Με αφορμή τα αυτονομιστικά κινήματα και τις υποεθνικές-κρατικές τάσεις και πιέσεις: Ο «νεομεσαιωνισμός» ή «New medievalism» ως ένα πρότυπο διακυβέρνησης της παγκόσμιας πολιτικής και οικονομίας, τρεις οπτικές θεώρησης της παγκοσμιοποίησης -από τα μάτια του τωρινά ισχυρού- και δυο λόγια εισαγωγικά περί «εδαφικών» και μη ιδεολογιών.

Είναι πιθανόν τα κυρίαρχα κράτη να εξαφανιστούν και να αντικατασταθούν όχι από μια παγκόσμια κυβέρνηση αλλά από ένα σύγχρονο και κοσμικό ισοδύναμο του είδους της οικουμενικής πολιτικής οργάνωσης που υπήρχε στη δυτική χριστιανοσύνη στο μεσαίωνα. Στο σύστημα αυτό κανένας ηγέτης ή κράτος δεν ήταν κυρίαρχο με την έννοια ότι κατείχε την ανώτατη εξουσία σε ένα συγκεκριμένο έδαφος και σε ένα τμήμα του χριστιανικού πληθυσμού'όλοι έπρεπε να μοιράζονται την εξουσία με τους υποτελείς ηγεμόνες και με τον πάπα, ενώ στη Γερμανία και στην Ιταλία έπρεπε να τη μοιράζονται με τον αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Deutscher Bundestag

Η οικουμενική πολιτική τάξη της δυτικήςχριστιανοσύνης αποτελεί μια εναλλακτική λύση στο σύστημα κρατών που δεν περιλαμβάνει ακόμη μια οικουμενική κυβέρνηση. Κάθε εξουσία στη μεσαιωνική χριστιανοσύνη θεωρείτο ότι απέρρεε σε τελική ανάλυση από τον Θεό και το πολιτικό σύστημα ήταν κατά βάση θεοκρατικό.

---------------------------------------------------------------

Το κοσμικό αντίστοιχο της παραπάνω πρότασης είναι: Κάθε εξουσία στη νεομεσαιωνική εκκοσμικευμένη δυτική αγοραιοχριστιανοσύνη απορρέει σε τελική ανάλυση από το Χρήμα και το πολιτικό σύστημα είναι κατά βάση χρηματοκρατικό.

---------------------------------------------------------------

Συνεπώς θα μπορούσε ίσως να φανεί παράδοξο ότι σκεφτόμαστε μια επιστροφή στο μεσαιωνικό μοντέλο, αλλά δεν είναι παράδοξο να υποθέσουμε ότι θα μπορούσε ίσως να αναπτυχθεί ένα σύγχρονο και κοσμικό ισοδύναμο του, το οποίο να περιλαμβάνει τα βασικά του χαρακτηριστικά: ένα σύστημα επικαλυπτόμενης εξουσίας και πολλαπλής αφοσίωσης.

Είναι γνωστό ότι τα κυρίαρχα κράτη μοιράζονται σήμερα τη σκηνή της παγκόσμιας πολιτικής με «άλλους παράγοντες», όπως ακριβώς στους μεσαιωνικούς χρόνους το κράτος έπρεπε να μοιράζεται τη σκηνή με «άλλες ενώσεις». Αν τα σύγχρονα κράτη έφταναν να μοιράζονται την εξουσία τους πάνω στους πολίτες τους καθώς και την ικανότητα τους να ελέγχουν την αφοσίωση τους, αφενός με τις περιφερειακές και παγκόσμιες αρχές και αφετέρου με τις υπο-κρατικές και τις υπο-εθνικές αρχές, σε τέτοιο βαθμό, που να έπαυε να είναι εφαρμόσιμη η ιδέα της κυριαρχίας, τότε θα μπορούσε ίσως κανείς να πει ότι εμφανίστηκε μια νεομεσαιωνική μορφή οικουμενικής πολιτικής τάξης.

Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα έπρεπε να μοιράζεται την εξουσία της αφενός με τις αρχές στη Σκοτία, στην Ουαλία, στο Γουέσεξ και αλλού και αφετέρου με την ευρωπαϊκή αρχή στις Βρυξέλλες και τις παγκόσμιες αρχές στη Νέα Υόρκη και στη Γενεύη σε τέτοιο βαθμό, που η έννοια της κυριαρχίας της στα εδάφη και στον λαό του Ηνωμένου Βασιλείου να μην είχε καμιά ισχύ...

Θα μπορούσαμε ίσως να υποθέσουμε ότι η πολιτική αφοσίωση των κατοίκων, για παράδειγμα, της Γλασκόβης θα ταλαντευόταν σε τέτοιο βαθμό ανάμεσα στις αρχές του Εδιμβούργου, του Λονδίνου και των Βρυξελλών και της Νέας Υόρκης, που η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι απολάμβανε κάποια υπεροχή έναντι των άλλων, σαν αυτή που έχει σήμερα.

Αν επικρατούσε μια τέτοια κατάσταση σε ολόκληρο τον κόσμο, θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε, ελλείψει ενός καλύτερου όρου,

νεομεσαιωνική τάξη, New medievalism.

Hedley Bull
εν έτη
1977

*

Με αφορμή την άνωθεν φωτογραφία παρατηρήστε την ενδεχόμενη συνάφεια περί «κοινοτικής» και «λαϊκιστικής» θεώρησης της παγκοσμιοποίησης και ενδεχόμενης σύγκρουσης τους στο κεφάλαιο-μέρος III.

*

Ο «νέος μεσαιωνισμός», ο οποίος βασίζεται στη πεποίθηση ότι ο κόσμος βιώνει το τέλος της εθνικής κυριαρχίας, απορρίπτει ανεπιφύλακτα την ιδέα μιας φιλελεύθερης διεθνούς οικονομικής τάξηςπου θα βασίζεται στη συνεργασία των κυρίαρχων κρατών. Το δόγμα της κυριαρχίας, το οποίο διατυπώθηκε για πρώτη φορά στη Συνθήκη της Βεστφαλίας το 1648, υποστηρίζει ότι οι κυβερνήσεις απολαμβάνουν πλήρη έλεγχο επί του εδάφους και των ατόμων που διαβιούν εντός της νόμιμης δικαιοδοσίας τους.

Οι οπαδοί του νέου μεσαιωνισμού πιστεύουν ότι η έννοιας της εθνικής κυριαρχίας, η οποία κατηύθυνε την άσκηση της διεθνούς πολιτικής για τριακόσια πενήντα χρόνια, καταρρέει εξαιτίας τόσο εσωτερικών όσο και εξωτερικών εξελίξεων'τα κράτη κατακερματίζονται σε μικρότερες μονάδες εξαιτίας εθνικών και περιφερειακών συγκρούσεων, ενώ ταυτόχρονα επισκιάζονται από ανερχόμενους μη κρατικούς και υπερκρατικούς παράγοντες όπως οι πολυεθνικές εταιρείες, οι διεθνείς οργανισμοί και ιδιαίτερα οι μη κυβερνητικές οργανώσεις.

---------------------------------------------------------------

Υπό τη παγκόσμια τάξη της Βεστφαλίας των κυρίαρχων εθνών κρατών, η οποία διαμορφώνει τις διεθνείς σχέσεις από το 1648, μονάχα ο συντονισμένος οικονομικός εθνικισμός που εστιάζει στην εσωτερική ανάπτυξη μπορεί να αποτραβήξει τη παγκόσμια οικονομία από το καθοδικό σπιράλ. Ο οικονομικός εθνικισμός δεν πρέπει να συγχέεται με τον εμπορικό προστατευτισμό. Δεκαετίες αρπακτικού διασυνοριακού νεοφιλελεύθερου χρηματοπιστωτισμού και εμπορίου έχουν παραγάγει ισχυρά συναισθήματα αντι-παγκοσμιοποίησης σε κάθε χώρα σε όλο τον κόσμο. Έχει μετατραπεί σε μια πάλη των τάξεων ανάμεσα στη χρηματιστική ελίτ και τους φτωχούς εργαζομένους, στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες εξίσου.

...σε έναν κόσμο όπου ο φονταμενταλισμός της αγοράς έχει γίνει νόρμα, ο ασύνετος εμπορικός προστατευτισμός φαίνεται να εμφανίζεται γρήγορα και να μετεξελίσσεται σε έναν νέο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο με σύνθετες διαστάσεις. Η ειρωνεία είναι ότι αυτός ο νέος εμπορικός πόλεμος προωθείται όχι από τις κακομεταχειρισμένες φτωχές οικονομίες... αλλά από τις ΗΠΑ, ως ηγέτη των πλούσιων εθνών που έχουν κερδίσει περισσότερο απ'ό, τι έχουν χάσει υπό την τρέχουσα οικονομική τάξη και το εμπορικό σύστημα.

Henry C.K. Liu

---------------------------------------------------------------

Οι οπαδοί του νέου μεσαιωνισμού εξηγούν ότι αυτή η ιστορική καμπή έχει προκύψει λόγω των διεθνικών οικονομικών δυνάμεων (του εμπορίου, των χρηματοοικονομικών κ.λπ.) και λόγω των σύγχρονων τεχνολογικών εξελίξεων, όπως είναι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, οι τεχνολογίες πληροφόρησης και η πρόοδος στις μεταφορές. Στην εποχή του Ιντερνέτ διατείνονται ότι οι κυβερνήσεις έχουν χάσει το μονοπώλιο τους στην πληροφορία και επομένως μπορούν να τις αμφισβητήσουν με επιτυχία οι μη κυβερνητικοί παράγοντες. Καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι αυτές οι αλλαγές διαβρώνουν τους ιεραρχικούς οργανισμούς και υπονομεύουν τις συγκεντρωτικές δομές εξουσίας, βλέπουν να αντικαθίστανται η άλλοτε κυρίαρχη ιεραρχική τάξη των εθνών-κρατών από οριζόντια δίκτυα κρατών, εθελοντικές οργανώσεις και διεθνείς θεσμούς. Αυτή η εξέλιξη με τη σειρά της οδηγεί στην επίλυση των προβλημάτων μέσω της συνεργασίας των ενδιαφερόμενων ατόμων και ομάδων ολόκληρου του κόσμου. Στη θέση της αμέριστης αφοσίωσης που όφειλε κατά το παρελθόν ο πολίτης στον ανώτατο άρχοντα θεωρείται επιθυμητό να δημιουργηθεί ένας κόσμος πολλαπλών αναφορών και ευθυνών, ένας κόσμος στον οποίο οι μη κρατικοί, εθνικοί και υπερεθνικοί θεσμοί θα μοιράζονται την αρμοδιότητα επί των ατόμων... Αν και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις αρχικά ασχολούνταν κυρίως με εγχώρια προβλήματα, έχουν αρχίσει να ασχολούνται όλο και περισσότερο με τις υποτιθέμενες αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης σε διάφορους τομείς διεθνώς.

---------------------------------------------------------------

Υπάρχει αφθονία αυτοπροσδιοριζόμενων εκπροσώπων του κοινού καλού του «διαστημοπλοίου γη» ή «αυτού του πλανήτη που κινδυνεύει». Ωστόσο οι απόψεις αυτών των ιδιωτών, όποια αξία και να έχουν, δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας πολιτικής διαδικασίας προώθησης και σύνθεσης συμφερόντων. Καθώς δεν επικυρώνονται από μια τέτοια πολιτική διαδικασία, οι απόψεις αυτών των ατόμωνσυνιστούν έναν ακόμη λιγότερο έγκυρο οδηγό για το κοινό καλό της ανθρωπότητας από ό,τι οι απόψεις των εκπροσώπων κυρίαρχων κρατών, ακόμη και εκείνων με μη αντιπροσωπευτικά ή τυραννικά καθεστώτα, που έχουν τουλάχιστον δικαίωμα να μιλούν για κάποιο μέρος της ανθρωπότητας ευρύτερο από τον εαυτό τους. Ούτε έχουν οι εκπρόσωποι των μη κυβερνητικών ομάδων τέτοιου είδους εξουσία'μπορεί να μιλούν με κύρος για το συγκεκριμένο αντικείμενο τους, αλλά το να καθορίζουν τα συμφέροντα της ανθρωπότητας ισοδυναμεί με το να αξιώνουν ένα είδος εξουσίας που μπορεί να παρασχεθεί μόνο από μια πολιτική διαδικασία.

Αν όμως αναγκαζόμασταν να ψάξουμε μέσα από τις απόψεις των κρατών, και ειδικά των κρατών που συναθροίζονται σε διεθνείς οργανισμούς, για να ανακαλύψουμε το παγκόσμιο κοινό καλό, τούτο θα οδηγούσε σε διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Οι οικουμενικές ιδεολογίες που ασπάζονται τα κράτη είναι πασίγνωστο ότι εξυπηρετούν τα ιδιαίτερα συμφέροντα τους και οι συμφωνίες που συνάπτονται μεταξύ κρατών είναι γνωστό ότι είναι περισσότερο προϊόντα διαπραγμάτευσης και συμβιβασμού παρά προϊόντα κάποιου ενδιαφέροντος για τα συμφέροντα της ανθρωπότητας ως συνόλου.

Hedley Bull
Από

---------------------------------------------------------------

Η εξέταση του μεσαιωνικού μοντέλου διακυβέρνησης υποδηλώνει το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζει η ατζέντα του νεομεσαιωνισμού. Ο μεσαιωνικός κόσμος της Δυτικής Ευρώπης από τον 5ο έως τον 15ο περίπου αιώνα μοιραζόταν μια κοινή κληρονομιά όσον αφορά στον χριστιανισμό και στο ρωμαϊκό δίκαιο. Η άρχουσα αριστοκρατία όλων των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών μοιραζόταν πολλές παρόμοιες ιδέες, αρχές και αξίες. Σε ολόκληρη τη ΔυτικήΕυρώπη συναντιόνταν οι ίδιες κοινωνικές και πολιτικές δομές: η φεουδαρχία, η εκκλησία, η βασιλεία. Παρά τις συνεχείς πολιτικές, θρησκευτικές και κοινωνικές διαμάχες της, θα μπορούσε κανείς εύλογα να πει για τη μεσαιωνικήΕυρώπη ότι είχε μια ενιαία πολιτική κουλτούρα. Αυτή η χιλιετία που προηγήθηκε της εμφάνισης του σύγχρονου εδαφικού κράτους χαρακτηρίστηκε επίσης από εύθραυστες και διασκορπισμένες συγκεντρώσεις οικονομικής και πολιτικής ισχύος.

Αν και οι υπερασπιστές του νέου μεσαιωνισμού μιλούν για την ανάδυση μιας παγκόσμιας πολιτικής κουλτούρας κοινών αξιών και αντιλήψεων που θα μπορούσαν να παράσχουν τις κοινωνικές και πολιτικές βάσεις για τη δημιουργία ενός κόσμου που θα διαχειρίζονταν οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, τα στοιχεία που στηρίζουν αυτό τον ισχυρισμό δεν είναι καθόλου πειστικά. Στον βαθμό που υπάρχει πράγματι μια μεταεθνική, παγκόσμια πολιτική κουλτούρα, αυτή περιορίζεται στον δυτικό πολιτισμό'εντούτοις, ακόμη και στη Δύση, εξακολουθούν να υπάρχουν έντονες εθνικιστικές, εθνοτικές και φυλετικές συγκρούσεις. Παρά την αφύπνιση του μη δυτικού κόσμου σχετικά με τη σπουδαιότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ανεκτικότητα έναντι θρησκευτικών διαφορών και τα δυτικά φιλελεύθερα ιδεώδη, αυτοί οι άλλοι πολιτισμοί δεν μοιράζονται την πολιτική κουλτούρα και/ή τις βασικές αξίες της Δύσης. Η γνώση της ιστορίας του 20ου αιώνα καθιστά δύσκολο το να αποδεχτούμε το επιχείρημα που προτάσσουν πολλοί υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ότι δηλαδή οι καταπατητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα αποφεύγουν στο εξής τέτοιες ενέργειες διότι κινδυνεύουν να εκτεθούν παγκοσμίως.

Δεν χρειάζεταικανείς να αποδεχτεί το επιχείρημα του Samuel Huntington στο βιβλίο του The Clash of Civilizations (1996)για να αντιληφθεί ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι δεν προσυπογράφουν τις κοσμικές αξίες της Δύσης, ούτε αποδέχονται την ιδέα μιας παγκόσμιας πολιτικής κουλτούρας η οποία ενσωματώνει τη θρησκευτική ανεκτικότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό του ατομικισμού.

Στην Κίνα, στην Ινδία και σε άλλα μέρη του λιγότερο αναπτυγμένου κόσμου το κράτος είναι σίγουρα ζωντανό και ακμαίο. Είναι πολύ απίθανο οι μη κυβερνητικές οργανώσεις να αποκτήσουν σε αυτές τόση επιρροή όση έχουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε ορισμένες άλλες δυτικές χώρες. Κάποια μέρα ίσως, ιδιαίτερα ως συνέπεια της οικονομικής ανάπτυξης και της ανάδυσης μιας ισχυρής μεσαίας τάξης, αυτοί οι πολιτισμοί μπορεί να υιοθετήσουν τις δυτικές αξίες της δημοκρατίας, του ατομικισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή όμως η εποχή δεν έχει έρθει ακόμη.

---------------------------------------------------------------

Τελευταία, η Δύση κουράστηκε από το κράτος και έγινε δύσπιστη απέναντι του, αηδίασε με την κυριαρχία του και θέλει να την τροποποιήσει. Το ενδιαφέρον σήμερα μετατοπίστηκε στην εξωτερική πολιτική, τους διεθνείς θεσμούς και τον διεθνή έλεγχο, ακόμη και σε ένα παγκόσμιο κράτος, επειδή το σύστημα κρατών σήμερα βρίσκεται φανερά στην ίδια αναρχική απαρχαίωση που βρίσκονταν τα φεουδαρχικά βασίλεια την εποχή που γεννήθηκε ο Machiavelli.

---------------------------------------------------------------

Είναι στη φύση της πολιτικής -και για πολιτική μιλάμε εδώ- η ισχύς να δημιουργεί αντισταθμιστική ισχύ και να μιμούνται κι άλλοι την τακτική των πολιτικά επιτυχημένων. Παράλληλα με τις «καλές» μη κυβερνητικές οργανώσεις της εποχής μας, όι οποίες τις περισσότερες φορές επιδιώκουν αξιόλογους στόχους, μπορεί κάποια στιγμή να εμφανιστούν μη κυβερνητικές οργανώσεις των οποίων οι στόχοι δεν θα είναι τόσο αξιόλογοι.

Μια τέτοια πιθανότητα προδιαγράφτηκε με την ανίερη συμμαχία στο Σιάτλ μεταξύ «καλών» μη κυβερνητικών οργανώσεων που επιδίωκαν να επιτύχουν ανιδιοτελείς στόχους, όπως την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος, με τα οργανωμένα αμερικάνικα σωματεία, τα οποία κυνικά εκμεταλλεύτηκαν τους στόχους των μη κυβερνητικών οργανώσεων στην εκστρατεία τους να κρατήσουν τις εξαγωγές των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών εκτός της αμερικανικής οικονομίας.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η Εθνική Ένωση Οπλοφορόυντων στις ΗΠΑ και η ρωσική μαφία, των οποίων οι ατζέντες δεν συμφωνούν καθόλου με την πολιτική ατζέντα των οπαδών του νέου μεσαιωνισμού, συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο επιτυχημένων μη κυβερνητικών οργανώσεων!

Robert Gilpin

Στην εντεινόμενη αντιπαράθεση που διεξάγεταισχετικά με την παγκοσμιοποίησηκαι τις συνέπειες της στις εκβιομηχανισμένες οικονομίες διακρίνονται καθαρά τρεις διαφορετικές οπτικές θεώρησης. Οι οικονομολόγοι, οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες και επικεφαλής επιχειρήσεων και άλλοι υπέρμαχοι της παγκοσμιοποίησης συμμερίζονται μια οπτική «ελεύθερης αγοράς» που αντιστρατεύεται την αυστηρή ρύθμιση της παγκόσμιας οικονομίας. Πολλά άτομα και ομάδες συμφερόντων, όπως τα εργατικά συνδικάτα, οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν τον ανταγωνισμό των εισαγωγών και οι οικονομικοί εθνικιστές έχουν κοινή μια «λαϊκιστική» οπτική και εναντιώνονται σφόδρα στην παγκοσμιοποίηση, υποστηρίζοντας παράλληλα την επιβολή περιορισμών στο ελεύθερο εμπόριο και στις δραστηριότητες των επενδυτών και των πολυεθνικών εταιρειών. Κάπως επικαλυπτόμενοι με τη λαϊκιστική οπτική, αλλά πλησιέστερα προς την πολιτική Αριστερά, είναι οι «κοινοτιστές» - περιβαλλοντιστές, υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλοι, οι οποίοι πιστεύουν ότι η παγκοσμιοποίηση δημιουργεί μια περιβαλλοντικά μολυσμένη, ιεραρχική και εκμεταλλευτική παγκόσμια τάξη. Αυτές οι ομάδες τάσσονται υπέρ μιας δικαιότερης, περιβαλλοντικά υγιούς και με περισσότερη ισότητα παγκόσμιας τάξης.

Στη μεγάλη τους πλειοψηφία, οι οικονομολόγοι και οι επικεφαλής επιχειρήσεων πιστεύουν ότι η παγκοσμιοποίηση και η παγκοσμίως προϊούσα υιοθέτηση των αμερικάνικων αξιών (κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών) απελευθερώνουν καταπιεσμένες έως τώρα οικονομικές δυνάμεις και οδηγούν σε αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των σπανιζόντων πόρων του πλανήτη, κάτι το οποίο θα έχει ως αποτέλεσμα τη μεγιστοποίηση του παγκόσμιου πλούτου και θα επιτρέψει σε όλους τους λαούς να ωφεληθούν οικονομικά.

Πέραν τούτων, τρέφουν την προσδοκία ότι συνάμα θα ενισχύονται οι εμπορικοί και άλλοι δεσμοί μεταξύ των δημοκρατικών, προσανατολισμένων στην αγορά κοινωνιών, με αποτέλεσμα να εξυπηρετείται παράλληλα και η υπόθεση της παγκόσμιας ειρήνης.

Την πίστη στα υπέρμετρα πλεονεκτήματα της παγκοσμιοποίησης εξήγησαν με μεγάλο ενθουσιασμό ο Lowell Bryan και η Diana Farrell στο βιβλίο τους Market Unbound: Unleashing Global Capitalism (1996). Οι δύο συγγραφείς, σύμβουλοι επιχειρήσεων το επάγγελμα, διακηρύσσουν ότι ο καπιταλισμός οδηγεί σε μια εποχή πρωτοφανούς ευημερίας, καθώς αφενός μεν όλο και πληθαίνουν τα κράτη που συμμετέχουν στην παγκόσμια οικονομία, αφετέρου δε οι χρηματοοικονομικές ροές και οι ροές τεχνολογίας από τις ανεπτυγμένες χώρες οδηγούν στην άμβλυνση των ανισοτήτων ως προς την κατανομή του πλούτου και της ανάπτυξης από τη μια άκρη του κόσμου μέχρι την άλλη.

Όσοι ανήκουν σ'αυτή την ομάδα κατηγορούν την παγκοσμιοποίηση ως υπαίτια για τα περισσότερα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά δεινά που ταλανίζουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες εκβιομηχανισμένες κοινωνίες. Το ένα ή το άλλο μέρος της εν λόγω ομάδας αποδίδει στην παγκοσμιοποίηση τις εξής δυσάρεστες εξελίξεις: τις διευρυνόμενες οικονομικές ανισότητες και τα υψηλά επίπεδα ανεργίας στις εκβιομηχανισμένες οικονομίες, τη συρρίκνωση ή την έλλειψη των κοινωνικών προγραμμάτων και του κράτους πρόνοιας στο όνομα της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, την καταστροφή των εθνικών πολιτισμών και της εθνικής πολιτικής αυτονομίας, την παράνομη μετανάστευση, την άυξηση της εγκληματικότητας κ.ο.κ.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο Ross Perot και ο Patrick Buchanan στον χώρο της πολιτικής Δεξιάς και τα προσκείμενα προς την πολιτική Αριστερά εργατικά συνδικάτα προσυπογράφουν πεποιθήσεις αυτού του είδους'τόσο η Δεξιά όσο και η Αριστερά αποκήρυξαν το ελεύθερο εμπόριο και τις πολυεθνικές επιχειρήσεις θεωρώντας ότι προκάλεσαν ή έστω επιδείνωσαν τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της Αμερικής. Στην Ευρώπη νεοφασίστες και σοσιαλιστές εκδήλωσαν αντιπάθεια απέναντι στο οικονομικό άνοιγμα και την απειλούμενη απώλεια της εθνικής αυτοδιάθεσης. Ακόμα και ένα επιτυχημένος καπιταλιστής όπως ο γαλλοβρετανός κεφαλαιούχος James Goldsmith προειδοποίησε για τους κινδύνους που εγκυμονεί το ελεύθερο εμπόριο με τις χώρες της Ανατολικής Ασίας με τα φτηνά εργατικά χέρια και τάχθηκε υπέρ της επιβολής υψηλών φραγμών προκειμένου να περιοριστούν οι εισαγωγές από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες προς την Ευρώπη.

Αυτοί οι επικριτές υποστηρίζουν τον εμπορικό προστατευτισμό, τα περιφερειακά οικονομικά μπλόκ και την επιβολή περιορισμών στις δραστηριότητες των πολυεθνικών επιχειρήσεων.

Η τρίτη άποψη αποτελεί ένα συνονθύλευμα θεωρίας της εξάρτησης, γκαντιανών οικονομικών (Gandhian economics)και της θέσης περί των «ορίων της ανάπτυξης». Ο όρος «κοινοτισμός» προήλθε από το βιβλίο του Dani Rodrik Has Globalization Gone Too Far? (1997) και υποδηλώνει ότι ο κεντρικός στόχος αυτής της ομάδας είναι η επιστροφή στις τοπικές, ανεξάρτητες και στενά συνδεδεμένες κοινότητες.

---------------------------------------------------------------

Η χρήση του όρου «κοινοτιστής» αναφέρεται, σύμφωνα με τον Rodrik, σε εκείνα τα άτομα που δίνουν έμφαση στις «ηθικές και πολιτικές αρετές» και τρέφουν μεγάλη καχυποψία απέναντι στις οικονομίες των αγορών.

---------------------------------------------------------------

Τα μέλη αυτής της συγκεχυμένης ομάδας, η οποία περιλαμβάνει τους ζαπατίστας αντάρτες της πολιτείας Τσιάπας στο Μεξικό, τον ηγέτη της σταυροφορίας κατά των επιχειρήσεων Ralph Nader και τον κεφαλαιούχο/επενδυτή George Soros [καθώς και τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β' -γράφει σε άλλο σημείο του κειμένου- ο οποίος πέθανε το 2005], αποκηρύσσουν την παγκοσμιοποίηση επειδή επιφυλάσσει στους λαούς του κόσμου ένα καθεστώς ωμής καπιταλιστικής τυραννίας, ιμπεριαλιστικής εκμετάλλευσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Φοβούνται έναν κόσμο κυριαρχούμενο από τις τεράστιες πολυεθνικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα άρουν κάθε εμπόδιο που περιορίζει την οικονομική ανάπτυξη, το ελεύθερο εμπόριο και την ακόρεστη επιδίωξη ικανοποίησης επιχειρησιακών συμφερόντων.

Οι διαπνεόμενοι από τέτοιες αντιλήψεις επικριτές της παγκοσμιοποίησης υποστηρίζουν ότι, εν ονόματι της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και της μεγιστοποίησης του κέρδους, στις εκβιομηχανισμένες χώρες καταργούνται τα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας και οι λαοί απανταχού της γης ομοιογενοποιούνται σε μια μάζα παθητικών καταναλωτών. Όπως και οι λαϊκιστές, αυτή η ομάδα πιστεύει ότι οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, οι απελευθερωμένες από ρυθμίσεις κεφαλαιαγορές και η απρόσωπη διεθνής γραφειοκρατία οργανισμών, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, εκτελούν τα προστάγματα των καπιταλιστών και κυβερνούν τον κόσμο κατά τρόπους που καταστρέφουν την εθνική ανεξαρτησία και τη δημοκρατική αυτοκυβέρνηση σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Οι κοινοτιστές, όπως και πολλοί λαϊκιστικές, πιστεύουν επίσης πως η παγκοσμιοποίηση ευθύνεται για όλα σχεδόν τα οικονομικά και πολιτικά δεινά που μαστίζουν τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των εισοδηματικών ανισοτήτων και της χρόνιας υψηλής ανεργίας'όπως το έθεσε ένας επικριτής, οι φτωχοί στις πλούσιες χώρες επιδοτούν τους πλούσιους στις φτωχές χώρες. Ωστόσο οι κοινοτιστές διαφέρουν από τους λαϊκιστές στο ότι είναι προσανατολισμένοι προς την πολιτική Αριστερά. Για παράδειγμα, ο Richard Falk στο βιβλίο του Economic Aspects of Global Civilization: The Unmet Challenges of World Poverty (1992) κατηγορεί την παγκοσμιοποίηση για πολλά από τα «στραβά» του κόσμου, από την οικονομική δεινοπάθεια του Νότου μέχρι και τον πόλεμο του Κόλπου. Όντας πεπεισμένοι ότι η παγκοσμιοποίηση τελικά δεν θα διατηρηθεί λόγω των καταστροφών που προκαλεί στο περιβάλλον, πολλοί κοινοτιστές τάσσονται υπέρ της επιστροφής σε έναν κόσμο αυτάρκων κλειστών κοινοτήτων.

*
**
*

Παρότι οι τρεις οπτικές αντιπροσωπεύουν τα τρία επίπεδα (υποεθνικό-κρατικό, εθνικό-κρατικό και υπερεθνικό-κρατικό) η παρακάτω άποψη δεν θα πρέπει να θεωρηθεί πως δεν συνάδει ή πως αντιφάσκει με όσα διαβάσατε επειδή κάνει διχοτόμηση του φάσματος:

Μια νέα πολιτική διαίρεση μοιάζει να χαράσσεται ανάμεσα στους κοσμοπολίτες και σε όσους είναι καταδικασμένοι να παραμένουν στον δικό τους τόπο. Μια «παγκόσμια τάξη» θα βρεθεί, απ'ότι φαίνεται, αντιμέτωπη με την υπόλοιπη ανθρωπότητα -και θα κατηγορείται για υποκρισία, αν υιοθετεί έναν φιλελεύθερο οικουμενισμό που δεν αντιστοιχεί στη ζωή και τις εμπειρίες των λιγότερο επιτυχημένων κοινωνικά και οικονομικά. Εξάλλου, πέρα από το αν είναι διαθέσιμος στους καταδικασμένους της γης, ο κοσμοπολιτισμός ως μια μορφή φιλελεύθερου οικουμενισμούέχει δεχτεί επιθέσεις εξαιτίας της εμφανούς ανικανότητας του να αναπτύξει τρία συστατικά χαρακτηριστικά της ιδιότητας του ανθρώπου: αληθινούς δεσμούς, ισχυρά κίνητρα και πραγματική πολιτική δράση.

Jan Werner Müller

Η παραπάνω διχοτόμηση μπορεί να ιδωθεί με βάση την ιστορική εμπειρία, δηλαδή πως θα επαναληφθεί η ιστορία σύγκρουσης των δύο -τότε στη πράξη- «κρατικιστικών» ιδεολογιών που επικράτησαν στη δυτική και στην ανατολική Ευρώπη και που οι φορείς τους, η ναζιστική Γερμανία και η σοβιετική Ρωσία, πολέμησαν πρώτιστα μεταξύ τους, η δεύτερη επικράτησε (και έτσι δημιουργήθηκε το δίπολο -το οποίο εκφράστηκε μέσω του διεθνούς διπολικού συστήματος- με την τρίτη ιδεολογία που φορέας της ήταν οι Η.Π.Α) και ύστερα «κατέρρευσε» και η ίδια για να επικρατήσει τελικά ο φορέας της «ελεύθερης αγοράς» και του «φιλελεύθερου οικουμενισμού». Μόνο που τώρα η «κοινοτική» και η «λαϊκιστική» οπτική δεν βλέπονται ως «κρατικιστικές», αλλά ως «εδαφικές» ιδεολογίες.

Έτσι λοιπόν, «κοινοτιστές» και «λαϊκιστικές» μπορούν να ιδωθούν ως αυτοί που εκφράζουν «εδαφικ(οποιημέν)ες» ιδεολογίες, ενώ η ελεύθερη αγορά είναι -δήθεν- «απεδαφικοποιημένη» ιδεολογία (αυτός ο δυισμός σχετίζεται επίσης με το χωρισμό «χερσαίων» και «θαλάσσιων» δυνάμεων και στρατηγικών). Και έτσι όπως συγκρούστηκαν μεταξύ τους οι «κρατικιστικές» ιδεολογίες μπορεί τώρα να συγκρουστούν οι «εδαφικές» και μετά την επικράτηση μίας εκ των δύο να καταλήξουμε πάλι σε μια κατάσταση όπου μια «νέα πολιτική διαίρεση μοιάζει να χαράσσεται ανάμεσα στους κοσμοπολίτες και σε όσους είναι καταδικασμένοι να παραμένουν στον δικό τους τόπο».

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική