Το μερίδιο των γερμανικών εξαγωγών που κατευθύνθηκε πέρυσι στις χώρες του ευρώ ανήλθε στο 37,5 %. Λίγα χρόνια μόλις πριν, το 2007, ήταν 43,8 %. Το 1991, το ίδιο ποσοστό έφτανε το 51,6 %.
*
Ιδίως οι χώρες του Νότου βαραίνουν όλο και λιγότερο στη ζυγαριά του Βερολίνου. Τη στιγμή που μιλάμε, η Αυστρία είναι μεγαλύτερη αγορά για τα προϊόντα του από την Ιταλία, οι Τσέχοι ως εμπορικοί εταίροι έχουν αφήσει πίσω τους τους Ισπανούς.
Γεωοικονομικά, δεν χωράει αμφιβολία, η Γερμανία έχει βάλει πλώρη γι’ αλλού. Η Ανατολική Ευρώπη, η Ρωσσία, τα ασιατικά κράτη με το τεράστιο περιθώριο κέρδους που προσφέρουν, συναρπάζουν πολύ περισσότερο τις εταιρείες της. Στα οικονομικά σαλόνια της Υφηλίου, η χώρα καμαρώνει επειδή διαλέγεται ως ίσος προς ίσον με πλανητικές Δυνάμεις κατά πολύ ανώτερές της διπλωματικά ή στρατιωτικά, τις ΗΠΑ λ.χ. ή την Κίνα. Η Φρανκφούρτη ως παγκόσμιο τοπόσημο του χρήματος ποζάρει επάξια πλάι στη Νέα Υόρκη, το Χονγκ Κονγκ, το Τόκυο, το Λονδίνο.
Γεωπολιτικά, η κατάσταση δεν έχει ακριβώς έτσι. Το μεταπολεμικό όνειρο μιας Ευρώπης όλο και πιο ενωμένης έχει παραχωρήσει βέβαια προ πολλού τη θέση του στον ευρωσκεπτικισμό και τις φυγόκεντρες τάσεις. Όμως η εγκατάλειψη μιας στρατηγικής γραμμής τόσων δεκαετιών δεν είναι απόφαση που λαμβάνεται ελαφρά τη καρδία. Το υπέρογκο κόστος της ανέλκυσης των χωρών του Νότου από το οικονομικό τους τέλμα είναι παράγοντας αποτρεπτικός, εξού και οι Γερμανοί, ηγεσία και λαός σε αγαστή σύμπνοια, κάνουν τα πάντα για να το αποφύγουν. Όμως, η ολοκληρωτική απαγκίστρωση από τον Νότο συνεπάγεται την εκ βάθρων αναθεώρηση του μεταπολεμικού στάτους, ακόμη και των γαλλογερμανικών σχέσεων, κι αυτό δεν είναι διόλου απλό – ή ανέξοδο.
Από τη μια μεριά: η δημιουργία μιας μικρότερης και σαφώς πιο συνεκτικής Ευρώπης, μιας ομοιογενούς οικονομικής ζώνης από κοινού με Ολλανδούς, Αυστριακούς, Φινλανδούς, ίσως αργότερα και με κάποιους Ανατολικοευρωπαίους. Από την άλλη: η εμμονή στο μείζον σχέδιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Από τη μια: το ρίσκο της πολιτικής απομόνωσης, της αναζωπύρωσης ίσως ενός νέου αντιγερμανισμού. Από την άλλη: η εμπλοκή σε μια κρίση ικανή αν κάτι πάει στραβά να εξαντλήσει την ίδια τη γερμανική οικονομία, που λόγω του σχετικά μικρού της μεγέθους δεν είναι σε θέση να αντέξει καν μια μεμονωμένη ιταλική ή ισπανική κατάρρευση, πόσω μάλλον ένα καθολικό ναυάγιο των μεσογειακών χωρών. Εμπρός σ’ αυτό το δίλημμα, εμπρός σ’ αυτήν την υπαρξιακή απόφαση καλύτερα, που θα κρίνει το μέλλον της Ευρώπης για πολλές δεκαετίες, δεν είναι μόνο η Μέρκελ και η κυβέρνησή της, δεν είναι απλώς οι ελίτ της χώρας, είναι ολόκληρη η Γερμανία που διστάζει, που ιδρώνει και δυσανασχετεί.
Ιστορικά το πράγμα έχει την εξήγησή του. Απ’ τον καιρό του Μπίσμαρκ ώς τον τελευταίο Παγκόσμιο Πόλεμο, κάθε φορά που η στιγμή ήταν κρίσιμη οι Γερμανοί ως γνωστόν τα θαλάσσωναν. Μετά το 1945 πάλι, είχαν μάθει αλλιώς. Τις δύσκολες αποφάσεις τις έπαιρναν άλλοι – οι Αμερικανοί. Οι ίδιοι οι Γερμανοί, για τα πεπραγμένα τους επί Χίτλερ, είχαν το προνόμιο να υποβληθούν σε μια πολύ πρωτότυπη στα χρονικά, και άκρως συμφέρουσα, "τιμωρία". Όπως το εξέφρασε, δηκτικότερα απ’ όλους, ο Παναγιώτης Κονδύλης: «Ο λαός των εγκληματιών έλαβε την άδεια να εξάγει, να παράγει και να ταξιδεύει όλο και περισσότερο, όμως δεν είχε το δικαίωμα να κατέχει ατομικά όπλα ή να αναλαμβάνει ευθύνες στη σφαίρα της παγκόσμιας πολιτικής. Ώστε δίπλα στην υλική ευημερία, του εξασφαλίστηκε λίγο-πολύ και η πολιτική αμεριμνησία. Όσο πιο μεγαλόφωνα διατράνωνε κανείς την ευθύνη του για τα συλλογικά εγκλήματα, τόσο πιο βέβαιος ήταν ότι ο ίδιος δεν θα χρειαστεί να διακινδυνεύσει κάτι και ότι θα αφεθεί να απολαμβάνει την ευημερία του κατά κάποιον τρόπο εκείθεν της Ιστορίας».
Με πρόσχημα το ανόσιο παρελθόν τους, αναρριπίζοντας τη βολική ηθικολογία του αμέτοχου, οι Γερμανοί έμαθαν να κρύβονται πίσω απ’ τους ώμους των άλλων. Όμως, μετά την Επανένωση και την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, το αργότερο με την κρίση του ευρώ και τη βαθμιαία απόσυρση των ΗΠΑ από τη Γηραιά Ήπειρο, η κατάσταση άλλαξε. Οι πάλαι ποτέ ακόλουθοι καλούνται πια να ηγηθούν, οι πρώτα ανήλικοι, να αναλάβουν τις ευθύνες του κηδεμόνα που τους αναλογούν.
Θα το κάνουν; Προσώρας, ακόμη καιροσκοπούν. Στο θέμα του ευρώ λ.χ., όλη τους η πολιτική βασίζεται είτε στον διαρκή αναβλητισμό, είτε στη δασκαλίστικη επιτίμηση των αμαρτωλών τους εταίρων. Όμως ούτε το βλέποντας και κάνοντας ούτε το να κραδαίνεις στους άλλους το δάχτυλο συνιστούν λύση. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αργά ή γρήγορα, οι Γερμανοί θα καταβάλουν το τίμημα που η ιστορική στιγμή και η θέση τους στην Ευρώπη επιβάλλει. Αν επιτύχουν, από πολλούς, θα μισηθούν. Αν αποτύχουν, θα κινδυνεύσουν να γίνουν αυτό που πράγματι αντιπροσωπεύουν στον χάρτη: μια ακόμη μικρομεσαία κηλίδα πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη.
Κώστας Κουτσουρέλης
Πηγή
Πηγή
Σημειώσεις
Για τη συσχέτιση γεωοικονομίας και γεωπολιτικής: α) Έχει γίνει της μόδας να λέγεται ότι ο κόσμος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο έχει περάσει από την εποχή της πολιτικής ισχύος στην εποχή της γεωοικονομίας. Τέτοιου είδους κλισέ δείχνουν ελλειπή και στενόμυαλη ανάλυση. Η πολιτική και η οικονομία συνδέονται. Τα διεθνή οικονομικά συστήματα εδράζονται στην διεθνή πολιτική τάξη - Joseph Nye. β) αυτό που εντυπωσιάζει όποιον έρθει σε επαφή με τους Γερμανούς είναι η καθαρά μηχανική και υλιστική τους αντίληψη για την ευρωπαϊκή τάξη. Γι'αυτούς, οργάνωση της Ευρώπης σημαίνει να αποφασίζουν πόσο απ'αυτό ή από εκείνο το ορυκτό πρέπει να παραχθεί και πόσοι εργάτες πρέπει να χρησιμοποιηθούν. Δεν τους περνά από το μυαλό ότι καμιά οικονομική τάξη πραγμάτων δεν μπορεί να ισχύσει αν δεν βασίζεται σε μια πολιτική τάξη και ότι, για να κάνεις τον Βέλγο ή τον Βοημό εργάτη να δουλέψει, δεν αρκεί να του υποσχεθείς έναν ορισμένο μισθό... - Λουτσόλλι (πρέσβης της φασιστικής Ιταλίας στη Γερμανία). Προς -δήθεν μη επαναλαμβανόμενη, «προοδευτική» ευρωκρατική- γνώσιν...
«η δημιουργία μιας μικρότερης και σαφώς πιο συνεκτικής Ευρώπης, μιας ομοιογενούς οικονομικής ζώνης από κοινού με Ολλανδούς, Αυστριακούς, Φινλανδούς, ίσως αργότερα και με κάποιους Ανατολικοευρωπαίους». Εξ ου και -ανέφερα πως- θα ασχοληθώ και θα αναλύσω το τρίπτυχο (και μια ενδεχόμενη αναβίωση του δόγματος) ανάμεσα σε Αγιορωμαιογερμανισμό, Mitteleuropa και Οstpolitik. Το τρίγωνο Γερμανία - Ρωσία - Τουρκία είναι η οδός της ευρασιατικής στρατηγικής της Γερμανίας... η Γερμανία και στους δυο πολέμους κινείται προς τον άξονα Βαλκάνια-Εύξεινος Πόντος-Καύκασος.
Σε ένα -φαινομενικά- διαφορετικό πλαίσιο σημασία έχει το τρίγωνο Αιγύπτου, Τουρκίας και Ιράν (ποιά από αυτές τις χώρες «υπακούει» ή ακολουθεί ρητά πλέον τις Η.Π.Α;). Πότε ξανά στο παρελθόν η Γερμανία «έβαλε χέρι» στο αγγλοσαξονικό νησί ονόματι Κύπρος; Οι αγγλοσάξονες κινδυνεύουν να χάσουν -σχεδόν ολοκληρωτικά- τον έλεγχο της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου. Όπως γράφει και ο Immanuel Wallerstein στο τελευταίο του άρθρο το οποίο τιτλοφορείται «Consequences of U.S. Decline»: ''At present none of the strong actors in the Middle East (and I do mean none) take their cues from the United States any longer. This includes Egypt, Israel, Turkey, Syria, Saudi Arabia, Iraq, Iran, and Pakistan (not to mention Russia and China)''. Για τις επιπτώσεις στα καθ'ημάς μπορείτε να σταθμίσετε την ανάρτηση Οι -πολιτικές- παρατάξεις στην Ελλάδακαι το Νέο Ανατολικό Ζήτημα.
Για τη «βαθμιαία απόσυρση των ΗΠΑ από τη Γηραιά Ήπειρο» ...η Γερμανία σήμερα δεν είναι μεγάλη δύναμη, πόσο μάλλον δυνητικός ηγεμόνας, διότι δεν έχει δικά της πυρηνικά όπλα και διότι εξαρτάται πολύ από τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ασφάλεια της. Όμως αν τα αμερικάνικα στρατεύματα αποσυρθούν από την Ευρώπη και η Γερμανία καταστεί υπεύθυνη για την άμυνα της, μάλλον θα αποκτήσει το δικό της πυρηνικό οπλοστάσιο και θα αυξήσει το μέγεθος του στρατού της, μετατρεπόμενη σε δυνητικό ηγεμόνα και ως εκ τούτου σε κύρια πηγή προβλημάτων στη νέα Ευρώπη. Παρά τον μικρότερο πληθυσμό της, η Γερμανία ήταν δυνητικός ηγεμόνας της Ευρώπης από το 1903 μέχρι το 1918 και από το 1939 μέχρι 1945... - John J. Mearsheimer. (Προς -γερμανο«ευρωκεντρική» δικαιοηθικο«φιλελεύθερη»- γνώσιν...)
«όλη τους η πολιτική βασίζεται είτε στον διαρκή αναβλητισμό». Iδιαίτερη προσοχή στην επόμενη φράση: Τρεις δυνάμεις, Ιαπωνία, Γερμανία και Ιταλία, εξεγέρθηκαν εναντίον του status quo και υπονόμευσαν τους παραπαίοντες θεσμούς...Η Γερμανία τώρα επιδίωκε να επιταχύνει την κατάρρευση της παραδοσιακής παγκόσμιας οικονομίας και ανέμενε την κατάρρευση της διεθνής τάξηςμε στόχο να αποκτήσει υπεροχή απέναντι στους αντιπάλους της - Karl Polanyi.
Και κάτι ακόμα: Ένας τρόπος για να σκεφτούμε τους δυο παγκόσμιους πολέμους είναι να τους εκλάβουμε ως έναν ενιαίο, στην πραγματικότητα, τριακονταετή πόλεμο, στον οποίο κύριοι πρωταγωνιστές ήταν οι ΗΠΑ και η Γερμανία στον αγώνα τους για τη διαδοχή της Βρετανίας, που είχε αρχίσει να παρακμάζει ως ηγεμονική δύναμη - Immanuel Wallerstein (Πλανητικός μετασχηματισμός - εισαγωγικά για Η.Π.Α και Γερμανία.)
*
**
*
**
*
Μία μακροπρόθεσμη ευρωπαϊκή πολιτική απέναντι στη Ρωσσία οφείλει να προσανατολισθεί σ’ αυτές τις γεωπολιτικές προοπτικές. Ασφαλώς είναι δικαίωμα των Ηνωμένων Πολιτειών να επιθυμούν τη διασφάλιση της πλανητικής μονοκρατορίας τους μεταξύ άλλων με τη συνεχή χαλιναγώγηση ή και με τον κατακερματισμό της Ρωσσίας. Όμως μία ενωμένη Ευρώπη δεν θα είχε να κερδίσει πολλά πράγματα, αν εμφανιζόταν ως στρατηγικός τοποτηρητής των Αμερικάνων στην Ανατολική Ευρώπη και ως υποστηρικτής όλων των χωριστικών τάσεων μέσα στην επικράτεια της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η ευρωπαϊκή, και προπαντός γερμανική μυωπία, όπως φαίνεται με την υποστήριξη του αμερικάνικου σχεδίου για την επέκταση του ΝΑΤΟ ίσαμε τα ρωσσικά σύνορα, δεν μπορεί παρά να δώσει τροφή σε μία απολύτως θεμιτή δυσπιστία της Ρωσίας και να σπρώξει τη γιγαντιαία ευρασιατική χώρα στην επιθετική απομόνωση ή στην αγκαλιά της Κίνας...Ώστεη μεγάλη πλανητική και κοσμοϊστορική δυνατότητα μίας Ενωμένης Ευρώπηςθα ήταν η Ευρασία... Ωστόσο ο πρώτος μνηστήρας του σιβηρικού (και κεντροασιατικού) χώρου και του πλούτου του ονομάζεται - Κίνα... Μόλις αρχίσει να διαγράφεται μία τέτοια κατάσταση η Ρωσσίαθα τεθεί υπό πίεση και θ’ αναγκαστεί ν’ αναζητήσει συμμάχους. Αν δεν βρει, τότε θα υποχρεωθεί να κάμει παραχωρήσεις προς την Κίναή και να συμπαραταχθεί μαζί της, οπότε θα δημιουργούνταν ένας πανίσχυρος συνασπισμός - Παναγιώτης Κονδύλης (Η Ευρώπη στο κατώφλι του 21ου αιώνα: μια κοσμοϊστορική και γεωπολιτική θεώρησηκαι Έντεκα γεωπολιτικά ερμηνευτικά σχήματα για τον Πλανητικό Μετασχηματισμό - μέρος α´).
Στην ευρύτερη γεωπολιτική αρένα, έχουμε στην παρούσα φάση τρία βασικά ρήγματα. Υπάρχει πρώτα-πρώτα η τριαδική πάλη ανάμεσα σε Η.Π.Α, Δυτική Ευρώπη, και Ιαπωνία/Ανατολική Ασία για το ποιός θα είναι ο κύριος τόπος της συσσώρευσης κεφαλαίου στην καπιταλιστική κοσμοοικονομία [δες Πλανητικός μετασχηματισμός - Tο τέλος του μακρού 20ού αιώνα]. Δεύτερο, έχουμε τον μακρόχρονο αγώνα μεταξύ Βορρά και Νότουγια την κατανομή του παγκόσμιου πλεονάσματος. Και τέλος υπάρχει η νέα πάλη, που περιστρέφεται γύρω από τη δομική κρίση της καπιταλιστικής κοσμοοικονομίας και επικεντρώνεται στο ζήτημα, ποιόν από τους δρόμους θα διαλέξει ο κόσμος για την ολοκλήρωση της μετάβασης στο νέο σύστημα... Έχω ισχυριστεί πως το πιο πιθανό ζευγάρι είναι να βρεθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες μαζί με την Ιαπωνία/Ανατολική Ασίαενάντια στη Δυτική Ευρώπη/Ρωσία. Δεν θα επαναλάβω όμως εδώ αυτό το επιχείρημα, αφού θεωρώ αυτή τη σύγκρουση δευτερεύουσα σε σχέση με το πως θα ξεπεραστεί η πόλωση του τωρινού συστήματος, δηλαδή το πως θα μπορέσει να επεκταθεί σε ολόκληρο το κόσμοσύστημα αυτό που ονομάσαμε «ανάπτυξη» - Immanuel Wallerstein (Σε αυτό το κείμενο θα επανέλθω).
.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική