Ελληνική Πολιτική Παιδεία, μέρος β´.

Ακόμη και τα εμπειρικά στατιστικά στοιχεία, παρ' όλο που η οικονομική επιστήμη και η στατιστική δεν ανανέωσαν τις κατηγορίες μέτρησης, καταγράφουν εδώ και δεκαετίες τους μεγάλους εποχικού τύπου μετασχηματισμούς. Τη νέα μεγάλη διαίρεση του κόσμου.

Παρατηρείται ότι όλο και περισσότερο στην πρώτη κατηγορία χωρών τοποθετούνται αυτές που παράγουν ιδέες, γνώσεις, νοήματα, σύμβολα, άυλα αγαθά, πολιτισμό. Πρωταγωνιστές σ' αυτήν την κατηγορία των χωρών καταγράφονται οι Η.Π.Α, ακολουθεί η Ευρώπη και κάνουν απόπειρες, σε ορισμένους τομείς, μερικές χώρες του Νότου. Στην δεύτερη κατηγορία χωρών τοποθετούνται αυτές που παράγουν υλικά αγαθά, τα κλασσικά βιομηχανικά προϊόντα. Οι πρώην ανατολικές χώρες και οι χώρες της Ανατολικής και Νότιας Ασίας αναλαμβάνουν τον εκτελεστικό και χειρωνακτικό ρόλο στη νέα κατανομή και κατηγοριοποίηση του πλανήτη. Στην τρίτη θέση κατατάσσονται οι χώρες που παράγουν πρώτες ύλες. Στην πλειοψηφία τους είναι οι χώρες του Νότου του πρώην Τρίτου Κόσμου.

Οι μετασχηματισμοί είναι τεράστιοι και απαιτούν νέες απαντήσεις από τις διευθύνουσες ομάδες των χωρών... Αν κρίνει κανείς από τις επιλογές για τη δημιουργία χρυσωρυχείων στη Θράκη [πρόσφατα και στη Χαλκιδική], την απόπειρα δημιουργίας λιγνιτωρυχείου σε ένα από τα ωραιότερα φυσικά και ιστορικά τοπία της Μεσογείου, την Κορώνη τότε διακρίνει έναν σχεδιασμό για την τοποθέτηση της χώρας στην τρίτη κατηγορία των χωρών, ως χώρα παραγωγής πρώτων υλών...

Τα εγχώρια στρατόπεδα, τόσο αυτό της δαιμονοποίησης της παγκοσμιοποίησης ή της ξενοφοβίας όσο και αυτό της λατρείας ή της ξενομανίας και του επαρχιωτισμού, αποτελούν όψεις του ίδιου νομίσματος και έχουν την ίδια κατάληξη.

Η Ελλάδα να υφίσταται παθητικά την παγκοσμιοποίηση, να παγκοσμιοποιείται παρά να παγκοσμιοποιεί, δείχνοντας έναν άλλο οικουμενικό δρόμο, των λαών, των πολιτισμών, των δικαιωμάτων. Τόσο η στάση της άρνησης, πολλές φορές φονταμενταλιστικής, όσο και αυτή της αγοραίας λατρείας, επίσης φονταμενταλιστικού και απλοϊκού τύπου, στερούνται αναλύσεων, προέκτασης, σχεδίου, στόχων. Αν αυτό συνέβαινε στην Αφρική, την Αμερική θα ήταν κατανοητό και ερμηνεύσιμο. Όταν όμως δεν έχεις συνείδηση ότι ως έθνος, ως παιδεία, γλώσσα, τέχνες, επιστήμες, θέατρο, πολιτική, αρχιτεκτονική, πολιτισμό έχεις παγκοσμιοποιήσει τον κόσμο. Όταν πολύ περισσότερο αγνοείς ότι ο κόσμος όχι μόνο ζει και δημιουργεί από τη δική σου μεγάλη κληρονομιά αλλά και επιστρέφει σε αυτήν όταν κυοφορεί μια νέα αναγέννηση, τότε η περίπτωση σου εκφράζει μια μεγάλη παθολογία.

Προσωπικά συναντήθηκα με τις αναδεικνυόμενες ηγεσίες πολλών αγωνιζόμενων για την ελευθερία τους λαών της Αφρικής, της Νότιας Αμερικής, της Ασίας. Σε καμμία όμως δεν διέκρινα την άγνοια της δικής τους ιστορίας, του δικού τους πολιτισμού, που διέκρινα στις ελλαδικές ελίτ, ελίτ τρόπος του λέγειν. Παραγωγοί αυτής της άγνοιας και της αμάθειας είναι οι κυρίαρχες μετά τη μεταπολίτευση ιδεολογικές αποκρυσταλλώσεις. Κάνοντας τους τελικούς απολογισμούς της μεταπολίτευσης προκύπτει ότι ο σταλινισμός, η παλαιά και νέα «εθνικοφροσύνη», ο νεοφιλελευθερισμός, ο ψευτοεκσυγχρονισμός αποτέλεσαν σκοταδιστικά μορφώματα που αλλοίωσαν και μείωσαν την εθνική αυτογνωσία, αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση και δημιουργικότητα των Ελλήνων. Ήταν παραμορφωτικά, ξένα τόσο ως προς την αυτοχθονία όσο και ως προς τον κοσμοπολιτισμό μας. Αλλού έχουμε ερμηνεύσει τα αίτια της κυριαρχίας αυτών των ψεύτικων συνειδήσεων.

Στις σημερινές συνθήκες απαιτείται μια υψηλή παιδεία των εθνικών συστημάτων και των εθνικών ελίτ που θα επιτρέπει κάθε χώρα να ταξιδεύει στους ωκεανούς ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Όπως ξέρουν να ταξιδεύουν οι έλληνες ναυτικοί. Έχοντας μια ανεπτυγμένη αίσθηση του ορίζοντα της αναχώρησης και της επιστροφής. Ξέρουν πολύ καλά, αποδείχθηκαν σε αυτό παγκόσμιοι πρωταγωνιστές, να συνδέουν το τοπικό με το παγκόσμιο, τον παντόπο, τις Οινούσες και τους ωκεανούς.

Η πραγματικότητα δείχνει ότι η σκέψη και η παιδεία των δικών μας ελίτ σε σχέση με αυτές τις αναδιαρθρώσεις του παγκοσμίου συστήματος και του συστήματος Ελλάδα είναι πολύ χαμηλή. Ακόμη και αυτοί οι παγκόσμιοι μάστορες, οι ναυτικοί, αρκετοί είναι και ποιητές, οφείλουν να επεξεργαστούν νέες στρατηγικές αν δεν θέλουν να χάσουν την πρωτοκαθεδρία.

Οι διευθύνουσες ομάδες μιας χώρας οφείλουν περιοδικά, κάθε εικοσαετία περίπου, να επανεπεξεργάζονται τις στρατηγικές της κινήσεις τους στο παγκόσμιο σύστημα, ως εθνικά συστήματα. Σε περίοδο όμως ιστορικού τύπου ανατροπών και αλλαγών που θα καθορίσουν την εξέλιξη του πλανήτη για εκατονταετίεςτα ερωτήματα και οι απαντήσεις των διευθυνουσών ομάδων οφείλουν να κινούνται σε ανάλογο επίπεδο.

Μια ιστορικού τύπου περίοδος μεγάλων μεταβάσεων που έκρινε την πορεία του ελληνισμού για αιώνες ήταν αυτή των αρχών της προηγούμενης χιλιετίας. Ο ελληνικός χώρος αντιμετώπιζε από τα δυτικά διαδικασίες εμπορικής, οικονομικής, αποικιακής αλλά και ληστρικής συσσώρευσης (iκαι ii). Η υψηλότερη στιγμή της τελευταίας ήταν η ληστεία της Κωνσταντινούπολης το 1204... Από τα ανατολικά η επιδρομή του σουλτανικού τουρκικού ισλάμ...

Η αναζήτηση άλλοθι επεκτείνεται προς την πολιτική στο σύνολο της, προς την πολιτική κοινωνία όπως λέγεται. Η ερμηνεία αυτή διαχωρίζει και αθωώνει την καλή κοινωνία πολιτών και καταδικάζει τους κακούς πολιτικούς, την κακή πολιτική κοινωνία.

Το ζήτημα των σχέσεων πολιτών και ηγεσίας λύθηκε από τα αρχαία χρόνια. «Το της πόλεως όλης ήθος ομοιούται τοις άρχουσιν», έλεγε ο Ισοκράτης σε μια περίοδο μετάβασης του Ελληνισμού προς την Αναγέννηση και την οικουμενικότητα του στην οποία συνέβαλε καθοριστικά (μια σοφή κυβέρνηση της χώρας θα εισήγαγε τον Ισοκράτη στα σχολεία).

Είναι όμως χαρακτηριστικά τόσο για τους Πολίτες όσο και τους Άρχοντες αυτά που συνάντησα στον Διόδωρο τον Σικελιώτη. Πρόκειται για λόγια που ακούστηκαν στην Αθήνα και την Συρακούσα στους κλασικούς χρόνους. Το πρώτο απόσπασμα μας παραπέμπει στους σημερινούς ενόχους, ακούστηκε με τον εξής τρόπο στην Αγορά των Αθηνών. «Τολμάς να ζεις ν' αντικρίζεις το φως του ήλιου και να έρχεσαι στην Αγορά Ζωντανό μνημείο ντροπής και όνειδος της Πατρίδας». Το δεύτερο ακούστηκε στην Συρακούσα και αφορά τον Λαό. «Αλλά (το πλήθος) είχε διαφθαρεί με δωροδοκίες εναντίον του κι έτσι είχε στερηθεί την ελευθερία της έκφρασης της γνώμης του εναντίον του κακού».

Σταδιακή κατανάλωση μιας ιστορικής πολιτικής προσόδου ώστε να εξασφαλίζεται η πολιτική νομιμοποίηση και συντήρησή στην εξουσία. Παράλληλα κατοχή του κράτους, ιδιοποίηση, τιμαριοποίηση των δημοσίων εσόδων και των Ευρωπαϊκών Κονδυλίων. Η διακυβέρνηση δηλαδή ως πολιτική και οικονομική κατανάλωση και όχι ως πολιτική και οικονομική παραγωγή. Κοινώς το άρμεγμα της αγελάδας, η Ελλαδοφαγία... Όταν τα ανώτερα στελέχη γίνονται υπουργοί, τα μεσαία υφυπουργοί, γραμματείς, τότε είναι επόμενο τα μέλη να θέλουν να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι. Είναι οι πολιτικές ηγεσίες που διαμορφώνουν το παράδειγμα ή το αντιπαράδειγμα...

Αυτή όμως η προσέγγιση είναι ημιτελής, δημιουργεί ηθικά και πολιτικά περιθώρια για άλλοθι και ανακυκλώνει την παρακμή.

Το θέμα προς συζήτηση σήμερα, μετά το τέλος του κύκλου είναι γιατί οι αδυναμίες της πολιτικής κοινωνίας, των κομμάτων, όλων των κομμάτων, του κράτους επέδρασαν αρνητικά στην μεταπολιτευτική πρόκληση δημιουργίας, οικοδόμησης μιας αυτόνομης κοινωνίας Πολιτών. Γιατί αυτή κατέληξε σε μια κοινωνία κρατιτών, οπαδών, δωροδοκηθέντων; Τα αίτια της κρίσης βρίσκονται στην μεταπολιτευτική αποτυχία συγκρότησης τόσο μιας πολιτικής κοινωνίας, όσο και μιας κοινωνίας Πολιτών. Αυτό καθόρισε ένα υψηλό επίπεδο εθνικής, κοινωνικής, δημόσιας ανευθυνότητας στο πρώτο πεδίο και ένα υψηλό επίπεδο ανοχής και συμμετοχής σε μια καταστρεπτική για τη χώρα διαδρομή στο δεύτερο.

Στις ώριμες δημοκρατίες, η κοινωνία Πολιτών είναι το πρόπλασμα της μελλοντικής Πολιτικής Κοινωνίας. Αναδεικνύεται σταδιακά σε Πολιτική Κοινωνία, αναπτύσσει υγιή αντισώματα, όταν η προηγούμενη πολιτική κοινωνία εκφυλίζεται, αποτυγχάνει. Είναι αυτή η διαλεκτική που απουσίασε, έλειψε, ελέγχθηκε στη χώρα. Γι' αυτό η χώρα δεν έχει αυθεντικές αντιπολιτεύσεις αλλά προκατασκευασμένες.

Μια υπαρκτή, ζωντανή, ισχυρή κοινωνία Πολιτών θα λειτουργούσε αποτρεπτικά στην προαναγγελθείσα πολλές φορές επερχόμενη καταστροφή. Γεννώντας κινήματα ενός άλλου τρόπου Διακυβέρνησης, ενισχύοντας τις δυνάμεις της Πολιτική κοινωνίας που αγωνίζονταν γι' αυτό, κινήματα για μια ποιοτική και έντιμη διαχείριση Πόρων και των δημοσίων εξόδων. Ένα Ποιοτικό αναπτυξιακό πρότυπο. Κινήματα για την ελεύθερη πληροφόρηση και την Δημοκρατία, κινήματα αντιδιαφθοράς.

Όμως η Κοινωνία Πολιτών ήταν ατροφική, αδύνατη και εύκολα χειραγωγούμενη. Επικεντρώθηκε, αποπροσανατολίστηκε στα επουσιώδη και όχι στα καίρια. Έγινε σταδιακά πλήθος, όπως γράφει ο Διόδωρος. Το πρώτο χτύπημα στην μεταπολιτευτική απόπειρα συγκρότησης της Κοινωνίας Πολιτών έδωσαν οι δεξιοαριστερές κομματοκρατίες. Αυτές δολοφόνησαν και τις εσωτερικές αντιπολιτεύσεις τους. Το τελικό χτύπημα όμως το έδωσε η τηλεκρατία... Αυτή καθόρισε και ευτέλισε τη δημόσια ημερησία διάταξη. Η ύπαρξη μιας ώριμης και ισχυρής κοινωνίας πολιτών την κρίσιμη περίοδο 2008-2010 θα μπορούσε να διαμορφώσει, να επιβάλλει λύσεις για την έξοδο από την κρίση, χαρακτηριζόμενες από υψηλή εθνική, κοινωνική συνοχή ως απόρροια ενός ανάλογου αισθήματος ευθύνης. Αυτός όμως ο χώρος δεν υπήρξε. Όπως δεν υπήρξαν, πέρα από το παρηκμασμένο και ένοχο κομματικό τοπίο, ελίτ. Το κενό αυτό κάλυψαν η ανευθυνότητα, η ανικανότητα, ο πρωτογονισμός και ο τυχοδιωκτισμός των αντιδράσεων σε όλα τα επίπεδα. Πρόσφορο πεδίο εξωθεσμικών και εξωελλαδικών πολιτικών αποσταθεροποίησης μιας ακέφαλης και επομένως απροστάτευτης χώρας...

Η προβληματική μας λοιπόν πρέπει να επικεντρωθεί στο γιατί δεν συγκροτήθηκε στη χώρα μια αυτόνομη κοινωνία πολιτών. Όπως και γιατί δεν δημιουργούνται μορφωτικά, κοινωνικά κινήματα διαρκείας, μετασχηματισμού και οικοδόμησης. Η έξοδος δεν βρίσκεται στην υπεράσπιση και την αυτοαθώωση του καλού λαού γιατί καλός, σοφός και αυτοκαθοριζόμενος δεν αποδείχθηκε. Όταν μάλιστα η ιστορία, η γεωγραφία, η πραγματική οικονομία αλλά και εμμονωμένα έστω πρόσωπα της πολιτικής του έστελναν πολύ φιλόδοξα μηνύματα αλλά και πολλές προειδοποιήσεις για το επερχόμενο κακό...

Μια ιστορικού τύπου ελπίδα για την συγκρότηση μιας αυτόνομης από το κράτος, τα κόμματα, τους εξωελλαδικούς μηχανισμούς, τα Λόμπυ, την τηλεκρατία, Κοινωνίας Πολιτών είναι ο λαός του διαδικτύου. Αν υπήρχε ως υποκείμενο από την αρχή της δεκαετίας του 2000 η εξέλιξη της χώρας θα ήταν διαφορετική. Αυτός όμως ο λαός από εικονικός πρέπει να έχει την ικανότητα να γίνεται υπαρκτός, ζωντανός, ποιοτικά κινηματικός και να καλλιεργεί την Πολιτική ως Παιδεία, την πληροφόρηση ως γνώση. Διαφορετικά θα γίνει φολκλορ και θα εξαφανιστεί.

Η χειρότερη έκφραση του πνευματικού ακρωτηριασμού, της διανοητικής αδυναμίας και του ηθικού εκφυλισμού δεν είναι η αναζήτηση άλλοθι, η πολιτική απροθυμία της πολιτικής και των πολιτών να παραδειγματισθούν από την ιστορικού τύπου ήττα. Από το Πάθημα-Μάθημα, από το Πάθει-Μάθος του Αισχύλου. Είναι ότι προτείνουν τα ίδια πρότυπα, τα ίδια υποκείμενα, τα ίδια περιεχόμενα, τις ίδιες μορφές της πολιτικής που διαχειρίσθηκε τον μεταπολιτευτικό κύκλο. Τις σπασμένες λέξεις του Σεφέρη. Εκεί που επικεντρώνονται οι βαθύτεροι λόγοι της αποτυχίας. Η σύγχρονη κοινωνία δεν θα βρει μια προέκταση προς ένα δημιουργικό μέλλον αν δεν απελευθερωθεί, δεν θεραπευθεί από εκείνο το είδος της Πολιτικής που είναι ξένο, ψεύτικο, Αλλότριο, χωριστό από το κοινωνικό και το εθνικό γίγνεσθαι. Ένα είδος πολιτικής ευλογιάς, αρρώστιας που διαβρώνει, αποσυνθέτει το εθνικό και κοινωνικό σώμα...

Τόσο οι δεξιές όσο και οι αριστερές εκδοχές της πολιτικής δεν ήξεραν, ουσιαστικά, ούτε την πόλη ούτε την ύπαιθρο. Ούτε το εργοστάσιο ούτε το χωράφι. Ούτε το σχολείο ούτε την εργασία. Ούτε το Αιγαίο ούτε το Πατριαρχείο. Ούτε το τοπικό ούτε το παγκόσμιο. Ούτε το πατριωτικό ούτε το διεθνιστικό. Είχαν μια σχέση αλλότρια και αλλοτριωτική με το κοινωνικό, το παραγωγικό και το εθνικό γίγνεσθαι. Τα κείμενα αντιπροσωπεύουν το αίτημα της αυτοδιαμόρφωσης, της αυτογνωσίας, της οικοδόμησης μιας αυτόχθονης θεωρίας και πολιτικής σκέψης. Αυτής που σου επιτρέπει να έχεις μια αυθεντική, μετοχική σχέση με το κοινωνικό, το εθνικό γίγνεσθαι, τον τόπο σου αλλά και την οικουμένη... το φαινόμενο του μορφωτικού, διανοητικού, του πολιτικού επαρχιωτισμού ερημοποίησε τη σφαίρα των ιδεών και παραμόρφωσε αυτόν τον ιστορικό τόπο.

Όταν χιλιάδες Έλληνες, ιδιαίτερα οι νέες γενιές ανακάλυπταν μέσω του διαδικτύου -όχι του ελεγχόμενου τύπου και της τηλεόρασης- ένα απόσπασμα της ομιλίας του '96 όπου τους προειδοποιούσα για το τι θα συμβεί το 2010 αναφώνησαν Προφητεία. Η αδύνατη, ανύπαρκτη ουσιαστικά πολιτική τους παιδεία, δεν τους επέτρεπε να κατανοούν, να γνωρίζουν τη δύναμη της Πολιτικής, την πολιτική ως πρόλογο. Την ικανότητα να βασιλεύει των άλλων τεχνών. Μια ολόκληρη εθνική παράδοση που θεωρεί την πολιτική ως ανώτερη τέχνη, τους είναι άγνωστη. Ούτε το εκπαιδευτικό σύστημα, ούτε τα πολιτικά κόμματα τους δίδαξαν αυτές τις ιδιότητες της αληθινής πολιτικής.

Ότι η πολιτική είναι το ανώτερο πεδίο εξευγενισμού και ηθικής ανάτασης του ανθρώπου. Ότι χωρίς αυτήν οι κοινωνίες οπισθοδρομούν και εκβαρβαρίζονται, γελοιοποιούνται. Ότι η πολιτική αντιπροσωπεύει ένα ανθρωπολογικό άλμα, τη μετάβαση από το ζώον, στο πολιτικό ζώον. Ότι είναι συνώνυμη του ανθρωπισμού, της παιδείας, της αρετής, της ηθικής, της αγάπης προς την Πόλη και του ανθρώπους. «Δεν γεννήθηκα για να μισώ μαζί με άλλους αλλά για να αγαπώ μαζί με άλλους», «Ου τοι συνέχθειν, αλλά συμφιλείν έφυν» λέει ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη του.

Στα μάτια τους η πολιτική ήταν ό,τι πιο ευτελές, ό,τι πιο ψεύτικο υπάρχει. Αντιπροσωπεύει την ελαφρότητα αντί τη σοβαρότητα. Άνδρες και γυναίκες που μεταλλάσσονται αντί να είναι σταθεροί σε αξίες και ιδανικά. Αγωνιώδης τακτικισμός, ελιγμοί και μεταλλάξεις για την προσωπική εξουσία αντί την δέσμευση σε μια πολιτική στρατηγική. Γιατί στη μεταπολίτευση δεξιοί και αριστεροί διάβολοι, το αιείν αριστεύειν το έκαναν αιείν κακιστεύει.

Έτσι οι νέοι άνθρωποι ενσωματώνονταν, νεκροποιούνταν στα γρανάζια της κακιστοκρατίας ή αναζητούσαν ευτυχία σε εφήμερες, ανόητες περιπλανήσεις. Η ασκητική της Πόλης ως πηγή χαράς, ευτυχίας, ευδαιμονίας, πάθους, έρωτα, σχέσης, θέασης, αγαλλίασης, τέχνης, αισθητικής που χαρακτήριζε τους παππούδες τους -η Ελληνική αντίληψη του ανθρώπου- τους ήταν άγνωστη. Άρχισαν, χωρίς στέρεη πνευματική συγκρότηση, να ψάχνουν την ευτυχία στο εφήμερο, στον Μπάτμαν [πρόσφατα είχαμε και νέου τύπου ευτράπελα] ή στην πέτρινη, μάλλον μαρμάρινη κατά τον Βάιντα, υπόσταση του ανθρώπου. Τους στέρησαν την χαρά της Πολιτικής, της ζωής...

Οι νέες γενιές όντας έξω από την αυθεντική πολιτική δεν μπορούσαν να δουν στην επαλήθευση της ομιλίας του '96, την δικαίωση μιας αυτόχθονης πολιτικής θεωρίας και πολιτικής στρατηγικής. Την εκπλήρωση δηλαδή μιας από τις λειτουργίες, τους ρόλους της πολιτικής ως τέχνης και επιστήμης. Την ικανότητα της να προβλέπει.

Στην πολιτική, όπως και στην Ιπποκράτεια Ιατρική, έχουμε τα στάδια, τις διαδικασίες της πρόγνωσης, της διάγνωσης. Τα συμπτώματα της κλιμακούμενης αρρώστιας, της πολιτικής ευλογιάς, της καρκινοποίησης που κατέληξε σε τερατογονία, ήταν ορατά καιρό πριν... Λίγες φορές συναντά κανείς τέτοια ακρίβεια, τόσες δικαιώσεις στις προγνώσεις.

Ο προγνωστικός ρόλος της πολιτικής, της αληθινής πολιτικής, είναι να προλαβαίνει, να αποτρέπει μιαν αρνητική εξέλιξη, να τροφοδοτεί μια θετική, να προβλέπει το μέλλον. Στη μέθοδος αυτή αναφέρεται ο Θουκυδίδης... Πρέπει να ομολογήσω ότι εκείνη τη περίοδο οι δικές μου γνώσεις του Θουκυδίδηήταν επιφανειακές. Το σημειώνω για να αποφύγουμε την επανάληψη κενών δογματισμών. Ο Θουκυδίδης, όπως και ο Μάρξ, ήταν σκεπτόμενοι άνθρωποι όπως πρέπει να είμαστε και εμείς. Αυτό που οφείλει να γεννά, να παράγει η πόλη, η Δημοκρατία, η Εκκλησία, είναι σκεπτόμενους ανθρώπους.

Καλύτερα να έχεις, να αναζητάς μια ανώτερη θέαση παρά να είσαι πεθαμένος πριν πεθάνεις, δούλος παρά ελεύθερος, με μόνη θέαση τη καρέκλα.

Ένα από τα θεμελιώδη μαθήματα της ιστορίας και της πολιτικής επιστήμης είναι ότι η ιστορία ξανά ξεκινά από τις ιδέες και τις δυνάμεις, τα πρόσωπα που δικαιώθηκαν στη διαδρομή ενός ιστορικού κύκλου. Είναι αυτή η διαλεκτική που καθορίζει, ονομάζει το τι, το οποίο είναι το νέο στη πολιτική. Το νέο δεν έρχεται από το πουθενά, από αόρατους μηχανισμούς, ούτε ως ξαφνικός προσκεκλημένος ούτε ως ανακύκλωση του παλιού, όπως γίνεται τους τελευταίους καιρούς στην χώρα. Η κοινωνία μας μετά από τις συνεχείς χειραγωγήσεις έχει μεγάλη ανάγκη να διδαχθεί το τι είναι πολιτικά νέο, ώστε να μην χειραγωγηθεί εκ νέου. Από το 1990 επί μια εικοσαετία, παρουσίαζαν τηλεοπτικά ό,τι πιο παλιό υπήρχε, ως νεο. Έπρεπε να έρθουν οι κατακλυσμοί για να κατανοήσει ο λαός τους διαδοχικούς εμπαιγμούς.

Το νέο ως ιδέες, ως πράξη, ως ήθος γεννιέται μέσα από τις συγκρούσεις, τις αντιπαραθέσεις, τις δοκιμασίες, και αποδείξεις του παρελθόντος. Το Νέο αντιστέκεται, διαφωνεί, αντιπροτείνει, παραιτείται. Το Παλιό σιωπά, ταυτίζεται, υπερασπίζει, προπαγανδίζει την κατεστημένη πολιτική...

Αρχικά τα κείμενα αυτά και οι πολιτικές που αναδεικνύουν αντιμετώπισαν την εχθρότητα της δεξιάς και αριστερής κατηχητικής... Πεζοδρομιακού τύπου τις περισσότερες φορές. Αυτή την αντιμετώπιση είχε η συνομιλία μου με τα συνδικάτα, την οικονομία, τους θεσμούς, την πόλη, την ύπαιθρο, τα εθνικά, τον Διεθνισμό. Η άλλη περίοδος ήταν αυτή της παραχαρακτικής κλοπής, όχι για την εφαρμογή τους αλλά για την αυτοσυντήρηση καριερίστικών γραφειοκρατικών ομάδων. Ο Γκαίμπελς είχε επεξεργασθεί καλά αυτή τη μέθοδο. Μια άλλη μέθοδος αντιμετώπισης τους ήταν η ανάθεση σε πρόσωπα έκφρασης, ουσιαστικά κλοπής, παρόμοιων ιδεών, προτάσεων, συγγραφής βιβλίων ώστε να δημιουργούν σύγχυση και να αποδυναμώνουν το εγχείρημα μου, να διαχέουν, να υποκαθιστούν μια ταυτότητα. Στο Διόδωρο Σικελιώτη συνάντησα την εφαρμογή αυτής της μεθόδου στις Συρακούσες την περίοδο των Τυράννων. Όπως φαίνεται η αρρώστια είναι παλιά, όπως και οι ολιγαρχίες και οι μαφίες...

Πάντοτε πίστευα ότι οι αλλαγές, οι μετασχηματισμοί είναι προιόν ιστορικών διαδικασιών, διαρκείς κύκλοι γονιμοποιήσεων, κυοφοριών και αναγεννήσεων μικρών και μεγάλων. Οι αλλαγές δεν γίνονται διαμέσου της κατάληψης του κράτους, της εφόδου στο παλάτι -του παρκαρίσματος στην εγχώρια εκδοχή- ούτε διαμέσου διαρκών εκλογικών εφόδων... Μπορείς να είσαι σαράντα χρόνια υπουργός ή βουλευτής και να μην κάνεις τίποτα ή να κάνεις κακό, πολύ κακό. Όπως έκαναν. Όπως μπορείς να υπηρετείς την Πόλη, την Ελλάδα, χωρίς να κάθεσαι σε καρέκλες και χωρίς να πληρώνεσαι γι' αυτό...

Η διαρκής πολιτική, ολοκληρωτικού τύπου, πολιτική αντεκπαίδευση των Ελλήνων στην ψεύτικη συνείδηση, να αντικατασταθεί από την πολιτική εκπαίδευση στην αυθεντική, αυτόχθονη σκέψη και πολιτική. Ένα λεξιλόγιο αλήθειας και παρρησίας να αντικαταστήσει ένα λεξιλόγιο υποκρισίας και ψέματος. Η αντιεκπαίδευση της μεταπολίτευσης προκάλεσε αλλοιώσεις στην πολιτική συμπεριφορά των Ελλήνων και υψηλά επίπεδα ανευθυνότητας. Η κρίση όμως τροφοδοτεί μια ιστορικού επιπέδου είσοδο των νέων γενεών στην πολιτική σφαίρα. Νέοι άνθρωποι εμφανίζονται στο ιστορικό προσκήνιο ως νέοι πολιτικοί πρωταγωνιστές μιας νέας ελληνικής δημοκρατίας. Αυτή η στάση πρέπει να ενισχυθεί αντί να αποθαρρύνεται ή να ελέγχεται.

Η ιστορία δεν μπορεί να ξαναρχίσει με την ανακύκλωση κακών ιδεών και κακών προφητών και σωτήρων. Με τα ερείπια της. Σήμερα έχει να απαντήσει πλέον όχι στην ήττα αλλά στην κρίση, με τη σημασία που έχει αυτή η λέξη. Έχει να επιλέξει, να κρίνει δηλαδή τα νέα πνευματικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά και αισθητικά υλικά της ανόρθωσης της. Προϋπόθεση γι' αυτό ως λαός, ως πολίτης να εμπλουτίσεις, να ανακτήσεις τα πνευματικά σου εφόδια. Η ιστορία αλλά και η επιστημονική παράδοση διδάσκει ότι τα πολιτικά παραγωγικά κινήματα προϋποθέτουν τα μορφωτικά κινήματα...

Για να είμαστε περισσότερο πρακτικοί, είναι χρήσιμο ένα επίκαιρο παράδειγμα. Αν από τη δεκαετία του '80 οι πολίτες εκπαιδεύονταν για το ρόλο του χρηματιστικού κεφαλαίου δεν θα γίνονταν αιχμάλωτοι των Spreads ή δεν θα ήταν εκτεθειμένοι στους αόρατους κερδοσκοπικούς πυροβολισμούς των Spreads. Το νέο όπλο ενός νέου αόρατου, ληστρικού, ανώτερου αποικιοκρατικού πολέμου. Τότε όμως η δεξιά και η αριστερή κατήχηση τους κρατούσε τα μάτια κλειστά, τους υπνώτιζε με τα μυθικά κηρύγματα της, όπως η Κίρκη.

Οι συνθήκες για την πολιτική εκπαίδευση των Ελλήνων είναι περισσότερο ευνοικές από ότι το 1974. Γιατί τα πολλά -ισμόςπου σταμάτησαν τη σκέψη και κατέστησαν τους Έλληνες άφωνους, κατέρρευσαν. Η αντικατάσταση τους από τα -άκος, Μνημονιακός, Αντιμνημονιακός δεν έχει διάρκεια. Απλά θέλει να εποκρύψει ότι μνημονιακοί ήταν όλοι τους, δεξιοί και αριστεροί, κρατιστές και νεοφιλελέυθεροι εδώ και δεκαετίες. Η ψεύτικη συνείδηση, η χωριστή πολιτική κατέρρευσε αφού προκάλεσε ιστορικού τύπου καταστροφές και δεν είναι βιώσιμη, διάρκειας, η επαναπρόταση της. Η αμερικανική, η Σοβιετική, η ψευτοΕυρωπαϊκή ματιά της Ελλάδας ανήκει στο παρελθόν. Ως γνωστόν πάντοτε ο μιμητής παράγει εκφυλισμένες εκδοχές του προτύπου.

Μια ομάδα κειμένων απαντούν στην απελευθέρωση της σκέψης από τον μανιχαιστικό εγκλωβισμό, στο δίπολο της κακής αγοράς και του κακού κράτους, του καλού κράτους και της καλής αγοράς. Αυτός το τρόπος προσέγγισης, που ταλαιπώρησε και ταλαιπωρεί επί δεκαετίες τους πολίτες και τις οικονομικές δυνάμεις, κράτα στάσιμη τη σκέψη και τους διαχωρίζει σε λάτρεις, φανατικούς μάλιστα, του κράτους και της Αγοράς. Πάντοτε η φανατική λατρεία, όπως σε όλα τα επίπεδα της ζωής, κάνει πολύ κακό. Ιδιαίτερα όταν, όπως στην περίπτωση μας, συνεχίζουμε να έχουμε όχι Ιδιωτικό και Δημόσιο αλλά ένοχο Ιδιωτικοδημόσιο, όπως το ονόμασε ο Κωνσταντίνος Καραβίδας. Το Ιδιωτικοδημόσιο κυριαρχεί στις δομές της χώρας... Η θεολογικού τύπου υπεράσπιση και ηλιθιότητα, καταλήγει σε μια ανήθικη παρασιτική συμβίωση τους χωρίς να έχεις ουσιαστικά ούτε κράτος ούτε αγορά. Το ζητούμενο για τη χώρα είναι τόσο το κράτος όσο και η αγορά. Σε αυτά τα πεδία πρέπει να επικεντρωθούν μεγάλες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις ώστε να αποκτήσουμε και κράτος και αγορά. Τόσο όμως το κράτος όσο και η αγορά έχουν ανάγκη περιεχομένων, έξυπνων ιδεών. Αυτά απουσίασαν και γι' αυτό ηττήθηκαν και τα δύο.

Ως συνέχεια του ζητήματος του κράτους και της αγοράς... τίθεται το ζήτημα της εργασίας, της δημιουργικότητας, της απελευθέρωσης της... δισεκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως νέοι, ακόμη και στα κέντρα του συστήματος, αποχωρίζονται από αυτήν. Γίνονται άνεργοι ινδιάνοι των πόλεων. Η φανατική προσήλωση σε αυτό τον οπισθοδρομικό και απάνθρωπο δρόμο υπόσχεται ουσιαστικά την επιστροφή στον άνθρωπο κυνηγό ή στις ληστρικές ομάδες... Η ιστορία μας διδάσκει ότι όταν τα ζητήματα παραμένουν άλυτα, επιστρέφουν. Ακόμη και σήμερα όμως, δεξιά και αριστερά παραμένουν στην μεταπολιτευτική ακινησία ακαλλιέργητων κήπων, κήπων ξεραμένων αγκαθιών.

Η πολιτική δεν είχε μια επεξεργασμένη θεωρία για το ρόλο του χρηματιστικού κεφαλαίου. Αυτό ήταν το αμάρτημα της. Ιδιαίτερα η αριστερά φαίνεται δεν κατανόησε ούτε τα κείμενα του Μάρξ που αναφέρονταν σ' αυτό, πολύ περισσότερο όμως τα κείμενα του Rudolf Hilferding, με τον οποίο δεν τα πήγαινε καλά από παλιά. Το δεύτερο αμάρτημα της ήταν ότι δεν είχε επίσης μια ανάλυση για την εργασία και τη σχέση της με την γνώση. Αυτά αποτέλεσαν τα πεδία της ιστορικής της ήττας. Εργοδότες και συνδικάτα, δεξιά και αριστερά, έβλεπαν τους εργαζόμενους υφιστάμενους των μηχανών. Μετά, των ηλεκτρονικών μηχανών. Υποβάθμιζαν τον παράγοντα του ανθρώπου, του πνεύματος, της δημιουργικότητας του... Δημιουργοί ονομάζονταν οι βιοτέχνες στην κλασική Ελλάδα. Για πολλούς λόγους, ιδιαίτερα στη χώρα μας οι απελευθερωτικές για την εργασία και τον άνθρωπο ιδέες είναι εφαρμόσιμες. «Η επιστροφή του Ελληνικού Τρόπου»... Όταν άλλοι προτείνουν το τέλος της εργασίας, πρέπει να προτείνουμε την απελευθερωμένη και απελευθερωτική επιστροφή της.

Ολοκλήρωση μέρους β´

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική