I
Η Γερμανία - όπως και άλλα κράτη - προϋπολογίζει τα μεγέθη και τους αριθμούς των ανθρώπων που χρειάζεται να εισάγει προκειμένου να καλύψει τις οικονομικές της ανάγκες (δημογραφικές είναι οι ανάγκες αλλά οι οικονομιστές προϋποθέτουν δημογραφικά μεγέθη: από τις «προϋποθέσεις» θα την πατήσουν). Ήδη από τις αρχές του καλοκαιριού - πριν καν οι ροές αρχίσουν να εκτοξεύονται με πρώτο μήνα τον Αύγουστο - διαβάζαμε άρθρα π.χ. στον Guardian ή στην D.W που έλεγαν πως η Γερμανία «αναμένεται» να υποδεχθεί φέτος περίπου 800.000 με ένα εκατομμύριο ανθρώπους (εμβαθύνω μια πρόσφατη αναφορά). Από που προέκυπτε το «αναμένεται»; Πως - και και από που- προέκυπτε ο αριθμός; Από όσα σας ανέφερα.
Απλά το όλον πράγμα, οι εξελίξεις - και κυρίως οι δημοσκοπήσεις - ξέφυγαν και όλοι άρχισαν να τρέχουν. Θυμηθείτε πως μέχρι τον Οκτώβριο-Νοέμβριο δεν υπήρχε ιδιαίτερος αρνητισμός, προβληματισμός ή/και ανησυχία για το μεταναστευτικό-προσφυγικό στα mainstream media, αντίθετα όλοι θρηνούσαν για το παιδάκι που πνίγηκε. Ο πνιγμός του μικρού παιδιού συνέβη στις 2 Σεπτεμβρίου (ήδη από τις 28 Αυγούστου είχε αναλάβει υπηρεσιακή κυβέρνηση στην Ελλάδα και η θέση του αναπληρωτή υπουργού μεταναστευτικής πολιτικής έχει αλλάξει). Ο Σεπτέμβριος ήταν ο μήνας των selfies. Ο Οκτώβριος ήταν ο μήνας κορύφωσης των ροών. Μετά τον Νοέμβριο, την επίθεση στο Παρίσι, την πτώση στις δημοσκοπήσεις, την πίεση που δέχθηκε η Μέρκελ στο εσωτερικό της, τα γεγονότα στην Κολωνία κ.λπ, άρχισε να αλλάζει το κλίμα.
Αυτές τις μέρες - το reuters αναφέρει πως - το υπουργείο οικονομικών της Γερμανίας σε συνεργασία με άλλα κυβερνητικά όργανα, ανακοίνωσε πως η Γερμανία «αναμένει» περίπου 3,6 εκατομμύρια ανθρώπους μέχρι το 2020. Και μπορεί Γερμανός αξιωματούχος να δήλωσε πως δεν αναμένονται τέτοια νούμερα - σε μια προσπάθεια μάλλον να καθησυχάσει -, αλλά εγώ έχω διαβάσει πως η Γερμανία έχει ανάγκη 4 με 5 εκατομμύρια ανθρώπους μέσα στα επόμενα χρόνια προκειμένου να εξυπηρετήσει τις δημογραφικές της ανάγκες. Τα νούμερα προϋπολογίζονται.
Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει ούτε έχουν καταλάβει πως λειτουργεί το «πράγμα» (ή καλύτερα η βιομηχανία). Τώρα αρχίζουν κάπως να αντιλαμβάνονται και αντιδρούν σπασμωδικά (σε εμάς εδώ ορισμένοι νομίζουν πως μπορεί η αναπληρωτής υπουργός μιας μικρής χώρας να καθορίσει το migration net της Γερμανίας). Δεν υπάρχει περίπτωση (σχήμα λόγου), με το κλίμα που επικρατεί, να συνειδητοποιήσει μεγάλο μέρος της γερμανικής κοινωνίας πως αναμένονται 3 ή 5 εκατομμύρια επιπλέον νέοι πρόσφυγες και μετανάστες τα επόμενα χρόνια και η κ. Μέρκελ να παραμείνει αταλάντευτη στη θέση της.
- Εν τω μεταξύ, η Γερμανία παλεύει εδώ και καμιά εικοσαριά - και πλέον - χρόνια με τα 80 εκατομμύρια. Δηλαδή επί 25 περίπου χρόνια προσπαθεί να διατηρήσει σταθερό τον «πληθυσμό» της (ο οποίος υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έπρεπε να είχε αυξηθεί κατά πολύ). Στο ίδιο χρονικό διάστημα οι Ηνωμένες Πολιτείες παρουσίασαν πληθυσμιακή αύξηση πάνω από πενήντα (50) εκατομμύρια.
Ορισμένοι ήθελαν να αναδεικνύουν μόνον το γκρούπ των χωρών Βίζενγκραντ - για να το συνδέσουν ιδεολογικά με την «ακροδεξιά» -, ενώ την Αυστρία και τη Γερμανία τις άφηναν στο απυρόβλητο. Φάτε τώρα μια Αυστρία και ηρεμήστε (ίσως θυμάστε πως από το καλοκαίρι έριχνα σπόντες για τον ευνοϊκό τρόπο με τον οποίον η ύπατη αρμοστεία του Ο.Η.Ε για τους πρόσφυγες, αντιμετώπιζε την Αυστρία I - II - III). Η Ολλανδία και η Γερμανία ήταν αυτές που είχαν αναλάβει την πρωτοβουλία περί «Μικρής Σένγκεν» (στην οποία αντιδρούσε η Πολωνία) ενώ τα περί Π.Γ.Δ.Μ αποτελούσαν πρωτοβουλία της Γερμανίας και της Αυστρίας με την Ουγγαρία, την Τσεχία και τη Σλοβακία να υποστηρίζουν. Με τη δε Σλοβενία, η Ελλάδα είχε ανταγωνιστικές σχέσεις ως προς το ποια από τις δυο χώρες θα γινόταν κύριος φορέας και παράγοντας ενσωμάτωσης των δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. Η Αυστρία με τη Γερμανία, ήδη από νωρίς το καλοκαίρι συνεχώς «έπαιζαν» με τη Π.Γ.Δ.Μ (αυτό είναι ένα σημείο που δεν έχει αναδειχθεί, δηλαδή πότε άνοιξε τα σύνορα της η τελευταία, με τι διαβεβαιώσεις και από ποιους).
Η Ελλάδα, έχει ανά τακτά χρονικά διαστήματα διατελέσει το ρόλο του νάνου πίσω από τον οποίο (προσπαθούν να) κρύβονται οι γίγαντες. Η Ελλάδα έφταιγε κάποτε για την καθυστέρηση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στην Ε.Ε (και πολύ ορθά, η Ελλάδα επέλεξε να είναι θετική στην ενταξιακή πορεία της Άγκυρας προκειμένου να φανεί ποιοι ήταν αυτοί που πραγματικά δεν επιθυμούσαν την είσοδο της συγκεκριμένης χώρας). Η Ελλάδα, επίσης, έφταιγε για την οικονομική κρίση και μετεβλήθη σε αποδιοπομπαίο τράγο (ακόμα και για κατασκοπία κατηγορήθηκε πριν λίγο καιρό). Η Ελλάδα τώρα φταίει και για την προσφυγική-μεταναστευτική κρίση.
Και κάπως έτσι, επειδή «η Ελλάδα φταίει», το ερμηνευτικό αφήγημα της προσφυγικής-μεταναστευτικής «κρίσης και απειλής» - πιθανόν - θα μετασχηματιστεί σε ερμηνευτικό αφήγημα με πυρήνα του τις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο. Για το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα και την μη επαρκή αντιμετώπιση του, λοιπόν, θα φταίει το καθεστώς που υπάρχει στο Αιγαίο. Και κάπως έτσι θα - μπορούσε να - παρουσιαστεί ως «επιτακτική» η ανάγκη αναθεώρησης των συνθηκών από «τα πάνω» και «τα έξω». Θα μάθουμε όλοι ξαφνικά, πως για την αντιμετώπιση «της κρίσης και της απειλής» (η οποία έχει τις ρίζες της αλλού, αλλά αυτό δεν θα έχει καμία σημασία), πρέπει άμεσα να αντιμετωπισθούν οι ρίζες μιας πιθανής ελληνοτουρκικής κρίσης. Αποδυναμωμένη στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, και με ''το νόμισμα''ως εκβιαστική θηλιά στο λαιμό (το οποίο νόμισμα τάχα θα την απομάκρυνε από μια πιθανή περιφερειοποίηση έναντι της Τουρκίας), η Ελλάδα θα καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Και κάπως έτσι, ενδέχεται, μόλις αποχωρήσει το ΝΑΤΟ, να βρισκόμαστε σε κατάσταση de jure αναθεώρησης του καθεστώτος στο Αιγαίο. Καθόλου απίθανη εξέλιξη. Αφήνω εδώ αυτή την υποθετική ή πιθανή εξέλιξη με την ευχή να μην χρειαστεί να επιστρέψω.
Το κλειδί για την Ιταλία το κρατά η Λιβύη, για την Ισπανία το Μαρόκο, για το Ηνωμένο Βασίλειο η Γαλλία (και το Βέλγιο), για τη Σουηδία η Δανία (γι'αυτό και συγχρονίστηκαν αυτές οι δύο χώρες) και για την Ελλάδα η Τουρκία.
Οι Αθηναίοι κάποτε αναγκάστηκαν, προκειμένου να επιβιώσουν, να αμυνθούν καταφεύγοντας στα Ξύλινα Τείχη (η Ακρόπολη Φρούριο αλώθηκε), ενώ ο Μέγας Ξέρξης κάποτε διέταξε να μαστιγώσουν και να αλυσοδέσουν τη θάλασσα γιατί δεν υπάκουσε στις διαταγές του. Η θάλασσα όμως ούτε μαστιγώνεται ούτε αλυσοδένεται.
Αυτά αποτελούν διδάγματα της ιστορίας μας που εμπεριέχουν υψηλούς συμβολισμούς και στοιχεία «γεωπολιτικής» παιδείας - που επιλέξαμε να αγνοήσουμε, να ξεχάσουμε ή να υποτιμήσουμε - και όχι παραμυθάκια.
Απλά το όλον πράγμα, οι εξελίξεις - και κυρίως οι δημοσκοπήσεις - ξέφυγαν και όλοι άρχισαν να τρέχουν. Θυμηθείτε πως μέχρι τον Οκτώβριο-Νοέμβριο δεν υπήρχε ιδιαίτερος αρνητισμός, προβληματισμός ή/και ανησυχία για το μεταναστευτικό-προσφυγικό στα mainstream media, αντίθετα όλοι θρηνούσαν για το παιδάκι που πνίγηκε. Ο πνιγμός του μικρού παιδιού συνέβη στις 2 Σεπτεμβρίου (ήδη από τις 28 Αυγούστου είχε αναλάβει υπηρεσιακή κυβέρνηση στην Ελλάδα και η θέση του αναπληρωτή υπουργού μεταναστευτικής πολιτικής έχει αλλάξει). Ο Σεπτέμβριος ήταν ο μήνας των selfies. Ο Οκτώβριος ήταν ο μήνας κορύφωσης των ροών. Μετά τον Νοέμβριο, την επίθεση στο Παρίσι, την πτώση στις δημοσκοπήσεις, την πίεση που δέχθηκε η Μέρκελ στο εσωτερικό της, τα γεγονότα στην Κολωνία κ.λπ, άρχισε να αλλάζει το κλίμα.
Αυτές τις μέρες - το reuters αναφέρει πως - το υπουργείο οικονομικών της Γερμανίας σε συνεργασία με άλλα κυβερνητικά όργανα, ανακοίνωσε πως η Γερμανία «αναμένει» περίπου 3,6 εκατομμύρια ανθρώπους μέχρι το 2020. Και μπορεί Γερμανός αξιωματούχος να δήλωσε πως δεν αναμένονται τέτοια νούμερα - σε μια προσπάθεια μάλλον να καθησυχάσει -, αλλά εγώ έχω διαβάσει πως η Γερμανία έχει ανάγκη 4 με 5 εκατομμύρια ανθρώπους μέσα στα επόμενα χρόνια προκειμένου να εξυπηρετήσει τις δημογραφικές της ανάγκες. Τα νούμερα προϋπολογίζονται.
Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει ούτε έχουν καταλάβει πως λειτουργεί το «πράγμα» (ή καλύτερα η βιομηχανία). Τώρα αρχίζουν κάπως να αντιλαμβάνονται και αντιδρούν σπασμωδικά (σε εμάς εδώ ορισμένοι νομίζουν πως μπορεί η αναπληρωτής υπουργός μιας μικρής χώρας να καθορίσει το migration net της Γερμανίας). Δεν υπάρχει περίπτωση (σχήμα λόγου), με το κλίμα που επικρατεί, να συνειδητοποιήσει μεγάλο μέρος της γερμανικής κοινωνίας πως αναμένονται 3 ή 5 εκατομμύρια επιπλέον νέοι πρόσφυγες και μετανάστες τα επόμενα χρόνια και η κ. Μέρκελ να παραμείνει αταλάντευτη στη θέση της.
-----
- Τα κράτη που καταστράφηκαν αποτελούσαν «αποθήκες» ή/και σημεία «ελέγχου και ρύθμισης». Η δε Τουρκία αποτελεί παραδοσιακή δεξαμενή παροχής «εργατικού δυναμικού» της Γερμανίας.- Εν τω μεταξύ, η Γερμανία παλεύει εδώ και καμιά εικοσαριά - και πλέον - χρόνια με τα 80 εκατομμύρια. Δηλαδή επί 25 περίπου χρόνια προσπαθεί να διατηρήσει σταθερό τον «πληθυσμό» της (ο οποίος υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έπρεπε να είχε αυξηθεί κατά πολύ). Στο ίδιο χρονικό διάστημα οι Ηνωμένες Πολιτείες παρουσίασαν πληθυσμιακή αύξηση πάνω από πενήντα (50) εκατομμύρια.
II
Η διαχείριση της μεταναστευτικής-προσφυγικής κρίσης αποτελεί - ή εξελίσσεται σε - μέσο και προκάλυμμα, όχι σκοπό και στόχο.Ορισμένοι ήθελαν να αναδεικνύουν μόνον το γκρούπ των χωρών Βίζενγκραντ - για να το συνδέσουν ιδεολογικά με την «ακροδεξιά» -, ενώ την Αυστρία και τη Γερμανία τις άφηναν στο απυρόβλητο. Φάτε τώρα μια Αυστρία και ηρεμήστε (ίσως θυμάστε πως από το καλοκαίρι έριχνα σπόντες για τον ευνοϊκό τρόπο με τον οποίον η ύπατη αρμοστεία του Ο.Η.Ε για τους πρόσφυγες, αντιμετώπιζε την Αυστρία I - II - III). Η Ολλανδία και η Γερμανία ήταν αυτές που είχαν αναλάβει την πρωτοβουλία περί «Μικρής Σένγκεν» (στην οποία αντιδρούσε η Πολωνία) ενώ τα περί Π.Γ.Δ.Μ αποτελούσαν πρωτοβουλία της Γερμανίας και της Αυστρίας με την Ουγγαρία, την Τσεχία και τη Σλοβακία να υποστηρίζουν. Με τη δε Σλοβενία, η Ελλάδα είχε ανταγωνιστικές σχέσεις ως προς το ποια από τις δυο χώρες θα γινόταν κύριος φορέας και παράγοντας ενσωμάτωσης των δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. Η Αυστρία με τη Γερμανία, ήδη από νωρίς το καλοκαίρι συνεχώς «έπαιζαν» με τη Π.Γ.Δ.Μ (αυτό είναι ένα σημείο που δεν έχει αναδειχθεί, δηλαδή πότε άνοιξε τα σύνορα της η τελευταία, με τι διαβεβαιώσεις και από ποιους).
Η Ελλάδα, έχει ανά τακτά χρονικά διαστήματα διατελέσει το ρόλο του νάνου πίσω από τον οποίο (προσπαθούν να) κρύβονται οι γίγαντες. Η Ελλάδα έφταιγε κάποτε για την καθυστέρηση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στην Ε.Ε (και πολύ ορθά, η Ελλάδα επέλεξε να είναι θετική στην ενταξιακή πορεία της Άγκυρας προκειμένου να φανεί ποιοι ήταν αυτοί που πραγματικά δεν επιθυμούσαν την είσοδο της συγκεκριμένης χώρας). Η Ελλάδα, επίσης, έφταιγε για την οικονομική κρίση και μετεβλήθη σε αποδιοπομπαίο τράγο (ακόμα και για κατασκοπία κατηγορήθηκε πριν λίγο καιρό). Η Ελλάδα τώρα φταίει και για την προσφυγική-μεταναστευτική κρίση.
Και κάπως έτσι, επειδή «η Ελλάδα φταίει», το ερμηνευτικό αφήγημα της προσφυγικής-μεταναστευτικής «κρίσης και απειλής» - πιθανόν - θα μετασχηματιστεί σε ερμηνευτικό αφήγημα με πυρήνα του τις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο. Για το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα και την μη επαρκή αντιμετώπιση του, λοιπόν, θα φταίει το καθεστώς που υπάρχει στο Αιγαίο. Και κάπως έτσι θα - μπορούσε να - παρουσιαστεί ως «επιτακτική» η ανάγκη αναθεώρησης των συνθηκών από «τα πάνω» και «τα έξω». Θα μάθουμε όλοι ξαφνικά, πως για την αντιμετώπιση «της κρίσης και της απειλής» (η οποία έχει τις ρίζες της αλλού, αλλά αυτό δεν θα έχει καμία σημασία), πρέπει άμεσα να αντιμετωπισθούν οι ρίζες μιας πιθανής ελληνοτουρκικής κρίσης. Αποδυναμωμένη στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, και με ''το νόμισμα''ως εκβιαστική θηλιά στο λαιμό (το οποίο νόμισμα τάχα θα την απομάκρυνε από μια πιθανή περιφερειοποίηση έναντι της Τουρκίας), η Ελλάδα θα καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Και κάπως έτσι, ενδέχεται, μόλις αποχωρήσει το ΝΑΤΟ, να βρισκόμαστε σε κατάσταση de jure αναθεώρησης του καθεστώτος στο Αιγαίο. Καθόλου απίθανη εξέλιξη. Αφήνω εδώ αυτή την υποθετική ή πιθανή εξέλιξη με την ευχή να μην χρειαστεί να επιστρέψω.
III
Οι ροές, οι οποιεσδήποτε ροές, ποτέ δεν σταματούν στη θάλασσα. Οι ροές σταματούν πάντοτε στη στεριά. Η θάλασσα δεν αποτελεί εδαφικό - αλλά διαφορετικής μορφής - χώρο. Αποτελεί παράγοντα κινητικότητας, ευελιξίας, ελιγμών και διασποράς (και ας υπάρχουν -και βέβαια υπάρχουν- υδάτινα σύνορα), όχι διαχωρισμού, απομόνωσης, στατικότητας και σταθερότητας, όπως η στεριά.Το κλειδί για την Ιταλία το κρατά η Λιβύη, για την Ισπανία το Μαρόκο, για το Ηνωμένο Βασίλειο η Γαλλία (και το Βέλγιο), για τη Σουηδία η Δανία (γι'αυτό και συγχρονίστηκαν αυτές οι δύο χώρες) και για την Ελλάδα η Τουρκία.
Οι Αθηναίοι κάποτε αναγκάστηκαν, προκειμένου να επιβιώσουν, να αμυνθούν καταφεύγοντας στα Ξύλινα Τείχη (η Ακρόπολη Φρούριο αλώθηκε), ενώ ο Μέγας Ξέρξης κάποτε διέταξε να μαστιγώσουν και να αλυσοδέσουν τη θάλασσα γιατί δεν υπάκουσε στις διαταγές του. Η θάλασσα όμως ούτε μαστιγώνεται ούτε αλυσοδένεται.
Αυτά αποτελούν διδάγματα της ιστορίας μας που εμπεριέχουν υψηλούς συμβολισμούς και στοιχεία «γεωπολιτικής» παιδείας - που επιλέξαμε να αγνοήσουμε, να ξεχάσουμε ή να υποτιμήσουμε - και όχι παραμυθάκια.
.~`~.