Το «δημοκρατικό έλλειμμα» της Ε.Ε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή: μια αμφισβητούμενη εξουσία.

Για να απαλλαγούν οι Ευρωπαίοι από το λεγόμενο «δημοκρατικό έλλειμμα», οφείλουν να οικοδομήσουν μια δημοκρατική πολιτεία που να λογοδοτεί στους πολίτες της. Έως τώρα η κίνηση υπέρ της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης υπήρξε μια κίνηση των ελίτ, την οποία συγκροτούσαν δημόσια πρόσωπα κάθε κράτους, επιχειρηματικοί ηγέτες και δημόσιοι λειτουργοί της ΕΕ. Η κοινή γνώμη σε κάθε γωνιά της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, από την άλλη πλευρά, φάνηκε είτε εχθρική είτε τουλάχιστον απροετοίμαστη για τα συνεχώς πιο φιλόδοξα βήματα που γίνονταν προς την κατεύθυνση μιας ενοποιημένης ευρωπαϊκής πολιτικής και οικονομικής δομής. Άλλωστε η συνθήκη του Μάαστριχτ, παρότι υπεγράφη και από τα δεκαπέντε μέλη της ΕΕ, δεν άργησε να συναντήσει αντιστάσεις κατά τη διαδικασία επικύρωσης της στη Δανία, στη Γαλλία και στη Μεγάλη Βρετανία. Ακόμη και στη Γερμανία η ιδέα της εγκατάλειψης του μάρκου για χάρη του ευρώ αντιμετώπισε έντονη αντίσταση από τους πολίτες.

Παρά τη δημιουργία της ΕΕ και την πολυδιαφημισμένη νέα «ευρωπαική» νοοτροπία, η πολιτική συνείδηση στην Ευρώπη παραμένει, κατά τον χρόνο που γράφεται το παρόν, κυρίως εθνική - γερμανική, γαλλική και ούτω καθεξής. Η ωμή πολιτική πραγματικότητα των ξεχωριστών εθνικών ταυτοτήτων εξακολουθεί να έρχεται σε σύγκρουση με τις σύντομες προσπάθειες που καταβάλλει η ευρωπαϊκή πολιτική ελίτ για να εφαρμόσει την εξαιρετικά φιλόδοξη συνθήκη του Μάαστριχτ.

Οι λαοί της Δυτικής Ευρώπης δεν ασκούν την παραμικρή άμεση επιρροή στους σημαντικούς θεσμούς λήψης αποφάσεων της ΕΕ -το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή- και οι εν λόγω θεσμοί δεν έχουν καμία υποχρέωση να λογοδοτούν στους πολίτες της. Το άμεσα εκλεγμένο Κοινοβούλιο της Ένωσης, το οποίο εδρεύει στο Στρασβούργο, παρά την επιτυχία του να εξαναγκάσει τα μέλη της Επιτροπής σε παραίτηση το 1999, διαθέτει περιορισμένες μόνο εξουσίες. Λόγω του «δημοκρατικού ελλείμματος», οι λαοί της Δυτικής Ευρώπης ελάχιστα αισθάνονται να ταυτίζονται με την Ένωση και δεν τρέφουν καμία αφοσίωση προς τους θεσμούς της' οι Γερμανοί, οι Γάλλοι, οι Βρετανοί και οι άλλοι συνεχίζουν να ταυτίζονται με τα αντίστοιχα έθνη-κράτη, τα οποία και περιβάλλουν με την αφοσίωση τους. Χωρίς ένα αφιερωμένο σώμα ευρωπαίων πολιτών μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο για την ΕΕ να ανταπεξέλθει στα σοβαρά οικονομικά και πολιτικά προβλήματα που επιφυλάσσει το μέλλον. Ώσπου να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα και να οικοδομηθεί μια πραγματική ευρωπαϊκή πολιτεία, η πολιτική ενότητα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα παραμείνει άκρως ευάλωτη, διαπίστωση που ισχύει εξίσου για τους θεσμούς της Ένωσης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Commission) -μετά τη συνθήκη της Ρώμης που θεσπίζει την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στις 25 Μαρτίου 1957- εκπροσωπεί τον βασικότερο θεσμό της οργάνωσης. Απαρτίζεται, στην πραγματικότητα, από μέλη που έχουν οριστεί με κοινή συμφωνία από τις κυβερνήσεις, αλλά από τη στιγμή που διορίζονται ασκούν τα καθήκοντα τους, στο πλαίσιο του «γενικού συμφέροντος των Κοινοτήτων», «εν πλήρει ανεξαρτησίας». Αυτός ο υπερεθνικός οργανισμός, ασκώντας ρόλο ανάληψης πρωτοβουλιών και εφαρμογής των αποφάσεων που υιοθετούνται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, διαθέτει σημαντική εξουσία σε μια σειρά από συνεχώς διευρυνόμενους τομείς. Ειδικότερα, είναι επιφορτισμένος με την ολοκλήρωση της οικονομικής και νομισματικής Ένωσης.

Αυτό το κέντρο εξουσίας γίνεται αντικείμενο κριτικής λόγω της γραφειοκρατικής του αδιαφάνειας. Οι εικοσιπέντε επίτροποι που το απαρτίζουν υποστηρίζονται από μια διοίκηση 15.000 λειτουργών, που διανέμονται ανάμεσα σε μια γραμματεία, 23 γενικές διευθύνσεις (DG) και διαφορετικές εκτελεστικές υπηρεσίες. Η πρόταση μιας (DG) υιοθετείται χωρίς να προηγηθούν συνομιλίες, στην περίπτωση που προκύπτει από συμφωνίες μεταξύ υπουργών κρατών. Συχνά, μια συγκεκριμένη πρόταση παραπέμπεται κατευθείαν στο Συμβούλιο προκειμένου να κυρωθεί επισήμως, χωρίς ψήφιση, εφ' όσον η ομάδα εργασίας που τη μελετά εκτιμά ότι δεν θα αποτελέσει αντικείμενο διαφωνίας. Αυτή η διαδικασία, που είναι λογική αλλά ταυτόχρονα αγνοεί τους πάντες, καθίσταται, εν μέρει, αντικείμενο αμφισβήτησης, λόγω έλλειψης πολιτικής επικοινωνίας.

Εκτελώντας έναν κοινοτικό προϋπολογισμό, που το 2001 ανερχόταν σε 96,24 δισεκατομμύρια ευρώ, η Επιτροπή πραγματοποιεί σημαντική εργασία για τη διαχείριση των κοινών υποθέσεων. Το 1998 αποκαλύφθηκαν καταχρήσεις πόρων του κοινοτικού ταμείου οι οποίες προορίζονταν για τις μεσογειακές χώρες (προγράμματα MED), έπειτα για τη Βοσνία και τη Ρουάντα (ECHO) με στόχο τη χρηματοδότηση παράτυπων υπηρεσιών. Πολλοί επίτροποι κατηγορήθηκαν για επίδειξη αθέμιτης εύνοιας.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική