Τρεις σχολιασμοί (7 Ιαν 2016).

Ο λεγόμενος multiculturalism («πολυπολιτισμός») καμία σχέση δεν έχει με «πολιτισμούς». Όπως ορθά παρατήρησε ο Hisanori Isomura, ''ο πολυπολιτισμός είναι ο τρέχον ευφημισμός για οτιδήποτε έχει να κάνει με μειονότητες... Τα πολυπολιτισμικά προγράμματα οδηγούν σε έναν νέο τριμπαλισμό (tribalism) κατά τον οποίο κάθε μειονότητα είναι μια περαιτέρω διαχωρισμένη ομάδα ειδικού συμφέροντος'' (*).

Έτσι ανακαλύπτονται παντού «μειονότητες», ''based on race, color, religion, gender expression/identity, ethnicity, ancestry, national origin, sexual orientation, age and disability''. Και ξαφνικά βρισκόμαστε μπροστά σε ένα μείγμα ετερόκλητων «μειονοτικών ομάδων» (minority groups) βασισμένων στη φυλή, το χρώμα, το φύλο, την εθνικότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την καταγωγή, τη θρησκεία, την ηλικία κ.λπ. Multicultural citizenship το ονομάζουν αυτό (στο περίπου). Η μεγάλη δομή είναι ο κατακερματισμός, ο μετασχηματισμός ή το ξεχείλωμα της citizenship (ας πούμε «υπηκοότητα») γι'αυτό και συνδέονται φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους ζητήματα.

Η πρώτη χώρα που εφάρμοσε ως επίσημη πολιτική της τον λεγόμενο «πολυπολιτισμό» ήταν ο Καναδάς το 1971, υπό τον Pierre Trudeau, πατέρα του σημερινού Πρωθυπουργού (εξ ου και το «θριαμβευτικό» κλίμα για την εκλογή του υιού). Το πως και το γιατί, ποιες ήταν οι συγκεκριμένες συνθήκες και εθνικές ομάδες θα το εξετάσω άλλη φορά.

(*) ''Multiculturalism is the current euphemism for anything to do with minorities... Multicultural programs are leading to a new tribalism in which each minority is further-separated special-interest group''. Hisanori Isomura

Στις μέρες μας ο όρος multiculturalism έχει γίνει εξαιρετικά ασαφής και αόριστος. Οι περισσότεροι άνθρωποι -ακόμα και ακαδημαϊκοί- δεν μπορούν να τον ορίσουν με συγκεκριμένο τρόπο και να εξηγήσουν πρακτικά τι εννοούν με τον όρο αυτό.


Περί ενός αξιώματος: ''Οι χαμηλοί ρυθμοί γονιμότητας και η υψηλή μέση ηλικία αποτελούν γνωρίσματα των ανεπτυγμένων κοινωνιών''.

Ναι μεν αλλά. Μέχρι ενός σημείου. Ας αφήσουμε την αοριστία και ας πάρουμε τον μεγεθυντικό φακό, προκειμένου να δούμε τα πράγματα πιο συγκεκριμένα. Δε νομίζω πως χρειάζεται ιδιαίτερη επιχειρηματολογία για το ότι η Ελλάδα δεν είναι το ίδιο ανεπτυγμένη οικονομικά χώρα όσο η Ιαπωνία (τα τελευταία χρόνια μάλιστα, με όλα όσα συμβαίνουν, η Ελλάδα θα μπορούσε να θεωρηθεί πως οπισθοδρομεί στο επίπεδο των αναπτυσσόμενων οικονομιών, δίχως όμως την οικονομική και δημογραφική δυναμική και όλα τα πλεονεκτήματα των τελευταίων). Η Ελλάδα έχει τον ίδιο ή ελάχιστα μικρότερο ρυθμό γονιμότητας με την Ιαπωνία (περίπου 1,4). Επίσης, δε νομίζω πως θεωρούν πολλοί άνθρωποι τη Ρουμανία ή τη Σερβία πιο ανεπτυγμένες χώρες οικονομικά από τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο ή τις Ηνωμένες Πολιτείες (έχουν αρκετά μικρότερο ρυθμό γονιμότητας από τις τρεις αυτές χώρες οι οποίες βρίσκονται στα όρια του 2,0. Στην καλύτερη θέση από όλες τις άλλες ανεπτυγμένες χώρες).

Σε ότι αφορά τις Η.Π.Α μάλιστα, τα υψηλά ποσοστά στους ρυθμούς γονιμότητας (fertility rate) δεν είναι ζήτημα «των ΑφροΑμερικανών και των Μεξικανών» ή «της μετανάστευσης» μονάχα, όπως λέει ο καλά θεμελιωμένος μύθος, καθώς οι Πολιτείες με τους υψηλότερους ρυθμούς γονιμότητας σε αυτή τη χώρα είναι η Utah, η Νότια Dakota, η Nebraska και το Idaho (και το Texas βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα), Πολιτείες όλες που έχουν μικρά ποσοστά «ΑφροΑμερικανών και Μεξικανών» (σε αντίθεση με τη California ή το Colorado). Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 οι ρυθμοί γονιμότητας στις Η.Π.Α κορυφώθηκαν αγγίζοντας το 3,7, δηλαδή όσο περίπου είναι οι ρυθμοί γονιμότητας στη σημερινή Κένυα (μετά το 2020 η Κένυα αναμένεται να πέσει στο 2,3. Κάτω από τους ρυθμούς γονιμότητας της σημερινής Utah). Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν υπανάπτυκτη ή αναπτυσσόμενη οικονομικά χώρα.

Χρειάζεται λοιπόν μια πιο εξειδικευμένη μελέτη και όχι γενικότητες και αξιώματα όπως αυτά των οικονομιστών (φιλελεύθερων ή άλλων), τα οποία, ναι μεν έχουν μια βάση μέχρι ενός σημείου, αλλά όταν χρησιμοποιούνται γενικά και αόριστα, ως άρθρα πίστεως, οδηγούν σε παραπλανητικά συμπεράσματα, προϋποθέτουν συγκεκριμένες προκείμενες και αποκρύβουν στοιχεία που έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον (*). Ανάλογα, το ότι «η ανθρωπότητα γερνάει» θολώνει την εικόνα ως προς τις διαφορετικές επιπτώσεις που έχει αυτή η εξέλιξη σε διαφορετικές περιοχές. Οι ρυθμοί γονιμότητας πέφτουν παντού, αλλά είναι διαφορετικό να πέσεις από το 5,5 στο 3,5 και διαφορετικό να πέσεις από το 2,2 στο 1,3 (το οποίο θεωρείται «πάτος»). Δηλαδή να έχεις χάσει το αυτονόητο για όλες τις κοινωνίες στην ανθρώπινη ιστορία. Τη δυνατότητα αναπαραγωγής.

(*) Π.χ: 1) Η Σερβία, η οποία έχει περίπου 30,000$ μικρότερο κατά κεφαλήν από την Αυστραλία, είναι γηραιότερη και έχει μικρότερο ρυθμό γονιμότητας από την Αυστραλία. 2) Ο Λίβανος δεν έχει τα ίδια επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης με την Δανία αλλά έχει τους ίδιους ρυθμούς γονιμότητας. 3) Το 1950 υπήρχαν δυόμιση Ευρωπαίοι για κάθε Αφρικανό. Το 2050, σύμφωνα με στοιχεία του Ο.Η.Ε, θα υπάρχουν τέσσερις Αφρικανοί για κάθε Ευρωπαίο κ.λπ.


Σήμερα, η μέση ηλικία στην Ελλάδα είναι πάνω από 43,5 έτη (στις 5-10 πιο γερασμένες κοινωνίες του πλανήτη). Το 1955, η μέση ηλικία στη χώρα ήταν 27,4 έτη. Δηλαδή, η ελληνική κοινωνία το 1955 ήταν όσο νεανική είναι η σημερινή Ινδία - και νεώτερη από τη σημερινή Τουρκία.

Έξι δεκαετίες μετά, είμαστε μια από τις πλέον γερασμένες κοινωνίες στον πλανήτη (top 5), με πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας (από τα υψηλότερα), με 6-7 χρόνια συνεχούς οικονομικής ύφεσης (παγκόσμιο ρεκόρ) και την μεγαλύτερη πτώση Α.Ε.Π στην παγκόσμια οικονομική ιστορία (εν καιρό ειρήνης - βέβαια ασύμμετρο πόλεμο ζούμε). Και αυτά είναι ορισμένα μονάχα δεδομένα. Μπορούν να τονιστούν πολλά ακόμα. Όπως για παράδειγμα, το πόσα συνεχή χρόνια οι ρυθμοί γονιμότητας (fertility rate) μιας κοινωνίας είναι κάτω από το «μαγικό» 2,10 (replacement -fertility- rate), το προσφυγικό, τα περιφερειακά ή εθνικά ζητήματα, η μετανάστευση των νέων τα τελευταία χρόνια κ.λπ.