Τρία σχόλια (28 Φεβ 2016).

Μισό λεπτό. Αυτοί δεν μας έλεγαν - μας προειδοποιούσαν και μας απειλούσαν - πως θα μετατρεπόμασταν σε «στρατόπεδο ή αποθήκη ψυχών» (ή οποιαδήποτε άλλη απειλή) ΕΑΝ «βγαίναμε» από την «Ευρώπη»; Τι συνέβη;

Όλη τους η επιχειρηματολογία έχει συγκεκριμένη «μεθοδολογία» και έχει να κάνει με τη διαχείριση του μέλλοντος. Τα βραχυμεσοπρόθεσμα - μελλοντικά - αποτελέσματα που προκύπτουν από την τωρινή, την ήδη υφιστάμενη κατάσταση και τα αδιέξοδα της, τα μετατρέπουν σε απειλές μιας άλλης, ανεπιθύμητης γι'αυτούς, κατάστασης προκειμένου να την αποτρέψουν. Ένα αόρατο μελλοντικό απειλητικό Εκείθεν ως κόλαση που νομιμοποιεί να υπομένεις τα πάντα στο τωρινό ορατό Εντεύθεν.

Έτσι εάν είχαμε «φύγει» από την «Ευρώπη» και βιώναμε ακριβώς την ίδια κατάσταση, θα έφταιγε ότι «φύγαμε».

Έλα μου όμως, που όλες οι απειλές που έχουν ακουστεί κατά καιρούς για το τι θα συμβεί στο μέλλον εάν (Εκείθεν)... συμβαίνουν στο παρόν δίχως να έχει πραγματοποιηθεί αυτό το εάν (Εντεύθεν). Τίποτα από όσα μας έχουν απειλήσει ότι θα παθαίναμε εάν κάναμε το Α (Εκείθεν)... δεν έχει υπάρξει που να μην πάθαμε δίχως να κάνουμε το Α (Εντεύθεν).


Εάν όλα κυλήσουν σχετικά ομαλά για την Τουρκία, εάν δηλαδή αποφύγει μια έντονη εσωτερική αποσταθεροποίηση που θα σηματοδοτούσε την ανάπτυξη τάσεων πολιτικής «βαλκανοποίησης» της, το επόμενο βήμα της Άγκυρας - πιθανώς - θα είναι η επιδίωξη δημιουργίας ενός διεθνούς νομικού πλαισίου ή ενός περιφερειακού καθεστώτος που θα θέτει υπό την προστασία του τους πρόσφυγες και τους μετανάστες - ίσως με αφορμή τα περί ανθρωπιστικής βοήθειας ή διαχείρισης επιχειρήματα - και το οποίο θα παρέχει εγγυήσεις για την ασφαλή μεταχείριση τους. Σε μια τέτοια περίπτωση, επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των μεταναστών και των προσφύγων είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα, θα επιδίωκε να συνδέσει το γεγονός αυτό με τις εθνικές μειονότητες και τις μουσουλμανικές κοινότητες της περιοχής (τα οθωμανικά κατάλοιπα) προκειμένου να εξασφαλίσει εγγυήσεις που θα της παρέχουν δικαίωμα παρέμβασης στην περιοχή.

Με τον ίδιο τρόπο λειτούργησε στο Κυπριακό. Η νομιμότητα της επέμβασης στη Κύπρο, κατέστη δυνατή μέσω ενός παρεμφερούς νομικού πλαισίου.

Όποιος βλέπει αυτή την περίοδο την προσφυγική-μεταναστευτική κρίση, αποκλειστικά και μόνον, ως αυθύπαρκτο και αυτοτελές ζήτημα, κινείται μεταξύ αφέλειας - η συντριπτική πλειοψηφία -, τοπικού παραρτήματος ή/και εξυπηρέτησης συμφερόντων. Για παράδειγμα, ως προς το ευρωπαϊκό σκέλος, η διαχείριση του προσφυγικού-μεταναστευτικού και η ταυτόχρονη απομόνωση της Ελλάδας αποτελούν τμήμα - και χρησιμοποιούνται ως μέσο και προκάλυμμα - της στρατηγικής αναμόρφωσης του ευρωπαϊκού πόλου ηγεμονίας. Το ίδιο συμβαίνει και με τον μετα-οθωμανικό τουρκικό πόλο.

Αυτό που εξελίσσεται στη Συρία και το Ιράκ, από πλευράς Συνθηκών - οι οποίες αποτελούν διεθνή και ιστορικά αγκυροβόλια - είναι η κατάρρευση της εδαφικής τάξης που εγκαθιδρύθηκε με τη συμφωνία Sykes-Picot. Η προσφυγική-μεταναστευτική κρίση στο παρόν, και το κουρδικό ζήτημα διαχρονικά, τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα, επανασυνδέουν όχι μονάχα γεωγραφικά τη «Μέση Ανατολή» με τα «Βαλκάνια», αλλά και ιστορικά τη συμφωνία Sykes-Picot με τη Συνθήκη της Λωζάνης.


- Τα σχόλια II και III σε αυτό το σημείωμα, σχετίζονται άμεσα με τα προηγούμενα.

- Όταν γράφω για έντονη εσωτερική αποσταθεροποίηση, δεν εννοώ φυσικά την προσπάθεια ορισμένων να μας πείσουν ότι ο Ερντογάν «πέφτει» και την ίδια στιγμή ο τελευταίος να χτυπάει 50άρια στις εκλογές. Εννοώ αυτό που έγραψα και μόνον αυτό: μια ενδεχόμενη ανάπτυξη τάσεων πολιτικής «βαλκανοποίησης» της Τουρκίας.

- Το μεσανατολικό εξαρτάται από το κουρδικό, η λύση του οποίου όμως είναι άμεση συνάρτηση της διευθετήσεως των βαλκανικών προβλημάτων. Το κουρδικό έχει ευρωπαϊκό σκέλος, γεγονός που θα γίνει κατανοητό το επόμενο χρονικό διάστημα. Θα επανέλθω στο ζήτημα.

- Η «Μέση Ανατολή» και τα «Βαλκάνια» αποτελούν ευρωκεντρικές εννοιολογικές κατασκευές της αποικιοκρατικής περιόδου (συγκεκριμένα ο όρος Βαλκάνια χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από τον Γερμανό Α. Zeune στις αρχές του 19ου αιώνα - θα επανέλθω στην ιστορία των όρων). Το γεγονός, ότι ακόμα και σήμερα, παρατηρείς ένα τμήμα του ελλαδικού αστισμού να μαστίζεται από την ιδεολογία περί «βαλκανιότητας», είναι θλιβερό και φανερώνει σε τι βαθμό, δύο αιώνες μετά, δεν έχει απογαλακτιστεί και χειραφετηθεί αυτός ο αστισμός από τον πολιτισμικό ιμπεριαλισμό και την πολιτισμική αποικιοκρατία του 19ου αιώνα. Το αντίθετο μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις αποτελεί τοπικό παράρτημα και φυσικό εκφραστή του.

Όσο λιγότερα γνωρίζεις σε αυτόν εδώ τον τόπο, τόσο λιγότερο απογοήτευεσαι.


Το σχόλιο που ακολουθεί είναι απολύτως «ρεαλιστικό» και ουδόλως «ιδεαλιστικό». Ο «ρεαλισμός» του, δεν έχει να κάνει με τη σχέση κράτους, γεωγραφίας και χώρου (όπως το ακριβώς προηγούμενο σχόλιο) αλλά με τη σχέση κοινωνίας, ιστορίας και χρόνου. Στα καθ ημάς άλλωστε, αυτή η διάσταση, αυτό το ρήγμα μεταξύ κοινωνίας και κράτους είναι πανταχού παρόν.

Σίγουρα κάθε κράτος διαφυλάσσει - και πρέπει να διαφυλάσσει - την ασφάλεια του, αυτό όμως δεν σημαίνει πως εξασφαλίζει κατά αυτόν τον τρόπο και την ιστορική του επιβίωση (για παράδειγμα το κράτος του Ισραήλ). Η ιστορική επιβίωση ενός λαού και ενός έθνους, σε βάθος χρόνου, εξαρτάται από τις ιστορικές σχέσεις που μπορεί να αναπτύξει με την περιφέρεια του και όχι από τα όπλα.

Πάνω από όλα, ένα έθνος πρέπει να είναι κυρίαρχο προκειμένου να είναι ασφαλές. Η ασφάλεια δίχως κυριαρχία αποτελεί ευφυολόγημα.