Οι Τέσσερις Παγκόσμιοι Χωροφύλακες ή οι Τέσσερις Μεγάλες Δυνάμεις, ήταν οι συμμαχικές δυνάμεις κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Το όραμα των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε εδράζεται σε αυτές τις τέσσερις -και όχι πέντε- δυνάμεις. Την Πρωτοχρονιά του 1942, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτείων Roosevelt, ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Churchill, ο Maxim Litvinov της Σοβιετικής Ένωσης και ο T. V. Soong της Δημοκρατίας της Κίνας, υπέγραψαν ένα σύντομο έγγραφο που αργότερα θα γινόταν γνωστό ως Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών [Επ. 1].
Η Γαλλία δεν αποτελούσε μέρος των Τεσσάρων Μεγάλων Δυνάμεων (ούτε καν συμμέτοχο ή/και νικήτρια του πολέμου) και προστέθηκε ως πέμπτο μόνιμο μέλος-δύναμη στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε, μονάχα μετά από πιέσεις και επιμονή του Churchill [Σημ. 1] το ιστορικό μέγεθος του οποίου μελλοντικά θα αναθεωρηθεί [Επ. 2]. Η Βρετανία ή ορθότερα το Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν η τελευταία μεγάλη δύναμη της ατλαντικής-δυτικής και της κεντρικής-ηπειρωτικής Ευρώπης. Έπαψε και επίσημα ή τυπικά να αποτελεί παγκόσμια μεγάλη δύναμη στα μέσα του 20ου αιώνα, με τα γεγονότα ή την πανωλεθρία του Σουέζ (η Γαλλία; Είχε πάψει να είναι νωρίτερα. Σωστά; Πάντα γύρω από τη συγκεκριμένη χώρα επικρατεί μια θολούρα). Τελικά, η μόνη ευρωπαϊκή -ηπειρωτική και ευρασιατική- δύναμη που άντεξε καθ'όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, ήταν η Ρωσσία. Όπως έχουμε γράψει: «Βλέπωντας τα πράγματα στο σήμερα... μπορούμε να πούμε πως στην ιστορική κούρσα και στον ανταγωνισμό ανάμεσα σε Βρετανία και Ρωσσία, η Ρωσσία υπήρξε νικήτρια» [Σημ. 2], ενω παλαιότερα είχαμε επισημάνει πως: «Η παγκόσμια πολιτική δεν καθορίζεται από τη σχέση που έχουν οι χώρες με τη Γαλλία, αλλά από τη σχέση που έχουν ή οικοδομούν με τη Ρωσσία» [Σημ. 2].
Πιο συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τη διαπλοκή των προηγούμενων χωρών στα πλαίσια της ενδο-ευρωπαϊκής πολιτικής: ''Οι γαλλικές ηγεμονικές φιλοδοξίες τερματίζονται οριστικά με το περας των Ναπολεόντιων Πολέμων και το Συνέδριο της Βιέννης. Από εκεί και ύστερα, τα ηνία της προσπάθειας-επιδίωξης επιβολής ηγεμονίας στο σύνολο της ευρωπαϊκης ηπείρου, θα τα αναλάβει η Γερμανία (Οι νεο-ηγεμονισμοί σε περιφερειακή κλίμακα των ημερών μας προκύπτουν λόγω της αδυναμίας και όχι της δύναμης των δύο αυτών κρατών - Γαλλίας και Γερμανίας -, καθώς δεν διαθέτουν παγκόσμιο εκτόπισμα ως ξεχωριστές μονάδες). Οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι είχαν ως αποτέλεσμα την διάλυση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τη μεταβολή της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στη «μεγαλύτερη δύναμη παγκοσμίως» για τον επόμενο αιώνα (κάτι που αμφισβητούν Αμερικανοί ιστορικοί και πολιτικοί επιστήμονες). Βλέπωντας τα πράγματα στο σήμερα, με ποιούς συνομιλούν, ανταγωνίζονται και συναλλάσσονται πυκνά οι δυνάμεις της εποχής μας, ποιούς προσπαθούν να περιορίσουν κ.λπ, μπορούμε να πούμε πως στην ιστορική κούρσα και στον ανταγωνισμό ανάμεσα σε Βρετανία και Ρωσσία, η Ρωσσία υπήρξε νικήτρια. Στις ηγεμονικές επιδιώξεις και στις προσπάθειες ενοποίησης της Ευρώπης υπό τη Γαλλία και τη Γερμανία (καθεμιάς ξεχωριστά), η Ρωσσία - μέ την άμεση ή έμμεση συνεισφορά των Αγγλοαμερικανών - άντεξε σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, ηττήθηκε όμως κατόπιν σε παγκόσμιο (από τις Η.Π.Α). Η Ρωσσία καταβλήθηκε και υπέκυψε από μια έξω-ευρωπαϊκή δύναμη, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, και αυτό θα πρέπει να τονίζεται (παλαιότερα τα είχε βρεί σκούρα με τους Ιάπωνες). Η προσπάθεια νεο-ηγεμονικής ολοκλήρωσης στα πλαίσια της Ε.Ε, είτε υπό τη συνέργεια Γαλλίας και Γερμανίας (ΝεοΚαρολίγγεια Ευρώπη) είτε υπό τη Γερμανία (κάποιας μορφής ανασύσταση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία ξαναθυμίζω πως καταλύθηκε με τους Ναπολεόντιους Πολέμους), επαναφέρει το ζήτημα της εξισορροπησης ισχύος'' [Σημ. 2 και Επ. 3]. Ο λεγόμενος Γαλλο-Γερμανικός Άξονας (και όχι η «Ευρώπη» έτσι γενικά και αόριστα), υπό ομαλές συνθήκες, προφανώς θα αξιώνε-επιδίωκε να πάρει τη θέση που απώλεσε η Βρετανία στα μέσα του 20ου αιώνα μεταξύ των Τεσσάρων Μεγάλων - προκειμένου οι δύο αυτές χώρες, η Γαλλία και η Γερμανία, να επανέλθουν στο club των Μεγάλων Δυνάμεων [Επ. 4].
Ευρύτερα μεταπολεμικά και λιγότερο ευρωκεντρικά: Ήδη από τα μέσα της ψυχροπολεμικής περιόδου, με το συνδυασμό και τη μερική σύμπτωση του Sino-Soviet split και της Sino-American rapprochement είχαμε αρχίσει να κινούμαστε προς μια τριπολική παγκόσμια δομή - εξέλιξη που ουδέποτε έγινε παραδεκτή κατά τη διάρκεια της ψυχροπολεμικής ή «διπολικής» περιόδου (1945-1991). Ο διπολισμός, κατ'ουσίαν και όχι ιδεολογικά, υπήρξε καθ'όλη τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου μονάχα σε αυτό που μετέπειτα ονομάστηκε Παγκόσμιος Βορράς. Στη συγκεκριμένη παρατήρηση θα επανέλθουμε γιατί η ανάγνωση, αποτίμηση και ερμηνεία της Ε.Σ.Σ.Δ που επικρατεί-κυριαρχεί, με αφορμή τον έναν αιώνα από την Ρωσικη Επανάσταση, δεν είναι παγκόσμια [Επ. 5]. Η έννοια των Τεσσάρων Παγκόσμιων Χωροφυλάκων-Δυνάμεων, που σταδιακά όμως όλες απώλεσαν το ρόλο τους, σε συνδυασμό με την παράλληλη ανάδυση νέων παγκόσμιων κέντρων και την επιστροφή παλαιών παραδοσιακών δυνάμεων-κέντρων, μας δίνει μια καλύτερη και πληρέστερη εικόνα για τις νέες παγκόσμιες τάσεις και εξελίξεις, από τις δυτικόευρωκεντρικές (μετα)ψυχροπολεμικές ερμηνείες που κυριαρχούν.
[Επ. 1] 1942: Declaration of The United Nations and The United Nations. Section 1: Origin and Evolution. Chapter A: The Declaration by United Nations. Οι αρχικές δυνάμεις που υπέγραψαν τη Διακήρυξη ήταν είκοσι έξι (26). Εκτός από τις Τέσσερις Μεγάλες Δυνάμεις (Η.Π.Α, Βρετανία, Ε.Σ.Σ.Δ, Κίνα) οι υπόλοιπες ήταν οι εξής: Αυστραλία, Βέλγιο, Καναδάς, Κόστα Ρίκα, Κούβα, Τσεχοσλοβακία, Δομινικανή Δημοκρατία, Ελ Σαλβαδόρ, Ελλάδα, Γουατεμάλα, Αϊτή, Ονδούρα, Ινδία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νέα Ζηλανδία, Νικαράγουα, Νορβηγία, Παναμάς, Πολωνία, Νότιος Αφρική και Γιουγκοσλαβία (όχι η Γαλλία. Θυμίζω πως η Ελλάδα ήταν υπό κατοχή, η Τσεχοσλοβακία και η Πολωνία είχαν καταλυθεί-πάψει να υπάρχουν κ.λπ). Πέρα των 26 εθνών που υπέγραψαν τη Διακήρυξη υπήρξαν έθνη που την ενστερνίστηκαν ή την υπέγραψαν μεταγενέστερα (δευτερεύοντα μέλη): Μεξικό, Κοινοπολιτεία των Φιλιππίνων, Αιθιοπία, Ιράκ, Βραζιλία, Βολιβία, Ιράν, Κολομβία, Λιβερια, Γαλλία, Ισημερινός, Περού, Χιλή, Παραγουάη, Βενεζουέλα, Ουρουγουάη, Τουρκία, Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Συρία, Λίβανος.
Η Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών αποτελεί μια Διακήρυξη Πολέμου και στα θεμέλια της υπάρχει εγκιβωτισμένη η αξίωση για «ολοκληρωτική νίκη επί των εχθρών». Ως εχθρός ορίζονται τα μέλη του Τριμερούς Συμφώνου, δηλαδή η Γερμανία, η Ιταλία και η Ιαπωνία. Δευτερεύοντα μέλη του Συμφώνου αυτού υπήρξαν οι εξής χώρες: Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία, Βουλγαρία, Γιουγκοσλαβία, Κροατία (Όλες πλέον μέλη του ΝΑΤΟ, πλήν Γιουγκοσλαβίας που δεν υφίσταται). Υπάρχει και δευτερεύουσα αναφορά «στον αγώνα για τη νίκη επί του Χιτλερισμού». Με το πέρας του πόλέμου έμειναν οι νομιμοποιητικοί λόγοι (για τους οποίους γινόταν ο πόλεμος και επιδιωκόταν η απόλυτη νίκη): defend life, liberty, indepedence and religious freedom, and to preserve human rights and justice in their own lands. Μέχρι πρότινος είχε αναπτυχθεί έντονα η τάση ένας από τους προηγούμενους παράγοντες (human rights) να αυτονομείται και να στέφεται έναντι υπολοίπων. Αυτή η πορεία ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970 και επιταχύνθηκε κατά τη δεκαετία του 1990 με μεταβολές στο διεθνές δίκαιο που προωθήθηκαν από τις Η.Π.Α.
[Επ. 2]: Το ιστορικό μέγεθος του Churchill υπερ-διόγκωθηκε μεταπολεμικά λόγω των εθνικών βρετανικών και διεθνικών διατλαντικών αναγκών της ψυχροπολεμικής πολιτικής. Ωστόσο, όσο θα απομακρυνόμαστε από τη ψυχροπολεμική περίοδο τόσο θα αναθεωρείται και το ιστορικό μέγεθος του συγκεκριμένου πολιτικού ανδρός (Σε παγκόσμια και ενδοδυτική κλίμακα θα μικραίνει, αλλά σε εθνοκεντρική-βρετανική κλίμακα θα γίνεται προσπάθεια αναθέρμανσης. Αυτή η τάση είναι εμφανής και μετά από το δημοψήφισμα-απόφαση για Brexit). Κάτι ανάλογο θα ισχύσει, για διαφορετικούς λόγους και σε διαφορετικό πλαίσιο, και για τον -μεταπολεμικό- Adenauer, όσο απομακρύνονται μεταξύ τους «Αμερική» και «Ευρώπη» γενικά, και Ηνωμένες Πολιτείες και Γερμανία ειδικότερα (θα μικραίνει το μέγεθος και η πολιτική ιστορική βαρύτητα του ανδρός). Το αμέσως προηγούμενο σχετίζεται και με το ζήτημα της λεγόμενης «Δύσεως» (αυτού του εφευρήματος-κατασκευάσματος κυρίως του 20ου αιώνα) και τη σχέση των εννοιών West και Abendland (οι οποίες δεν ταυτίζονται ούτε ιστορικά, εννοιολογικά, χρονικά και από απόψεως εμφανισεως σε γραπτά-κείμενα ή/και ρητορικά) σε συνάφεια με την προπολεμική αντιπαράθεση και την μεταπολεμική προσπάθεια ενσωμάτωσης, κανονικοποίησης και αναδιαπαιδαγώγησης της Γερμανίας. Στο συγκεκριμένο ζήτημα θα επανέλθουμε με ειδικό σημείωμα.
[Επ. 3]: Όλες οι ηγεμονικές τάσεις ανακόπτονται μεσω της εξισσορόπησης ισχύος και της διαμόρφωσης μιας -νέας- ισορροπίας δυνάμεων (Αυτός είναι και ο λόγος που οι ηγεμονιστές -ανεξάρτήτου ιδεολογίας- απεχθάνονται έννοιες και συνθήκες όπως ανεξαρτησία, αυτοκυβέρνηση, κυριαρχία κ.λπ).
[Επ. 4]: Η Γερμανία και η Ιαπωνία, οι μεγάλες ηττημένες του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, δεν είναι αναγνωρίσμενες μεγάλες δυνάμεις σε παγκόσμια κλίμακα, όπως είναι οι Η.Π.Α, η Βρετανία, η Ρωσσία και η Κίνα, αλλά μεταπολεμικοί σύμμαχοι των Η.Π.Α στα πλαίσια της ψυχροπολεμικής πολιτικής, ενώ η Γαλλία αναγνωρίστηκε και εισήλθε από το παράθυρο και λαθραία. Αυτή η εξαιρετικά απλή και αυτονόητη παρατήρηση έχει τη σημασία της.
[Επ. 5]: Η αποτίμηση της Ε.Σ.Σ.Δ, που γίνεται από αρκετούς στη λεγόμενη «αριστερά», είναι ευρωκεντρική και όχι παγκόσμια. Έχει επίκεντρο πρώτιστα, αν όχι αποκλειστικά, το χώρο που μετέπειτα ονομάστηκε Παγκόσμιος Βορράς και κυριως του εργαζόμενους της λεγόμενης Δύσεως. Είναι δηλαδή ευρωκεντρική και δυτικοκεντρική, και εκτός αυτού, εστιάζεται γύρω από τη γεωγραφία του ψυχροπολεμικού διπολικού συστήματος και του μεταψυχροπολεμικού Βορρά (Από την Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Παρίσι και το Βερολίνο, έως τη Μόσχα, το Τόκυο, τη Σεούλ και το Λος Άντζελες), εξαλειφοντας ουσιαστικά, τον υπόλοιπο πλανήτη, ο οποίος μεταψυχροπολεμικά μετονομάστηκε - από Τρίτος Κόσμος - Παγκόσμιος Νότος (προκειμένου να κατασκευαστεί ο νέος διπολισμός). Πως μπορεί να σταθεί μια ερμηνεία που δεν εμπεριέχει τουλάχιστον το 1/3 της ανθρωπότητας (για να αναφερθούμε μονάχα στην Ινδια και την Κίνα) ως «Οικουμενική», μόνον αυτοί οι άνθρωποι γνωρίζουν. Μελλοντικά, και όσο περισσότερο προχωράμε προς τα μέσα του 21ου αιώνα, η περιόδος του λεγόμενου «Ψυχρού Πολέμου» και του «Διπολισμού» θα επανερμηνευτεί και θα αναθεωρηθεί ως προς το νόημα και τη σημασία της.
Επίσης, όσο περισσότερο ενισχύεται η παρουσία, το εκτόπισμα και η ισχύ της Κίνας στο διεθνές στερέωμα, τόσο περισσότερο θα είναι διατεθειμένοι αρκετοί να λησμονήσουν πως δεν ήταν λίγοι όσοι θεωρούσαν ψυχροπολεμικά και την Κίνα ως μέρος του Τρίτου Κόσμου. Φυσικά, οι συγκεκριμένοι όροι (Τρίτος Κόσμος κ.λπ) αναφέρονται για τη δική σας κατανόηση. Εξυπηρέτησαν - και εξακολουθούν να εξυπηρετούν, σε μικρότερο βαθμό πλέον - πολεμικές λειτουργίες και σκοπιμότητες, αν και στις μέρες μας είναι γελοίο να ερμηνεύει κανείς τις παγκόσμιες εξελίξεις μέσω της ψυχροπολεμικής ιδεολογίας του «τριτοκοσμισμού». Η ευρωκεντρική και γαλλοεπαναστατο-κεντρική αυτή αντίληψη, ιδεολογία και προσέγγιση (Πρώτος, Δεύτερος, Τρίτος Κόσμος), ουσιαστικά παγκοσμιοποιούσε τις τρεις τάξεις της Γαλλικής Επαναστάσεως σε πλανητική διεθνοπολιτική και διακρατική κλίμακα (Από τότε ήταν έωλη).
Σε περίπτωση που δεν σας είναι γνωστό, σας ενημερώνω πως και η επίσημη ερμηνεία και αφήγηση για τη Γαλλική Επανάσταση έχει πλέον ξεπεράστει (απλά δεν έχει ακόμη αποφασιστεί ποιά ακριβώς θα είναι η νέα κυρίαρχη-επίσημη ερμηνεία -καθώς ανταγωνίζονται πολλές- γι'αυτό και κρατιούνται σχετικά χαμηλοί τόνοι γύρω από το θέμα). Με την κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ (1989-1991), δύο αιώνες μετά από τη Γαλλική Επανάσταση, είχε καταρρεύσει και η Ορθόδοξη ερμηνεία της Γαλλικής Επαναστάσεως (που ήταν η μαρξιστική τέτοια και την οποία ενστερνιστηκαν πλήρως και οι φιλελεύθεροι στα πλαίσια της πολεμικής που διεξήγαγαν έναντι των πρώτων). Και στο συγκεκριμένο ζήτημα, δηλαδή στην ξεπερασμένη πλέον Ορθόδοξη ιστοριογραφία και ερμηνεία περί της Γαλλικής Επαναστάσεως, θα επανέλθουμε με ειδικό σημείωμα. Η αποτίμηση της Ε.Σ.Σ.Δ (Ρωσικής Επανάστασης) και η επανερμηνεία της Γαλλικής Επανάστασης, πιθανότατα θα επανακαθορίσουν και τη σχέση Γαλλικής και Αμερικάνικής Επαναστάσεως μεταξύ τους.
[Σημ. 2]. Κοσμοϊδιογλωσσία: Ηνωμένο Βασίλειο. Ιστορική εξέλιξη και σημεία καμπής. Εν συντομία και 25 Αυγούστου 2017 (II), Περισσότερα [3]: Ολοκλήρωση τριών ιστορικών κύκλων ή εποχών, Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία - II: Ιστορικός κύκλος και κατάσταση του πυρήνα, 1 Αυγ 2016 (VII), Εποχές.
Η Γαλλία δεν αποτελούσε μέρος των Τεσσάρων Μεγάλων Δυνάμεων (ούτε καν συμμέτοχο ή/και νικήτρια του πολέμου) και προστέθηκε ως πέμπτο μόνιμο μέλος-δύναμη στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε, μονάχα μετά από πιέσεις και επιμονή του Churchill [Σημ. 1] το ιστορικό μέγεθος του οποίου μελλοντικά θα αναθεωρηθεί [Επ. 2]. Η Βρετανία ή ορθότερα το Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν η τελευταία μεγάλη δύναμη της ατλαντικής-δυτικής και της κεντρικής-ηπειρωτικής Ευρώπης. Έπαψε και επίσημα ή τυπικά να αποτελεί παγκόσμια μεγάλη δύναμη στα μέσα του 20ου αιώνα, με τα γεγονότα ή την πανωλεθρία του Σουέζ (η Γαλλία; Είχε πάψει να είναι νωρίτερα. Σωστά; Πάντα γύρω από τη συγκεκριμένη χώρα επικρατεί μια θολούρα). Τελικά, η μόνη ευρωπαϊκή -ηπειρωτική και ευρασιατική- δύναμη που άντεξε καθ'όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, ήταν η Ρωσσία. Όπως έχουμε γράψει: «Βλέπωντας τα πράγματα στο σήμερα... μπορούμε να πούμε πως στην ιστορική κούρσα και στον ανταγωνισμό ανάμεσα σε Βρετανία και Ρωσσία, η Ρωσσία υπήρξε νικήτρια» [Σημ. 2], ενω παλαιότερα είχαμε επισημάνει πως: «Η παγκόσμια πολιτική δεν καθορίζεται από τη σχέση που έχουν οι χώρες με τη Γαλλία, αλλά από τη σχέση που έχουν ή οικοδομούν με τη Ρωσσία» [Σημ. 2].
Πιο συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τη διαπλοκή των προηγούμενων χωρών στα πλαίσια της ενδο-ευρωπαϊκής πολιτικής: ''Οι γαλλικές ηγεμονικές φιλοδοξίες τερματίζονται οριστικά με το περας των Ναπολεόντιων Πολέμων και το Συνέδριο της Βιέννης. Από εκεί και ύστερα, τα ηνία της προσπάθειας-επιδίωξης επιβολής ηγεμονίας στο σύνολο της ευρωπαϊκης ηπείρου, θα τα αναλάβει η Γερμανία (Οι νεο-ηγεμονισμοί σε περιφερειακή κλίμακα των ημερών μας προκύπτουν λόγω της αδυναμίας και όχι της δύναμης των δύο αυτών κρατών - Γαλλίας και Γερμανίας -, καθώς δεν διαθέτουν παγκόσμιο εκτόπισμα ως ξεχωριστές μονάδες). Οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι είχαν ως αποτέλεσμα την διάλυση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τη μεταβολή της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στη «μεγαλύτερη δύναμη παγκοσμίως» για τον επόμενο αιώνα (κάτι που αμφισβητούν Αμερικανοί ιστορικοί και πολιτικοί επιστήμονες). Βλέπωντας τα πράγματα στο σήμερα, με ποιούς συνομιλούν, ανταγωνίζονται και συναλλάσσονται πυκνά οι δυνάμεις της εποχής μας, ποιούς προσπαθούν να περιορίσουν κ.λπ, μπορούμε να πούμε πως στην ιστορική κούρσα και στον ανταγωνισμό ανάμεσα σε Βρετανία και Ρωσσία, η Ρωσσία υπήρξε νικήτρια. Στις ηγεμονικές επιδιώξεις και στις προσπάθειες ενοποίησης της Ευρώπης υπό τη Γαλλία και τη Γερμανία (καθεμιάς ξεχωριστά), η Ρωσσία - μέ την άμεση ή έμμεση συνεισφορά των Αγγλοαμερικανών - άντεξε σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, ηττήθηκε όμως κατόπιν σε παγκόσμιο (από τις Η.Π.Α). Η Ρωσσία καταβλήθηκε και υπέκυψε από μια έξω-ευρωπαϊκή δύναμη, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, και αυτό θα πρέπει να τονίζεται (παλαιότερα τα είχε βρεί σκούρα με τους Ιάπωνες). Η προσπάθεια νεο-ηγεμονικής ολοκλήρωσης στα πλαίσια της Ε.Ε, είτε υπό τη συνέργεια Γαλλίας και Γερμανίας (ΝεοΚαρολίγγεια Ευρώπη) είτε υπό τη Γερμανία (κάποιας μορφής ανασύσταση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία ξαναθυμίζω πως καταλύθηκε με τους Ναπολεόντιους Πολέμους), επαναφέρει το ζήτημα της εξισορροπησης ισχύος'' [Σημ. 2 και Επ. 3]. Ο λεγόμενος Γαλλο-Γερμανικός Άξονας (και όχι η «Ευρώπη» έτσι γενικά και αόριστα), υπό ομαλές συνθήκες, προφανώς θα αξιώνε-επιδίωκε να πάρει τη θέση που απώλεσε η Βρετανία στα μέσα του 20ου αιώνα μεταξύ των Τεσσάρων Μεγάλων - προκειμένου οι δύο αυτές χώρες, η Γαλλία και η Γερμανία, να επανέλθουν στο club των Μεγάλων Δυνάμεων [Επ. 4].
Ευρύτερα μεταπολεμικά και λιγότερο ευρωκεντρικά: Ήδη από τα μέσα της ψυχροπολεμικής περιόδου, με το συνδυασμό και τη μερική σύμπτωση του Sino-Soviet split και της Sino-American rapprochement είχαμε αρχίσει να κινούμαστε προς μια τριπολική παγκόσμια δομή - εξέλιξη που ουδέποτε έγινε παραδεκτή κατά τη διάρκεια της ψυχροπολεμικής ή «διπολικής» περιόδου (1945-1991). Ο διπολισμός, κατ'ουσίαν και όχι ιδεολογικά, υπήρξε καθ'όλη τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου μονάχα σε αυτό που μετέπειτα ονομάστηκε Παγκόσμιος Βορράς. Στη συγκεκριμένη παρατήρηση θα επανέλθουμε γιατί η ανάγνωση, αποτίμηση και ερμηνεία της Ε.Σ.Σ.Δ που επικρατεί-κυριαρχεί, με αφορμή τον έναν αιώνα από την Ρωσικη Επανάσταση, δεν είναι παγκόσμια [Επ. 5]. Η έννοια των Τεσσάρων Παγκόσμιων Χωροφυλάκων-Δυνάμεων, που σταδιακά όμως όλες απώλεσαν το ρόλο τους, σε συνδυασμό με την παράλληλη ανάδυση νέων παγκόσμιων κέντρων και την επιστροφή παλαιών παραδοσιακών δυνάμεων-κέντρων, μας δίνει μια καλύτερη και πληρέστερη εικόνα για τις νέες παγκόσμιες τάσεις και εξελίξεις, από τις δυτικόευρωκεντρικές (μετα)ψυχροπολεμικές ερμηνείες που κυριαρχούν.
Επισημάνσεις - Bonus - Σημειώσεις
[Επ. 1] 1942: Declaration of The United Nations and The United Nations. Section 1: Origin and Evolution. Chapter A: The Declaration by United Nations. Οι αρχικές δυνάμεις που υπέγραψαν τη Διακήρυξη ήταν είκοσι έξι (26). Εκτός από τις Τέσσερις Μεγάλες Δυνάμεις (Η.Π.Α, Βρετανία, Ε.Σ.Σ.Δ, Κίνα) οι υπόλοιπες ήταν οι εξής: Αυστραλία, Βέλγιο, Καναδάς, Κόστα Ρίκα, Κούβα, Τσεχοσλοβακία, Δομινικανή Δημοκρατία, Ελ Σαλβαδόρ, Ελλάδα, Γουατεμάλα, Αϊτή, Ονδούρα, Ινδία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νέα Ζηλανδία, Νικαράγουα, Νορβηγία, Παναμάς, Πολωνία, Νότιος Αφρική και Γιουγκοσλαβία (όχι η Γαλλία. Θυμίζω πως η Ελλάδα ήταν υπό κατοχή, η Τσεχοσλοβακία και η Πολωνία είχαν καταλυθεί-πάψει να υπάρχουν κ.λπ). Πέρα των 26 εθνών που υπέγραψαν τη Διακήρυξη υπήρξαν έθνη που την ενστερνίστηκαν ή την υπέγραψαν μεταγενέστερα (δευτερεύοντα μέλη): Μεξικό, Κοινοπολιτεία των Φιλιππίνων, Αιθιοπία, Ιράκ, Βραζιλία, Βολιβία, Ιράν, Κολομβία, Λιβερια, Γαλλία, Ισημερινός, Περού, Χιλή, Παραγουάη, Βενεζουέλα, Ουρουγουάη, Τουρκία, Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Συρία, Λίβανος.
Η Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών αποτελεί μια Διακήρυξη Πολέμου και στα θεμέλια της υπάρχει εγκιβωτισμένη η αξίωση για «ολοκληρωτική νίκη επί των εχθρών». Ως εχθρός ορίζονται τα μέλη του Τριμερούς Συμφώνου, δηλαδή η Γερμανία, η Ιταλία και η Ιαπωνία. Δευτερεύοντα μέλη του Συμφώνου αυτού υπήρξαν οι εξής χώρες: Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία, Βουλγαρία, Γιουγκοσλαβία, Κροατία (Όλες πλέον μέλη του ΝΑΤΟ, πλήν Γιουγκοσλαβίας που δεν υφίσταται). Υπάρχει και δευτερεύουσα αναφορά «στον αγώνα για τη νίκη επί του Χιτλερισμού». Με το πέρας του πόλέμου έμειναν οι νομιμοποιητικοί λόγοι (για τους οποίους γινόταν ο πόλεμος και επιδιωκόταν η απόλυτη νίκη): defend life, liberty, indepedence and religious freedom, and to preserve human rights and justice in their own lands. Μέχρι πρότινος είχε αναπτυχθεί έντονα η τάση ένας από τους προηγούμενους παράγοντες (human rights) να αυτονομείται και να στέφεται έναντι υπολοίπων. Αυτή η πορεία ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970 και επιταχύνθηκε κατά τη δεκαετία του 1990 με μεταβολές στο διεθνές δίκαιο που προωθήθηκαν από τις Η.Π.Α.
[Επ. 2]: Το ιστορικό μέγεθος του Churchill υπερ-διόγκωθηκε μεταπολεμικά λόγω των εθνικών βρετανικών και διεθνικών διατλαντικών αναγκών της ψυχροπολεμικής πολιτικής. Ωστόσο, όσο θα απομακρυνόμαστε από τη ψυχροπολεμική περίοδο τόσο θα αναθεωρείται και το ιστορικό μέγεθος του συγκεκριμένου πολιτικού ανδρός (Σε παγκόσμια και ενδοδυτική κλίμακα θα μικραίνει, αλλά σε εθνοκεντρική-βρετανική κλίμακα θα γίνεται προσπάθεια αναθέρμανσης. Αυτή η τάση είναι εμφανής και μετά από το δημοψήφισμα-απόφαση για Brexit). Κάτι ανάλογο θα ισχύσει, για διαφορετικούς λόγους και σε διαφορετικό πλαίσιο, και για τον -μεταπολεμικό- Adenauer, όσο απομακρύνονται μεταξύ τους «Αμερική» και «Ευρώπη» γενικά, και Ηνωμένες Πολιτείες και Γερμανία ειδικότερα (θα μικραίνει το μέγεθος και η πολιτική ιστορική βαρύτητα του ανδρός). Το αμέσως προηγούμενο σχετίζεται και με το ζήτημα της λεγόμενης «Δύσεως» (αυτού του εφευρήματος-κατασκευάσματος κυρίως του 20ου αιώνα) και τη σχέση των εννοιών West και Abendland (οι οποίες δεν ταυτίζονται ούτε ιστορικά, εννοιολογικά, χρονικά και από απόψεως εμφανισεως σε γραπτά-κείμενα ή/και ρητορικά) σε συνάφεια με την προπολεμική αντιπαράθεση και την μεταπολεμική προσπάθεια ενσωμάτωσης, κανονικοποίησης και αναδιαπαιδαγώγησης της Γερμανίας. Στο συγκεκριμένο ζήτημα θα επανέλθουμε με ειδικό σημείωμα.
[Επ. 3]: Όλες οι ηγεμονικές τάσεις ανακόπτονται μεσω της εξισσορόπησης ισχύος και της διαμόρφωσης μιας -νέας- ισορροπίας δυνάμεων (Αυτός είναι και ο λόγος που οι ηγεμονιστές -ανεξάρτήτου ιδεολογίας- απεχθάνονται έννοιες και συνθήκες όπως ανεξαρτησία, αυτοκυβέρνηση, κυριαρχία κ.λπ).
[Επ. 4]: Η Γερμανία και η Ιαπωνία, οι μεγάλες ηττημένες του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, δεν είναι αναγνωρίσμενες μεγάλες δυνάμεις σε παγκόσμια κλίμακα, όπως είναι οι Η.Π.Α, η Βρετανία, η Ρωσσία και η Κίνα, αλλά μεταπολεμικοί σύμμαχοι των Η.Π.Α στα πλαίσια της ψυχροπολεμικής πολιτικής, ενώ η Γαλλία αναγνωρίστηκε και εισήλθε από το παράθυρο και λαθραία. Αυτή η εξαιρετικά απλή και αυτονόητη παρατήρηση έχει τη σημασία της.
[Επ. 5]: Η αποτίμηση της Ε.Σ.Σ.Δ, που γίνεται από αρκετούς στη λεγόμενη «αριστερά», είναι ευρωκεντρική και όχι παγκόσμια. Έχει επίκεντρο πρώτιστα, αν όχι αποκλειστικά, το χώρο που μετέπειτα ονομάστηκε Παγκόσμιος Βορράς και κυριως του εργαζόμενους της λεγόμενης Δύσεως. Είναι δηλαδή ευρωκεντρική και δυτικοκεντρική, και εκτός αυτού, εστιάζεται γύρω από τη γεωγραφία του ψυχροπολεμικού διπολικού συστήματος και του μεταψυχροπολεμικού Βορρά (Από την Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Παρίσι και το Βερολίνο, έως τη Μόσχα, το Τόκυο, τη Σεούλ και το Λος Άντζελες), εξαλειφοντας ουσιαστικά, τον υπόλοιπο πλανήτη, ο οποίος μεταψυχροπολεμικά μετονομάστηκε - από Τρίτος Κόσμος - Παγκόσμιος Νότος (προκειμένου να κατασκευαστεί ο νέος διπολισμός). Πως μπορεί να σταθεί μια ερμηνεία που δεν εμπεριέχει τουλάχιστον το 1/3 της ανθρωπότητας (για να αναφερθούμε μονάχα στην Ινδια και την Κίνα) ως «Οικουμενική», μόνον αυτοί οι άνθρωποι γνωρίζουν. Μελλοντικά, και όσο περισσότερο προχωράμε προς τα μέσα του 21ου αιώνα, η περιόδος του λεγόμενου «Ψυχρού Πολέμου» και του «Διπολισμού» θα επανερμηνευτεί και θα αναθεωρηθεί ως προς το νόημα και τη σημασία της.
Επίσης, όσο περισσότερο ενισχύεται η παρουσία, το εκτόπισμα και η ισχύ της Κίνας στο διεθνές στερέωμα, τόσο περισσότερο θα είναι διατεθειμένοι αρκετοί να λησμονήσουν πως δεν ήταν λίγοι όσοι θεωρούσαν ψυχροπολεμικά και την Κίνα ως μέρος του Τρίτου Κόσμου. Φυσικά, οι συγκεκριμένοι όροι (Τρίτος Κόσμος κ.λπ) αναφέρονται για τη δική σας κατανόηση. Εξυπηρέτησαν - και εξακολουθούν να εξυπηρετούν, σε μικρότερο βαθμό πλέον - πολεμικές λειτουργίες και σκοπιμότητες, αν και στις μέρες μας είναι γελοίο να ερμηνεύει κανείς τις παγκόσμιες εξελίξεις μέσω της ψυχροπολεμικής ιδεολογίας του «τριτοκοσμισμού». Η ευρωκεντρική και γαλλοεπαναστατο-κεντρική αυτή αντίληψη, ιδεολογία και προσέγγιση (Πρώτος, Δεύτερος, Τρίτος Κόσμος), ουσιαστικά παγκοσμιοποιούσε τις τρεις τάξεις της Γαλλικής Επαναστάσεως σε πλανητική διεθνοπολιτική και διακρατική κλίμακα (Από τότε ήταν έωλη).
Σε περίπτωση που δεν σας είναι γνωστό, σας ενημερώνω πως και η επίσημη ερμηνεία και αφήγηση για τη Γαλλική Επανάσταση έχει πλέον ξεπεράστει (απλά δεν έχει ακόμη αποφασιστεί ποιά ακριβώς θα είναι η νέα κυρίαρχη-επίσημη ερμηνεία -καθώς ανταγωνίζονται πολλές- γι'αυτό και κρατιούνται σχετικά χαμηλοί τόνοι γύρω από το θέμα). Με την κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ (1989-1991), δύο αιώνες μετά από τη Γαλλική Επανάσταση, είχε καταρρεύσει και η Ορθόδοξη ερμηνεία της Γαλλικής Επαναστάσεως (που ήταν η μαρξιστική τέτοια και την οποία ενστερνιστηκαν πλήρως και οι φιλελεύθεροι στα πλαίσια της πολεμικής που διεξήγαγαν έναντι των πρώτων). Και στο συγκεκριμένο ζήτημα, δηλαδή στην ξεπερασμένη πλέον Ορθόδοξη ιστοριογραφία και ερμηνεία περί της Γαλλικής Επαναστάσεως, θα επανέλθουμε με ειδικό σημείωμα. Η αποτίμηση της Ε.Σ.Σ.Δ (Ρωσικής Επανάστασης) και η επανερμηνεία της Γαλλικής Επανάστασης, πιθανότατα θα επανακαθορίσουν και τη σχέση Γαλλικής και Αμερικάνικής Επαναστάσεως μεταξύ τους.
Bonus
Ο Churchill αντιτάχθηκε στη συμπερίληψη της Κίνας στις Τέσσερις Μεγάλες Δυνάμεις, την οποία πρέσβευε ο Roosevelt, καθώς φοβόταν-υποπτευόταν ότι οι Αμερικανοί προσπαθούσαν να υπονομεύσουν τις αποικιακές κτήσεις της Βρετανίας στην Ασία. Ο Roosevelt, που καθόρισε την ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών μετά το τέλος του πολέμου, ήταν ενάντια στην αποικιοκρατική στάση του Churchill. Γενικότερα, στα πλαίσια των αναγκών και της διαπλοκής της διατλαντικής («δυτικής») πολιτικής, η αντι-αποικιοκρατική/ευρωπαϊκή στάση των Η.Π.Α έχει κατ'εξακολούθηση υποβαθμιστεί (ενώ ακόμη και στις μέρες μας, οι κύριοι υπερασπιστές της περιόδου της αποικιοκρατίας προέρχονται από την «Ευρώπη» και όχι από την «Αμερική»). Το προηγούμενο, σε συνδυασμό με την επανάγνωση της συνάφειας ανάμεσα σε Γαλλική και Αμερικανική Επανάσταση, θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα, λιγότερο ευρωκεντρικά, ερμηνευτικά ιστορικά μονοπάτια. Ήδη άλλωστε από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η ευρωκεντρική εποχή έχει ξεπεραστεί, ενώ γενικότερα οι Η.Π.Α δεν είναι ιδιαιτερα ευρωκεντρικές ως προς τις επιλογές, τη συμπεριφορά, τη στάση και τις επιδιώξεις τους. Η ίδια η ιδέα των Τεσσάρων, από την οποία γεννήθηκε ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών, αποτελεί μια λιγότερο ευρωκεντρική μετεξέλιξη της Κοινωνίας των Εθνών (Ξαναθυμίζω πως οι Τέσσερις Χωροφύλακες-Δυνάμεις ήταν οι Η.Π.Α, η Βρετανία, η Ρωσσία και η Κίνα, ενώ η Γαλλία αποτέλεσε -και εξακολουθεί να αποτελεί- μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε χάρη στη Βρετανία. Αργότερα, μετά από τα γεγονότα του Σουέζ, και πυρηνική δύναμη). Έχουμε ανάφερθεί παλαιότερα από εδώ και σε μια λιγότερο ευρωκεντρική, και περισσότερο γόνιμη, ανάγνωση του δευτέρου παγκόσμιου πολέμου όταν τοποθετήσαμε, υπό τη μορφή νοητικού-ιστορικού πειράματος, ως εναρκτήριο σημείο του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, όχι την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία, αλλά την εισβολή της Ιαπωνίας στην Κίνα, επιδιώκοντας να ξαναδιαβάσουμε τα ίδια γεγονότα με λιγότερο ευρωκεντρικό τρόπο, προκειμένου να αντλήσουμε συμπεράσματα για το σήμερα: σχέσεις Κίνας, Η.Π.Α, Ρωσσίας, Ιράν, Ινδίας, Ιαπωνίας, Κορέας σε κεντρική και ανατολική Ασία, Ειρηνικό και Κορεατική Χερσόνησο.Σημειώσεις
[Σημ. 1] i. Robert C. Hilderbrand, Dumbarton Oaks: The Origins of the United Nations and the Search for Postwar Security, ii. Martin Gilbert, Winston S. Churchill, Volume 7: Road to Victory, 1941-1945, iii. T. O. Smith, Churchill, America and Vietnam, 1941-45, iv. Jonathan Fenby, The General: Charles de Gaulle and the France He Saved.[Σημ. 2]. Κοσμοϊδιογλωσσία: Ηνωμένο Βασίλειο. Ιστορική εξέλιξη και σημεία καμπής. Εν συντομία και 25 Αυγούστου 2017 (II), Περισσότερα [3]: Ολοκλήρωση τριών ιστορικών κύκλων ή εποχών, Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία - II: Ιστορικός κύκλος και κατάσταση του πυρήνα, 1 Αυγ 2016 (VII), Εποχές.