I
Θα το θέσω κομψά. Η τάδε χώρα μπορεί να μην χρειάζεται «την Ελλάδα», αλλά τον άξονα Κύπρος, Κρήτη, Πελοπόννησος. Η δείνα χώρα μπορεί να μην χρειάζεται «την Ελλάδα», αλλά μια ζώνη πέντε χιλιομέτρων από τη μια και την άλλη πλευρά ενός σιδηροδρομικού ή/και οδικού δικτύου ή ένα λιμάνι και μια περιμετρική ζώνη γύρω του. Μια τρίτη χώρα μπορεί να μην χρειάζεται «την Ελλάδα», αλλά τη Θράκη ή την Ήπειρο, μια τέταρτη τα Δωδεκάνησα και τμήμα του ανατολικού Αιγαίου και μια πέμπτη τμήμα της Μακεδονίας ή το σύνολο της. Μια άλλη χώρα μπορεί να να μην χρειάζεται «την Ελλάδα», αλλά την Αθήνα και τμήμα ή το σύνολο του νοτίου Αιγαίου κ.ο.κ.
Δεν είναι απαραίτητο πως όλες οι προηγούμενες τάδε ή δείνα χώρες, όταν λένε «Ελλάδα», εννοούν το σύνολο της εδαφικής επικράτειας της χώρας ή πως τα συμφέροντα τους εξυπηρετούνται ή/και σχετίζονται με την Ελλάδα ως ενιαία πολιτική εδαφική οντότητα.
Η Ελλάδα ενδέχεται να οδεύει προς τη δική της «Συνθήκη των Σεβρών» (μεταμοντέρνας ίσως υφής).
Πολυμερές πλαίσιο σημαίνει συντονισμός εθνικών πολιτικών σε γκρούπ τρίων ή περισσότερων μερών στη βάση ορισμένων κοινών αρχών (σε αρκετές περιπτώσεις αυτές οι «κοινές αρχές» ενσωματώνουν συμφέροντα παραγόντων όπως τα ονομαζόμενα στις Η.Π.Α special interests). Σε αρκετές περιπτώσεις η πολυμέρεια μπορεί να αποκτήσει, μέσω των κρατών και μονάχα μέσω αυτών, πέρα από διακρατικά και υπερεθνικά χαρακτηριστικά (επίσης εδώ μπορούν να φωλιάζουν νέα special interests).
Ο Trump καταστρεφεί, αρνείται ή αμφισβητεί τα πολυμερή πλαίσια που δημιούργησαν οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες προκειμένου να τρώνε με χίλιες μασέλες, να ελέγχουν, να επιβάλλουν και να ηγεμονεύουν. Ο Trump μέσω της καταστροφής ή της άρνησης των πολυμερών πλαισίων αυτό που ουσιαστικά λέει, με απλά λόγια, είναι πως η πολυμέρεια (multilateralism) στρέφεται εναντίον του ίδιου του κράτους που την προώθησε - καθώς έγινε hijacked είτε από special interests είτε από άλλα κράτη. Με διαφορετικά λόγια, σε ό,τι αφορά τα special interests, τα παράσιτα που γιγαντώθηκαν παράλληλα με τη μεγέθυνση και επέκταση της ισχύος και των δικτύων των Η.Π.Α, πλέον κατατρώνε το σώμα του φορέα τους και λειτουργούν εις βάρος του κράτους, της εδαφικής βάσης, που τα προώθησε (ας το επαναλάβω γράφοντας το με κεφαλαία: της ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ).
Ο Trump θεωρεί πως, σε αυτή τη φάση, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι περισσότερο ισχυρές -και οι συνθήκες ευνοϊκότερες- σε διμερή απ'ό,τι σε πολυμερή βάση. Η πολυμέρεια, με τον τρόπο που έχει εξελιχθει, συμφέρει χώρες όπως η Γερμανία προκειμένου, είτε να αποκρύβουν ή/και καλύπτουν τις εθνικές τους επιδιώξεις είτε να αναβαθμίζουν την διαπραγματευτική τους ισχύ (Γαλλία και Γερμανία), απέναντι σε άλλες χώρες (εν δυνάμει μπορεί να συμφέρει και μικρες χώρες εφόσον υπάρχει δέσμευση από τις μεγαλύτερες και κοινότητα συμφερόντων με αυτές). Εν πολλοίς, ο Trump αποστασιοποιείται, καταστρέφει ή αμφισβητεί, την ίδια τη μεταπολεμική αμερικανική τάξη και τη μεταδιπολική αμερικανική πολιτική στάση και λογική: πλέον δε συμφέρει να «ηγείσαι», δηλαδή να ηγεμονεύεις. Πρέπει να συμφεριφερθείς όπως οι περισσότεροι (να κοιτάς πρώτα και σχεδόν αποκλειστικά το συμφέρον σου). Η ειλικρίνεια αυτής της στάσης έγκειται στο ότι δεν επιθυμεις ή δεν επιδιώκεις παγκόσμια ηγεμονία, δίχως να αναλάμβάνεις και τις ευθύνες που αναλογούν (για το τελευταίο, σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, έχει κατηγορηθεί η Γερμανία. Ηγεμονία διχως ανάληψη των ευθυνών που αναλογούν).
Στο τέλος τέλος, και σε μη εθνοκρατικό επίπεδο, αυτό που αμφισβητεί ο Trump με τις πολιτικές του επιλογές είναι το motto: Global problems need global solutions.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες επέλεξαν τον δρόμο της πολυμέρειας προκειμένου να αποκρύψουν την πραγματικότητα της ηγεμονίας μέσω -της ρητορείας περί- του πλουραλισμού. Τους έκλεισαν ολους σε ένα ιδεολογικό μαντρί (υπό τις ορολογίες του «Ελεύθερου Κόσμου» ή της «Δύσης») και τους ελέγξαν. Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος ηγεμονίας που παρουσιάζεται -και νομιμοποιείται- ως ηγεσία (κατά την πρώτη μεταδιπολική περίοδο «Δύση» σήμαινε υπό αμερικανική ηγεσία). Τα ίδια ή παρεμφερή πράγματα που έκαναν οι Η.Π.Α, κάνει η Γερμανία μέσω της «Ευρώπης» (μάλλον και της «Δύσης», αν κρίνουμε από τις πρόσφατες δηλώσεις Schulz και Gabriel).
Η διαφορά είναι πως κινητήριος μοχλός της ευρωπαϊκής πολυμέρειας ήταν -ποιός άλλος;- η Γαλλία, η οποία προσπάθησε να κλείσει σε ένα μαντρί -ή να περιτυλίξει- τη Γερμανία (η Γαλλία δεν θα πρέπει να αθωώνεται, καθώς τα περισσότερα δείνα που τραβάει η ευρωπαϊκή ήπειρος οφείλονται στην αδυναμία της και στην αποτυχία των στρατηγικών της). Η ευρωπαϊκή πολυμέρεια εξυπηρετούσε τα στρατηγικά συμφέροντα της Γαλλίας και οι Γάλλοι έκαναν μεγάλες προσπάθειες να πείσουν τους Αμερικανούς (ως ένα βαθμό και οι ίδιοι οι Αμερικανοί ήθελαν να πειστούν) πως η ευρωπαϊκή πολυμέρεια αποτελεί ένα βήμα προς μια συνεχώς εξαπλούμενη και αναπτυσσόμενη παγκόσμια πολυμέρεια (Και έρχεται τώρα ο Trump, ο οποίος είναι πολιτικός τσουρουκάς, και ουσιαστικά λέει: και ποιός σου είπε πως εμένα με συμφέρει πλέον αυτή η πολυμέρεια;).
Κάπως έτσι, οι ευρωπαϊκοί λαοί δεινοπαθούν εξ αιτίας της εκλαμπρότάτης και πανάγιας Γαλλίας (των σφαλμάτων και της νομιμοποίησης που προσφέρει), της οποίας ηγείται ο δροσερός, χαμογελαστός, ρετουσαρισμένος και επίσης εκλαμπρότατος -όχι όμως πανάγιος, αλλά αλλαζονικότατος- νεανίας.
Να σας ρωτήσω. Τι νομίζετε πως είναι οι Ιταλοί, για να κάθονται να δεινοπαθούν και να υπομένουν για χάρη, ή εξαιτίας των λαθών, των Γάλλων; Ευρωελλαδίτες; Θυμίζω πως η Ιταλία από τη δεκαετία του 1930 και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν η τέταρτη πολυπληθέστερη χώρα της Ευρώπης, πίσω από τη Ρωσσία, τη Γερμανία και τη Βρετανία (η Γαλλία την ξεπέρασε πριν από περίπου δύο δεκαετίες). Θυμίζω επίσης πως η Ιταλία ήταν στους ηττημένους του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου ενώ η Γαλλία, η οποία είχε αστείες απώλειες μάχιμων (για να το θέσω ευγενικά) βρέθηκε στους νικητές, με μόνιμη θέση στο συμβούλιο ασφαλείας του Ο.Η.Ε και με πυρηνικά.
Η Γαλλία, κάποια στιγμή, θα πρέπει να υποστεί ορισμένες από τις συνέπειες των επιλογών και των σφαλμάτων της (και όχι οι Ισπανοί, οι Έλληνες, οι Ιταλοί, οι Ουγγροι, οι Λετονοί ή οποιοσδήποτε άλλος). Ξερω, θίγω τα ιερά και τα όσια του έθνους: τη Γαλλία. Πρέπει όμως να ειπωθούν ορισμένες πραγματικότητες και αλήθειες. Τους Αμερικανούς δεν τους ενδιαφέρουν οι Γάλλοι, αλλά οι Γερμανοί.
Γαλλία. Η Αγία Παρθένος Μαρία -και €υρωτόκος- της διεθνούς πολιτικής (η πιο double talk χώρα στο παγκόσμιο στερέωμα).
Τα πολυμερή πλαίσια και οι πολυεθνικοί θεσμοί και οργανισμοί μαζί με τα υπερεθνικά δομημένα συμφέροντα οδηγούν στην ιδέα της παγκόσμιας διακυβέρνησης (η φράση Global problems, global solutions: Towards better global governance, αποτελεί motto του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου). Όλες οι παγκόσμιες εμπορικές συμφωνίες είναι πολυμερείς. Υπό αυτή την έννοια, οι πολιτικές επιλογές του Trump χτυπούν έμμεσα και τομείς της «παγκοσμιοποίησης» και της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Η «παγκοσμιοποίηση» φυσικά δεν έπεσε από τον ουρανό, ούτε συνέβη μηχανιστικά. Συνέβη επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες την οδήγησαν, την κατηύθυναν. Η «παγκοσμιοποίηση» (εντός εισαγωγικών) ήταν αμερικανοκινούμενη ή κατευθυνόμενη από τις Η.Π.Α, ήταν δηλαδη U.S-led Globalisation.
Το ζητημα της πολυμέρειας είναι πολυπλόκαμο και θα χρειάστει να επανέλθω, καθώς τα προηγούμενα, υπό καμία έννοια, δεν αναφέρονται στην πολυμέρεια αυτήν καθ εαυτήν αλλά στη σχέση των Ηνωμένων Πολιτειών του Trump ως προς αυτήν.
[-] Έχω γράψει για τη σχέση και αλληλεπίδραση ανάμεσα σε υπερεθνικό, εθνικό και υποεθνικό επίπεδο. Ένα υπερεθνικό «ευρωπαϊκό» motto είναι: Europe's problems need global solutions and global problems need European action. Επ'ευκαιρίας: I was elected to represent Pittsburgh, not Paris, δήλωσε ο Trump. Φυσικά επειδή το υπερεθνικό επίπεδο είναι ισχυρό, αν και δεν διαθέτει εθνικές εδαφικές βάσεις, και επειδή διαπλέκεται με το υποεθνικό επίπεδο -των περιφερειών και των πόλεων- παρακάμπτοντας τα κράτη, υπήρξε αμέσως απάντηση σε επίπεδο συνθηματολογίας και προπαγάνδας.
1.Πριν λίγους μήνες ολοκληρώθηκε η Συνδιάσκεψη του Ο.Η.Ε για την προστασία του κλίματος για το έτος 2016. Από τις 7 έως τις 18 Νοεμβρίου φιλοξενήθηκε στο Μαρακές του Μαρόκου η 22η Συνδιάσκεψη Μελών (COP22) στα πλαίσια της Σύμβασης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC). Ένα χρόνο μετά τη Συμφωνία για το Κλίμα στο Παρίσι (COP21), την πρώτη παγκόσμια δεσμευτική συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, οι ηγέτες των συμβαλλόμένων χωρών συναντήθηκαν στο Μαρακές. Στόχος του Συνεδρίου ήταν να υποστηρίξει χώρες στις τεχνικές προετοιμασίες των Εθνικών Καθορισμένων Εισφορών τους (Nationally Determined Contributions – NDCs) και στην Ανάπτυξη της Στρατηγικής Χαμηλών Ρύπων (Low-Emission Development Strategy – LEDS). Εταιρείες και επενδυτές, πόλεις και περιφερειακές κυβερνήσεις ανακοίνωσαν νέες δεσμεύσεις προς υποστήριξη της Συμφωνίας του Παρισιού.
Δώστε σημασία: Εταιρείες και επενδυτές, πόλεις και περιφερειακές κυβερνήσεις. Και τώρα διαβάσε τον τίτλο ενός άρθρου από το World Economic Forum - Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ: Cities, not nation states, will determine our future survival.
2.Ένας ισχυρός νέος παίκτης, το Φόρουμ των Κλιματικά Ευάλωτων (Climate Vulnerable Forum, CVF), το οποίο αποτελείται από 40 χώρες που κινδυνεύουν περισσότερο από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, κυκλοφόρησε μια διακήρυξη που ενισχύει την έκκληση για τον περιορισμό της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας όσο το δυνατόν πιο κοντά στους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Η εξέλιξη αυτή δεν είχε ουδέτερο χαρακτήρα. Πριν από δύο περίπου χρόνια, στο Παρίσι, στη μια πλευρά ήταν η Κίνα και η Ινδία, που προσπάθησαν να πείσουν τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες της Αφρικής ότι η συνεργασία παράγει μεγαλύτερη πίεση στις πλουσιότερες χώρες να δώσουν βοήθεια, ενώ στην άλλη πλευρά, οι Η.Π.Α και η Ε.Ε που είχαν ως στόχο να προσελκύσουν το CVF και την Ομάδα κρατών της Αφρικής, με την προοπτική μιας συμφωνίας για τη μείωση των εκπομπών, όπου κάθε πέντε χρόνια οι χώρες θα πρέπει να υποβάλουν αυξημένους στόχους ώστε να οδηγήσουν τις μειώσεις των παγκόσμιων εκπομπών πιο κοντά στον 1,5 βαθμό Κελσίου.
Πίσω και κάτω από την διογκούμενη ρητορική που διαβάζουμε αυτές τις ημέρες και που παρουσιάζει τα πράγματα ως σχεδόν φυσικά και αυτονόητα καμωμένα, υπήρξαν σκληρές πολιτικές αντιπαραθέσεις (που μπορούσαν ακόμη και να μας προϊδεάσουν για την μακροβιότητα της συμφωνίας). Αλλά η αποπολιτικοποίηση, τα τεχνικά θέματα (δεν είναι τυχαία γραμμένα με ένα ορισμένο ύφος όσα διαβάζετε) και η ηθική καταιγίδα είναι κυρίαρχες μόδες και τάσεις των ημερών μας (τα ίδια μοτίβα συναντάμε και στο εσωτερικό της Ε.Ε και της Ευρωζώνης).
Η έστιαση της πολιτικής και μηντιακής πίεσης σε εκείνους που, όπως ισχυρίζονται, εμποδίζουν την πρόοδο, δεν υπήρχε μονάχα χθές και σήμερα, αλλά και τότε. Αυτό, μέχρι ενός σημείου είναι κατανοητό ως τακτικισμός και ως προσπάθεια διεκδίκησης ηθικού ερείσματος, αλλά αποκρύπτει τι πραγματικά συμβαίνει.
Οι διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή έχουν περιγραφεί ως ένα είδος περιβαλλοντικού ψυχρού πολέμου μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Η Ινδία και η Νότια Αφρική προσπάθησαν να σταθεροποιήσουν τις συμμαχίες των αναπτυσσομένων χωρών, κατηγορώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες του Obama για υπονόμευση της διαδικασίας και της αρχής της ισότητας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση μίλησαν για την ανάδυση ενός άτυπου Συνασπισμού που θα γεφύρωνε το χάσμα πλουσίων-φτωχών (είχαν ανάγκη να προσεταιριστούν και άλλες χώρες γιατί οι παλαί ποτέ καιροί της δόξας και της απροσμέτρητης ισχύος έχουν περάσει, ότι και αν σας ταΐζουν ως «δυτική ή ευρωπαϊκή» ιδεολογία εσωτερικής κατανάλωσης και διαμόρφωσης της κοινής γνώμης). Όχι μονάχα τα εθνικά συμφέροντα των κρατών ήταν παρόντα στις διαπραγματεύσεις, αλλά και τα κομματικά συμφέροντα (π.χ ο πρόεδρος των ΗΠΑ Obama χρειαζόταν μια νίκη για να εξασφαλίσει την κληρονομιά του και να προστατεύσει την εγχώρια ενεργειακή πολιτική των Δημοκρατικών). Η Ε.Ε, από την άλλη, προσπάθησε να επιδείξει ένα ηγετικό προφίλ στο ευρωκοινό της με αφορμή τις διαπραγματεύσεις για το κλίμα (κάτι που ήδη επανάμβάνει από χθές μετά από την ανακοίνωση Trump).
Σε μια οργισμένη πρόταση οι Η.Π.Α του Obama δήλωσαν πως οι αναδυόμενες οικονομίες θα μπορούσαν οικειοθελώς να βοηθήσουν οικονομικά τις φτωχότερες χώρες. Η πρόταση βέβαια ήταν γκάφα καθώς Κίνα και Ινδία είχαν ανακοινώσει πακέτα στήριξης των φτωχότερων χωρών. Η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών θα μπορούσε να υπονομεύσει -δύσκολα βέβαια- τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αν οδηγούσε σε πόλωση των αναπτυσσόμενων χωρών μεταξύ Η.Π.Α και Κίνας (ίσως γι'αυτό, αμέσως, πριν καν περάσουν λίγες ώρες εμφανίστηκαν άρθρα που παρουσιάζουν την Ε.Ε να συνομιλεί και να προσεγγίζει την Κίνα). Νομίζω σας έδωσα μια εικόνα που βρίσκεται εξώ από τη γυάλα της «κοινής γνώμης».
Είναι η δυναμική και η κεντρικότητα των εθνικών συμφερόντων, και όχι οι αφηρημένες αρχές ή η ιστορική ευθύνη, που αποτελούν τα πολιτικά θεμέλια της συμφωνίας του Παρισιού. Πόσο ανθεκτική θα είναι αυτή η πρώτη παγκόσμια δεσμευτική συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, μόνο ο χρόνος μπορεί να το δείξει.
3.Προκειμένου να αποτραπεί η ενίσχυση των ακραίων κλιματικών συνθηκών, η Παγκόσμια Τράπεζα ανακοίνωσε ένα νέο σχέδιο για την υποστήριξη των χωρών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA) με στόχο να αντιμετωπιστούν οι πολλαπλές κλιματικές απειλές. Μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια, το σχέδιο δράσης MENA για το Κλίμα (MENA Climate Action Plan) στοχεύει σχεδόν να διπλασιάσει το μερίδιο της Παγκόσμιας Τράπεζας που είναι αφιερωμένο στην χρηματοδότηση δράσεων για το κλίμα, φτάνοντας περίπου τα 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2020. Το σχέδιο δράσης ΜΕΝΑ για το Κλίμα βασίζεται σε ένα σύνολο πέντε δεσμεύσεων. Η πρώτη είναι να μετατοπιστεί μεγαλύτερο μέρος τραπεζικής χρηματοδότησης σε δράσεις για το κλίμα, και η δεύτερη συμπληρωματική δέσμευση, είναι σχεδόν να διπλασιαστεί η υποστήριξη για την προσαρμογή στη νέα κλιματική πραγματικότητα. Θα περιλαμβάνονται υποστήριξη για δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας που προστατεύουν τα πιο ευάλωτα μέρη από την κλιματική αλλαγή, πολεοδομικός σχεδιασμός για την ετοιμότητα σε περίπτωση καταστροφών προκειμένου να προστατευθούν οι άνθρωποι και οι περιουσίες τους από τις ακραίες καιρικές συνθήκες και τις συνέπειές της, καθώς και η καλύτερη διαχείριση των φυσικών πόρων, ιδίως σε ευάλωτα οικολογικά συστήματα. Η τρίτη δέσμευση είναι η στήριξη των πολιτικών μεταρρυθμίσεων που θα θέσουν τα θεμέλια για ένα πράσινο μέλλον, όπως η άρση δαπανηρών επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα και η δημιουργία των κατάλληλων ρυθμίσεων για την ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η τέταρτη είναι η αντιμετώπιση των εξόδων μετάβασης στην πράσινη ανάπτυξη με τη χρήση τραπεζικών προγραμμάτων για την προσέλκυση ιδιωτικής χρηματοδότησης, καθώς και εγγυήσεις για μείωση του κινδύνου για τους ιδιώτες επενδυτές. Η πέμπτη και τελευταία δέσμευση, είναι η οικοδόμηση περιφερειακών εταιρικών σχέσεων για την ανάπτυξη κοινών λύσεων σε κοινές προκλήσεις, όπως η λειψυδρία και η πρόσβαση στην ενέργεια.
4.Την ένταξη στους κόλπους του, 29 νέων μελών ανακοίνωσε ο Συνασπισμός Under2 Coalition, φτάνοντας συνολικά τα 165 μέλη. Ανάμεσα στα νέα μέλη είναι οι περιφέρειες της νότιας Σουμάτρας και του ανατολικού και δυτικού Καλιμαντάν από την Ινδονησία, η επικράτεια-διοικητικό διαμέρισμα της αυστραλιανής Πρωτεύουσας, η ιταλική περιφέρεια Αμπρούτσο (Abruzzo) και τα μεξικανικά κράτη Tabasco και Michoacán. Επιπλέον, 23 κινεζικές πόλεις-μέλη της Συμμαχίας Alliance of Peaking Pioneer Cities (APPC), συμπεριλαμβανομένου του Πεκίνου, επίσης υιοθέτησαν τον Συνασπισμό. Ο Συνασπισμός αποτελεί γκρούπ υπό-εθνικών κυβερνήσεων (και σε αυτό το σημείο σας καλώ να σκεφτείτε όσα έχω γράψει κατα καιρούς για τη σχέση και αλληλεπίδραση του υπερεθνικού με το υποεθνικό επίπεδο -των περιφερειών και των πόλεων- που παρακάμπτει τα κράτη), κυβερνήσεων που έχουν δεσμευτεί να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων κατά τουλάχιστον 80% μέχρι το 2050. Το συνολικό Α.Ε.Π των 165 μελών πλησιάζει τα 26 τρισεκατομμύρια δολάρια - περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας οικονομίας - ενώ ο πληθυσμός των μελών αγγίζει το ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους από τη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Ασία.
Δεν είναι απαραίτητο πως όλες οι προηγούμενες τάδε ή δείνα χώρες, όταν λένε «Ελλάδα», εννοούν το σύνολο της εδαφικής επικράτειας της χώρας ή πως τα συμφέροντα τους εξυπηρετούνται ή/και σχετίζονται με την Ελλάδα ως ενιαία πολιτική εδαφική οντότητα.
Η Ελλάδα ενδέχεται να οδεύει προς τη δική της «Συνθήκη των Σεβρών» (μεταμοντέρνας ίσως υφής).
Σημειώση
Διαβάζω στο ιστολόγιο: ''Κάποιοι φωνάζαμε για κυριαρχία. Κάποιοι άλλοι φώναζαν για «εξευρωπαϊσμό» και «διαμοιρασμό» κυριαρχίας (Κάποιοι γνωρίζουν πως βρίσκονται στο Αιγαίο, στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο, κάποιοι άλλοι νομίζουν πως βρίσκονται στο Ρήνο). Έχω γράψει σε ανύποπτο χρόνο, πως εάν η Ελλάδα συνεχίσει αυτή την πορεία, τα σύνορα της θα φτάσουν στον Αλιάκμονα'' [28 Σεπ 2016]. Βέβαια, ο κατακερματισμός ή η πολυδιάσπαση -η ρευστοποίηση ή το κούρεμα, όχι του χρέους, αλλά- ενός χώρου μπορεί να έχει διάφορες κατευθύνσεις (βόρειες, νότιες, ανατολικές κ.λπ) και να λάβει διάφορες μορφές (έχώ μιλήσει για κουρελούδες και σκουπιδότοπους της «παγκοσμιοποίησης», αλλά ας μείνουμε στα πιο εθνοκρατικά).II
Ο Trump κάνει πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Οι πολιτικές του κινήσεις ή επιλογές οδηγούν προς -ή αξιώνουν- την αναπροσαρμογή ή επαναδιαπραγμάτευση κάθε πολυμερούς συμφωνίας, μέσω της άρνησης ή της απειλής αποχώρησης: από την TPP (από την οποία οι Η.Π.Α αποχώρησαν) και την Συμφωνία του Παρισιού (UN Paris Climate Accord, επίσης αποχώρησαν), μέχρι το ΝΑΤΟ (που αποτελεί πολυμερή συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας) και τις εμπορικές συμφωνίες Βόρειας Αμερικής (NAFTA) ή μεταξύ Η.Π.Α και Ε.Ε.Πολυμερές πλαίσιο σημαίνει συντονισμός εθνικών πολιτικών σε γκρούπ τρίων ή περισσότερων μερών στη βάση ορισμένων κοινών αρχών (σε αρκετές περιπτώσεις αυτές οι «κοινές αρχές» ενσωματώνουν συμφέροντα παραγόντων όπως τα ονομαζόμενα στις Η.Π.Α special interests). Σε αρκετές περιπτώσεις η πολυμέρεια μπορεί να αποκτήσει, μέσω των κρατών και μονάχα μέσω αυτών, πέρα από διακρατικά και υπερεθνικά χαρακτηριστικά (επίσης εδώ μπορούν να φωλιάζουν νέα special interests).
Ο Trump καταστρεφεί, αρνείται ή αμφισβητεί τα πολυμερή πλαίσια που δημιούργησαν οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες προκειμένου να τρώνε με χίλιες μασέλες, να ελέγχουν, να επιβάλλουν και να ηγεμονεύουν. Ο Trump μέσω της καταστροφής ή της άρνησης των πολυμερών πλαισίων αυτό που ουσιαστικά λέει, με απλά λόγια, είναι πως η πολυμέρεια (multilateralism) στρέφεται εναντίον του ίδιου του κράτους που την προώθησε - καθώς έγινε hijacked είτε από special interests είτε από άλλα κράτη. Με διαφορετικά λόγια, σε ό,τι αφορά τα special interests, τα παράσιτα που γιγαντώθηκαν παράλληλα με τη μεγέθυνση και επέκταση της ισχύος και των δικτύων των Η.Π.Α, πλέον κατατρώνε το σώμα του φορέα τους και λειτουργούν εις βάρος του κράτους, της εδαφικής βάσης, που τα προώθησε (ας το επαναλάβω γράφοντας το με κεφαλαία: της ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ).
Ο Trump θεωρεί πως, σε αυτή τη φάση, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι περισσότερο ισχυρές -και οι συνθήκες ευνοϊκότερες- σε διμερή απ'ό,τι σε πολυμερή βάση. Η πολυμέρεια, με τον τρόπο που έχει εξελιχθει, συμφέρει χώρες όπως η Γερμανία προκειμένου, είτε να αποκρύβουν ή/και καλύπτουν τις εθνικές τους επιδιώξεις είτε να αναβαθμίζουν την διαπραγματευτική τους ισχύ (Γαλλία και Γερμανία), απέναντι σε άλλες χώρες (εν δυνάμει μπορεί να συμφέρει και μικρες χώρες εφόσον υπάρχει δέσμευση από τις μεγαλύτερες και κοινότητα συμφερόντων με αυτές). Εν πολλοίς, ο Trump αποστασιοποιείται, καταστρέφει ή αμφισβητεί, την ίδια τη μεταπολεμική αμερικανική τάξη και τη μεταδιπολική αμερικανική πολιτική στάση και λογική: πλέον δε συμφέρει να «ηγείσαι», δηλαδή να ηγεμονεύεις. Πρέπει να συμφεριφερθείς όπως οι περισσότεροι (να κοιτάς πρώτα και σχεδόν αποκλειστικά το συμφέρον σου). Η ειλικρίνεια αυτής της στάσης έγκειται στο ότι δεν επιθυμεις ή δεν επιδιώκεις παγκόσμια ηγεμονία, δίχως να αναλάμβάνεις και τις ευθύνες που αναλογούν (για το τελευταίο, σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, έχει κατηγορηθεί η Γερμανία. Ηγεμονία διχως ανάληψη των ευθυνών που αναλογούν).
Στο τέλος τέλος, και σε μη εθνοκρατικό επίπεδο, αυτό που αμφισβητεί ο Trump με τις πολιτικές του επιλογές είναι το motto: Global problems need global solutions.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες επέλεξαν τον δρόμο της πολυμέρειας προκειμένου να αποκρύψουν την πραγματικότητα της ηγεμονίας μέσω -της ρητορείας περί- του πλουραλισμού. Τους έκλεισαν ολους σε ένα ιδεολογικό μαντρί (υπό τις ορολογίες του «Ελεύθερου Κόσμου» ή της «Δύσης») και τους ελέγξαν. Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος ηγεμονίας που παρουσιάζεται -και νομιμοποιείται- ως ηγεσία (κατά την πρώτη μεταδιπολική περίοδο «Δύση» σήμαινε υπό αμερικανική ηγεσία). Τα ίδια ή παρεμφερή πράγματα που έκαναν οι Η.Π.Α, κάνει η Γερμανία μέσω της «Ευρώπης» (μάλλον και της «Δύσης», αν κρίνουμε από τις πρόσφατες δηλώσεις Schulz και Gabriel).
Η διαφορά είναι πως κινητήριος μοχλός της ευρωπαϊκής πολυμέρειας ήταν -ποιός άλλος;- η Γαλλία, η οποία προσπάθησε να κλείσει σε ένα μαντρί -ή να περιτυλίξει- τη Γερμανία (η Γαλλία δεν θα πρέπει να αθωώνεται, καθώς τα περισσότερα δείνα που τραβάει η ευρωπαϊκή ήπειρος οφείλονται στην αδυναμία της και στην αποτυχία των στρατηγικών της). Η ευρωπαϊκή πολυμέρεια εξυπηρετούσε τα στρατηγικά συμφέροντα της Γαλλίας και οι Γάλλοι έκαναν μεγάλες προσπάθειες να πείσουν τους Αμερικανούς (ως ένα βαθμό και οι ίδιοι οι Αμερικανοί ήθελαν να πειστούν) πως η ευρωπαϊκή πολυμέρεια αποτελεί ένα βήμα προς μια συνεχώς εξαπλούμενη και αναπτυσσόμενη παγκόσμια πολυμέρεια (Και έρχεται τώρα ο Trump, ο οποίος είναι πολιτικός τσουρουκάς, και ουσιαστικά λέει: και ποιός σου είπε πως εμένα με συμφέρει πλέον αυτή η πολυμέρεια;).
Κάπως έτσι, οι ευρωπαϊκοί λαοί δεινοπαθούν εξ αιτίας της εκλαμπρότάτης και πανάγιας Γαλλίας (των σφαλμάτων και της νομιμοποίησης που προσφέρει), της οποίας ηγείται ο δροσερός, χαμογελαστός, ρετουσαρισμένος και επίσης εκλαμπρότατος -όχι όμως πανάγιος, αλλά αλλαζονικότατος- νεανίας.
Να σας ρωτήσω. Τι νομίζετε πως είναι οι Ιταλοί, για να κάθονται να δεινοπαθούν και να υπομένουν για χάρη, ή εξαιτίας των λαθών, των Γάλλων; Ευρωελλαδίτες; Θυμίζω πως η Ιταλία από τη δεκαετία του 1930 και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν η τέταρτη πολυπληθέστερη χώρα της Ευρώπης, πίσω από τη Ρωσσία, τη Γερμανία και τη Βρετανία (η Γαλλία την ξεπέρασε πριν από περίπου δύο δεκαετίες). Θυμίζω επίσης πως η Ιταλία ήταν στους ηττημένους του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου ενώ η Γαλλία, η οποία είχε αστείες απώλειες μάχιμων (για να το θέσω ευγενικά) βρέθηκε στους νικητές, με μόνιμη θέση στο συμβούλιο ασφαλείας του Ο.Η.Ε και με πυρηνικά.
Η Γαλλία, κάποια στιγμή, θα πρέπει να υποστεί ορισμένες από τις συνέπειες των επιλογών και των σφαλμάτων της (και όχι οι Ισπανοί, οι Έλληνες, οι Ιταλοί, οι Ουγγροι, οι Λετονοί ή οποιοσδήποτε άλλος). Ξερω, θίγω τα ιερά και τα όσια του έθνους: τη Γαλλία. Πρέπει όμως να ειπωθούν ορισμένες πραγματικότητες και αλήθειες. Τους Αμερικανούς δεν τους ενδιαφέρουν οι Γάλλοι, αλλά οι Γερμανοί.
Γαλλία. Η Αγία Παρθένος Μαρία -και €υρωτόκος- της διεθνούς πολιτικής (η πιο double talk χώρα στο παγκόσμιο στερέωμα).
Τα πολυμερή πλαίσια και οι πολυεθνικοί θεσμοί και οργανισμοί μαζί με τα υπερεθνικά δομημένα συμφέροντα οδηγούν στην ιδέα της παγκόσμιας διακυβέρνησης (η φράση Global problems, global solutions: Towards better global governance, αποτελεί motto του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου). Όλες οι παγκόσμιες εμπορικές συμφωνίες είναι πολυμερείς. Υπό αυτή την έννοια, οι πολιτικές επιλογές του Trump χτυπούν έμμεσα και τομείς της «παγκοσμιοποίησης» και της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Η «παγκοσμιοποίηση» φυσικά δεν έπεσε από τον ουρανό, ούτε συνέβη μηχανιστικά. Συνέβη επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες την οδήγησαν, την κατηύθυναν. Η «παγκοσμιοποίηση» (εντός εισαγωγικών) ήταν αμερικανοκινούμενη ή κατευθυνόμενη από τις Η.Π.Α, ήταν δηλαδη U.S-led Globalisation.
Το ζητημα της πολυμέρειας είναι πολυπλόκαμο και θα χρειάστει να επανέλθω, καθώς τα προηγούμενα, υπό καμία έννοια, δεν αναφέρονται στην πολυμέρεια αυτήν καθ εαυτήν αλλά στη σχέση των Ηνωμένων Πολιτειών του Trump ως προς αυτήν.
Σημειώσεις
[-] Θέλω να επανέλθω και να έχουν συνέχεια τα προηγούμενα καθώς δίδεται μια αρκετά μερική εικόνα στο ζήτημα της πολυμέρειας. Επίσης δεν αναφέρθηκα σε αυτό το σημείωμα στη σχέση ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, στη μεταρρύθμιση διεθνών θεσμών, στη σχέση πολυμέρειας και ρεζιοναλισμού-περιφερισμού κ.λπ.[-] Έχω γράψει για τη σχέση και αλληλεπίδραση ανάμεσα σε υπερεθνικό, εθνικό και υποεθνικό επίπεδο. Ένα υπερεθνικό «ευρωπαϊκό» motto είναι: Europe's problems need global solutions and global problems need European action. Επ'ευκαιρίας: I was elected to represent Pittsburgh, not Paris, δήλωσε ο Trump. Φυσικά επειδή το υπερεθνικό επίπεδο είναι ισχυρό, αν και δεν διαθέτει εθνικές εδαφικές βάσεις, και επειδή διαπλέκεται με το υποεθνικό επίπεδο -των περιφερειών και των πόλεων- παρακάμπτοντας τα κράτη, υπήρξε αμέσως απάντηση σε επίπεδο συνθηματολογίας και προπαγάνδας.
III
Ας γράψουμε ορισμένες πιο εξειδικευμένες θεματικές, πέρα και έξω από το κλίμα των ημερών και την ατμόσφαιρα που επικρατεί στην «κοινή γνώμη» αλλά και συνάμα τη διαμορφώνει, προκειμένου να βοηθήσουμε, στο βαθμό του δυνατού, όσες και όσους επιθυμούν να καταλάβουν πως λειτουργούν τα πράγματα. Τα επόμενα τα διατυπώνω ηθελημένα με συγκεκριμένο ύφος και τρόπο.1.Πριν λίγους μήνες ολοκληρώθηκε η Συνδιάσκεψη του Ο.Η.Ε για την προστασία του κλίματος για το έτος 2016. Από τις 7 έως τις 18 Νοεμβρίου φιλοξενήθηκε στο Μαρακές του Μαρόκου η 22η Συνδιάσκεψη Μελών (COP22) στα πλαίσια της Σύμβασης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC). Ένα χρόνο μετά τη Συμφωνία για το Κλίμα στο Παρίσι (COP21), την πρώτη παγκόσμια δεσμευτική συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, οι ηγέτες των συμβαλλόμένων χωρών συναντήθηκαν στο Μαρακές. Στόχος του Συνεδρίου ήταν να υποστηρίξει χώρες στις τεχνικές προετοιμασίες των Εθνικών Καθορισμένων Εισφορών τους (Nationally Determined Contributions – NDCs) και στην Ανάπτυξη της Στρατηγικής Χαμηλών Ρύπων (Low-Emission Development Strategy – LEDS). Εταιρείες και επενδυτές, πόλεις και περιφερειακές κυβερνήσεις ανακοίνωσαν νέες δεσμεύσεις προς υποστήριξη της Συμφωνίας του Παρισιού.
Δώστε σημασία: Εταιρείες και επενδυτές, πόλεις και περιφερειακές κυβερνήσεις. Και τώρα διαβάσε τον τίτλο ενός άρθρου από το World Economic Forum - Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ: Cities, not nation states, will determine our future survival.
2.Ένας ισχυρός νέος παίκτης, το Φόρουμ των Κλιματικά Ευάλωτων (Climate Vulnerable Forum, CVF), το οποίο αποτελείται από 40 χώρες που κινδυνεύουν περισσότερο από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, κυκλοφόρησε μια διακήρυξη που ενισχύει την έκκληση για τον περιορισμό της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας όσο το δυνατόν πιο κοντά στους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Η εξέλιξη αυτή δεν είχε ουδέτερο χαρακτήρα. Πριν από δύο περίπου χρόνια, στο Παρίσι, στη μια πλευρά ήταν η Κίνα και η Ινδία, που προσπάθησαν να πείσουν τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες της Αφρικής ότι η συνεργασία παράγει μεγαλύτερη πίεση στις πλουσιότερες χώρες να δώσουν βοήθεια, ενώ στην άλλη πλευρά, οι Η.Π.Α και η Ε.Ε που είχαν ως στόχο να προσελκύσουν το CVF και την Ομάδα κρατών της Αφρικής, με την προοπτική μιας συμφωνίας για τη μείωση των εκπομπών, όπου κάθε πέντε χρόνια οι χώρες θα πρέπει να υποβάλουν αυξημένους στόχους ώστε να οδηγήσουν τις μειώσεις των παγκόσμιων εκπομπών πιο κοντά στον 1,5 βαθμό Κελσίου.
Πίσω και κάτω από την διογκούμενη ρητορική που διαβάζουμε αυτές τις ημέρες και που παρουσιάζει τα πράγματα ως σχεδόν φυσικά και αυτονόητα καμωμένα, υπήρξαν σκληρές πολιτικές αντιπαραθέσεις (που μπορούσαν ακόμη και να μας προϊδεάσουν για την μακροβιότητα της συμφωνίας). Αλλά η αποπολιτικοποίηση, τα τεχνικά θέματα (δεν είναι τυχαία γραμμένα με ένα ορισμένο ύφος όσα διαβάζετε) και η ηθική καταιγίδα είναι κυρίαρχες μόδες και τάσεις των ημερών μας (τα ίδια μοτίβα συναντάμε και στο εσωτερικό της Ε.Ε και της Ευρωζώνης).
Η έστιαση της πολιτικής και μηντιακής πίεσης σε εκείνους που, όπως ισχυρίζονται, εμποδίζουν την πρόοδο, δεν υπήρχε μονάχα χθές και σήμερα, αλλά και τότε. Αυτό, μέχρι ενός σημείου είναι κατανοητό ως τακτικισμός και ως προσπάθεια διεκδίκησης ηθικού ερείσματος, αλλά αποκρύπτει τι πραγματικά συμβαίνει.
Οι διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή έχουν περιγραφεί ως ένα είδος περιβαλλοντικού ψυχρού πολέμου μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Η Ινδία και η Νότια Αφρική προσπάθησαν να σταθεροποιήσουν τις συμμαχίες των αναπτυσσομένων χωρών, κατηγορώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες του Obama για υπονόμευση της διαδικασίας και της αρχής της ισότητας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση μίλησαν για την ανάδυση ενός άτυπου Συνασπισμού που θα γεφύρωνε το χάσμα πλουσίων-φτωχών (είχαν ανάγκη να προσεταιριστούν και άλλες χώρες γιατί οι παλαί ποτέ καιροί της δόξας και της απροσμέτρητης ισχύος έχουν περάσει, ότι και αν σας ταΐζουν ως «δυτική ή ευρωπαϊκή» ιδεολογία εσωτερικής κατανάλωσης και διαμόρφωσης της κοινής γνώμης). Όχι μονάχα τα εθνικά συμφέροντα των κρατών ήταν παρόντα στις διαπραγματεύσεις, αλλά και τα κομματικά συμφέροντα (π.χ ο πρόεδρος των ΗΠΑ Obama χρειαζόταν μια νίκη για να εξασφαλίσει την κληρονομιά του και να προστατεύσει την εγχώρια ενεργειακή πολιτική των Δημοκρατικών). Η Ε.Ε, από την άλλη, προσπάθησε να επιδείξει ένα ηγετικό προφίλ στο ευρωκοινό της με αφορμή τις διαπραγματεύσεις για το κλίμα (κάτι που ήδη επανάμβάνει από χθές μετά από την ανακοίνωση Trump).
Σε μια οργισμένη πρόταση οι Η.Π.Α του Obama δήλωσαν πως οι αναδυόμενες οικονομίες θα μπορούσαν οικειοθελώς να βοηθήσουν οικονομικά τις φτωχότερες χώρες. Η πρόταση βέβαια ήταν γκάφα καθώς Κίνα και Ινδία είχαν ανακοινώσει πακέτα στήριξης των φτωχότερων χωρών. Η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών θα μπορούσε να υπονομεύσει -δύσκολα βέβαια- τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αν οδηγούσε σε πόλωση των αναπτυσσόμενων χωρών μεταξύ Η.Π.Α και Κίνας (ίσως γι'αυτό, αμέσως, πριν καν περάσουν λίγες ώρες εμφανίστηκαν άρθρα που παρουσιάζουν την Ε.Ε να συνομιλεί και να προσεγγίζει την Κίνα). Νομίζω σας έδωσα μια εικόνα που βρίσκεται εξώ από τη γυάλα της «κοινής γνώμης».
Είναι η δυναμική και η κεντρικότητα των εθνικών συμφερόντων, και όχι οι αφηρημένες αρχές ή η ιστορική ευθύνη, που αποτελούν τα πολιτικά θεμέλια της συμφωνίας του Παρισιού. Πόσο ανθεκτική θα είναι αυτή η πρώτη παγκόσμια δεσμευτική συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, μόνο ο χρόνος μπορεί να το δείξει.
3.Προκειμένου να αποτραπεί η ενίσχυση των ακραίων κλιματικών συνθηκών, η Παγκόσμια Τράπεζα ανακοίνωσε ένα νέο σχέδιο για την υποστήριξη των χωρών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA) με στόχο να αντιμετωπιστούν οι πολλαπλές κλιματικές απειλές. Μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια, το σχέδιο δράσης MENA για το Κλίμα (MENA Climate Action Plan) στοχεύει σχεδόν να διπλασιάσει το μερίδιο της Παγκόσμιας Τράπεζας που είναι αφιερωμένο στην χρηματοδότηση δράσεων για το κλίμα, φτάνοντας περίπου τα 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2020. Το σχέδιο δράσης ΜΕΝΑ για το Κλίμα βασίζεται σε ένα σύνολο πέντε δεσμεύσεων. Η πρώτη είναι να μετατοπιστεί μεγαλύτερο μέρος τραπεζικής χρηματοδότησης σε δράσεις για το κλίμα, και η δεύτερη συμπληρωματική δέσμευση, είναι σχεδόν να διπλασιαστεί η υποστήριξη για την προσαρμογή στη νέα κλιματική πραγματικότητα. Θα περιλαμβάνονται υποστήριξη για δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας που προστατεύουν τα πιο ευάλωτα μέρη από την κλιματική αλλαγή, πολεοδομικός σχεδιασμός για την ετοιμότητα σε περίπτωση καταστροφών προκειμένου να προστατευθούν οι άνθρωποι και οι περιουσίες τους από τις ακραίες καιρικές συνθήκες και τις συνέπειές της, καθώς και η καλύτερη διαχείριση των φυσικών πόρων, ιδίως σε ευάλωτα οικολογικά συστήματα. Η τρίτη δέσμευση είναι η στήριξη των πολιτικών μεταρρυθμίσεων που θα θέσουν τα θεμέλια για ένα πράσινο μέλλον, όπως η άρση δαπανηρών επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα και η δημιουργία των κατάλληλων ρυθμίσεων για την ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η τέταρτη είναι η αντιμετώπιση των εξόδων μετάβασης στην πράσινη ανάπτυξη με τη χρήση τραπεζικών προγραμμάτων για την προσέλκυση ιδιωτικής χρηματοδότησης, καθώς και εγγυήσεις για μείωση του κινδύνου για τους ιδιώτες επενδυτές. Η πέμπτη και τελευταία δέσμευση, είναι η οικοδόμηση περιφερειακών εταιρικών σχέσεων για την ανάπτυξη κοινών λύσεων σε κοινές προκλήσεις, όπως η λειψυδρία και η πρόσβαση στην ενέργεια.
4.Την ένταξη στους κόλπους του, 29 νέων μελών ανακοίνωσε ο Συνασπισμός Under2 Coalition, φτάνοντας συνολικά τα 165 μέλη. Ανάμεσα στα νέα μέλη είναι οι περιφέρειες της νότιας Σουμάτρας και του ανατολικού και δυτικού Καλιμαντάν από την Ινδονησία, η επικράτεια-διοικητικό διαμέρισμα της αυστραλιανής Πρωτεύουσας, η ιταλική περιφέρεια Αμπρούτσο (Abruzzo) και τα μεξικανικά κράτη Tabasco και Michoacán. Επιπλέον, 23 κινεζικές πόλεις-μέλη της Συμμαχίας Alliance of Peaking Pioneer Cities (APPC), συμπεριλαμβανομένου του Πεκίνου, επίσης υιοθέτησαν τον Συνασπισμό. Ο Συνασπισμός αποτελεί γκρούπ υπό-εθνικών κυβερνήσεων (και σε αυτό το σημείο σας καλώ να σκεφτείτε όσα έχω γράψει κατα καιρούς για τη σχέση και αλληλεπίδραση του υπερεθνικού με το υποεθνικό επίπεδο -των περιφερειών και των πόλεων- που παρακάμπτει τα κράτη), κυβερνήσεων που έχουν δεσμευτεί να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων κατά τουλάχιστον 80% μέχρι το 2050. Το συνολικό Α.Ε.Π των 165 μελών πλησιάζει τα 26 τρισεκατομμύρια δολάρια - περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας οικονομίας - ενώ ο πληθυσμός των μελών αγγίζει το ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους από τη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Ασία.