.jpg)
28 | 10 | 3 μ.Κ ~ Year ΙΙΙ AQ | 2022
Μουσική Συνοδεία
Πρώτο Μέρος
Τέσσερα παλαιότερα επίκαιρα αποσπάσματα για το φαινόμενο της αντιστροφής στη σχέση κέντρου-περιφέρειας:
- Περίγραμμα ενός αναδυόμενου κόσμου.
- Μια διεθνοπολιτική ματιά στην πανδημική κρίση.
- Οδεύοντας από το 1800 στο 2025 ή από το ένα προς τα οκτώ δις.
- Δεκαπέντε θέσεις για τους παγκόσμιους πολέμους.
Δεύτερο Μέρος
Δύο πρόσφατα παραδείγματα αντιστροφής στη σχέση κέντρου-περιφέρειας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Και δύο ακόμα που θα ζήσουμε στο εγγύς μέλλον.
Τρίτο Μέρος
Η πολλαπλότητα των νοημάτων της ήττας της Ιαπωνίας στον παγκόσμιο πόλεμο, και «τι θα συνέβαινε εάν»: counterfactual history.
Έξοδος
~ . ~
Πρώτο Μέρος
Έχω επισημάνει έντονα (bold) τα σημεία που σχετίζονται με το θέμα, αλλά και ορισμένα ακόμα που είναι επίκαιρα την περίοδο που διανύουμε.
Διαβάζατε στο κείμενο με τίτλο Περίγραμμα ενός αναδυόμενου κόσμου ― μέρος α΄. (7-7-2020):
Αν επιχειρούσαμε να συμπυκνώσουμε, σε ένα παράδειγμα, κόσμους και ιστορικές παρεκκλίσεις που χάνονται με ιστορικές κανονικότητες και κόσμους και επιστρέφουν, συνέχειες και ασυνέχειες μεταξύ εποχών, τότε η επόμενη περίπτωση θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη:Προς τα μέσα του 16ου αιώνα, την περίοδο περίπου της Συνθήκης της Αμάσειας (1555 μ.Χ), η οποία αφορούσε τον ανταγωνισμό Οθωμανών και Σαφαβίδων στη Μεσοποταμία και στον Καύκασο, οι Οθωμανοί πέρα από το αυτοκρατορικό Ιράν ανταγωνίζονταν ―εν πολλοίς ανεπιτυχώς― και το βασίλειο της Πορτογαλίας, για την κυριαρχία στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Ερυθρά Θάλασσα και το Κέρας της Αφρικής, τον Περσικό Κόλπο και τον Ινδικό Ωκεανό. Από τη μια μεριά ένας κόσμος επιστρέφει, καθώς παρατηρούμε την Τουρκία ξανά στην ευρύτερη περιοχή ―μέσω του Κατάρ, της Σομαλίας και του Σουδάν (Sawakin)―, και από την άλλη, ένας κόσμος χάνεται αλλάζοντας ριζικά, καθώς η Πορτογαλία δεν πρόκειται να επιστρέψει στη συγκεκριμένη περιοχή ως υποκείμενο παγκόσμιας ιστορίας, όπως συνέβη πριν από πέντε αιώνες ― μάλιστα εάν κάποιο κράτος κάνει αισθητή την παρουσία του τις επόμενες δεκαετίες στη συγκεκριμένη περιοχή, πιθανόν να είναι η πρώην αποικία της, η Βραζιλία, που βρισκόταν στην απώτατη περιφέρεια της αυτοκρατορίας, παρά το σημερινό πορτογαλικό κράτος που βρίσκεται κοντά στο ευρωπαϊκό κέντρο. Μέσω του προηγούμενου παραδείγματος γίνεται φανερή και η αντιστροφή της σχέσης κέντρου-περιφέρειας στην εποχή και στον κόσμο που αναδύεται. Παρεμφερή πράγματα ισχύουν για τις σχέσεις περιοχών και κρατών όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ινδική υποήπειρος, οι Κάτω Χώρες και το Μαλαϊκό-Ινδοαυστραλιανό αρχιπέλαγος, η Ισπανία και το Μεξικό κ.ο.κ, καθώς, όπως τονίστηκε νωρίτερα ―και τούτη είναι μια αλήθεια που θα πρέπει να γίνει βαθιά κατανοητή σε έναν κόσμο που δύει στην αρχή μιας εποχής που ανατέλλει,―, όλες οι ιστορικές παρεκκλίσεις, εκτροπές και ανωμαλίες, κάποια στιγμή φτάνουν στο φυσικό τους πολιτικό τέλος.Ο κόσμος μας αλλάζει, θεμελιωδώς, μέσα από πρωτοφανείς τομές και ασυνέχειες αλλά, την ίδια στιγμή, και μέσα από ιστορικές συνέχειες και επιστροφές σε παλαιές ιστορικές κανονικότητες και ισορροπίες, υπό νέες ασφαλώς διαμορφούμενες συνθήκες, με νέα κοινωνικά δεδομένα και πάνω σε μια νέα τεχνολογική βάση. Η εποχή μας φαντάζει ριζικά διαφορετική από όλες τις προηγούμενες, όμως η φύση των πραγμάτων παραμένει ίδια, και μόνον τεχνητά και παροδικά είναι δυνατόν να αλλοιωθεί.
Διαβάζατε στο κείμενο με τίτλο Μια διεθνοπολιτική ματιά στην πανδημική κρίση. (7-1-2021):
Το παράδειγμα φαίνεται να επιβεβαιώνει την εκτίμηση που έχω εκφράσει εδώ και χρόνια για την ολοκλήρωση ενός ιστορικού κύκλου του πυρήνα της «Δύσης» (ή της κεντρικής γεωγραφίας του φιλελευθερισμού) και την κατάσταση του πυρήνα, δηλαδή τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία. Ωστόσο δεν πρέπει να μείνουμε μονάχα σε αυτό... Οι επιβεβαιωμένοι θάνατοι ―τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και ανά εκατομμύριο ανθρώπους― είναι συντριπτικά περισσότεροι στην Αμερική και την Ευρώπη συγκριτικά με την ανατολική και νότιοανατολική Ασία. Η αμέσως προηγούμενη διαπίστωση απόκτα μεγαλύτερο βάθος και βάρος αν εξετάσουμε και ορισμένες ακόμη περιπτώσεις-πλαίσια... τα κράτη αγγλοσαξωνικής καταγωγής που βρίσκονται νοτίως της Ασίας του Ειρηνικού και του Ινδικού, στη λεγόμενη Ωκεανία, δηλαδή τη Νέα Ζηλανδία (5) και την Αυστραλία (35), που τα πήγαν απείρως καλύτερα από το πρωτογενές-καταγωγικό κράτος του Ατλαντικού, στην προκειμένη περίπτωση το Ηνωμένο Βασίλειο, που ξεπερνά τους 1150 θανάτους ανά εκατομμύριο ανθρώπους.Σε αυτό το σημείο απαραίτητη είναι μια επισήμανση για τον Καναδά που επιβεβαιώνει και εμβαθύνει μια παρατήρηση που έχω κάνει για την αντιστροφή της σχέσης κέντρου-περιφέρειας στην εποχή και τον κόσμο που αναδύεται. Την αντιστροφή αυτή πλέον δεν την παρατηρούμε μόνο σε ένα επίπεδο (π.χ οικονομικό) αλλά και στο πλαίσιο που εξετάζουμε εδώ, τουλάχιστον μερικώς. Για παράδειγμα, δεν αποτελεί η πρώην αποικία της Ολλανδίας, η Ινδονησία, μόνο μεγαλύτερη οικονομία από το πρώην μητροπολιτικό κέντρο, αλλά έχει και καλύτερα αποτελέσματα από αυτήν στον δείκτη που εξετάζουμε, με την Ολλανδία να μετρά περίπου 700 θανάτους ανά εκατομμύριο ανθρώπους και την Ινδονησία 85 (στα ίδια επίπεδα βρίσκεται το Κατάρ). Το φαινόμενο αυτό δεν παρατηρείται μονάχα στη σχέση των δυτικών με τα εξωδυτικά κράτη αλλά και στη σχέση των δυτικών κρατών μεταξύ τους, με τον Καναδά (430) να τα πηγαίνει καλύτερα τόσο από το Ηνωμένο Βασίλειο (1150+) όσο και από τη Γαλλία (1000+), δηλαδή από τα παλαιά μητροπολιτικά κέντρα. Οι περιπτώσεις της Νέας Ζηλανδίας (5) και της Αυστραλίας (35), που αναφέρθηκαν προηγουμένως, πέραν όλων των άλλων φανερώνουν και τη δύναμη της γεωγραφίας, της γειτνίασης και της εγγύτητας, με τα δύο κράτη που βρίσκονται νότια της Ασίας του Ειρηνικού και του Ινδικού, να έχουν καλύτερα αποτελέσματα τόσο από το παλαιό μητροπολιτικό κράτος, το Ηνωμένο Βασίλειο, όσο και από το βορειοαμερικανικό κράτος που βρέχεται από τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό, τον Καναδά ― η Ολλανδία, επίσης, φαίνεται να επιβεβαιώνει τη δύναμη της γειτνίασης, καθώς λειτουργεί σαν χώρα-όριο μεταξύ Βρετανίας, Γαλλίας και Βελγίου από τη μια μεριά, με πάνω από 1000 θανάτους ανά εκατομμύριο ανθρώπους, και της Γερμανίας από την άλλη, με λιγότερους από 500...
Διαβάζατε στο κείμενο με τίτλο Οδεύοντας από το 1800 στο 2025 ή από το ένα προς τα οκτώ δις ― μέρος α΄. (28-2-2021):
• 1997: Ανάκτηση και επιστροφή της κυριαρχίας του Hong Kong από τη Βρετανία στην Κίνα. Ολοκληρώνεται ένας ιστορικός κύκλος που ξεκινά με τους Πολέμους του Οπίου (1839-1997). Με την επιστροφή και ανάκτηση της κυριαρχίας του Macau από την Πορτογαλία στην Κίνα δύο χρόνια αργότερα, το 1999, πάμε ακόμη βαθύτερα στο χρόνο. Το Macau ήταν η παλαιότερη ευρωπαϊκή αποικία στην Κίνα. Ένας ακόμη ιστορικός κύκλος ολοκληρώνεται (1557-1887-1999).Οι Η.Π.Α μαζί με την Google δίνουν μάχες οπισθοφυλακών στην Ταϊβάν. Θα πρέπει βέβαια να τονιστεί πως η πολιτική των Η.Π.Α ιστορικά είχε αντιευρωπαϊκό και αντιαποικιακό πρόσημο και χαρακτήρα (π.χ Φιλιππίνες σε σχέση με την Ισπανία, πιέσεις στην Ολλανδία για αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Ινδονησίας, κρίση του Σουέζ κ.λπ). Το κράτος που ζει πραγματικά στον κόσμο του, όμως, σε ένα κόσμο ψευδαισθήσεων, είναι η Γαλλία... Η αδυναμία της Γαλλίας σε Συρία και Λιβύη αποτελεί εικόνα από το μέλλόν της σε ό,τι αφορά τη δυτική Αφρική. Αν καταφέρει να εργαλειοποιήσει την Ε.Ε προκειμένου να επιτύχει τους στόχούς της στην Αφρική, αλλάζει το ζήτημα. Δύσκολο, όμως, καθώς η αποαποικιοποίηση σάρωσε όλα τα ευρωπαϊκά πρώην αυτοκρατορικά και αποικιακά κράτη και η αντιστροφή της σχέσης κέντρου-περιφέρειας στην εποχή και στον κόσμο που αναδύεται, γίνεται φανερή σε όλες τις περιπτώσεις: Ηνωμένο Βασίλειο και Ινδική υποήπειρος, Κάτω Χώρες και Μαλαϊκό-Ινδοαυστραλιανό αρχιπέλαγος, Ισπανία και Μεξικό, Πορτογαλία και Βραζιλία κ.ο.κ.
Διαβάζατε στο κείμενο με τίτλο Δεκαπέντε θέσεις για τους παγκόσμιους πολέμους ― μέρος α΄. (25-6-2020)
~ Χ ~Είναι ασύλληπτα δύσκολο ένα παγκόσμιο σύστημα να κατακτηθεί από τον πυρήνα του, αλλά ακόμη και στη σπάνια περίπτωση που κατακτηθεί, να διασφαλιστεί και να διατηρηθεί ― εξ ου και ιστορικά η νέα δύναμη που αντικαθιστά την παλαιά ηγεμονική δύναμη, κατακτώντας τον πυρήνα του συστήματος, σχεδόν πάντοτε, έρχεται από την περιφέρεια του.~ ΧI ~Οι περιφερειακές ως προς το κέντρο γιγαντιαίες, μεγάλες και μεσαίες δυνάμεις, έχουν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων απ'ό,τι έχουν οι δυνάμεις που βρίσκονται εγγύτερα στον πυρήνα του συστήματος ― αυτός είναι ο λόγος που οι διηπειρωτικές αποικιακές υπερπόντιες ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες δημιουργήθηκαν από περιφερειακές δυνάμεις.~ ΧII ~Οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες (Ε.Ο.Κ, Ε.Κ.Α.Χ, Ε.Κ.Α.Ε), και η μετέπειτα ιδρυθείσα Ευρωπαϊκή Ένωση, μπορούν να ιδωθούν ως άτυπες συνθήκες ειρήνης του πυρήνα του ευρωπαϊκού συστήματος (όχι της ηπείρου στο σύνολο της, όπως αποδεικνύεται συνεχώς άλλωστε μετά-ψυχροπολεμικά).~ ΧIII ~Αν θεωρήσουμε, πρώτον, πως η κατάκτηση του πυρήνα του ευρωπαϊκού συστήματος ήταν αυτή που μετέβαλλε τις Η.Π.Α από ένα πανίσχυρο κράτος γίγαντα ηπειρωτικών διαστάσεων της περιφέρειας, σε παγκόσμιο ιστορικό υποκείμενο, και μετέπειτα σε πλανητική αυτοκρατορική υπερδύναμη ―οδηγώντας την στην Ύβρη να αξιώσει και να επιχειρήσει να πραγματοποιήσει στην πράξη το ανήκουστο: να αποτελέσει τον αποκλειστικό και μοναδικό ηγεμόνα στο σύνολο του πλανήτη― και, δεύτερον, πως οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής υπήρξαν στρατηγική ηγέτιδα δύναμη σε τρεις καθοριστικές στιγμές του εικοστού αιώνα στην ευρωπαϊκή ήπειρο... τότε ο πυρήνας της αμερικανικής αυτοκρατορίας (όχι των Η.Π.Α αλλά της υπερατλαντικής αυτοκρατορίας που ακούει στο όνομα Δύση) δεν είναι η βόρεια Αμερική αλλά ο πυρήνας του ευρωπαϊκού συστήματος. Υπό μια τέτοια ερμηνεία των ιστορικών πραγμάτων, η σταδιακή απώλεια ελέγχου επί του ευρωπαϊκού πυρήνα είναι ο κύριος λόγος που η αυτοκρατορία τους καταρρέει, συμπαρασύροντας και το κέντρο, τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (η πλουσιότερη και σημαντικότερη επαρχία της παν-μεσογειακής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ο πυρήνας της, ήταν η Αίγυπτος με την Αλεξάνδρεια ― το κέντρο της, ήταν η Ρώμη και η Ιταλική Χερσόνησος). Ένας ακόμη λόγος είναι η αποδυνάμωση της θέσης των Η.Π.Α στη λεγόμενη Μέση Ανατολή. Ένας τελευταίος λόγος είναι πως το κέντρο βάρους και ισχύος του διεθνούς συστήματος δεν βρίσκεται μεταξύ Κίνας και Η.Π.Α, στον Ειρηνικό ―στον οποίον δεν κατοικούν άνθρωποι αλλά ψάρια―, παρά μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.~ ΧIV ~Η τσαρική και μετέπειτα σοβιετική Ρωσσία, δηλαδή το κράτος που πολέμησε τους επαναστατημένους Γάλλους στη βόρεια ευρωπαϊκή πεδιάδα και τους Πέρσες στον Καύκασο, ανταγωνίστηκε τους Βρετανούς στην κεντρική Ασία και τους Ιάπωνες στο βορειοανατολικό άκρο της ―κατά την πρώιμη, ώριμη και όψιμη εποχή του ιμπεριαλισμού―, καθώς και τα παν-γερμανικά κράτη, δηλαδή τους Αυστριακούς και τους Γερμανούς, στην ανατολική Ευρώπη και τους Οθωμανούς στον Καύκασο ―κατά τη διάρκεια των παγκοσμίων πολέμων―, και υπήρξε η μόνη δύναμη που μπόρεσε να σταθεί απέναντι στον ανερχόμενο γίγαντα των δύο Ωκεανών με την παν-αγγλοσαξωνική και ευρωατλαντική αυτοκρατορία του ―κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου―, κατάφερε από μια μεγάλη δύναμη ογκόλιθος στην περιφέρεια του ευρωπαϊκού συστήματος να βρεθεί στο κέντρο του παγκόσμιου συστήματος, και να καταστεί παγκόσμιο ιστορικό υποκείμενο (τα προηγούμενα δίχως να καταφέρει παν-σλαβική ενοποίηση, δίχως να κατακτήσει τον πυρήνα του ευρωπαϊκού συστήματος, και προτού γίνει «βενζινάδικο»). Η πορεία αυτή ξεκινά από την πρώιμη εποχή του ιμπεριαλισμού και ολοκληρώνεται με το τέλος του ψυχρού πολέμου.~ ΧV ~Αν δεχτούμε πως διαμορφώνεται, σταδιακά, ένα υποσύστημα και ορισμένες περιφερειακές τάξεις που το συνοδεύουν, αγγλοσαξωνικά κεντρισμένες ―αρχικά βρετανικές, κατόπιν ανταγωνιστικά και ύστερα συνεργατικά αμερικανό-βρετανικές και, τέλος, αμερικανικές― που επεκτείνονται στην περιφέρεια του κυρίως συστήματος, ενσωματώνουν και ελέγχουν πρωτογενείς, στρατηγικές και ιστορικές περιοχές, κόμβους και κέντρα (Νείλος ― Κέρας της Αφρικής ― Κόλποι του Άντεν και του Ομάν ― Ινδική Υποήπειρος ― Κόλπος της Βεγγάλης ― Θάλασσα Ανταμάν ― Πορθμός της Μαλάκκα), κατακτούν στη συνέχεια τον ευρωπαϊκό πυρήνα του συστήματος, εμβαθύνουν, μετασχηματίζονται και εξακτινώνονται, διαμορφώνοντας πλανητικό κέντρο, αν δεχτούμε πως υπάρχει ένα τέτοιο, εν τέλει, κοσμοσύστημα με ορισμένες τάξεις που υπερέχουν κατά τους τελευταίους δυόμιση περίπου αιώνες, τότε, μπορούμε να οδηγηθούμε στα εξής τρία συμπεράσματα:Πρώτον, οι πόλεμοι με αιχμή την επαναστατική Γαλλία υπό τον Ναπολέοντα, οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι με κύριο πρωταγωνιστή την αυτοκρατορική Γερμανία, και ο ψυχρός πόλεμος με πρωτεργάτη τη σοβιετική Ρωσσία, υπήρξαν όλες προσπάθειες αμφισβήτησης της σχεδόν ηγεμονικής υπεροχής του αγγλόφωνου κοσμοσυστήματος (τουλάχιστον στο πλαίσιο που εξετάζουμε εδώ).Δεύτερον, αυτή η πρωτοκαθεδρία και υπεροχή (ηγεμονία είναι κάπως βαρύς όρος) οφείλεται κυρίως σε αποφάσεις, επιλογές και «σφάλματα» της Ρωσσίας ―τσαρικής και σοβιετικής― και όχι αποκλειστικά στην ισχύ και τις επιλογές των αγγλόφωνων κρατών, καθώς τα τελευταία, όσο ισχυρά και αν είναι, δεν μπορούν να αποτελέσουν παγκόσμια ιστορικά υποκείμενα στους δικούς τους γεωγραφικούς χώρους, παρά μόνον διαιρώντας, ελέγχοντας ή υποτάσσοντας, ιστορικούς χώρους πρωτογενών κόμβων, κέντρων και περιοχών ή κράτη που βρίσκονται σε πρωτογενείς και κεντρικές ιστορικά περιοχές... η δυτική-ατλαντική Ευρώπη χρειάστηκε να αναλώσει αιώνες, εξερευνώντας τον Ατλαντικό και στρατεύοντας τρομακτικές θελήσεις, προκειμένου από ένα αδιάφορο, απομονωμένο και απόμακρο βορειοδυτικό ακρωτήριο-άκρο στην απώτατη περιφέρεια της Παγκόσμιας Ηπείρου, παρεισφρέοντας και ελέγχοντας τους ιστορικούς και πρωτογενείς πυρήνες της τελευταίας, να καταφέρει να βρεθεί στο κέντρο του παγκόσμιου συστήματος, να οικοδομήσει τον δικό της πυρήνα και να διαμορφώσει μια δική της ευρωκεντρική πλανητική τάξη...
Δεύτερο Μέρος
Το τέλος της εποχής της Μεγάλης Παρέκκλισης είναι εδώ, σε συνάφεια με την αντιστροφή στη σχέση κέντρου-περιφέρειας: Μόνο φέτος, μέσα σε λίγους μήνες, είχαμε δύο εξελίξεις/παραδείγματα από το Ηνωμένο Βασίλειο, το ένα συμβολικό και το άλλο οικονομικό:
• Η οικονομία της Ινδίας ξεπέρασε αυτήν του Ηνωμένου Βασιλείου, ανεβαίνοντας στην πέμπτη θέση με όρους ονομαστικού Α.Ε.Π. Από πλευράς ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης η Ινδία είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία ήδη από το 2011.
• Ο Ρίσι Σούνακ (Rishi Sunak) ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος γίνεται Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου.
Βικτωρία (24 Μαΐου 1819 – 22 Ιανουαρίου 1901), Βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας και αυτοκράτειρα των Ινδιών (1837-1901).
Έξι γ ε ν ε έ ς μετά
.jpg)
Ρίσι Σούνακ (12 Μαΐου 1980) Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου και ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος (2022-)
Μετά από την επιστροφή της κυριαρχίας του Χονγκ Κονγκ από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Κίνα το 1997 (με τα περί «δημοκρατίας» να αποτελούν μάχες όχι απλώς οπισθοφυλακών αλλά κατόπιν εορτής), το οικονομικό ξεπέρασμα του Ηνωμένου Βασίλειο από την Ινδία και την πτώση της Βρετανίας στην έκτη θέση παγκοσμίως, ως προς το ονομαστικό Α.Ε.Π (γιατί από πλευράς αγοραστικής δύναμης το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στην ένατη θέση εδώ και αρκετά χρόνια), ήρθε και η ανάληψη της θέσης του Βρετανού πρωθυπουργού από τον Ρίσι Σούνακ (με γονείς Punjabi γεννημένους στην Ανατολική Αφρική). Τόσο ο υπερτονισμός όσο και η υποβάθμιση της τελευταίας περίπτωσης, δίχως να επισημαίνονται οι δύο προηγούμενες εξελίξεις ή να εντάσσεται το συγκεκριμένο γεγονός σε ένα παρεμφερές πλαίσιο, λειτουργούν παραπλανητικά.
Επιπλέον, έχουμε δύο ακόμα εξελίξεις που αναμένονται στο εγγύς μέλλον και λειτουργούν συμπληρωματικά ως προς την ολοκλήρωση ενός ιστορικού κύκλου. Στην πρώτη από αυτές, που επίσης σχετίζεται με τη Βασίλισσα Βικτωρία, είχα αναφερθεί παλαιότερα, και ακολουθεί παρακάτω στην πρώτη παράγραφο της εξόδου, ενώ τη δεύτερη την διαβάσατε νωρίτερα, και δεν είναι άλλη από το ζήτημα της επανένωσης της Κίνας με την Ταϊβάν (και τις μάχες οπισθοφυλακών που δίνουν οι Η.Π.Α).
Βέβαια η ρίζα του ζητήματος της Ταϊβάν δεν έχει να κάνει με τις Η.Π.Α αλλά με την πορεία της Ιαπωνίας ως αναδυόμενης παγκόσμιας δύναμης, τη σύγκρουση με την Κίνα και τον Α΄ Σινοϊαπωνικό πόλεμο (1894-1895), την επέκταση στη σφαίρα επιρροής της Ρωσσίας και τον Ρωσσο-Ιαπωνικό Πόλεμο (1904-1905), που κατέληξε στις επαναστάσεις, την αλλαγή καθεστώτος, και στο συνολικό μετασχηματισμό της Ρωσσικής Αυτοκρατορίας σε Σοβιετική Ένωση, και σε τελευταίο βαθμό με τη Γαλλία και τη Γερμανία (Triple Intervention). Είναι φανερό ότι στις μέρες μας η Κίνα θα επιθυμούσε να έχει στο πλευρό της αυτές τις τρεις δυνάμεις, τη Ρωσσία, τη Γαλλία και τη Γερμανία (τις δύο τελευταίες τουλάχιστον πολιτικά και οικονομικά), προκειμένου να αντιμετωπίσει τους Αμερικανούς και δευτερευόντως τους Ιάπωνες. Το πρόβλημα είναι ότι οι κατά τόπους άνθρωποι των Αμερικανών σε Παρίσι και Βερολίνο ταυτίζουν το αμερικανικό με το γαλλικό και το γερμανικό συμφέρον, μέσω «δυτικών» ιδεολογημάτων και αερολογιών περί «Δύσεως». Στην πραγματικότητα, η Κίνα είναι η τελευταία ελπίδα του Βερολίνου και του Παρισιού προκειμένου να μην καταλήξουν όπως η Αθήνα και η Σπάρτη την εποχή της Περσικής, της Μακεδονικής και της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (Σήμερα έχουμε κράτη-γίγαντες ηπειρωτικών διαστάσεων. Δες το μέρος που ακολουθεί).
Τρίτο Μέρος
Η ήττα της Ιαπωνίας ήταν το καθοριστικό γεγονός για τη διαμόρφωση ενός πόλου ισχύος όχι στην Ανατολική Ασία αλλά στη Βόρεια Αμερική, μετά από την αποχώρηση του κέντρου βάρους του παγκόσμιου συστήματος από την Ευρώπη. Κατά αυτόν τον τρόπο, η βαρύτητα και η κεντρικότητα του Βόρειου Ατλαντικού για τα παγκόσμια πράγματα θα κέρδιζε μια χρονική παράταση ζωής, περίπου επτά δεκαετιών, συγκριτικά με τον Ειρηνικό.
Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, η παράταση της κυριαρχίας του Βόρειου Ατλαντικού οφείλεται σε τρεις εξελίξεις που αλληλοδιαπλέκονται: (1) στην ήττα της Ιαπωνίας στον πόλεμο από τις Η.Π.Α στον Ειρηνικό κυρίως, και δευτερευόντως από την Ε.Σ.Σ.Δ στην Ασία και ειδικότερα τη Μαντζουρία, (2) στη διαμόρφωση του ισχυρότερου μεταπολεμικού κέντρου στη Βόρεια Αμερική, και (3) στο γεγονός ότι η Ευρώπη αποτέλεσε την εδαφική βάση-πυρήνα του ανταγωνισμού μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Σοβιετικής Ένωσης.
Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν εισέλθει στον πόλεμο, ή δεν είχαν επικρατήσει επί της Ιαπωνίας στον Δυτικό Ειρηνικό, η Ανατολική Ασία θα αποτελούσε την εδαφική βάση-πυρήνα του ανταγωνισμού μεταξύ (Σοβιετικής) Ρωσσίας και (Αυτοκρατορικής) Ιαπωνίας, και ο Ειρηνικός κυρίως αλλά και ο Ινδικός δευτερευόντως, θα είχαν αποκτήσει μεγαλύτερη βαρύτητα και κεντρικότητα για το παγκόσμιο σύστημα, την οποία θα έχανε ο Β. Ατλαντικός, νωρίτερα.
Θα είχαμε ένα Ανατολικό Ασιατικό μπλόκ υπό την Αυτοκρατορική Ιαπωνία και ένα Δυτικό Ευρασιατικό μπλόκ υπό τη Σοβιετική Ένωση (ασφαλώς οι παντελώς άχρηστοι αναλυτικά όροι «Ανατολή» και «Δύση» θα είχαν διαφορετική σημασία).
Ίσως να υπήρχε και ένας τρίτος πόλος στη Βόρεια Αμερική. Εάν αυτός ο πόλος υπό τις Η.Π.Α θα μπορούσε να ανέλθει σε τόσο υψηλό επίπεδο όσο ο Ευρασιατικός και ο Ανατολικοασιατικός θα εξαρτάτο, πρώτα και κύρια, από τη σχέση που θα είχε η Β. Αμερική με την Ευρώπη.
Εάν οι Η.Π.Α δεν είχαν πατήσει πόδι στην Ευρώπη, δεν θα μετατρέπονταν σε μια πλανητική υπερδύναμη που θα αξίωνε παγκόσμια ηγεμονία, όσο ασφαλείς, τεχνολογικά ανεπτυγμένες και ζάπλουτες και αν ήταν. Αυτό που κατέστησε τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής παγκόσμιο υποκείμενο ήταν το γεγονός ότι απέκτησαν προγεφύρωμα στη μια και μόνη παγκόσμια ήπειρο, την Αφροευρασία, και ειδικότερα στο ισχυρότερο, πολυπληθέστερο, πλουσιότερο, και πλέον τεχνολογικά ανεπτυγμένο τμήμα της Ευρώπης (Μη σας παραπλανούν «ναυτοκεντρικοί» και Αγγλοσάξωνοκεντρικοί. Δίχως προγεφύρωμα στη Δυτική Ευρώπη, και περιορισμένες στη Βόρεια Αμερική, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα ήταν σε θέση να ανταγωνιστούν τη Σοβιετική Ένωση στην Παγκόσμια Ήπειρο. Πιθανότερη κατεύθυνση θα ήταν μια αμερικανική εκδοχή του splendid isolation).
Ανάλογα πράγματα ισχύουν για την Ιαπωνία. Όσο εκσυγχρονισμένο και εκβιομηχανισμένο και αν ήταν το ιαπωνικό κράτος, αν είχε απλώς υπό κατοχή τη Ταϊβάν και δεν έβαζε πόδι στην ηπειρωτική Ασία, αποσπώντας από την κινεζική επικυριαρχία την Κορέα μετά από τον Α΄ Σινοϊαπωνικό Πόλεμο και διαμορφώνοντας μια σφαίρα επιρροής και συμφερόντων στη χερσόνησο της Κορέας, δεν θα ήταν σε θέση να επικρατήσει επί της Ρωσσίας, και στη συνέχεια να μετατρέψει την Κορέα σε προτεκτοράτο προτού την προσαρτήσει. Επίσης, δίχως ευρύτερο προγεφύρωμα στην Ανατολική Ασία, στη Μαντζουρία και σε τμήματα της βόρειας και παράκτιας Κίνας, η Ιαπωνία δεν θα ήταν σε θέση να ανταγωνιστεί τις Η.Π.Α (Παρεμφερή πράγματα ισχύουν και για τη Βρετανία, εάν η τελευταία δεν είχε πατήσει σε Ινδία και Αίγυπτο, μόνο που μιλάμε για εντελώς διαφορετικά μεγέθη: η Κορεατική χερσόνησος δεν είναι Ινδική υποήπειρος και ο ποταμός Αμούρ δεν είναι Νείλος).
Πάντως θα πρέπει να τονιστεί ότι αυτό που δεν κατορθώθηκε με στρατιωτικά μέσα, συνέβη οικονομικά με καθυστέρηση, ελαφρώς τροποποιημένο και αποδυναμωμένο σε επίπεδο κράτους, και ολοκληρωτικά σε επίπεδο ηπειρωτικών υποπεριοχών: ναι μεν η Ιαπωνία δεν έγινε η μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη, αλλά έγινε η δεύτερη μεγαλύτερη παρά την ήττα της, με την πρώτη να διαμορφώνεται στη Βόρεια Αμερική, εξέλιξη που συνέβαλλε στην παράταση της κυριαρχίας του Βόρειου Ατλαντικού. Δηλαδή, η ήττα δεν άλλαξε εντελώς μια ευρύτερη συστημική κατεύθυνση, απλώς κέρδισε ορισμένες δεκαετίες: αυτό που δεν κατάφερε τότε η Ιαπωνία συμβαίνει σήμερα με την Κίνα. Από οικονομική σκοπιά σε επίπεδο υποπεριοχών ηπείρων η μεταβολή έχει ήδη συμβεί, δίχως πόλεμο, καθώς οι δύο από τις τρεις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη βρίσκονται στην Ανατολική Ασία (Κίνα και Ιαπωνία), ενώ ακολουθεί και μια τέταρτη από τη Νότια Ασία (Ινδία), εξέλιξη που παγιώνει τη μεταφορά του κέντρου βάρους στην Ασία εδαφικά, και μεταξύ Ειρηνικού και Ινδικού ναυτικά, υποβαθμίζοντας τη βαρύτητα, την κεντρικότητα αλλά και εν τέλει την ενότητα του Βόρειου Ατλαντικού. Η ανάγκη στροφής των Η.Π.Α στην Ασία αποτελεί σύμπτωμα και αποτέλεσμα αυτής της συστημικής μεταβολής.
Με διαφορετικά λόγια, κάποιες συστημικές τάσεις είναι αδύνατον να τις αντιστρέψει ακόμα και ένας παγκόσμιος διακρατικός πόλεμος, παρά μόνο να τις καθυστερήσει και να τις μεταθέσει στο μέλλον, κερδίζοντας χρόνο.
Τέλος, ο μόνος τρόπος να είχε παραμείνει το κέντρο βάρους του παγκόσμιου συστήματος στην Ευρώπη, θα ήταν η επικράτηση της Aυτοκρατορικής Γερμανίας επί της Σοβιετικής Ένωσης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες από μόνες τους ήταν αδύνατο να παρεμποδίσουν την παραμονή του κέντρου βάρους στην Ευρώπη, εφόσον η Γερμανία είχε επικρατήσει επί της Ε.Σ.Σ.Δ, όπως οι Σοβιετικοί ήταν αδύνατον να αποτρέψουν τη μετακίνηση του κέντρου βάρους στην Ανατολική Ασία, αν οι Ιάπωνες είχαν επικρατήσει στον Δυτικό Ειρηνικό. Απλώς, στη μια περίπτωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες περιορισμένες στη Βόρεια Αμερική, θα ανταγωνίζονταν στον Βόρειο Ατλαντικό το μοναδικό πανευρωπαϊκό κέντρο ισχύος που θα είχε αναδυθεί και διαμορφωθεί υπό τη Γερμανία, με την Ε.Σ.Σ.Δ ηττημένη στην Δυτική Ευρασία, ενώ στην άλλη περίπτωση η Σοβιετική Ρωσσία θα ανταγωνιζόταν στην Ανατολική Ασια την Αυτοκρατορική Ιαπωνία, με τις Η.Π.Α ηττημένες στον Δυτικό Ειρηνικό.
Το πρώτο νόημα της ήττας της Ιαπωνίας ήτανη μετακίνηση του κέντρου ισχύος του παγκόσμιου συστήματος στη Βόρεια Αμερική αντί στην Ανατολική Ασία, και συνεπακόλουθαη διαμόρφωση του δυτικού πόλου της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας υπό τις Ηνωμένες Πολιτείες, με βάση ανταγωνισμού την Ευρώπη,αντί ενός ανατολικού πόλου μιας Ασιατικής Συμμαχίας υπό την Ιαπωνία, και βάση ανταγωνισμού την Ασία,με τον ανταγωνιστικό πόλο να παραμένει και στις δύο περιπτώσεις η Ευρασία υπό τη Σοβιετική Ένωση (τούτο σημαίνει ότι η Ευρασία αποτελεί άξονα της παγκόσμιας ιστορίας). Το μόνο που θα άλλαζε για την Ευρασία και την Ε.Σ.Σ.Δ, θα ήταν η εδαφική βάση-πυρήνας του ανταγωνισμού, η Ευρώπη ή η Ασία, με Η.Π.Α ή Ιαπωνία αντίστοιχα.
Το δεύτερο νόημα ήταν η παράταση της διάρκειας ζωήςγια ορισμένες δεκαετίεςτου Βόρειου Ατλαντικού ως κεντρικού Ωκεανού του παγκόσμιου συστήματος, και η καθυστέρηση ανάδυσης της κεντρικότητας του Ειρηνικούκυρίως, και δευτερευόντως του Ινδικού.
Ωστόσο, τα πολεμικά μέτωπα του νησιωτικού κράτους της Ιαπωνίας απέναντι σε κράτη-ογκόλιθους ηπειρωτικών διαστάσεων, όπως οι Η.Π.Α και η Ε.Σ.Σ.Δ, στην πραγματικότητα φανέρωσε ότι η εποχή των νησιωτικών κρατών είχε παρέλθει.
Το τρίτο νόημα της ήττας της Ιαπωνίας ήταν το ιστορικό τέλος και το κύκνειο άσμα των κρατών με εκτεταμένες ακτογραμμές (Ιταλία) και των νησιωτικών κρατών (Ιαπωνία, Βρετανία) που δεν διέθεταν μεγάλες εδαφικές μάζες, και η έναρξη της εποχής των κρατών που συνδυάζουν και εκτεταμένες ακτογραμμές και τεράστιες εδαφικές μάζες (Άραγε «υπερβαίνει» ο άνθρωπος μέσω της τεχνολογίας το έδαφος, τη γεωγραφία, τον χώρο;).
Υπό αυτή την έννοια, η Αγγλο-Ιαπωνική συμμαχία στις αρχές του 20ου αιώνα αποτέλεσε συνειδητά ή ασυνείδητα πρώιμη προσπάθεια ανάσχεσης μιας τέτοιας τάσης ανάδυσης κρατών ηπειρωτικών διαστάσεων γενικά, και της Αυτοκρατορικής Ρωσσίας ειδικότερα (σε συνάφεια με τα συμφέροντα των δύο νησιωτικών κρατών σε Κίνα και Κορέα). Υπό την Αγγλο-Ιαπωνική συνθήκη του 1902, εάν οι Η.Π.Α και η Ιαπωνία συγκρούονταν, το Ηνωμένο Βασίλειο δυνητικά θα μπορούσε να υποχρεωθεί να βρεθεί στο πλευρό της Ιαπωνίας, εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ναυτική Διάσκεψη της Ουάσιγκτον (1921-1922) και ειδικότερα η συνθήκη των τεσσάρων δυνάμεων (Four-Power Treaty), εξασφάλισε ότι κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαινε, τερματίζοντας ουσιαστικά την Αγγλο-Ιαπωνική συμμαχία.
Μια δεκαετία μετά, το 1931, η Ιαπωνία θα εισβάλλει στη Μαντζουρία. Το 1937 θα ξεκινήσει ο Β΄ Σινοϊαπωνικός Πόλεμος, δηλαδή ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, που όπως έχω κατ'επανάληψη επισημάνει (εδώκαι εδώ), ξεκίνησε με την εισβολή της Ιαπωνίας στην Κίνα και όχι με την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία, όπως θέλει η ευρωκεντρική και δυτικοκεντρική ιδεολογία, ιστοριογραφία και ερμηνευτική.
~
Εκτός από τα κράτη-γίγαντες ηπειρωτικών διαστάσεων, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσσία, η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία (και δυνητικά η Γερμανία, όχι από πλευράς μεγεθών αλλά κυρίως λόγω της εγγύτητας με τη Ρωσσία, και της δυνατότητας να καταστεί περιφερειακός ηγεμόνας στην ευρωπαϊκή ήπειρο), υπάρχουν και κράτη που δεν τα αγγίζει τίποτα και τα συναντάμε σχεδόν υπό οποιεσδήποτε συνθήκες ― κράτη που επιστρέφουν ξανά και ξανά, σα να είναι απέθαντα, και αποτελούν μια κατηγορία από μόνα τους, όπως το Ιράν: τούτο σημαίνει ότι το Ιρανικό/Περσικό Υψίπεδο (Iranian plateau), επίσης αποτελεί άξονα της παγκόσμιας ιστορίας. Πιο συγκεκριμένα, η περιφερειακή ολοκλήρωση της συγκεκριμένης περιοχής προσφέρει αυτή τη δυνατότητα, δηλαδή της περιοχής που οριοθετείται από τα όρη Ζάγκρος στα δυτικά, την Κασπία και την οροσειρά Köpet Dag προς βορρά, τον Περσικό Κόλπο και τα στενά του Ορμούζ προς νότο, και τον Ινδό ποταμό προς ανατολικά (το τρίγωνο Ρωσσία-Ιράν-Ινδία είναι υπερβολικά υποτιμημένο). Η ολοκλήρωση αυτής της περιοχής, σχεδόν αυτόματα, διαμορφώνει συνθήκες φυσικού περιφερειακού ηγεμόνα.
Η Ρωσσία ποτέ δεν πρόκειται να πέσει οριστικά από εκεί που συνήθως επιχειρούν οι «Δυτικοί», δηλαδή από τη μεγάλη ευρωπαϊκή πεδιάδα. Η Ρωσσία μόνο μέσω του Βόλγα μπορεί να καταλυθεί. Αυτό είναι το νόημα της προώθησης των Γερμανών προς τον μεγαλύτερο ποταμό της Ευρώπης (τον Βόλγα, που εκβάλλει στη Κασπία), και της μάχης του Στάλινγκραντ/Βόλγκογκραντ στον παγκόσμιο πόλεμο (καθώς και της πολεμικής συνθήκης στην Ουκρανίακαι της πολιτικής στο Καζακστάν σήμερα). Η Daily Telegraph της εποχής είχε διακηρύξει ότι η νίκη στο Σταλινγκραντ «έσωσε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό». Το προηγούμενο αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα της αοριστίας νοημάτων, κινδύνων και εχθρών που σχετίζονται με τους όρους «Ευρώπη», «Δύση» και «Ανατολή» (Σήμερα οι όροι έχουν αντιστραφεί, η Ρωσσία όχι μόνο δεν «σώζει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό» αλλά δεν είναι ούτε καν «Ευρώπη», μας λένε, ενώ η Γερμανία είναι και «Δύση» και «Ευρώπη»). Όπως και να 'χει, η ουσία του πράγματος είναι ότι ο πραγματικός υπαρξιακός κίνδυνος για τους Ρώσσους προέρχεται από τους Τούρκους και τους Ιρανούς: o Βόλγας είναι η καρδιά της Ρωσσίας.
~
Ο πόλεμος που τελειώνει με τους δύο πυρηνικούς βομβαρδισμούς σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι από τις Η.Π.Α, και τη μεγάλη εισβολή της Ε.Σ.Σ.Δστη Μαντζουρία και την κήρυξη πολέμου κατά της Ιαπωνίας, ενώ η τελευταία κατείχε μεγάλο μέρος της Κίνας, δεν αποτελεί απλώς έναν παγκόσμιο πόλεμο που έλαβε χώρα στην Ανατολική Ασία και τον Δυτικό Ειρηνικό, αλλά τον πρώτο πόλεμο στην ανθρώπινη ιστορία όπου ένα κράτος, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, είχε μέτωπα εναντίον τριών κρατών ηπειρωτικού μεγέθους.
Η προσπάθεια της Ιαπωνίας, λοιπόν, ήταν το κύκνειο άσμα των νησιωτικών κρατών (ενώ της Ιταλίας των κρατών με εκτεταμένες ακτογραμμές), που δεν διέθεταν μεγάλες εδαφικές μάζες. Το μόνο νησιωτικό κράτος που μπορεί να γίνει μεγάλη δύναμη δυνητικά, σε αυτή την εποχή γιγάντων, είναι η Ινδονησία. Ούτε είναι τυχαίο, ασφαλώς, ότι μεσαίες δυνάμεις που αναδύονται συνδυάζουν τόσο εκτεταμένες ακτογραμμές όσο και σχετικά μεγάλους εδαφικούς όγκους.
Υπάρχει και ένα τέταρτο νόημα της ήττας της Ιαπωνίας ―το τελευταίο που παρουσιάζω σε αυτό το κείμενο, καθώς το θέμα δεν εξαντλείται εδώ (ίσως επανέλθω)―, το οποίο σχετίζεται με τη μια από τις δύο εξελίξεις που διαβάσατε στο αμέσως προηγούμενο μέρος (παραδείγματα από το Ηνωμένο Βασίλειο) που είναι συναφές με την ολοκλήρωση ενός ιστορικού κύκλου, και ακολουθεί στην πρώτη παράγραφο της εξόδου.
Έξοδος
Από το κείμενο με τίτλο Περίγραμμα ενός αναδυόμενου κόσμου (το οποίο μάλλον θα πρέπει να το διαβάσετε ολόκληρο):
Εφόσον κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας η Κίνα γίνει η μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη ―με ονομαστικούς όρους (Nominal), γιατί με όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης (PPP) είναι η μεγαλύτερη οικονομία εδώ και μια πενταετία, ενώ αποτελεί και το μεγαλύτερο εμπορικό έθνος―, αυτή θα είναι η πρώτη φορά, είτε από την εποχή του Γεωργίου Γ΄ (1760-1820), πρώτου βασιλιά του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας, είτε από την εποχή της βασίλισσας Βικτωρίας (1837-1901), βασίλισσας του Ηνωμένου Βασιλείου Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας και αυτοκράτειρας των Ινδιών, που ένα μη ατλαντικό, μη αγγλόφωνο, μη φιλελεύθερο και μη δικομματικό κράτος, θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη. Κάτι τέτοιο δεν έγινε κατορθωτό ούτε από τα Γερμανικά Ράιχ, στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα, ούτε από τη Σοβιετική Ένωση, στο δεύτερο μισό του... [Δ`~. 28 | 10 | 2022: Ούτε από την Ιαπωνική Αυτοκρατορία. Αυτό είναι το τέταρτο το νόημα της ήττας της Ιαπωνίας]....οι Η.Π.Α θα παραμείνουν η μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη για περίπου μια δεκαετία ακόμη, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2030, όταν και αναμένεται η κινεζική οικονομία να ξεπεράσει την αμερικανική και με ονομαστικούς όρους, ενώ το ίδιο εκτιμάται πως θα συμβεί με την ινδική, μέχρι τα μέσα του τρέχοντος αιώνα.Το επίδικό της εποχής μας, βέβαια, είναι πολύ ευρύτερο από τον ανταγωνισμό Η.Π.Α και Κίνας, μέσω του οποίου επιχειρείται να αλλοιωθούν ιστορικά νοήματα, να παραπλανηθούν και να χειραγωγηθούν πολιτικές συνειδήσεις.Μεταβάλλονται επίσης οι ποιότητες, η σύνθεση και πιθανόν οι σχέσεις μεταξύ των αντιπροσωπευτικών συστημάτων και των δημοκρατιών. Η Ινδονησία, παραδείγματος χάριν, με μια εξαιρετικά πολύπλοκη πολιτειακή δομή και λεπτές ισορροπίες στο εσωτερικό της, αποτελεί το μεγαλύτερο νησιωτικό έθνος και το τέταρτο πολυπληθέστερο κράτος, την πρώτη μουσουλμανική και την τρίτη μεγαλύτερη δημοκρατία στον πλανήτη, πίσω από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ινδία. Με την προηγούμενη παρατήρηση δεν επισημαίνεται τόσο η άρτια ή μη λειτουργία ενός δημοκρατικού συστήματος, όσο η πιθανότητα ―και για εμάς βεβαιότητα― να υπάρξουν στο μέλλον πολλαπλών ειδών «δημοκρατίες» ―πέραν της «δυτικής» ή φιλελεύθερης―, εντελώς ανομοιογενείς και διαφοροποιημένες μεταξύ τους, ως προς το χαρακτήρα, τις αξίες και τις στοχεύσεις τους.Όλα τα προηγούμενα, αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα τάσεων μακράς διάρκειας από συγκεκριμένα πεδία ―της αστικοποίησης, της δημογραφίας, της εργασίας, της οικονομίας και της δημοκρατίας― και φαντάζουν συγκλονιστικά. Ωστόσο, δεν παρατηρούνται μονάχα πρωτοφανείς μεταβολές και τομές της ανθρώπινης ιστορίας αλλά και επιστροφές σε ιστορικές κανονικότητες ή ομαλότητες, με την ολοκλήρωση πολιτικών και οικονομικών κύκλων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως ιστορικές ανωμαλίες, εκτροπές ή παρεκκλίσεις.Από τον πρώτο αιώνα μ.Χ μέχρι τα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου (1790-1820), επί 18 αιώνες, οι μεγαλύτερες οικονομίες στον πλανήτη, παραδοσιακά, βρίσκονταν στις περιοχές ανάμεσα στον Μακρύ (Yangtze) και τον Κίτρινο (Huang He) ποταμό, δηλαδή στην Κίνα, και στην Ινδική υποήπειρο. Μόνον κατά τους δύο με τρεις τελευταίους αιώνες κατέστη δυνατόν η σχεδόν φυσική ―υπό την έννοια της μακράς διάρκειας― αυτή ιστορική οικονομική τάξη να μεταβληθεί, με την άνοδο της δυτικής Ευρώπης, αρχικά, και της βόρειας Αμερικής αργότερα.Αυτός ο ιστορικός κύκλος σταδιακά φτάνει στην ολοκλήρωση του. Είναι μάταιο να πιστεύει κανείς πως αυτή η πορεία, δηλαδή η ολοκλήρωση μιας ιστορικής περιόδου που θα μπορούσε να ονομαστεί ως η Εποχή της Μεγάλης Παρέκκλισης ―που γέννησε την ευρωκεντρική αρχικά και μετέπειτα δυτικοκεντρική ιδεολογία, ιστοριογραφία και ερμηνευτική―, θα μπορούσε να αποτραπεί και να αντιστραφεί με πόλεμο... Ακόμη, όμως, και στην απευκταία περίπτωση ενός μεγάλου πολέμου, τα επίδικα και τα νοήματα της εποχής μας υπερβαίνουν, κατά πολύ, τον ανταγωνισμό δύο γιγαντιαίων κρατών.Όλες οι ιστορικές παρεκκλίσεις κάποια στιγμή φτάνουν στο φυσικό τους πολιτικό τέλος.
.~`~.
Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.
28 | 10 | 3 μ.Κ ~ Year ΙΙΙ AQ | 2022