Ι
Η μη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μπορεί να μεταφραστεί ως απώλεια άνω του 17% του Α.Ε.Π της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του 12.6% του πληθυσμού της. Η μη συμμετοχή της Σκωτίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, μπορεί να μεταφραστεί ως απώλεια άνω του 8% του Α.Ε.Π του Ηνωμένου Βασιλείου και του 8,2% του πληθυσμού του.
[-] Γερμανία άνω του 21% του Α.Ε.Π της Ε.Ε (Γαλλία άνω του 15%).
Η ατλαντική Ευρώπη τον 15ο αιώνα ήταν μια πολιτισμικά και τεχνολογικά υπανάπτυκτη παρωνυχίδα της Ευρασίας, ένα απώτατο αδιάφορο άκρο της, που βρισκόταν στις παρυφές του Ατλαντικού Ωκεανού.
Μέχρι τον 18ο, και κυρίως τον 19ο αιώνα, είχε καταστεί κέντρο του διεθνούς συστήματος. Η ευρωπαϊκή πλευρά του Ατλαντικού απέκτησε μια κεντρικότητα, ενώ τα παλαιά παραδοσιακά κέντρα, σταδιακά, έχασαν την δική τους. Στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα η ατλαντική Ευρώπη ήταν το αδιαμφισβήτητο κέντρο του παγκοσμίου συστήματος (και όχι τυχαία 1 στους 4 ανθρώπους επί του πλανήτη περπατούσε στην ευρωπαϊκή ήπειρο). Οι κεντροευρωπαϊκές ηπειρωτικές δυνάμεις διεκδίκησαν την ισχύ από την ατλαντική Ευρώπη. Οι Αμερικανοί και οι Ρώσοι ήταν οι νικητές (η νίκη των πρώτων ήταν με μηδαμινές απώλειες ενώ των δεύτερων με τεράστιες απώλειες). Στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, ο Ατλαντικός απέκτησε την μεγαλύτερη κεντρικότητα που είχε ποτέ, με τις δύο πλευρές του να αποτελούν κοινό συμμαχικό, εμπορικό, στρατιωτικό πεδίο. Με την λήξη του ψυχρού πολέμου, την άρση της «απειλής» της Ε.Σ.Σ.Δ (διάβαζε σοβιετικής Ρωσίας, εξέλιξη που οδήγησε το ΝΑΤΟ σε απώλεια και αναζήτηση ταυτότητας, νοήματος, αποστολής και σκοπού) και την μετάβαση στην μετα-διπολική εποχή, η αμερικανική πλευρά του Ατλαντικού και οι Η.Π.Α ως πολιτική μονάδα, μετατράπηκαν σε κέντρο της πολιτικής, οικονομικής και στρατηγικής συγκρότησης του διεθνούς συστήματος.
Έτσι το κέντρο βάρους του διεθνούς συστήματος μετακινήθηκε από την ευρωπαϊκή πλευρά του Ατλαντικού, αρχικά, στις δύο πλευρές του έπειτα (αποθέωση της κεντρικότητας του), για να καταλήξει στην αμερικανική πλευρά του.
Ο Ατλαντικός χάνει την σπουδαιότητα και την κεντρικότητα που κατείχε τους τελευταίους αιώνες - ως κοινό πεδίο ανταγωνισμού και συμμαχιών. Ο Ατλαντικός, «σπάει» (υπάρχει άραγε μεγαλύτερος συμβολισμός από την απόφαση για αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε;). Το κέντρο βάρους του παγκοσμίου συστήματος, πλέον, έχει περάσει στον Ειρηνικό και την Ανατολική Ασία (παράλληλα με την αποδυνάμωση των Η.Π.Α, τα σφάλματα που διέπραξαν την περίοδο 1991-2003 και τα κενά ισχύος που αφήνουν πίσω τους κ.λπ). Το να προσπαθείς να αντιστρέψεις αυτή την βαθιά και μακρά δομή, αυτή την μεταβολή τεκτονικής φύσεως, με συμφωνίες τύπου TTIP (ή με επαναληπτικό δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο), είναι σαν να προσπαθείς να συγκρατήσεις ένα ρήγμα που προκαλείται από τεκτονικές πλάκες, με σχοινιά ή σελοτέιπ (οι οπαδοί του ευρωατλαντικού status quo δίνουν μάχες οπισθοφυλακής και ασχολούνται με σχοινιά και σελοτέιπ).
Η ουσία βρίσκεται στο εξής: Οι εμπορικοί οδοί στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι συγκεκριμένοι. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως η «άνοδος της Δύσης» βασίστηκε σε ένα και μόνο πράγμα: στο άνοιγμα ή στην ανακάλυψη ενός νέου εμπορικού δρόμου και την ενσωμάτωση του Ατλαντικού και της Αμερικής (ως ηπείρου) στο παγκόσμιο σύστημα της ΑφροΕυρασίας. Το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκαν όλα τα υπόλοιπα [*], είναι ένα: ο Ατλαντικός.
Τις επόμενες δεκαετίες η ανατολική Μεσόγειος, η Ερυθρά θάλασσα, το Κέρας της Αφρικής και ο βόρειος Ινδικός Ωκεανός που φτάνει μέχρι τα στενά της Μαλάκα, θα ανακτήσουν την παλαιά κεντρικότητα τους (αυτό το θέμα θα θίξω σε επόμενο σημείωμα).
[-] Ως «Δύση», θα μπορούσε να οριστεί ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε στις δύο πλευρές του βόρειου Ατλαντικού τους τελευταίους αιώνες. Δεν ταυτίζεται με έννοιες όπως «ευρωπαϊκός πολιτισμός», «χριστιανικός πολιτισμός», «πολιτισμός της -'κινητής'- Ρώμης» ή «ελληνικός πολιτισμός».
Η ευρωπαϊκή ήπειρος περί το 1900 αποτελούσε το 24.7% του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου, ο πληθυσμός της προσέγγισε περίπου το 27% (το μεγαλύτερο ποσοστό στην ιστορία της ηπείρου από διαμορφώσεως της). Το 1955, δηλαδή τρεις περίπου δεκαετίες μετά, πέφτει στο 22,8% (συμπεριλαμβανομένου και του Β'Π.Π). Από το 22,84% το 1955 πέφτει στο 9,94% το 2016, εντός έξι δεκαετιών (περίοδος ειρήνης).
Η ευρωπαϊκή ήπειρος, όσο και εάν φαντάζει εξωφρενικό, κατέρρευσε δημογραφικά, όχι την περίοδο της αναταραχής και των πολέμων (1900: 24,7% - 1955: 22,8%), αλλά την περίοδο της ειρήνης και της ευμάρειας (1955: 22,8% - 2016: 9,9%).
Σε μια συνέντευξη, λίγους μήνες πριν πεθάνει (2013), ερωτηθείς για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ένας αξιόλογος έλεγε τα εξής:
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε την επιστροφή και την άνοδο της αναρχίας στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Στην Αφρική, το 60% του συνολικού πληθυσμού της ηπείρου είναι κάτω των 24 ετών. Στην Λατινική Αμερική και την Καραϊβική το 43% και στην Ασία το 40%. Συνολικά, στις τρεις αυτές ηπείρους-περιοχές, ζουν περίπου 2,8 δισεκατομμύρια παιδιά, νέοι και νέες (κάτω των 24 ετών).
Στην Ε.Ε των 28, το έτος 2014 υπήρχαν περίπου 79 εκατομμύρια παιδιά (0-14), ποσοστό 15,6% του πληθυσμού της Ε.Ε, και περίπου 90 εκατομμύρια νέοι και νέες (15-29), ποσοστό 17,7%. Συνολικά, περίπου 170 εκατομμύρια άνθρωποι κάτω των 30 ετών.
Ο αριθμός των ηλικιωμένων στην Ε.Ε ξεπέρασε τον αριθμό των παιδιών για πρώτη φορά το 2004. Για να έχετε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα των δημογραφικών μεταβολών: Υπήρχαν 88,6 εκατομμύρια παιδιά στην Ε.Ε των 27 το 1994 και 68,9 εκατομμύρια ηλικιωμένοι. Εννέα χρόνια μετά, το 2003, υπήρχαν 81,5 εκατομμύρια παιδιά και 79,6 εκατομμύρια ηλικιωμένοι. Το 2004, για πρώτη φορά ιστορικά, οι ηλικιωμένοι ξεπέρασαν τα παιδιά στην Ε.Ε των 28 (80,7 εκατομμύρια). Το 2014 υπήρχαν 93,9 εκατομμύρια άνθρωποι άνω των 65 ετών στην Ε.Ε των 28, σε σχέση με 79,1 εκατομμύρια παιδιά.
Οι πιο νεανικές χώρες στην Ε.Ε των 28 είναι η Ιρλανδία και η Κύπρος (μέση ηλικία 35,5 και 36,5 αντίστοιχα), ενώ ακολουθούν η Σλοβακία, η Πολωνία, το Λουξεμβούργο και το Ηνωμένο Βασίλειο, που είναι και τα μόνα κράτη-μέλη της Ε.Ε που έχουν μέση ηλικία κάτω των 40 ετών.
Η Ιρλανδία και η Γαλλία είναι οι χώρες με τους υψηλότερους ρυθμούς γονιμότητας (fertility rates) με 2,01 παιδιά ανά γυναίκα το 2012 (ακολουθούσε το Ηνωμένο Βασίλειο με 1,92).
Στις γυναίκες κάτω των 30 ετών, ο ρυθμός γονιμότητας στην Ε.Ε των 28 ήταν 0,76 παιδιά ανά γυναίκα το 2012, ενώ ο συνολικός αριθμός για όλες τις ηλικίες ήταν 1,58. Αυτό σημαίνει πως περίπου τα μισά (48%) από τα μωρά που γεννήθηκαν στην Ε.Ε, ήταν από γυναίκες-μητέρες κάτω των 30 ετών. Τους υψηλότερους ρυθμούς γονιμότητας σε γυναίκες κάτω των 30, τους συναντάμε στην Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Γαλλία (1,00). Αντίθετα, στην Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιταλία συναντάμε τους χαμηλότερους ρυθμούς γονιμότητας σε γυναίκες κάτω των 30 ετών (0,60).
Τον Ιούλιο του 2015, ο παγκόσμιος πληθυσμός άγγιξε τα 7,3 δισεκατομμύρια. Ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι από το 2003 και δύο δισεκατομμύρια περισσότεροι από το 1990. Το 2016 προβλέπεται να γεννηθούν 83 εκατομμύρια άνθρωποι. Μέχρι το 2030 ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να προσεγγίσει τα 8,5 δισεκατομμύρια.
Η μέση ηλικία στην Ε.Ε των 28 το 2014 ήταν 42,2 έτη. Ο πλανήτης, ως σύνολο, αναμένεται να φτάσει σε αυτό το σημείο (μέση ηλικία: 42 έτη), δηλαδή εκεί που βρισκόταν η Ε.Ε το 2014, περίπου το 2100. Φέξε μου και γλίστρησα (μέχρι τότε...).
Σημειώσεις
[-] Βέβαια τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Αναφέρω όμως τα συγκεκριμένα στοιχεία γιατί ουδείς τα έχει αναφέρει.[-] Γερμανία άνω του 21% του Α.Ε.Π της Ε.Ε (Γαλλία άνω του 15%).
ΙΙ
Η κρίση της ιδεολογίας του Ατλαντισμού, της μεταπολεμικής συναίνεσης και των σχέσεων Η.Π.Α - Ε.Ε, οι διαστάσεις και διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, όλα τα προηγούμενα (και αρκετά ακόμα), αποτελούν εξελίξεις απολύτως φυσιολογικές, καθώς η Ε.Ε (υπό οποιαδήποτε μορφή, θέλοντας και μη) στρέφεται ανατολικά, μέσω της ηπειρωτικής Ευρασίας, και οι Η.Π.Α στρέφονται δυτικά, μέσω του Ειρηνικού Ωκεανού, λόγω του «μαγνητικού πεδίου» που εκπέμπουν τα νέα μεγάλα παγκόσμια κέντρα (στην πραγματικότητα πολύ παλαιά που επιστρέφουν) και της αποδυνάμωσης της σημασίας και της κεντρικότητας του Ατλαντικού. Ο Ατλαντικός Ωκεανός στον 21ο αιώνα χάνει την κεντρικότητα που κατείχε τους τελευταίους αιώνες. Η μεταβολή είναι συγκλονιστική. Η «Δύση» οφείλει τα πάντα στον Ατλαντικό. Η «άνοδος της Δύσης» ξεκίνησε με το άνοιγμα στον Ατλαντικό και την ενίσχυση της σημασίας και της βαρύτητας του. Η «διάσπαση της Δύσης» ξεκινά με την αποδυνάμωση της κεντρικότητας και της βαρύτητας του Ατλαντικού.Η ατλαντική Ευρώπη τον 15ο αιώνα ήταν μια πολιτισμικά και τεχνολογικά υπανάπτυκτη παρωνυχίδα της Ευρασίας, ένα απώτατο αδιάφορο άκρο της, που βρισκόταν στις παρυφές του Ατλαντικού Ωκεανού.
Μέχρι τον 18ο, και κυρίως τον 19ο αιώνα, είχε καταστεί κέντρο του διεθνούς συστήματος. Η ευρωπαϊκή πλευρά του Ατλαντικού απέκτησε μια κεντρικότητα, ενώ τα παλαιά παραδοσιακά κέντρα, σταδιακά, έχασαν την δική τους. Στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα η ατλαντική Ευρώπη ήταν το αδιαμφισβήτητο κέντρο του παγκοσμίου συστήματος (και όχι τυχαία 1 στους 4 ανθρώπους επί του πλανήτη περπατούσε στην ευρωπαϊκή ήπειρο). Οι κεντροευρωπαϊκές ηπειρωτικές δυνάμεις διεκδίκησαν την ισχύ από την ατλαντική Ευρώπη. Οι Αμερικανοί και οι Ρώσοι ήταν οι νικητές (η νίκη των πρώτων ήταν με μηδαμινές απώλειες ενώ των δεύτερων με τεράστιες απώλειες). Στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, ο Ατλαντικός απέκτησε την μεγαλύτερη κεντρικότητα που είχε ποτέ, με τις δύο πλευρές του να αποτελούν κοινό συμμαχικό, εμπορικό, στρατιωτικό πεδίο. Με την λήξη του ψυχρού πολέμου, την άρση της «απειλής» της Ε.Σ.Σ.Δ (διάβαζε σοβιετικής Ρωσίας, εξέλιξη που οδήγησε το ΝΑΤΟ σε απώλεια και αναζήτηση ταυτότητας, νοήματος, αποστολής και σκοπού) και την μετάβαση στην μετα-διπολική εποχή, η αμερικανική πλευρά του Ατλαντικού και οι Η.Π.Α ως πολιτική μονάδα, μετατράπηκαν σε κέντρο της πολιτικής, οικονομικής και στρατηγικής συγκρότησης του διεθνούς συστήματος.
Έτσι το κέντρο βάρους του διεθνούς συστήματος μετακινήθηκε από την ευρωπαϊκή πλευρά του Ατλαντικού, αρχικά, στις δύο πλευρές του έπειτα (αποθέωση της κεντρικότητας του), για να καταλήξει στην αμερικανική πλευρά του.
Ο Ατλαντικός χάνει την σπουδαιότητα και την κεντρικότητα που κατείχε τους τελευταίους αιώνες - ως κοινό πεδίο ανταγωνισμού και συμμαχιών. Ο Ατλαντικός, «σπάει» (υπάρχει άραγε μεγαλύτερος συμβολισμός από την απόφαση για αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε;). Το κέντρο βάρους του παγκοσμίου συστήματος, πλέον, έχει περάσει στον Ειρηνικό και την Ανατολική Ασία (παράλληλα με την αποδυνάμωση των Η.Π.Α, τα σφάλματα που διέπραξαν την περίοδο 1991-2003 και τα κενά ισχύος που αφήνουν πίσω τους κ.λπ). Το να προσπαθείς να αντιστρέψεις αυτή την βαθιά και μακρά δομή, αυτή την μεταβολή τεκτονικής φύσεως, με συμφωνίες τύπου TTIP (ή με επαναληπτικό δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο), είναι σαν να προσπαθείς να συγκρατήσεις ένα ρήγμα που προκαλείται από τεκτονικές πλάκες, με σχοινιά ή σελοτέιπ (οι οπαδοί του ευρωατλαντικού status quo δίνουν μάχες οπισθοφυλακής και ασχολούνται με σχοινιά και σελοτέιπ).
Η ουσία βρίσκεται στο εξής: Οι εμπορικοί οδοί στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι συγκεκριμένοι. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως η «άνοδος της Δύσης» βασίστηκε σε ένα και μόνο πράγμα: στο άνοιγμα ή στην ανακάλυψη ενός νέου εμπορικού δρόμου και την ενσωμάτωση του Ατλαντικού και της Αμερικής (ως ηπείρου) στο παγκόσμιο σύστημα της ΑφροΕυρασίας. Το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκαν όλα τα υπόλοιπα [*], είναι ένα: ο Ατλαντικός.
Τις επόμενες δεκαετίες η ανατολική Μεσόγειος, η Ερυθρά θάλασσα, το Κέρας της Αφρικής και ο βόρειος Ινδικός Ωκεανός που φτάνει μέχρι τα στενά της Μαλάκα, θα ανακτήσουν την παλαιά κεντρικότητα τους (αυτό το θέμα θα θίξω σε επόμενο σημείωμα).
Σημειώσεις
[*] Το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκαν όλα τα υπόλοιπα: Βιομηχανική επανάσταση και όλα τα γνωστά. Εντάξει, οι άνθρωποι κατασκεύασαν τα μυθολογήματα τους και ολόκληρα «πνευματικά οικοδομήματα» και «αφηγήματα» (με πολλές δόσεις και σάλτσες «κοινωνιολογίας» και «οικονομολογίας») προκειμένου να ερμηνεύσουν την κεντρικότητα αυτή. Ο «ευρωπαϊκός διαφωτισμός» και ευρωκεντρισμόςτις ερχόμενες δεκαετίες θα μελετηθεί περισσότερο ως ηγεμονικό παρά ως οικουμενικό φαινόμενο. Περισσότερο θα φωτιστεί ως Ηγεμονισμός παρά ως Οικουμενισμός.[-] Ως «Δύση», θα μπορούσε να οριστεί ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε στις δύο πλευρές του βόρειου Ατλαντικού τους τελευταίους αιώνες. Δεν ταυτίζεται με έννοιες όπως «ευρωπαϊκός πολιτισμός», «χριστιανικός πολιτισμός», «πολιτισμός της -'κινητής'- Ρώμης» ή «ελληνικός πολιτισμός».
ΙΙΙ
Η ευρωπαϊκή ήπειρος στο σύνολο της, το 1955 αποτελούσε το 22,8% του παγκόσμιου πληθυσμού (μέση ηλικία: 30 έτη). Σήμερα αποτελεί το 9,9% (μέση ηλικία: 42 έτη). Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί λιγότερο από το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού (ενώ με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, πιθανόν θα βρεθεί οριακά κάτω από το 6%). Ο πληθυσμός της Γαλλίας και της Γερμανίας δεν ξεπερνά το 2% του παγκόσμιου πληθυσμού.Η ευρωπαϊκή ήπειρος περί το 1900 αποτελούσε το 24.7% του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου, ο πληθυσμός της προσέγγισε περίπου το 27% (το μεγαλύτερο ποσοστό στην ιστορία της ηπείρου από διαμορφώσεως της). Το 1955, δηλαδή τρεις περίπου δεκαετίες μετά, πέφτει στο 22,8% (συμπεριλαμβανομένου και του Β'Π.Π). Από το 22,84% το 1955 πέφτει στο 9,94% το 2016, εντός έξι δεκαετιών (περίοδος ειρήνης).
Η ευρωπαϊκή ήπειρος, όσο και εάν φαντάζει εξωφρενικό, κατέρρευσε δημογραφικά, όχι την περίοδο της αναταραχής και των πολέμων (1900: 24,7% - 1955: 22,8%), αλλά την περίοδο της ειρήνης και της ευμάρειας (1955: 22,8% - 2016: 9,9%).
Σε μια συνέντευξη, λίγους μήνες πριν πεθάνει (2013), ερωτηθείς για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ένας αξιόλογος έλεγε τα εξής:
Όταν οι μεγάλες δυνάμεις παρακμάζουν γίνονται αδιάφορες, δεν έχουν ενδιαφέρον. Ακριβώς όπως η Αθήνα και η Σπάρτη μετά από την άνοδο της Ρώμης, η Γερμανία και η Γαλλία είναι αδιάφορες τώρα. Μερικοί άνθρωποι υποστηρίζουν πόσο θαυμάσιο είναι που η Ευρώπη έχει γίνει ειρηνική, αλλά αυτοί οι άνθρωποι γνωρίζουν τίποτα από ιστορία; Μια αναπόφευκτη συνέπεια των μεγάλων δυνάμεων που οδεύουν προς την παρακμή είναι ότι γίνονται ειρηνικότερες. Δεν πρέπει να αναμένουμε τίποτα περισσότερο απ'αυτές.
Η αναρχία είναι η βασική αιτία και η βασική συνθήκη της διεθνούς πολιτικής και έτσι είναι παρούσα και στην Ευρώπη. Αλλά δεν έχει τις ίδιες επιπτώσεις... Εν πάση περιπτώσει, ποιος νοιάζεται για την αναρχία στην Ευρώπη; Τι υπάρχει να μετριαστεί, να αμβλυνθεί εκεί; Ότι υπήρχε έχει μετριαστεί ήδη. Οι χώρες πολεμούν, παρακμάζουν και γίνονται ειρηνικότερες.
Όπως και να'χει... η Ευρώπη θα αποκτήσει ενδιαφέρον μόνο όταν διαμορφώσει μια πραγματικά ενοποιημένη κυρίαρχη χώρα, αλλά αυτό δεν πρόκειται να συμβεί σύντομα. Η Ευρώπη είναι βαρετή και εύπορη. Είναι σε ευτυχή θέση, ας την απολαύσει λοιπόν.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε την επιστροφή και την άνοδο της αναρχίας στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
ΙV
Όλα τα στοιχεία που ακολουθούν, από Ο.Η.Ε και Eurostat.Στην Αφρική, το 60% του συνολικού πληθυσμού της ηπείρου είναι κάτω των 24 ετών. Στην Λατινική Αμερική και την Καραϊβική το 43% και στην Ασία το 40%. Συνολικά, στις τρεις αυτές ηπείρους-περιοχές, ζουν περίπου 2,8 δισεκατομμύρια παιδιά, νέοι και νέες (κάτω των 24 ετών).
Στην Ε.Ε των 28, το έτος 2014 υπήρχαν περίπου 79 εκατομμύρια παιδιά (0-14), ποσοστό 15,6% του πληθυσμού της Ε.Ε, και περίπου 90 εκατομμύρια νέοι και νέες (15-29), ποσοστό 17,7%. Συνολικά, περίπου 170 εκατομμύρια άνθρωποι κάτω των 30 ετών.
Ο αριθμός των ηλικιωμένων στην Ε.Ε ξεπέρασε τον αριθμό των παιδιών για πρώτη φορά το 2004. Για να έχετε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα των δημογραφικών μεταβολών: Υπήρχαν 88,6 εκατομμύρια παιδιά στην Ε.Ε των 27 το 1994 και 68,9 εκατομμύρια ηλικιωμένοι. Εννέα χρόνια μετά, το 2003, υπήρχαν 81,5 εκατομμύρια παιδιά και 79,6 εκατομμύρια ηλικιωμένοι. Το 2004, για πρώτη φορά ιστορικά, οι ηλικιωμένοι ξεπέρασαν τα παιδιά στην Ε.Ε των 28 (80,7 εκατομμύρια). Το 2014 υπήρχαν 93,9 εκατομμύρια άνθρωποι άνω των 65 ετών στην Ε.Ε των 28, σε σχέση με 79,1 εκατομμύρια παιδιά.
Οι πιο νεανικές χώρες στην Ε.Ε των 28 είναι η Ιρλανδία και η Κύπρος (μέση ηλικία 35,5 και 36,5 αντίστοιχα), ενώ ακολουθούν η Σλοβακία, η Πολωνία, το Λουξεμβούργο και το Ηνωμένο Βασίλειο, που είναι και τα μόνα κράτη-μέλη της Ε.Ε που έχουν μέση ηλικία κάτω των 40 ετών.
Η Ιρλανδία και η Γαλλία είναι οι χώρες με τους υψηλότερους ρυθμούς γονιμότητας (fertility rates) με 2,01 παιδιά ανά γυναίκα το 2012 (ακολουθούσε το Ηνωμένο Βασίλειο με 1,92).
Στις γυναίκες κάτω των 30 ετών, ο ρυθμός γονιμότητας στην Ε.Ε των 28 ήταν 0,76 παιδιά ανά γυναίκα το 2012, ενώ ο συνολικός αριθμός για όλες τις ηλικίες ήταν 1,58. Αυτό σημαίνει πως περίπου τα μισά (48%) από τα μωρά που γεννήθηκαν στην Ε.Ε, ήταν από γυναίκες-μητέρες κάτω των 30 ετών. Τους υψηλότερους ρυθμούς γονιμότητας σε γυναίκες κάτω των 30, τους συναντάμε στην Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Γαλλία (1,00). Αντίθετα, στην Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιταλία συναντάμε τους χαμηλότερους ρυθμούς γονιμότητας σε γυναίκες κάτω των 30 ετών (0,60).
Τον Ιούλιο του 2015, ο παγκόσμιος πληθυσμός άγγιξε τα 7,3 δισεκατομμύρια. Ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι από το 2003 και δύο δισεκατομμύρια περισσότεροι από το 1990. Το 2016 προβλέπεται να γεννηθούν 83 εκατομμύρια άνθρωποι. Μέχρι το 2030 ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να προσεγγίσει τα 8,5 δισεκατομμύρια.
Η μέση ηλικία στην Ε.Ε των 28 το 2014 ήταν 42,2 έτη. Ο πλανήτης, ως σύνολο, αναμένεται να φτάσει σε αυτό το σημείο (μέση ηλικία: 42 έτη), δηλαδή εκεί που βρισκόταν η Ε.Ε το 2014, περίπου το 2100. Φέξε μου και γλίστρησα (μέχρι τότε...).