Κατά την επαναφορά του Ανατολικού Ζητήματος (ή του Δυτικού Ζητήματος ή Ερωτήματος κατά Toynbee), το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη υπό νέα μορφή -καθώς ουδέποτε επιλύθηκε- η Τουρκία, όπως είναι φυσικό, βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο. Όχι όμως ως ο υπό κατάρρευση Μεγάλος Ασθενής αυτή τη φορά, αλλά ως ισχυροποιημένη και μη ευκόλως συμβιβάσιμη δύναμη που διακαώς επιθυμεί την επιστροφή της επιρροής της στις παλαιές περιοχές, κτίσεις και στις πρώην διοικητικές ζώνες της. Οι αξιώσεις της Τουρκίας σε συνδυασμό με τις τάσεις αυτονόμησης και ανεξαρτησίας και τους βαθμούς ελευθερίας που έχει αναπτύξει, από ένα ορισμένο σημείο και ύστερα (και μόνον τότε), υποτίθεται πως άρχισαν να απειλούν τα συμφέροντα -έχοντας ξεπεράσει τις κόκκινες γραμμές-, των Αγγλοσαξόνων και πιο συγκεκριμενα των Αμερικανών, οι οποίοι επιθυμούν μια νέα συνολική επίλυση («οριστική» υποτίθεται αυτή τη φορά), του Ανατολικού Ζητήματος.
Στα γεωπολιτικά και γεωοικονομικά πλαίσια αυτής της αμερικανοκεντρικής συνολικής νέας επίλυσης του Ανατολικού -ή Δυτικού κατά Toynbee- Ζητήματος, υποτίθεται πως θα χώραγαν μονάχα ελεγχόμενοι, κουρεμένοι, χαμηλωμένοι και συγκαταβατικοί εταίροι, σύμμαχοι και ανταγωνιστές. Όλοι οι καλοί λοιπόν χωράνε υπό συγκεκριμένους όμως όρους. Ειδικότερα, μια Ρωσσία σε ένα στενά ενεργειακό πεδίο με περιορισμένο ρόλο και επιρροή, μια αδυνατισμένη ευρωατλαντικά ή ενδο-δυτικά Γερμανία μέσω ασύμμετρων πιέσεων ή/και επιθέσεων σε διάφορες ζώνες της Ε.Ε (ζώνη Σένγκεν, ζώνη ευρώ κ.λπ) με νομισματικά ή άλλα μέσα, με την οποια ασφαλώς θα υπάρχει συνεργασία σε μια σειρά διεθνών ζητημάτων (όπως και με τη Ρωσσία άλλωστε), μια Τουρκία κουρεμένη και δίχως γωνίες, υπό λείανση, αμιγώς κοσμική με φιλοδυτική μουσουλμανική επικάλυψη (προκειμένου να λανσάριστεί ένα εναλλακτικό προς το ιρανικό ''pro-western''πρότυπο για τον μουσουλμανικό κόσμο) που ως μεσαίου μεγέθους δύναμη θα είναι ελεγχόμενη και συγκαταβατική, καθώς παραψίλωσε υπό τον Erdoğan (κάτι που ναι μεν οι Η.Π.Α επιθυμούσαν, σε ελεγχόμενα όμως πλαίσια), και ενά ολικά και πλήρως απομονωμένο -και εν τέλει υποταγμένο- Ιράν μέσω πολλαπλών μέσων άσκησης πίεσης ή/και αποσταθεροποίησης (π.χ. της συνεχιζόμενης επιβολής ενός αδικαιολόγητου εμπάργκο ή μιας στρατηγικής περικύκλωσης).
Στα πλαίσια αυτά υπήρξε η χρήση διαφόρων κρατών και υποκρατικών παραγόντων ως εργαλείων. Η Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε, και συνεχίζει να χρησιμοποιειται, σαν εργαλείο ως προς την ευρωπαϊκή -και πιο συγκεκριμένα ευρωγερμανική- διάσταση, η Κύπρος ως προς την ανατολικομεσογειακή -και ειδικότερα ισραηλινοτουρκική- διάσταση και το κουρδικό ως προς τη μεσανατολική -τουρκοιρανική κυρίως, ισως και αραβική- διάσταση. Στοχεύσεις φυσικά αυτών των εργαλείων ήταν / είναι η Γερμανία, η Ρωσσία, η Τουρκία και το Ιράν - στο βάθος ασφαλώς ολοι οι δρόμοι οδηγούν στο Πεκίνο.
Ο καθένας και η καθεμιά μπορεί να κρίνει το βαθμό επιτυχίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής μέχρι στιγμής, και τις προοπτικές υλοποίησης όσων περιγράφονται.
[-] Δεν επιθυμώ να αναφερθώ στον υπο-κρατικό παράγοντα-δρώντα υπό το όνομα Ισλαμικό Κράτος γιατί περισσότερο θα συσκοτιστεί και θα θολώσει παρά θα γίνει διαυγής η εικόνα.
[-] Η Κύπρος εμπεριέχει και μια ευρωπαϊκή ευρω-τουρκική/αμερικανική διάσταση πέρα από την ανατολικομεσογειακή ισραηλινοτουρκική.
Πάντως, όταν χρειάζεσαι και παραμονή του πραξικοπηματικού καθεστώτος στην Αίγυπτο και επιτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία και πραξικοπηματική αλλαγή ηγεσιας στο Κατάρ και παραμονή και σταθερότητα του καθεστώτος στη Σαουδική Αραβία και επίλυση του Κυπριακού (ας μην αναφερθούμε καθόλου στην Ελλάδα και στον γύψο-κλίβανο της) και αλλαγή καθεστώτος στη Συρία και ομαλή αποδοχή κουρδικών περιφερειακών ενώσεων με συγκεκριμένη ταυτότητα και προσανατολισμό και ένα κάπως διαφοροποιημένο Ιράκ και ομογενοποιημένο και εσωτερικά αυστηρά ευθυγραμμισμένο-ιεραρχημένο Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (Gulf Cooperation Council-GCC) κ.λπ... Κάπου δεν προχωράει το πράγμα.
Στα γεωπολιτικά και γεωοικονομικά πλαίσια αυτής της αμερικανοκεντρικής συνολικής νέας επίλυσης του Ανατολικού -ή Δυτικού κατά Toynbee- Ζητήματος, υποτίθεται πως θα χώραγαν μονάχα ελεγχόμενοι, κουρεμένοι, χαμηλωμένοι και συγκαταβατικοί εταίροι, σύμμαχοι και ανταγωνιστές. Όλοι οι καλοί λοιπόν χωράνε υπό συγκεκριμένους όμως όρους. Ειδικότερα, μια Ρωσσία σε ένα στενά ενεργειακό πεδίο με περιορισμένο ρόλο και επιρροή, μια αδυνατισμένη ευρωατλαντικά ή ενδο-δυτικά Γερμανία μέσω ασύμμετρων πιέσεων ή/και επιθέσεων σε διάφορες ζώνες της Ε.Ε (ζώνη Σένγκεν, ζώνη ευρώ κ.λπ) με νομισματικά ή άλλα μέσα, με την οποια ασφαλώς θα υπάρχει συνεργασία σε μια σειρά διεθνών ζητημάτων (όπως και με τη Ρωσσία άλλωστε), μια Τουρκία κουρεμένη και δίχως γωνίες, υπό λείανση, αμιγώς κοσμική με φιλοδυτική μουσουλμανική επικάλυψη (προκειμένου να λανσάριστεί ένα εναλλακτικό προς το ιρανικό ''pro-western''πρότυπο για τον μουσουλμανικό κόσμο) που ως μεσαίου μεγέθους δύναμη θα είναι ελεγχόμενη και συγκαταβατική, καθώς παραψίλωσε υπό τον Erdoğan (κάτι που ναι μεν οι Η.Π.Α επιθυμούσαν, σε ελεγχόμενα όμως πλαίσια), και ενά ολικά και πλήρως απομονωμένο -και εν τέλει υποταγμένο- Ιράν μέσω πολλαπλών μέσων άσκησης πίεσης ή/και αποσταθεροποίησης (π.χ. της συνεχιζόμενης επιβολής ενός αδικαιολόγητου εμπάργκο ή μιας στρατηγικής περικύκλωσης).
Στα πλαίσια αυτά υπήρξε η χρήση διαφόρων κρατών και υποκρατικών παραγόντων ως εργαλείων. Η Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε, και συνεχίζει να χρησιμοποιειται, σαν εργαλείο ως προς την ευρωπαϊκή -και πιο συγκεκριμένα ευρωγερμανική- διάσταση, η Κύπρος ως προς την ανατολικομεσογειακή -και ειδικότερα ισραηλινοτουρκική- διάσταση και το κουρδικό ως προς τη μεσανατολική -τουρκοιρανική κυρίως, ισως και αραβική- διάσταση. Στοχεύσεις φυσικά αυτών των εργαλείων ήταν / είναι η Γερμανία, η Ρωσσία, η Τουρκία και το Ιράν - στο βάθος ασφαλώς ολοι οι δρόμοι οδηγούν στο Πεκίνο.
Ο καθένας και η καθεμιά μπορεί να κρίνει το βαθμό επιτυχίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής μέχρι στιγμής, και τις προοπτικές υλοποίησης όσων περιγράφονται.
Σημειώσεις-Επισημάνσεις
[-] Εδώ και χρόνια, ενώ κυριαρχεί ένα κλίμα γεωοικονομίστικής «αγωγολογίας» (ενεργειακό), εγώ μιλώ για Νέο Ανατολικό Ζήτημα (το οποίο ασφαλώς περιλαμβάνει πολλαπλά πεδία και πλαίσια).[-] Δεν επιθυμώ να αναφερθώ στον υπο-κρατικό παράγοντα-δρώντα υπό το όνομα Ισλαμικό Κράτος γιατί περισσότερο θα συσκοτιστεί και θα θολώσει παρά θα γίνει διαυγής η εικόνα.
[-] Η Κύπρος εμπεριέχει και μια ευρωπαϊκή ευρω-τουρκική/αμερικανική διάσταση πέρα από την ανατολικομεσογειακή ισραηλινοτουρκική.
Επισήμανση
Το Ισραήλ επιθυμεί διακαώς την επίλυση του Κυπριακού, όπως προσφατα δήλωσε και ο Netanyahu. Ωραία είναι τα μέλια και όντως μπορούν να υπάρξουν οφέλη από αυτή τη σχέση αλλά δεν θα πρέπει να υποβαθμίζεται ή να αποκρύβεται για ιδεολογικούς λόγους πως το Ισραήλ -ό,τι και αν λέγεται ή γράφεται-, δεν επιθυμεί να έχει κακές σχέσεις με την Τουρκία. Θα πρέπει να είναι συνειδητό πως μπορεί να υπάρξει χρήση ή εργαλειοποίηση από το Ισραήλ της ελληνικής πλευράς και του ανατολικομεσογειακού «άξονα» (ο οποίος δεν είναι αυτόνομος «άξονας» αλλά υποτείνουσα τριγώνου, ας το αφήσουμε όμως αυτό στην άκρη προς το παρόν) ως μοχλού άσκησης πίεσης προς την Τουρκία, προκειμένου να αποκατασταθούν οι τουρκο-ισραηλινές σχέσεις. Κατά τα λοιπά, οποιαδήποτε πύκνωση ανατολικομεσογειακών διεργασιών και επαφών ασφαλώς είναι θετική. Δεν θα πρέπει επίσης να λησμονούμε πως στη βάση της ανατολικής Μεσογείου έχουμε μια πραξικοπηματική και ασταθής Αίγυπτο, δίχως υψηλά επίπεδα εσωτερικής νομιμοποίησης. Τα καθεστώτα με το μεγαλύτερο βαθμό εσωτερικής νομιμοποίησης στη δυτική Ασία βρίσκονται στο Ισραήλ, στη Τουρκία και στο Ιράν. Υψηλός εσωτερικός βαθμός νομιμοποίησης δε σημαίνει φιλελεύθερος τρόπος νομιμοποίησης, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για τη Μέση Ανατολή και ιδιαίτερα μετά από την ολοκληρωτική κατάρρευση και αποτυχία της «φιλελεύθερης κοσμικής φαντασίωσης» ("secular liberal fantasy") η οποία έλαβε την ονομασία «Αραβική Άνοιξη» (από αμερικανό δημοσιογράφο). Τελικά, τα χρήματα των ουαχαμπιστών σαουδαράβων έσωσαν την παρτίδα της «ευθυγραμμισμένης» και «κοσμικής» Αιγύπτου (Το εκλογικό αποτύπωμα της λεγόμενης «αραβικής ανοίξεως» στην Αίγυπτο κατά τις εκλογές του 2012 ήταν πρώτο κόμμα-παράταξη υπό την ηγεσία των Αδελφών Μουσουλμάνων με ποσοστό 37,5%, ενώ δεύτεροι ήρθαν οι Σαλαφιστές με ποσοστό 27,8%. Η τρίτη παράταξη ήταν κάτω από 10%. Δεν αντέχεται τόση αραβοανοιξιάτικη φιλελευθεροκοσμική δημοκρατική επαναστατικότητα...). Δίχως το πραξικόπημα στην Αίγυπτο, πιθανότατα θα είχαν καταρρεύσει άπαντα τα σχέδια που περιγράφονται στο κυρίως κείμενο (καθώς θα είχαν μεταβληθεί και παγιωθεί οι συσχετισμοί στο εσωτερικό του τριγώνου των τριών μεγάλων κρατών-θεμελίων της περιοχής. Της Αιγύπτου, της Τουρκίας και του Ιράν).Πάντως, όταν χρειάζεσαι και παραμονή του πραξικοπηματικού καθεστώτος στην Αίγυπτο και επιτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία και πραξικοπηματική αλλαγή ηγεσιας στο Κατάρ και παραμονή και σταθερότητα του καθεστώτος στη Σαουδική Αραβία και επίλυση του Κυπριακού (ας μην αναφερθούμε καθόλου στην Ελλάδα και στον γύψο-κλίβανο της) και αλλαγή καθεστώτος στη Συρία και ομαλή αποδοχή κουρδικών περιφερειακών ενώσεων με συγκεκριμένη ταυτότητα και προσανατολισμό και ένα κάπως διαφοροποιημένο Ιράκ και ομογενοποιημένο και εσωτερικά αυστηρά ευθυγραμμισμένο-ιεραρχημένο Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (Gulf Cooperation Council-GCC) κ.λπ... Κάπου δεν προχωράει το πράγμα.