Ενα ζήτημα που δεν έχει τονιστεί αρκετά ή έχει υποβαθμιστεί είναι η κρίση ή/και παρακμή του Φεντεραλισμού ή της Ομοσπονδιακότητας, δηλαδή το ζήτημα της Ομοσπονδίας. Εντελώς επιγραμματικά και εν συντομία (το ζήτημα είναι τεράστιο).
Η Ομοσπονδία, όπως τη γνωρίζουμε στις μέρες μας, κατ'ουσίαν αποτελεί δημιούργημα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Η πρώτη σύγχρονη ή μοντέρνα Ομοσπονδία προέκυψε από τον πόλεμο των δεκατριών συνομοσπονδιοποιημένων αμερικανικών πολιτειών εναντίον της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, με γνώμονα την αντιμετώπιση από πλευράς των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής μιας πιθανής μελλοντικής επιθετικότητας των ευρωπαϊκών αποικιακών δυνάμεων. Είχε αντι-αποικιοκρατικό και αντι-ευρωπαϊκό χαρακτήρα (οι Η.Π.Α, ως πολιτική μονάδα, δεν έχουν αποικιοκρατικό παρελθόν, δεν είναι αποικιοκρατική χώρα, ιμπεριαλιστική είναι. Είναι διαφορετικό το ένα από το άλλο). Σε δεύτερη φάση είχαμε τις Συνομόσπονδες Πολιτείες της Αμερικής έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Οι Confederate States of America των νότιων θεωρούσαν ως ξένη δύναμη τις United States of America των βόρειων. Η Συνομοσπονδία των νότιων (the Confederacy) έναντι των βόρειων (Union) και οι δεκατρείς αποικίες συνομοσπονδιοποιημένων αμερικανικών πολιτειών έναντι των βρετανών λειτουργησαν με παρόμοιο τρόπο.
Πέρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μπορούμε να αναφερθούμε σε δύο ακόμη γνωστές περιπτώσεις Ομοσπονδιών. Η συνομοσπονδία και αργότερα η ομοσπονδία των μικρών ελβετικών πολιτειών βασίστηκε επίσης -είχε ως κεντρικό της κίνητρο- (σ)την κοινή υπεράσπιση έναντι πιθανών εξωτερικών εχθρών και τη διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και των κοινών συμφερόντων των συνενωμένων κρατιδίων-καντονίων. Η Ελβετία δεν αποτελεί μονάχα παλαιότατη Ομοσπονδία αλλά και μια από τις παλαιότερες Ρεπούμπλικες (Republic). Η Ελβετία είναι μεγάλη ιστορία. Επίσης, παρά το γεγονός ότι η ενοποίηση της Γερμανίας συνδέθηκε με τα αυτοκρατορικά συμφέροντα της Πρωσίας, υπήρξε υποκίνηση και από το κοινό συμφέρον της συνένωσης κρατιδίων και πριγκιπάτων υπό τη γερμανική συνομοσπονδία.
Θα πρέπει να τονιστεί πως οι περιπτώσεις των Η.Π.Α και της Γερμανίας αποτελούν περιπτώσεις μονο-γλωσσικών Ομοσπονδιών.
Όταν το σοβιετικό ή κομμουνιστικό ομοσπονδιακό σύστημα κατέρρευσε, αναδύθηκαν νέα πολιτικά συστήματα που ήταν δομημένα στη βάση τους ως φιλελεύθερα, δημοκρατικά και εθνικιστικά. Οι νεο-εθνικοί ή εθνικιστές δημοκράτες δεν αξίωναν, δεν επιθυμούσαν ή δεν οδήγηθηκαν (ας αφήσουμε λίγο στην άκρη το ζήτημα των κινήτρων γιατί υπάρχουν και βαθύτερες διεθνοσυστημικές τάσεις) απλά (σ)τον μετασχηματισμό των τριών υπαρχόντων πολυ-εθνικών κομμουνιστικών κρατών ή συστημάτων (Σοβιετική Ένωση, Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία) σε πολυ-εθνικά φιλελεύθερα και δημοκρατικά κράτη στα πλαισία των υφιστάμενων συνόρων, αλλά στη διάλυση τους σε περισσότερα από 20-25 ξεχωριστά κράτη. Αυτή η πολύ σημαντική εξελίξη κατ'ουσίαν υποδήλωνε πως οι κομμουνιστικές ομοσπονδίες δεν ερμηνεύονταν πλέον με όρους σοσιαλιστικού διεθνισμού, αλλά με εθνικά προσδιορισμένους όρους (Ρώσοι, Τσέχοι, Σέρβοι). Θα πρέπει βέβαια να τονιστεί πως και υπό συνθήκες «σοσιαλιστικού διεθνισμού» υπήρχε έμμεση ή άμεση ηγεμόνευση εθνών (π.χ τα ρωσικά ως διδασκόμενη γλώσσα - στις μέρες μας συναντάμε την υποχρεωτική επιλογή μεταξύ γαλλικών και γερμανικών σε ορισμένες βαθμίδες της εκπαίδευσης).
Η παγκόσμια επίδραση της διάλυσης των κομμουνιστικών πολυεθνικών ομοσπονδιών υπήρξε καταστροφική για τους Φεντεραλιστές, διότι από το 1991 και ύστερα κυριάρχησε η άποψη σε πολλά κράτη, ότι ο φεντεραλισμός μπορεί να αποτελεί μόνο ένα βήμα ή ένα προοίμιο προς τη διάλυση του κράτους. Ο Φεντεραλισμός έκτοτε συνδυάστηκε με την ιδέα της αποδυνάμωσης ενός κράτους και όχι με την ενίσχυση του κράτους και των συστατικών ομόσπονδων υπο-κρατών ή μελών της Ομοσπονδίας.
Γι'αυτό π.χ, στις μέρες μας η πρόταση ομοσπονδιοποίησης της Συρίας θεωρείται αθέμιτη από αρκετούς. Γιατί γίνεται αντιληπτή ως ένα βήμα προς τη διάλυση του κράτους και όχι ως προς τη διατήρηση του. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη επίσης αποτελεί ομοσπονδία ενώ το Ιράκ το 2005 υιοθέτησε το ομοσπονδιακό σύστημα προκειμένου να κάνουν ορισμένοι τις δουλειές τους -με συγκεκριμένους Κούρδους παραπλανώντας κάποιους άλλους- στο βόρειο Ιράκ ή στο ιρακινό κουρδιστάν (το οποίο αναγνωρίστηκε επίσημα και απέκτησε περιφερειακή κυβέρνηση). Εάν σκεφτούμε μαζί με τις προηγούμενες περιπτώσεις και αυτές της Συρίας και της Λιβύης, τότε μπορούμε να πούμε, κάπως υπαινικτικά: φίλτατε και εν Ατλαντικό αδερφέ, το να καταστρέφεις κράτη ή να συμβάλλεις στην καταστροφή τους και μετά να προτείνεις ομοσπονδία... δεν αποτελεί λύση. Το Σουδάν επίσης, το οποίο χωρίστηκε σε νότιο και βόρειο, εχει ομοπονδιακό σύστημα. Όπως διαπιστώνετε, τα πρόσφατα παραδείγματα ομοσπονδιών δεν είναι και τα καλύτερα δυνατά.
Στην περίπτωση του Κανάδα και του Βελγίου υποτίθεται πως η ομοσπονδιοποίηση έσωσε την ενότητα του κράτους. Είναι όμως πράγματι έτσι στην περίπτωση του Βελγίου; (το Βέλγιο θυμίζει πειραματικό εργαστήριο). Η Ισπανία άραγε επιθυμεί να μετασχηματιστεί σε Ομοσπονδία; Ή μήπως το ΗΝΩΜΕΝΟ Βασίλειο; Το Ηνωμένο Βασίλειο όπως και το Βασίλειο της Ισπανίας αποτελούν ενιαία κράτη και συνταγματικές μοναρχίες υπό κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης (αυτές είναι οι ορθές ορολογίες και περιγραφές και όχι οι ιδεολογικές φαιδρότητες, αστειότητες και τσουβαλοποίησεις περί «φιλελεύθερης δημοκρατίας» που δεν υπάρχουν σε κανένα σοβαρό νομικό ή πολιτικο κείμενο και τις οποίες αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιούμε καταχρηστικά). Αυτές οι δύο χώρες, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι Kingdoms ή Monarchies-Βασίλεια, όχι Republics-Ρεπούμπλικές ή «Δημοκρατίες» (π.χ, Γαλλία ως ενιαίο κράτος, Η.Π.Α και Ρωσια ως ομοσπονδίες). Αυτή ήταν κατ'ουσίαν αρχικά η καταγωγική βάση του διπόλου «Αριστεράς-Δεξιάς»: Republics vs Monarchies (μετά το τσουβάλι άρχισε να ξεχειλώνει μέχρι που έφτασε να διέρχεται κρίση περιεχομένων και να εξατμίζονται ή να συγχέονται τα περιεχόμενα του).
Ο Φεντεραλισμός έχει λειτουργήσει ιστορικά τόσο ως μέσο ενοποίησης κρατών όσο και ως μέσο διάλυσης τους. Η Ομοσπονδία μπορεί να λειτουργήσει είτε ενοποιητικά (λίγες αλλά χαρακτηριστικές περιπτώσεις) είτε διαλυτικά (πλειοψηφία) για ένα κράτος. Ο εθνικισμός επίσης μπορεί να λειτουργήσει είτε συμπληρωματικά και υπέρ της Ομοσπονδίας (Η.Π.Α, Ελβετία, Γερμανία και στις μέρες μας η προσπάθεια κατασκευής ενός sui generis εθνικισμού της «Ευρώπης»), είτε εναντίον της Ομοσπονδίας.
Η εξέλιξη που θα πρέπει να προσέξουν οι Φεντεραλιστές (και την οποία έχω εξετάσει σε διάφορα σημειώματα, ενδεικτικά: 1. Η μακρά παγκόσμια κυρίαρχη τάση των τελευταίων δύο αιώνων και η αντίστροφη πειραματική ακροβασία της Ε.Ε, 2. Σύντομη αναφορά περί κρατών. 1950-2010, 3. The Rise of the Nation-State across the World, 1816 to 2001 by Andreas Wimmer and Yuval Feinstein), είναι η εξής:
Χρονολογική εξέλιξη του αριθμού κρατών με βάση στοιχεία του Ο.Η.Ε από το 1945 και μετά:
1950: 60
1960: 99
1970: 127
1990: 166
2010: 193
2016: 195
[-] Ένας από τους μεγαλύτερους λαϊκισμούς που κυκλοφορούν είναι η αυτονόητη και ελαφρά τη καρδία σύγκριση και συσχέτιση Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρωπαϊκής Ένωσης.
[-] Η Ελλάδα από τον καιρό της -ρητορικά διακηρυγμένης- «ανεξαρτησίας» της αποτελεί ενιαίο κράτος (πότε βασίλειο πότε δημοκρατία) υπο κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης και με αυτόνομη περιοχή το Άγιο όρος. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στα 40 παλαιότερα εθνικά κράτη.
[-] Στην περίπτωση της Ελβετίας η ομοσπονδία και ο εθνικισμός λειτούργησαν ως ενοποιητικός παράγοντας.
[-] Υπάρχουν κράτη που λόγω της σύστασης τους, εφόσον επιθυμούν να αποτελούν πολιτική μονάδα-οντότητα, δεν μπορούν παρά να είναι Ομοσπονδίες, όπως π.χ η Ινδία και η Βραζιλία.
[-] Δεν επιθυμώ να θίξω το ζήτημα της Κύπρου. Ο καθένας και η καθεμία ας κρίνουν.
I
Η ιδέα της Ομοσπονδίας έχει ταυτιστεί, συνδεθεί ή συσχετιστεί με αντιλήψεις ή ανάγκες, πρώτον, περί ειρήνης, δεύτερον, περί κοινών οικονομικών συμφερόντων, και, τρίτον, περί κοινού εξωτερικού εχθρού και άμυνας συνασπισμένων πολιτικών μονάδων έναντι μιας κοινής απειλής. Γνωρίζω ότι δεν σας αρέσει, αλλά ο τελευταίος είναι ο κύριος και βασικός λόγος ιστορικά, δημιουργίας Ομοσπονδιών. Η Ομοσπονδία, όπως τη γνωρίζουμε στις μέρες μας, κατ'ουσίαν αποτελεί δημιούργημα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Η πρώτη σύγχρονη ή μοντέρνα Ομοσπονδία προέκυψε από τον πόλεμο των δεκατριών συνομοσπονδιοποιημένων αμερικανικών πολιτειών εναντίον της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, με γνώμονα την αντιμετώπιση από πλευράς των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής μιας πιθανής μελλοντικής επιθετικότητας των ευρωπαϊκών αποικιακών δυνάμεων. Είχε αντι-αποικιοκρατικό και αντι-ευρωπαϊκό χαρακτήρα (οι Η.Π.Α, ως πολιτική μονάδα, δεν έχουν αποικιοκρατικό παρελθόν, δεν είναι αποικιοκρατική χώρα, ιμπεριαλιστική είναι. Είναι διαφορετικό το ένα από το άλλο). Σε δεύτερη φάση είχαμε τις Συνομόσπονδες Πολιτείες της Αμερικής έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Οι Confederate States of America των νότιων θεωρούσαν ως ξένη δύναμη τις United States of America των βόρειων. Η Συνομοσπονδία των νότιων (the Confederacy) έναντι των βόρειων (Union) και οι δεκατρείς αποικίες συνομοσπονδιοποιημένων αμερικανικών πολιτειών έναντι των βρετανών λειτουργησαν με παρόμοιο τρόπο.
Πέρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μπορούμε να αναφερθούμε σε δύο ακόμη γνωστές περιπτώσεις Ομοσπονδιών. Η συνομοσπονδία και αργότερα η ομοσπονδία των μικρών ελβετικών πολιτειών βασίστηκε επίσης -είχε ως κεντρικό της κίνητρο- (σ)την κοινή υπεράσπιση έναντι πιθανών εξωτερικών εχθρών και τη διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και των κοινών συμφερόντων των συνενωμένων κρατιδίων-καντονίων. Η Ελβετία δεν αποτελεί μονάχα παλαιότατη Ομοσπονδία αλλά και μια από τις παλαιότερες Ρεπούμπλικες (Republic). Η Ελβετία είναι μεγάλη ιστορία. Επίσης, παρά το γεγονός ότι η ενοποίηση της Γερμανίας συνδέθηκε με τα αυτοκρατορικά συμφέροντα της Πρωσίας, υπήρξε υποκίνηση και από το κοινό συμφέρον της συνένωσης κρατιδίων και πριγκιπάτων υπό τη γερμανική συνομοσπονδία.
Θα πρέπει να τονιστεί πως οι περιπτώσεις των Η.Π.Α και της Γερμανίας αποτελούν περιπτώσεις μονο-γλωσσικών Ομοσπονδιών.
II
Η ιδέα ενός πολυ-εθνικού (μη αυτοκρατορικού) κράτους τέθηκε ως αξίωση για πρώτη φορά από τους σοσιαλδημοκράτες της Μοναρχίας των Αψβούργων ενώ εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από τους κομμουνιστές της Σοβιετικής Ρωσίας. Οι Αυστρο-μαρξιστές επιθυμούσαν τον πολυ-εθνικό μετασχηματισμό της Αψβουργικής Μοναρχίας με την παράλληλη ύπαρξη εδαφικών εθνικών μονάδων αλλά και εθνικών ενώσεων και εταιρειών με κρατικο-λειτουργική υπόσταση που θα θεωρείτο ως πρότυπο για μια μελλοντική και σε παγκόσμια κλίμακα ενοποίηση όλων των εθνών και των κρατών. Οι κομμουνιστές δεν αποδέχονταν την δημοκρατική διαφοροποίηση των κοινοτητων σε εθνοτική και γλωσσική βάση και στα πλαίσια εθνικών εταιρειών, αλλά μόνο την εδαφική αναγνώριση δημοκρατιών και μονάδων (αυτή η διαφορά θυμίζει έντονα τη διαφορά μεταξύ civic εδαφικά προσδιορισμένων και ethnic μη εδαφικά κληρονομικά προσδιορισμένών nationalism και citizenship), στα πλαίσια μιας Διεθνούς Σοβιετικής Ρεπούμπλικας η οποία θα αποτελούσε μελλοντικά ένα παγκόσμιο κράτος (τελικά αποτέλεσε μια μέγα-περιφερειακή πολιτική μονάδα που περιορίστηκε στη σφαίρα της πρώην Ρωσικής Αυτοκρατορίας, όπως και η Ευρωπαϊκή Ένωση σταδιακά θα περιοριστεί στην ευρύτερη γεωγραφία της Αγιάς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας).Όταν το σοβιετικό ή κομμουνιστικό ομοσπονδιακό σύστημα κατέρρευσε, αναδύθηκαν νέα πολιτικά συστήματα που ήταν δομημένα στη βάση τους ως φιλελεύθερα, δημοκρατικά και εθνικιστικά. Οι νεο-εθνικοί ή εθνικιστές δημοκράτες δεν αξίωναν, δεν επιθυμούσαν ή δεν οδήγηθηκαν (ας αφήσουμε λίγο στην άκρη το ζήτημα των κινήτρων γιατί υπάρχουν και βαθύτερες διεθνοσυστημικές τάσεις) απλά (σ)τον μετασχηματισμό των τριών υπαρχόντων πολυ-εθνικών κομμουνιστικών κρατών ή συστημάτων (Σοβιετική Ένωση, Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία) σε πολυ-εθνικά φιλελεύθερα και δημοκρατικά κράτη στα πλαισία των υφιστάμενων συνόρων, αλλά στη διάλυση τους σε περισσότερα από 20-25 ξεχωριστά κράτη. Αυτή η πολύ σημαντική εξελίξη κατ'ουσίαν υποδήλωνε πως οι κομμουνιστικές ομοσπονδίες δεν ερμηνεύονταν πλέον με όρους σοσιαλιστικού διεθνισμού, αλλά με εθνικά προσδιορισμένους όρους (Ρώσοι, Τσέχοι, Σέρβοι). Θα πρέπει βέβαια να τονιστεί πως και υπό συνθήκες «σοσιαλιστικού διεθνισμού» υπήρχε έμμεση ή άμεση ηγεμόνευση εθνών (π.χ τα ρωσικά ως διδασκόμενη γλώσσα - στις μέρες μας συναντάμε την υποχρεωτική επιλογή μεταξύ γαλλικών και γερμανικών σε ορισμένες βαθμίδες της εκπαίδευσης).
Η παγκόσμια επίδραση της διάλυσης των κομμουνιστικών πολυεθνικών ομοσπονδιών υπήρξε καταστροφική για τους Φεντεραλιστές, διότι από το 1991 και ύστερα κυριάρχησε η άποψη σε πολλά κράτη, ότι ο φεντεραλισμός μπορεί να αποτελεί μόνο ένα βήμα ή ένα προοίμιο προς τη διάλυση του κράτους. Ο Φεντεραλισμός έκτοτε συνδυάστηκε με την ιδέα της αποδυνάμωσης ενός κράτους και όχι με την ενίσχυση του κράτους και των συστατικών ομόσπονδων υπο-κρατών ή μελών της Ομοσπονδίας.
III
Υπάρχει η περίπτωση κατά την οποία το βασικό κίνητρο που ενώνει τα κράτη είναι προκειμένου να υπερασπιστούν την ύπαρξη και τις ιδιαιτερότητες τους, μέσω της σύστασης από πλευράς κρατών-μελών ενός κοινού υπερ-κράτους, μεταφέροντας περιορισμένη κυρίαρχία και αρμοδιότητες σε αυτό το υπερ-εθνικό υπέρ-κράτος, συνήθως για την αντιμετώπιση ενός εξωτερικού εχθρού. Το μοντέλο αυτό υποτίθεται πως προσομοιάζει στην Ε.Ε (δεν είναι όμως ακριβώς έτσι και λόγω μη διαφύλαξης ιδιαιτεροτήτων -αντίθετα ομοιομορφία ή/και ομοιογένεια διαχέεται- και επειδή στην Ε.Ε δεν δηλώνεται ευθέως κάποιος εξωτερικός εχθρός. Σε αρκετές περιπτώσεις ο εχθρός είναι εσωτερικός: εθνικά πολιτικά συστήματα, εθνικά κράτη/κυβερνήσεις). Μια ακομη περίπτωση, ένα διαφορετικό μοντέλο, είναι η δημιουργία μιας ομοσπονδίας με τον μετασχηματισμό ενός ενιαίου σε ομόσπονδο κράτος μέσω της δημιουργίας νέων ομόσπονδων κρατιδίων ή υπο-κράτών (Πρόταση που ακούγεται για τη Συρία και έχει προταθεί για τη Λιβύη επίσης). Η κυρίαρχη ιδέα περί ομοσπονδίας στη συγκεκριμένη περίπτωση -υποτίθεται πως- είναι να διατηρηθεί η ενότητα του κράτους στη βάση της δημιουργίας ομόσπονδων κρατιδίων ή υπο-κρατών που έχουν διαφορετικά περιφερειακά συμφέροντα, συλλογικές ταυτότητες, που βασίζονται σε ιστορική αυτονομία ή ανεξαρτησία και σε γλωσσικές-εθνοτικές διαφορές. Ωστόσο, η μετατροπή ενός ενιαίου κράτους (unitary state) σε ομοσπονδία, μέσω της δημιουργίας υπο-κρατών, θεωρείται σχεδόν πάντα προπομπός διάλυσης του κράτους. Γι'αυτό π.χ, στις μέρες μας η πρόταση ομοσπονδιοποίησης της Συρίας θεωρείται αθέμιτη από αρκετούς. Γιατί γίνεται αντιληπτή ως ένα βήμα προς τη διάλυση του κράτους και όχι ως προς τη διατήρηση του. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη επίσης αποτελεί ομοσπονδία ενώ το Ιράκ το 2005 υιοθέτησε το ομοσπονδιακό σύστημα προκειμένου να κάνουν ορισμένοι τις δουλειές τους -με συγκεκριμένους Κούρδους παραπλανώντας κάποιους άλλους- στο βόρειο Ιράκ ή στο ιρακινό κουρδιστάν (το οποίο αναγνωρίστηκε επίσημα και απέκτησε περιφερειακή κυβέρνηση). Εάν σκεφτούμε μαζί με τις προηγούμενες περιπτώσεις και αυτές της Συρίας και της Λιβύης, τότε μπορούμε να πούμε, κάπως υπαινικτικά: φίλτατε και εν Ατλαντικό αδερφέ, το να καταστρέφεις κράτη ή να συμβάλλεις στην καταστροφή τους και μετά να προτείνεις ομοσπονδία... δεν αποτελεί λύση. Το Σουδάν επίσης, το οποίο χωρίστηκε σε νότιο και βόρειο, εχει ομοπονδιακό σύστημα. Όπως διαπιστώνετε, τα πρόσφατα παραδείγματα ομοσπονδιών δεν είναι και τα καλύτερα δυνατά.
Στην περίπτωση του Κανάδα και του Βελγίου υποτίθεται πως η ομοσπονδιοποίηση έσωσε την ενότητα του κράτους. Είναι όμως πράγματι έτσι στην περίπτωση του Βελγίου; (το Βέλγιο θυμίζει πειραματικό εργαστήριο). Η Ισπανία άραγε επιθυμεί να μετασχηματιστεί σε Ομοσπονδία; Ή μήπως το ΗΝΩΜΕΝΟ Βασίλειο; Το Ηνωμένο Βασίλειο όπως και το Βασίλειο της Ισπανίας αποτελούν ενιαία κράτη και συνταγματικές μοναρχίες υπό κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης (αυτές είναι οι ορθές ορολογίες και περιγραφές και όχι οι ιδεολογικές φαιδρότητες, αστειότητες και τσουβαλοποίησεις περί «φιλελεύθερης δημοκρατίας» που δεν υπάρχουν σε κανένα σοβαρό νομικό ή πολιτικο κείμενο και τις οποίες αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιούμε καταχρηστικά). Αυτές οι δύο χώρες, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι Kingdoms ή Monarchies-Βασίλεια, όχι Republics-Ρεπούμπλικές ή «Δημοκρατίες» (π.χ, Γαλλία ως ενιαίο κράτος, Η.Π.Α και Ρωσια ως ομοσπονδίες). Αυτή ήταν κατ'ουσίαν αρχικά η καταγωγική βάση του διπόλου «Αριστεράς-Δεξιάς»: Republics vs Monarchies (μετά το τσουβάλι άρχισε να ξεχειλώνει μέχρι που έφτασε να διέρχεται κρίση περιεχομένων και να εξατμίζονται ή να συγχέονται τα περιεχόμενα του).
Ο Φεντεραλισμός έχει λειτουργήσει ιστορικά τόσο ως μέσο ενοποίησης κρατών όσο και ως μέσο διάλυσης τους. Η Ομοσπονδία μπορεί να λειτουργήσει είτε ενοποιητικά (λίγες αλλά χαρακτηριστικές περιπτώσεις) είτε διαλυτικά (πλειοψηφία) για ένα κράτος. Ο εθνικισμός επίσης μπορεί να λειτουργήσει είτε συμπληρωματικά και υπέρ της Ομοσπονδίας (Η.Π.Α, Ελβετία, Γερμανία και στις μέρες μας η προσπάθεια κατασκευής ενός sui generis εθνικισμού της «Ευρώπης»), είτε εναντίον της Ομοσπονδίας.
Η εξέλιξη που θα πρέπει να προσέξουν οι Φεντεραλιστές (και την οποία έχω εξετάσει σε διάφορα σημειώματα, ενδεικτικά: 1. Η μακρά παγκόσμια κυρίαρχη τάση των τελευταίων δύο αιώνων και η αντίστροφη πειραματική ακροβασία της Ε.Ε, 2. Σύντομη αναφορά περί κρατών. 1950-2010, 3. The Rise of the Nation-State across the World, 1816 to 2001 by Andreas Wimmer and Yuval Feinstein), είναι η εξής:
Στις αρχές του 20ου αιώνα και κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου δεν υπήρχαν τόσα κράτη στον πλανήτη όσα μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Συγκεκριμένα το 1945 υπήρχαν 51 αναγνωρισμένα από τον Ο.Η.Ε κράτη. Από τα 60 αναγνωρισμένα το 1950, ο αριθμός των κρατών αυξήθηκε σε 130 το 1970, και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο αριθμός τους είχε φτάσει περίπου τα 160. Τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα ο αριθμός των κρατών έφτασε τα 190 και στις μέρες μας υπάρχουν 193 κράτη αναγνωρισμένα από τον Ο.Η.Ε (206 συνολικά, κάποια είναι παρατηρητές, κάποια άλλα δεν διαθέτουν καμία κυριαρχία κ.λπ).
Χρονολογική εξέλιξη του αριθμού κρατών με βάση στοιχεία του Ο.Η.Ε από το 1945 και μετά:
1950: 60
1960: 99
1970: 127
1990: 166
2010: 193
2016: 195
Σημειώσεις
[-] Η Ευρωπαϊκή Ένωσηδεν αποτελεί προσπάθεια οικοδόμησης μιας μόνο-εθνικής και μονο-γλωσσικής (Η.Π.Α, Γερμανία) ή μιας πολυ-εθνοτικής, πολυ-γλωσσικής και πολυ-θρησκευτικής Ομοσπονδίας (τέτοια είναι η Ρωσία με κυρίαρχη εθνότητα τους Ρώσους και κυρίαρχη θρησκεία την Ορθόδοξία. Στη Ρωσική Ομοσπονδία μιλούνται περίπου 100 γλώσσες και υπάρχουν περίπου 160 εθνοτικές ομάδες). Υποτίθεται πως αξιώνει μια πολυ-εθνική (όχι απλά εθνοτική), πολυ-γλωσσική, πολύ-θρησκευτική (και παράλληλα κόσμική) και πολυ-πολιτισμική (αυτή η λέξη αποτελεί νεόδμητο post-90s σύνθημα) Ομοσπονδία, δίχως -υποτίθεται- κυρίαρχη εθνότητα και θρησκεία (γλώσσα;). Αυτά στη θεωρία. Γιατί στην πράξη είναι κάπως διαφορετικά τα πράγματα.[-] Ένας από τους μεγαλύτερους λαϊκισμούς που κυκλοφορούν είναι η αυτονόητη και ελαφρά τη καρδία σύγκριση και συσχέτιση Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρωπαϊκής Ένωσης.
[-] Η Ελλάδα από τον καιρό της -ρητορικά διακηρυγμένης- «ανεξαρτησίας» της αποτελεί ενιαίο κράτος (πότε βασίλειο πότε δημοκρατία) υπο κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης και με αυτόνομη περιοχή το Άγιο όρος. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στα 40 παλαιότερα εθνικά κράτη.
[-] Στην περίπτωση της Ελβετίας η ομοσπονδία και ο εθνικισμός λειτούργησαν ως ενοποιητικός παράγοντας.
[-] Υπάρχουν κράτη που λόγω της σύστασης τους, εφόσον επιθυμούν να αποτελούν πολιτική μονάδα-οντότητα, δεν μπορούν παρά να είναι Ομοσπονδίες, όπως π.χ η Ινδία και η Βραζιλία.
[-] Δεν επιθυμώ να θίξω το ζήτημα της Κύπρου. Ο καθένας και η καθεμία ας κρίνουν.