I) Σέρρες (Sēres), Σῆρες και Serica, Sēra Mētropolis ή/και Serica Regio. Η Κίνα των Ελλήνων - και των λατίνων - Ρωμαίων. II) Έξοδος: Επάνοδος από την Ελλάδα.

I) Σέρρες (Sēres), Σῆρες και Serica, Sēra Mētropolis ή/και Serica Regio. Η Κίνα των Ελλήνων - και των λατίνων - Ρωμαίων
- Συμπληρωματικές παρατηρήσεις
- Εικόνες
- Bonus
II) Έξοδος: Επάνοδος από την Ελλάδα






Ο πρώτος χάρτης (εικόνα 1) είναι φλωρεντινός παγκόσμιος χάρτης των μέσων του 15ου αιώνα μ.Χ (αντίγραφο παλαιότερου χάρτη) που βασίζεται στη «Γεωγραφία» του Κλαύδιου Πτολεμαίου (90-168 μ.Χ), έργο το οποίο οι Λατίνοι (επανα)ανακαλύπτουν τον 13ο μ.Χ αιώνα. Στο βορειοανατολικό άκρο του χάρτη, εφόσον εστιάσει κάποιος, διαβάζει τη λέξη Serica ενώ στο νοτιοανατολικό την ονομασία Sīnae.

Serica είναι η λατινική λέξη για τις Σέρρες, Sēres (Σῆρες) των Ελλήνων. Έτσι ονόμαζαν οι Έλληνες την Κίνα (η οποία τους είναι γνωστή τουλάχιστον από τον 4ο αιώνα π.Χ). Πιο συγκεκριμένα, η πόλη-περιοχή Serica έχει αποδοθεί στο παλαιό αυτοκρατορικό Chang'an (εικόνες 2 και 3), σημερινό Xi'an. Στο Chang'an, αυτό το ηπειρωτικό αυτοκρατορικό κέντρο της κινεζικής ενδοχώρας, κατέληγαν πολλοί δρόμοι της παράκτιας Κίνας (Sīnae). Το Chang'an αποτελούσε πρωτεύουσα πόλη, αυτοκρατορικό ηπειρωτικό κέντρο και κόμβο στο εσωτερικό της Κίνας, και παράλληλα σημείο εκκίνησης ή απαρχής του περίφημου Δρόμου του Μεταξιού - για το ταξίδι προς τη Δύση.

Η περιοχή Sīnae (στο νοτιοανατολικό άκρο του χάρτη) θεωρείται το ναυτικό-θαλάσσιο μέτωπο της Κίνας, ενώ η περιοχή-πόλη με την ονομασία Serica (στο βορειοανατολικό άκρο του χάρτη), Sērikḗ ή Sēra Mētropolis ή/και Serica Regio των λατίνων Ρωμαίων και με την ονομασία Σέρρες, Sēres (Σῆρες) των Ελλήνων θεωρείται (ή πιο σωστά έχει θεωρηθεί από αρκετούς μελετητές) το Chang'an.

Όλες αυτές οι παραλλαγές του ονόματος παραπέμπουν στο μετάξι (η γη απ'όπου έρχεται το μετάξι, η γη του μεταξιού κ.λπ). Ο Κοσμάς Ινδικοπλεύστης (6ος αιώνας μ.Χ), συγγραφέας του έργου «Χριστιανική Τοπογραφία» (που περιλαμβάνεται στην Patrologia Graeca), ο οποίος είχε ταξιδέψει μέχρι τη σημερινή Σρι Λάνκα, αναφέρεται στη «χώρα του μεταξιού». Τα προηγούμενα ήταν γνωστά στους Ρωμαίους της Ανατολής («Βυζαντινούς») και στους Άραβες μουσουλμάνους, οι οποίοι είχαν αναπτύξει σχέσεις με τους Κινέζους. Οι Σασσανίδες επίσης είχαν επαφές και σχέσεις με την Κίνα (σε παλαιότερο σημείωμα [IV]έχω γράψει για την ιστορία του χειροβόλου όπλου και της πυρίτιδας, για το «κινεζικό χιόνι», δηλαδή το αλατοπίπερο, για τα «κινεζικά λουλούδια» και τα «κινεζικά βέλη», δηλαδή τα πυροτεχνήματα και τις ρουκέτες). Οι Άραβες και οι Πέρσες-Ιρανοί, από την ευρύτερη περιοχή μας (δηλαδή την κεντρική γεωγραφία της ιστορίας μας), αποτέλεσαν διαχρονικά σύνδεσμο ανάμεσα στη Μεσόγειο, την Ευρώπη και τη δυτική Ευρασία, από τη μια μεριά, και στην Κίνα, από την άλλη. Με διαφορετικό τρόπο και με διαφορετική κατεύθυνση, παρόμοιο ρόλο με νομαδικά πρόσημα διαδραμάτισαν τα τουρκικά φύλα από σχετικά νωρίς (ήδη από τον 7ο-8ο μ.Χ αιώνα) και αργότερα οι Μογγόλοι.

Ολοκληρώνοντας. Οι Έλληνες, τουλάχιστον από τον 4ο π.χ αιώνα, έχουν γνώση της Κίνας (πιο συγκεκριμένα της ηπειρωτικής κεντρικής Κίνας), την οποία ονόμαζαν Σέρρες (Sēres) ή Σῆρες, γεγονός στο οποίο αναφέρθηκε και ο προηγούμενος πρωθυπουργός της Κίνας, Wen Jiabao, κατά την ομιλία που έδωσε το 2010 στην «Βουλή των Ελλήνων». Καιρός είναι να εξεταστεί πιο βαθιά εκείνη η περίοδος σε σχέση με αυτή την περιοχή (σε συνδυασμό με τα Ελληνοϊνδικά Βασίλεια της μετα-αλεξανδρινής περιόδου, τα οποία είναι πιο γνωστά), αλλά και η ρωμαϊκή («βυζαντινή») της συνέχεια.

[-] Οι Ρωμαίοι χριστιανοί (μετέπειτα Ελληνορθόδοξοι) της Ανατολής («βυζαντινοί») εμπορεύονταν με τους Κινέζους, ενώ έχουν διασωθεί κείμενα Κινέζων αξιωματούχων με - έστω γενικές και κάπως αόριστες - αναφορές σε αυτό που οι μουσουλμάνοι ονόμαζαν «Ρούμ» και οι Φράγκοι μετέπειτα «Βυζάντιο» (θα επανέλθω στις κινεζικές πηγές μελλοντικά). Υπάρχουν επίσης εκτενείς και αρκετά πιο συγκεκριμένες αναφορές σε πόλεις όπως η Βαγδάτη, η οποία ήταν πασίγνωστη.

[-] Τα (μετα)αλεξανδρινά βασίλεια της Βακτριανής βρίσκονταν στην κομβική εκείνη περιοχή της κεντρικής Ασίας, από την οποία θα διέλθουν αιώνες αργότερα τα τουρκικά φύλα και η οποία αποτελεί οργανικό μέρος και κομβικό τμήμα του Δρόμου του Μεταξιού. Τα Ελληνοϊνδικά Βασίλεια, που αποτέλεσαν την ιστορική τους συνέχεια, μετέφεραν πιο νότια το κέντρο βάρος τους, προς την Κοιλάδα του Ινδού.

[-] Οι «Βυζαντινοί» χρησιμοποίησαν αρχικά (από αρκετά νωρίς μάλιστα) τούρκικα φύλα εις βάρος των Περσών, ήδη από την περίοδο των τριών (πρώτων) Τουρκό-Περσικών πολέμων (588-629 μ.Χ). Ο τρίτος Τουρκο-Περσικός πόλεμος (627-629) μπορεί να ιδωθεί ως τμήμα, υπό-ενότητα ή επεισόδιο του πολέμου των Ρωμαίων (ή «Βυζαντινών») εναντίον των Σασσανιδών. Εκείνη την περίοδο τα τουρκικά φύλα (Μπλέ ή δυτικοί Τούρκοι - Göktürks) αποτέλεσαν τον στρατιωτικό σύνδεσμο των Ρωμαίων εις βάρος των Περσών και τον εμπορικό τους σύνδεσμο με το Δρόμο του Μεταξιού (τον οποίο μπλόκαραν οι Πέρσες-Ιρανοί). Η συγκεκριμένη σύγκρουση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με την Αυτοκρατορία των Σασσανιδών (Byzantine-Sasanian War) ξεκινά το 602 μ.Χ και ολοκληρώνεται το 628 μ.Χ. Μετά ή/και παράλληλα έρχονται οι Άραβες με το Ισλάμ εναντίον και των δύο. Οι Σασσανιδες έχουν επαφές με Ευρώπη, Αφρική, Ινδία και Κίνα. Αυτές τις σχέσεις, με την κατάλυση της Αυτοκρατορίας (Ērānšahr), θα τις αναλάβει το Ισλάμ υπό τους Άραβες. Ο τελευταίος βασιλιάς των Σασσανιδών Περόζης Γ’, καταφεύγει στην Κίνα και τίθεται, ως αξιωματούχος, στην υπηρεσία του Αυτοκράτορα της Κίνας (Δυναστεία Τανγκ). Νωρίτερα ο Περόζης-Peroz είχε ζητήσει στρατιωτική βοήθεια από την Κίνα. Την πληροφορία αυτή τη διαθέτουμε από κινέζικες πηγές.

[-] Αρχικά, την περίοδο των πολέμων Ρωμαίων-Σασσανιδών (αρχές του 7ου αιώνα μ.Χ), οι Ρωμαίοι-Βυζαντινοί χριστιανοί μονοθεϊστές δεν νιώθουν απειλή αλλά εγγύτητα προς τους Άραβες μουσουλμάνους μονοθεϊστές (την πρώτη ουσιαστική πολιορκία της Κωνσταντινούπολης την έκαναν Άβαροι, Σλάβοι και Πέρσες το 626 μ.Χ, ενώ την ίδια περίοδο, οι Πέρσες-Ιρανοί υπό τον Χοσρόη Β'είχαν καταλάβει τα Ιεροσόλυμα, όπου έχουμε και το περίφημο περιστατικό της αρπαγής του Τιμίου Σταυρού). Εδώ βρίσκονται και οι ρίζες της («τιμητικής» ή «θετικής») ιδιαίτερης αναφοράς στους Ρωμαίους-Βυζαντινούς που υπάρχει στο Κοράνι (την αρχή του συγκεκριμένου κεφαλαίου την έχω παραθέσει παλαιότερακαι την παραθέτω ξανά στο τέλος: Bonus). Οι Άραβες, και γενικότερα οι μουσουλμάνοι, όταν λένε Ρούμ-Ρωμαίοι εννοούν πάντα του «Βυζαντινούς», ποτέ τους Λατίνους (Ιταλιώτες, Φράγκους και λοιπούς).

[-] Οι περισσότεροι Τούρκοι την ίδια περίοδο (Τουρκό-Περσικοί πόλεμοι) θρησκευτικά ήταν - κάτι σαν αυτό που σήμερα αποκαλούμε - «τενγκριστές» (Tengrism). Οι Τούρκοι που ενστερνίστηκαν ή «εθνικοποίησαν» (με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με αιρέσεις, ιδιαιτερότητες κ.λπ) το Ισλάμ οικοδόμησαν Αυτοκρατορία ή έγιναν φορείς Αυτοκρατορίας. Αντίθετα, όσοι παρέμειναν «τενγκριστές», δεν διαδραμάτισαν κεντρικό ιστορικό ρόλο. Οι Πέρσες, εάν δεν είχαν «εθνικοποίησει» το Ισλάμ θα είχαν εξαφανιστεί από το ιστορικό προσκήνιο. Έχω αναφερθεί παλαιότερα (εδώ-iκαι εδώ-ii) στο ζήτημα της «εθνικοποίησης» του θρησκεύματος. Άραγε τι ήταν ο «Ελληνοβουδισμός» ως προσπάθεια; (μήπως θα πρέπει να δούμε και υπό νέο πρίσμα τον «προτεσταντισμό»; Δίχως «προτεσταντισμό» θα υπήρχαν οι κατοπινές εξελίξεις στην Ευρώπη των γερμανικών φύλων;). Παρά τα όσα ισχυρίζονται διάφοροι στις μέρες μας, το ζήτημα της «θρησκείας» ή ορθότερα της πίστης - ιδιαίτερα στη σχέση του με τη γλώσσα - διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Τέτοιες προσπάθειες έχουν υπάρξει πολλές στην ιστορία.

[-] Εικόνα 4: Ηρακλής και Vajrapāni ως προστάτες του Βούδα (σαν τους σημερινούς Αγίους Προστάτες).

[-] Από τον συνδυασμό των όρων Σέρρες και Ινδία προέκυψε ο νεώτερος όρος Serindia. Η αναφορά είναι στις δυτικές εσχατίές της Κίνας (Xinjiang, το οποίο στη κινεζική σημαίνει «Νέο Σύνορο»). Την πληροφορία την αναφέρουν οι Edward Luttwak και Peter Hopkirk. Η περιοχή Xinjiang είναι γνωστή και ως ανατολικό ή κινεζικό Τουρκεστάν.

[-] Ο ιστοριογραφικός «εκ-δυτικισμός», «εξ-ευρωπαϊσμός» ή/και «εξ-αθηναϊσμός» του ελληνικού πολιτισμού (δηλαδή η προ-αυτοκρατορική του περίοδος, πλην Μυκηναίων) σαφώς και τον συρρικνώνει (επίσης εξυπηρετεί συγκεκριμένους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς). Η «κοίλη» Συρία π.χ, αποτελεί οργανικό μέρος του ελληνικού κόσμου. Επί αιώνες, αν όχι χιλιετίες, υπάρχει ελληνική παρουσία και επιρροή (ακόμη και την περίοδο της επαναστάσεως ή εθνεγερσίας, υπάρχουν άνθρωποι που ξεκινούν από τη Σερβία και καταλήγουν στο σημερινό Λίβανο). Επίσης ο κορμός του ελληνικού πληθυσμού, τουλάχιστον από τον 12ο-15ο αιώνα μ.Χ, βρίσκεται στην Ανατολία.

[-] Εικόνα 5: Ρωμαϊκό πιάτο ανατολικό-μεσογειακής κατασκευής που βρέθηκε στην επαρχία της κεντρικής Κίνας Gansu (η οποία βρίσκεται μεταξύ του υψιπέδου του Θιβέτ και της Εσωτερικής Μογγολίας). Χρονολογία 2ος-3ος αιώνας μ.Χ. Έξι αιώνες αργότερα, ανάμεσα στον 9ο και τον 11ο αιώνα, σε αυτή την περιοχή κάνει έντονη την παρουσία του το Ισλάμ.

[-] Εικόνα 6: Χάρτης της Παγκόσμιας Ηπείρου, της Αφρο-Ευρασίας, του 1522 μ.Χ. Εμπεριέχει την ονομασία Serica Regio.



Το εδάφιο ή κεφάλαιο Λ'του Κορανίου με τίτλο «αρ-Ρουμ» (Sūrat ar-Rūm), ξεκινά ως εξής:

Στο όνομα του σπλαχνικού και ελεήμονα Θεού

1. Α.Λ.Μ. (Άλεφ, Λαμ, Μιμ)

2. Οι ελ ή αρ Ρουμ νικήθηκαν [*].

3. Σε μια χώρα κοντινή στη δική μας. Μετά όμως από τούτη την ήττα τους, και αυτοί θα νικήσουν,

4. μέσα σε λίγα χρονιά. Τα πράγματα, είτε του παρελθόντος είτε του μέλλοντος, εξαρτώνται από τον Θεό. Την ημέρα εκείνη που θα νικήσουν οι ελ ή αρ Ρουμ, οι πιστοί θα ανακουφιστούν,

5. για τη νίκη που θα πραγματοποιηθεί με τη βοήθεια του Θεού...

[*] Κάποιοι μεταφράζουν το αρ-Ρουμ ως «οι Έλληνες», άλλοι ως «οι Ρωμαίοι». Η αναφορά είναι στην ήττα των «Βυζαντινών» από τους Πέρσες-Ιρανούς περί το 614/5 μ.Χ στην ευρύτερη Συρία (από την Παλαιστίνη έχει παρθεί ως λάφυρο ο Τίμιος Σταυρός από τον ναό του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ, έχοντας μεταφερθεί στην πρωτεύουσα των νικητών: Κτησιφών, στο σημερινό Ιράκ, όπου μετά από αιώνες, επιστρέφουν στις μέρες μας δυναμικά οι Ιρανοί). Οι πολυθεϊστές Άραβες ήταν με το μέρος των προ-Ισλαμικών ΙρανόΠερσών ενώ οι μονοθεϊστές μωαμεθανοί Άραβες στο πλευρό των χριστιανών Ρωμαίων («Βυζαντινών»). Το εδάφιο μιλά θετικά για τους αρ-Ρουμ ως μονοθεϊστές (μονοθεϊστές Άραβες και μονοθεϊστές Ρωμαίοι).