απειλές για την πρωτοκαθεδρία του κυρίαρχου.

- Άκουσε ο Κομφούκιος να λένε: Περί εθνικής ή διεθνούς προπαγάνδας - εθνικού συμφέροντος και οικουμενικού καλού - Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε...

- Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε...

- Η.Π.Α και Κίνα -μέρος πρώτο.

- Θα πραγματοποιηθεί η σπουδαιότερη γεωπολιτική εξέλιξη του 21ου αιώνα; Γιατί η 11η Σεπτεμβρίου 2014 μπορεί να αποδειχθεί η καθοριστικότερη στην ιστορία των Η.Π.Α - και πολύ σημαντικότερη από την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

- Δύο θέσεις: I) Η επιστροφή τής γεωπολιτικής. Η εκδίκηση των ρεβιζιονιστικών δυνάμεων. II) Η ψευδαίσθηση της γεωπολιτικής. Η διαρκής δύναμη της φιλελεύθερης τάξης.

- Financial Times για το πώς χαράσσεται η νέα «παγκόσμια» τάξη και Le Monde Diplomatique για την επιστροφή στην πολιτική και το Front national.

- Το μέλλον της Ε.Ε, η Ανατολική Ευρώπη -η Ουκρανία- και τα Βαλκάνια, ο Huntington, ο Brzezinski και οι πλανητικές πολιτικές των Η.Π.Α. Τα «Ανθρώπινα δικαιώματα», η «σύγκρουση των πολιτισμών» και τα «Ευρασιατικά Βαλκάνια» ως βαλκανοποίηση της υφηλίου και καλλιέργεια της ελεγχόμενης αναρχίας.

- Ι) Beginning Of The End? ΙΙ) Indian Foreign Policy: The Cold War Lingers. ΙΙΙ) Modi’s BRICS moment. Ένα Ενδιαφέρον Σχόλιο ως γέφυρα - What Germany has and India lacks. ΙV) The Costs of American Interventionism. V) Barack Obama's Legacy Problem: A Nation in Retreat? Επιλογικές Αναφορές.

- Για την Ιαπωνία - μέρος α'.

- Η.Π.Α.

- Κίνα

- Ιαπωνία.

- Fernand Braudel

- Immanuel Wallerstein

- Karl Polanyi.

Ι) Το Χαλιφάτο ως πολιτικό αποτέλεσμα... ενενήντα χρόνια μετά την κατάργησή του (1924 – 2014) και ΙΙ) Ρωσία-Τουρκία: ευρασιατικός άξονας ή συνεργασία με ημερομηνία λήξης;

October 2, 2014, 1:46 am

≫ Next: Ενθυμήσεις: Τι ήταν (;) η "Global Democratic Revolution" (I και II), ο Francis Fukuyama για την «απούσα αριστερά» (III) και δύο επιλογικές αναφορές από τον Παναγιώτη Κονδύλη για όλα τα προηγούμενα.

≪ Previous: Ο γεωπολιτικός και κοινωνικό-οικονομικός φόβος των Η.Π.Α για την συνεχιζόμενη άνοδο της Κίνας.

$

0

0

.

.~`~.
Ι
Το Χαλιφάτο ως πολιτικό αποτέλεσμα... ενενήντα χρόνια μετά την κατάργησή του
(1924 – 2014)

Το 1925, ένα χρόνο μετά την κατάργηση του Χαλιφάτου στον απόηχο της κοσμικής κεμαλικής επανάστασης, ο Ουλεμάς του ισλαμικού πανεπιστημίου Άζχαρ, Αλή Άμπντ αρ – Ράζεκ, διατύπωσε στο περίφημο έργο του Το Ισλάμ και οι βάσεις της εξουσίας (al Islam wa Usul al Hokm) την τολμηρή για την εποχή της άποψη, ότι το Χαλιφάτο δεν χρειαζόταν να ανασυσταθεί, διότι δεν είχε καμία σχέση με την θρησκευτική αποστολή του Μωάμεθ και πως αποτελούσε καθαρά μία επινόηση των ανθρώπων που τον διαδέχτηκαν. Και πράγματι, ακόμη και αν το Κοράνιο κυκλοφόρησε ως ένα ενιαίο κείμενο περίπου 20 χρόνια μετά τον θάνατο του Μωάμεθ το 632 μ.Χ., γεγονός που θα επέτρεπε μείζονες ιδεολογικές παρεμβάσεις από την εξουσία της Μεδίνας στις αποκαλύψεις που έγιναν στον Άραβα Προφήτη, εντούτοις δεν προκύπτει πουθενά μέσα από τις κορανικές αναφορές ούτε η ανάγκη ύπαρξης ενός θεσμού αρμόδιου για όλα τα ζητήματα που αφορούσαν την «Κοινότητα των Πιστών», εφάμιλλου ενός κράτους, αλλά ούτε και ο τρόπος λειτουργίας, οργάνωσης και διαδοχής στην ηγεσία του.

Το σημερινό «Ισλαμικό Κράτος» αυτοανακηρύχθηκε «Χαλιφάτο» χωρίς την έγκριση κάποιου παναραβικού ή πανισλαμικού διεθνούς φορέα, όπως ο Αραβικός Σύνδεσμος ή ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνδιάσκεψης κι εν μέσω κατακεραύνωσης από το θεσμικό θεολογικό κατεστημένο σημαντικών μουσουλμανικών χωρών, όπως η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία. Όμως σε ποιόν ανήκε δικαιωματικά και ιστορικά το Χαλιφάτο ούτως ή άλλως;

Οι οπαδοί του τέταρτου Χαλίφη, Άλη μπν Άμπι Τάλεμπ (656 – 661 μ.Χ.), που θα χαρακτηρίζονταν αργότερα απ’ τους υπόλοιπους μουσουλμάνους ως σιίτες, θεωρούσαν, ότι το Χαλιφάτο αποτελούσε αντικείμενο σφετερισμού όσο παρέμενε στον οίκο των Ομαγιάδων. Η πολιτική αδυναμία οικειοποίησης του Χαλιφάτου τους οδήγησε να δημιουργήσουν ως αντίβαρο στο θεσμό την παράδοση των «κρυμμένων Ιμάμηδων», υπό την καθοδήγηση των οποίων βρισκόταν ένας καλά οργανωμένος κλήρος, έτοιμος να κυβερνήσει αν χρειαστεί. Έτσι λοιπόν, ο πόθος του Χαλιφάτου εγκαταλείφθηκε στη σιιτική σκέψη έναντι του Ιμαμάτου, πολιτική ενσάρκωση του οποίου θεωρήθηκε η μεγάλη Ιρανική Επανάσταση του ’79, ενώ το Χαλιφάτο αποτέλεσε προοδευτικά το μονοπωλιακό πολιτικό-ιδεολογικό διακύβευμα του σουννιτικού Ισλάμ.

Έκτοτε, οι διαδρομές του Χαλιφάτου θα καθορίζονταν από το βαθμό πολιτικό-θρησκευτικού κατακερματισμού της Ούμμα («Κοινότητας των Πιστών»): όπως η επανάσταση των Αββασιδών είχε ως αποτέλεσμα τη μεταφορά του Χαλιφάτου από την Δαμασκό στη Βαγδάτη (750 μ.Χ.), έτσι και οι εκδιωγμένοι στην Ισπανία Ομαγιάδες συνέχιζαν να θεωρούν, ότι είναι οι μόνοι νόμιμοι Χαλίφες, ενώ την ίδια αξίωση πρόβαλλαν και οι Φατιμίδες από το Κάιρο, οι οποίοι είχαν ισχυροποιηθεί κατά τον 10ο μ.Χ. αιώνα. Η ανάδυση πολλών, ανταγωνιστικών μεταξύ τους Χαλιφάτων ή και Ιμαμάτων οφειλόταν στο γεγονός, ότι το πολιτικό κέντρο βάρους της Ούμμα επιμεριζόταν διαρκώς με αντάλλαγμα την εσωτερική ειρήνη και την απαλλαγή των ισλαμικών μητροπόλεων από τις όποιες αντιπολιτευτικές κινήσεις, που χαρακτηρίζονταν ως «αιρέσεις». Τουλάχιστον μέχρι και την διαμόρφωση των σύγχρονων αποικιακών μορφωμάτων με τα σταθερότερά τους σύνορα, από τα οποία γεννήθηκαν τα αραβικά έθνη – κράτη, η δημιουργία φεουδαλικών κρατών και δυναστειών υπό τη μορφή εμιράτων ή ακόμα και «Χαλιφάτων» στο περιθώριο της εξουσίας των μεγάλων μουσουλμανικών κέντρων ήταν ένα σύνηθες φαινόμενο. Στην εξέλιξη αυτή συνέβαλαν σημαντικά και οι οργανωτικές δομές των σουφικών αδελφοτήτων της υπαίθρου, τα κινήματα θρησκευτικής μεταρρύθμισης και η έκθεση των πληθυσμών σε έξωθεν πιέσεις. Έτσι εμφανίστηκε το Χαλιφάτο του Σοκότο στη Νιγηρία στις αρχές του 19ου αιώνα και το Χαλιφάτο του Μαχντί στο σημερινό Σουδάν στα τέλη του, την ώρα που το «επίσημο» Χαλιφάτο είχε ως έδρα του την Κωνσταντινούπολη και η οθωμανική διπλωματία αγωνιζόταν να συσπειρώσει τους απανταχού μουσουλμάνους ενάντια στις ευρωπαϊκές δυνάμεις υπό τη σκέπη του Χαλίφη – Σουλτάνου.

Δεκαετίες μετά, η δημιουργία του περιβόητου «Ισλαμικού Κράτους» σε ένα μέρος της επικράτειας της Συρίας και του Ιράκ εγγράφεται στην ίδια παράδοση «κρατο-γενέσεων». Δεδομένης της εμμονής, αλλά και της αποτυχίας των μπααθικών καθεστώτων να αποτελέσουν τους μόνους διαχειριστές της νεωτερικότητας από την αποαποικιοποίηση μέχρι σήμερα (η ισχυρότερη απόδειξη περί τούτου είναι η πρωτοφανής αδυναμία των κοινωνικών δομών τους να ανακόψουν την διολίσθηση προς την εμφύλια διαθρησκευτική και διακοινοτική σύγκρουση) κατέστη δυνατή η αναβάθμιση προ-νεωτερικών σχημάτων, (ανάδειξη δημογεροντειών, διορισμός εμίρηδων ως κυβερνητών πόλεων και επαρχιών, σύναψη συμμαχιών με φυλετικούς πληθυσμούς, κ.α.) και η οικειοποίηση και πολιτική αξιοποίησή τους από τις τζιχαντιστικές οργανώσεις, οι οποίες φιλοδοξούν να τα συγκεράσουν με τα σύγχρονα στοιχεία κρατικής οργάνωσης (π.χ. υπηρεσίες πρόνοιας, φορολογία, δημόσια διοίκηση), που κληρονόμησαν από την καταρρέουσα κεντρική εξουσία. Οι εκκλήσεις σε Τζιχάντ ενάντια στους «ειδωλολάτρες» χριστιανούς, σιίτες ή ακόμα και σουννίτες αποτελούν τις γνωστές παραδοσιακές πολιτικές κινητοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού αυτών των εμιράτων, αν και πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος το Τζιχάντ να στραφεί ενάντια σε αυτούς που αρχικά το πυροδότησαν, όπως συνέβη με την εξέγερση του φανατικού κινήματος των Ουαχαμπιτών Ikhwan του 1927-29, που προκάλεσε πολλά προβλήματα στη σαουδαραβική μοναρχία εν τη γενέσει της.

Η οικειοποίηση του επίσης προ-νεωτερικού θεσμού του Χαλιφάτου, παρά την ιδεολογικά φορτισμένη σημασία του στη συνείδηση των σουννιτών μουσουλμάνων, δεν πρέπει να θεωρείται σημαντικότερη από την δημιουργία ενός «Ισλαμικού Κράτους» αυτή καθαυτή. Πού λοιπόν έγκειται η σημασία του γεγονότος της επανίδρυσης; Η αποτίμηση του πολιτικού αποτελέσματος δεν είναι δυνατή, παρά μόνο στο σημείο που διασταυρώνονται οι κατευθύνσεις του σύγχρονου ισλαμιστικού κινήματος με τη σύγκρουση στο όνομα της περιφερειακής ηγεμονίας. Ως απάντηση στην αμφισβήτηση του – για 13 αιώνες αρραγούς – πολιτικό-θρησκευτικού χαρακτήρα του Χαλιφάτου, οι πολέμιοι του βιβλίου του Ράζεκ υιοθέτησαν την εξίσου ριζοσπαστική θέση, ότι το Χαλιφάτο έπρεπε να ανασυσταθεί, διότι το Ισλάμ δεν ήταν μία θρησκεία σαν όλες τις άλλες και ότι ανέκαθεν διέθετε πολιτική διάσταση. Εντός εκείνων των ζυμώσεων μπορεί να αναζητηθεί και η πνευματική αφετηρία της ισλαμιστικής σκέψης. Παρά τις αξιώσεις που πρόβαλλαν διάφοροι σουννίτες βασιλείς για μια αναβίωση του θεσμού υπό την εξουσία τους, οι οποίες κι εγκαταλείφθηκαν κατόπιν διακριτικών πιέσεων των Βρετανών συμμάχων τους, το Χαλιφάτο τελικά λησμονήθηκε στον δημόσιο λόγο των κοινωνιών αυτών, ιδίως μετά την εκσυγχρονιστική επέλαση του παναραβισμού στις μπααθικές και τις νασερικές εκδοχές του.

Το Χαλιφάτο επιβίωσε ως το επιστέγασμα ενός αόριστου αιτήματος για αραβική και ισλαμική ενότητα στο πρόγραμμα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ωστόσο ενσωματώθηκε στο σύγχρονο ισλαμιστικό αίτημα περί δημιουργίας ενός «Ισλαμικού Κράτους». Αποθεολογικοποιώντας και ιδεολογικοποιώντας το Ισλάμ, οι Ισλαμιστές το ανήγαγαν σε ένα «πλήρες σύστημα», απ’ όπου θα μπορούσαν να αντληθούν οι λύσεις για όλα τα προβλήματα του καιρού τους. Μια πτυχή της αναγωγής αυτής ήταν και το περίφημο «Ισλαμικό Κράτος», το οποίο υποτίθεται πως εμπνεόταν από την χρυσή περίοδο των τεσσάρων πρώτων, Ορθώς Καθοδηγούμενων Χαλιφών, όπως αναγνωρίζονται στη μουσουλμανική παράδοση, ανεξάρτητα αν δεν υπήρξε ποτέ ένα ιδιαίτερο κρατικό μοντέλο, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «ισλαμικό».

Τα νέα δεδομένα, που θα αντιμετώπιζαν οι Ισλαμιστές από την δεκαετία ’70 έως τις μέρες μας, είχαν τον αντίκτυπό τους στους όρους με τους οποίους θα λάμβανε χώρα η ουτοπική αυτή επανίδρυση. Για τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, το «Ισλαμικό Κράτος» θα επανιδρυόταν μέσω της συμμετοχής του λαού και των κυβερνώντων σε ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων «ισλαμικού» χαρακτήρα. Αντίθετα, οι Τζιχαντιστές προσπάθησαν να δώσουν στον Ισλαμισμό την επαναστατική προοπτική που στερούνταν, μέσω μιας λογικής ρήξης με τον περιβάλλοντα «αντι-ισλαμικό» χώρο, η οποία περιελάμβανε από τις πράξεις εξατομικευμένης βίας (δολοφονία Ανουάρ Σαντάτ), μέχρι την δημιουργία εξαγνισμένων κοινοτήτων σε προάστια και βουνά (σύγχρονες «Εγίρες») και την εμπλοκή σε εμφύλιους πολέμους μουσουλμανικών χωρών (Αλγερία, Βοσνία, Τσετσενία, Υεμένη και πιο πρόσφατα Συρία και Ιράκ).

Η πρόσφατη επανίδρυση του Χαλιφάτου από το «Ισλαμικό Κράτος» αποτελεί λοιπόν μία ακόμη όψη της ρήξης αυτής. Γνήσιο τέκνο των φυγόκεντρων δυνάμεων που απελευθέρωσε η αποτυχημένη «μεταφορά» της «Αραβικής Άνοιξης» στις πολυθρησκευτικές και πολυεθνικές κοινωνίες της Συρίας και του Ιράκ, το Χαλιφάτο φαίνεται να έχει καταφέρει στην παρούσα φάση τα εξής: συνεχίζοντας μία παράδοση που δημιουργήθηκε με τον πόλεμο κατά του καθεστώτος Άσαντ, μετατράπηκε σε προορισμό ενός είδους «τζιχαντιστικού τουρισμού», ιδίως για τους νεαρούς μουσουλμάνους της Δύσης, ικανοποιώντας τον φαντασίωση περί μίας νέας Εγίρας σε μία ασφαλή, «ισλαμική γη». Βέβαια, το Χαλιφάτο εφόσον επιβιώσει, θα κληθεί να διαχειριστεί το δύσκολο ζήτημα της αρμονικής συνύπαρξης αυτών των ξένων ζηλωτών (Αράβων και μη) με τις φυλές και τις θεοσεβούμενες σουννιτικές οικογένειες των πόλεων.

Παράλληλα, μετά την ταπεινωτική ήττα των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο ένα χρόνο πριν, το τζιχαντιστικό κίνημα μπορεί να παρουσιάσει στις νέες γενιές Ισλαμιστών τον δικό του δρόμο ως τον μόνο επιτυχημένο για την επανίδρυση του «Ισλαμικού Κράτους», θέτοντας τις βάσεις για μια περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση του παγκόσμιου ισλαμιστικού ακροατηρίου, εκτός κι αν η Δύση μαζί με τους μουσουλμάνους συμμάχους της ενεργοποιήσει εκ νέου τα δίκτυα του μετριοπαθούς Ισλαμισμού για να ανασχεθεί η πορεία αυτή σε ιδεολογικό επίπεδο. Επιπλέον, οι πιέσεις των Τζιχαντιστών σε συνδυασμό με τη συμβολική δύναμη, που απορρέει απ’ την οικειοποίηση του Χαλιφάτου, συνηγορούν υπέρ της ανάδυσης ενός τρίτου πόλου εντός του σουννιτικού Ισλάμ μεταξύ του άξονα Αδελφών Μουσουλμάνων – Τουρκίας – Κατάρ και του σαουδαραβικού – σαλαφιστικού πόλου.

Αν και οι προβλέψεις είναι πάντα παρακινδυνευμένες, ειδικά σε ένα τόσο ρευστό γεωπολιτικό πλαίσιο, εντούτοις δεν αποκλείεται να βλέπαμε ακόμη και μία ήπιας μορφής συνεργασία μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας, εφόσον το Χαλιφάτο παρουσιάσει τάσεις περαιτέρω εξαγωγής της «επανάστασής» του. Ακριβώς όπως συνεργάστηκαν κατά την δεκαετία ’80 οι Σαλαφιστές με τους Τζιχαντιστές ενάντια στην εξαγωγή της Ιρανικής Επανάστασης. Ίσως εν τέλει, οι ακρότητες του «Ισλαμικού Κράτους» με τον αντίκτυπό τους στη μουσουλμανική κοινή γνώμη να είναι το απαραίτητο τίμημα που πρέπει να καταβληθεί για να καταστεί δυνατή μια ουσιαστικότερη προσέγγιση σουννιτών – σιιτών. Μία νίκη επί του Χαλιφάτου θα είναι ενδεχομένως και μία νίκη για τη προσέγγιση αυτή.

Πάνος Κουργιώτης

Κέντρο Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών
(ΚΕ.Μ.Μ.Ι.Σ.)

---------------------------------------------------------------

Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Η κρίση του αραβικού εθνικισμού και το ζήτημα της πολιτικής νομιμότητας σε συσχέτιση με την κρίση του εθνοκράτους υπό τις γραφειοκρατικού και μοναρχικού τύπου αυταρχικές δικτατορίες.

- The 'Sunni Turn' Against The 'Shiite Crescent': How The Strategic Stupidity Of Washington (And Its Allies) Created ISIS - και ενδοϊσλαμικοί ανταγωνισμοί στο σύστημα Συρίας-Λιβάνου.

- Ο πόλεμος στη Συρία ή ο πόλεμος για τη Συρία.

- Ιχνηλατώντας το Νέο Ανατολικό Ζήτημα και τις εξελίξεις στα καθ'ημάς, στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή - οδεύοντας προς τη Συρία και το Ιράν.

- Η διάσταση του συγχρονισμού τριών ζητημάτων: Το Παλαιστινιακό, το θέμα του Ιράκ και το Κουρδικό, τα Βαλκάνια και ο μαρκοπρόθεσμός στρατηγικός σχεδιασμός των ΗΠΑ.

- «Δύση και Ισλάμ» - μέρος α´. Εισαγωγή στην αλληλοσυσχέτιση οντολογίας, επιστημολογίας, αξιολογίας και πολιτικής και στον τρόπο δικαιολόγησης και νομιμοποίησης στην ισλαμική και δυτική πραξεολογία.

- «Δύση και Ισλάμ» μέρος β´. Εισαγωγικά συγκριτικά σχόλια στις οντολογικές και επιστημολογικές αντιλήψεις και στον κοινωνικο-οικονομικό και πολιτιστικο-θρησκευτικό πλουραλισμό.

- Το Ισλάμ και τα ισλάμ - μέρος α´ . Γενικά στοιχεία για τη προσέγγιση της γεωγραφίας και της γεωπολιτικής του ισλαμιστικού κινήματος.

- Το πολιτισμικό υπόδειγμα και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης - μέρος γ´. Η Ισλαμική Αναβίωση.

- Οι γυναίκες τής ISIS. Επισημάνσεις και προβληματισμοί με αφορμή το κείμενο - και η «κοινοβουλευτική δημοκρατία» και το τσαντόρ.

- Περί εθνικισμού, δημοκρατικής ιδεολογίας -«τέλους της ιστορίας»- του Fukuyama, και χειρισμού της Μέσης Ανατολής από τους ουιλσονιανούς ιδεαλιστές και τους νεοσυντηρητικούς. Η προσέγγιση του εριστικού κ. John Mearsheimer και σύγκριση του έργου του με αυτό του Kenneth Waltz.

- I) Το Ισραήλ ως έθνος-κράτος, οι παγκόσμιες/περιφερειακές ισορροπίες και η μεταψυχροπολεμική περίοδος και II) Όταν η επαγρύπνηση υπονομεύει την ελευθερία του λόγου.

- Μεσόγειος και Μέση Ανατολή σε μετάβαση: Αντιφάσεις και ανεπάρκειες της μεσογειακής πολιτικής της Ε.Ε. Κύριοι διαχρονικοί στόχοι, επιθυμίες και ανησυχίες, και οι δέκα πληγές της πολιτικής της προς τα μεσογειακά κράτη (απόσπασμα από ομιλία).

- Η ευρωπαϊκή δυναμική και η παγκόσμια πολιτική (και Εγγύς καί Μέση Ανατολή).

- Μεταπολεμική νέα εποχή και διαχείριση των γηγενών πολιτισμών.

- Ι) Iran, Russia, Gaza: Why They Need to Be Considered Together ΙΙ) What Will Determine a Ceasefire in Gaza ΙΙΙ) The New Thirty Years’ War ΙV) Interview: Will U.S.-Germany Relations Recover?

---------------------------------------------------------------

.~`~.
ΙΙ
Ρωσία-Τουρκία:
ευρασιατικός άξονας ή συνεργασία με ημερομηνία λήξης;

Στην νέα ψυχροπολεμική αντιπαράθεση της Δύσης με τη Ρωσία, εξ αφορμής την ουκρανική κρίση, η Άγκυρα φαίνεται ότι έχει αποφασίσει να ακολουθήσει τη δική της πορεία. Αν και οι σχέσεις της Τουρκίας με την Ουκρανία ήταν στενότατες σε όλα τα επίπεδα, και σαφώς σε κεκαλυμμένη αντι-ρωσική κατεύθυνση, εντούτοις, οι αντιδράσεις της στη πολιτική του Πούτιν απέναντι στο Κίεβο, είναι τουλάχιστον υποτονικές. Η διαπίστωση αυτή αποκτά μεγαλύτερη σημασία όσον αφορά στην προσάρτηση της Κριμαίαςαπό τη Ρωσική Ομοσπονδία. Ως γνωστόν, στη, στρατηγικής σημασίας, χερσόνησο η Τουρκία στήριξε πολιτικά και οικονομικά την μειονότητα των Τατάρων (300 χιλ., 12 % του πληθυσμού), που επανήλθε μετά από τον σταλινικό εκτοπισμό του 1944. Να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι στη Τουρκία οι καταγόμενοι από τους Τατάρους της Κριμαίας, σύμφωνα με τουρκικές εκτιμήσεις, ανέρχονται στα 5 εκατομμύρια! Ωστόσο, η Άγκυρα κράτησε χαμηλούς τόνους για το ζήτημα όλο το προηγούμενο διάστημα. Ακόμη και όταν απαγορεύτηκε, τον περασμένο Μάιο, η είσοδος στην Κριμαία του ηγέτη των Τατάρων Μουσταφά Ντζεμίλεφ, οι διαμαρτυρίες της Άγκυρας ήταν απρόσμενα χλιαρές. Κι όχι μόνον αυτό αλλά οι «Turkish Airlines» επανέλαβαν τον Ιούνιο τις πτήσεις προς την Συμφερούπολη ενώ, παράλληλα, προωθούνται μεγάλα τουρκικά επιχειρηματικά σχέδια στην Κριμαία, που αγνοούν επιδεικτικά την Ουάσιγκτον και το δυτικό «αντι-ρωσικό» στρατόπεδο.

Έκρηξη οικονομικών συναλλαγών

Ο πανίσχυρος, Πρόεδρος πλέον, Ταγίπ Ερντογάν είναι φανερό ότι κινείται με δική του ατζέντα, στο πλαίσιο πάντα του στόχου της ανάδειξης, μέχρι το 2023, της Τουρκίας σε κραταιά περιφερειακή υπερδύναμη. Γνωρίζει ότι για να τα καταφέρει χρειάζεται τη συνέχιση της αλματώδους οικονομικής ανάπτυξης της χώρας του. Εν ανάγκη, παραμερίζοντας, προσωρινά, κάποιες γεωπολιτικές φιλοδοξίες του νεοθωμανικού οράματός του. Και οι οικονομικές σχέσεις της Άγκυρας με τη Μόσχα είναι πραγματικά πολύ επικερδείς, καθώς οι ρωσο-τουρκικές εμπορικές συναλλαγές πλησιάζουν τα 40 δις δολάρια και ετησίως επισκέπτονται την Τουρκία 4 εκατομμύρια Ρώσοι, που αφήνουν τουλάχιστον 4 δις δολ. Ταυτόχρονα, οι ρωσικές επενδύσεις στη Τουρκία για το 2013 άγγιξαν τα 850 εκ. δολ., ενώ τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες συμμετείχαν στα φαραωνικά έργα για την Χειμερινή Ολυμπιάδα του Σότσι.

Έπειτα από το ρωσικό εμπάργκο στα δυτικά αγροτικά προϊόντα, εμφανίζονται ακόμη πιο ευοίωνες προοπτικές για τη τουρκική οικονομία. Το 2013, η Τουρκία εξήγαγε φρέσκα φρούτα και λαχανικά στη Ρωσία αξίας 876 εκ. δολ. Εφέτος αναμενόταν, πριν το εμπάργκο, να ξεπεράσει κατά πολύ το 1 δις, ενώ προβλεπόταν μεγάλη άνοδος στις εξαγωγές στα ψάρια και στα πουλερικά. Η Άγκυρα, τώρα, προσβλέπει να καλύψει σε ικανό ποσοστό το κενό που θα δημιουργήσει στην ρωσική αγορά η έλλειψη τροφίμων και γεωργικών προϊόντων από τις χώρες της Ε.Ε. (μεταξύ αυτών και των ελληνικών) αξίας 15,8 δις δολ. για το 2013.

Τη μερίδα του λέοντος, όμως, στις οικονομικές συναλλαγές Ρωσίας-Τουρκίας την καταλαμβάνουν, δίχως άλλο, οι εισαγωγές στη δεύτερη φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Πρακτορείου Ενέργειας, το 2013 η Τουρκία αγόρασε από τη Ρωσία περίπου το 60% του συνολικού εισαγόμενου φυσικού αερίου. Έτσι, η ενεργειακή εξάρτηση από τη Μόσχα καθιστά, σχεδόν, απαγορευτική για την Τουρκία οποιαδήποτε σκέψη για ευθεία αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Η Gazprom, μάλιστα, δια του αντιπροέδρου της Αλέξανδρου Μεντβιέντεφ, έχει προτείνει στους Τούρκους την αύξηση της ροής φυσικού αερίου της ρωσικής εταιρείας, που σήμερα φθάνει τα 26,61 δις κ.μ., και υπολείπεται σε όγκο μόνον της Γερμανίας (40,18 δις κ.μ.).

Πέρα από τους προφανείς οικονομικούς λόγους, και για τη ρωσική πλευρά η συνεργασία με τη Τουρκία είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Η Τουρκία συνιστά αναπόσπαστο γεωπολιτικό-γεωπολιτισμικό τμήμα αυτού που οι Ρώσοι ορίζουν ως Ευρασία. Ο ευρασιανισμός, ιδεολογία που προτάθηκε από τους εμιγκρέδες «Λευκούς» την επαύριο της ήττας τους από τους μπολσεβίκους, αναγεννήθηκε μετά τη πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, μέσα από το έργο διανοουμένων όπως ο Λεβ Γκουμιλιώφ, και έχει καταστεί σήμερα το ημιεπίσημο δόγμα της πολιτικής Πούτιν. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η Ρωσία ελέγχει τον ευρασιατικό χώρο, απέναντι στη Δύση, ενώ το ρωσικό «υπερ-έθνος» περιλαμβάνει όχι μόνον τους ανατολικούς Σλάβους αλλά και τους τουρκικής, φινο-ουγγρικής και μογγολικής καταγωγής κατοίκους της ευρασιατικής περιφέρειας.

Όχι συμπτωματικά, λοιπόν, η εκλογή Ερντογάν στην προεδρία της Τουρκίας προκάλεσε ικανοποίηση στα ρωσικά ΜΜΕ. Η «Πράβντα» είχε τίτλο σε σχετική της ανάλυση: «η Τουρκία εξέλεξε πρόεδρο ικανό να δημιουργήσει άξονα Ρωσίας-Τουρκίας-Ευρασίας αντιπαρατιθέμενο στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Αξίζει να θυμηθούμε, πάντως, ότι και στο παρελθόν, το 1921, παρά την μόνιμη αντιπαλότητα Ρώσων-Οθωμανών/Τούρκων και τους ατέλειωτους μεταξύ τους πολέμους, υπήρξε μια πρόσκαιρη, αλλά καθοριστική, συμμαχία με αντι-δυτικό πάλι χαρακτήρα. Η εκπορευόμενη τότε από γεωπολιτικές ανάγκες κολοσσιαία στήριξη των μπολσεβίκων προς τον Κεμάλ έκρινε σε πολύ μεγάλο βαθμό και τη τύχη της, τραγικής για τους Έλληνες, Μικρασιατικής εκστρατείας. Κι αυτό το μάθημα οφείλουμε να μη το λησμονούμε.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι ιδέες του ευρασιανισμού βρίσκουν ανταπόκριση και στην ίδια την Τουρκία. Καθώς ο Ερντογάν και ο Πούτιν παρουσιάζονται αμφότεροι ως μεγάλοι ηγέτες, που χαράζουν ανεξάρτητη πολιτική για τις χώρες τους, κοινή είναι η αίσθηση ότι η Δύση εκλαμβάνει ομοίως Τούρκους και Ρώσους ως ξένους προς τον δυτικό πολιτισμό.

Ο σύμβουλος του Ερντογάν για θέματα οικονομίας Y. Bulut υποστηρίζει ότι ήδη υφίσταται «νέα παγκόσμια τάξη» και ο κόσμος πλέον θα εξαρτάται από τις ΗΠΑ, τον άξονα Τουρκίας-Ρωσίας-Ευρασίας στη «Μέση Ανατολή» και Κίνας-Ινδίας-Ιράν στην Ασία. Έτσι, η ρωσική ιδέα για συμμετοχή της Τουρκίας στη Τελωνειακή Ένωση Ρωσίας-Λευκορωσίας-Καζαχστάν δεν αφήνει αδιάφορo το τουρκικό πολιτικό ακροατήριο.

Νέο-οθωμανισμός vs Ευρασιανισμό

Οδεύουμε, λοιπόν, ολοταχώς σε μια ρωσο-τουρκική ευρασιατική ηγεμονία ή μήπως η πραγματικότητα είναι διαφορετική; Μη λησμονούμε, άλλωστε, ότι και η συμμαχία Λένιν-Κεμάλ το 1921 δεν κράτησε για πολύ, όχι μόνον επειδή πέθανε ο Λένιν λίγο μετά αλλά διότι, και τότε όπως και τώρα, υφίστανται γεωπολιτισμικοί παράγοντες που δεν επιτρέπουν την πραγματική ώσμωση.

Κατ’ αρχάς, η Τουρκία του Ερντογάν, παρά την εντυπωσιακή αύξηση της ισχύος της, έχει υποστεί το τελευταίο διάστημα μια σειρά από δραματικές ήττες στην εξωτερική της πολιτική. Στο Κάιρο, στο Τελ Αβίβ, στη χαοτική Τρίπολη της Λιβύης, στη κατεστραμμένη Δαμασκό και στην απειλούμενη Βαγδάτη η Τουρκία συνιστά εχθρική δύναμη. Μάλιστα, στη Συρία, όπου ο Άσαντ άντεξε, αλλά και στην Αίγυπτο του στρατηγού Σίσι, από τους διεθνείς παίκτες ο μεγαλύτερος νικητής ήταν ο Πούτιν. Κι αν προστεθεί ο πόλεμος της Γεωργίας το 2008, όπου οι Τούρκοι είχαν βάλει για τα καλά το «χέρι» τους στην αντιρωσική πολιτική του Σακασβίλι, οι ήττες της Άγκυρας από τη Ρωσία είναι τουλάχιστον τρεις. Όχι άδικα, λοιπόν, η «Ζαμάν» έγραψε ότι «όποιος καεί στο χυλό φυσάει και το γιαούρτι», δίνοντας τη δική της εξήγηση στη χαλαρή αντίδραση της Άγκυρας για τους Τατάρους της Κριμαίας ή στα δεινά του Ποροσένκο.

Εν πάση περιπτώσει, οι ρωσο-τουρκικές σχέσεις επηρεάζονται από δύο καθοριστικούς παράγοντες, οι οποίοι αργά ή γρήγορα θα απειλήσουν τη «λιακάδα» των οικονομικών τους σχέσεων.

Ο ένας είναι το δόγμα του νεο-οθωμανισμού. Η φιλοδοξία του Ερντογάν για ηγεμονία επί των σουνιτών μουσουλμάνων, και η στήριξη ακραίων ισλαμιστών, όπως γίνεται έως σήμερα κάτω από το μανδύα του μετριοπαθούς Ισλάμ στο εσωτερικό της χώρας, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τον ευρασιανισμό της Μόσχας. Οι μουσουλμανικοί λαοί του Καυκάσου, του Βόλγα, της Κριμαίας, της Σιβηρίας αλλά και της Κεντρικής Ασίας, που η σύμπραξή τους προϋποθέτει μια συμπαγή ευρασιατική Ρωσία, είναι οξύμωρο να «μολύνονται» από τις θρησκευτικές εμμονές που προωθούν έντεχνα ή άτεχνα οι Ερντογάν-Νταβούτογλου. Επιπλέον, σε συγκρούσεις, όπως αυτή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, που πρόσφατα αναζωπυρώθηκε, η Άγκυρα αδυνατεί να διατηρήσει μέση απόσταση μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας. Αυτό, όμως, μπορεί να το πετύχει η Μόσχα –ίσως μάλιστα η στενότερη σχέση με το Αζερμπαϊτζάν να βρίσκεται στον άμεσο σχεδιασμό του Πούτιν.

Ο δεύτερος παράγων είναι τα ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ αλλά και του Ισραήλ. Η κομβική θέση της Τουρκίας στην στρατηγική ανάσχεση της Ρωσίας, όπως και στον έλεγχο της κατάστασης στη «ζούγκλα» της Μέσης Ανατολής, αφήνουν ελάχιστα περιθώρια για ευόδωση των «πλανητικών» φιλοδοξιών του Ερντογάν. Άλλωστε, στο εσωτερικό της Τουρκίας, αν και «λαβωμένοι», οι κοσμικοί Κεμαλικοί δεν έχουν πει τη τελευταία τους λέξη, όπως επίσης και οι Κούρδοι που περιμένουν, ανυπόμονα, την ώρα τους!

Σωτήρης Δημόπουλος

---------------------------------------------------------------

Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Τουρκία.

Ρωσία.

Ευρασία.

---------------------------------------------------------------

.~`~.

Ενθυμήσεις: Τι ήταν (;) η "Global Democratic Revolution" (I και II), ο Francis Fukuyama για την «απούσα αριστερά» (III) και δύο επιλογικές αναφορές από τον Παναγιώτη Κονδύλη για όλα τα προηγούμενα.

October 4, 2014, 1:49 am

≫ Next: National Summit to Reassess the US-Israel "Special Relationship": I) Paul Pillar: Are threats to Israel's security inflated to justify occupation and U.S. support? II) Philip Giraldi: Is Israel a U.S. ally? III) Mark Perry: Mossad poses as CIA? National security reporting IV) Gareth Porter: The "Manufactured Crisis" and drive for U.S. / Israel military actions against Iran V) Stephen Walt: The "special relationship" and what has changed since "The Israel Lobby" book.

≪ Previous: Ι) Το Χαλιφάτο ως πολιτικό αποτέλεσμα... ενενήντα χρόνια μετά την κατάργησή του (1924 – 2014) και ΙΙ) Ρωσία-Τουρκία: ευρασιατικός άξονας ή συνεργασία με ημερομηνία λήξης;

$

0

0

.~`~.
Ι
Bush: Iraq Part of "Global Democratic Revolution"
Liberation of Middle East Portrayed as Continuation of Reagan's Policies

President Bush today portrayed the war in Iraq as the latest front in the "global democratic revolution" led by the United States. The revolution under former president Ronald Reagan freed the people of Soviet-dominated Europe, he declared, and is destined now to liberate the Middle East as well.

In a speech to the National Endowment for Democracy (NED) described as a major policy address by the White House, Bush avoided issues such as preemptive attack, weapons of mass destruction and "gathering" dangers to the United States.

Rather, he put the war in a broader context of the "2,500-year old story of democracy," in the same tradition as the "military and moral" American commitments to restoring democracy to post-War Germany, to protecting Greece from Communism during the Cold War and combating communist domination in Latin America, Europe and Asia, including, he said explicitly, Vietnam.

The nations of the Middle East, he said, are no less entitled to freedom from "despotism" than all the nations liberated in the past. He congratulated the Islamic nations he believes are making at least some progress towards democracy, mentioning Bahrain, Oman, Morocco, Jordan, Qatar, Kuwait and Yemen. And he praised the governments of Egypt, which said "should show the way toward democracy in the Middle East," and Saudi Arabia, which he said is "taking first steps toward reform, including a plan for gradual introduction of elections."

Bush also said "the demand for democracy is strong and broad" in Iran, adding, "The regime in Tehran must heed the democratic demands of the Iranian people or lose its last claim to legitimacy."

Bush delivered the speech at the U.S. Chamber of Commerce during an event this morning marking the 20th anniversary of the NED, a federally funded foundation that provides grants to organizations that advance democracy internationally. Later, Bush signed an $87.5 billion spending package approved by Congress for Iraq and Afghanistan.

Bush's NED speech reflected the views of a generation of neo-conservative thinkers and government leaders, who support U.S. activism in spreading democratic government and free markets to those parts of the world that have yet to adopt them.

The speech also had the earmarks of a president seeking to embed a substantive doctrine into his mission, something beyond the doctrine of preemptive war, which Bush and other administration members have invoked in justifying the attack on Iraq.

Bush said, "In the trenches of World War I, through a two-front war in the 1940s, the difficult battles of Korea and Vietnam, and in missions of rescue and liberation on nearly every continent, Americans have amply displayed our willingness to sacrifice for liberty..."

Now "our commitment to democracy" is being "tested in the Middle East," he said, which "must be a focus of American policy for decades to come. In many nations in the Middle East, countries of great strategic importance, democracy has not yet taken root. And the questions arise: Are the peoples of the Middle East somehow beyond the reach of liberty? Are millions of men and women and children condemned by history or culture to live in despotism? Are they alone never to know freedom and never even have a choice in the matter?"

As for Iraq, he added, "We're working closely with Iraqi citizens as they prepare a constitution, as they move toward free elections and take increasing responsibility for their own affairs. As in the defense of Greece in 1947, and later in the Berlin Airlift, the strength and will of free peoples are now being tested before a watching world. And we will meet this test."

Fred Barbash - November 6, 2003 - Washington Post

.~`~.
ΙΙ
GEORGE W. BUSH, TROTSKYITE
Is the U.S. really launching a "global democratic revolution"?

It's just a coincidence that George W. Bush gave a speech announcing that the U.S. was leading a "global democratic revolution" on the eve of Leon Trotsky's birthday, but it is one that neatly illustrates the militant revolutionism at the core of American foreign policy in the post-9/11 era.

The proximity to Trotsky's birthday was fortuitous, but the venue of this revolutionary proclamation was not: it was a speech commemorating the twentieth anniversary of the founding of the National Endowment for Democracy (NED), the brainchild of neoconservative ideologues, many of whom have their roots on the Trotskyite Left. Having given up the dream of revolutionary socialism for the more practical project of global "democracy," the troublesome little sect of neoconservatives, not so affectionately known as "neocons," is at last having its moment in the sun.

The NED was a sop thrown to the neocons during the Reagan administration, so they could have a little domain of their own, a small but strategically placed contingent of "Socialists for Reagan" embedded deep in the bowels of the U.S. government. The first President of the group, Carl Gershman, was a longtime member of the Social Democrats, USA, formerly the Socialist Party, a group dominated by the legendary Max Shachtman. The founder of "third camp" neo-Trotskyism, Shachtman broke with Trotsky in the 1940s and evolved, over the years, into a firm supporter of U.S. military intervention worldwide, while retaining – like Sidney Hook– his dedication to the "democratic" socialist cause.

As top advisors to the Lane Kirkland wing of the AFL-CIO, Shachtman and his followers burrowed deep in the labor movement, and lobbied extensively for the establishment of a government-subsidized "quasi-private" foundation that would help them extend their labor connections internationally, The effort bloomed in the Carter years, when the two parties agreed to share in the spoils, and bore fruit at the start of the Reagan years. The legislation establishing the National Endowment for Democracy mandated that most of its funding, at least initially, would go to the Free Trade Union Institute (FTUI), an arm of the AFL-CIO's International Affairs Department.

Aside from the subsidy, however, the benefits to the Shachtmanites were also ideological: from their perch at the NED, they could egg on the administration to confront the Soviet Union and agitate for the prosecution of the cold war to the fullest – all at taxpayers' expense. When the Soviet Union imploded, however, so did the rationale for the NED – and it narrowly escaped the budget ax. But post-9/11, the NED – along with the neoconservative movement – was given a new lease on life. Certainly George W. Bush's conversion to Shachtmanism, as evidenced by his NED address, represents the apotheosis of neocon dominance in Washington.

The odd combination of Soviet-style phraseology with ostensibly conservative rhetoric made for a speech of unsurpassed weirdness. On the one hand, the President celebrated the victory of capitalism, hailing the triumph of "democracy,""free enterprise," and "markets," and yet somehow managed to do it the style of a socialist orator out of the 1930s.

The U.S., according to Bush, was no ordinary country, nor even one especially blessed, but an "inspiration for oppressed peoples," whose acolytes worldwide "knew of at least one place – a bright and hopeful land – where freedom was valued and secure"– kind of like the Soviet Union was to the Commies of yesteryear. Here, too, are references to the necessity for "sacrifice"– a favorite theme of the old Soviet rhetoricians – including this Orwellian formulation:

"By definition, the success of freedom rests upon the choices and the courage of free peoples, and upon their willingness to sacrifice."

Freedom is, "by definition," slavery. War is peace. And Ignorance, as we all know, is Strength.

The speeches of the Soviet leaders, and their American imitators, were always filled with new "turns," announcing the most recent twist in the party line, and the Bush speech displays the same grandiose tic:

"We've reached another great turning point – and the resolve we show will shape the next stage of the world democratic movement."

America as the leader of a "world movement"– the idea is positively Leninist.

Full of revolutionary resolve, the U.S. must now focus on the Middle East "for decades to come," said Bush. For some strange reason, Mesopotamia does not yet share Montana's enthusiasm for democratic governance, and this is impermissible:

"Are the peoples of the Middle East somehow beyond the reach of liberty? Are millions of men and women and children condemned by history or culture to live in despotism? Are they alone never to know freedom, and never even to have a choice in the matter? I, for one, do not believe it. I believe every person has the ability and the right to be free."

Yes, but as Frederick Douglass put it, he who would be free must strike the first blow. It is not for us to say how or if the peoples of the Middle East will find their way to freedom and, consequently, to prosperity. Perhaps it is religion, and the willful pull of tradition, that holds that whole region of the world back: but doesn't freedom also include the freedom to say no to modernity? Oh, but we mustn't say that, it's politically incorrect to even imply that all peoples everywhere and at every time are something more or less than multi-cultural clones of Homo Americanus:

"Some skeptics of democracy assert that the traditions of Islam are inhospitable to the representative government. This 'cultural condescension,' as Ronald Reagan termed it, has a long history. After the Japanese surrender in 1945, a so-called Japan expert asserted that democracy in that former empire would 'never work.'"

Speaking of cultural condescension: Japan had "democracy" long before World War II, with an elected Diet, a figurehead monarch, and a relatively free expression of Western liberal and even radical ideas. The assertion that U.S. troops brought these alien concepts with them for the first time and imposed them by force on reluctant Japanese is laughable.

And the idea that postwar Japanese democracy is an unqualified success is certainly arguable, as Tokyo proves unable to reform its entrenched bureaucracy and put its economic house in order. Even the determined revolutionist Junichiro Koizumi has only just managed to lurch from one crisis to another: the land of the rising sun may yet fall beneath a tsunami of bank debt. So much for the virtues of Japanese democracy: Japan is still a society run by consensus, where Western-style individualism is considered a form of mental illness.

The President applies this same mindless universalism to the problems of the Middle East, which can all be solved if only we recognize that, in the end, ideology must trump such reactionary vestiges of the past as culture and religion:

"It should be clear to all that Islam – the faith of one-fifth of humanity – is consistent with democratic rule. Democratic progress is found in many predominantly Muslim countries – in Turkey and Indonesia, and Senegal and Albania, Niger and Sierra Leone. Muslim men and women are good citizens of India and South Africa, of the nations of Western Europe, and of the United States of America."

Turkey is democratic – except when the military decides that democracy is bringing the country too close to the edge of an Islamic revolution, in which case it reverts to its roots as the prototypical Oriental despotism. Before we set up Niger, Senegal, and Sierra Leone as exemplars of the democratic progress, perhaps it would be wiser to wait and see if they don't return – some time tomorrow – to historic patterns of repression and civil war.

Albania – a bastion of democracy? Only if you consider – like many libertarians – that all governments, democratic or otherwise, are the moral equivalent of little more than gangsters.

We are told that the Middle East needs to be "transformed" before we can sleep safe in our beds at night. But if "more than half of all the Muslims in the world live in freedom under democratically constituted governments," as the President averred, then what's the problem? These very same peoples hate our guts, that's what, and democracy hasn't ameliorated their hatred – only given it freer expression.

While the President goes on to assert – wrongly, in my view – that Islam is compatible with the Western concept of limited government and individual rights, for some unexplained reason there seems to be a "freedom deficit" prevalent in Muslim countries:

"Whole societies remain stagnant while the world moves ahead. These are not the failures of a culture or a religion. These are the failures of political and economic doctrines."

But political and economic doctrines cannot be understood except as they relate to and are derived from cultural and especially religious ideas. As Murray N. Rothbard showed in his monumental "An Austrian Perspective on the History of Economic Thought," the development of economic ideas in the West – the varieties of socialism, including Marxism, as well as capitalism – was rooted in the religious and cultural trends prevalent in pre-industrial Europe. The idea that political and economic doctrines are something separate and aloof from the cultural traditions of a given country or region, to be applied by social engineers at gunpoint, is a grave error inherent in our "liberationist" foreign policy.

Like the Commie leaders of the past, who disdained the role and power of religion, and were conscious enemies of tradition, Bush sees himself as the instrument of History. All progress is measured by the speed of his victories. He is shocked – shocked! – that

"There are governments that still fear and repress independent thought and creativity, and private enterprise – the human qualities that make for a – strong and successful societies."

Yes, and one of them is Israel – a country that systematically steals Palestinian land, bulldozes private homes and businesses, and won't even let its helots travel from one city to another, let alone provide some outlet for their "creativity."Billions per year in U.S. aid pays for the systematic dehumanization of an entire people at Israel's hands.

The Israelis are not mentioned by the President, but he has plenty of advice for the Palestinians:

"For the Palestinian people, the only path to independence and dignity and progress is the path of democracy. And the Palestinian leaders who block and undermine democratic reform, and feed hatred and encourage violence are not leaders at all. They're the main obstacles to peace, and to the success of the Palestinian people."

Is it really only Yasser Arafat who blocks and undermines "democratic reform"? What does "democratic reform" mean in the context of having your house bulldozed, your shop destroyed, your olive trees uprooted and sold, your land stolen out from under your feet?

By urging the adoption of democracy from Egypt to Saudi Arabia, the President should be careful, for he may get what he wants: the end result, however, will almost certainly not resemble anything desirable from the American point of view. Democratic elections in Algeria, held in 1991, led to a radical Islamist victory at the polls, and the election was promptly cancelled. A similar result would surely ensue if, today, Bush could press a button and instantly implement his democratist panacea throughout the region – thanks, in large part, to U.S. military intervention in Iraq and our unconditional support to Israel.

The President then turns his Olympian gaze on Iraq, praises the Iraqi Governing Council – even as the U.S. contemplates plans to ditch it– and rallies his fellow revolutionaries around a long-term commitment of troops and treasure:

"This is a massive and difficult undertaking – it is worth our effort, it is worth our sacrifice, because we know the stakes. The failure of Iraqi democracy would embolden terrorists around the world, increase dangers to the American people, and extinguish the hopes of millions in the region. Iraqi democracy will succeed – and that success will send forth the news, from Damascus to Teheran – that freedom can be the future of every nation. The establishment of a free Iraq at the heart of the Middle East will be a watershed event in the global democratic revolution."

The idea that we must wait for the democratization of the Middle East before we can even begin to recapture the safety of the pre-9/11 world is ludicrous. Do we really have to conquer most of the rest of the earth before we can ensure our own legitimate national security interests? This is precisely what Trotsky theorized about the Soviet Union – that the revolution must spread, to protect the "workers' state" from its implacable enemies. The neocons are selling us the same sort of malarkey – using the President as their mouthpiece – only this time packaged as 100 percent Americanism.

That may be the biggest of the many lies we've been told lately. Nothing could be more anti-American than a policy of perpetual war in the name of "peace." What emboldens – and creates – terrorists is the neocon conceit that we can stage manage the development of Iraqi society – or any society. Such a policy subverts our constitutional form of democracy at home, and undermines our interests abroad.

The great error of Marxism was the idea that liberal ends (the withering away of the state) could be achieved by coercive means (the "dictatorship of the proletariat"). There was to be a "transition period" of indeterminate length before the workers paradise could be achieved, and Soviet workers were continually exhorted to "sacrifice" so that they might "liberate" the "oppressed peoples" abroad and usher in a new world order. If any of this sounds familiar, it is because a Marxism of the Right has won the day in Washington.

The conservative economist and columnist Paul Craig Roberts, an assistant secretary of the treasury in the early years of the Reagan administration, calls our neocon policymakers "neo-Jacobins," and he is entirely right to compare the neocons to that ruthless and notoriously bloodthirsty faction of the French Revolution. The name has become a synonym for revolutionary tyranny, a dangerous perversion of the libertarian ideal into its complete opposite. That is precisely the nature of the enemy we now face.

In the case of the original Jacobins, their policies quickly led to their own undoing. Whether we can hope the same fate will befall the neos, at least any time soon, is a matter of some speculation that, lately, seems almost likely. At any rate, we can always hope.

Justin Raimondo - November 10, 2003 - Antiwar

.~`~.
ΙΙΙ
The Absent Left

Something strange is going on in the world today. The global financial crisis that began in 2008 and the ongoing crisis of the euro are both products of the model of lightly regulated financial capitalism that emerged over the past three decades. Yet despite widespread anger at Wall Street bailouts, there has been no great upsurge of left-wing American populism in response. It is conceivable that the Occupy Wall Street movement will gain traction, but the most dynamic recent populist movement to date has been the right-wing Tea Party, whose main target is the regulatory state that seeks to protect ordinary people from financial speculators. Something similar is true in Europe as well, where the left is anemic and right-wing populist parties are on the move. There are several reasons for this lack of left-wing mobilization, but chief among them is a failure in the realm of ideas. For the past generation, the ideological high ground on economic issues has been held by a libertarian right. The left has not been able to make a plausible case for an agenda other than a return to an unaffordable form of old-fashioned social democracy. This absence of a plausible progressive counter-narrative is unhealthy, because competition is good for intellectual debate just as it is for economic activity. And serious intellectual debate is urgently needed, since the current form of globalized capitalism is eroding the middle-class social base on which liberal democracy rests...

The Second International got a rude wake-up call in 1914, when the working classes of Europe abandoned calls for class warfare and lined up behind conservative leaders preaching nationalist slogans, a pattern that persists to the present day. Many Marxists tried to explain this, according to the scholar Ernest Gellner, by what he dubbed the "wrong address theory": Just as extreme Shi'ite Muslims hold that Archangel Gabriel made a mistake, delivering the Message to Mohamed when it was intended for Ali, so Marxists basically like to think that the spirit of history or human consciousness made a terrible boob. The awakening message was intended for classes, but by some terrible postal error was delivered to nations. Gellner went on to argue that religion serves a function similar to nationalism in the contemporary Middle East: it mobilizes people effectively because it has a spiritual and emotional content that class consciousness does not. Just as European nationalism was driven by the shift of Europeans from the countryside to cities in the late nineteenth century, so, too, Islamism is a reaction to the urbanization and displacement taking place in contemporary Middle Eastern societies. Marx's letter will never be delivered to the address marked "class." Marx believed that the middle class, or at least the capital-owning slice of it that he called the bourgeoisie, would always remain a small and privileged minority in modem societies. What happened instead was that the bourgeoisie and the middle class more generally ended up constituting the vast majority of the populations of most advanced countries, posing problems for socialism. From the days of Aristotle, thinkers have believed that stable democracy rests on a broad middle class and that societies with extremes of wealth and poverty are susceptible either to oligarchic domination or populist revolution. When much of the developed world succeeded in creating middle-class societies, the appeal of Marxism vanished. The only places where leftist radicalism persists as a powerful force are in highly unequal areas of the world, such as parts of Latin America, Nepal, and the impoverished regions of eastern India...

One of the most puzzling features of the world in the aftermath of the financial crisis is that so far, populism has taken primarily a right-wing form, not a left-wing one. In the United States, for example, although the Tea Party is anti-elitist in its rhetoric, its members vote for conservative politicians who serve the interests of precisely those financiers and corporate elites they claim to despise. There are many explanations for this phenomenon. They include a deeply embedded belief in equality of opportunity rather than equality of outcome and the fact that cultural issues, such as abortion and gun rights, crosscut economic ones. But the deeper reason a broad-based populist left has failed to materialize is an intellectual one. It has been several decades since anyone on the left has been able to articulate, first, a coherent analysis of what happens to the structure of advanced societies as they undergo economic change and, second, a realistic agenda that has any hope of protecting a middle-class society. The main trends in left-wing thought in the last two generations have been, frankly, disastrous as either conceptual frameworks or tools for mobilization. Marxism died many years ago, and the few old believers still around are ready for nursing homes. The academic left replaced it with postmodernism, multiculturalism, feminism, critical theory, and a host of other fragmented intellectual trends that are more cultural than economic in focus. Postmodernism begins with a denial of the possibility of any master narrative of history or society, undercutting its own authority as a voice for the majority of citizens who feel betrayed by their elites. Multiculturalism validates the victimhood of virtually every out-group. It is impossible to generate a mass progressive movement on the basis of such a motley coalition: most of the working -and lower- middle-class citizens victimized by the system are culturally conservative and would be embarrassed to be seen in the presence of allies like this. Whatever the theoretical justifications underlying the left's agenda, its biggest problem is a lack of credibility. Over the past two generations, the mainstream left has followed a social democratic program that centers on the state provision of a variety of services, such as pensions, health care, and education. That model is now exhausted: welfare states have become big, bureaucratic, and inflexible; they are often captured by the very organizations that administer them, through public-sector unions; and, most important, they are fiscally unsustainable given the aging of populations virtually everywhere in the developed world. Thus, when existing social democratic parties come to power, they no longer aspire to be more than custodians of a welfare state that was created decades ago; none has a new, exciting agenda around which to rally the masses.

Francis Fukuyama

.~`~.
Δύο επιλογικές αναφορές

Η «αριστερά», έχοντας μετατραπεί σε ουραγό ή σε σφογγοκωλάριο του αμερικανισμού, δεν αντλεί πλέον από ότι ζωντανότερο είχε η μαρξιστική παράδοση, δηλαδή την ανελέητη απομυθοποίηση των φιλελεύθερων ιδεολογημάτων, αλλά τρέφεται από μια κοινωνική θεωρία που εν μέρει αντικατοπτρίζει και εν μέρει συγκαλύπτει εξιδανικευτικά τις πραγματικές σχέσεις ισχύος μέσα στη δυτική μαζική δημοκρατία.

Καθώς η τελευταία έχει ποικίλες επόψεις και διάφορες ιδεολογικές ανάγκες, η επικρατούσα στη Δύση κοινωνική θεωρία εμφανίζεται κι αυτή σε διάφορες τάσεις: θεωρίες περί «δικαιοσύνης» ή περί «επικοινωνιακής πράξεως» ικανοποιούν τις γενικότερες ηθικολογικές απαιτήσεις της νομιμοποίησης των δυτικών καθεστώτων, θεωρίες περί «συστήματος», προερχόμενες από τον πνευματικό κόσμο της κυβερνητικής και στηριζόμενες στην εννοιολογία της, συνάπτονται με την διοικητική και τεχνική πλευρά της μαζικής δημοκρατίας, ενώ οι πραγματικότητες, αλλά και οι ονειροφαντασίες, της «ελεύθερης αγοράς» απηχούνται σε θεωρίες οικονομίστικης εμπνεύσεως, όπου το σύνολο της κοινωνίας συγκροτείται σύμφωνα με το ιδεατό μοντέλο της αγοράς. Παρά τις μεταξύ τους αντιθέσεις, που κινούνται σε επίπεδο πρακτικά δευτερεύον... όλες αυτές οι θεωρίες, ως προϊόντα νομιμοποίησης της ίδιας κοινωνίας, συμμερίζονται ρητά ή άρρητα βασικές αντιλήψεις... Συνοψίζουν θεωρητικά την ιδεατή του αυτοκατανόηση από δυτική σκοπιά και μονολόνοτι ενίοτε διαπιστώνουν ότι ανάμεσα στην αυτοκατανόηση αυτή και στη σημερινή πραγματικότητα υπάρχει κάποια απόσταση, ωστόσο διατείνονται ότι ο πυρήνας και μεγάλα τμήματα της σημερινής πραγματικότητας εμπεριέχουν σαφείς ροπές ικανές να μας οδηγήσουν αργά ή γρήγορα στο σημείο που δείχνει η ιδεατή αυτοκατανόηση (της Δύσης).

Σε κάθε εποχή η ιδεολογία του νικητή καθίσταται για τους νικημένους ερμηνεία της πραγματικότητας, δηλαδή η ήττα τους επισφραγίζεται με την αποδοχή της οπτικής του νικητή.

Έτσι π.χ. όσοι χθες ακόμα παραληρούσαν για τον «εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του λαού του Βιετνάμ», άναβαν καντήλια στο εικόνισμα του Τσε Γκουεβάρακαι δεν ήθελαν ν'ακούνε κουβέντα για «τυφλό αντικομμουνισμό», σήμερα, αντί να καταγγέλλουν τον ιμπεριαλισμό, κεραυνοβολούν «κάθε εθνικισμό» και ενστερνίζονται ως ερμηνεία της πραγματικότητας τα συνθήματα του νικητή: τον οικουμενισμό μέσω της ενιαίας παγκόσμιας αγοράς και των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Δεν αναρωτιούνται ούτε ποιος θα ερμηνεύει κάθε φορά τι σημαίνουν αυτά τα «δικαιώματα» στον συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, ούτε αν και κατά πόσο δικαιολογείται ο «εθνικισμός» όποτε ένα μικρός θέλει να αντισταθεί στις αδηφάγες διαθέσεις ενός μεγάλου.

Με τον τρόπο αυτό, ενώ ηθικολογούν αδιάκοπα, στην πραγματικότητα συμπαρατάσσονται με το δίκαιο του ισχυρότερου. Αλλά αν ο ηττημένος, αποδεχόμενος όψιμα την ιδεολογία του νικητή, γίνεται συχνά ο γελοιωδέστερος και γλοιωδέστερος φορέας της, δεν είναι βέβαια ο πρωταρχικός εμπνευστής και θεμελιωτής της...

Όσα ωφελούν τους ιδιοτελείς τα προπαγανδίζουν οι αφελείς. Όμως οι ιδιοτελείς δεν έχουν μόνο νομιμοποιητικές ανάγκες, που ικανοποιούν οι αφελείς'έχουν και ανάγκες πρακτικές, πρέπει δηλαδή, σε αντίθεση με τους διανοούμενους τους, να δρουν συνεχώς μέσα σε συγκεκριμένες καταστάσεις, όπου διακυβεύονται τεράστια οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα. Όταν π.χ. το αμερικανικό Πεντάγωνο καταρτίζει τους σχεδιασμούς του, που φθάνουν ήδη βαθιά μέσα στον 21ο αιώνα, δεν καλεί βέβαια τον Rawls, ούτε τον Habermasούτε άλλους ηθικοφιλόσοφους προκειμένου να ακούσει και να ακολουθήσει τις συμβουλές τους. Κατά τη χάραξη και την άσκηση της πολιτικής τα νεφελώματα διαλύονται και τα αστεία τελειώνουν, και σταθμίζονται χειροπιαστά δεδομένα και ορατές τάσεις. Οι οικουμενιστικές ιδεολογίες διόλου δεν προοιωνίζουν την πραγματική μετάβαση προς έναν οικουμενισμό ισότιμων ομάδων και ατόμων. Γιατί θεωρητικά ισχύουν μεν για όλους, πρακτικά όμως ερμηνεύονται δεσμευτικά από τους ισχυρούς και ανοίγουν τις θύρες για οποιεσδήποτε επεμβάσεις κρίνουν σκόπιμες οπουδήποτε. Ότι ήταν για τους Ρώσσους κομμουνιστές χθες ο «προλεταριακός διεθνισμός» είναι σήμερα για τους Αμερικανούς τα «ανθρώπινα δικαιώματα». Και στον 21ο αιώνα, όπως πάντοτε στο παρελθόν, την Ιστορία θα την καθορίσει όποια Δύναμη θα είναι σε θέση να προσδιορίζει δεσμευτικά για τους υπόλοιπους το περιεχόμενο και την πρακτική εφαρμογή των κυρίαρχων εννοιών (διάβαζε: ιδεολογημάτων)...

Όποιος δεν θέλει να είναι φερέφωνο του ισχυρού δεν πρέπει και να αποδέχεται την εικόνα που προβάλλει και επιβάλλει ο ισχυρός για τον εαυτό του. Πολλοί, ιδίως «αριστεροί», έχουν την εντύπωση ότι (εξακολουθούν να) απορρίπτουν το «σύστημα» μόνο και μόνο επειδή επικαλούνται την ιδεολογία του «συστήματος» προκειμένου να επικρίνουν σε ορισμένα σημεία την πραγματικότητα του. Όμως με τον τρόπο αυτό απλώς καταφάσκεται αντικειμενικά ό,τι απορρίπτεται υποκειμενικά...

Ένα οφθαλμοφανές, και ασφαλώς όχι τυχαίο, γνώρισμα των κοινωνικών θεωριών που προαναφέραμε είναι ο εξοβελισμός της ιστορικής διάστασης και της ιστορικής θεώρησης. Η άλλοτε υποκρυπτόμενη και άλλοτε επιδεικνυόμενη πρόθεση εξοβελισμού της ιστορικής διάστασης και ιστορικής θεώρησης είναι να δώσει τροφή στην εντύπωση, και στην ελπίδα, ότι η σημερινή κοινωνικοπολιτική κατάσταση στη Δύση αποτελεί εδραία κατάκτηση της ανθρωπότητας, η οποία όχι μόνο δεν είναι δυνατόν να ανατραπεί στο χώρο της διαμόρφωσής της, αλλά και σε προβλεπτό χρονικό διάστημα θα εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Όμως μέσα στην ιστορία δεν υπάρχουν ούτε μόνιμες κατακτήσεις ούτε ευθύγραμμες εξελίξεις ως απλές προεκτάσεις σημερινών συγκυριών. Η διάδοση της μαζικής δημοκρατίας σε παγκόσμια κλίμακα όχι μόνο δεν θα γεννήσει παντού πιστά αντίγραφα, αλλά θα αλλάξει και αυτήν την ίδια στις μητροπολιτικές χώρες, πυροδοτώντας παράλληλα οξύτατους αγώνες κατανομής.

Αν ο 20ος αιώνας σήμανε τη διάψευση της κομμουνιστικής ουτοπίας,
ο 21ος αιώνας θα χαρακτηρισθεί από την κατάρρευση της φιλελεύθερης.

Ποιά συγκεκριμένα γεγονότα θα συγκροτήσουν τις μεγάλες ροπές κατά τον 21ο αιώνα, που θα είναι ο συγκλονιστικότερος και τραγικότερος της ανθρώπινης Ιστορίας, δεν μπορούμε να ξέρουμε. Ένα ωστόσο είναι βέβαιο: η Ιστορία δεν τέλειωσε, κανείς απ'όσους ζουν σήμερα δεν πρόκειται να πεθάνει γνωρίζοντας πως θα τελειώσει...

Παναγιώτης Κονδύλης

*
**
*

Τα θεωρήματα περί «αλλοτρίωσης» έγιναν δημοφιλέστερα στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, και στο πλαίσιο της τοτινής «πολιτισμικής επανάστασης», επειδή κατανοήθηκαν στο φως ενός συνθήματος, το οποίο απέκτησε λειτουργία-κλειδί εξ αιτίας του ηδονιστικού βασικού προσανατολισμού της μαζικής δημοκρατίας ως κοινωνικού σχηματισμού κυριαρχούμενου από τη μαζική παραγωγή, τη μαζική κατανάλωση και την ηθική ανεκτικότητα: εννοούμε βέβαια το ηλεκτρικιστικό σύνθημα της ατομικής «αυτοπραγμάτωσης».

Η διαφορά ανάμεσα σε μετανοούντες (φιλο)κομμουνιστές και θριαμβεύοντες δυτικόφρονες είναι, όπως λέγεται συνήθως, ότι οι πρώτοι ήσαν διατεθειμένοι να παραβλέψουν ή και να χαιρετίσουν την απανθρωπία, αρκεί να διαπράττονταν στο όνομα της Ουτοπίας, ενώ οι δεύτεροι, με τον αντιουτοπικό πραγματισμό τους, υπηρέτησαν την φιλελεύθερη υπόθεση της φιλάνθρωπης ανοχής.

Αν όμως δούμε τα πράγματα σε μια διαφορετικά προοπτική, αυτή η υποκειμενικά αισθητή αντίθεση επισκιάζεται από μιαν αντικειμενική ομοιότητα.

Οι «προοδευτικοί», δηλ. δεχόμενοι τη φιλοσοφία της ιστορικής προόδου, διανοούμενοι συμπαρατάχθηκαν με τη στρατευμένη Ουτοπία πιστεύοντας ότι η Ουτοπία θα γίνει στο μέλλον πραγματικότητα, άρα ότι η Ιστορία θα τους δικαιώσει. Και οι δυτικόφρονες διανοούμενοι μέμφονται σήμερα με τόση αυτοπεποίθηση τις αμαρτίες της αντίπαλης πλευράς επειδή φρονούν ότι, το αργότερο το 1989, η Ιστορία έδωσε δίκιο σ'αυτούς...

Και καθώς στο νου τους, ήδη για πολεμικούς λόγους, κυριαρχεί η αντίθεση «ελευθερία-ολοκληρωτισμός», δεν συνειδητοποιούν ούτε τη καταγωγή του οράματος τους από ορισμένη φιλοσοφία της ιστορίας ούτε τη συνάφεια της προσφιλούς τους πανανθρώπινης κοινωνίας με οικουμενιστικές ουτοπίες -και πρώτα-πρώτα την μαρξιστική, η οποία αρχικά δεν ήταν τίποτε άλλο από μια παραλλαγή ενός ονείρου του αστικού φιλελευθερισμού: εννοώ το όνειρο της πολιτικής και ηθικής ενοποίησης του κόσμου υπό την αιγίδα μιας ανοιχτής παγκόσμιας οικονομίας...

Τις συνάφειες αυτές τις αποκρύπτει συνήθως ο μονομερής προσανατολισμός του ενδιαφέροντος προς την ηθική πλευρά των προβλημάτων...

Ακόμα και με κίνδυνο να σκανδαλίσουμε τους ηθικολόγους μας, δηλ. τους ιδεολόγους της δικής μαςκοινωνίας, οφείλουμε να διαπιστώσουμε ότι οι οικουμενικές αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες αποδίδουν ίση αυτονομία και αξιοπρέπεια σε όλα τα άτομα ως άτομα, μπορούν να ευδοκιμήσουν μονάχα σε κοινωνίες όπου ένας εξαιρετικά διαφορισμένος καταμερισμός της εργασίας κατακερματίζει το σύνολο σε άτομα και όπου μαζική παραγωγή και μαζική κατανάλωση κινούνται σε υψηλότατα επίπεδα. Αν εκλείψουν αυτές οι προϋποθέσεις, τότε θα συρρικνωθούν αναγκαία οι ελεύθεροι χώροι, μέσα στους οποίους ανθίζουν η ατομική αυτοπραγμάτωση, η ανοχή, η συναίνεση κ.τ.λ...

Μερικοί διανοούμενοι διαισθάνονται την εσώτερη συνοχή μιας τέτοιας ηθικής και μιας τέτοιας οικονομικής οργάνωσης -όμως την διατυπώνουν με αισιόδοξα πρόσημα. Υπερασπίζουν λοιπόν κατ'αρχήν το δυτικό σύστημα (και βλέπουν μάλιστα σήμερα πολύ επιεικέστερα ακόμα και τον «αμερικανισμό») και τις μελλοντικές του προοπτικές στο όνομα πανανθρώπινων ηθικών αξιών, καταδικάζουν κάθε απαισιόδοξη πρόγνωση για τον δυτικό πολιτισμό και καταγγέλλουν την απόρριψη της δυτικής αποθέωσης του «χρήματος» ως νοσταλγία της φασιστικής ρητορικής, η οποία αντιπαρέθετε επίσης στο «χρήμα» το «αίμα και χώμα». Έτσι, αφήνουν την παραδοσιακή αριστερή κριτική του καπιταλισμού να τη νέμεται η ευρωπαϊκή «Νέα Δεξιά», χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι και οι ίδιοι απλώς θητεύουν σε μια τετριμμένη (την αισιόδοξη) φιλοσοφία της ιστορίας...

Μετά το ναυάγιο της Ουτοπίας της Ανατολής τα εξημερωμένα κατάλοιπα της «Αριστεράς» ενστερνίστηκαν έτσι την Ουτοπία της Δύσης και δίχως πολλά-πολλά αντάλλαξαν τον αριστερό «αντιφασισμό» με τον φιλελεύθερο «αντιολοκληρωτισμό». Θα διαψευσθούν για δεύτερη κατά συνέχεια φορά, αν η οικουμενική επικράτηση της δυτικής οικονομίας και ηθικής δεν συνεπιφέρει την πραγμάτωση της αντίστοιχης Ουτοπίας, αλλά τρομακτικούς αγώνες κατανομής και καταστροφές πλανητικού βεληνεκούς.

Παναγιώτης Κονδύλης

.~`~.

- Neoconservatism and American Foreign Policy and Why Neoconservatism Still Matters.

- Περί εθνικισμού, δημοκρατικής ιδεολογίας -«τέλους της ιστορίας»- του Fukuyama, και χειρισμού της Μέσης Ανατολής από τους ουιλσονιανούς ιδεαλιστές και τους νεοσυντηρητικούς. Η προσέγγιση του εριστικού κ. John Mearsheimer και σύγκριση του έργου του με αυτό του Kenneth Waltz.

- Πλανητικός μετασχηματισμός - ιδεολογικά νομιμοποίητικά β.

- Πλανητικός μετασχηματισμός -ιδεολογικά νομιμοποίητικά α.

- The Left-Right Political Spectrum Is Bogus.

- Γεγονότα και πολεμικές, ιδεολογίες και ερμηνείες - από τον Κονδύλη στον Wallerstein - από την μη πραγμάτωση της Ουτοπίας στη κρίση του αφηγήματος της εποχής μας και τη μεταβατική πλανητικά περίοδο.

- Fukuyama και Huntington (Barnett, Schmitt, Kojeve, Strauss, Spengler) και εισαγωγή στον αναστοχασμό των ιδεολογιών.

- Τα Ομοιώματα του Che Guevara.

- Μετα-ανθρώπινος μετα-φιλελευθερισμός: ο πυρήνας της αμερικανικής «έξυπνης δύναμης».

- Η απαρχαίωση των πολιτικών εννοιών.

- The Crisis Of Democracy. Report on the Governability of Democracies to the Trilateral Commission (1975). Michel Crozier - Samuel P. Huntington - Joji Watanuki. Introductory Note by Zbigniew Brzezinski, Director, The Trilateral Commission.

- Εισαγωγή στην αμερικανική στρατηγική, την Ευρασία και τη συσχέτιση του ΟΑΣΕ με τα θεμελιώδη δικαιώματα και το πεδίο διαχωρισμού Βορρά-Νότου.

- Δύο θέσεις: I) Η επιστροφή τής γεωπολιτικής. Η εκδίκηση των ρεβιζιονιστικών δυνάμεων. II) Η ψευδαίσθηση της γεωπολιτικής. Η διαρκής δύναμη της φιλελεύθερης τάξης.

- The Myth of American Exceptionalism by I) Stephen Walt, II) Andranik Migranyan, III) Michael Gene Sullivan and IV) Oliver Stone and Peter Kuznick.

- Τρία κείμενα για την Ελλάδα, την Ευρώπη και τις Η.Π.Α σχετιζόμενα με τη θεωρία του Huntington και δύο κείμενα για την αποπαγκοσμιοποίηση και τα γεωπολιτικά ρήγματα στην Ευρώπη.

- The 'Sunni Turn' Against The 'Shiite Crescent': How The Strategic Stupidity Of Washington (And Its Allies) Created ISIS - και ενδοϊσλαμικοί ανταγωνισμοί στο σύστημα Συρίας-Λιβάνου.

- Ιχνηλατώντας τον Internationalism μέρος α´ - A Note on the Origin of the Word 'International' by Hidemi Suganami και Nationalism and internationalism by Nicholas Hans. Προλογικά και εννοιολογικό πλαίσιο από Alfred E. Zimmern, Immanuel Wallerstein και E. H. Carr.

- Δομικά γνωρίσματα της μαζικής δημοκρατίας - α´ μέρος.

- Ουτοπία και πραγματικότητα - μέρος α´. Ελεύθερη βούληση και ντετερμινισμός - Αριστερά και Δεξιά - Ηθική και πολιτική.

- Elie Kedourie on Nationalism. Left or Right?

- E.H.Carr - Τι συνέβη τότε ή μήπως τι (ξανα)συμβαίνει τώρα; Προβληματισμοί (παλαιοί;) πάνω στις προοπτικές μιας νέας διεθνούς τάξης πραγμάτων, μέρος α' - θα επιβιώσει το έθνος ως μονάδα ισχύος;

- Άκουσε ο Κομφούκιος να λένε: Περί εθνικής ή διεθνούς προπαγάνδας - εθνικού συμφέροντος και οικουμενικού καλού - Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε...

- Το καντιανό πρόγραμμα και «η διάσπαση της Δύσης» - μέρος α´. Από το δίκαιο των κρατών στο δίκαιο των παγκόσμιων πολιτών και το «υποκατάστατο» της συμμαχίας των λαών.

- Η επανένωση της Γερμανίας. Ενθυμήσεις.

National Summit to Reassess the US-Israel "Special Relationship": I) Paul Pillar: Are threats to Israel's security inflated to justify occupation and U.S. support? II) Philip Giraldi: Is Israel a U.S. ally? III) Mark Perry: Mossad poses as CIA? National security reporting IV) Gareth Porter: The "Manufactured Crisis" and drive for U.S. / Israel military actions against Iran V) Stephen Walt: The "special relationship" and what has changed since "The Israel Lobby" book.

October 5, 2014, 1:48 am

≫ Next: «Λόγος», «Ορθολογικότητα», «Διαφωτισμος». Μια σύντομη αναφορά.

≪ Previous: Ενθυμήσεις: Τι ήταν (;) η "Global Democratic Revolution" (I και II), ο Francis Fukuyama για την «απούσα αριστερά» (III) και δύο επιλογικές αναφορές από τον Παναγιώτη Κονδύλη για όλα τα προηγούμενα.

$

0

0

U.S. financial, military, and diplomatic support for Israel has grown significantly and steadily throughout the past 60 years and now dwarfs annual American foreign assistance to all other nations. Research indicates the U.S.-Israel "special relationship" is a major factor in foreign hostility towards Americans. Some experts suggest that Israel has been central to U.S. wars in the Middle East.

However, the huge public backlash against Israel lobby-generated momentum for U.S. attacks on Syria and Iran indicates that Americans are concerned about the direction of U.S. foreign policy, how it is made, and those trying to make it. Despite such concerns, Congress has not examined the impact of Israel lobbying influence on overall U.S. national security and international standing since the 1960s. The time has therefore come for an expert inquiry with broad American citizen participation.

This historic summit will provide an in-depth, multifaceted inquiry into this critical subject matter. Panelists will include former military and diplomatic personnel, intelligence officers, scholars, economists, researchers and a variety of other subject-matter experts and authors often shut out of key discussions in public forums and news media outlets. Members of the public will be allowed to ask the key questions and network with other attendees.

This nonpartisan symposium will examine the impact of the U.S.-Israel relationship on Americans. Speakers and attendees will include military, diplomatic, intelligence, academic, governmental, research organization and economic experts, as well as former and current members of Congress.

Εάν θα έπρεπε να επιλέξω ιεραρχώντας τις ομιλίες, θα πρότεινα οπωσδήποτε την ομιλία I) του Paul Pillar και την ομιλία III) όπου ένας -σχεδόν- συγκλονιστικός Mark Perry ξεκαθαρίζει ορισμένα βασικά πράγματα. Οι ομιλίες II) και IV) έχουν ενδιαφέροντα -και ίσως για κάποιους «καυστικά»- στοιχεία (την τελευταία ομιλία την παραθέτω κυρίως για λόγους συμβολικούς). Συνολικά οι ομιλίες της συνόδου είναι είκοσιτέσσερις (24). Εδώ έχω επιλέξει πέντε τις οποίες θεώρησα κομβικές.

.~`~.
I
Paul Pillar
Are threats to Israel's security inflated to justify occupation and U.S. support?

Paul Pillar retired in 2005 from a 28-year career in the U.S. intelligence community, in which his last position was National Intelligence Officer for the Near East and South Asia. Earlier he served in a variety of analytical and managerial positions, including as chief of analytic units at the CIA covering portions of the Near East, the Persian Gulf, and South Asia. Professor Pillar also served in the National Intelligence Council as one of the original members of its Analytic Group. He has been Executive Assistant to CIA's Deputy Director for Intelligence and Executive Assistant to Director of Central Intelligence William Webster. He has also headed the Assessments and Information Group of the DCI Counterterrorist Center, and from 1997 to 1999 was deputy chief of the center. He was a Federal Executive Fellow at the Brookings Institution in 1999-2000. Professor Pillar is a retired officer in the U.S. Army Reserve and served on active duty in 1971-1973, including a tour of duty in Vietnam.

Speaker (Paul Pillar) Transcript

.~`~.
II
Philip Giraldi
Is Israel a U.S. ally?

Philip Giraldi is a former counter-terrorism specialist and military intelligence officer of the United States Central Intelligence Agency (CIA). Giraldi is a recognized authority on international security and counterterrorism issues. He is a regular contributor to Antiwar.com in a column titled "Smoke and Mirrors" and is a Contributing Editor who writes a column called "Deep Background" on terrorism, intelligence, and security issues for The American Conservative magazine. He has written op-ed pieces for the Hearst Newspaper chain, has appeared on Good Morning America, MSNBC, National Public Radio, and local affiliates of ABC television. He has been a keynote speaker at the Petroleum Industry Security Council annual meeting, has spoken twice at the American Conservative Union's annual CPAC convention in Washington, and has addressed several World Affairs Council affiliates. He has been interviewed by the Canadian Broadcasting Corporation, the British Broadcasting Corporation, Britain's Independent Television Network, FOX News, Polish National Television, Croatian National Television, al-Jazeera, al-Arabiya, 60 Minutes, and Court TV. He prepares and edits a nationally syndicated subscription service newsletter on September 11th issues for corporate clients. Giraldi is the Executive Director of the Council for the National Interest, a group that advocates for more even handed policies by the U.S. government in the Middle East.

Speaker (Philip Giraldi) Transcript

.~`~.
III
Mark Perry
Mossad poses as CIA? National security reporting

Mark Perry is an American author specializing in military, intelligence, and foreign affairs analysis who has authored eight books: Four Stars: The Inside Story of the Forty-Year Battle Between the Joint Chiefs of Staff and America's Civilian Leaders, Eclipse: The Last Days of the CIA, A Fire In Zion: Inside the Israeli-Palestinian Peace Process, Conceived in Liberty, Lift Up Thy Voice, Grant and Twain, Partners In Command, and Talking To Terrorists: Why America Must Engage with its Enemies. Perry's articles have been featured in a number of leading publications including The Los Angeles Times, The Washington Post, The Nation, Newsday, the St. Louis Post-Dispatch, The Christian Science Monitor, and The Plain Dealer. He is a graduate of Northwestern Military and Naval Academy and of Boston University. Perry is the former co-Director of the Washington, D.C., London, and Beirut-based Conflicts Forum, which specializes in engaging with Islamist movements in the Levant in dialogue with the West. Perry served as co-Director for over five years. Perry served as an unofficial advisor to PLO Chairman and Palestinian President Yasser Arafat from 1989 to 2004. Perry has appeared on numerous national and international televised forums and is a frequent guest commentator and expert on Al-Jazeera television, has appeared regularly on CNN's The International Hour and on Special Assignment. Perry's books have met with critical acclaim from Kirkus Reviews, The Washington Post, The New York Review of Books, The New York Times, The New Yorker, and many other publications. He has served as editor of Washington D.C.'s City Paper, and The Veteran, the largest circulation newspaper for veterans. Perry was also Washington correspondent for The Palestine Report, and is currently a senior fellow at the Jerusalem Media and Communications Center. Perry is the recipient of both the 1995 National Jewish Book Award for his second book, A Fire In Zion, as well as journalism's prestigious "Project Censored" Award.

Speaker (Mark Perry) Transcript

.~`~.
IV
Gareth Porter
The "Manufactured Crisis" and drive for U.S. / Israel military actions against Iran

Gareth Porter is an independent investigative journalist and historian who specializes in U.S. national security policy. He writes regularly for IPS and has also published investigative articles on Salon.com, the Nation, the American Prospect, Truthout and The Raw Story. His blogs have been published on Huffington Post, Firedoglake, Counterpunch and many other websites. Porter was Saigon bureau chief of Dispatch News Service International in 1971 and later reported on trips to Southeast Asia for The Guardian, Asian Wall Street Journal and Pacific News Service. He is the author of four books on the Vietnam War and the political system of Vietnam. His most recent book is Manufactured Crisis: The Untold Story of the Iran Nuclear Scare. The book highlights the impact that the United States' alliance with Israel had on Washington's turning the International Atomic Energy Agency into a tool of its anti-Iran policy.

Speaker (Gareth Porter) Transcript

.~`~.
V
Stephen Walt
The "special relationship" and what has changed since "The Israel Lobby" book

Stephen M. Walt is professor of International Affairs at Harvard University; previously taught at Princeton University, University of Chicago; consultant for the Institute of Defense Analyses, the Center for Naval Analyses, and the National Defense University. He presently serves on the editorial boards of Foreign Policy, Security Studies, International Relations, and Journal of Cold War Studies.

Walt also serves as Co-Editor of the Cornell Studies in Security Affairs. Author of The Origins of Alliances, which received the 1988 Edgar S. Furniss National Security Book Award and, with co-author John J. Mearsheimer of The Israel Lobby and U.S. Foreign Policy.

Speaker (Stephen M. Walt) Transcript

1) Ο ιστότοπος της συνόδου - 2) Το πρόγραμμα της συνόδου και παραπομπές στα απομαγνητοφωνημένα κείμενα και τα βίντεο των ομιλητών (Video, Audio and Speaker Transcripts).

"..a passionate attachment of one nation for another produces a variety of evils."

George Washington, Farewell Address

.~`~.

- Προς -Ίσραηλινή- γνώσιν.

- Paul Pillar: Iran, Russia, Gaza: Why They Need to Be Considered Together

- Israel and the BRICS.

- Neoconservatism and American Foreign Policy and Why Neoconservatism Still Matters.

- I) Το Ισραήλ ως έθνος-κράτος, οι παγκόσμιες/περιφερειακές ισορροπίες και η μεταψυχροπολεμική περίοδος και II) Όταν η επαγρύπνηση υπονομεύει την ελευθερία του λόγου.

- Περί εθνικισμού, δημοκρατικής ιδεολογίας -«τέλους της ιστορίας»- του Fukuyama, και χειρισμού της Μέσης Ανατολής από τους ουιλσονιανούς ιδεαλιστές και τους νεοσυντηρητικούς. Η προσέγγιση του εριστικού κ. John Mearsheimer και σύγκριση του έργου του με αυτό του Kenneth Waltz.

- Περί «κοινής γνώμης».

«Λόγος», «Ορθολογικότητα», «Διαφωτισμος». Μια σύντομη αναφορά.

October 6, 2014, 1:54 am

≫ Next: Πολιτισμοί και επιστήμη. Μια εισαγωγή.

≪ Previous: National Summit to Reassess the US-Israel "Special Relationship": I) Paul Pillar: Are threats to Israel's security inflated to justify occupation and U.S. support? II) Philip Giraldi: Is Israel a U.S. ally? III) Mark Perry: Mossad poses as CIA? National security reporting IV) Gareth Porter: The "Manufactured Crisis" and drive for U.S. / Israel military actions against Iran V) Stephen Walt: The "special relationship" and what has changed since "The Israel Lobby" book.

$

0

0

...έχουμε να κάνουμε με δύο λέξεις, «Λόγος» και «Ορθολογικότητα», οι οποίες μπορούν να συνδεθούν με σχεδόν οποιαδήποτε ιδέα ή διαδικασία, περιβάλλοντας την έτσι με ένα φωτοστέφανο υπεροχής. Μα πως κατόρθωσαν αυτές οι δύο λέξεις να αποκτήσουν αυτή την τεράστια αγιοποιητική τους δύναμη;

Η εικασία πως υπάρχουν καθολικώς έγκυρα και δεσμευτικά κριτήρια της γνώσης και της πράξης είναι ειδική περίπτωση μιας πεποίθησης. Αυτή η πεποίθηση μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: υπάρχει ένας ορθός τρόπος ζωής και πρέπει να κάνουμε τον κόσμο να τον αποδεχθεί.

Ωστόσο, η ιδέα πως ένα τέτοιο περιεχόμενο υπάρχει, είναι καθολικά έγκυρο και δικαιώνει οποιαδήποτε παρέμβαση, ανέκαθεν έπαιζε και παίζει ακόμα σημαντικό ρόλο (αυτό το υποστηρίζουν ακόμη και επικριτές του αντικειμενισμού και του αναγωγισμού). Μπορούμε να υποθέσουμε ότι αυτή η ιδέα είναι απομεινάρι εποχών κατά τις οποίες τα σημαντικά ζητήματα τα χειριζόταν ένα μοναδικό κέντρο αποφάσεων, ένας βασιλιάς ή ένας ζηλότυπος θεός που υποστήριζε και ενέκρινε μια και μοναδική κοσμοθεωρία... το κάθε κίνημα έδωσε το δικό του ιδιαίτερο περιεχόμενο στη πεποίθηση αυτή'άλλαζε το περιεχόμενο της όποτε ανέκυπταν δυσκολίες και το διαστρέβλωνε όποτε διακυβεύονταν κάποια οφέλη, ατομικά ή της ομάδας. Και μπορούμε να υποθέσουμε, παραπέρα, ότι ο Λόγος και η Ορθολογικότητα είναι παρόμοιου είδους εξουσίες και τις περιβάλλει η ίδια αίγλη που περιέβαλλε τους θεούς, τους βασιλείς, τους τυράννους και τους άσπλαχνους νόμους τους. Το περιεχόμενο έχει εξατμιστεί'παραμένει όμως η αίγλη, κι αυτή επιτρέπει στις εξουσίες να επιβιωνουν.

Η έλλειψη περιεχομένου είναι εκπληκτικό πλεονέκτημα'επιτρέπει σε επιμέρους ομάδες να αυτοαποκαλούνται «ορθολογιστές», να ισχυρίζονται πως διάφορες ευρέως αναγνωρισμένες επιτυχίες είναι έργο του Λόγου και να χρησιμοποιούν τη δύναμη που αποκτούν έτσι για να καταπνίγουν τις εξελίξεις που αντιβαίνουν στα συμφέροντα τους. Περιττό να πούμε πως οι περισσότεροι από αυτούς τους ισχυρισμούς είναι ανυπόστατοι...

O Διαφωτισμός, ένα άλλο υποτιθεμενο δώρο του Λόγου, είναι σύνθημα και όχι πραγματικότητα.

«Ο Διαφωτισμος», έγραφε ο Καντ, «ειναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητα του, για την οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος. Ανωριμότητα είναι η αδυναμία να μεταχειρίζεσαι το νου σου χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Είμαστε υπεύθυνοι γι'αυτη την ανωριμότητα, όταν η αίτια της βρίσκεται όχι στην ανεπάρκεια του νου, άλλα στην έλλειψη αποφασιστικότητας και θάρρους να τον μεταχειριζόμαστε χωρίς την καθοδήγηση ενός αλλου».

Ο Διαφωτισμός με αυτή την έννοια είναι σπάνιο πράγμα σήμερα.

Οι πολίτες κάνουν ότι τους λένε οι ειδήμονες, και όχι αυτό που τους λέει ο ανεξάρτητος στοχασμός. Αυτό σημαίνει το «να είσαι ορθολογικός» σήμερα. Οι ειδικοί αναλαμβάνουν ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της ζωής των ατόμων, των οικογενειών, των χωριών και των πόλεων. Πολύ σύντομα κάνεις δεν θα μπορεί να πει «εχω μελαγχολίες», χωρίς να ακούσει μετά την αντίρρηση «μηπως και νομίζεις ότι είσαι ψυχολόγος;»...

Είναι αλήθεια πως υπάρχουν, και υπήρχαν ανέκαθεν, λόγοι (με μικρο λαμδα) για να ελπίζουμε. Υπάρχουν πάντοτε άνθρωποι που πολεμουν την ομοιομορφια και μαχονται για το δικαιωμα των ατομων να ζουν, να σκεπτονται και να πραττουν οπως αυτα θεωρουν σωστο.

Paul Feyerabend

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Thinking Inter-Culturally: From racist and Eurocentric Monologism to Inter-Civilizational Dialogism - John M. Hobson, Professor of Politics and International Relations.

- After Western Hegemony – 40th World Congress of Sociology / Μετά τη Δυτική Ηγεμονία - Παγκόσμιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας.

- Η ανθρωπότητα είναι πολύ φτωχή σε σκέψεις.

- Σύντομο σχόλιο-αναφορά στην «απομαγικοποίηση του κόσμου» και τον δυτικό θετικισμό.

- Είπαν ή έγραψαν... Περί «νέων» ιδιοτήτων και συμπεριφορών και «προνεωτερικών» Βρούτων.

- Είπαν ή έγραψαν... Περί αναγκαιότητας και ελευθερίας ή περί ανθρώπου.

- Περί ειρήνης... ή περί ορθολογικότητας των μέσων και των σκοπών.

- Προλογική αναφορά στο βέλος του χρόνου από τον Ilya Prigogine.

- Δογματική ομοιομορφία, δογματικός ιμπεριαλισμός και κοσμοπολιτισμός. Οι τρεις τρόποι εξομοίωσης των διεθνών σχέσεων σε μια κατάσταση εσωτερικής πολιτικής προς την πραγμάτωση της διεθνούς κοινωνίας, της civitas maxima ή του υπερ-κράτους και ένα παράρτημα περί αδελφοσύνης και ιμπεριαλισμού.

- Η Ευρωκεντρική ιδεολογία, οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές επιπτώσεις και «Ευρώπη».

- Μεγάλα πολιτισμικά - Για το Μέγα «Σχίσμα» - Κλῖμαξ ή κρίσιμη καμπή. Εισαγωγικά για τη ρίζα που μέσω -αρνήσεων, διαφορών και- του ανθίσματος της, μορφοποιεί τη μετέπειτα πολιτισμική πραξεολογική ιστορικότητα τη «Δύσης» -μέχρι τις μέρες μας.

- Μεγάλα πολιτισμικά - Για την ιστορικότητα της εξέλιξης του Μέγα «Σχίσματος» και τις έσχατες συνέπειες του πολιτισμού «μας» I.

- Για τη μορφοποίηση και την πορεία της πολιτισμικής ιστορικότητας της «Δύσης».

- Η έννοια της Προόδου - μέρος α´. Η ευρωπαϊκή δυναμική και η παγκόσμια πολιτική.

- Η έννοια της Προόδου - μέρος β´. Η επιστημονική γνώση, η «μάζα» και τα όρια του φιλελευθερισμού.

- Η ανθρωπιστική στροφή προς την ρητορική στην συνύφανσή της με θεμελιώδεις αντιμεταφυσικές θέσεις - μέρος α´ και ορισμένες πολιτισμικές ενθυμήσεις.

- Δομικά γνωρίσματα της μαζικής δημοκρατίας - α´ μέρος.

- Περί ολιγαρχίας -με όμορφο περιτύλιγμα- ή περί «δημοκρατίας», μια ιστοριούλα και ορισμένες ρήσεις...

- Συγχώνευση ιδιωτικής και δημόσιας σφαίρας και μαζική δημοκρατία - μέρος α´.

- Ο μεθοδολογικός ατομισμός ως μαχητικός φιλελευθερισμός. Οι διδακτικές πλάνες του μεθοδολογικού ατομισμού - μερός α´.

- Τεχνική, εξελικτισμός και οικουμενισμός.

Πολιτισμοί και επιστήμη. Μια εισαγωγή.

October 6, 2014, 4:00 am

≫ Next: Ανθρωποποίηση.

≪ Previous: «Λόγος», «Ορθολογικότητα», «Διαφωτισμος». Μια σύντομη αναφορά.

$

0

0

Με ενδιαφέρουν οι τρόποι που οι άνθρωποι βλέπουν το Σύμπαν. Στην προκολομβιανή παράδοση η ολιστική αντίληψη λείπει. Η κίνηση είναι μυϊκή κίνηση. Οι θεοί έχουν ανάγκη να είναι γνώση. Τελείως διαφορετική αντίληψη από αυτήν του Αριστοτέλη, όπου υπάρχει ένας βασικός κινητήριος παράγων στο διηνεκές. Μετά οι Ευρωπαίοι πηγαίνουν στον Νεύτωνα με τη βαρύτητα και την ισορροπία και έτσι έχει διαφορές η κοσμοαντίληψή μας από τους παλιούς εκείνους πολιτισμούς... Είχαν όμως και εκείνοι πολλή επιστήμη. Η επιστήμη είναι ένας τρόπος να καταλάβουμε μέσα σε τι βρισκόμαστε και ζούμε. Ηξεραν πολλά για την τροφή, για την εξημέρωση των ζώων, την κατοικία. Χρησιμοποιούσαν ένα κράμα χρυσού και ψευδάργυρου όπου τελικά έβγαινε στην επιφάνεια ο χρυσός και έμενε στο εσωτερικό ο ψευδάργυρος. Οι σημερινοί μεταλλουργοί δεν ξέρουν πώς να το κάνουν. Εχουν καταγραφεί άπειρες παρατηρήσεις τους που δείχνουν πώς αντιλαμβάνονταν τον κόσμο.

Ο κάθε πολιτισμός εκδηλώνει την επιστήμη με έναν διαφορετικό τρόπο.

Εμείς στη Δύση εκφράζουμε την επιστήμη βρίσκοντας τους νόμους της Φύσης. Και αυτό είναι ένας μόνος τρόπος επιστήμης, με βασικό γνώρισμα ότι είμαστε πιο ανοικτοί σε έναν διάλογο για το μέλλον... Ο δυτικός πολιτισμός εκφράζεται διαφορετικά. Αποσυναρμολογεί την πραγματικότητα σε απλούστερα στοιχεία και αναλύει σε απλούστερες κινήσεις. Μετά κάνουμε μια μεταφορά αυτών για να χαρακτηρίσουμε πιο πολύπλοκες καταστάσεις.Κατανοούμε την κίνηση του εκκρεμούς, στη συνέχεια βλέπουμε ολόκληρο το Σύμπαν σαν εκκρεμές. Οι Κινέζοιείχαν μια εντελώς διαφορετική άποψη. Θεωρούσαν το Σύμπαν ένα αρμονικό σύνολο, ένα αυτοοργανωνόμενο σύστημα. Το έργο του Λι Ταν σε 17 τόμους για την κινεζική επιστήμη και καλλιέργεια μας κάνει να δούμε τη διαφορά. Οι Κινέζοι ανακάλυψαν πολλά πράγματα, όχι όμως βασικούς νόμους της Φύσης. Χημεία, φάρμακα, φυτολογία, αλλά όλα περιγραφικά, όχι αφαιρετικά. Στην Ευρώπη αντίθετα ενδιαφέρθηκαν πολύ για τη σχέση μαθηματικών και φυσικής. Εχω ακούσει ότι στην Ιαπωνίαείχαν ανακαλύψει στην εποχή του Νεύτωνα τον διαφορικό λογισμό, όμως ο Νεύτων τον εφήρμοσε στα φυσικά φαινόμενα όπου αυτά εμφανίζονταν. Από εμάς τα φαινόμενα πρώτα μελετήθηκαν στις απλούστερες μορφές τους. Μια πέτρα που πέφτει, ένα εκκρεμές που περιστρέφεται. Αν και τα φυσικά φαινόμενα γενικά μας παρουσιάζονται πολύπλοκα, είναι ενδιαφέρουσα αυτή η αναγωγή.

Σήμερα ζούμε το τέλος της επανάστασης του Γαλιλαίου. Χρειαζόμαστε ξανά έννοιες που απαιτούν να βλέπουμε το σύστημα ολιστικά. Το μήνυμα των καιρών μας είναι πιο παγκόσμιο. Είναι πιο αποδεκτό από τους λαούς η επιστήμη να μην είναι μια κατακτητική επιχείρηση που επιβάλλεται στη Φύση και σε όλους μας. Θυμάμαι από τις πολλές μου επισκέψεις στην Ιαπωνία τις συζητήσεις με τον Γιουκάβα.

Δεν μπορούσε να δεχθεί τη δυτική αντίληψη του διαχωρισμού ανάμεσα στον άνθρωπο και στη Φύση.

Στον καιρό μας η επιστήμη θα αποβαίνει όλο και πιο παγκόσμια. Πιο παλιά ήταν ένα όργανο επικράτησης. Τώρα γίνεται ένα όργανο διάχυσης και συνοχής της γνώσης. Η παραδοσιακή γεωμετρία που χρησιμοποίησαν ο Νεύτων και ο Αϊνστάιν είναι τοπική, δηλαδή βασικά της στοιχεία είναι τα σημεία. Η λογική που αντιστοιχεί σε αυτήν είναι ντετερμινιστική και αχρονική. Ακολουθώντας τώρα διαδικασίες στη Φύση που περιέχουν το στοιχείο τής μη αντιστρεπτότητος η χρονοκεντρωμένη θεώρηση των πραγμάτων απαιτεί γεωμετρία όχι τοπική, με ακριβή μαθηματική διατύπωση, που εμπεριέχει ως ειδική περίπτωση την προηγούμενη γεωμετρία. Η νέα λογική είναι πιθανοκεντρική και χρονοπροσανατολισμένη περιέχοντας την παραδοσιακή λογική σαν ειδική περίπτωση. Πολλές περιπτώσεις που είναι ακατανόητες με την παλιά νοοτροπία μπορούν να περιγραφούν ακριβέστερα με τα νέα μαθηματικά εργαλεία. Στα χαοτικά συστήματα η πρόβλεψη είναι αδύνατη ακόμη και με υπολογιστές. Αν όμως προεκταθεί η διατύπωση στη νέα μαθηματική γλώσσα με τις πιθανότητες οι προϋποθέσεις αλλάζουν και γίνονται προβλέψεις· αυξάνοντας τις δυνατότητες της επιστήμης.

Ilya Prigogine

υποκείμενο-αντικείμενο, Θεός-κόσμος, δυνατότητα-πραγματικότητα, ψυχή-σώμα, νόηση-αισθήσεις, Λόγος-ψυχόρμητα, Δέον-Είναι, κανονιστικό-αιτιώδες, βασιλεία του Θεού ή του Λόγου-Ιστορία.

Όλα τα σημαντικά φιλοσοφικά προβλήματα εμπεριέχονται σ’ αυτά τα εννοιολογικά ζεύγη, και αυτό σημαίνει ότι από μια πλήρη λύση του προβλήματος των σχέσεων ανάμεσα σε πνεύμα και αισθητά πρέπει να προκύψει μια κοσμολογία, μια ηθική, μια γνωσιοθεωρία και επίσης μια φιλοσοφία της Ιστορίας, αν η σκέψη πορεύεται με λογική συνέπεια και πρόθεση συστηματική... η συνάρτηση ηθικής και μεταφυσικής ή οντολογίας θα συζητηθεί... πρώτο, ως πιστοποίηση της συνύφανσης οντολογικού και αξιολογικού προβλήματος, δηλ. της διαμόρφωσης της οντολογίας με βάση ηθικές ανάγκες και αιτήματα, και, δεύτερο, ως κατάδειξη της συνακόλουθης δομικής παραλληλότητας οντολογικού και ηθικοφιλοσοφικού επιπέδου στο πλαίσιο της ίδιας φιλοσοφικής θεωρίας ...η ίδια δομική παραλληλότητα επεκτείνεται και στα επίπεδα της γνωσιοθεωρίας ή της φιλοσοφίας της Ιστορίας, αφού και αυτά αποτελούν ειδικές περιπτώσεις της γενικής συνύφανσης του οντολογικού με το αξιολογικό πρόβλημα...

Παναγιώτης Κονδύλης

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Προλογική αναφορά στο βέλος του χρόνου από τον Ilya Prigogine.

- Περί χρόνου - μέρος α´.

- Είπαν ή έγραψαν... Περί «νέων» ιδιοτήτων και συμπεριφορών και «προνεωτερικών» Βρούτων.

- Σύντομο σχόλιο-αναφορά στην «απομαγικοποίηση του κόσμου» και τον δυτικό θετικισμό.

- Ιχνηλάτηση οντολογίας/επιστημολογίας και αξιολογίας ή ισχύος και αξίας στη πολιτική πραξεολογία - πνεύμα και αισθητά ή οντολογικό και αξιολογικό πρόβλημα.

- Thinking Inter-Culturally: From racist and Eurocentric Monologism to Inter-Civilizational Dialogism - John M. Hobson, Professor of Politics and International Relations.

- After Western Hegemony – 40th World Congress of Sociology / Μετά τη Δυτική Ηγεμονία - Παγκόσμιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας.

- Ο ευρωκεντρισμός και τα άβαταρ του: τα διλήμματα της κοινωνικής επιστήμης. Εισαγωγή.

- Η ανθρωπότητα είναι πολύ φτωχή σε σκέψεις.

- Δομικά γνωρίσματα της μαζικής δημοκρατίας - α´ μέρος.

- Η Ευρωκεντρική ιδεολογία, οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές επιπτώσεις και «Ευρώπη».

- Μεγάλα πολιτισμικά - Για την ιστορικότητα της εξέλιξης του Μέγα «Σχίσματος» και τις έσχατες συνέπειες του πολιτισμού «μας» I.

- Για τη μορφοποίηση και την πορεία της πολιτισμικής ιστορικότητας της «Δύσης».

- Μεγάλα πολιτισμικά - Για το Μέγα «Σχίσμα» - Κλῖμαξ ή κρίσιμη καμπή. Εισαγωγικά για τη ρίζα που μέσω -αρνήσεων, διαφορών και- του ανθίσματος της, μορφοποιεί τη μετέπειτα πολιτισμική πραξεολογική ιστορικότητα τη «Δύσης» -μέχρι τις μέρες μας.

- Τεχνική, εξελικτισμός και οικουμενισμός.

- Ο μεθοδολογικός ατομισμός ως μαχητικός φιλελευθερισμός. Οι διδακτικές πλάνες του μεθοδολογικού ατομισμού - μερός α´.

- Η έννοια της Προόδου - μέρος β´. Η επιστημονική γνώση, η «μάζα» και τα όρια του φιλελευθερισμού.

- Είπαν ή έγραψαν... - «καινοφανή ανωδικά» γνωσιακά...

- Ταυτότητα, ισχύς, πολιτισμός

- Συγχώνευση ιδιωτικής και δημόσιας σφαίρας και μαζική δημοκρατία - μέρος α´.

- Κίνα και δυτικο(ευρω)κεντρικός επαρχιωτισμός. Μια σύντομη αναφορά.

- Πολιτισμός και Παγκοσμιοποίηση ή «Πολιτισμός» και «Παγκοσμιοποίηση». I) Αντικειμενική Εξέλιξη και Επιδίωξη και II) Εθνικισμός και Παγκοσμιοποίηση.

---

Ανθρωποποίηση.

October 6, 2014, 9:00 am

≫ Next: Η παλιά και η νέα θεότητα.

≪ Previous: Πολιτισμοί και επιστήμη. Μια εισαγωγή.

$

0

0

Sari Gelin

Ο ΟΗΕ -που άλλο όνομα πρέπει να λάβη- τότε μόνο θα υπάρξη θεσμός προαγωγής της ιστορίας και των ανθρωπίνων, όταν ακριβώς βρη την έννοια εκείνην των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» την εκ των προτέρων δεσμευτική για όλους. Αλλά αυτό δεν είναι πρόβλημα του «Διεθνούς Δικαίου».

Είναι πρόβλημα πολιτιστικής συνθέσεως.

Ότι σήμερα μέσα στην τεχνική και βεβιασμένη μορφή των πραγμάτων όλα σχεδόν τα κράτη δέχονται την αρχή των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», καθόλου δεν σημαίνει ότι όλα την καταλαβαίνουν κατά τον ίδιο τρόπο. Όλοι οι πολιτισμοί έχουν βάση τα «ανθρώπινα δικαιώματα». Διότι δεν υπάρχει πολιτισμός που να μην έχει μια συγκεκριμένη αντίληψη περί ανθρώπου.

Γεράσιμος Κακλαμάνης

.~`~.

Ανθρωποποίηση.

`~.

Η παλιά και η νέα θεότητα.

October 7, 2014, 8:23 am

≫ Next: Ανθρωποποίηση.

≪ Previous: Ανθρωποποίηση.

$

0

0

α´

Αρχίζω με τη θέση, ότι η εννοιολογική δομή που χαρακτηρίζει μια κοσμοθεωρία ή ιδεολογία είναι κατά κανόνα ασυνείδητη στους φορείς της ίδιας αυτής και μπορεί θαυμάσια να απαντάται και στην κοσμοθεωρία ή ιδεολογία εκείνη, με την οποία η πρώτη βρίσκεται σε αγώνα ζωής και θανάτου. Η εννοιολογική δομή μιας κοσμοθεωρίας είναι με άλλα λόγια ανεξάρτητη από το συγκεκριμένο της και συνειδητό στους φορείς της περιεχόμενο, δηλ. από την απάντηση που δίνει στο α ή β κοσμολογικό ή πραξεολογικό πρόβλημα. Αυτή η ανεξαρτησία της εννοιολογικής δομής μιας κοσμοθεωρίας αντικατοπτρίζει στην πραγματικότητα την κυριαρχία του ασυνείδητου μέρους της πάνω στο συνειδητό - μια κυριαρχία που, στον χώρο της ιστορικής δράσης των ανθρώπων, συνεπάγεται τον καταποντισμό των συνειδητών τους επιδιώξεων μέσα στους δαιδαλώδεις μηχανισμούς της ετερογονίας των σκοπών. Η διαστολή ανάμεσα στην εννοιολογική δομή μιας κοσμοθεωρίας και στο περιεχόμενο της γίνεται εύκολα αντιληπτή, όταν αναλογιστούμε δύο αντιμαχόμενες θρησκείες. Μολονότι η κάθε μια θεωρεί την άλλη σφαλερή -ως προς το περιεχόμενο- και την καταπολεμά, ωστόσο και οι δύο τους, ως εννοιολογικές δομές, παρουσιάζουν το φαινόμενο «θρησκεία» γενικά: χωρισμός του κόσμου σε αόρατο Εκείθεν και ορατό Εντεύθεν, υποταγή του δεύτερου στο πρώτο, δικαίωση των εκάστοτε πράξεων των εκπροσώπων της θρησκείας, διαμέσου της αναφοράς στο πρώτο κτλ. κτλ. Κάθε μιά τους αντιλαμβάνεται και ορίζει διαφορετικά το Εκείθεν και το Εντεύθεν, κάθε μιά τους αντλεί διαφορετικές κανονιστικές αρχές από το πρώτο και το επικαλείται με διαφορετικό τρόπο - όμως όλες αυτές οι διαφορές δεν εμποδίζουν την ταυτότητα της εννοιολογικής δομής τους, η οποία ωστόσο πρέπεινα παραμείνει ασυνείδητη στους οπαδούς και των δύο, αν αυτοί δεν θέλουν να χάσουν το ουσιαστικό κοσμοθεωρητικό και ψυχολογικό τους έρεισμα, δηλ. την αποστολική αίσθηση της μοναδικότητας τους. Αφού όμως η αίσθηση τούτη, ιδωμένη απ'τα έξω και σχετικοποιημένη χάρη στη σύγκριση της με την αντίστοιχη αίσθηση άλλων κοσμοθεωρητικών παρατάξεων, αποδείχνεται ψευδής, «ιδεολογική», ο θανάσιμος αγώνας των δύο πλευρών προκύπτει σε έσχατη ανάλυση όχι τόσο από τις διαφορές τους όσο από την ομοιότητα τους: η ασυνείδητη κοινότητα της εννοιολογικής δομής τους, τις αναγκάζει να έρχονται σε σύγκρουση για την κατοχή χώρου (που γίνεται τόσο πιο στενός όσο κι οι δύο αυτοπροβάλλονται ως απόλυτες, δηλ. αλληλοαποκλειόμενες αλήθειες), ενώ η συνειδητή διαφορά του περιεχομένου χρησιμεύει ως ιδεολογικό όπλο, δηλ. ως μέσο επίτασης και νομιμοποίησης τόσο της έχθρας όσο και των εκατέρωθεν κυριαρχικών αξιώσεων.

Η θέση αυτή μπορεί να γίνει από πολλούς σχετικά εύκολα αποδεκτή, όσο ζητά τα παραδείγματα της σε πεθαμένες ή μισοπεθαμένες θρησκείες. Όμως την περιμένει συχνά η πιο πεισματική άρνηση, όταν προεκτείνεται σε πρόσφατα ιστορικά δεδομένα και ζητά να δείξει τη δυνατότητα ύπαρξης ταυτόσημων εννοιολογικών δομών όχι πιά ανάμεσα σε δύο θρησκείες, παρά ανάμεσα στην παραδοσιακή, θρησκευτικής υφής μεταφυσική και στο ιδεολογικοπολιτικό εκείνο ρεύμα που ως ομολογημένο σκοπό του έχει την απελευθέρωση του ανθρώπου όχι μόνο από τα κοινωνικά, παρά και από τα (μαζί τους συνυφασμένα, όπως λέγεται) μεταφυσικά δεσμά.

Δεν θα ήταν σωστό να υποθέσουμε, ότι η πεισματική τούτη άρνηση οφείλεται κατά πρώτο λόγο σε κάποια ανικανότητα για αφαιρετική και αφηρημένη σκέψη, μολονότι στη δεύτερη από τις παραπάνω δύο περιπτώσεις τα πράγματα είναι, καιαπό καθαρά λογική άποψη, πιο περίπλοκα. Αν δηλ. στην περίπτωση του αγώνα ανάμεσα σε παραδοσιακές θρησκείες αρκούσε για τους αναλυτικούς σκοπούς μας η διάκριση ανάμεσα σε εννοιολογική δομή και περιεχόμενο, τώρα πρέπει να πάρουμε υπόψη μας και την πρόσθετη διαφορά ανάμεσα στα πρόσημα: η αθεϊστική άρνηση της παραδοσιακής θρησκείας προβάλλει στο ιστορικό προσκήνιο με αντίστροφα πρόσημα από εκείνα του αντιπάλου της, πράγμα που αποτελεί αναμφισβήτητα ένα νέο στοιχείο σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση, όταν οι αντίπαλοι, παρ'όλες τις διαφορές τους, κρατούσαν κοινά θεϊστικά πρόσημα. Είναι προφανές, ότι η πρόσθετη αυτή λογική περιπλοκή δυσχεραίνει τη διάκριση ανάμεσα σε εννοιλογικό δομή και περιεχόμενο, δίνοντας στην ιδεολογική σκέψη την ευκαιρία να κρύβει καλύτερα το αλήθινο της πρόσωπο -αφού τώρα η επιστημονική ανάλυση χρειάζεται να ανασηκώσει και μια δεύτερη μάσκα προτού το αποκαλύψει- και, οχυρώμένη πίσω από τη ριζική διαφορά των προσήμων, να αρνείται την ταυτότητα της εννοιολογικής της δομής με εκείνη του αντιπάλου της. Ακριβώς η ιδεολογική-κοσμοθεωρητική τοποθέτηση γεννά λοιπόν την πεισματική άρνηση, για την οποία μιλήσαμε παραπάνω, κι όχι κάποια πρωτογενής ανικανότητα για λογική-αναλυτική σκέψη (η ανικανότητα αυτή υπάρχει, βέβαια, αλλά είναι δευτερογενής'δημιουργείται, γιατί η σκέψη εργάζεται αποκλειστικά ως όργανο μιας ορισμένης ιδεολογικής-κοσμοθεωρητικής τοποθέτησης και, μολονότι στον ρόλο αυτό μπορεί να σκαρώσει περίτεχνες και θαυμαστές εκλογικευτικές κατασκευές, ωστόσο είναι ανάπηρη, όταν καλείται να δει τα πράγματα από άλλη σκοπιά). Με απλούστερα λόγια: ο αθεϊστικός ανθρωπισμός προσπαθεί να παρουσιάσει τον εαυτό του ως ουσιαστική καινοτομία, που σημαδεύει μια καινούργια -την τελειωτική- εποχή της ανθρώπινης ιστορίας ως διαδικασίας αυτογνωσίας και αυτοπραγμάτωσης, και, για να θεμελιώσει επιχειρηματολογικά τη μεγαλόστομή του αξίωση, επικαλείται και τονίζει τις -πραγματικά ουσιαστικές- διαφορές περιεχομένου και προσήμων ανάμεσα στον εαυτό του και στους παραδοσιακούς αντιπάλους του, αγνοώντας ή αρνούμενος την -κατά τη γνώμη μου πρακτικά αποφασιστική- ταυτότητα εννοιολογικής δομής ανάμεσα στα δικά του κοσμοθεωρητικά σχήματα και σε εκείνα της παλιάς μεταφυσικής και ηθικής. Ορισμένα βασικά σημεία αυτής της ταυτότητας θα ήθελα να τονίσω εδώ, αφού πρώτα κάνω μιας γενική ιστορική υπόμνηση.

β´

Όπως είπαμε, η αδυναμία ή άρνηση διαπίστωσης κοινών στοιχείων με τον αντίπαλο είναι απαραίτητη ψυχική προϋπόθεση για την ενθουσιαστική διεξαγωγή του αγώνα εναντίον του. Όσο βαθύτερα ριζώνει το περιεχόμενο μιας κοσμοθεωρίας στις μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες πολεμικές της ανάγκες τόσο λιγότερο, φυσικά, είναι διατεθειμένη να αναγνωρίσει ότι ορισμένες θεμελιώδεις εννοιολογικές δομές τις συμμερίζεται με τον αντίπαλο. Η πίστη μιας κοσμοθεωρίας στη μοναδικότητα της αποστολής της όχι μόνο εδραιώνεται, παρά και κατά μεγάλο μέρος σχηματίζεται χάρη στην πεποίθηση, ότι ο αντίπαλος εκφράζει -και μάλιστα συνειδητά, έτσι ώστε να φαίνεται και υποκειμενικά ανέντιμος- την πιο θλιβερή προοπτική για τον άνθρωπο. Σκοπός μιας μαχώμενης κοσμοθεωρίας δεν είναι επομένως η επιστημονική κατανόηση του αντιπάλου, παρά η υπεραπλουστευτική του παρουσίαση με τρόπο που να δικαιώνεται η αμείλικτη καταπολέμηση του. Μια σειρά ιστορικών ερευνών έχει δείξει πως έννοιες, που στην καθημερινή μας γλωσσική χρήση υποδηλώνουν την έσχατη κατάπτωση του κοινωνικού ανθρώπου (π.χ. «Μεσαίωνας», «φεουδαρχία» κτλ.) γεννήθηκαν κι επικράτησαν χωρίς την παραμικρή εμπειρική-επιστημονική γνώση του αντικειμένου τους'η λειτουργία τους ήταν αποκλειστικά ιδεολογική-πολεμική [Ήδη ο Pareto, αναφέρει ο συγγραφέας σε παραπομπή του, ειρωνευόταν φιλελεύθερους ορθολογιστές ιστορικούς ότι πραγματεύονται τον «φεουδαλισμό» όπως οι θεολόγοι τον Σατανά].

Σχηματοποιώντας την ποικιλομορφία της ιστορίας των ιδεών, μπορούμε να πούμε ότι οι Νεοι Χρόνοι ζήτησαν την αυτοδικαίωση τους στην κατά το δυνατό εντονότερη υπογράμμιση της αντίθεσης τους (όχι τόσο της ιστορικής όσο της ηθικής) προς τους Μέσους Χρόνους, τον «Μεσαίωνα». Το καινούργιο φως έμοιαζε ακόμα πιο λαμπρό και ζεστό δωρίζοντας την απελευθέρωση από τη μακρά βασιλεία του ζώφου. Η ίδια η έκφραση «Νέοι Χρόνοι» δεν ανέκυψε σε κάποια προσπάθεια επιστημονικής περιοδολόγησης της ευρωπαϊκής ιστορίας, παρά ως αξιολογικός όρος, που πήγαινε να τονίσει, συνάμα προϋποθέτωντας την, την ταυτότητα: νέο = ηθικά καλύτερο, προοδευτικότερο.

Όταν στην Αναγέννηση και στον Διαφωτισμό δίπλα στους Μέσους Χρόνους προστέθηκε μια εξιδανικευμένη αρχαιότητα, με σκοπό και πάλι πολεμικό, (δηλ. για να δειχτεί πως οι Μέσοι Χρόνοι ήσαν πραγματικά παρακμή κι όχι τυχόν μόνιμη ανθρώπινη μοίρα), τότε προέκυψε ένα τριαδικό φιλοσοφικό-ιστορικό σχήμα, που σε διαφορότροπες μορφές (Lessing, Herder, Condrorcet και προπαντός Hegel και Marx) οικειοποιήθηκε τη θεολογική αντίληψη για την ιστορική εξέλιξη (Ορόσιος, Αυγουστίνος, Ιωακείμ Φλώριος, Όθων φον Φράιζιγκ) και παρουσίασε έννοιες αρχικά ιουδαϊκές-χριστιανικές σε συστηματική θύραθεν [εκκοσμικευμένη] μορφή. Οι λεπτομέρειες της διαδικασίας αυτής έχουν ήδη επισημανθεί από την επιστημονική έρευνα και δεν χρειάζεται να μας απασχολήσουν εδώ περισσότερο [k. Loewith, Weltgeschichte und Heilsgeschehen - r. Bultmann, Geschichte und Eschatologie - e. Topitsch Sozialphilisophie Zwischen Ideologie und Wissenschaft]. Παρατηρώ μόνο πως με την αποδοχή ενός από καταγωγή και ουσία ιουδαιο-χριστιανικού φιλοσοφικοϊστορικού εσχατολογικού σχήματος ακριβώς στην προσπάθεια τους να νομιμοποιηθούν απέναντι στον παραδοσιακό χριστιανισμό και στον «Μεσαίωνα», οι αυτάρεσκα αυτοκαλούμενοι Νέοι Χρόνοι έδωσαν μια πρώτη σημαντική επιβεβαίωση της θέσης μας, ότι μπορεί να υπάρχει κοινότητα εννοιολογικής δομής παρ’ όλη τη ριζική διαφορά περιεχομένου. Το φιλοσοφικοϊστορικό σχήμα μένει δομικά το ίδιο, μόνο που τώρα δεν χρησιμεύει για να δείξει την ευτυχή λύση των οδυνηρών ιστορικών αντιθέσεων με τη Δευτέρα Παρουσία του Θεού παρά με τη βασιλεία του ανθρωπίνου Λόγου.

γ´

Έρχομαι τώρα στη δεύτερη επιβεβαίωση της θέσης μου, που αποτελεί και το κύριο θέμα τούτων των σημειώσεων. Μια γενική προκαταρκτική παρατήρηση είναι εδώ αναγκαία.

Οι Νέοι Χρόνοι, δηλ. οι εκπρόσωποι των κυρίαρχων πνευματικών τους τάσεων, βρέθηκαν στην ανάγκη να επιστρατεύσουν -ασυνείδητα, αλλά τελεσφόρα- εννοιολογικές δομές θρησκευτικής προέλευσης ακριβώς στο διπλό αγώνα τους να παραμερίσουν τη θεολογική θεώρηση ως προς το περιεχόμενο της χωρίς όμως από την άλλη μεριά να πέσουν στον μηδενισμό, δηλ. στην άρνηση κάθε ηθικής δεοντολογίας. Απεναντίας, η εικονοκλαστική τους διάθεση τροφοδοτούνταν από την πεποίθηση, ότι οι ίδιοι μπορούσαν να βάλουν στη θέση του παλιού συστήματος αξιών ένα ακόμα καλύτερο κι ανθρωπινότερο. Το γκρέμισμα της θεολογικής κοσμοεικόνας άφηνε ένα τόσο μεγάλο κενό, ώστε μονάχα σύντονη εργασία στον κοσμολογικό τομέα, προπαντός όμως στον τομέα των αξιών, μπορούσε να το γεμίσει. Η εργασία αυτή ήταν απόλυτα αναγκαία για δύο στενά συνυφασμένους μεταξύ τους λόγους, που κι οι δυό τους, πάλι, έχουν να κάνουν με τις, πρωταρχικές πάντα, πολεμικές ανάγκες μιας κοσμοθεωρίας ή ιδεολογίας. Πρώτα, πρωτα, η θεολογική αντίδραση εναντίον των νέων ιδεών στηριζόταν κατά προτίμηση στο επιχείρημα, πως οι τελευταίες αργά ή γρήγορα θα οδηγούσαν στον πλήρη ηθικό σχετικισμό, αφού ο παραμερισμός του Θεού, δηλ. των μεταφυσικά κυρωμένων αξιών, λογικά συνεπαγόταν ότι ως παντών χρημάτων μέτρον θα απέμενε ο τοπικά και χρονικά καθορισμένος, δηλ. σχετικός και μεταβλητός, έρμαιος άνθρωπος. Το ότι σήμερα, αφού πια οι λογικές κι ιστορικές αδυναμίες του νεώτερου ορθολογισμού έχουν φανερωθεί από αρκετές πλευρές, πολλοί (καλά ή κακά - αυτό δεν εξετάζεται εδώ) ξαναζητούν μεταφυσικούς προσανατολισμούς επικυρώνοντας έτσι, αν όχι την ορθότητα, πάντως την πρακτική σημασία του θεολογικού επιχειρήματος, είναι μια ένδειξη που μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε πόση απήχηση είχε αυτό από τον 16ο ως τον 18ο αι., όταν το παιγνίδι ήταν ακόμα σχετικά ανοιχτό.

Όποιος είναι εξοικειωμένος με κείμενα της εποχής εκείνης ξέρει, πως οι κλασσικοί εκπρόσωποι του νεώτερου ορθολογισμού κάνουν αγώνα διμέτωπο: εναντίον του θεολογικού αντιπάλου και -με όχι λιγότερη σφοδρότητα- εναντίον όσων δείχνονται διατεθειμένοι ν’ αντλήσουν από τον παραμερισμό του Θεού (της θεολογίας) και τη συνεπούμενη πρωτοκαθεδρία του Ανθρώπου (της ανθρωπολογίας) συμπεράσματα σκεπτικιστικά ή μηδενιστικά. Ο Machiavelli, ο Hobbes κι ο La Mettrie πολεμήθηκαν κατά πρώτο λόγο από υπέρμαχους του νέου ορθολογισμού, που έβλεπαν τη νέα κοσμοθεωρία τους εκτεθειμένη ανεπανόρθωτα, ενώ οι θεολόγοι κι οι κάθε λογής πνευματικοί συνοδοιπόροι τους θεωρούσαν χαιρέκακα τέτοιες ακραίες περιπτώσεις ως χειροπιαστή επαλήθευση των προβλέψεων τους και ως αποκάλυψη της ηθικής πεμπτουσίας των νέων ρευμάτων (με τα ίδια κριτήρια πρέπει να κατανοήσουμε τη δηλητηριώδη πολεμική των Marx-Engels εναντίον του Max Stirner).

Το γιατί μια τέτοια φαινομενικά αντιφατική εξέλιξη ήταν αναπόδραστη το καταλαβαίνουμε, αν αναπτύξουμε τον δεύτερο από τους δύο λόγους που υπαινιχθήκαμε παραπάνω, ο οποίος κατά βάθος είναι μόνο μια γενικευμένη διατύπωση του πρώτου. Κάθε συνεπής κοσμοθεωρία παρουσιάζει τη δική της αξιολογική κλίμακα ως τη μόνη ορθή, δηλ. ως τη μόνη δυνατή εγγύηση αξιοπρεπούς ανθρώπινης ζωής. Ο αντίπαλος καταγγέλλεται επομένως όχι ως κάποιος που επιδιώκει μια οργάνωση της ζωής με βάση μια νέα διαφορετική, έστω χειρότερη, κλίμακα αξιών, παρά ως κάποιος που βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα θα καταστρέψει τα ίδια τα θεμέλια της κοινωνικής ζωής'στιγματίζεται με άλλα λόγια ως μηδενιστής και ανηθικιστής, κι οι επαγγελίες του θεωρούνται είτε ως τακτικός ελιγμός είτε ως καλοπροαίρετη ψευδαίσθηση. Επιρρίπτοντας στον εκάστοτε αντίπαλο τον ψόγο του μηδενισμού, οι εκπρόσωποι μιας κοσμοθεωρίας ενεργούν από τη σκοπιά τους σωστά, τόσο από θεωρητική άποψη (εφ'όσον τη μια και απόλυτη αλήθεια την κατέχουν οι ίδιοι) όσο και από άποψη πρακτική-τακτική. Γιατί συναισθάνονται με ενστικτική σιγουριά ότι καμμιά κοσμοθεωρία πραγματικά μηδενιστική δεν μπορεί να επικρατήσει κοινωνικά και να εμπεδώσει την κυριαρχία της, αφού καμμιά κοινωνία δεν μπορεί να ζήσει χωρίς ένα σύστημα ηθικών κανόνων. Κι ακόμα: μέσα στις συνθήκες του πολιτισμού, δηλ. της οργανωμένης κοινωνίας, πραγματοποιείται αυτόματα μια μετάφραση ή εξιδανίκευση βιοψυχικών μεγεθών σε μεγέθη πνευματικά ή ηθικά. Όπως η γενετήσια ορμή μεταβάλλεται σε Έρωτα κτλ., έτσι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης (με την ευρεία σημασία του όρου) συνυφαίνεται με τη θέση, ότι η ζωή έχει νόημα. Η άρνηση του νοήματος της ζωής υποσκάπτει -πάντα: στις συνθήκες της οργανωμένης κοινωνίας- το ίδιο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Η μομφή του μηδενισμού είναι σε κοινωνική κλίμακα δραστική ακριβώς γι'αυτό - κι ακριβώς γι'αυτό επιρρίπτεται τόσο συχνά κι επίμονα στον ιδεολογικό αντίπαλο. Όμως και ο αντίπαλος ξέρει ή διαισθάνεται τους συσχετισμούς αυτούς'αντιστρέφει λοιπόν την εικόνα και παρουσιάζεται ο ίδιος ως υπέρμαχος του «αληθινού» νοήματος της ζωής, αφήνοντας τον ρόλο του εχθρού της στην άλλη παράταξη.

Στη διαμάχη αυτή, που έχει επαναληφθεί στην ιστορία κάμποσες φορές, παίζει κεντρικό ρόλο το στοιχείο των κυριαρχικών αξιώσεων της κάθε κοσμοθεωρητικής παράταξης. Εφ'όσον κανείς δεν μπορεί να ασκήσει κοινωνική κυριαρχία, να δεν θεσπίσει ένα σύστημα (αν όχι γενικά αποδεκτών, πάντως γενικά τηρούμενων) ηθικών κανόνων, κι εφ'όσον ένα τέτοιο σύστημα προϋποθέτει την αντίληψη, ότι η ανθρώπινη ζωή έχει νόημα, είναι προφανές, ότι η υπεράσπιση τόσο του νοήματος της ζωής όσο και της ηθικής με τη στενή ή ευρεία έννοια είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για όποιον θέλει να προβάλει αξιώσεις κοινωνικής κυριαρχίας (όπως θα δούμε και παρακάτω, ηθικισμός και αγώνας για κοινωνική ισχύ είναι μεγέθη που κάθε άλλο παρά αλληλοαποκλείονται αναγκαστικά). Καταλαβαίνουμε τώρα καλύτερα, γιατί ο νεώτερος ορθολογισμός στην πάλη του εναντίον της παλιάς θεολογικής κυριαρχίας, δηλ. στην πάλη του για κοινωνική επικράτηση διαμέσου των συγκεκριμένων πολιτικοκοκοινωνικών φορέων του, έπρεπε να υπερασπίσει τόσο το νόημα της ζωής όσο και μιαν αξιολογική κλίμακα, χτυπώντας αμείλικτα κάθε παραλυτικό μηδενισμό ή σκεπτικισμό που πήγαινε να βγεί από τους ίδιους του τους κόλπους. Αυτό ήταν τελεσφόρο στην κοινωνική πάλη, όμως το αντίτιμο ήταν η ασυνείδητη αποδοχή των εννοιολογικών δομών της κοσμοθεωρίας του αντιπάλου. Η παλιά μεταφυσική είχε κι αυτή γεννηθεί στην προσπάθεια να θεμελιώσει τόσο το νόημα της ζωής όσο και μια κλίμακα αξιών (πάντα: σε συνάφεια με συγκεκριμένες κυριαρχικές αξιώσεις) - κι όποιος δεν αρνείται τα δύο αυτά είναι υποχρεωμένος να οικειοποιηθεί θέλοντας και μη τις εννοιολογικές της δομές, ανεξάρτητα από το αν απορρίπτει το περιεχόμενο της παραλύοντας ή σκοτώνοντας τον Θεό.

δ´

Η θεοκτονία συντελέστηκε σε διάστημα αιώνων και μια έστω στοιχειώδης περιγραφή των φάσεων της θα μας οδηγούσε πολύ μακριά. Ήδη η μεγάλη διαμάχη στους κόλπους της σχολαστικής θεολογίας του 12ου και 13ου αι., για το αν η Βούληση ή ο Λόγος είναι το κύριο στοιχείο της θείας υπόστασης, τελειώνει με τη δέσμευση του Θεού από τα παραγγέλματα του Λόγου όπως αυτή εκφράστηκε στο σύστημα του Θωμά του Ακυινάτη. Ο Θεός δεν επιτρέπεται να θέλει κάτι αντίθετο από τον Λόγο, κι αυτό σημαίνει όχι μόνο εγκώμιο της νοημοσύνης του Θεού παρά και πρακτική περικοπή της παντοδυναμίας του. Μολονότι η θέση αυτή αργότερα αμφισβητείται και πάλι (και μάλιστα ακριβώς στην «προοδευτική» πολεμική εναντίον των σχολαστικών - επιφανέστερα παραδείγματα γι’ αυτό είναι ο Descartes και ο Newton), ωστόσο βαθμιαία επιβάλλεται, τόσο γιατί ενισχύεται θεωρητικά από την ιδιοσυστασία του μηχανιστικού φυσικοεπιστημονικού μοντέλου, που χρειάζεται μονάχα ένα «πρώτον κινούν», όχι όμως και παρεμβάσεις στη λειτουργία του, όσο και γιατί ανταποκρίνεται στις αντιλήψεις του αστικού φιλελευθερισμού σχετικά με τον ρόλο του μονάρχη. Όπως ο Θεός οφείλει να δημιουργεί τον κόσμο και να τον αφήνει στη νομοτελειακή του πορεία χωρίς να αναμιγνύεται περαιτέρω, έτσι κι ο μονάρχης οφείλει να είναι συνταγματικός, δηλ. να εγγυάται τη νομοθετημένη κρατική τάξη δίχως να τη διαταράσσει με αυθαίρετες παρεμβάσεις:

αυτή είναι η θεμελιακή αρχή της φιλελεύθερης «πολιτικής θεολογίας», που αποτελεί ένα από τα κλασσικά παραδείγματα της δομικής παραλληλότητας πολιτικών και μεταφυσικών ιδεών.

Ο αστικός φιλελευθερισμός περιορίζεται λοιπόν να θέσει τον Θεό, όπως και τον μονάρχη, σε τιμητική αποστρατεία. Οι συστηματικοί θεοκτόνοι προέρχονται όχι από τις τάξεις του, παρά από τις τάξεις του επαναστατικού σοσιαλιστικού κινήματος, το οποίο, κοντά στα άλλα, ολοκληρώνει με τρόπο προγραμματικό την εξέγερση εναντίον της παλιάς μεταφυσικής.

Οι πηγές μας επιτρέπουν να ορίσουμε με ακρίβεια τη χρονολογία της συνειδητής αυτής στροφής. Πρόκειται για την περίοδο ανάμεσα στην Ιουλιανή Επανάσταση του 1830 και στις επαναστάσεις του 1848, όταν στη Γαλλία εργατικές μάζες στέκονται για πρώτη φορά με αυτοτελείς σκοπούς στα οδοφράγματα, ενώ στη Γερμανία αρχίζει, αμέσως μετά το θάνατο του δασκάλου (1831), η έντονη ζύμωση στους κύκλους των εγελειανών. Η αιτία που ο εγελειανισμός ακριβώς τότε μπόρεσε να αναπτύξει καταλυτικές δυνάμεις γίνεται ευνόητη, αν τον δούμε από τη σκοπιά των αριστερών οπαδών του. Το εγελειανό σύστημα διεύρυνε τόσο την έννοια της Ιστορίας, ώστε αυτή να ταυτιστεί με το σύμπαν της θεϊκής δραστηριότητας'κι αφού η Ιστορία είναι συνάμα εξ ορισμού δραστηριότητα ανθρώπινη, φάνηκε ότι θεία και ανθρώπινη δραστηριότητα συμπίπτουν, ότι το Υπερβατικό καταργείται κι ότι το ανθρώπινο γένος δεν είχε άλλον Θεό ν'αναζητήσει και να προσκυνήσει εκτός από τον εαυτό του τον ίδιο. Πέρα απ'αυτό, η εγελειανή αμφίλογη ταύτιση λογικού και πραγματικού ερμηνεύθηκε όχι ως καθαγίαση των κατεστημένων αρχών παρά ως εγγύηση για την πραγμάτωση της ελευθερίας μέσα στην Ιστορία και συνάμα ως κορύφωση της ανελικτικής της πορείας. Ακόμα κι αν παραβλέψουμε άλλα στοιχεία της εγελειανής διαλεκτικής, που την έκαναν πρόσφορη ως πολιτικό όπλο, έχουμε εδώ ένα σχήμα που ικανοποιούσε αιτήματα της κοσμοθεωρίας του αθεϊστικού ανθρωπισμού στα βασικά της σημεία. Για μια επιστημονική ανάλυση είναι σημαντική η διαπίστωση ότι το σχήμα αυτό, όπως υποτυπώθηκε από τους αριστερούς εγελειανούς, χαρακτηρίζεται από μια πλήρη παραλληλότητα ανάμεσα στο μεταφυσικό και στο πολιτικοκοινωνικό του σκέλος, κάνοντας πρόδηλη την εσώτερη σχέση θεοκτονίας και επαναστατικού σοσιαλισμού.

Πράγματι, ο δρόμος προς τη μεγαλύτερη και τελευταία επανάσταση ανοίγει μονάχα όταν είναι σίγουρο πως ο άνθρωπος μπορεί να πάρει στα δικά του χέρια τα ιστορικά του πεπρωμένα. Κι η σιγουριά, πάλι, προκύπτει από την εξόντωση του ισχυρότερου και παλαιότερου από όλους τους κυρίαρχους, του Θεού. Όπως στο μεταφυσικό επίπεδο ο ανταγωνισμός Εντεύθεν και Εκείθεν τερματίζεται με την κατάργηση του Εκείθεν, έτσι και στο κοινωνικοιστορικό πεδίο ο ανταγωνισμός κυρίαρχων και κυριαρχούμενων τερματίζεται με την εξόντωση των πρώτων.

Η δυαρχική δομή καταργείται τόσο στην κοσμολογία όσο και στην ιστορία και στη θέση της μπαίνει μια δομή μονιστική (ο μονισμός αυτός είναι κληροδότημα του εγελειανισμού). Κι ακόμα, η μονιστική δομή επικρατεί και στο ανθρωπολογικό επίπεδο, αφού ο ολόπλευρα απελευθερωμένος άνθρωπος δεν ταλανίζεται πια από τον παλιό διχασμό ανάμεσα σε πνεύμα και σάρκα, ιδιώτη και πολίτη, παραγωγό και καταναλωτή κτλ. Βλέπουμε εδώ με πόση συνέπεια μια και μόνη αντίληψη αγκαλιάζει όλα τα επίπεδα του Είναι, πλάθωντας τα σύμφωνα με το ίδιο καλούπι. Όμως η συνέπεια δεν είναι πρωτογενής παρά παραγωγή, γιατί οι ίδιες δομικές αντιστοιχίες χαρακτηρίζουν -με άλλο περιεχόμενο και άλλα πρόσημα, όπως είπαμε- την παλιά δυαρχική μεταφυσική.

Ο αθεϊστικός ανθρωπισμός διαμορφώνεται πολεμώντας την και αντιστρέφοντάς την, δηλ. σε συνεχή αρνητική επαφή μαζί της. Αρνητική επαφή σημαίνει ωστόσο αρνητικό καθορισμό. Κι αυτός συνίσταται όχι μόνο στη ριζοσπαστική αντιστροφή της αντίπαλης κοσμοθεωρίας, παρά και στην ανάγκη να παρθούν νέες μεταφυσικές (αντι)αποφάσεις.

Ο Θεός εκθρονίζεται και ενθρονίζεται ο Άνθρωπος, η Ιστορία γίνεται Σύμπαν κι ο Άνθρωπος Δημιουργός. Αυτή είναι η δραστικότερη απάντηση των Νέων Χρόνων στο ερώτημα που όπως είπαμε, τους παίδεψε από την αρχή του 19ου αι.: πως είναι δυνατό να παραμεριστεί ο Θεός χωρίς να προκύψει απ’ αυτό ο μηδενισμός. Η λύση του αθεϊστικού ανθρωπισμού παρέχει θεωρητικά και τα δύο. Είδαμε όμως ότι είναι σε θέση να το κάνει μόνο αφού αντιστρέψει την παλιά μεταφυσική σε όλα της τα επίπεδα και, αρνητικά καθοριζόμενη από την τελευταία, υποτυπώσει και προϋποθέσει μια καινούργια, μονιστική μεταφυσική, εφ’ όσον τούτη εδώ μπορεί να παραμερίσει το Εκείθεν με τη παλιά έννοια, δηλ. τον Θεό, χειραφετώντας και απολυτοποιώντας αντίστοιχα το Εντεύθεν, δηλ. τον Άνθρωπο.

Σ’ αυτό το Εντεύθεν συγκεντρώνει τώρα αποκλειστικά την προσοχή του ο αθεϊστικός ανθρωπισμός. Η ανθρωπολογία αποτελεί έτσι το κατ’ εξοχήν θεωρητικό πεδίο του, δηλ. το πεδίο όπου μπορεί να ανιχνευθεί καλύτερα από οπουδήποτε αλλού, αν και σε ποιό βαθμό ο αθεϊστικός ανθρωπισμός, προκύπτοντας ο ίδιος από μεταφυσικές αποφάσεις και στεγασμένος κάτω από μια μονιστική-αθεϊστική μεταφυσική, έχει παραλάβει και διατηρήσει, σε λανθάνουσα ή πρόδηλη μορφή, τις εννοιολογικές δομές του αντιπάλου του. Αναφέραμε ήδη ότι τα δομικά γνωρίσματα της παλιάς θρησκευτικής μεταφυσικής μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: το Είναι χωρίζεται σ’ αόρατο Εκείθεν και ορατό Εντεύθεν, το δεύτερο υποτάσσεται στο πρώτο και οι πράξεις των εκάστοτε εκπροσώπων της κοσμοθεωρίας δικαιώνονται αναφερόμενες στο πρώτο. Έτσι εξασφαλίζεται η κύρωση του νοήματος της ζωής, της αξιολογικής κλίμακας και συνάμα των κυριαρχικών αξιώσεων, οι οποίες, όπως επίσης παρατηρήσαμε παραπάνω, συνυφαίνονται αναγκαστικά τόσο με την υπεράσπιση του νοήματος της ζωής όσο και της ηθικής που πάει να δώσει στο νόημα αυτό το συγκεκριμένο του περιεχόμενο, καθαγιάζοντας παράλληλα ορισμένες κοινωνικές σχέσεις.

ε´

Το πρόβλημα μας συγκεκριμενοποιείται λοιπόν στο ερώτημα: είναι δυνατό να επαναγνωρίσουμε την εννοιολογική αυτή δομή στον αθεϊστικό ανθρωπισμό και στο πολιτικό του κίνημα, δηλ. στον επαναστατικό σοσιαλισμό;

Από πρώτη όψη η απάντηση είναι αρνητική. Ο αθεϊστικός ανθρωπισμός κατάργησε ακριβώς το αόρατο Εκείθεν, το έρεισμα της παλιάς μεταφυσικής'πως είναι νοητό, μετά τη ριζική κατάργηση του Εκείθεν, να προβάλλει ξανά η διάσταση Εκείθεν και Εντεύθεν με όλα τα κοινωνικά συμπαρομαρτούντα της;

Έτσι επιχειρηματολογούν τουλάχιστον οι οπαδοί του αθεϊστικού ανθρωπισμού, αρνούμενοι ή αγνοώντας τη διαφορά εννοιολογικής δομής και περιεχομένου μιας κοσμοθεωρίας, εμμένοντας δηλ. στο κατ'εξοχήν σόφισμα της ιδεολογικής σκέψης.

Από τον παραμερισμό του παλιού Εκείθεν τεκμαίρουν τον παραμερισμό κάθε Εκείθεν - με άλλα λόγια: επειδή οι ίδιοι είχαν φορτώσει στον αντίπαλο τους όλη την ευθύνη για τη μέχρι τώρα σκλαβιά, συμπεραίνουν ότι η δική της νίκη σημαίνει εξ ορισμού την έλευση της ελευθερίας. Κι αντίστροφα: όπως αποκλείουν εξ ορισμού ότι η νίκη τους μπορεί να σημάνει νέα σκλαβιά, το ίδιο αποκλείουν εξ ορισμού ότι η νίκη τους πάνω στο παλιό Εκείθεν (ως περιεχόμενο) μπορεί να σημάνει τη γένεση ενός νέου, και μάλιστα ως φορέα κυριαρχικών αξιώσεων. Ωστόσο η γένεση του τελευταίου αυτού είναι πρακτικά και λογικά αναπόδραστη. Ήδη ο αγώνας εναντίον της σκλαβιάς, δηλ. του αντιπάλου, δεν είναι δυνατό να δικαιωθεί ιδεολογικά παρά μόνο με την επίκληση αξιών, οι οποίες, αφού ίσαμε τώρα έμειναν απραγματοποίητες εξ αιτίας, όπως λέγεται, της κυριαρχίας του αντιπάλου αυτού, αποτελούν ένα Εκείθεν, κάτι που η πραγματοποίηση του (κι αυτό σημαίνει: η απτή πραγματικότητα του) ακόμα απλώς επιθυμείται και επίκειται. Ο αγώνας αποβλέπει στη νίκη, η νίκη εναποτίθεται στο μέλλον και μαζί της η πραγμάτωση των νέων αξιών'η διάσταση Εκείθεν και Εντεύθεν προβάλει έτσι ήδη μέσα στην προοπτική του χρόνου, στην αγωνιστική αντιπαράθεση ζωφερού παρόντος και λαμπρού μέλλοντος. Όμως είναι συνάμα και διάσταση λογική, αφού, όπως είπαμε, ο αντίπαλος αντικρούεται κοσμοθεωρητικά διαμέσου της επίκλησης (ακόμα) απραγματοποίητων αξιών.

Η σύνδεση της -οφειλομενης σε οργανικούς πολεμικούς λόγους- διάστασης Εκείθεν και Εντεύθεν με την κρίσιμη ανθρωπολογική προβληματική προκύπτει τώρα αυτόματα, αφού οι υπέρμαχοι του αθεϊστικού ανθρωπισμού πρωταρχικά επιρρίπτουν στον αντίπαλο την καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και λογικής - με άλλα λόγια: την «αλλοτρίωση» της ανθρώπινης φύσης. Ερχόμαστε έτσι στη διαπίστωση της διάστασης Εκείθεν και Εντέυθεν ακριβώς στον χώρο εκείνο, που για τον αθεϊστικό ανθρωπισμό είναι αποκλειστικά και μόνο (ανθρώπινο) Εντέυθεν, λυτρωμένο από κάθε (θεϊκό) Εκείθεν. Γιατί είναι λογικά αυταπόδεικτο, πως οι διαμαρτυρίες ή μεμψιμοιρίες για διαστροφή ή «αλλοτρίωση» της ανθρώπινης ύπαρξης μονάχα τότε έχουν νόημα, αν γίνει δεκτό, ότι υπάρχει κάποια σταθερή ουσία ως υποκείμενο (με την αριστοτελική έννοια) της «αλλοτρίωσης», ουσία που μπορεί να νοηθεί σε κατάσταση καθαρή, δηλ. ελεύθερη από τις «αλλοτριώσεις» της. Πίσω από την καθημερινή εμπειρική πραγματικότητα των «αλλοτριώσεων» στέκει λοιπόν μια ούσια πάγια και υπερεμπειρική (τουλάχιστον με την έννοια ότι ακόμα δεν μπόρεσε να εκδιπλωθεί ορατά και απτά στον ρόλο του κύριου διαμορφωτή της κοινωνικής ζωής). Το «αλλοτριωμένο» Εντεύθεν του ανθρώπου φαίνεται αξιολύπητο μόνο στην αντιπαράθεση του με το αμόλυντο Εκείθεν του, που χρησιμοποιείται ως απόλυτο μέτρο συγκείσεων και αναφορών. Η θεωρητική υποταγή του πρώτου στο δεύτερο συντελείται τώρα με τον εξής συλλογιστικό μηχανισμό: προϋποτίθεταιότι η οντολογική υφή, η φύση του ανθρώπου πρέπει να οριστεί όχι με βάση το Εντεύθεν των ορατών «αλλοτριώσεων» του, παρά το αόρατο, δηλ. ιστορικά (ακόμη) ανεκπλήρωτο ιδεώδες Εκείθεν του. Η πραξεολογία και η αξιολογική κλίμακα καταρτίζονται με βάση το Εκείθεν'τό «αλλοτριωμένο» Εντεύθεν, ο εμπειρικός άνθρωπος, πρέπει να γιατρευτεί σύμφωνα με διαγνώσεις και συνταγές που συνάγονται απαγωγικά άπο τον οντολογικό ορισμό του αμόλυντου Εκείθεν, της «αληθινής» ανθρώπινης φύσης.

Τούτη η οντολογική πηγή τής ήθικής δεοντολογίας είναι αυτονόητα η ίδια ηθική και καλή'όν και Δέον, πραγματικότητα και ευσεβής πόθος συμπίπτουν σ'αυτόν τον τρόπο σκέψης, οπως και σε κάθε ιδεολογία, έξ όρισμού και στην αφετηρία τους. Οι δομικές παραλληλότητες με τη θεϊστική μεταφυσική γίνονται έτσι ακόμα πιό πρόδηλες. Όπως ο αθεϊστικός ανθρωπισμός χάνει το ούσιαστικό του νόημα, αν δέν προϋποθέσει την καλή και λογική ανθρώπινη φύση, έτσι και η θεϊστική μεταφυσική γίνεται ιδεολογικά ανίσχυρη και πρακτικά ατελέσφορη, αν δεν δεχθεί την καλοσύνη και σοφία του Θεού. Για τους σκοπούς της δηλ. δεν αρκεί η υπαρξη Θεού'ένας παντοδύναμος αλλα «κακός» Θεός (που λογικά είναι έξ ίσου δυνατός όσο κι ένας «καλός») δέν θα μπορούσε ποτέ να αποτελέσει οντολογική πηγή μιάς δεοντολογίας - κι ακριβώς η δεοντολογία είναι το πρακτικά αποφασιστικό σημείο, αφού η επιβολή και τήρηση της κατά την ερμηνεία του ισχυροτέρου έμπεδώνει τις σχέσεις κυριαρχίας. Η ίδια παραλληλότητα φαίνεται κι από μίαν άλλη οπτική γωνία: όπως ό έξ όρισμού καλός Θεός παραμένει αμόλυντος μολονότι ο δημιουργημένος απ'αυτον κόσμος ειναι βουτηγμένος στην αμαρτία, έτσι κι η καλή ανθρώπινη φύση παραμένει λίγο ή πολύ αλώβητη, ώσπου να έρθει η ώρα της, μολονότι ο ιστορικός κόσμος, δημιούργημα κι αυτός του ανθρώπου, κυριαρχείται από την «άλλοτρίωση» ή το «κακό».

ζ´

Η ταυτότητα εννοιολογικής δομής ανάμεσα στη θεϊστική, κλασσική μεταφυσική και στον αθεϊστικό ανθρωπισμό φαίνεται λοιπόν θετικά από τη μιά στη διαστολή Εντεύθεν και Εκείθεν κι από την άλλη στον ορισμό του Εκείθεν σύμφωνα με κριτήρια ηθικής δεοντολογίας. Την ίδια ταυτότητα διαπιστώνουμε και αρνητικά, άν αναλογιστούμε ότι κι οι δυό άντιλήψεις αντιμετωπίζουν, αν και με τρόπο διαφορετικό, την ίδια λογική δυσκολία σε σχέση με την εξήγηση της προέλευσης του «κακού». Το πως η «καλή» ανθρώπινη φύση έπεσε στο «κακό», και μάλιστα πολύ συχνά με απροκάλυπτη αρέσκεια, είναι για τους θεωρητικούς του αθεϊστικού ανθρωπισμού εξ ίσου ανεξήγητο όσο και γιά τους θεολόγους, οι όποιοι άλλωστε επί αιώνες παιδεύτηκαν για τη θεμελίωση μιάς πειστικής θεοδικείας, είναι στο έπακρο δυσχερής η αιτιολόγηση του κακού σ'έναν κόσμο δημιουργημένο από έναν πανάγαθο Θεό. Οι μαχητικοί οπαδοί του αθεϊστικού ανθρωπισμού υπερνικούν, αν όχι λογικά, πάντως ψυχολογικά, τη δυσκολία αρνούμενοι συχνά να θεωρήσουν τους αντιπάλους τους ώς πλήρεις ανθρώπους και κρατώντας μ'αύτόν τον εκλεκτικό τρόπο άσπιλη την Ιδέα του Άνθρώπου. Το ίδιο κι οι θεολόγοι: φορτώνοντας όλα τα κακά στις μηχανές του Διαβόλου λησμονούν ότι και εκείνος «έξ αγγέλων εξέπεσε». Άκριβώς η αδυναμία ικανοποιητικής ερμηνείας της πτώσης οδηγεί, και τις δυό φορές, από ενστικτώδη αντίδραση, στην άρνηση συμπερίληψης του αντιπάλου στον ορισμό του ιδεώδους και μαζί στην ελπίδα του παραδείσου.

Ο αθεϊστικός ανθρωπισμός που βγαίνει απο τη σχολή του εγελειανισμού, επιχειρεί να παρακάμψει παρόμοιες δυσκολίες τονίζοντας την ιστορική καί κοινωνική διαμόρφωση της ανθρώπινης φύσης. Η διαδικασία τούτη έχει βέβαια το ιδεολογικόπλεονέκτημα, ότι συγκαλύπτει κάτω από την «αντιμεταφυσική» γλώσσα της κοινωνιολογίας και της πολιτικής οικονομίας τις παραπάνω δομικές παραλληλότητες με την κλασσική μεταφυσική, στην πραγματικότητα όμως περισσότερο αναμασά το κεντρικό μας πρόβλημα παρά το λύνει. Η αταξική κοινωνία, της οποίας την αναγκαιότητα θέλουν ακριβώς να καταδείξουν οι κοινωνιολογικές κι οικονομολογικές αναλύσεις, είναι λογικά αδύνατη, αν δεν γίνει δεκτό ότι οι άνθρωποι είναι, αν όχι ενεργεία, πάντως δυνάμει κοινωνικοί και έλλογοι (με την ηθική έννοια του όρου), δηλ. απαλλαγμένοι -υπό ορισμένες, έστω, συνθήκες- από την ορμή κυριάρχησης των άλλων σε μεγάλη ή μικρή κλίμακα, με τούτο ή εκείνο τον τρόπο. Χωρίς την έστω δυνητικά «καλή» ανθρώπινη φύση δεν μπορεί να εδραιωθεί το βασίλειο της ελευθερίας'αφού ομως η έλευση του τελευταίου θεωρείται από την έσχατολογική ιστορική κατασκευή του εγελειανισμού και του μαρξισμού ώς αναγκαία κι αναπόφευχτη, έξ ίσου αναγκαία κι άναπόφευχτη γίνεται η αποδοχή της «καλής» ανθρώπινης φύσης, που μόνη αυτή, άλλωστε, δικαιώνει ηθικά και λογικά τόσο την καταγγελία της «αλλοτρίωσης» όσο και τον επαναστατικό αγώνα γιά την οριστική της άρση. Το ιστοριστικό στοιχείο δεν αμβλύνει λοιπόν τις δυσκολίες που επισημάναμε, παρά εκπληρώνει μιά ιδεολογική λειτουργία που είχε ήδη συνειδητά εκπληρώσει στον Herder και στον Hegel. Οι μορφές της «αλλοτρίωσης» παίρνονται εδώ από την ιστοριστική θεώρηση στα σοβαρά και ταξινομούνται σε μιάν ανιούσα κλίμακα αποτελουμένη από τα διάφορα στάδια της Ιστορίας. Η ιδεολογική πρόθεση είναι να δειχτεί ότι η Ιστορία οδηγεί στην ελευθερία μέσα από την «αλλοτρίωση» την ίδια: τι θα μπορούσε να αντισταθεί στην ελευθερία, αν το ίδιο το στοιχείο που την αντιστρατεύεται, δηλ. η εκμετάλλευση κι η «αλλοτρίωση», οδηγεί σταδιακά, αλλά με μαθηματική βεβαιότητα, σ'αυτήν - αν ο ίδιος ο καπιταλισμός κάνει αναγκαίο τον σοσιαλισμό;

Ο ιστορικισμός χρησιμεύει κατά βάθος όχι για να επιστημονικεύσει τη θεωρία για την ανθρώπινη φύση, παρά ακριβώς για να δείξει ότι οι διαδοχικές φάσεις της «αλλοτρίωσης» είναι στην πραγματικότητα βήματα προς την πραγμάτωση της φύσης αυτής. Όν και Δέον, πραγματικότητα και ευχή συγχέονται και πάλι εδώ, γιατί και πάλι προϋποτίθεται ένα Εκείθεν, ένα τέρμα της Ιστορίας, προς το οποίο οδηγεί θέλοντας και μη η ιστορικη κίνηση. Στο τέρμα της Ιστορίας συμπίπτει εκείνο που για τον σημερινό παρατηρητή αποτελεί χρονικό Εκείθεν με εκείνο που αποτελεί το Εκείθεν του σημερινού «αλλοτριωμένου» ανθρώπου, δηλ. την «αληθινή» φύση του.

Η ιστοριστική θέση του αθεϊστικού ανθρωπισμού διατείνεται επί πλέον, ότι στο βασίλειο της ελευθερίας η ανθρώπινη φύση θα πραγματώσει τον εαυτό της όπως αυτός έχει στο μεταξύ πλουτιστεί από τον πολιτισμό που γεννήθηκε στα προγενέστερα ιστορικά στάδια: εκεί βλέπει το απώτερο νόημα των τελευταίων αυτών και το κέρδος από τα ήδη υπερνικημένα βάσανα. Το πόση ιδεαλιστική μεταφυσική κρύβεται πίσω από τη δήθεν επιστημονικότητα του ιστορισμού, για τον οποίο μιλάμε, δείχνεται ακριβώς στό σημείο αυτό. Πολιτιστικές αξίες και ανθρώπινες αρετές ή δεξιότητες που γεννήθηκαν μέσα σε συγκεκριμένες συνθήκες και συγκρούσεις, δηλ. μέσα σε τοπικά και χρονικά καθορισμένες «αλλοτριώσεις», καλούνται τώρα να διαδραματίσουν ρόλο -καί μάλιστα σημαντικό- σε μιά κοινωνία αποκαθαρμένη από όλη την κόπρο που έθρεψε το ρόδο του πολιτισμού. Η κόπρος καθαίρεται, αλλά το ρόδο διαφυλάσσεται.

Αυτή η οντοποίηση τού πνεύματος στο τέρμα του μαρξιστικού ιστορισμού θα ήταν αδύνατη, αν δεν είχε, έστω και με υπεκφυγές, προϋποτεθεί η ολότμητη, έλλογη και καλή ανθρώπινη φύση, αν δεν είχε θεοποιηθεί ο Άνθρωπος, κι αν δεν είχαν έτσι παραληφθεί οι εννοιολογικές δομές της κλασσικής μεταφυσικής. Ηταν εύκολο για τον κοινωνιολόγο και ιστορικό Marx να ορίσει τον άνθρωπο, αφού πρώτα του εγγυήθηκε εσχατολογικά το βασίλειο της έλευθερίας, σαν το σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων. Για τον μεταφυσικό και ηθικολόγο Marx ήταν όμως αδιανόητο, ότι ο άνθρωπος ίσως να μην είναι τίποτε άλλο παρά το σύνολο των λεγόμενων «αλλοτριώσεων» του.

η´

Συμπληρώνω τις παρατηρήσεις μου για την παραλληλότητα εννοιολογικής δομής ανάμεσα στην κλασσική μεταφυσική και στον αθεϊστικό ανθρωπισμό υπογραμμίζοντας ότι ο δεύτερος μπορεί εξ ίσου καλά όσο και η πρώτη να χρησιμοποιηθεί ως ιδεολογικό όπλο εμπέδωσης και δικαίωσης ενός συστήματος κυριαρχίας. Μονάχα η ιδεολογικής υφής σύγχυση ανάμεσα σε εννοιολογική δομή και περιεχόμενο μιάς κοσμοθεωρίας μπορεί να γεννήσει την από επιστημονική αποψη αφελή απορία, πώς είναι δυνατό μιά κοσμοθεωρία να επαγγέλλεται την καθολική απελευθέρωση και πρακτικά να μεταφράζεται σε νέες κυριαρχικές σχέσεις. Κι αντίστροφα: μόνο η λογική διάκριση ανάμεσα στα δύο παραπάνω στοιχεία μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε αυτό το, συνηθισμένο άλλωστε, ιστορικό φαινόμενο. Άφού ο αθεϊστικός ανθρωπισμός κατά το περιεχόμενο του επαγγέλλεται την απελευθέρωση, αυτό σημαίνει πως όχι το περιεχόμενο του παρα η εννοιολογική του δομή επιτρέπει τη χρήση του (ή την κατάχρηση του, όπως λένε οι «πάντα προδομένοι» ρομαντικοί οπαδοί του) με σκοπό την εμπέδωση και δικαίωση μιάς νέας κυριαρχίας. Είπαμε ότι το άναλλοτρίωτο Εκείθεν χρησιμεύει σαν πυξίδα θεωρητική, δηλ. σαν πηγή δεοντολογίας για τη θεραπεία του «αλλοτριωμένου» Εντεύθεν της άνθρώπινης ύπαρξης. Το Εκείθεν είναι η Ιδέα του Ανθρώπου, το Εντεύθεν είναι ο εμπειρικός άνθρωπος. Η νέα κυριαρχία στηρίζεται ιδεολογικά ακριβώς στο ότι η διάσταση Εκείθεν και Εντεύθεν με την ταυτόχρονη υποταγή του δεύτερου στο πρώτο, επιτρέπει, δικαιώνει και μάλιστα επιβάλλει κάθε στιγμή τη θυσία του εμπειρικού, «αλλοτριωμένου» ανθρώπου στον αδηφάγο, όπως ξέρουμε σήμερα, βωμό της Ιδέας του Άνθρώπου. Κυρίαρχος είναι όποιος σε κάθε δεδομένη στιγμή είναι αρκετά ισχυρός, ώστε να αποφασίζει δεσμευτικά, τι σημαίνει συγκεκριμένα η Ιδέα τού Ανθρώπου για τον εμπειρικό άνθρωπο, δηλ. τι υποχρεώσεις και καθήκοντα του επιβάλλει. Η δραστική απόρριψη του σκεπτικισμού-μηδενισμού, δηλ. η έξαρση του νοήματος της ζωής και η κλίμακα των αξιών μετατρέπονται εδώ, όπως και στην παλιά μεταφυσική, σε βάσεις της κυριαρχικής νέας κοσμοθεωρίας. Ο Άνθρωπος είναι η κατασκευή εκείνη που δίνει στις αποφάσεις των νέων κυρίαρχων υπερπροσωπικό, ακλόνητο κύρος, το ίδιο όπως στους παλιούς η κατασκευή του Θεού. Ο Άνθρωπος γίνεται για τον άνθρωπο λύκος.

Θα έδειχνε άγνοια του συγκεκριμένου τρόπου λειτουργίας των ιδεών στην ιστορία όποιος θα ισχυριζόταν, ότι η αποδοχή της Ιδέας τού Ανθρώπου από όλους ανεξάρτητα θα έλυνε αυτοματα το πρόβλημα της συναγωγής μιάς επίσης γενικά αποδεκτής πραξεολογίας και δεοντολογίας από την Ιδέα αυτή. Γιατί μετά την καθολική και οριστική επικράτηση της, μιά ιδεολογία παύει πιά να είναι ενωτικός δεσμός, όπως κατά μεγάλο μέρος ήταν στην ηρωϊκή εποχή της πάλης εναντίον της παλιάς κοσμοθεωρίας, και γίνεται πεδίο μάχης, όπου οι αξιώσεις κυριαρχίας προβάλλονται με τη μορφή της αξίωσης γιά την «αληθινή» ερμηνεία της. Ο Hobbes απέκρουε τη θεμελιώδη θέση της αριστοτελικής παράδοσης στην πολιτική φιλοσοφία, ότι δηλ. η αρμονική ανθρώπινη κοινότητα οφείλει να στέκει υπό την αιγίδα του Νόμου, θέτοντας το αμείλεκτο έρώτημα: ποιός θα κρίνει, ποιός θα ερμηνεύσει, ποιός θα άποφασίσει τι σημαίνει συγκεκριμένα σε κάθε περίπτωση ο Νόμος αυτός;

Οι μάχες γιά την «αληθινή» ερμηνεία της Ιδέας του Ανθρώπου ανάμεσα στους οπαδούς της έχουν αρχίσει ήδη από τον καιρό της εμφάνισης της και στο μεταξύ έχουν πάρει ένταση τουλάχιστον εφάμιλλη με εκείνη των αγώνων ανάμεσα σε Θεό και Θεό ή σε Άνθρωπο και Θεό. Μιά νηφάλια ιστορική θεώρηση πρέπει λοιπόν να παίρνει και την ιδέα αυτή, όπως και όλες τις ανάλογες, όχι στην ονομαστική της αξία, παρά να τη βλέπει στην πολεμική της λειτουργία, στον ρόλο του όπλου για την ανατροπή μιας κυριαρχίας και την επιβολή μιας νέας. Τη λειτουργία αυτή δεν βλέπουν φυσικά οι πλατωνικοί εραστές της Ιδέας του Ανθρώπου -ο Fromm ανήκει τυπικά σ'αυτούς- που η φιλοδοξία ή η ματαιοδοξία τους ικανοποιείται μ'ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό και την αναγνώριση στους κύκλους των ομοτέχνων ή ομοφρόνων. Την ξέρουν ομως πολύ καλά οι Λένιν, οι Στάλιν καί οι Μάο, και ιστορικά μετρά πως αυτοίερμηνεύουν σε κάθε περίπτωση την Ιδέα του Ανθρώπου. Ώστόσο και οι απλοί θεωρητικοί εγείρουν, έστω και με τον αυνανιστικό τρόπο των διανοουμένων, αξιώσεις κυριαρχίας: Όποιος διαμαρτύρεται εναντίον της «αλλοτρίωσης» ισχυρίζεται αυτόματα οτι ξέρει τι είναι καλό και τι κακό γιά τον άνθρωπο, κι αφού αυτό προφανώς δεν το ξέρουν όλοι (άλλιώς η ανακοίνωση κι η διαμαρτυρία θα περίττευαν), διεκδικεί για τον εαυτό του ρόλο παιδαγωγού και οδηγού. Άμεσα και έμμεσα διαιωνίζουν έτσι το παιγνίδι της κυριαρχίας ακριβώς εκείνοι που λένε ότι θέλουν να το καταργήσουν - το διαιωνίζουν στο όνομα της κατάργησης του. Η παλιά ιστορία συνεχίζεται με νέα μορφή. Γιατί οι ιστορικές διαδικασίες καθορίζονται από μιά ανθρώπινη φύση πολύ διαφορετική από τα σχήματα του αθεϊστικού ανθρωπισμού: εκείνη, για την οποία μίλησε πριν από είκοσι τέσσερις αιώνες ο Θουκυδίδης, χωρίς στο μεταξύ να διαψευστεί πρακτικά.

Παναγιώτης Κονδύλης

Η παλιά και η νέα θεότητα
Εκδ. Στιγμή
1978
(Εμπεριέχεται και στο 'Μελαγχολία και Πολεμική'Εκδ. Θεμέλιο)

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

Αποσπάσματα από το έργο του Παναγιώτη Κονδύλη.

- Η ανθρωπότητα είναι πολύ φτωχή σε σκέψεις.

- Μεγάλα πολιτισμικά - Για την ιστορικότητα της εξέλιξης του Μέγα «Σχίσματος» και τις έσχατες συνέπειες του πολιτισμού «μας» I.

- Μέσα στο σύστημα του Μεγάλου Ιεροεξεταστή...

- Για τη μορφοποίηση και την πορεία της πολιτισμικής ιστορικότητας της «Δύσης».

- Σύντομο σχόλιο-αναφορά στην «απομαγικοποίηση του κόσμου» και τον δυτικό θετικισμό.

- Είπαν ή έγραψαν... Περί «νέων» ιδιοτήτων και συμπεριφορών και «προνεωτερικών» Βρούτων.

- Είπαν ή έγραψαν... Περί αναγκαιότητας και ελευθερίας ή περί ανθρώπου.

- Μεγάλα πολιτισμικά - Για το Μέγα «Σχίσμα» - Κλῖμαξ ή κρίσιμη καμπή. Εισαγωγικά για τη ρίζα που μέσω -αρνήσεων, διαφορών και- του ανθίσματος της, μορφοποιεί τη μετέπειτα πολιτισμική πραξεολογική ιστορικότητα τη «Δύσης» -μέχρι τις μέρες μας.

- Η έννοια της Προόδου - μέρος β´. Η επιστημονική γνώση, η «μάζα» και τα όρια του φιλελευθερισμού.

- Ιχνηλάτηση οντολογίας/επιστημολογίας και αξιολογίας ή ισχύος και αξίας στη πολιτική πραξεολογία - πνεύμα και αισθητά ή οντολογικό και αξιολογικό πρόβλημα.

- Η επόμενη προδοσία των διανοούμενων.

*

- Η ανθρωπιστική στροφή προς την ρητορική στην συνύφανσή της με θεμελιώδεις αντιμεταφυσικές θέσεις - μέρος α´ και ορισμένες πολιτισμικές ενθυμήσεις.

- Μικρά πολιτισμικά - Θεός του Κόσμου.

- Μικρά πολιτισμικά - η ιδέα του κόσμου I.

- Μικρά πολιτισμικά - κοσμική και θρησκευτική εσχατολογική Δικαιοσύνη και ανθρώπινη υπόσταση.

- Μικρά πολιτισμικά - ευρωπαϊκός λόγος, «τραύμα και απελευθέρωση».

*

- Η Ευρωκεντρική ιδεολογία, οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές επιπτώσεις και «Ευρώπη».

- Ο ευρωκεντρισμός και τα άβαταρ του: τα διλήμματα της κοινωνικής επιστήμης. Εισαγωγή.

- Η «φιλοσοφία» του λιμπεραλισμού. Καπιταλισμός και νέος διεθνισμός και η Ευρώπη ως αόριστη έννοια.

- Thinking Inter-Culturally: From racist and Eurocentric Monologism to Inter-Civilizational Dialogism - John M. Hobson, Professor of Politics and International Relations.

- After Western Hegemony – 40th World Congress of Sociology / Μετά τη Δυτική Ηγεμονία - Παγκόσμιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας.

- Διεθνείς οργανισμοί, ιδεολογικά δεδομένα και τα θρησκευτικά πράγματα.

- Η ιστορική αμηχανία της δυτ. Ευρώπης.

- Τεχνική, εξελικτισμός και οικουμενισμός.

- Ταυτότητα, ισχύς, πολιτισμός

- Ισχύς, εξουσία και βία. H φιλοσοφική συζήτηση του 20ού αιώνα πάνω στο πρόβλημα της ισχύος.

- Συλλογή εξεζητημένων και ασαφών κοινοτοπιών ή πως η θνητότητα και οι συνέπειες της για τη συγκρότηση της κοινωνικής ύπαρξης του ανθρώπου βυθίζονται στη λήθη χάριν της «αυθεντικότητας» του ατομικού Είναι.

*

- Κρίση του δυτικού ατόμου και της νεωτερικότητας. Σύγχρονη ακοσμία και ακοινωνικότητα και υποδούλωση, σε βιομηχανική κλίμακα, της ζωής στον θάνατο.

- Vanitas και Feritas. Εισαγωγή στις δύο βαρβαρότητες.

- Fukuyama και Huntington (Barnett, Schmitt, Kojeve, Strauss, Spengler) και εισαγωγή στον αναστοχασμό των ιδεολογιών.

- Μετα-ανθρώπινος μετα-φιλελευθερισμός: ο πυρήνας της αμερικανικής «έξυπνης δύναμης».

- Ιχνηλατώντας τον Internationalism μέρος α´ - A Note on the Origin of the Word 'International' by Hidemi Suganami και Nationalism and internationalism by Nicholas Hans. Προλογικά και εννοιολογικό πλαίσιο από Alfred E. Zimmern, Immanuel Wallerstein και E. H. Carr.

- Δογματική ομοιομορφία, δογματικός ιμπεριαλισμός και κοσμοπολιτισμός. Οι τρεις τρόποι εξομοίωσης των διεθνών σχέσεων σε μια κατάσταση εσωτερικής πολιτικής προς την πραγμάτωση της διεθνούς κοινωνίας, της civitas maxima ή του υπερ-κράτους και ένα παράρτημα περί αδελφοσύνης και ιμπεριαλισμού.

- Άκουσε ο Κομφούκιος να λένε: Περί εθνικής ή διεθνούς προπαγάνδας - εθνικού συμφέροντος και οικουμενικού καλού - Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε... E.H.Carr.

- Και ο Κομφούκιος αποκρίθηκε...

Ανθρωποποίηση.

October 8, 2014, 12:43 pm

≫ Next: Η ιδεοκτονία, η ιδεολογική ένδεια των καιρών μας και η ανυπαρξία πολιτικής. Η επικράτηση μετριοτήτων στην πολιτική ως αποτέλεσμα της έλλειψης ιδεών και της κυριαρχίας της «διανοήσεως» των μάνατζερ.

≪ Previous: Η παλιά και η νέα θεότητα.

$

0

0

.~`~.

Ανθρωποποίηση.

`~.

Η ιδεοκτονία, η ιδεολογική ένδεια των καιρών μας και η ανυπαρξία πολιτικής. Η επικράτηση μετριοτήτων στην πολιτική ως αποτέλεσμα της έλλειψης ιδεών και της κυριαρχίας της «διανοήσεως» των μάνατζερ.

October 9, 2014, 6:20 am

≫ Next: Ανθρωποποίηση...

≪ Previous: Ανθρωποποίηση.

$

0

0

α´

Ή ιδεοκτονία είναι πράγμα πολύ παληό. Αφ'ότου υπάρχουν ιδέες σε τούτον τον κόσμο, φυσικό είναι να υπάρχουν και οι ιδεοκτόνοι. Ποιός μπορεί να ξέρη λ.χ. πόσες και πόσες ιδεοκτονικές καταστάσεις υπέστησαν τα κείμενα του Πλάτωνα και του Άριστοτέλη ύστερα από τόσα χέρια παπάδων και ιμάμηδων που πέρασαν; Άγνωστα για πάντα θα μας μείνουν τα εγκλήματα αύτά. Αλλά για πρώτη φορά στην εποχή μας η ιδεοκτονία παίρνει την μορφή του ωργανωμένου εγκλήματος. Ωργανωμένη ιδεοκρισία έχομε, βέβαια, με την περίπτωση της Ιεράς Εξετάσεως, που εγκαθιδρύεται επισήμως ώς κρατική τέτοια στην Ισπανία είκοσιπέντε χρόνια μετά την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως και την έλευση στην Εύρώπη των ελλήνων ανθρωπιστών. Ωστόσο - και τούτο έξ αιτίας του δημοκρατικού καθεστώτος που επικρατεί στην Βενετία - τα ίδια αυτά χρόνια έχομε ανάπτυξη των ιδεών υπό την λεγόμενη «Άναγέννηση» στην οποίαν συμμετέχουν και οι Πάπες. Αυτό σημαίνει οτι το πρόβλημα δεν είναι περί της μή κυκλοφορίας ιδεών, που είναι έκ των πραγμάτων αδύνατον, αλλά περί της μονομερούς αξιοποιήσεως των εκ μέρους της ισταμένης εξουσίας. Και αυτό θα μείνη και το μόνιμο χαρακτηριστικό στην ιστορία του δυτικού κράτους, εξ ου και το φαινόμενο ότι κάθε «νέα» ιδέα - που κάθε άλλο παρά νέα μπορεί να είναι στην ιστορία των ιδεών - εμφανίζεται στην πολιτική ιστορία της δυτικής Ευρώπηςυπό τη μορφή επαναστάσεως. Παραδείγματος χάριν, η ιδέα της «ισότητας» (συμπεριλαμβανομένων σ'αυτήν και των ιδεών του «Διαφωτισμού») είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από καταβολής κόσμου, γίνεται όμως επαναστατική στα πλαίσια του δυτικού κράτους, διότι είναι το κράτος αυτό που στηρίζεται στην ανισότητα (όπως όλα τα κράτη εξ άλλου), χωρίς όμως να μπορή, λόγω της μονίμου λογοκρισίας, ιδεολογικά να την αντιμετωπίση. Σε άλλους χώρους, π.χ. σ'αυτούς του ανατολικού Χριστιανισμούκαι του Ισλάμ, που αγνοούν την έννοια του εξουσιάζοντος κράτους, οι ίδιες ιδέες υπάρχουν ανέκαθεν, συζητούνται, αλλά δεν δημιουργούν επαναστάσεις. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των πολιτικώς ασχοληθέντων με το φαινόμενο του «πανσλαβισμού» τον (προ)περασμένο αιώνα (Bonald, De Maistre κλπ). Από το ένα μέρος ανακαλύπτουν τους «πανσλαβιστές» οπαδούς της «ισότητας», ανατρεπτικούς, ριζοσπαστικούς και επαναστάτες, ενώ από το άλλο άκρατους οπαδούς του τσαρισμού. Και καταλήγουν σε απλοϊκά συνθήματα ιμπεριαλιστικής πολιτικής για την «κοινή γνώμη»: είτε η θρησκεία εκεί δεν παίζει κανένα ρόλο, είτε πρόκειται για «γενική τακτική» του σλαβισμού να υπονομεύση τα καθεστώτα στην Ευρώπη κλπ. Εν προκειμένω, αυτό που αγνοείται είναι μια εμπειρία που δεν υπάρχει: ότι τα θρησκευτικά συστήματα στην Ανατολή δεν είναι «θρησκείες» αλλά κοινωνικά συστήματα και συνεπώς οι «ιδέες» έχουν το νόημα της αλλαγής αλλά όχι της επανάστασης. Και τούτο είναι ένα πράγμα παρόν και για την τρέχουσα πολιτική ιστορία.

Η ύπαρξη των ιδεών, καθώς γνωρίζομε, είναι ένα πράγμα που δεν μπορεί να ελεγχθή. Το μεγάλο πρόβλημα του De Maistre π.χ. που αναφέραμε, είναι ότι με τις «ιδέες» και την «επιστήμη» ανεβαίνουν τα κατώτερα στρώματα στις διαχειρίσεις του κράτους... Και επειδή τα ιστορικώς δεδομένα πράγματα με το «κράτος» δεν άλλαξαν, γιατί δεν ήταν δυνατόν ν'αλλάξουν - πολύ περισσότερο μέσα στα πλαίσια της ωργανωμένης βιομηχανικής παραγωγής -, για τούτο έχομε το εξής κωμικό καθεστώς με τις ιδέες, που όλοι το θεωρούν αυτονόητο: από το ένα μέρος το πρώτο άρθρο όλων των «συνταγμάτων» και των «διεθνών συνθηκών» να είναι το περί της «ελευθερίας εκφράσεως», ενώ από το άλλο να υπάρχη πλήρως θεσμοθετημένη η λογοκρισία (επίσης και «συνταγματικώς»: επαγγελματική ελευθερία...) υπό την μορφή των «εκδοτών». Οι «εκδότες» δεν διακινούν βιβλία (αυτό το πιστεύει μόνο ο «αναγνώστης») αλλά χειρόγραφα - δηλαδή ιδέες.

Άλλά ήδη εγγίσαμε τον πυρήνα του εγκληματολογικού αντικειμένου μας. Τι σκοπείται μ'αυτο το καθεστώς; Όχι βέβαια να μη βγαίνουν ιδέες (αυτό μόνο μεταπολεμικώς επιχειρήθηκε), διότι αυτές προκύπτουν όπως τα φυσικά προϊόντα. Σκοπείται, απλώς, ακριβώς σαν τέτοια, να χάσούν την δύναμη τους και την όποια δράση τους, και να καταστούν «αξιοποιήσιμα» μέσα στα δεδομένα πλαίσια, χωρίς να τα άλλάξουν. Γι'αυτό κιόλας, παρά το πλήθος των ιδεών που κύκλοφορούν έν τέλει, καμμία δεν είχε επίδραση στην σφαίρα της πολιτικής, ή ελάχιστη, ενώ το μορφωτικό επίπεδο κατεβαίνει αντί ν'ανεβαίνη.

---------------------------------------------------------------

Η Αμερική με το «μπλού-τζιν» και το «Big-Mac» διέδωσε μεταπολεμικά έναν τρόπο απλότητος στις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων (αν αυτό είναι καλό ή κακό ως προς τις παλαιές ταξικές εκμεταλλεύσεις δια της μόδας που οδηγούσαν στην ταξική μίμηση, είναι κάτι που δεν μπορεί να μας απασχολήσει εδώ), αλλά αρχές και ιδεώδη στις κοινωνίες δεν έδωσε. Και ούτε αρκούν ο κινηματογράφος και η τζάζ, για να διαδώσουν τέτοιες. Η διανόηση και οι ιδέες που θα μπορούσαν, απετέλεσαν τον κατ'εξοχήν εχθρό της αμερικανικής πολιτικής. Και απόδειξη είναι πως κανένα «σύστημα», καμμιά ανάπτυξη ιδεών, κανένα πνευματικό ρεύμα, δεν αναπτύχθηκαν μεταπολεμικά ως κάτι ανάλογο των καταστάσεων της παλαιάς ευρώπης. Οπωσδήποτε και αν ήθελε κριθούν αυτές. Η διανόηση υπεκατεστάθει από τους... «σχεδιαστές» της εξωτερικής αμερικανικής πολιτικής, όπου μέσα σε έναν νερώδες αφατικό λεκτικό γράφουν σελίδες επί σελίδων για να πουν τα πιο απλά και αναιτιολόγητα πράγματα...

Μόνο που δυστυχώς η πολιτική δεν διεξάγεται με διαστημικούς χάρτες, με μοιρογνωμόνια και διαβήτες επ'αυτών, και με αεροπλάνα. Διεξάγεται μόνο με ιδέες. Δεν είναι οι ιδέες που δημιουργούν πολέμους και τριβές, όπως επικρατεί το καλώς θεμελιωμένο αξίωμα, αλλά αντίθετα η έλλειψη τους που τους δημιουργεί. Γιατί η έλλειψη ιδεών οδηγεί στην επικράτηση μετριοτήτων στη πολιτική, που είναι εγγενώς αδύνατο να κυριαρχήσουν των μεγάλων προβλημάτων και ιδιαίτερα των διεθνών. Οι ιδέες και ο κοινωνικός ιδεολογικός κοχλασμός βγάζουν τους μεγάλους ηγέτες, ενώ η ιδεολογική στασιμότητα οδηγεί στην καθίζηση, στην πολιτική ως υπαλληλίκι, στην επικράτηση των μανδαρινάτων. Και τα μανδαρινάτα, εκ φύσεως έξω και πέρα από κάθε έννοια κοινωνικής αντιθέσεως, αισθάνονται θιγόμενα από το κάθε τι και ο μόνος τρόπος που έχουν να το αντιμετωπίσουν είναι η βία και οι μέθοδοι του υποκόσμου.

Οι Αμερικανοί μπορεί να μπορούν πολλά, την φύση όμως αυτών των πραγμάτων δεν θα μπορέσουν να την αλλάξουν, επειδή έτσι ορίσθηκε να λειτουργεί ο κόσμος. Μας λένε ότι θέλουν να κυριαρχήσουν του κόσμου, να γίνουν ο επιδιαιτητής του, δεν μας λένε όμως πως. Την μόνη ιδέα που προσέφεραν στην ανθρωπότητα είναι η λαστιχένια και αεριώδης ιδέα του αποικιοκρατικού παρελθόντοςπερί «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», που την θέλουν «γενική αρχή» να διαπερνά συστήματα, κράτη, πολιτισμούς και καθεστώτα. Κάτι πολιτικώς χρήσιμο δηλαδή... Πριν οι πολιτισμοί επολεμούσαν ως παρακείμενες ιδεολογίες. Με την αποικιοκρατία ανεκηρύχθησαν σε «εχθρούς», απλώς και μόνον επειδή υπήρχαν. Ιδεολογικός φορέας αυτής της ανακήρυξης οι ρατσιστικές θεωρίες της δυτικής Ευρώπης (του «εκπολιτισμού» κατ'άλλους λόγους)...Υπό την αμετάτρεπτον αρχή της καθολικής ισχύος των αξιωμάτων της αμερικανικής πολιτικής, όπως αυτού των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», είναι πιθανό ότι οι υποθέσεις του κ. Huntington είναι κάτι περισσότερο από υποθέσεις: είναι η μέλλουσα «εργαλειακή χρήση» των πολιτισμών...

Το μέλλον της Ε.Ε...

---------------------------------------------------------------

β´

Ό μηχανισμός διά των «εκδοτών» είναι απλός. Πέριξ των εκδοτών υπάρχουν αμέτρητες στρατιές ιδεοκτόνων (εφημερίδες, περιοδικά, «άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης», «κριτικοί», «ειδικοί», πλασιέ, βιβλιοπώλες κλπ.) και όλο το πρόβλημα συνίσταται στο να καταστούν οι ιδέες «προβληματα της εποχής». Μιά εφημερίδα θα γράψη λίγο απ'αυτές, κάποιο περιοδικό λίγο περισσότερο, κάποιο τρίτο έντυπο θα φέρη τον «αντίλογο», κάποιο τέταρτο θα επιληφθή της «προβληματικής» και θα δημιουργήση «συζήτηση», θα μεσολαβήση κάποια «έγκυρη γνώμη», κάποια «πρακτικά επιστημονικών ομάδων» κλπ. Όταν τελικώς μιά ιδέα ή ένα σύνολο ιδεών, δηλαδή μιά προβληματική, καταστή «πρόβλημα της εποχής» και διαχυθή κατά τους παραπάνω τρόπους στην γενική συνείδηση, θα βρεθή κάποια «καθιερωμένη μορφή» των γραμμάτων, θα συνοψίση αυτά τα κατά δόσεις «προβλήματα της εποχής» και θα τους δώση την επιθυμητή κατεύθυνση εντός των παραδεδομένων πλαισίων. Η πολιτική μπορεί να συνεχίση τον ρυθμό της ανενόχλητη. Έν όλίγοις, διά της ιδεοκτονίας, η όποια δύναμη μιάς ιδέας ή μιάς προβληματικής, μεταβάλλεται σε «επικρατούσα γνώμη» και σε περαιτέρω τροφή των περιοδικών. Μετά απ'αυτό μπορεί και ο εκδότης να κυκλοφορήση κάποιον περιωρισμένο αριθμό αντιτύπων του αρχικού βιβλίου. Βέβαιο είναι έτσι ότι η ιδέα δεν θα αποκτήση οπαδούς, γιά να εξασκήση πολιτική επιρροή. Η μεγάλη μάζα των «αναγνωστών» θα έρθη σε επαφή με την ιδέα μέσω των γυαλιών που της εφόρεσε ο «προβληματισμός της εποχής». Και αυτό είναι το κατ'έξοχήν σκοπούμενο. Ο μηχανισμός αυτός λέγεται στα «συντάγματα» «ελευθερία εκφράσεως» και «απαγόρευση λογοκρισίας». Επειδή όμως η φύση των ιδεών δεν είναι δυνατόν ν'αλλάξη, ενώ οι «θεσμοί» πρέπει να διατηρηθούν, τελικώς ο συγγραφέας λίγο πρίν πεθάνη θα πάρη και το βραβείο Νόμπελ, ή κάποιαν άλλη διάκριση. Σήμερα, όντως, ακούμε να παίρνουν το Νόμπελ ονόματα των όποιων κανένας δέν ξέρει τη έργο. Άρκεί μόνο νά ξέρουν κάποιοι...

Περιττόν βέβαια να πούμε ότι αυτές οι διαδικασίες έχουν μεταμορφωθεί σε ολόκληρους «επιστημονικούς» κλάδους, όπως π.χ. η «ιστορία της λογοτεχνίας». Η λογοτεχνία, και ιδίως το μυθιστόρημα, που αποτελεί την κατά λόγον έκφραση της ταυτότητας ενός λαού (χωρίς τέτοιο πράγμα δεν είναι δυνατόν να υπάρξη μυθιστόρημα...), είναι εκ φύσεως καθαρά χώρος πολιτικής. Λογοτεχνία πάντα υπήρχε, η «ιστορία της λογοτεχνίας» όμως είναι νέος «κλάδος». Που δεν έχει τόσο με την λογοτεχνία να κάμη, όσο με το πως πρέπει να «καταλάβη» ο αναγνώστης το λογοτεχνικό έργο. Και βέβαια ως χώρος που βρίσκεται διαρκώς «εγγύς» του καλλιτέχνη. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία ως προς την... παρακολούθηση της λογοτεχνικής παραγωγής.

Την σημασία όλων τούτων των ιστορικώς δεδομένων διαδικασιών μπορούμε κάλλιστα να ιδούμε μετά τον δεύτερον πόλεμο. Όταν μετά τον πρώτον παγκόσμιο πόλεμο οι Ευρωπαίοι διεμαρτύρονταν για την παρουσία της Αμερικής στην ευρωπαϊκή πολιτική, ένας αμερικανός δημοσιογράφος, ο E. A. Mowrer, έβγαλε ένα ήρεμο και ειλικρινές βιβλίο, όπου έλεγε ότι κακώς διαμαρτύρονται οι Ευρωπαίοι, διότι τα βασικά χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού πολιτισμού, της μαζικής παραγωγής και της νόρμας, η Αμερική τα κατέχει στον ύπατο βαθμό. Επομένως εκ των πραγμάτων, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν παρά να τεθούν υπό την ηγεσία της Αμερικής. Απλά πράγματα και ως εκ τούτου προφητικά. Στην υπερθετική διάσταση της Αμερικής θα εφαίνονταν και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά των ευρωπαϊκών πραγμάτων.

γ´

Η κυριαρχία των ιδεών θα εγένετο μια υπόθεση επιβολής εκ των άνω, οι μάζες θα εκόβονταν τελείως από αυτές μέσω της μαζικής κουλτούρας και αυτοί που τις παρήγαν σε ένα είδος υποκειμένων του υποκόσμου, που δεν είχαν παρά να συμμορφωθούν με την «τακτοποίηση» τους μέσα στην όντως θεαματική μετατροπή των ιδεών σε τυπωμένο χαρτί, δηλ. σε «βιβλία», και την υπέρμετρη συγκέντρωση του κεφαλαίου στους χώρους του «πνεύματος» και της πληροφορίας, ήτοι στους χώρους του μυαλού. Άκρως χαρακτηριστικό είναι ένα φαινόμενο των καιρών μας: ενώ παλαιότερα οι συγγραφείς ολοκλήρωναν το έργο τους σε μεγάλη ηλικία (π.χ. ο Ντοστογιέφσκυ τους Αδελφούς Καραμαζώφ τους έγραψε λίγο πρίν πεθάνη και είχε αναγγείλει ακόμη μεγαλύτερα έργα για το μέλλον), σήμερα οι συγγραφείς σταματούν το έργο τους πολύ νωρίς (μόλις στα σαράντα ή πενήντα). Οπωσδήποτε πάντως, το κατοπινό έργο τους είναι άκρως δυσανάλογο ποιοτικά και ποσοτικά με το έργο της νεότητας των. Είναι ίσως αυτό απόδειξη, τι μπορεί να συμβαίνη με τους συγγραφείς στους καιρούς μας;... Όντως, προ πολλού ήδη τα πολιτιστικά πράγματα των καιρών μας μοιάζει να παίρνουν τη μορφή ενός πολιτισμού του αυτιού και του ματιού, του εξωτερικώς συνίστασθαι και υπάρχειν, μακριά από κάθε μορφή πνευματικών επηρεασμών. Τούτη η τάξη πραγμάτων είναι πιθανόν η προσφερόμενη, προκειμένου να πραγματοποιήσουν οι Αμερικανοί το δικό τους Manifest Destiny στην ιστορία - που οφείλουν να πιστεύουν σαν μεγάλος λαός που είναι -, και η θεωρητική προϋπόθεση επί παγκοσμίου επιπέδου για την πολυθρυλούμενη «διεθνοποίηση του κεφαλαίου», δηλαδή την επιβίβαση όλης της ανθρωπότητας στον σιδηρόδρομο του κ. Φουκουγιάμα. Αλλά μπορούν να υπάρξουν τα πράγματα τόσο απλά; Τούτη η μεταπολεμική ποινικοποίηση της διανοήσεως δεν είναι νέο πράγμα στην δυτική ιστορία των ιδεών, όπου το κάθε ιδεολογικό κίνημα έχει χαρακτήρα ολοκληρωτικής μορφής. Ολοκληρωτικές οι θρησκευτικές απαιτήσεις του μεσαίωνα, ολοκληρωτική η Μεταρρύθμιση, ολοκληρωτικός ο αιώνας των «φώτων», ολοκληρωτικός και εμπόλεμος ο μερκαντιλισμός, ολοκληρωτικός ο φιλελευθερισμός και οι αντι-ιδεολογίες του, ολοκληρωτική και η ελεύθερη αγορά με την φιλοσοφία της διεθνοποιήσεως του κεφαλαίου. Πόλεμος και αντιμαχία κάθε φορά προς όλες τις κατευθύνσεις. Τούτος όμως ο τελευταίος ολοκληρωτισμός, που φορέα έχει την έννοια της «ανταγωνιστικότητας», είναι για τον χώρο των ιδεών ο χειρότερος από όλους. Διότι οι ιδέες επενδύονται σε εργατικές διεκδικήσεις και κοινωνικά αιτήματα, δηλαδή επηρεάζουν την αγορά εργασίας, που πρέπει να είναι πλήρως «ελέυθερη» για τον «ανταγωνισμό». Αν λ.χ. μια επιχείρηση προκειμένου να καταστή ανταγωνιστική καταργή δέκα χιλιάδες θέσεις εργασίας ή τα μεροκάματα καθηλώνωνται, ο εργαζόμενος δεν πρέπει να βρή ιδέες να επενδύση τις διεκδικήσεις και τα παράπονα του. Οφείλει να αρκεσθή στο επιδότημα βιοσυντήρησης, προκειμένου να επιτευχθή ο «ανταγωνισμός». Μόνη συνεπώς αποδεκτή μορφή «διανοήσεως» είναι η «φιλοσοφία του ανταγωνισμού», που δεν χρειάζεται να την λένε διανοούμενοι αφού τη λένε οι μάνατζερ. Και οφείλουν αυτόν σε όλους τους τόνους και όλες τις κλίμακες να τον λένε «πρόοδο» και «δημοκρατία». Κλασσική εν προκειμένω έχει μείνει η γνωστή φράση του Χ. Κίσινγκερ: «σωστή διανόηση είναι αυτή που εξυμνεί τις αρετές της υπαρχούσης εξουσίας».

---------------------------------------------------------------

Υπό τα δεδομένα της τεχνολογικής παραγωγής, περί δημοκρατίας συζητούν σήμερα μόνο οι αφελείς. Ο κόσμος σήμερα δεν ψηφίζει πρόσωπα αλλά προγράμματα και κόμματα. Αυτά όμως λειτουργούν -είναι υποχρεωμένα να λειτουργούν υπό τα σύγχρονα δεδομένα της παραγωγής- υπό την επήρεια διαφόρων άλλων κέντρων επηρεασμού, που έχουν να κάνουν με στατιστικές και προγράμματα, με ομάδες συμφερόντων και όλα όσα υποβάλλει η οργάνωση της σύγχρονης «ανάπτυξης» πέραν των ψηφοφόρων. Με τους υπεργραφειοκρατικούς μάλιστα οργανισμούς σαν αυτούς των Βρυξελλών η σχέση ψηφοφόρου και κόμματος χάνεται τελείως. Ποια δημοκρατία; Τα αυτά φαινόμενα βέβαια, ακριβώς λόγω της οργανώσεως της παραγωγής επί της ίδιας βάσεως, επικρατούσαν και στον κόσμο του σοσιαλισμού. Ο κόσμος, όμως, την αποξένωση μεταξύ πολιτικής και κοινωνίαςδεν την δέχθηκε.

Μεσευρώπη (Mitteleuropa), Πανευρώπη και τρέχουσα κρίση.

---------------------------------------------------------------

Τούτη όμως η έννοια του «ανταγωνισμού», μέσα στην φιλοσοφία «διεθνοποιήσεως του κεφαλαίου», καταντά κοινωνική παράνοια, διότι η δυτική παραγωγή οφείλει να καταστή αναταγωνιστική έναντι άλλων αναπτυσσομένων οικονομιών, όπως π.χ. των ασιατικών, οι οποίες αναπτύσσονται επί τελείως άλλων κοινωνικών αρχών και δεδομένων από τις δυτικές. Όταν λ.χ. τίθεται σε ενέργεια ο μηχανισμός των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και οι διάφορες επιτροπές διαμαρτύρονται στην Ινδία ή την Ινδονησία για την εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας εισπράττουν από τις κυβερνήσεις την απάντηση: «μα τα ίδια κάνατε κι εσείς στο παρελθόν για να αναπτυχθήτε». Επομένως, προκειμένου να διατηρηθή η ανταγωνιστικότης μέσα στην διεθνοποίηση του κεφαλαίου, ή πρέπει οι εταιρείες να μεταφέρωνται σε χώρους φθηνής εργατικής δύναμης και να δημιουργούν ανεργία στους δικούς των, ή οι κοινωνικές συνθήκες στους χώρους της δυτικής παραγωγής να εξομοιωθούν με εκείνες των αναπτυσσομένων. Δηλαδή να ξαναγυρίσουν στον 18ο αι., οπότε προκύπτει πρόβλημα με την φιλοσοφία της «προόδου». Μέσα στην επικίνδυνη αυτή σχοινοβασία της «ελέυθερης αγοράς», που ως μόνη διέξοδο έχει την δημιουργία τεχνητών κρίσεων εις βάρος άλλων και εν τέλει τους πολέμους, πρέπει οι πάντες να κραττούν την αναπνοή τους. Όλα οφείλουν να είναι προβλέψιμα και ό,τι αποκλείνει του κανόνος τούτου υπάγεται με συνοπτική διαδικασία στην περιοχή της «αποκλίνουσης συμπεριφοράς», δηλαδή ποινικοποιείται ως υπόκοσμος. και τι πιο προβλέψιμο σε μια κοινωνία από την διανόηση;... Τύχαια άραγε η ιδεολογική ένδεια των καιρών μας;...

Γεράσιμος Κακλαμάνης

To «Ανατολικό Ζήτημα» Σήμερα
Εκδ. Εικοστού Πρώτου
1998

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Η Ευρωκεντρική ιδεολογία, οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές επιπτώσεις και «Ευρώπη».

- Κοινή γνώμη, ιδεολογία και ιστοριογραφία.

- Η «φιλοσοφία» του λιμπεραλισμού. Καπιταλισμός και νέος διεθνισμός και η Ευρώπη ως αόριστη έννοια.

- Η επιστημονική γνώση, η «μάζα» και τα όρια του φιλελευθερισμού.

- Η ιστορική αμηχανία της δυτ. Ευρώπης.

- Διεθνείς οργανισμοί, ιδεολογικά δεδομένα και τα θρησκευτικά πράγματα.

- Εισαγωγικά τεχνογραφειοκρατούμενα δεσποτικά που... τὸ φίλον ἀπώλεσαν καὶ τὸ κοινὸν ἐν τῇ πόλει.

- Οι μεγαλύτεροι εχθροί της πολιτικής είναι...

- Περί ολιγαρχίας -με όμορφο περιτύλιγμα- ή περί «δημοκρατίας», μια ιστοριούλα και ορισμένες ρήσεις...

- Δύο σχόλια για το εσωτερικό: Το δικαίωμα των νέων στην πολιτική παιδεία και «Υπαρκτή Δημοκρατία» χωρίς πολιτική και χωρίς κόμματα. Δεν μπορούμε να χάσουμε άλλα 40 χρόνια.

- Μεταπολεμική νέα εποχή και διαχείριση των γηγενών πολιτισμών.

- Δυτική Ευρώπη, αποικίες και Ανατολική Μεσόγειος. Το χθες στο σήμερα.

- Ο Ανατολικός Χριστιανισμός, «Παγκόσμια Οικονομία» και Μεσόγειος.

- Οι γυναίκες τής ISIS. Επισημάνσεις και προβληματισμοί με αφορμή το κείμενο - και η «κοινοβουλευτική δημοκρατία» και το τσαντόρ.

*

- Γιατί η «Ευρώπη» αποτυγχάνει - μέρος α´.

- Η σημασία των Βαλκανίων.

- Μεσευρώπη (Mitteleuropa), Πανευρώπη και τρέχουσα κρίση.

- Η ευρωπαϊκή δυναμική και η παγκόσμια πολιτική (και Εγγύς καί Μέση Ανατολή).

- Το μέλλον της Ε.Ε, η Ανατολική Ευρώπη -η Ουκρανία- και τα Βαλκάνια. Το ΝΑΤΟ, ο Huntington, ο Brzezinski και οι πλανητικές πολιτικές των Η.Π.Α. Τα «Ανθρώπινα δικαιώματα», η «σύγκρουση των πολιτισμών» και τα «Ευρασιατικά Βαλκάνια» ως βαλκανοποίηση της υφηλίου και καλλιέργεια της ελεγχόμενης αναρχίας.

*

- Σύντομο σχόλιο-αναφορά στην «απομαγικοποίηση του κόσμου» και τον δυτικό θετικισμό.

- Thinking Inter-Culturally: From racist and Eurocentric Monologism to Inter-Civilizational Dialogism - John M. Hobson, Professor of Politics and International Relations.

- After Western Hegemony – 40th World Congress of Sociology / Μετά τη Δυτική Ηγεμονία - Παγκόσμιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας.

- Δογματική ομοιομορφία, δογματικός ιμπεριαλισμός και κοσμοπολιτισμός. Οι τρεις τρόποι εξομοίωσης των διεθνών σχέσεων σε μια κατάσταση εσωτερικής πολιτικής προς την πραγμάτωση της διεθνούς κοινωνίας, της civitas maxima ή του υπερ-κράτους και ένα παράρτημα περί αδελφοσύνης και ιμπεριαλισμού.

Ανθρωποποίηση...

October 10, 2014, 10:51 am

≫ Next: Από το ξύπνημα του ρόδινου ονείρου της Προόδου του 19ου αιώνα σε αυτό του 21ου.

≪ Previous: Η ιδεοκτονία, η ιδεολογική ένδεια των καιρών μας και η ανυπαρξία πολιτικής. Η επικράτηση μετριοτήτων στην πολιτική ως αποτέλεσμα της έλλειψης ιδεών και της κυριαρχίας της «διανοήσεως» των μάνατζερ.

$

0

0

.~`~.

Ανθρωποποίηση.

`~.