Αίγυπτος. Πληθυσμιακή εξέλιξη ιστορικά και σημεία καμπής. Εν συντομία και μεταξύ άλλων.

Εισαγωγή

1) Αρχική ιδέα της συγκεκριμένης δημοσίευσης αποτέλεσε μια απλή και σύντομη καταγραφή της πληθυσμιακής εξέλιξης της Αιγύπτου. Τελικά, η δημοσίευση κατέληξε ως έχει. 2) Η χρήση χαρτών με σημερινά σύνορα γίνεται γιατί είτε οι διαθέσιμοι χάρτες επεξεργασίας που υπάρχουν είναι αποκλειστικά ευρωπαϊκοί, οπότε εξαφανίζονται μέρη που μας απασχολούν, είτε είναι παγκόσμιοι, οπότε χάνεται ένα στοιχειώδες κεντράρισμα και μια υποτυπώδης και απαραίτητη κλίμακα για το μάτι. Οι χάρτες είναι ενδεικτικοί και πρόχειροι, για δική σας διευκόλυνση και ευκολότερη αποτύπωση και αφομοίωση. 3) Όλα τα πληθυσμιακά μεγέθη ευρωπαϊκών κρατών αναφέρονται σε μητροπολιτικά εδάφη και όχι σε αποικιακές κτήσεις.


Η Αίγυπτος, δηλαδή ο Νείλος στην κρατική του μορφή πέραν ή βόρεια του 22ου βόρειου παράλληλου, αν όχι φέτος τότε του χρόνου και σίγουρα μέχρι το 2020, αναμένεται να ξεπεράσει τα εκατό (100) εκατομμύρια πληθυσμό.

Όπως έχουμε επισημάνει κατ'επανάληψη στο παρελθόν, όταν η Γαλλία του Ναπολέοντα εισέβαλε στην Οθωμανική Αίγυπτο (1798-1801) και Συρία, ο πληθυσμός της Αιγύπτου προσέγγιζε αλλά δεν ξεπερνούσε τα τέσσερα (4) εκατομμύρια ενώ στη Γαλλία κατοικούσαν κάτι λιγότερο από τριάντα (30) εκατομμύρια άνθρωποι. Λίγα χρόνια αργότερα, και πιο συγκεκριμένα κατά την εισβολή των Γάλλων στο Αλγέρι το 1830 (Εγιαλέτι του Αλγερίου), ο πληθυσμός της Γαλλίας ήταν περίπου τριάντα τρία (33) εκατομμύρια και της Αλγερίας κάτι λιγότερο από τρία (3) εκατομμύρια. Ναι, τόσο μεγάλη ήταν η πληθυσμιακή υπεροχή της Γαλλίας έναντι της Αιγύπτου και της Αλγερίας. Μη σας παραξενεύει [1].


Περί το 1870, εναρκτήριο έτος του Φραγκο-Πρωσσικού Πολέμου, ο πληθυσμός της Αιγύπτου είχε ξεπεράσει τα εξήμισι (6,5) εκατομμύρια ανθρώπους και της Γαλλίας τα τριάντα επτά (37) ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που κατοικούσαν στα εδάφη της ευρύτερης Πρωσσίας και τους Γερμανικού Ράιχ προσέγγιζε τα σαράντα (40) εκατομμύρια. Παρεμφερής με τον πληθυσμό της Γαλλίας, ή ελαφρώς μικρότερος, ήταν ο συνολικός πληθυσμός όλων των Αράβων, περιλαμβανομένων Αραβοβερβέρων του Maghreb, Αραβολεβαντίνων του Mashriq και Αράβων της Χερσονήσου (Με ανοιχτό πράσινο χρώμα στον παρακάτω χάρτη ουσιαστικά αποτυπώνονται οι χώρες του σημερινού Αραβικού Συνδέσμου). Γύρω στο 1870 λοιπόν, στα εδάφη με κόκκινο και πράσινο χρώμα κατοικούσε περίπου ο ίδιος αριθμός ανθρώπων.


Λίγα χρόνια αργότερα, το 1882, κατά τη διάρκεια του «Αγγλό-Αιγυπτιακού» Πολέμου, ο πληθυσμός του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν τριάντα πέντε (35) εκατομμύρια και της Αιγύπτου περίπου επτά (7,0). Ναι, τόσο μεγάλη ήταν η πληθυσμιακή υπεροχή των «φιλελεύθερων» αποικιακών κρατών έναντι των περιοχών της βορείου Αφρικής και της Αραβικής χερσονήσου. Μη σας παραξενεύει [1].


Την παραμονή της έναρξης του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, ο πληθυσμός της Αιγύπτου ήταν περίπου δώδεκα (12) εκατομμύρια. Την ίδια χρονιά, ο πληθυσμός της Γερμανίας ήταν περίπου 65 εκατομμύρια. Το Γερμανικό Κράτος (Deutsches Reich) μόνο του, ήταν σχεδόν το ίδιο πολυπληθές ή οριακά πιο ολιγάνθρωπο από το σύνολο των περιοχών που υπάρχουν από το Χορασάν, την έρημο της Γεδρωσίας (την οποία διέσχισε, με απολύτως καταστροφικές συνέπειες, ο Αλέξανδρος) και την Έρημο της Κενότητας (έρημος Λούτ) μέχρι την Οροσειρά του Άτλαντα και τις ακτές του Ατλαντικού στην κατεύθυνση Ανατολής-Δύσης, και από τις βόρειο-αφρικανικές και νοτιοανατολικές ακτές της Μεσογείου μέχρι τις Πύλες των Δακρύων (Bab-el-Mandeb), τα Στενά του Αλέξανδρου (Bab Iskender), τους Κόλπους του Άντεν και του Ομάν και τα Στενά του Ορμούζ στην κατεύθυνση Βορρά-Νότου. Ο πληθυσμός όλων των αραβόφωνων περιοχών, μαζί με τους πληθυσμούς της Τουρκίας και του Ιράν, ήταν γύρω στα 68-70 εκατομμύρια. Γύρω στο 1913 λοιπόν, στα εδάφη με μαύρο και μωβ χρώμα ζούσε περίπου ο ίδιος αριθμός ανθρώπων.


Ναι, τόσο μεγάλη ήταν η πληθυσμιακή υπεροχή των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών έναντι των περιοχών της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, από τις αφρικανικές ακτές του Ατλαντικού μέχρι το όρος και το ηφαίστειο Νταμαβάντ, τις ερήμους και τα οροπέδια της Καρμανίας. Μη σας παραξενεύει [1].


Το 1920, εν μέσω και στη δίνη της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ο πληθυσμός της Αιγύπτου έχει υπερβεί τα δέκα τρία (13) εκατομμύρια. Παρεμφερή ή ελαφρώς υψηλότερα πληθυσμιακά μεγέθη χαρακτηρίζουν και την οθωμανική Ανατολία (σημερινή Τουρκία), ενώ ο πληθυσμός της Ελλάδας την ίδια χρονιά εκτιμάται σε πεντέμισι περίπου (5,5 με 5,7) εκατομμύρια [2]. Το 1920 το Ηνωμένο Βασίλειο είχε πληθυσμό σαράντα τρία (43) εκατομμύρια, όσο περίπου το σύνολο των αραβόφωνων κρατών (εξαιρουμένων Μαρόκου και Μαυριτανίας, Ερυθραίας και Σομαλίας) ενώ η «Γερμανία», ο πληθυσμός της οποίας την ίδια χρονιά ήταν περίπου εξήντα (60) εκατομμύρια (λόγω απωλειών στον πόλεμο), εξακολουθούσε να έχει μεγαλύτερο πληθυσμό από την Τουρκία, την Αίγυπτο και το Ιράν μαζί (δηλαδή τα τρία παραδοσιακά πολυπληθέστερα μουσουλμανικά κέντρα-κράτη, πλην Ινδονησίας και Ινδικής Υποηπείρου), συν τα περισσότερα αραβικά κράτη. Περί το 1920, στα εδάφη με μωβ και πράσινο, κόκκινο και κιτρινοειδές χρώμα αντίστοιχα, κατοικεί περίπου ο ίδιος αριθμός ανθρώπων.



Το 1956, έτος της Κρίσης ή ορθότερα της Πανωλεθρίας του Σουέζ, και ένα έτος μετά από την αιφνίδια αποχώρηση του Ιράκ από τον Αραβικό Σύνδεσμο και την προσχώρηση του στο Σύμφωνο της Βαγδάτης (CENTO) μαζί με την Τουρκία, το Ιράν και το Πακιστάν και με το Ηνωμένο Βασίλειο ως συνδεδεμένο μέλος [3], καθώς και ένα έτος πριν από την «Τούρκο»Συριακή κρίση του 1957 (την επανάληψη της οποίας με διαφορετικά ιδεολογικά περιεχόμενα και ενταγμένη σε διαφορετικό πλαίσιο ζούμε τα τελευταία χρόνια), ο πληθυσμός της Αιγύπτου ήταν λιγότερο από είκοσι πέντε (25) εκατομμύρια και του Ηνωμένου Βασιλείου γύρω στα πενήντα ένα (51) εκατομμύρια. Ο πληθυσμός της Γαλλίας την ίδια χρονιά είναι σαράντα τρία (43) εκατομμύρια, του Βιετνάμ περίπου τριάντα (30) ενώ της Αλγερίας προσεγγίζει τα δέκα (10) εκατομμύρια.


Φτάνουμε στην ολοκλήρωση ενός ιστορικού «κύκλου». Από τον «Αγγλό-Αιγυπτιακό» Πόλεμο του 1882 φτάνουμε στην Κρίση του Σουέζ το 1956, και από την εισβολή στο Αλγέρι του 1830 στη λήξη του Πολέμου της Αλγερίας το 1962. Αυτές οι χρονολογίες μπορούν να οριοθετήσουν, υπό στενή έννοια, και την περίοδο ηγεμόνευσης και κυριαρχίας της ευρωκεντρικής εποχής (Παρεμφερείς είναι και οι χρονολογίες για την Ινδοκίνα: 1887-1954, καθώς και για το Αγγλο-Αιγυπτιακό Σουδάν: 1899-1956). Από εδώ και στο εξής μόνον για «δυτικοκεντρική» - υπό τις Η.Π.Α - εποχή μπορούμε να μιλήσουμε. Φυσικά, θα συμβάλλει τα μέγιστα προκειμένου τα πράγματα να πάρουν τη συγκεκριμένη τροπή, ο Κριμαϊκός Πόλεμος (1853-1856).


Το 1981, έτος της δολοφονίας του Anwar Sadat, της διπλωματικής κρίσης ή κρίσης των ομήρων μεταξύ Ιράν και Η.Π.Α, και της απόπειρας δολοφονίας του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄ από τον Τούρκο Mehmet Ali Ağca (ο ίδιος είχε δολοφονήσει και τον δημοσιογράφο Abdi İpekçi), ο πληθυσμός της Αιγύπτου κυμαινόταν γύρω στα σαράντα πέντε (45) εκατομμύρια. Η Αίγυπτος, παρά την πληθυσμιακή της αύξηση και την υπέρβαση της Ισπανίας εδώ και περίπου μια δεκαετία, εξακολουθεί να βρίσκεται πίσω από τις μεγάλες χώρες της «Ευρώπης», δηλαδή τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία και τη Γαλλία, ξεπερνά όμως πληθυσμιακά την Τουρκία (για κάποιες δεκαετίες ακόμα θα κονταροχτυπιούνται ή θα συμβαδίζουν έως ότου η Αίγυπτος θα ξεφύγει οριστικά, υπερβαίνοντας τόσο την Τουρκία όσο και το Ιράν μια και καλή, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 2000). Ο κόσμος-χώρος ολοένα και μεγαλώνει για τις πρώην αποικιακές «δυτικές» ευρωπαϊκές δυνάμεις και τα νυν κράτη-μέλη της Ε.Ο.Κ ενώ οι ίδιες συνεχώς συρρικνώνονται και μικραίνουν (αυτός είναι ο λόγος σύμπτυξης τους σε Ε.Ο.Κ και μετέπειτα Ε.Ε) καθώς ο κόσμος-χρόνος κυλά με γρηγορότερους ρυθμούς. Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία μαζί, με πληθυσμό περίπου εκατόν δέκα (110) εκατομμύρια ανθρώπους, πλέον έχουν παρεμφερή πληθυσμό με τα κράτη της Τουρκίας, του Ιράν, του Ιράκ και της Συρίας, συνυπολογιζόμενα. Γύρω στο 1981, στα εδάφη με κίτρινο και κόκκινο χρώμα ζούσε περίπου ο ίδιος αριθμός ανθρώπων.



Το 1993, έτος Ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), τρία έτη μετά τη Γερμανική Επανένωση και δύο από τη Διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ο πληθυσμός της Αιγύπτου ήταν πενήντα επτά (57) εκατομμύρια. Η Αίγυπτος μετά την Ισπανία ξεπερνά πλέον από απόψεως πληθυσμού την Ιταλία και τη Γαλλία και βρίσκεται οριακά πίσω από το Ηνωμένο Βασίλειο. Παράλληλα, όλες οι προηγούμενες ευρωπαϊκές χώρες του Ατλαντικού έχουν συμπτυχθεί εντός Ε.Ε. Την ίδια χρονιά, ο πληθυσμός της επανενωμένης πλέον Γερμανίας είναι 79 εκατομμύρια. Λίγο μικρότερος είναι ο πληθυσμός της Τουρκίας, της Συρίας και της Ιορδανίας (εάν συνυπολογίσουμε και τον Λίβανο τότε είναι υπέρτερος). Περί το 1981, στα εδάφη με μαύρο και μωβ χρώμα ζει περίπου ο ίδιος αριθμός ανθρώπων.


Τώρα επιστρέψτε στο 1913 και ξαναδιαβάστε. Μπορείτε επίσης να ρίξετε μια ματιά σε μια παλαιότερη δημοσίευση από το 2016 με τίτλο Δυτικοευρωπαϊκό και μεσανατολικό τρίγωνο. Δημογραφική βαρύτητα (1950-2050)καθώς και μια ακόμη που εξετάζει εν συντομία Αραβικό Σύνδεσμο και Ευρωπαϊκή Ένωση II (Στην ίδια δημοσίευση εξετάζεται και ο Αγγλοσαξονικός ή Αγγλοαμερικανικός με τον ηπειρωτικό Ευρωπαϊκό κόσμο I). Τέλος, έμμεσα συνδέεται εξετάζοντας διαφορετικά πλαίσια η δημοσίευση Πόλεμος και Ιδέες.


Το 2001, έτος των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου και το Πεντάγωνο, ένα μήνα πριν από την έναρξη του πολέμου στο Αφγανιστάν, δύο έτη πριν από την (δεύτερη) εισβολή στο Ιράκ και τις διαδηλώσεις εναντίον του συγκεκριμένου πολέμου σε παγκόσμια και ευρωατλαντική κλίμακα (Πάνω από 500 πόλεις, ανάμεσα στις οποίες Βερολίνο, Παρίσι, Λονδίνο, Μαδρίτη κ.λπ με τη διαδήλωση της Ρώμης να καταχωρείται στο βιβλίο ρεκόρ Guinness λόγω μεγέθους), πέντε έτη πριν από τον πόλεμο του Λιβάνου το 2006 και ευρύτερα λίγα χρόνια πριν από τη γενικότερη διάλυση του διεθνούς συστήματος και την ολοκλήρωση της αμερικανικής ηγεμονικής περιόδου, ο πληθυσμός της Αιγύπτου θα κυμαινόταν γύρω στα εξήντα εννέα (69) εκατομμύρια. Κατά την διάρκεια των «κρίσεων-επαναστάσεων» και των εκλογικών αναμετρήσεων (2011-2012), στις οποίες επικράτησε η Μουσουλμανική Αδελφότητα και εκλέχθηκε ο μετέπειτα ανατραπείς Mohamed Morsi πέμπτος Πρόεδρος της Αιγύπτου, ο πληθυσμός της χώρας είχε ξεπεράσει τα ογδόντα (80) εκατομμύρια, ενώ την περίοδο των τρομοκρατικών επιθέσεων της 13ης Νοεμβρίου 2015 στο Παρίσι, αυτές στη Νίκαια και στο αεροδρόμιο Atatürk (2016) καθώς και στη Μαδρίτη και την Αγία Πετρούπολη (2017), ο πληθυσμός της Αιγύπτου είχε ξεπεράσει τα ενενήντα (90) εκατομμύρια. Χάρτη για τα συγκεκριμένα έτη δε θα χρησιμοποιήσουμε διότι σας επιφυλάσσουμε έκπληξη στο τέλος (Έξοδος II).


Αναφερθήκαμε πρόσφατα στο κείμενο με τίτλο Στοιχεία πλανητικού μετασχηματισμού, στην πληθυσμιακή πυκνότητα του Ισραήλ και της Ινδίας, της Αγγλίας και της Ολλανδίας, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας, καθώς και του παράκτιου άξονα Ισραήλ-Παλαιστίνη-Λίβανος-Συρία, ο οποίος επισημάναμε ότι αποτελεί μια από τις πλέον πυκνοκατοικημένες και κρίσιμες περιοχές του πλανήτη.

Η Αίγυπτος ως κράτος, δηλαδή ως πολιτική εδαφική μονάδα που ασκεί κυριαρχία και επιβάλλει ένα ιεραρχικό σύστημα επί μιας οριοθετημένης περιοχής, δεν έχει υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα στο σύνολο της επικράτειας της. Όμως αν σταθμίσουμε πρώτον, πως στις όχθες και το δέλτα του Νείλου και κατά μήκος της διώρυγας του Σουέζ κατοικεί περίπου το 95% του πληθυσμού της Αιγύπτου και δεύτερον, το ποσοστό αρόσιμης γης (arable land) επί του συνόλου της έκτασης του αιγυπτιακού κράτους (δηλαδή αυτό που μπορεί να ονομαστεί πραγματική ή φυσιολογική πληθυσμιακή πυκνότητα) τότε γίνεται φανερό πως η Αίγυπτος - ως ιστορική και φυσική πραγματικότητα και ουσία, δηλαδή ως Νείλος - αποτελεί μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές και ένα από τα πλέον πυκνοκατοικημένα κράτη του πλανήτη [4].

Η Αίγυπτος αποτελεί το δέκατο τέταρτο (14) πολυπληθέστερο κράτος (και το τέταρτο πλειοψηφικά μουσουλμανικό). Έχει χαμηλό βαθμό ή ποσοστό αστικοποίησης (περίπου 40%) ενώ η (δια)μέση ηλικία της αιγυπτιακής κοινωνίας είναι τα 25 έτη. Ο τρέχων πληθυσμός της Αιγύπτου υπερβαίνει τα 97 εκατομμύρια. Μέχρι το 2035 εκτιμάται πως ο πληθυσμός της θα προσεγγίσει τα 125 εκατομμύρια.




Επτά Σχολιασμοί (7 Απρ 2017): Οι Ευρωπαίοι (της Ε.Ε και ειδικότερα του Ρήνου ή του Κέντρου), ιστορικά, δεν βλέπουν σχεδόν ποτέ την δική τους ιστορική δημογραφική υπεροχή, την οποία εξαφανίζουν κάτω από τη τεχνολογία, την οικονομία, την παιδεία ή/και οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς (έχουμε και ορισμένα κοινωνιολογικο-οικονομικά θεωρήματα που πρέπει να εξάγουμε και να θεσμοποιήσουμε άλλωστε). Βασικά, για να είμαι πιο ακριβής, θα έπρεπε να υπερτονίσω το «οι Ευρωπαίοι του Ρήνου ή του Κέντρου» ή οι Ευρωπαίοι της λεγόμενης «Δύσης». Οι Ευρωπαίοι της Περιφέρειας ή της ανατολικής και νότιας Ευρώπης (ακόμα και του Σκανδιναβικού Βορρά) δεν είναι ιδιαίτερα αλαζόνες ιστορικά... Ούτε είναι υπεύθυνοι για την εξωτερική πολιτική άλλων κρατών. Και αυτοί θύματα του ευρωκεντρισμού είναι, της ιστοριογραφίας και της ιδεολογίας του.


Η Ελλάδα, από τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα και μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου, είχε παρεμφερή πληθυσμό με την Αλγερία, το Μαρόκο και την Ολλανδία. Η Ολλανδία αρχίζει να ξεφεύγει πληθυσμιακά περίπου στις αρχές του πρώτου παγκόσμιου πολέμου. Το 1928, μετά από την Μικρασιατική Καταστροφή και Πανωλεθρία, η Ελλάδα είχε πληθυσμό 6,2 εκατομμυρίων. Την ίδια περίοδο η Ολλανδία έχει υπερβεί τα 7,5 εκατομμύρια κατοίκους ενώ σε Μαρόκο και Αλγερία ζουν γύρω στα 6,5 εκατομμύρια άνθρωποι αντίστοιχα. Θα πρέπει να επισημάνουμε πως σε αυτή την ιστορική φάση, χώρες όπως Συρία, Ιράκ, Ταϊβάν, Σαουδική Αραβία και Χιλή αποτελούν κράτη ή περιοχές με μικρότερο πληθυσμό από την Ελλάδα. Η δε Αυστραλία μόλις έχει υπερβεί πληθυσμιακά την Ελλάδα μαζί με την Αλγερία και το Μαρόκο και βρίσκονται πίσω από αυτά τα κράτη που σήμερα αποκαλούμε Β. Κορεά και Αυστρία. Η Αυστραλία μόνο με το πέρας του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου θα ξεπεράσει πραγματικά την Ελλάδα σε πληθυσμό, κατοχυρώνοντας τη θέση της ως πολυπληθέστερό κράτος από την Ελλάδα. Μέτα από τη συνεισφορά αδερφών και συμμάχων στον εκπολιτισμό και εκσυγχρονισμό μας, δηλαδή μετά από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (και στο συγκεκριμένο δεν αναφερόμαστε μοναχά στα πεδία των εδαφών και των μαχών αλλά και στο πεδίο των θαλασσών, δηλαδή στους ναυτικούς αποκλεισμούς), η Ελλάδα θα βρεθεί να είναι το πεντηκοστό πολυπληθέστερο κράτος στον πλανήτη, χάνοντας ορισμένες θέσεις (δεν έχει αρχίσει ακόμη ο μεταπολεμικός χείμαρρος δημιουργίας κρατών), δίχως να αναφερθούμε στα δεινά, τις απώλειες και τις καταστροφές, τις καταρρεύσεις και αποσυνθέσεις. Αυστραλία και Ολλανδία έχουν ξεφύγει πλέον για τα καλά. Ομοίως Αλγερία και Μαρόκο. Η Ταϊβάν επίσης περνάει μπροστά. Σήμερα ο πληθυσμός των προαναφερθεισών χωρών έχει ως εξής (χονδρικά): Ολλανδία 17 εκ, Μαρόκο 35 εκ. και Αλγερία 42 εκ (θυμίζουμε ξανά ότι κατά την εισβολή των Γάλλων στο Αλγέρι το 1830 ο πληθυσμός της συγκεκριμένης χώρας ήταν τρία εκατομμύρια ενώ κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Αλγερίας, μεταξύ 1954 και 1962, ο πληθυσμός της είχε υπερβεί τα δέκα εκατομμύρια). Ο πληθυσμός της Συρίας εκτιμήθηκε από τον Ο.Η.Ε πέρυσι στα 18 εκατομμύρια και του Ιράκ στα 38 εκ. Η Χιλή έχει σήμερα πληθυσμό 18 εκ, η Σαουδική Αραβία 33 εκ. και η Ταϊβάν, η οποία είναι και νησί, έχει 23 εκ. κατοίκους. Για την Αυστραλία δεν έχει νόημα να αναφέρουμε πληθυσμιακό μέγεθος (24 εκ) καθώς αποτελεί ένα νησί-ήπειρο από μόνη της. (Υ.γ: Όταν από εδώ γράφαμε για την πληθυσμιακή και δημογραφική «κατάσταση» της Ελλάδας, ορισμένοι έπλεκαν τις «μνημονιακές» ευρω/δυτικό-πλεξούδες τους).


Στρατηγικός σκοπός και στόχος του λεγόμενου Συμφώνου της Βαγδάτης (που αργότερα έγινε της Άγκυρας) ήταν ο περιορισμός και η ανάσχεση της ρωσσικής-σοβιετικής επιρροής. Αντί της επίτευξης του επιδιωκόμενου στόχου το Σύμφωνο - η επίσημη ονομασία του οποίου ήταν Central Treaty Organization (CENTO) - παράλληλα με τη συμμετοχή στον ΝΑΤΟ, φανέρωσε την στρατηγική βαρύτητα και επιρροή της Τουρκίας, αναβαθμίζοντας το ρόλο της σε Ανατολή και Δύση. Η υπέρβαση του Συμφώνου από πλευράς Σοβιετικής Ρωσσίας επιτεύχθηκε με την ανάπτυξη σχέσεων με τα κράτη της Αιγύπτου, της Υεμένης, της Σομαλίας και της Λιβύης (όλα κατεστραμμένα στις μέρες μας, πλην Αιγύπτου).

Παράγοντες αρχικά αποδυνάμωσης, κατόπιν υπονόμευσης και τέλος τερματισμού του Συμφώνου αποτέλεσαν: η πτώση του μονάρχη του Ιράκ, μετά από το πραξικόπημα του Abd al-Karim Qasim (μεταφέρεται η έδρα του οργανισμού στην Άγκυρα), οι αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι και αντιπαραθέσεις καθώς και οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις Ινδίας και Πακιστάν. Το τελειωτικό χτύπημα όμως δόθηκε με την πτώση του Σάχη και την Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν. Το συγκεκριμένο Σύμφωνο αναβάθμισε την Τουρκία και υποβάθμισε το Ιράν και το Ιράκ, κράτη τα οποία θα περιπέσουν αμέσως μετά σε έναν οκταετή σχεδόν πόλεμο (έμμεσα υποβάθμισε και την Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια ισχύος του συγκεκριμένου Συμφώνου έχουμε την εισβολή στην Κύπρο, η οποία διαδραμάτιζε ή είχε ρόλο εντός του συγκεκριμένου διακυβερνητικού οργανισμού λόγω των βρετανικών βάσεων).

Μετά από την κατάλυση του Συμφώνου το 1979, οι Η.Π.Α επιδίωξαν τη δημιουργία ενός νέου οργανισμού. Ο οργανισμός αυτός πήρε σάρκα και οστά το 1981, υπό την ονομασία Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου - Gulf Cooperation Council (GCC). Με ανοιχτό πράσινο χρώμα οι χώρες που συμμετείχαν στο CENTO και με θαλασσί οι χώρες του GCC (το οποίο GCC φυσικά πρέπει να «αγαπήσετε» όπως παλαιότερα έπρεπε να «αγαπήσετε» το CENTO).



Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής την περίοδο που διανύουμε έχουν καταφέρει - γιατί περί κατορθώματος πρόκειται - να «χάσουν» όλα τα πρώην κράτη-μέλη του Συμφώνου της Βαγδάτης, δηλαδή όλη τη Βόρεια Μέση Ανατολή (και παλεύουν με τους δύσμοιρους τους «Κούρδους» εργαλειοποιώντας τους, ένα μέρος τους δηλαδή. Βέβαια οι τελευταίοι δείχνουν σημάδια αποστασιοποίησης και μη αφέλειας το τελευταίο διάστημα. Προφανώς αντελήφθησαν το αυτονόητο: οι «Άραβες», οι «Τούρκοι» και οι «Πέρσες» ήταν, είναι και θα συνεχίσουν να είναι εκεί για αιώνες. Οι Αμερικανοί πάνε και έρχονται και αργά ή γρήγορα θα αποχωρήσουν. Οριστικά και αμετάκλητα. Ενώ οι Γάλλοι, με τα διάφορα κατά τόπους πολιτικά-κομματικά παραρτήματα και εργαλεία τους, αναμένεται να ζήσουν μεγάλες στιγμές, εισπράττοντας γεωπολιτικές «φάπες και χαστούκια». Αν όχι από τους εν ευρωατλαντισμό αδερφούς και άμεσους γείτονες ή τους Ρώσσους, από τους προηγούμενους, δηλαδή από Άραβες, Τούρκους και Πέρσες. Πάντως ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, μετρ του είδους, είχε καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη).


Με την Ισλαμική Επανάσταση και την κατάλυση του Συμφώνου Βαγδάτης(-Άγκυρας), οι σχέσεις Ελλάδας-Ιράν (οι οποίες συνεχώς υπονομεύονταν ή μπλοκάρονταν με πρωτοβουλίες της Τουρκίας κατά τη διάρκεια ισχύoς του) αναβαθμίστηκαν, με αποκορύφωση τις συναντήσεις Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου - Μοχάμεντ Χαταμί (επίσης η Ελλάδα απέκτησε μικρό αλλά υπαρκτό ρόλο κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράκ-Ιράν). Ο Χαταμί ήταν αυτός που είχε αντιπαραθέσει στη «θεωρία» της «Σύγκρουσης των Πολιτισμών» τη θεωρία του «Διαλόγου μεταξύ των Πολιτισμών». Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε το έτος 2001 'Year of Dialogue Among Civilizations'ενώ ακολούθησαν μικρότερης εμβέλειας διεθνείς πρωτοβουλίες.

Αντιγράφω από ρεπορτάζ της εποχής: Την διαφοροποίηση της Ελλάδας από τις τελευταίες θέσεις που εκφράζει η Ουάσιγκτον καθ'όσον αφορά το Ιράν, αλλά και τις άλλες χώρες που εντάσσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στον λεγόμενο «άξονα του κακού», εξέφρασε ο κ. Κων. Στεφανόπουλος... Ερωτηθείς σχετικά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τόνισε επί λέξει ότι «η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη τέτοιων αξόνων» και εξέφρασε την ελπίδα του «η διεθνής προσέγγιση να είναι διαφορετική από αυτήν που εξέφρασαν οι Ηνωμένες Πολιτείες»... Ο κ. Στεφανόπουλος, μάλιστα, έκρινε σκόπιμο να χαρακτηρίσει δημοσίως «σημαντική» τη συμβολή του Ιράν στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και δεσμεύθηκε η Ελλάδα, κατά την εξάμηνη περίοδο που θα έχει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, να καταβάλλει κάθε προσπάθεια για τη σύσφιγξη των σχέσεων των Βρυξελλών και της Τεχεράνης... Παράλληλα, ο Στεφανόπουλος υπενθύμισε ότι η χώρα μας ήταν από τις πρώτες που στήριξαν έκκληση του κ. Χατάμι για διάλογο μεταξύ Αιγύπτου, Ελλάδας, Ιταλίας και Ιράν.



Μετά βέβαια ήρθε η περίοδος «αποσταθεροποίησης» και «κανονικοποίησης» της Ελλάδας (2005/7-2009) και κατόπιν η «μνημονιακή εποχή», κατά τη διάρκεια της οποίας (εκτός του ότι απαιτείται να γίνουμε τρελοί και να ξεχάσουμε ό,τι ξέραμε, δηλαδή να γίνουμε αμνήμονες μετά μαλακίας κατά τους αρχαίους), η κατάντια, η χυδαιότητα και η ξεφτίλα του ελλαδικού κράτους και παραγόντων του δεν έχει προηγούμενο.


Οι σχέσεις Τουρκίας-Σουδάν, πέρα από την προσπάθεια απόκτησης δυνατότητας προβολής ισχύος στην Ερυθρά Θάλασσα (Sawakin) μετά από τον Περσικό Κόλπο (Κατάρ) και το Κέρας της Αφρικής (Σομαλία), που είναι και το κύριο, σχετίζονται και με τις (ανταγωνιστικές) σχέσεις (εχθροφιλίας) με την Αίγυπτο αλλά και τη Σαουδική Αραβία: το Sawakin βρίσκεται στην αφρικανική ακτή της Ερυθράς Θάλασσας, απέναντι και νότια της Jeddah, του κυριότερου λιμένα της Σαουδικής Αραβίας. Η απόσταση σε ναυτικά μίλια Sawakin-Jeddah είναι μικρότερη της απόστασης Πάτρα-Bari και μεγαλύτερη της απόστασης Πειραιάς-Ηράκλειο. Στρατηγικές κινήσεις αυτές. Η Τουρκία μπορεί εν δυνάμει να προβάλει (έστω μικρή) ισχύ και να έχει (έστω ελάχιστο) αποτύπωμα σε Εύξεινο Πόντο, Ανατολική Μεσόγειο, Περσικό Κόλπο, Ερυθρά και Αραβική Θάλασσα.

Το σύμπλοκο Αιγύπτου, Σουδάν, Αιθιοπίας, Σομαλίας (προφανώς Ερυθραίας και Τζιμπουτί) με την Υεμένη και τη Σαουδική Αραβία απέναντι του, δηλαδή η Ερυθρά Θάλασσα, ο Κόλπος του Άντεν και η έξοδος-είσοδος από και προς την Αραβική Θάλασσα και κατόπιν το άνοιγμα στον Ινδικό Ωκεανό, είναι εξαιρετικά σημαντικό. Γενικότερα, οι περιοχές που περιλαμβάνονται στο λεγόμενο Ανατολικό Αφρικανικό Ρήγμα και αποτελούν μέρος του Μεγάλου (Αφρικανικού) Ρήγματος γεωλογικά, ξεκινώντας από την Κοιλάδα Μπεκάα στο Λίβανο και φτάνοντας μέχρι τη Μοζαμβίκη, έχουν μεγάλη ιστορική και γεωφυσική σημασία και βαρύτητα, και αποτελούν πεδία σύγκλισης της Αφρικανικής, Αραβικής και Ινδικής σφαίρας.

Πέραν της διεκδίκησης του Hala'ib Triangle από Αίγυπτο και Σουδάν και επειδή η Αίγυπτος είναι ο Νείλος, θα υπάρξει μελλοντικά κρίση στις σχέσεις Αιγύπτου, Σουδάν και Αιθιοπίας, λόγω της διαχείρισης-εκμετάλλευσης των υδάτων από πλευράς Αιθιοπίας, καθώς η τελευταία κατασκευάζει το μεγαλύτερο φράγμα στην αφρικανική ήπειρο (Grand Ethiopian Renaissance Dam) στα σύνορα με το Σουδάν (το Ν. Σουδάν δεν έπεσε από τον ουρανό ως «κράτος» αλλά θα εξυπηρετήσει και αυτό τις σκοπιμότητες του σε ό,τι αφορά τον Λευκό και όχι τον Γαλάζιο Νείλο. Ανάλογα, η αναμόχλευση του Κουρδικού σχετίζεται και με την προσπάθεια ελέγχου ή/και διαχείρισης των πηγών του Τίγρη και του Ευφράτη). Οι πηγές του Γαλάζιου Νείλου βρίσκονται στην Αιθιοπία και του Λευκού Νείλου στην ευρύτερη περιοχή των Μεγάλων Αφρικανικών Λιμνών (εθνοκρατικά Τανζανία, Ουγκάντα, Λ.Δ Κονγκό, Ν. Σουδάν κ.λπ) με τη Λίμνη Βικτόρια να είναι η γνωστότερη και μεγαλύτερη.




Οι επόμενοι χάρτες φανερώνουν ένα και μόνο πράγμα. Πως βρισκόμαστε στο κατώφλι, στη χαραυγή μιας νέας (όχι όμως πρωτοφανούς και πρωτόφαντης) εποχής, που όμοια της δεν έχει υπάρξει εδώ και αιώνες. Ή μήπως βρισκόμαστε μπροστά σε έναν νέο ιστορικό κύκλο; Στα εδάφη με μωβ και πράσινο χρώμα ζει στις μέρες μας, χονδρικά και στο περίπου, ο ίδιος αριθμός ανθρώπων (προς το παρόν).