I) Ένας σχολιασμός και II) ένα κείμενο: Τι τρέχει στο Αιγαίο όταν η σημασία συνδέεται με τον ανθρωπισμό και όχι με την κυριαρχία ή τα ψάρια;

Θυμάμαι, προς τα τέλη της δεκαετίας του 1990 (τότε που πρωτοεισήχθη στην Ελλάδα και η έννοια «multiculturalism») που συζητούσα με φίλους προερχόμενους από τα «αριστερά» του ιδεολογικο-πολιτικού φάσματος για τη μετανάστευση. ''Κάνει καλό στην οικονομία'', άκουγα να λένε. Και ρωτούσα ''είστε σίγουροι πως θέλετε να χρησιμοποιήσετε το οικονομίστικό επιχείρημα;'' (το οποίο επικαλούνταν και οι υποτιθέμενοι «εχθροί» τους).

Βέβαια εκείνες ήταν ανέμελες εποχές. Τώρα έχουμε φτάσει στο σημείο της εγκαθίδρυσης ενός μετα-δημοκρατικού και μετα-κυρίαρχού υβριδικού καθεστώτος υπό sui generis μετα-πολιτειακές συνθήκες (που αποτελούν προϋπόθεση της κοινωνικο-οικονομικής εκποίησης) και στη μετατροπή της χώρας σε μόνιμο εδαφικό αποικιακό σουρωτήρι και μεταμοντέρα κουρελού στην οποία κυριαρχούν εθνογραφικά, κοινωνικά και οικονομικά γκέτο, επικαλυπτόμενες εξουσίες, παράλληλα επίπεδα κυριαρχίας και πολλαπλής αφοσίωσης, και υπάρχουν άνθρωποι που νομίζουν πως μπορούν να εξαφανίσουν ή να σβήσουν όλη αυτή την εξέλιξη και πορεία μετρώντας πωλήσεις από μπουκαλάκια και υπολογίζοντας έσοδα και έξοδα.

Καθόλου περίεργο, λοιπόν, που μετατράπηκαν σε συνιστώσα των «εχθρών» τους και που σταδιακά αφομοιώνονται - και θα αφομοιωθούν ολοκληρωτικά - από αυτούς. Κάποτε, μαρξιστές και άλλοι, προσέγγιζαν τη μετανάστευση ως παράγοντα αναπαραγωγής της δομικής εξάρτησης της Ελλάδας. Μετά, ήρθε η «παγκοσμιοποίηση», η «μονοπολική στιγμή» και το «τέλος της ιστορίας», και είχαμε την μετατροπή των περισσότερων τμημάτων «της αριστεράς και της δεξιάς» σε τοπικά παραρτήματα επιβολής υπερεθνικά δομημένων συμφερόντων.

Σε ένα καταπληκτικό εδάφιο του Πελοποννησιακού Πολέμου (το οποίο θα παραθέσω μελλοντικά) που ουσιαστικά αναφέρεται στη σύναψη συμμαχιών και στη σχέση τους με το δίκαιο, την τιμιότητα και τη φιλία, εξιστορούν οι κάτοικοι ενός νησιού (που σήμερα κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις) πως ο ισχυρός, πριν αρχίσει να επιδιώκει ενεργητικά την υποδούλωση των ίδιων των συμμάχων του, προσπάθησε να τους δημιουργήσει την εντύπωση πως ήταν αυτόνομοι και ελεύθεροι, επειδή νόμιζε ότι την ηγεμονία του θα την επέβαλλε με εύσχημα επιχειρήματα και ηθική πίεση παρά με την ισχύ των όπλων.


Αναρωτήθηκαν οι κάτοικοι της νήσου.


Τι τρέχει στο Αιγαίο όταν η σημασία συνδέεται με τον ανθρωπισμό και όχι με την κυριαρχία ή τα ψάρια;


Αν η διεθνής πολιτική και η διπλωματία δεν είχαν τούρκους, σίγουρα δεν θα προκαλούσαν ανθρώπους που εμφορούνται από εκείνη την παλιά, αστική-αγγλοσαξονική αίσθηση του χιούμορ… α λα Μόντι Παϊθονς!

Αυτό του ιδιόμορφου ειρωνικού και παράλληλα φλεγματικού χαρακτήρα, υποδηλωτικώς πολιτικοποιημένο χιούμορ, ανακάλυψε ο γράφων όχι στην Βρετανία, αλλά στην παλαιά αστική τάξη της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας (: Γερμανία), πριν ακόμη μελετήσει τις discourses της διπλωματίας του εικοστού αιώνα. Εξομολογούμαι πως το «παζάρι» μεταξύ Τσώρτσιλ - Ινονού υπήρξε το «έργο» που μου έχει προσφέρει την μεγαλύτερη πνευματική απόλαυση στη ζωή μου! Πρόκειται για έναν διπλωματικό/πολιτικό (: discursive) κόσμο υψηλής κομψότητας, ο οποίος αν δεν αντιμετωπισθεί στο πλαίσιο μια βαθιάς αίσθησης της συγκεκριμένης ειρωνικής-φλεγματικής-χιουμοριστικής αφήγησης και της συμβολικής αλληλόδρασης ενός υψηλής ποιότητας ύφους ανταγωνιστών, φοβάμαι πως θα σε εκνευρίσει, αγαπητέ αναγνώστη!

Ο Νίκος Κοτζιάς υποθέτω πως καταλαβαίνει απολύτως τι λέω, αν και δεν διαθέτει ο ίδιος, ή δεν μπορεί να ασκήσει στις άχαρες μέρες μας και στην συγκυριακή κατάσταση της Ελλάδας, αυτό το διπλωματικό ιδίωμα! Εσύ αναγνώστη μου θα καταλάβεις τι εννοώ αν διαβάσεις με προσοχή έστω την επίσημη μετάφραση των δηλώσεων Τσαβούσογλου από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών περί κυριαρχίας, έρευνας, διάσωσης και ….ανθρωπισμού στο Αιγαίο! Παραθέτω το απόσπασμα της θαυμάσιας εκτέλεσης «μουσικής δωματίου»:

«Σε θέματα ανθρωπιστικής βοήθειας και σε θέματα συνεργασίας στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας, δεν εκμεταλλευόμαστε την ανθρώπινη δυστυχία για να μπορέσουμε να έχουμε πολιτικά οφέλη. Και αυτό έχει αποδειχθεί στο παρελθόν. Όταν επλήγη η Τουρκία από μια φυσική καταστροφή όπως ήταν στους σεισμούς, οι πρώτοι που συνέδραμαν την Τουρκία ήταν οι γείτονές της οι Έλληνες. Θέλω να πω ότι τα θέματα που έχουν ανθρώπινη διάσταση δεν πρέπει να τα μπερδεύουμε με πολιτικά και νομικά ζητήματα. Το θέμα "ποιο είναι το δικό σου νησί ποιο είναι το δικό μου", όταν πρόκειται για θέματα διάσωσης, εκεί δε θέτουμε τέτοια θέματα. Και νομίζω ότι πρέπει πολύ καλά να ξεχωρίσουμε την ανθρώπινη από την πολιτική διάσταση των ζητημάτων που αντιμετωπίζουμε».

Είναι επιδέξιος «καλλιτέχνης» στο χώρο της διπλωματίας ο κύριος Μεβλούτ Τσαβούσογλου! Εάν αντιμετωπίσουμε ανθρωπιστικώς τα ζητήματα πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο, τότε εμμέσως θα «επιλύσουμε» (αλλάζοντας discourse προβληματοποίησης) και τα ζητήματα κυριαρχίας και αρμοδιότητας στην περιοχή, σου λέει – αλλά με όμορφο τρόπο που καθιστά πολύπλοκα προβλήματα, απλοϊκές υποθέσεις, οι οποίες δήθεν αντιμετωπίζονται με καλή διάθεση συνεργασίας και κοινή λογική!

Τι κάνει ο άνδρας; Μετατρέπει διαλογικώς τις σχέσεις ισχύος και κυριαρχίας σε ανθρωπιστικού χαρακτήρα σχέσεις, εκμεταλλευόμενος τη συγκυρία στην ΕΕ και παγκοσμίως, όπως και τη διεθνή κοινή γνώμη που κατασκευάστηκε με κύριο σημαίνον την εικόνα του πνιγμένου 3χρονου προσφυγόπουλου Αϊλάν.

Και το κάνει καλά, επαναφέροντας με μάλλον ειρωνικό τρόπο στην επικαιρότητα την περίφημη «διπλωματία των σεισμών», η οποία για έναν μάλλον λογικό άνθρωπο θα φαινόταν τουλάχιστον άσχετο ζήτημα! Ωστόσο, δεν είναι! Είναι ένα «master point», ένα κεντρικό στοιχείο της διπλωματικής γλώσσας (του), κενό περιεχομένου, γύρω από το οποίο κινούνται τα στοιχεία που συνθέτουν τις σχέσεις της Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο, στη βάση της καλύτερης συνεργασίας για να προστατευτεί η ζωή μεταναστών στην περιοχή. Έτσι γεμίζει με νόημα αυτό το «master point», γκριζάροντας ουσιαστικά το Ανατολικό Αιγαίο και κάποιες άλλες περιοχές, όπου αμφισβητούνται είτε η κυριαρχία, είτε η έρευνα και διάσωση.

Θα μου πεις ίσως, καλά βρε Γιαννακόπουλε, εσύ που καίγεσαι για την ανάπτυξη ιδιαίτερα φιλικών και συνεργατικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, τι έπαθες και «καρφώνεις» τον Τσαβούσογλου; Είναι επειδή έχω σχηματίσει τη γνώμη πως αυτή η γλώσσα που χρησιμοποιεί επιδέξια ο κύριος Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είναι γλώσσα αφάνταστα ηγεμονική και ασφαλώς ακραία υποκριτική– παρότι όπως σου είπα την απολαμβάνω ως ανάγνωσμα! Και ξέρεις πιο είναι το καλύτερο; Εκμεταλλεύεται με έναν άψογο τρόπο το προσφυγικό αφήγημα του Αλέξη Τσίπρα, όπως αναλογικά ο Ινονού ελίχθηκε διπλωματικά πάνω στο αφήγημα Τσώρτσιλ και κέρδισε τους στρατηγικούς του στόχους, «αρρωσταίνοντας» τον μάστορα της βρετανικής διπλωματικής γλώσσας της εποχής!

Το προτιμώ αλλιώς: Δεν θέλω ο ανθρωπισμός να εμπλέκεται σε ζητήματα κυριαρχίας, εξουσίας και ηγεμονίας με την ευρύτερη έννοια. Δεν μου αρέσουν τα αγαπησιάρικα στην πολιτική...Ούτε στη κοινωνία, για να είμαι ειλικρινής!

Η «διπλωματία των σεισμών», εκτός του ότι έφαγε προ πολλού τα ψωμιά της, οδήγησε σε περεταίρω στρεβλώσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις! Η φαρσοειδής αναβίωσή της θα είναι ιλαροτραγωδία, η οποία θα μπλέξει ακόμη περισσότερο τα πράγματα στο Αιγαίο και ευρύτερα. Προτιμώ να μην μπλέξουμε τον ανθρωπισμό στις διαφωνίες της τουρκικής με την ελληνική ηγεσία σε ό, τι αφορά στο καθεστώς του Αιγαίου, αλλά με ειλικρίνεια και εντιμότητα να αποδεχθούμε πως αυτές οι διαφωνίες δεν πρόκειται να διαταράξουν την ειρήνη και την ευημερία στη περιοχή. Ακόμη και τα ψάρια του Αιγαίου αν είχαν φωνή αυτό θα έλεγαν! Ας μην μείνω μόνος μου στο ζήτημα με μοναδική συντροφιά τα ψάρια! Η ανθρωπιστική αφήγηση σε ό, τι αφορά στο Αιγαίο είναι η αναθεωρητική αφήγηση για το καθεστώς του, λέμε εμείς! Τα ψάρια του Αιγαίου και εγώ, δηλαδή!...


Ας συγκεφαλαιώσουμε: Εάν αντιμετωπίσουμε ανθρωπιστικώς τα ζητήματα πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο, τότε εμμέσως θα «επιλύσουμε» (αλλάζοντας discourse προβληματοποίησης) και τα ζητήματα κυριαρχίας και αρμοδιότητας στην περιοχή...

1. γλώσσα αφάνταστα ηγεμονική και ασφαλώς ακραία υποκριτική

2. Μετατρέπει διαλογικώς τις σχέσεις ισχύος και κυριαρχίας σε ανθρωπιστικού χαρακτήρα σχέσεις, εκμεταλλευόμενος τη συγκυρία στην ΕΕ και παγκοσμίως, όπως και τη διεθνή κοινή γνώμη που κατασκευάστηκε με κύριο σημαίνον την εικόνα του πνιγμένου 3χρονου προσφυγόπουλου Αϊλάν

3. Δεν θέλω ο ανθρωπισμός να εμπλέκεται σε ζητήματα κυριαρχίας, εξουσίας και ηγεμονίας με την ευρύτερη έννοια. Δεν μου αρέσουν τα αγαπησιάρικα στην πολιτική...

4. Η ανθρωπιστική αφήγηση σε ό, τι αφορά στο Αιγαίο είναι η αναθεωρητική αφήγηση για το καθεστώς του.


1) I) Προϋπολογισμός μεγεθών που «αναμένει» η Γερμανία και μετανάστευση II) Προσφυγική-μεταναστευτική κρίση και - πιθανές - μελλοντικές εξελίξεις στο Αιγαίο III) Οι ροές δεν σταματούν στη θάλασσα. 2) Σχολιασμοί για καλό μηνά από το Guantánamo Bay της €υρώπης! (1 Μαρ 2016). 3) Τρία σχόλια (28 Φεβ 2016) και Τέσσερις σχολιασμοί επικαιρότητας (29 Φεβ 2016). 4) Σύντομες αναφορές: I) «ευρωσκεπτικισμός - φιλοευρωπαϊσμός» και Ελλάδα, II) Το γεωπολιτικό επιχείρημα περί €uroνομίσματος, III) Οικονομιστές, μεταναστευτικό-προσφυγικό και Ε.Ε, IV) Μετανάστευση και δημογραφία.