I
Ο λεγόμενος «ευρωσκεπτικισμός» στην Ελλάδα δεν έχει ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Είναι εμπειρικός και πραγματιστικός, και όχι ιδεολογικός (μας ξέσκισαν και δεν αντέχουμε, ποιοι είναι αυτοί τέλοσπάντων;). Οι Έλληνες ήταν από τους πλέον «φιλοευρωπαϊστές» λαούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης (όσο και εάν προσπαθούν ορισμένοι, όψιμα, να μας παρουσιάσουν ως δήθεν διαχρονικά και ιδεολογικά «αντιευρωπαϊστές»). Δεν είναι τυχαίο πως ήταν πιο ενθουσιώδεις από τους λαούς του ευρωπαϊκού κέντρου. Ο Έλληνας θέλησε να ανοιχτεί και να κινηθεί μέσα στο ευρωπαϊκό περιβάλλον.
Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, ο «φιλοευρωπαϊσμός» του ελληνικού λαού φανέρωνε, ανάμεσα σε πολλά άλλα, την αφέλεια του, την έλλειψη γεωπολιτικής παιδείας και ιστορικής αυτοσυνειδησίας του. Ο ελληνικός λαός ήταν - και εν πολλοίς παραμένει - αγαθοβιόλης και μωρόπιστος. Τα προηγούμενα δεν αποτελούν κατηγορία. Αποτελούν, σε έναν ορισμένο βαθμό, κληρονομιά του περίφημου Φιλότιμου, το οποίο μαζί με άλλα στοιχεία, όπως αυτό της Ανιδιοτέλειας, είναι στοιχεία των ηθικών μας καθηκόντων και έκφραση του πολιτισμού μας (όχι πως τον γνωρίζουμε ιδιαίτερα, απλά έτσι έχουμε μάθει, μέσα από την εμπειρία και τις σχέσεις μας, να συμπεριφερόμαστε). Αποτελούν δηλαδή υποχρεώσεις του ηθικού μας περιβάλλοντος - της ιδιοπροσωπίας - και της ανθρωπολογίας μας. Εξ ου και καταφέραμε, μέχρι στιγμής, να μην γίνουμε ανθρωποφάγοι (ενώ άλλοι, με πολύ λιγότερα δεινά από τα δικά μας, δείχνουν πιο έτοιμοι να γίνουν. Ξαφνιαζόμαστε μάλιστα με αυτή την εξέλιξη - κάτι που επιβεβαιώνει την αφέλεια μας -, μια εξέλιξη που δεν μας αρέσει και μας απωθεί, καθώς αποπνέει οσμή απανθρωπιάς και δαρβινισμού).
Το φιλότιμο και όλες αυτές οι ηθικές υποχρεώσεις είναι καταπληκτικές και αξεπέραστες εκφράσεις πολιτισμού σε επίπεδο κοινωνικής ηθικής και αξιακής συνοχής (επίσης παραμερισμού και υπέρβασης του κράτους, των μηχανισμών εξουσίας και ισχύος), όχι όμως σε επίπεδο διακρατικών σχέσεων και εξουσιαστικών δομών, συμφερόντων και συσχετισμών εντός της Ε.Ε και της Ευρωζώνης.
Το νόμισμα όμως, στην περίπτωση της Ελλάδας, δεν έχει απαραίτητα και αυτονόητα στιβαρό γεωπολιτικό αντίκρισμα. Τίποτα συγκλονιστικό δεν άλλαξε σε αυτόν τον τομέα από το 1999-2002 και ύστερα. Απόδειξη αποτελεί το εξής. Την περίοδο που η Ελλάδα - υποτίθεται πως - ήταν ισχυρή και σε κορύφωση από απόψεως μαλακής και οικονομικής ισχύος (ας αφήσουμε για μια στιγμή στην άκρη το πως και το γιατί), η Τουρκία ανάρρωνε από την περιπέτεια της οικονομικής κρίσης εξερχόμενη από το Δ.Ν.Τ. Αυτή η αντίθεση - σε επίπεδο «μαλακής» και οικονομικής ισχύος - ουδόλως επηρέασε το περιεχόμενο του σχεδίου Ανάν το 2004 (αλλά και ευρύτερα των ελληνοτουρκικών σχέσεων).
Στην Ελλάδα νόμιζαν ή νομίζουν πως σε όσο περισσότερα «δυτικά» ή «ευρωπαϊκά» θεσμικά πλαίσια και οργανισμούς εντάσσεται μια χώρα ή όσες περισσότερες συνθήκες υπογράφει, τόσο περισσότερο «δυτική» ή «ευρωπαϊκή» γίνεται.
Ούτε πιο «δυτική», όμως, από την Αυστρία και τη Φινλανδία (που δεν μετέχουν στο ΝΑΤΟ), ούτε πιο «ευρωπαϊκή» από τη Τσεχία και την Πολωνία (που δεν μετέχουν στην Ευρωζώνη) είναι η Ελλάδα. Η Σουηδία και η Νορβηγία είναι ενταγμένες σε λιγότερα «δυτικά» όργανα και θεσμούς (εκτός Ευρωζώνης και ΝΑΤΟ η πρώτη, εκτός Ε.Ε και Ευρωζώνης η δεύτερη) αλλά να είναι σαφώς πιο «δυτικές» και «ευρωπαϊκές».
Οι χώρες που σταθμίζουν σε ποιους οργανισμούς και σε ποια θεσμικά πλαίσια θα ενταχθούν, και δεν εντάσσονται αδιακρίτως σε όλα τα «ευρωπαϊκά» ή δεν υπογράφουν όλες τις συνθήκες, αποφασίζουν με βάση το συμφέρον τους, ενδογενείς ανάγκες, τις ιδιαίτερες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν, τη γεωγραφία τους και άλλους παράγοντες, δηλαδή, αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως διακριτή οντότητα και αυτοτελές υποκείμενο και όχι ως «τμήμα» ή αντικείμενο «επιδιόρθωσης». Τα προηγούμενα αποτελούν προϋποθέσεις.
Στον «σκληρό πυρήνα της Ευρώπης» (αυτό το ευφυολόγημα-σύνθημα) δεν ''μένεις''με το να υιοθετείς το ευρώ και να φορτώνεσαι αδιακρίτως θεσμικά πλαίσια.
Η Ελλάδα πληρώνει στρατηγικά εσφαλμένες επιλογές (των νομισματολόγων, των γεωοικονομιστών και των νέων «ελίτ» της μεταδιπολικής εποχής, οι οποίες απέτυχαν και αποδείχθηκαν ανεπαρκείς). Και τα στρατηγικά σφάλματα δεν διορθώνονται με «μεταρρυθμίσεις και εκσυγχρονισμούς» - υπό συνθήκες εσωτερικής κατάρρευσης και εξωτερικής αποσταθεροποίησης -, ούτε με ευχολόγια από υποτιθέμενους «εκσυγχρονιστές και μεταρρυθμιστές» και αλλαλάζοντες «ευρωπαϊστές». Τα στρατηγικά σφάλματα οδηγούν σε μη επιλύσιμα αδιέξοδα τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε καταστροφές. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα.
Ήδη από το 2007, η Ελλάδα είχε απολέσει κάθε πιθανό «γεωπολιτικό» ατού που - υποτίθεται πως - προσέφερε το ευρωνόμισμα ή σταδιακά οδηγούνταν με γοργά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Ιδιαίτερα δε, από το 2009 και μετά, το νόμισμα κατέστη το ακριβώς αντίθετο από το επιδιωκόμενο, δηλαδή παράγοντας «δεσίματος», εκβιασμού και ντε φάκτο περιθωριοποίησης της Ελλάδας (*). Η χώρα έπρεπε - για αυτονόητους λόγους - να υπακούει, έχασε βαθμούς ελευθερίας και απώλεσε κυριαρχικά δικαιώματα. Η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία, η Σουηδία, και γενικότερα οι χώρες εκτός ευρωζώνης, είχαν περισσότερους βαθμούς ελευθερίας και μεγαλύτερα περιθώρια ευελιξίας, και ήταν περισσότερο πολιτικά ανυπάκουες προς - και ανεξάρτητες από - το ευρωπαικό κέντρο. Αντίθετα εμείς, λόγω ακριβώς του νομίσματος ήμασταν και παραμένουμε υποχρεωμένοι να υπακούμε, και φτάσαμε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα, κυριολεκτικά, δεμένοι χειροπόδαρα.
Το προσφυγικό-μεταναστευτικό (και ο τρόπος χειρισμού του από την Τουρκία) εκμηδένισε ολοκληρωτικά κάθε πιθανό γεωπολιτικό πλεονέκτημα που - υποτίθεται πως - προσέφερε το νόμισμα στη χωρά, το οποίο νόμισμα κατέστη μέσο χειραγώγησης, άμεσου ελέγχου και εκβιασμού της.
Δεν ξέρω εάν το έχετε συνειδητοποιήσει, αλλά σε περίπτωση πολεμικής σύρραξης - ο μη γένοιτο - η Ελλάδα δεν θα έχει ιδιαίτερα περιθώρια άμυνας (θα παίρνει τηλέφωνα ο Μητσοτάκης τον Βαρουφάκη, προκειμένου ο τελευταίος να επικοινωνήσει με τον φίλο του Ντράγκι. Τραγέλαφος).
Δεν υπάρχει λόγος πλέον να μαλώνετε μεταξύ σας για ''το νόμισμα''ή για το αν θέλετε να ''μείνουμε -ή όχι- Ευρώπη''.
Η χώρα οδεύει σταδιακά στο να καταστεί κάτι μεταξύ κυματοθραύστη, μετανεωτερικής χωματερής, κέντρου περισυλλογής-διαλογής και ενδιάμεσης ζώνης-κράτος μαξιλάρι (buffer zone-state), προκειμένου μεσήλικες του ευρωπαϊκού κέντρου να πίνουν τον καφέ τους ανέμελα στις Κάτω Χώρες και στο Ρήνο ή να κάνουν σκι στα Σαλέ των Άλπεων.
- Και επειδή οι νομισματολόγοι θυμήθηκαν τάχα τη «γεωπολιτική». Δεν υπάρχει γεωπολιτική προσέγγιση που να ισχυρίζεται πως το νόμισμα μπορεί να υπερβεί τη γεωγραφία (τη δημογραφία, πολιτικές και πολιτισμικές διαστάσεις κ.λπ). Αυτά είναι δόγματα του φιλελεύθερου θεσμοκεντρισμού - και οικονομισμού -, οι οπαδοί του οποίου, τάχα θυμήθηκαν και επικαλούνται το «γεωπολιτικό» επιχείρημα περί νομίσματος, επειδή διαπιστώνουν πως καταρρέουν τα δόγματα τους, οι καταστάσεις παίρνουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις και βρίσκονται υπό καθεστώς πανικού.
Όταν άρχισα να αναδεικνύω το ζήτημα, δεν το έκανα επειδή ήμουν εναντίον των ανθρώπων αυτών (όπως νομίζουν διάφοροι κινητρολογοι), αλλά επειδή ήταν φανερό ποια θα είναι η εξέλιξη του (και προς τα που οδηγούσε η εργαλειοποίηση του). Πριν ακόμα από το περασμένο καλοκαίρι, όταν είχαν ξεχαστεί τόσο η Λιβύη και εν πολλοίς και η Συρία, ορισμένοι παρατηρούσαμε τα μεγέθη των ανθρώπων που συγκεντρώνονταν στα νοτιο-ανατολικά σύνορα της Τουρκίας. Η Τουρκία βέβαια, όπως και οποιαδήποτε άλλη χώρα, δεν έκανε ανθρωπισμό, συγκέντρωνε ηθικό και διπλωματικό κεφάλαιο το οποίο θα χρησιμοποιούσε ως μοχλό άσκησης πίεσης. Έτσι αποφάσισα να κάνω τον Ιούλιο παρουσίαση το βιβλίο της Kelly M. Greenhill ''Weapons of Mass Migration. Forced Displacement, Coercion, and Foreign Policy'' (Forced Displacement as an Instrument of Coercion). Όταν ασχολήθηκα ξανά με το ζήτημα, ήδη από τις πρώτες μέρες του Αυγούστου - πριν κορυφωθούν οι ροές -, ορισμένοι μας μίλαγαν για την «οικονομία» και άλλοι μας έλεγαν «τι σας πειράζει, θα φύγουν».
Οι άνθρωποι που καλοπροαίρετα ισχυρίζονταν το τελευταίο, νόμιζαν ότι η Ε.Ε αποτελεί φορέα κοινής βούλησης. Η Ε.Ε, όμως - και αυτό αποτελεί μια κριτική καθόλα θεμιτή και ας μην αρέσει -, έχει αποδειχθεί κατ'επανάληψη ανεπαρκής και ανίκανη να συνθέσει τα εθνικά συμφέροντα των χωρών σε κάτι το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί «κοινό ευρωπαικό συμφέρον». Το ΝΑΤΟ, αυτή την περίοδο, γίνεται προσπάθεια να μεταβληθεί σε εργαλείο-όργανο της Πολωνίας (για τη Ρωσία) και της Τουρκίας (για τη Συρία), με την πρώτη να εκβιάζει τη Γερμανία, η οποία με τη σειρά της - πέρα από το ότι έχει εκβιάσει κατ'επανάληψη την Ελλάδα να - εκβιάζει ή παρέχει «διαβεβαιώσεις» σε άλλες χώρες (όπως η Π.Γ.Δ.Μ και η Σερβία) ενώ παράλληλα Σουηδία, Δανία και Βέλγιο επαναφέρουν συνοριακούς ελέγχους κ.λπ. Η δε Γαλλία, βρίσκεται στο απυρόβλητο εδώ και μήνες (θα δεχθεί λέει 30.000 ανθρώπους σε δύο χρόνια!). Αυτή είναι η εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντελώς επιγραμματικά.
Δυστυχώς, θα φανεί πως η «οικονομία» αποτελεί νανο-ζήτημα, δηλαδή ένα ζήτημα σημαντικότητας και επιπέδου νάνου, σε σχέση με το προσφυγικό-μεταναστευτικό.
Όσο και να αυξήσουν τους φόρους, όσο και να αναβάλουν τις συνταξιοδοτήσεις, όσο και να ωθήσουν όλο και περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας (παρέχοντας τους κίνητρα), όσο και να υποκαταστήσουν τα εργαζόμενα ανδρόγυνα, τις γυναίκες-εργαζόμενες και τα -μη- παιδιά των προηγούμενων, με εισαγόμενα ανδρόγυνα, με εισαγόμενες γυναίκες-μητέρες και εισαγόμενα παιδιά, δεν πρόκειται να υπερβούν τις οικονομικές επιπτώσεις των δραματικών δημογραφικών αλλαγών.
Οι φθίνουσες σε ενεργό «πληθυσμό» και «εργατικό δυναμικό» ευρωπαϊκές κοινωνίες, που θέλουν να ανανεώσουν το «ανθρώπινο δυναμικό» τους, θα πρέπει να θυσιάσουν ένα μέρος της καλοζωίας τους, έτσι όπως την αντιλαμβάνονται σήμερα, προκειμένου να κάνουν παιδιά (α - β), τουλάχιστον - και σε αυτό το σημείο ειρωνεύομαι - μέχρι η ιδεολογία του «μετα-ανθρωπισμού» και της «υπέρβασης της ύλης»να έχει πρακτικά αποτελέσματα για τον τρόπο αναπαραγωγής των κοινωνιών. Μέχρι στιγμής δεν έχει. Απλά εισάγουν ανθρώπους. Και μαζί με τους ανθρώπους εισάγουν και τις ιδέες τους. Βέβαια ορισμένοι βαυκαλίζονται πως θα τους «εξευρωπαΐσουν» προκείμενου να ενσωματωθούν ομαλά στην «κοινωνία» (δηλαδή στην παραγωγή). Για να επιτευχθεί ο προσανατολισμός και η ενσωμάτωση στην «παραγωγή» πρέπει η «εργασία», δηλαδή οι άνθρωποι, να κλεισθούν αεροστεγώς σε ένα ιδεολογικό οικοδόμημα από το οποίο δεν επιτρέπεται καμία διαρροή. Το ιδεολογικό αυτό οικοδόμημα τιτλοφορείται συνήθως υπό συνθήματα όπως «εξευρωπαϊσμός» ή/και «δυτικές αξίες» (συνθήματα που μικρή σχέση έχουν με την πραγματική ιστορική εξέλιξη των λαών, των κοινωνιών και των εθνών της ευρωπαϊκής ηπείρου). Τα έχω εξετάσει αυτά στην ετικέτα δημογραφία.
Ορισμένες κοινωνίες - μάλλον - θα καταστραφούν ή θα φτάσουν στα πρόθυρα μιας τέτοιας εξέλιξης, ενώ κάποιες άλλες θα καταπιούν και θα ποδοπατήσουν τις ελίτ τους (μαζί με το κομματικό και μηντιακό σύστημα).
Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, ο «φιλοευρωπαϊσμός» του ελληνικού λαού φανέρωνε, ανάμεσα σε πολλά άλλα, την αφέλεια του, την έλλειψη γεωπολιτικής παιδείας και ιστορικής αυτοσυνειδησίας του. Ο ελληνικός λαός ήταν - και εν πολλοίς παραμένει - αγαθοβιόλης και μωρόπιστος. Τα προηγούμενα δεν αποτελούν κατηγορία. Αποτελούν, σε έναν ορισμένο βαθμό, κληρονομιά του περίφημου Φιλότιμου, το οποίο μαζί με άλλα στοιχεία, όπως αυτό της Ανιδιοτέλειας, είναι στοιχεία των ηθικών μας καθηκόντων και έκφραση του πολιτισμού μας (όχι πως τον γνωρίζουμε ιδιαίτερα, απλά έτσι έχουμε μάθει, μέσα από την εμπειρία και τις σχέσεις μας, να συμπεριφερόμαστε). Αποτελούν δηλαδή υποχρεώσεις του ηθικού μας περιβάλλοντος - της ιδιοπροσωπίας - και της ανθρωπολογίας μας. Εξ ου και καταφέραμε, μέχρι στιγμής, να μην γίνουμε ανθρωποφάγοι (ενώ άλλοι, με πολύ λιγότερα δεινά από τα δικά μας, δείχνουν πιο έτοιμοι να γίνουν. Ξαφνιαζόμαστε μάλιστα με αυτή την εξέλιξη - κάτι που επιβεβαιώνει την αφέλεια μας -, μια εξέλιξη που δεν μας αρέσει και μας απωθεί, καθώς αποπνέει οσμή απανθρωπιάς και δαρβινισμού).
Το φιλότιμο και όλες αυτές οι ηθικές υποχρεώσεις είναι καταπληκτικές και αξεπέραστες εκφράσεις πολιτισμού σε επίπεδο κοινωνικής ηθικής και αξιακής συνοχής (επίσης παραμερισμού και υπέρβασης του κράτους, των μηχανισμών εξουσίας και ισχύος), όχι όμως σε επίπεδο διακρατικών σχέσεων και εξουσιαστικών δομών, συμφερόντων και συσχετισμών εντός της Ε.Ε και της Ευρωζώνης.
-----
Κατά τα λοιπά, προφανώς και το ξέσκισμα, οι συνεχείς απειλές, ο εκχυδαϊσμός, ο ψυχολογικός πόλεμος και οι... οσμές απανθρωπιάς και δαρβινισμού, κινητοποίησαν - επαναφέροντας στην επιφάνεια - βαθύτερα αντανακλαστικά και ιστορικές μνήμες.II
Το γεωπολιτικό επιχείρημα για το νόμισμα - αν και το γνωρίζαμε όσοι είχαμε ασχοληθεί -, άρχισαν να το επικαλούνται μόλις το τελευταίο χρόνο (πρόσφατα το επικαλέστηκε και ο Πρόεδρος του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης). Αυτό συμβαίνει επειδή, πλέον, το οικονομικό επιχείρημα διαπιστώνουν πως δεν αρκεί και πως χάνεται το παιχνίδι στο πεδίο αυτό.Το νόμισμα όμως, στην περίπτωση της Ελλάδας, δεν έχει απαραίτητα και αυτονόητα στιβαρό γεωπολιτικό αντίκρισμα. Τίποτα συγκλονιστικό δεν άλλαξε σε αυτόν τον τομέα από το 1999-2002 και ύστερα. Απόδειξη αποτελεί το εξής. Την περίοδο που η Ελλάδα - υποτίθεται πως - ήταν ισχυρή και σε κορύφωση από απόψεως μαλακής και οικονομικής ισχύος (ας αφήσουμε για μια στιγμή στην άκρη το πως και το γιατί), η Τουρκία ανάρρωνε από την περιπέτεια της οικονομικής κρίσης εξερχόμενη από το Δ.Ν.Τ. Αυτή η αντίθεση - σε επίπεδο «μαλακής» και οικονομικής ισχύος - ουδόλως επηρέασε το περιεχόμενο του σχεδίου Ανάν το 2004 (αλλά και ευρύτερα των ελληνοτουρκικών σχέσεων).
Στην Ελλάδα νόμιζαν ή νομίζουν πως σε όσο περισσότερα «δυτικά» ή «ευρωπαϊκά» θεσμικά πλαίσια και οργανισμούς εντάσσεται μια χώρα ή όσες περισσότερες συνθήκες υπογράφει, τόσο περισσότερο «δυτική» ή «ευρωπαϊκή» γίνεται.
Ούτε πιο «δυτική», όμως, από την Αυστρία και τη Φινλανδία (που δεν μετέχουν στο ΝΑΤΟ), ούτε πιο «ευρωπαϊκή» από τη Τσεχία και την Πολωνία (που δεν μετέχουν στην Ευρωζώνη) είναι η Ελλάδα. Η Σουηδία και η Νορβηγία είναι ενταγμένες σε λιγότερα «δυτικά» όργανα και θεσμούς (εκτός Ευρωζώνης και ΝΑΤΟ η πρώτη, εκτός Ε.Ε και Ευρωζώνης η δεύτερη) αλλά να είναι σαφώς πιο «δυτικές» και «ευρωπαϊκές».
Οι χώρες που σταθμίζουν σε ποιους οργανισμούς και σε ποια θεσμικά πλαίσια θα ενταχθούν, και δεν εντάσσονται αδιακρίτως σε όλα τα «ευρωπαϊκά» ή δεν υπογράφουν όλες τις συνθήκες, αποφασίζουν με βάση το συμφέρον τους, ενδογενείς ανάγκες, τις ιδιαίτερες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν, τη γεωγραφία τους και άλλους παράγοντες, δηλαδή, αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως διακριτή οντότητα και αυτοτελές υποκείμενο και όχι ως «τμήμα» ή αντικείμενο «επιδιόρθωσης». Τα προηγούμενα αποτελούν προϋποθέσεις.
Στον «σκληρό πυρήνα της Ευρώπης» (αυτό το ευφυολόγημα-σύνθημα) δεν ''μένεις''με το να υιοθετείς το ευρώ και να φορτώνεσαι αδιακρίτως θεσμικά πλαίσια.
Η Ελλάδα πληρώνει στρατηγικά εσφαλμένες επιλογές (των νομισματολόγων, των γεωοικονομιστών και των νέων «ελίτ» της μεταδιπολικής εποχής, οι οποίες απέτυχαν και αποδείχθηκαν ανεπαρκείς). Και τα στρατηγικά σφάλματα δεν διορθώνονται με «μεταρρυθμίσεις και εκσυγχρονισμούς» - υπό συνθήκες εσωτερικής κατάρρευσης και εξωτερικής αποσταθεροποίησης -, ούτε με ευχολόγια από υποτιθέμενους «εκσυγχρονιστές και μεταρρυθμιστές» και αλλαλάζοντες «ευρωπαϊστές». Τα στρατηγικά σφάλματα οδηγούν σε μη επιλύσιμα αδιέξοδα τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε καταστροφές. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα.
Ήδη από το 2007, η Ελλάδα είχε απολέσει κάθε πιθανό «γεωπολιτικό» ατού που - υποτίθεται πως - προσέφερε το ευρωνόμισμα ή σταδιακά οδηγούνταν με γοργά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Ιδιαίτερα δε, από το 2009 και μετά, το νόμισμα κατέστη το ακριβώς αντίθετο από το επιδιωκόμενο, δηλαδή παράγοντας «δεσίματος», εκβιασμού και ντε φάκτο περιθωριοποίησης της Ελλάδας (*). Η χώρα έπρεπε - για αυτονόητους λόγους - να υπακούει, έχασε βαθμούς ελευθερίας και απώλεσε κυριαρχικά δικαιώματα. Η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία, η Σουηδία, και γενικότερα οι χώρες εκτός ευρωζώνης, είχαν περισσότερους βαθμούς ελευθερίας και μεγαλύτερα περιθώρια ευελιξίας, και ήταν περισσότερο πολιτικά ανυπάκουες προς - και ανεξάρτητες από - το ευρωπαικό κέντρο. Αντίθετα εμείς, λόγω ακριβώς του νομίσματος ήμασταν και παραμένουμε υποχρεωμένοι να υπακούμε, και φτάσαμε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα, κυριολεκτικά, δεμένοι χειροπόδαρα.
Το προσφυγικό-μεταναστευτικό (και ο τρόπος χειρισμού του από την Τουρκία) εκμηδένισε ολοκληρωτικά κάθε πιθανό γεωπολιτικό πλεονέκτημα που - υποτίθεται πως - προσέφερε το νόμισμα στη χωρά, το οποίο νόμισμα κατέστη μέσο χειραγώγησης, άμεσου ελέγχου και εκβιασμού της.
Δεν ξέρω εάν το έχετε συνειδητοποιήσει, αλλά σε περίπτωση πολεμικής σύρραξης - ο μη γένοιτο - η Ελλάδα δεν θα έχει ιδιαίτερα περιθώρια άμυνας (θα παίρνει τηλέφωνα ο Μητσοτάκης τον Βαρουφάκη, προκειμένου ο τελευταίος να επικοινωνήσει με τον φίλο του Ντράγκι. Τραγέλαφος).
Δεν υπάρχει λόγος πλέον να μαλώνετε μεταξύ σας για ''το νόμισμα''ή για το αν θέλετε να ''μείνουμε -ή όχι- Ευρώπη''.
Η χώρα οδεύει σταδιακά στο να καταστεί κάτι μεταξύ κυματοθραύστη, μετανεωτερικής χωματερής, κέντρου περισυλλογής-διαλογής και ενδιάμεσης ζώνης-κράτος μαξιλάρι (buffer zone-state), προκειμένου μεσήλικες του ευρωπαϊκού κέντρου να πίνουν τον καφέ τους ανέμελα στις Κάτω Χώρες και στο Ρήνο ή να κάνουν σκι στα Σαλέ των Άλπεων.
-----
(*) Ήδη από την περίοδο Παπανδρέου, για όσες και όσους θυμούνται, το κλίμα ήταν εξαιρετικά - και «ανεξήγητα» - αρνητικό και επιθετικό απέναντι στην Ελλάδα. Τον δε Σαμαρά, ο οποίος ακολούθησε την - φιλο/ευρωγερμανική - τακτική του υπάκουου και καλού παιδιού (σκύψτε το κεφάλι, βουλώστε το και μη μιλάτε), τον έφτυσαν κανονικότατα εγκαταλείποντας τον, ήδη από το φθινόπωρο του 2014. Προφανώς και ο Τσίπρας ήταν πιο χρήσιμος για να προχωρήσει το επόμενο μνημόνιο και το προσφυγικό-μεταναστευτικό, καθώς η Γερμανία προϋπολογίζει τα μεγέθη και τους αριθμούς ανθρώπων που χρειάζεται να εισάγει προκειμένου να καλύψει τις δημογραφικές της ανάγκες. Ήδη από τις αρχές του καλοκαιριού διαβάζαμε άρθρα π.χ. στον Guardian ή στην D.W που έλεγαν πως η Γερμανία «αναμένεται» να υποδεχθεί περίπου 800.000 με ένα εκατομμύριο ανθρώπους. Απλά το όλον πράγμα, οι εξελίξεις - και κυρίως οι δημοσκοπήσεις - ξέφυγαν και όλοι άρχισαν να τρέχουν (θυμηθείτε πως μέχρι τον Οκτώβριο-Νοέμβριο δεν υπήρχε ιδιαίτερος αρνητισμός, προβληματισμός ή/και ανησυχία για το μεταναστευτικό-προσφυγικό ζήτημα. Μετά τον Νοέμβριο, την επίθεση στο Παρίσι, την πίεση που δέχθηκε η Μέρκελ στο εσωτερικό της, την Κολωνία κ.λπ, άρχισε να αλλάζει το κλίμα).- Και επειδή οι νομισματολόγοι θυμήθηκαν τάχα τη «γεωπολιτική». Δεν υπάρχει γεωπολιτική προσέγγιση που να ισχυρίζεται πως το νόμισμα μπορεί να υπερβεί τη γεωγραφία (τη δημογραφία, πολιτικές και πολιτισμικές διαστάσεις κ.λπ). Αυτά είναι δόγματα του φιλελεύθερου θεσμοκεντρισμού - και οικονομισμού -, οι οπαδοί του οποίου, τάχα θυμήθηκαν και επικαλούνται το «γεωπολιτικό» επιχείρημα περί νομίσματος, επειδή διαπιστώνουν πως καταρρέουν τα δόγματα τους, οι καταστάσεις παίρνουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις και βρίσκονται υπό καθεστώς πανικού.
III
Μου προξενεί εντύπωση που ορισμένοι ξύπνησαν, τώρα, με το προσφυγικό-μεταναστευτικό. Και ιδιαίτερα ορισμένοι οικονομιστές που μας έλεγαν εφαρμόστε τα συμπεφωνημένα γιατί «θα κοπεί η χρηματοδότηση, η δόση» ή «θα μας πετάξουν έξω από το ευρώ». Τώρα, οι ίδιοι λένε, εφαρμόστε τα συμπεφωνημένα γιατί... Και πάντα τα ίδια θα λένε γιατί δεν έχουν τίποτα άλλο να πουν (εν τω μεταξύ η Ε.Ε χρώσταγε - ίσως χρωστάει ακόμα - χρήματα στην Ελλάδα που σχετίζονται με τη διαχείριση της μεταναστευτικής-προσφυγικής κρίσης).Όταν άρχισα να αναδεικνύω το ζήτημα, δεν το έκανα επειδή ήμουν εναντίον των ανθρώπων αυτών (όπως νομίζουν διάφοροι κινητρολογοι), αλλά επειδή ήταν φανερό ποια θα είναι η εξέλιξη του (και προς τα που οδηγούσε η εργαλειοποίηση του). Πριν ακόμα από το περασμένο καλοκαίρι, όταν είχαν ξεχαστεί τόσο η Λιβύη και εν πολλοίς και η Συρία, ορισμένοι παρατηρούσαμε τα μεγέθη των ανθρώπων που συγκεντρώνονταν στα νοτιο-ανατολικά σύνορα της Τουρκίας. Η Τουρκία βέβαια, όπως και οποιαδήποτε άλλη χώρα, δεν έκανε ανθρωπισμό, συγκέντρωνε ηθικό και διπλωματικό κεφάλαιο το οποίο θα χρησιμοποιούσε ως μοχλό άσκησης πίεσης. Έτσι αποφάσισα να κάνω τον Ιούλιο παρουσίαση το βιβλίο της Kelly M. Greenhill ''Weapons of Mass Migration. Forced Displacement, Coercion, and Foreign Policy'' (Forced Displacement as an Instrument of Coercion). Όταν ασχολήθηκα ξανά με το ζήτημα, ήδη από τις πρώτες μέρες του Αυγούστου - πριν κορυφωθούν οι ροές -, ορισμένοι μας μίλαγαν για την «οικονομία» και άλλοι μας έλεγαν «τι σας πειράζει, θα φύγουν».
Οι άνθρωποι που καλοπροαίρετα ισχυρίζονταν το τελευταίο, νόμιζαν ότι η Ε.Ε αποτελεί φορέα κοινής βούλησης. Η Ε.Ε, όμως - και αυτό αποτελεί μια κριτική καθόλα θεμιτή και ας μην αρέσει -, έχει αποδειχθεί κατ'επανάληψη ανεπαρκής και ανίκανη να συνθέσει τα εθνικά συμφέροντα των χωρών σε κάτι το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί «κοινό ευρωπαικό συμφέρον». Το ΝΑΤΟ, αυτή την περίοδο, γίνεται προσπάθεια να μεταβληθεί σε εργαλείο-όργανο της Πολωνίας (για τη Ρωσία) και της Τουρκίας (για τη Συρία), με την πρώτη να εκβιάζει τη Γερμανία, η οποία με τη σειρά της - πέρα από το ότι έχει εκβιάσει κατ'επανάληψη την Ελλάδα να - εκβιάζει ή παρέχει «διαβεβαιώσεις» σε άλλες χώρες (όπως η Π.Γ.Δ.Μ και η Σερβία) ενώ παράλληλα Σουηδία, Δανία και Βέλγιο επαναφέρουν συνοριακούς ελέγχους κ.λπ. Η δε Γαλλία, βρίσκεται στο απυρόβλητο εδώ και μήνες (θα δεχθεί λέει 30.000 ανθρώπους σε δύο χρόνια!). Αυτή είναι η εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντελώς επιγραμματικά.
Δυστυχώς, θα φανεί πως η «οικονομία» αποτελεί νανο-ζήτημα, δηλαδή ένα ζήτημα σημαντικότητας και επιπέδου νάνου, σε σχέση με το προσφυγικό-μεταναστευτικό.
IV
Η μετανάστευση δεν επιλύει το δημογραφικό (ούτε σχετιζόμενα με αυτό θέματα, ορισμένα μονάχα από τα οποία είναι το ασφαλιστικό και η γήρανση), απλά μεταθέτει το πρόβλημα για το μέλλον.Όσο και να αυξήσουν τους φόρους, όσο και να αναβάλουν τις συνταξιοδοτήσεις, όσο και να ωθήσουν όλο και περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας (παρέχοντας τους κίνητρα), όσο και να υποκαταστήσουν τα εργαζόμενα ανδρόγυνα, τις γυναίκες-εργαζόμενες και τα -μη- παιδιά των προηγούμενων, με εισαγόμενα ανδρόγυνα, με εισαγόμενες γυναίκες-μητέρες και εισαγόμενα παιδιά, δεν πρόκειται να υπερβούν τις οικονομικές επιπτώσεις των δραματικών δημογραφικών αλλαγών.
Οι φθίνουσες σε ενεργό «πληθυσμό» και «εργατικό δυναμικό» ευρωπαϊκές κοινωνίες, που θέλουν να ανανεώσουν το «ανθρώπινο δυναμικό» τους, θα πρέπει να θυσιάσουν ένα μέρος της καλοζωίας τους, έτσι όπως την αντιλαμβάνονται σήμερα, προκειμένου να κάνουν παιδιά (α - β), τουλάχιστον - και σε αυτό το σημείο ειρωνεύομαι - μέχρι η ιδεολογία του «μετα-ανθρωπισμού» και της «υπέρβασης της ύλης»να έχει πρακτικά αποτελέσματα για τον τρόπο αναπαραγωγής των κοινωνιών. Μέχρι στιγμής δεν έχει. Απλά εισάγουν ανθρώπους. Και μαζί με τους ανθρώπους εισάγουν και τις ιδέες τους. Βέβαια ορισμένοι βαυκαλίζονται πως θα τους «εξευρωπαΐσουν» προκείμενου να ενσωματωθούν ομαλά στην «κοινωνία» (δηλαδή στην παραγωγή). Για να επιτευχθεί ο προσανατολισμός και η ενσωμάτωση στην «παραγωγή» πρέπει η «εργασία», δηλαδή οι άνθρωποι, να κλεισθούν αεροστεγώς σε ένα ιδεολογικό οικοδόμημα από το οποίο δεν επιτρέπεται καμία διαρροή. Το ιδεολογικό αυτό οικοδόμημα τιτλοφορείται συνήθως υπό συνθήματα όπως «εξευρωπαϊσμός» ή/και «δυτικές αξίες» (συνθήματα που μικρή σχέση έχουν με την πραγματική ιστορική εξέλιξη των λαών, των κοινωνιών και των εθνών της ευρωπαϊκής ηπείρου). Τα έχω εξετάσει αυτά στην ετικέτα δημογραφία.
Ορισμένες κοινωνίες - μάλλον - θα καταστραφούν ή θα φτάσουν στα πρόθυρα μιας τέτοιας εξέλιξης, ενώ κάποιες άλλες θα καταπιούν και θα ποδοπατήσουν τις ελίτ τους (μαζί με το κομματικό και μηντιακό σύστημα).
-----
Η μέση ηλικία στις 19 χώρες που είναι μέλη της Ευρωζώνης είναι πάνω από 41,0 έτη, ενώ η μέση ηλικία σε ολόκληρο τον υπόλοιπο πλανήτη - συμπεριλαμβανομένων και ανεπτυγμένων χωρών - είναι κάτω από τα 28,0 έτη (αποτύπωση σε χάρτη σε επόμενο σχολιασμό). Εάν δε αφαιρέσουμε την Ιρλανδία και την Κύπρο, η μέση ηλικία στις χώρες της Ευρωζώνης ανεβαίνει στα 42,2 έτη. Έχουμε να κάνουμε με τη γεροντοκρατία της ανθρωπότητας, την ιδεολογία και τον τρόπο αναπαραγώγης της.