21 | 10 | 3 μ.Κ ~ Year ΙΙΙ AQ | 2022
Οργανική συνέχεια των κειμένων: (1) Ο πόλεμος στην Ουκρανία σαν ρωγμή στα θεμέλια της μεταπολεμικής τάξης, και ως σεισμικό φαινόμενο κατά την ιστορική μεταστροφή από τον άξονα Ανατολής-Δύσης του 19ου και του 20ου αιώνα, στον άξονα Βορρά-Νότου του 21ου και του 22ου αιώνα. (2) Για την αναδιάταξη του πλανήτη και την προσπάθεια ηγεμονικής επαναβεβαίωσης με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία. (3) Η αρχή μιας νέας ιστορικής εποχής. (4) Μεταβολές που επιφέρει η μερική επιστράτευση στη Ρωσσία και η εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία: με αφορμή την διακήρυξη και το διάγγελμα του Πούτιν. (5) Μπάρμπεκιου στην αυλή του Τζο από το Κεντάκι. (6) Το τέλος του μεταψυχροπολεμικού κόσμου, και τέλος, των κειμένων υπό την ετικέτα (7) Μεσόγειος-Εύξεινος-Βαλτική.
Μουσική Συνοδεία
Ι
Όπως έχω επισημάνει εξ αρχής [21 | 3 | 2022], ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί την στρατιωτική έκφραση σε εδαφικό επίπεδο μιας κολοσσιαίων διαστάσεων κρίσης στις σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών (Η.Π.Α) και Ρωσσικής Ομοσπονδίας (Ρ.Ο), ενώ ο ολοκληρωτικός μη κινητικός ―οικονομικός, πολιτικός, πληροφοριακός κ.λπ― πόλεμος που διεξάγεται στο εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά στον άξονα Δύσης-Ανατολής (G7 εναντίον Ρωσσίας), αποτελεί την έκφραση αυτής της δομικής κρίσης στις σχέσεις Ουάσινγκτον-Μόσχας σε επίπεδο συστημικό.
Η δολιοφθορά των αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου Nord Streamαποτελεί μέρος της ενεργειακής διάστασης της κρίσης, ενώ η σταδιακή μετατροπή της Ευρώπης σε πεδίο μάχης της σύγκρουσης Ουάσινγκτον-Μόσχας την πολιτική της έκφραση.
Ο συνδυασμός της εδαφικής με την ενεργειακή διάσταση, δηλαδή η στρατιωτική εισβολή και ο κινητικός φυσικός πόλεμος της Ρωσσίας με την ατύπως αλλά ουσιαστικώς ΝΑΤΟϊκήΟυκρανία γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, σε συνδυασμό με τη δολιοφθορά των αγωγών, που συνδέουν ενεργειακά τη Γερμανία με τη Ρωσσία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας, έχουν ως αποτέλεσμα την αποσύνδεση, την καταστροφή και τον έλεγχο:
(i) των ενεργειακών και οικονομικών σχέσεων της Γερμανίας με τη Ρωσσία,
(ii) των ιστορικών και γεωφυσικών σχέσεων της κεντρικής με την ανατολική Ευρώπη,
(iii) της διασύνδεσης της Βαλτικής με τον Εύξεινο.
Θυμίζω τη θέση μου ότι ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος ήταν πάνω απ'όλα ένας πόλεμος της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης, δηλαδή της Ευρώπης της Βαλτικής και του Εύξεινου, περιλαμβάνοντας τα Στενά, παρόλο που τα ιστοριογραφικά φώτα είναι στραμμένα στο δυτικό μέτωπο και τη Μάγχη.
Από αυτή τη σκοπιά, η πρόσφατη πρόταση για τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Turk Stream ―παρόλο που ο τελευταίος δεν μπορεί να υποκαταστήσει τους αγωγούς Nord Stream στη Βαλτική―, αποτελεί την τελευταία δυνατότητα διασύνδεσης της ανατολικής με την κεντρική Ευρώπη, μέσω του Εύξεινου και της βαλκανικής χερσονήσου.
ΙΙ
Την περασμένη εβδομάδα, ο Ζοζέπ Μπορέλ, Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Έ. για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, δήλωσε ότι η ευημερία και η ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδραζόταν σε τρία θεμέλια: στην παροχή ενέργειας από τη Ρωσσία, την πρόσβαση στη γιγαντιαία αγορά της Κίνας, και την ανάθεση της ευρωενωσιακής ασφάλειας στις Η.Π.Α.
Πιο συγκεκριμένα, είπε:
Η ευημερία μας βασιζόταν στη φθηνή ενέργεια που προερχόταν από τη Ρωσία. Ρωσικό αέριο – φθηνό και υποτιθέμενα προσιτό, ασφαλές και σταθερό... Και η πρόσβαση στη μεγάλη αγορά της Κίνας, για εξαγωγές και εισαγωγές, για τεχνολογικές μεταβιβάσεις, για επενδύσεις, για φθηνά αγαθά... Άρα, η ευημερία μας βασίστηκε στην Κίνα και τη Ρωσία – ενέργεια και αγορά... Από την άλλη, αναθέσαμε την ασφάλειά μας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ενώ η συνεργασία με την κυβέρνηση Μπάιντεν είναι εξαιρετική, και η διατλαντική σχέση δεν ήταν ποτέ τόσο καλή όσο είναι σήμερα... ποιος ξέρει τι θα συμβεί σε δύο χρόνια από τώρα ή ακόμα και τον Νοέμβριο; Τι θα είχε συμβεί αν, αντί για τον [Τζο] Μπάιντεν, θα ήταν ο [Ντόναλντ] Τραμπ ή κάποιος σαν αυτόν στον Λευκό Οίκο; Ποια θα ήταν η απάντηση των Ηνωμένων Πολιτειών στον πόλεμο στην Ουκρανία; Ποια θα ήταν η απάντησή μας σε μια διαφορετική κατάσταση;
Ο συνδυασμός του περιορισμένου και φυσικά οριοθετημένου κινητικού πολέμουστο έδαφος της Ουκρανίας, με τον ολοκληρωτικό μη κινητικό πόλεμοπου εξελίσσεται στο εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά(G7 και Ε.Ε εναντίον Ρωσσίας), δηλαδή τόσο της εδαφικής, στρατιωτικής και ενεργειακής, όσο και της οικονομικής, πολιτικής και πληροφοριακής διάστασης του πολέμου, έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του ενός εκ των τριών θεμελίων.
Επιπλέον, οι αμερικανικές ηγεμονικές ψευδαισθήσεις, οι οικονομικές πολιτικές των Η.Π.Α εναντίον της Κίνας, ο εμπορικός πόλεμος και ο τεχνολογικός ανταγωνισμός Ουάσινγκτον-Πεκίνου, συμβάλλουν στην υπονόμευση και του δεύτερου θεμελίου.
Η αυθαίρετη τοποθέτηση περιορισμών για πολιτικούς σκοπούς διακόπτει τη διεθνή συνεργασία και αποσταθεροποιεί τις βιομηχανικές και εφοδιαστικές αλυσίδες. Δεν ευνοεί την ανάπτυξη των βιομηχανιών και δεν εξυπηρετεί το συμφέρον καμίας χώρας... Η Κίνα και η Ε.Ε είναι εταίροι, όχι αντίπαλοι. Οι οικονομίες μας είναι στενά συνδεδεμένες και άκρως συμπληρωματικές. Η συνεργασία μας υπερβαίνει κατά πολύ τον ανταγωνισμό. Όπως σημείωσε ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Ε για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας Josep Borrell τις προάλλες, τα κινεζικά αγαθά έχουν συμβάλλει πολύ καλύτερα και πολύ περισσότερο για να συγκρατηθεί ο πληθωρισμός, απ'ό,τι όλες οι Κεντρικές Τράπεζες μαζί. Ελπίζουμε ότι η πλευρά της Ε.Ε θα δει τη συνεργασία Κίνας-ΕΕ με αντικειμενικό τρόπο, θα επεκτείνει τα κοινά συμφέροντα και θα συμβάλει στη σταθερότητα των παγκόσμιων βιομηχανικών και εφοδιαστικών αλυσίδων.
Η καταστροφή του πρώτου και η υπονόμευση του δεύτερου από τα τρία θεμέλια, όχι απλώς της ευρωενωσιακής ευημερίας και ασφάλειας, όπως επισήμανε ο Μπορέλ, αλλά της ίδιας της υπόστασης και της ύπαρξης της Ευρώπης ως πολιτικού υποκειμένουστα παγκόσμια πράγματα, οδηγεί με ταχύτατους ρυθμούς σε:
(1) απώλεια κυριαρχίας, οικονομική και εμπορική αποδυνάμωση και πολιτική αποδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
(2) υποβάθμιση της ευρωπαϊκής ηπείρου στο παγκόσμιο σύστημα,
(3) σταδιακό μετασχηματισμό της Ευρώπης από υποκείμενο σε αντικείμενο των διεθνών υποθέσεων (και τούτο πρώτα και κύρια σε σχέση με τις Η.Π.Α και δευτερευόντως με τη Ρωσσία).
Βέβαια, ενώ από τη μια μεριά η επαναβεβαίωση της ηγεμονικής ισχύος των Η.Π.Α επί της Ε.Ε. λειτουργεί ως εξωγενής κεντρομόλος δύναμη για τη συνοχή της Ένωσης, από την άλλη, η απόκτηση χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων στατικού αντικειμένου σε ό,τι αφορά τα παγκόσμια πράγματα από πλευράς Ευρώπης, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις του πολέμου στα εθνικά πολιτικά συστήματα, ενισχύει την εσωτερική ρευστότητα και κινητικότητα και τις:
(4) φυγόκεντρες τάσεις πολυδιάσπασης στο πλαίσιο της παλαιάς Ενωμένης Ευρώπης, κυοφορώντας ενδοευρωπαϊκές εξελίξεις.
ΙΙΙ
Η διαμάχη για τη διαφορά μεταξύ δυνατού, πραγματικού και αναγκαίου είναι παλαιότατη. Τη μνημονεύει για πρώτη φορά ο Κικέρων, στο βιβλίο του De Fato ή Περί Μοίρας. Κατά τον Κικέρωνα, λοιπόν, ο Διόδωρος θεωρεί ότι «μόνον ό,τι θα καταστεί πραγματικό υπήρξε δυνατόν, και κάθε πραγματικό είναι αναγκαίο», ενώ ο Χρύσιππος ισχυρίζεται ότι «υπάρχουν πολλά δυνατά που δεν θα γίνουν πραγματικά, εφόσον μόνο το αναγκαίο γίνεται πραγματικό».
Για να μην μπερδεύεται ο αναγνώστης. Η διαφορά μεταξύ αναγκαίου, πραγματικού και δυνατού ανευρίσκεται μόνο στο πεδίο των εννοιών και στο επίπεδο της νοητικής αφαίρεσης, όπως επισημαίνει ο Schopenhauer, ενώ στον πραγματικό κόσμο της εμπειρίας και της ατομικής ύπαρξης του ανθρώπου τα τρία αυτά δεν διαχωρίζονται, παρά συμπίπτουν.
Σε αυτό το μέρος, το οποίο αποτελεί εισαγωγή για το επόμενο (IV), μας ενδιαφέρει η διαφορά μεταξύ του δυνατού και του πραγματικού. Για τον εμπειρικό άνθρωπο το πεδίο του δυνατού, όχι μόνο φαίνεται αλλά και είναι κατά πολύ ευρύτερο από το πεδίο του πραγματικού. Ωστόσο, υπό μια έννοια αυτό είναι φαινομενικό, διότι εξαρτάται και καθορίζεται από τη διάρκεια ζωής της εφήμερης ατομικής ανθρώπινης οντότητας στον κόσμο της εμπειρίας.
Όμως, ο άνθρωπος μετεξελίχθηκε από βιολογικό σε συμβολικό ζώο προκειμένου να συνεχίσει την ύπαρξή του μετά από το πέρας της βιολογικής του ζωής, διαιωνίζοντας την ύπαρξή του μέσω της συλλογικότητας, μέσω της σύνδεσης και των δεσμών μεταξύ των γενεών, και υπερβαίνοντας κατά αυτόν τον τρόπο, μέχρι ενός σημείου, τους περιορισμούς του ατομικού εμπειρικού ανθρώπου.
Με βάση τις χρονικές μονάδες μέτρησης των Ινδουιστών, η εποχή Κάλι Γιούγκα, η οποία υποτίθεται πως ξεκίνησε τα μεσάνυχτα της 18ης Φεβρουαρίου του 3102 π.Χ, έχει διάρκεια 432.000 χρόνια. Η Κάλι Γιούγκα είναι η μια από τις τέσσερις εποχές που διέρχεται ο κόσμος ως μέρος του κύκλου Γιούγκα, οποίος έχει συνολική διάρκεια 4.320.000 χρόνια.
Εάν τα προηγούμενα σας φαίνονται υπερβολικά ή εντυπωσιακά, να σας ενημερώσω ότι ένας χρόνος της ζωής του Μπράχμα αντιστοιχεί σε 3.110.400.000.000 ανθρώπινα έτη.
Γιατί αναφέρω ένα τόσο περίεργο παράδειγμα;
Διότι, πέραν του ότι θέλω να αρχίσει να αντιλαμβάνεται ένας ευρωκεντρικός σοσιαλφιλελεύθερος ή σοσιαλδημοκράτης, και ένας δυτικοκεντρικός φιλελεύθερος ή νεοσυντηρητικός, πόσο δύσκολο είναι με τέτοιου είδους μεταφυσικές δομές να ενστερνιστεί ο Ινδόςτην ιδεολογία και τη δημοκρατία τους, τουλάχιστον με τον τρόπο που φαντασιώνονται οι προηγούμενοι μέσα στα μυαλά τους, επιπλέον θέλω να επισημάνω μέσα από το παράδειγμα ότι τα στοιχεία που διαφοροποιούν τη δυνατότητα από την πραγματικότητα, είναι ο χρόνος και η εποπτεία.
Ο χρόνος, που είναι περιορισμένος για κάθε άνθρωπο, και η εποπτεία, που επίσης είναι περιορισμένη, είναι διαμεσολαβητές μεταξύ δυνατότητας και πραγματικότητας, καθώς ούτε μπορούμε να ζήσουμε αιώνια ούτε μπορούμε να εποπτεύσουμε όλα όσα συμβαίνουν επί του πεδίου της πραγματικότητας ανά πάσα στιγμή (σε αυτό το τριπάκι έχουν μπει οι σημερινοί με τα big data. Επίσης, ο παντεπόπτης οφθαλμός και το Πανόπτικον σε παρόμοια πράγματα παραπέμπουν. Με διαφορετικά λόγια τεχνοκεντρικοί και υποτιθέμενα κοσμικοί, μέσω της πίστης στη τεχνολογία, θέλουν λυσσασμένα και με μανία να γίνουν Μπράχμα, δηλαδή θεοί).
Επειδή τα προηγούμενα περιπλέκουν και απογειώνουν τα πράγματα, ας προσγειωθούμε επιστρέφοντας στη γη, συγκρατώντας μια φράση του Schopenhauer: η πραγματικότητα είναι το συμπέρασμα ενός συλλογισμού, του οποίου τις προκείμενες της δίνει η δυνατότητα.
ΙV
Παρακάτω παρουσιάζω τρεις δυνατότητες, ή πέντε διαφορετικούς τρόπους, ως προκείμενες, για το πως ενδέχεται να εξελιχθούν τα πράγματα στην Ευρώπη.
Τα αποτελέσματα και οι τάσεις που παρουσίασα στο πρώτο και το τρίτο μέρος αντίστοιχα, δηλαδή η αποσύνδεση, η καταστροφή και ο έλεγχος (i) των ενεργειακών και οικονομικών σχέσεων της Γερμανίας με τη Ρωσσία, (ii) των ιστορικών και γεωφυσικών σχέσεων της κεντρικής με την ανατολική Ευρώπη, και (iii) της διασύνδεσης της Βαλτικής με τον Εύξεινο από τη μια μεριά, και από την άλλη (1) η απώλεια κυριαρχίας, η οικονομική και εμπορική αποδυνάμωση και πολιτική αποδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (2) η υποβάθμιση της ευρωπαϊκής ηπείρου στο παγκόσμιο σύστημα, (3) ο σταδιακός μετασχηματισμός της Ευρώπης από υποκείμενο σε αντικείμενο των διεθνών υποθέσεων, και (4) οι φυγόκεντρες τάσεις πολυδιάσπασης στο πλαίσιο της παλαιάς Ενωμένης Ευρώπης, όλα τα προηγούμενα, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ορισμένες πιθανές εκβάσεις.
Οι περιπτώσεις που ακολουθούν είναι λογικές και καθαρές, δηλαδή κινούνται στο πεδίο των εννοιών. Στην πράξη, δηλαδή στον κόσμο της εμπειρίας, θα μπορούσε να λάβει χώρα μια ενδιάμεση υβριδική τους μορφή. Ωστόσο, εδώ δεν μας απασχολεί, προς το παρόν, η ρεαλιστική παρά μόνο η λογική πιθανότητα της καθεμιάς από αυτές. Έτσι, οι πιθανές λογικές εκβάσεις των επτά προαναφερθέντων σημείων, είναι οι εξής:
(i)Ολοκληρωτική αμερικανοποίηση της ευρωπαϊκής ηπείρου μέσω του ελέγχου και των τριών θεμελίων (ενέργεια, ασφάλεια, οικονομία). Δηλαδή, η Ευρώπη ως αντικείμενοτης Αμερικής και εξωευρωπαϊκή ηγεμονίατων Η.Π.Α επί της Ε.Ε.
(ii)Ανάδυση κάποιου είδουςενδοευρωπαϊκής ηγεμονίαςσε συνθήκες πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής, επισιτιστικής και ενεργειακής κρίσης και κατάρρευσης, και τελικά πολέμου, μέσω:
(α) ενός περιφερειακού κράτους ηγεμόνα, ή
(β) μιας περισσότερο συνεκτικής ευρωπαϊκής οντότηταςπου θα μπορούσε να προκύψει από τους κόλπους της Ε.Ε, ή
(γ) ενός ενοποιημένου ευρωπαϊκού υπερκράτους ηπειρωτικής κλίμακας.
Οι τρεις υποπεριπτώσεις αποτελούν προσπάθειες να διατηρηθεί η Ευρώπη ως υποκείμενοστα παγκόσμια πράγματα μέσω κάποιας μορφής ενδοευρωπαϊκής ηγεμονίας, που θα προέκυπτε υποθετικά (α) από ένα κράτος ή (β) από μια διακρατική συνεργασία, είτε τέλος (γ) μέσω της κατίσχυσης και της επιβολής μιας υπερκρατικής εξουσίας, που αποτελεί την πιο σύνθετη και την πλέον αμφιλεγόμενη περίπτωση.
(iii)Τέλος,πολυδιάσπαση της Ευρώπης.
Με διαφορετικά λόγια, οι λογικές περιπτώσεις είναι τρεις: εξώευρωπαϊκή ή ενδοευρωπαϊκή ηγεμονία, ή πολυδιάσπαση. Η καθεμία από τις προηγούμενες πιθανές λογικές εκβάσεις έχει διαφορετική εξέλιξη και οδηγεί σε διαφορετικά μονοπάτια. Η ξεχωριστή τους εξέταση δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο του παρόντος κειμένου. Ωστόσο, παρακάτω (V) επαναφέρω ένα πλαίσιο στο οποίο θα μπορούσε να ενταχθεί η μια εξ αυτών, δηλαδή η πολυδιάσπαση της Ευρώπης.
~
Γέφυρα περί αοριστίας νοημάτων, κινδύνων και εχθρών
Οι Γερμανοί πριν από έναν αιώνα ήταν «Ούννοι», μέχρι που απηύδησαν και αποφάσισαν να γίνουν «Άριοι», για να καταλήξουν τελικά «Δυτικοί», ως ηττημένοι. Οι Σλάβοι, κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, ήταν και αυτοί κάτι σαν ερυθροί εκβιομηχανισμένοι Ούννοι, με τη Βαρσοβία και τη Μόσχα να γίνονται «Ανατολή», την ίδια στιγμή που οι Τούρκοι και το κράτος της Άγκυρας γίνονταν «Δύση», και οι Ιάπωνες και το Τόκιο μετασχηματίζονταν από τρομακτική Ασιατική κίτρινη απειλή (Yellow Peril) επίσης σε «Δύση». Σήμερα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ινδία υποτίθεται πως είναι λιγότερο «Ανατολή» από την Τουρκία, η Πολωνία είναι «Δύση», οι Γερμανοί μαζί με τους Ούγγρους δυνητικά μπορούν να γίνουν ξανά «Ούννοι», ενώ οι Ουκρανοί είναι «η ασπίδα της Δύσης» απέναντι στους Ρώσσους που δεν είναι «ούτε καν Ευρώπη».
Αντί για να χαρακτηρίσω τα προηγούμενα, γράφοντας βωμολοχίες, θα επιλέξω κάτι πιο γόνιμο. Πρόταση ή συμβουλή προς τον αναγνώστη: έχει ενδιαφέρον ο εξής νοητικός πειραματισμός: όταν συναντάτε κάθε λογής εχθρούς, ή αοριστίες νοημάτων που συνδέονται με πάσης φύσεως κινδύνους, προσπαθήστε να σκέφτεστε με όρους είτε χωρικούς είτε συστημικούς, και ένας ολοκαίνουργιος και διαυγέστατος κόσμος θα παρουσιαστεί μπροστά στα μάτια σας.
Παραδείγματος χάριν (1) «Ισλάμ»: Μεσόγειος· εδαφική και υδάτινη διασύνδεση Ασίας, Αφρικής και Ευρώπης, καρδιά της Αφροευρασίας, δηλαδή της μίας και μόνης πλανητικής ηπείρου· έλεγχος ναυτικών στρατηγικών κόμβων και σημείων πνιγμού (choke points), και άρα του παγκόσμιου εμπορίου· ενέργεια κ.λπ, (2) «Ρωσσία»: Εύξεινος, Κασπία και Βαλτική Θάλασσα, Αρκτικός και Ειρηνικός Ωκεανός· ενέργεια, εδάφη, νερά, ορυκτά, ξυλεία, μεταλλεύματα, σχεδόν όλος ο πίνακας Μεντελέγιεφ, και φυσικός πλούτος που εκτιμάται από 250 έως 300 τρισεκατομμύρια δολάρια (δηλαδή περίπου οκτώ με δέκα φορές το χρέος των Η.Π.Α, το οποίο ξεπέρασε τα 31 τρισεκατομμύρια δολάρια).
Έτσι το ψεύτικο δίπολο «Δημοκρατίες-Αυταρχίες», το οποίο με τόσο ζήλο προωθεί ο Τζο Μπάιντεν, μπορεί να ερμηνευθεί ως μάχη της Δημοκρατίας (των 30 τρις χρέους) εναντίον της Αυταρχίας (των 300 τρις φυσικού πλούτου).
Επίσης, η φράση «η Ρωσσία δεν είναι Ευρώπη» μπορεί να μεταφραστεί ως «τα 300 τρις φυσικού πλούτου δεν μας ανήκουν». Αλλά και ανάποδα: επειδή ούτε οι Ρώσσοι πλέον φαίνεται να επιθυμούν να είναι «Ευρώπη», αυτό μπορεί να μεταφραστεί ως «τα 300 τρις του φυσικού μας πλούτου δεν σας ανήκουν, Ευρωπαίοι». Για το νόημα της φράσης «η Ελλάδα ανήκειστη Δύση» δεν επιθυμώ να σχολιάσω κάτι, γιατί θα χαλάσουμε τις καρδιές μας.
H λογική πιθανότητα της πολυδιάσπασης της Ευρώπης, εντασσόμενη στο πλαίσιο που ακολουθεί αμέσως παρακάτω, φωτίζει ιστορικές πορείες και νοήματα που αποφεύγονται ή απωθούνται στο εσωτερικό της Δύσης, τόσο από την «αριστερά» όσο και από τη «δεξιά», επιβεβαιώνοντας την ομολογουμένως προκλητική θέση μου ότι όσο ήταν ο «ανταγωνισμός καπιταλισμού-σοσιαλισμού» το νόημα της μεταπολεμικής εποχής και του ψυχροπολεμικού κόσμου, άλλο τόσο ο υποτιθέμενος «ανταγωνισμός δημοκρατιών-αυταρχιών» είναι το νόημα της τρέχουσας μεταψυχροπολεμικής εποχήςκαι του νέου προπολεμικού αναδυόμενου κόσμου: δηλαδή καθόλου.
V
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της μεγάλης σύνθεσης και ανάλυσης που παρουσίασα στην αρχή του πολέμου (πλήρης τίτλος: Ο πόλεμος στην Ουκρανία σαν ρωγμή στα θεμέλια της μεταπολεμικής τάξης, και ως σεισμικό φαινόμενο κατά την ιστορική μεταστροφή από τον άξονα Ανατολής-Δύσης του 19ου και του 20ου αιώνα, στον άξονα Βορρά-Νότου του 21ου και του 22ου αιώνα), είχα εκφράσει τη θέση ότι μέσω της αποσύνθεσης Ε.Σ.Σ.Δ το 1991, διαρρήχθηκε/έσπασε ο μεταπολεμικός διπολικός πυρήνας του συστήματος του παγκόσμιου Βορρά.
Πιο συγκεκριμένα, η πολυδιάσπαση της Σοβιετικής Σφαίρας, δηλαδή του ενός εκ των δύο ψυχροπολεμικών πόλων στο εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά, του ανατολικού υπό την ηγεσία της Σοβιετικής Ρωσσίας με επίκεντρο την Ευρασία, δημιούργησε την ψευδαίσθηση ότι η ΝΑΤΟϊκή Σφαίρα και ο δυτικός ψυχροπολεμικός πόλος, υπό την ηγεσία των Η.Π.Α και με κέντρο τον Βόρειο Ατλαντικό, θα επέβαλε μονοπολική ηγεμονία επί του πλανήτη. Ωστόσο, μια τέτοια ερμηνεία αποτελούσε μια δυτικοκεντρική γενικά, και αμερικανοκεντρική ειδικότερα, ανάγνωση στο εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά στον άξονα Δύσης-Ανατολής (αναλυτικότερα αμέσως παρακάτω).
Θυμίζω ότι στην προσέγγισή μου ο ορισμός του παγκόσμιου Βορρά εδράζεται στα δύο στρατιωτικά σύμφωνα και τις δύο διηπειρωτικές τάξεις ασφάλειας στον άξονα Δύσης-Ανατολής: του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) και της Συνθήκης Φιλίας, Συνεργασίας και Αμοιβαίας Βοήθειας (Σύμφωνο της Βαρσοβίας).
Ισχυρίστηκα, λοιπόν, ότι στην πραγματικότητα η αποσύνθεση και η πολυδιάσπαση του Ευρασιατικού πόλου, που σηματοδότησε το τέλος του ψυχρού πολέμου, αποτέλεσε το σπάσιμο και τη σχάση του διπολικού πυρήνα του συστήματος του πλανητικού Βορράκαι τηνπρώτη μεγάλη πράξη αδυναμίας έναντι του πλανητικού Νότου: κατάρρευση της Σοβιετικής Σφαίρας και συνέχιση και ισχυροποίηση της Σινικής.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ήττες των Αμερικανών στο Βιετνάμ (1955-1975) και των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν (1979-1989), μπορούν να ερμηνευθούν ως πρώιμες πράξεις αδυναμίας του πλανητικού Βορρά έναντι του Νότου.
Η ιστοριογραφική τομή μεταξύ της ψυχροπολεμικής και της μεταψυχροπολεμικής εποχής είναι υποκειμενική, καθώς αποτελεί τον αμερικανικό και δυτικόκεντρικό τρόπο αυτοκατανόησης και ερμηνείας της επικράτησης των Η.Π.Α επί της Ε.Σ.Σ.Δ σε διακρατικό επίπεδο, και του Διατλαντικού επί του Ευρασιατικού πόλου σε διηπειρωτικό, στο εσωτερικό του παλαιού διπολικού συστήματος του πλανητικού Βορρά στον άξονα Δύσης-Ανατολής (Αυτή είναι η ανάγνωση της επικράτησης της λεγόμενης «Δύσης» επί της «Ανατολής»).
Όμως αυτή είναι μια εσωτερική, και άρα υποκειμενική, ερμηνεία που έχει ως κέντρο νοηματοδοσίας το εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά, ειδικότερα το δυτικό βορειοατλαντικό τμήμα του, και πυρήνα τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Μια εξωτερική ως προς τον παγκόσμιο Βορρά ανάγνωση που σταθμίζει επιπλέον, πρώτον, το γεγονός ότι σε τμήματα της μιας και μόνης Παγκόσμιας Ηπείρου, της Αφροευρασίας, που ασκούσαν εξουσία ή είχαν παρουσία και επιρροή η Γαλλία και η Βρετανία, πλέον συναντάμε Άραβες, Τούρκους, Ιρανούς, Ρώσσους, Ινδούςκαι Κινέζους και, δεύτερον, τη σταδιακή μετατροπή της Ρωσσικής Ομοσπονδίας σε εκπρόσωπο και πρεσβευτή του παγκόσμιου Νότου στο εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά (όπως έχω επισημάνει εξ αρχής: Τρίτο Μέρος), δηλαδή μια προσέγγιση όπως αυτή που παρουσιάζω μέσα από την Κοσμοϊδιογλωσσία, οδηγεί στην παρακάτω ερμηνεία:
Ο παγκόσμιος Βορράςτου διπολικού ψυχροπολεμικού συστήματος με το Ευρασιατικό και Βορειοατλαντικό σκέλος του, τρέπεται σε άτακτη φυγή και γενική υποχώρηση: Βιετνάμ (1955-1975), Αφγανιστάν (1979-1989), που συνεχίζεται μεταψυχροπολεμικά, μετά από την αποσύνθεση και την κατάρρευση της ανατολικής Σοβιετικής Σφαίρας, με την υποχώρηση της εναπομείνουσας δυτικής Διατλαντικής Σφαίρας σε Αφγανιστάν (2001–2021), Ιράκ (2003-2011 και 2014-2021), Συρία (2011-), Λιβύη (2011, 2014-2020), Σαχέλ (2011-), φτάνοντας πλέον στο σημείο να αμύνεται στις παρυφές και τα σύνορα του εναπομείναντος ευρωπαϊκού του σκέλους, στην Ουκρανία (2022-).
~
Ενταγμένη σε αυτό το πλαίσιο, η πολυδιάσπαση της Ευρώπης (περίπτωση iii του τέταρτου μέρους), θα αποτελεί την αποσύνθεση του εναπομείναντος ευρωπαϊκού σκέλους του συστήματος του παγκόσμιου Βορρά, που γίνεται κατανοητό ως ευρωπαϊκό σκέλος της «Δύσης»:
Δηλαδή, μετά από την αποσύνθεση του Ευρασιατικού πόλου θα έχει ακολουθήσει και η αποσύνθεση του ευρωπαϊκού σκέλους του Διατλαντικού πόλουτου συστήματος του πλανητικού Βορρά.
Με διαφορετικά λόγια, θα έχει λάβει χώρα η συνολική κατάρρευση του συστήματος στην Παγκόσμια Ήπειρο της Αφροευρασίας, με το εναπομείναν σκέλος του παγκόσμιου Βορρά να περιορίζεται στην περιφερειακή ήπειρο της Αμερικής, και συγκεκριμένα στο βόρειο τμήμα της.
~
Η μετανάστευση και η ροή ανθρώπων, κεφαλαίων και βιομηχανιών από την Ευρώπη προς τη Βόρεια Αμερική γενικά, και από τη Γερμανία προς τις Η.Π.Α ειδικότερα, συμβαδίζει με μια τέτοια ανάγνωση και μπορεί να ιδωθεί σαν πρώιμο σύμπτωμα μιας τέτοιας εξαιρετικά αρνητικής εξέλιξης.
Θα μπορούσε ίσως να υπάρξει και μια διασπορά στην Ωκεάνια Αγγλόσφαιρα, με εξαίρεση τη Βρετανία, διότι στο πλαίσιο που εξετάζω σε αυτό το πέμπτο μέρος (V), η επιταχυνόμενη κατάρρευση του «Ηνωμένου» Βασιλείου μπορεί να γίνει αντιληπτή ως πρώιμη εκδοχή αυτού που θα μπορούσε να ακολουθήσει στην «Ενωμένη» Ευρώπη.
Οι «Ηνωμένες» Πολιτείες, από την άλλη, για άπειρους λόγους στους οποίους δεν μπορούμε να επεκταθούμε εδώ, είναι περισσότερο εξασφαλισμένες, παρά τα εσωτερικά τους προβλήματα. Ωστόσο, μια τέτοια «πυρκαγιά» είναι αδύνατον να περιοριστεί μόνο στο ευρωπαϊκό σκέλος του παγκόσμιου Βορρά, αφήνοντας ανέγγιχτη την αμερικανική πλευρά του Ατλαντικού, που πιθανώς θα προσπαθούσε να απομονώσει και να σφραγίσει, με συμμαχικό πάντοτε τρόπο, την ευρωπαϊκή φωτιά (όπως συνέβη σε μικρογραφία με την Ελλάδα, η οποία απομονώθηκε και σφραγίστηκε, ασφαλώς ως εταίρος και μέλος της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας και στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, προκειμένου να μην μολυνθεί η Ευρωζώνη αλλά και ευρύτερα η Ε.Ε). Η πυρκαγιά θα επηρεάσει όχι μόνο την δύναμη και την ενότητα του Βόρειου Ατλαντικού αλλά και των ίδιων των Ηνωμένων Πολιτειών, και τούτο μάλιστα ανεξάρτητα από μια πιθανή κατάρρευση των αγορών, καθώς το εμπόριο ανάμεσα σε Η.Π.Α και Ε.Έ. αντιστοιχεί περίπου στο 20% του συνολικού εμπορίου του αμερικανικού κράτους.
Εν τω μεταξύ, ενώ στο εσωτερικό του πλανητικού Βορρά διεξάγεται ένας πολυεπίπεδος κινητικός και μη κινητικός πόλεμος, και ενώ τα κράτη της Ε.Ε και οι Η.Π.Α μειώνουν τις εμπορικές τους σχέσεις με τη Ρωσσία και την Κίνα αντίστοιχα, η Ινδία ενισχύει τις σχέσεις της με όλες τις πλευρές: ενδεικτικά το εμπόριο Ινδίας-Κίνας αυξήθηκε στο επίπεδο ρεκόρ των 125 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2021, αυξημένο περίπου κατά 45% από το 2020, παρά τις εντάσεις και τη συνοριακή διαφορά στο ανατολικό Ladakh. Προσοχή, δεν τοποθετούμε τον πόλεμο απέναντι στο εμπόριο, όπως θέλει το παλαιό οικονομιστικό δόγμα, παρά συγκρίνουμε εμπορικές τάσεις και συγκλίσεις μεταξύ περιοχών. Επιπλέον, η ανάπτυξη του εμπορίου στο εσωτερικό του παγκόσμιου Νότου (South-South) ξεπερνά τον πλανητικό μέσο όρο, με αύξηση περισσότερο από 30% το 2021 σε σχέση με το 2020 (η προαναφερθείσα αύξηση μεταξύ Κίνας και Ινδίας είναι εξωφρενική). Τα προηγούμενα ενώ ο παγκόσμιος Βορράς αυτοκαταστρέφεται, λόγω της κολοσσιαίας κρίσης στις σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσσικής Ομοσπονδίας.
Το κύριο ανομολόγητο συμφέρον των Η.Π.Α είναι η ανάσχεση, η συγκράτηση και ο περιορισμός τόσο της Κίνας και της Ρωσσίας όσο και της Ινδίας, δηλαδή εκείνων των δυνάμεων που θα μπορούσαν να απομακρύνουν τον λεγόμενο Δυτικό κόσμο ―η επικράτειά του οποίου έχει ως κέντρο τον Βόρειο Ατλαντικό―, από το προσκήνιο και το επίκεντρο της παγκόσμιας ιστορίας, και να επαναφέρουν την ηγεσία και το κέντρο βάρους του κόσμου στην Ασία, από την οποία αποχώρησε πριν από περίπου δύο αιώνες, για να μεταφερθεί αρχικά στην Ευρώπη και στη συνέχεια στη Βόρεια Αμερική.
~
Ο πόλεμος που διεξάγεται στο έδαφος της Ουκρανίαςείναι κινητικός και περιορισμένης φυσικής κλίμακας, και ολοκληρωτικός μη κινητικός τόσο στο εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά (G7 και Ε.Ε εναντίον Ρωσσίας), όσο και σε πλανητική κλίμακα: Ωκεάνιος λίμπεραλ πολιτισμός που αξιώνει/αξίωνε οικουμενική ισχύ και πλανητικό μονοπολισμό, με πυρήνα τη Βόρεια Αμερική και τις Η.Π.Α, εδαφικό προγεφύρωμα στην παγκόσμια ήπειρο της Αφροευρασίας την Ε.Ε, και αγκυροβόλια στην Ασία του Ειρηνικού (Ιαπωνία, Ν. Κορέα, Ταϊβάν) εναντίον της Ευρασίας (η Ρωσσία είναι ο γ κ ό λ ι θ ο ς μόνο και μόνο που συνεχίζει να υπάρχει).
Όμως, σε αυτό το τελευταίο πλανητικό επίπεδο, εισέρχονται στην εικόνα οι «Υπόλοιποι».
Η αμερικανική απάντηση στη ρωσσική εισβολή, δηλαδή το είδος του ολοκληρωτικού μη κινητικού πολέμου που επέλεξαν να διεξάγουν οι Η.Π.Α εναντίον της Ρωσσίας, ως απάντηση στον κινητικό και φυσικά οριοθετημένο και περιορισμένο πόλεμο που διεξάγεται στο έδαφος της Ουκρανίας, άνοιξε το κουτί της Πανδώρας σε ό,τι αφορά τις σχέσεις και τον άξονα Βορρά-Νότου.
Οι Αμερικανοί χάνουν, όχι τον πόλεμο που κήρυξαν απέναντι στους Ρώσσους αλλά έναν ακήρυχτο μη κινητικό πόλεμο από τον υπόλοιπο πλανήτη. Ο ακήρυχτος αυτός πόλεμος στον άξονα Βορρά-Νότου πυροδοτήθηκε λόγω της ολοκληρωτικής φύσης και των επιπτώσεων του μη κινητικού ―οικονομικού, πολιτικού, πληροφοριακού, ιδεολογικού κ.λπ― πολέμου που επέλεξαν να εξαπολύσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στο εσωτερικό του πλανητικού Βορρά (G7 εναντίον Ρωσσίας, που χτυπάει όμως άμεσα πλέον και τη Γερμανία).
Οι Αμερικανοί ναι μεν αποκομίζουν κέρδη στο εσωτερικό του πλανητικού Βορρά (αν και αυτό εξαρτάται από την αναλυτική σκοπιά του καθενός) σε επίπεδο κράτους, αλλά ηττώνται στον άξονα Βορρά-Νότου, δηλαδή στο πεδίο της τάξης (κράτος ή τάξη: X), ενώ από πλανητική αλλά και περιφερειακή σκοπιά βρίσκονται σε φάση υποχώρησης.
Ο πόλεμος στην Ουκρανίαόχι μόνο δεν έχει οδηγήσει σε κατάρρευση τη Ρωσσία, αλλά επιταχύνει την ανάδυση νέων περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων, και την διαμόρφωση μιας νέας ενεργειακής, οικονομικής και πολιτικής τάξης.
Η πρόσφατη συνεδρίαση του ΟΠΕΚ+ σηματοδοτεί σημαντικότατες εξελίξεις, το νόημα των οποίων μπορεί να συμπυκνωθεί ως εξής: οι μελλοντικές τιμές πετρελαίου θα καθοριστούν σύμφωνα με τις ανάγκες περισσότερο της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής (South-South), και λιγότερο της Βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και του Βορείου Ατλαντικού (West)· θα διαμορφωθούν κυρίως με βάση τις ανάγκες της Βραζιλίας, της Ρωσσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής (BRICS), δηλαδή του 40% και πλέον του παγκόσμιου πληθυσμού, και δευτερευόντως με βάση τις ανάγκες των Η.Π.Α, της Ιαπωνίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας, της Ιταλίας και του Καναδά (G7), δηλαδή ενός πληθυσμού που αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 10% του πλανήτη.
Οι μελλοντικές τιμές του πετρελαίου δεν θα καθοριστούν τόσο από τις σχέσεις στο εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά στον άξονα Δύσης-Ανατολής (G7 και Ε.Ε εναντίον Μόσχας), όσο από τις σχέσεις στο εσωτερικό του παγκόσμιου Νότου στον άξονα Ανατολής-Δύσης (Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Ιράν, Αίγυπτος, Νιγηρία, Ν. Αφρική, Βραζιλία, Μεξικό), και συνολικά από τις σχέσεις στον άξονα Βορρά-Νότου (G7 καιΡωσσία από τη μια μεριά, με τους «Υπόλοιπους» από την άλλη).
Οι Άραβες έχουν δίκιο όταν ισχυρίζονται ότι η απόφαση του ΟΠΕΚ δεν είναι ρωσσοκεντρική, ή τέλος πάντων ότι δεν εξυπηρετεί αποκλειστικά τους Ρώσσους, υπό την εξής έννοια: η Μόσχα ωφελείται από την απόφαση απλώς και μόνο επειδή η Ρωσσική Ομοσπονδία αποφάσισε να γίνει εκπρόσωπος των συμφερόντων του παγκόσμιου Νότου στο εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά (όπως έχω επισημάνει από τον Μάρτιο. Δες επιπλέον και ομιλία του Πούτιν της 30ης Σεπτεμβρίου 2022 [V], για την οποία παρεμπιπτόντως ο Μπορέλ είπε ότι όλοι πρέπει να τη διαβάσουν). Εάν π.χ η Ρωσσία είχε παραμείνει στους G8, και εφάρμοζε πολιτικές παρεμφερείς με τη Γερμανία, ―εκτός του ότι δεν θα είχε συμβεί τίποτα από τα προηγούμενα, και ο κόσμος θα ήταν διαφορετικός―, μια ανάλογη απόφαση του ΟΠΕΚ θα ήταν εις βάρος και της ίδιας της Ρωσσίας.
~
Ο 20ος αιώνας χαρακτηρίστηκε από τη διαμόρφωση ενός συστήματος με διπολικό πυρήνα στο εσωτερικό του πλανητικού Βορρά στον άξονα Δύσης-Ανατολής: Σύμφωνο με επίκεντρο τον Βόρειο Ατλαντικό και την δυτική Ευρώπη υπό την Ουάσινγκτον, και Σύμφωνο με επίκεντρο την Ανατολική Ευρώπη και την Ευρασία υπό τη Μόσχα. Ο ευρωκεντρικός πυρήνας και το ευρωκεντρικό θεμέλιο του ανταγωνισμού είναι πασιφανή, ανεξάρτητα από το αν το εύρος, οι επιπτώσεις, η επιρροή και τα επίδικα είχαν πλανητικό χαρακτήρα.
Μια βασική διαφορά σε σχέση με τον 21ο αιώνα είναι ότι έχει αναπτυχθεί μια, χαλαρή μεν ανταγωνιστική δε, οικονομική και θεσμική συνεργασία κρατών εκτός του πλανητικού Βορρά, δηλαδή σε αυτό που ονομάζεται πλανητικός Νότος, που έχει τη δυνατότητα να αυτονομηθεί και να απομονωθεί σε γενικές γραμμές από μια οικονομική πυρκαγιά που θα μπορούσε να ξεσπάσει στα κέντρα και τον πυρήνα του πλανητικού Βορρά, όπως αυτή που περιέγραψα νωρίτερα. Παρατηρείστε ότι δεν μιλάμε για κάποια μορφή στρατηγικής σύμπλευσης, που να απαιτεί συνοχή επιπέδου ΝΑΤΟ, αλλά για μια άμυνα και προστασία απέναντι σε μια γενικευμένη οικονομική κατάρρευση με επίκεντρο το Βόρειο Ατλαντικό, δηλαδή τη Δύση. Υπό αυτή την έννοια, τα κράτη της ομάδας BRICS, με ουσιαστικό πυρήνα τη Ρωσσία, την Ινδία και την Κίνα (RIC), αποτελούν τα στεγανά ή τις σωσίβιες λέμβους ενός Ατλαντικοκεντρικού πλανητικού συστήματος/τιτανικού που βυθίζεται.
Ο ολοκληρωτικός και πολυεπίπεδος πόλεμος εναντίον της Ρωσσίας και της Ευρασίας επιταχύνει την ανάδειξη νέων κέντρων επιρροής και ισχύος σε περιφερειακή (regional) κλίμακα, και θα έχει ως αποτέλεσμα δύο δυνάμεις από την περιφέρεια (periphery) του μεταπολεμικού συστήματος να βρεθούν στο κέντρο μιας νέας παγκόσμιας τάξης, δηλαδή θα έχει ως ουσιαστικό αποτέλεσμα την επιστροφή της Κίνας και της Ινδίας στο προσκήνιο της παγκόσμιας ιστορίας και τη διαμόρφωση μιας νέας πλανητικής τάξης, ολοκληρώνοντας, κατά αυτόν τον τρόπο, την Εποχή της Μεγάλης Παρέκκλισης.
.~`~.
Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.
21 | 10 | 3 μ.Κ ~ Year ΙΙΙ AQ | 2022