Δύση, άνοδος, διάσπαση, εμπορική οδός και Ατλαντικός.

Το παγκόσμιο εμπόριο, εδώ και χιλιετίες, ακολουθεί συγκεκριμένους θαλάσσιους και χερσαίους δρόμους. Η μεγάλη μεταβολή των τελευταίων αιώνων συνέβη με την καταστροφή ή τον κατακερματισμό αυτών των εμπορικών περιοχών-οδών και με την είσοδο του Ατλαντικού στο παγκόσμιο σύστημα επί του οποίου θεμελιώθηκε μια ολόκληρη εποχή και η έξοδος της δυτικής Ευρώπης (ενός απομονωμένου ακρωτηρίου της Απω Δυτικής Ευρασίας) από την ιστορική αφάνεια.

Η άνοδος της ατλαντικής Ευρώπης έχει στα θεμέλια της ένα πράγμα: Την εύρεση μιας νέας εμπορικής οδού. Το παγκόσμιο εμπόριο ακολουθεί συγκεκριμένες θαλάσσιες και χερσαίες οδούς που δεν αλλάζουν παρά μονάχα σε βάθος αιώνων όταν ανακαλύπτεται και προστίθεται μια νέα εμπορική οδός. Η προσθήκη στο παγκόσμιο σύστημα μιας νέας εμπορικής οδού αλλάζει εκ βάθρων και μεταβάλλει δομικά το παγκόσμιο -εμπορικό και όχι μόνο- σύστημα. Αυτός είναι και ο λόγος που έχουν λυσσάξει -κυριως στην Ευρώπη- με το πέρασμα του Αρκτικού Κύκλου (βέβαια όσα γράφουν είναι πρώιμα και αποτελούν υπερβολές που αναμειγνύονται με την κλιματική αλλαγή). Το πέρασμα του Αρκτικού Κύκλου θα αποτελέσει -όταν και εφόσον γίνει λειτουργικό- τη νέα μεγάλη μεταβολή και προσθήκη στο παγκόσμιο σύστημα μετά από την προσθήκη του Ατλαντικού (παρατηρείστε πως πέρασαν αιώνες). Ούτε φυσικά είναι τυχαίο πως η Κίνα μιλάει για το Νέο Δρόμο του Μεταξιού ο οποίος κατακερματίστηκε και παρήκμασε παράλληλα με την άνοδο της σημασίας του Ατλαντικού. Παλαιότερα, τον Δρόμο του Μεταξιού τον μπλόκαραν οι Πέρσες-Ιρανοί (ο τρίτος Τουρκο-Περσικός πόλεμος 627-629 μ.Χ μπορεί να ιδωθεί ως τμήμα, υπό-ενότητα ή επεισόδιο του πολέμου των Ρωμαίων ή «Βυζαντινών» εναντίον των Σασσανίδών. Εκείνη την περίοδο τα τουρκικά φύλα, μπλέ ή δυτικοί Τούρκοι - Göktürks, αποτελούσαν τον στρατιωτικό σύνδεσμο των Ρωμαίων εις βάρος των Περσών και τον εμπορικό τους σύνδεσμο με το Δρόμο του Μεταξιού, τον οποίο μπλόκαραν οι Πέρσες-Ιρανοί). Προφανώς ορισμένοι στην αμερικανική πλευρά του Ατλαντικού επιθυμούν να τον ξαναμπλοκάρουν. Σταματώ όμως εδώ γιατί θα αναγκαστώ να ανοίξω νέα θεματική.


Οι εμπορικοί οδοί στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι συγκεκριμένοι. Αυτοκρατορίες και έθνη, πολιτισμοί, γλώσσες και θρησκείες πάνε και έρχονται αλλά οι οδοί του παγκόσμιου εμπορίου παραμένουν (συγκεκριμένοι, λίγοι) και δεν αλλάζουν.

Η ατλαντική Ευρώπη, δηλαδή η ευρωπαϊκή Δύση, τον 14ο-16ο αιώνα ήταν μια πολιτισμικά και τεχνολογικά υπανάπτυκτη παρωνυχίδα της Ευρασίας, ένα απώτατο αδιάφορο άκρο της, που βρισκόταν στις παρυφές του Ατλαντικού Ωκεανού (είναι η περίοδος που στον τοτε ανεπτυγμένο κόσμο μεσουρανούν οι πρώτες Αυτοκρατορίες της Πυρίτιδας: Οθωμανική Αυτοκρατορία, Σαφαβίδες, Μογγολική-Mughal Αυτοκρατορία της Ινδίας - και φυσικά η Κίνα, από την οποία εισήχθει το χειροβόλο όπλο, τα «κινεζικά λουλούδια» και τα «κινεζικά βέλη», δηλαδή τα πυροτεχνήματα και οι ρουκέτες). Η άνοδος της δυτικής Ευρώπης και η έξοδος της από την ιστορική αφάνεια βασίζεται στην ενσωμάτωση του Ατλαντικού Ωκεανού στο παγκόσμιο σύστημα. Η προσφορά ή συμβολή της στο παγκόσμιο σύστημα είναι η ενσωμάτωση της Αμερικής (ως ηπείρου) στο παγκόσμιο σύστημα της ΑφροΕυρασίας. Τα πράγματα αυτά προέκυψαν διότι η Μεσόγειος αποτέλεσε μια κλειστή μουσουλμανική λίμνη και επειδή το Ισλάμ ήλεγχε τους εμπορικούς κόμβους.

Το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκαν όλα τα υπόλοιπα, είναι ένα. Ο Ατλαντικός. Η άνοδος της Δύσης έχει στα θεμέλια της τον Ατλαντικό, ξεκίνησε με το άνοιγμα στον Ατλαντικό και την ενίσχυση της σημασίας, της βαρύτητας και της κεντρικότητας του. Η Δύση οφείλει τα πάντα στον Ατλαντικό.


Μέχρι τον 18ο, και κυρίως τον 19ο αιώνα, η δυτ. Ευρώπη είχε καταστεί κέντρο του διεθνούς συστήματος. Η ευρωπαϊκή πλευρά του Ατλαντικού απέκτησε μια παγκόσμια κεντρικότητα, ενώ τα παλαιά παραδοσιακά κέντρα, σταδιακά, έχασαν την δική τους. Στα τέλη του 19ου και στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα η ατλαντική Ευρώπη ήταν το αδιαμφισβήτητο κέντρο του παγκοσμίου συστήματος - και όχι τυχαία 1 στους 4 ανθρώπους επί του πλανήτη περπατούσε στην ευρωπαϊκή ήπειρο (οι Κεντροευρωπαίοι ήρθαν να διεκδικήσουν την ισχύ από τους Ατλαντικούς, αλλα σταματώ εδώ γιατί θα χρειαστεί, επίσης, νέα θεματική). Στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, ο Ατλαντικός απέκτησε την μεγαλύτερη κεντρικότητα που είχε ποτέ, με τις δύο πλευρές του να αποτελούν κοινό συμμαχικό, εμπορικό, στρατιωτικό πεδίο. Με την λήξη του ψυχρού πολέμου, την άρση της «απειλής» της Ε.Σ.Σ.Δ -δηλαδή μιας ηπειρωτικής ισχύος της στέπας- και την μετάβαση στην μετα-διπολική εποχή, η αμερικανική πλευρά του Ατλαντικού και οι Η.Π.Α ως πολιτική μονάδα, μετατράπηκαν σε κέντρο της πολιτικής, οικονομικής και στρατηγικής συγκρότησης του διεθνούς συστήματος για μικρό χρονικό διάστημα (Σε αυτό το σημείο «Δύση» σημαίνει: υπό αμερικανική ηγεσία. Παράλληλα ξεκινά η υπερ-χρήση, ιδεολογικοποίηση και επανανοηματοδότηση του όρου «Ευρώπη», την κλιμάκωση και αποθέωση του οποίου ζούμε σήμερα).

Έτσι το κέντρο βάρους του διεθνούς συστήματος μετακινήθηκε από την ευρωπαϊκή πλευρά του Ατλαντικού, αρχικά, στις δύο πλευρές του έπειτα (αποθέωση της κεντρικότητας του), για να καταλήξει στην αμερικανική πλευρά του.

Ο Ατλαντικός -και ιδιαίτερα το βόρειο τμήμα του- χάνει την σπουδαιότητα και την κεντρικότητα που κατείχε τους τελευταίους αιώνες (ως κοινό πεδίο ανταγωνισμού και συμμαχιών). Ο Ατλαντικός, «σπάει» (υπάρχει άραγε μεγαλύτερος συμβολισμός από την απόφαση για αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε; είχα γράψει). Το κέντρο βάρους του παγκοσμίου συστήματος, πλέον, έχει περάσει στον Ειρηνικό και την Ασία.

Η ουσία, ολοκληρώνοντας, βρίσκεται στο εξής: Οι εμπορικοί οδοί στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι συγκεκριμένοι. Η άνοδος της Δύσης έχει στα θεμέλια της ένα πράγμα: το άνοιγμα και την ανακάλυψη ενός νέου εμπορικού δρόμου, που οδήγησε στην ενσωμάτωση του Ατλαντικού Ωκεανού και της Αμερικανικής Ηπείρου, στο παγκόσμιο σύστημα της ΑφροΕυρασίας. Το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκαν όλα τα υπόλοιπα, είναι ένα: ο Ατλαντικός.


Ο Ατλαντικός Ωκεανός στον 21ο αιώνα χάνει την κεντρικότητα που κατείχε τους τελευταίους αιώνες. Η μεταβολή είναι συγκλονιστική. Η άνοδος της Δύσης ξεκίνησε με το άνοιγμα στον Ατλαντικό και την ενίσχυση της σημασίας και της βαρύτητας του. Η διάσπαση της Δύσης ξεκινά με την αποδυνάμωση της κεντρικότητας και της βαρύτητας του Ατλαντικού.



[-] Έγράφα, πριν από την άνοδο Τράμπ στην εξουσία (αλλά ποιός με άκουγε): ''το να προσπαθείς να αντιστρέψεις αυτή την βαθιά και μακρά δομή, αυτή την μεταβολή τεκτονικής φύσεως, με συμφωνίες τύπου TTIP (ή με επαναληπτικό δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο), είναι σαν να προσπαθείς να συγκρατήσεις ένα ρήγμα που προκαλείται από τεκτονικές πλάκες, με σχοινιά ή σελοτέιπ (οι οπαδοί του ευρωατλαντικού status quo δίνουν μάχες οπισθοφυλακής και ασχολούνται με σχοινιά και σελοτέιπ).''

[-] Και ακόμη παλαιότερα πως ''η κρίση της ιδεολογίας του Ατλαντισμού, της μεταπολεμικής συναίνεσης και των σχέσεων Η.Π.Α - Ε.Ε, οι διαστάσεις και διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, όλα τα προηγούμενα (και αρκετά ακόμα), αποτελούν εξελίξεις απολύτως φυσιολογικές, καθώς η Ε.Ε στρέφεται ανατολικά, μέσω της ηπειρωτικής Ευρασίας, και οι Η.Π.Α στρέφονται δυτικά, μέσω του Ειρηνικού Ωκεανού, λόγω του «μαγνητικού πεδίου» που εκπέμπουν τα νέα μεγάλα παγκόσμια κέντρα (στην πραγματικότητα πολύ παλαιά που επιστρέφουν) και της αποδυνάμωσης της σημασίας και της κεντρικότητας του Ατλαντικού''.

[-] Βασικά όλα τα προηγούμενα, το καθένα ξεχωριστά, τα έχω γράψει και αναλύσει τα τελευταια χρόνια σε διάσπαρτα κείμενα: I) 1492: Ένα παραπλανητικό ιστοριογραφικό σημείο καμπής. II) «Οικουμένες», πολιτιστικοί και εμπορικοί χώροι ή «υποσυστήματα» του παγκόσμιου συστήματος του 13ου αιώνα. III) Ο Ατλαντικός Ωκεανός στις αρχές του 21ου αιώνα - μέρος α´. IV) Με αφορμή τη νέα Διώρυγα του Σουέζ... Για το Βόρειο-Αρκτικό Πέρασμα. V) Σχολιασμοί (9 Ιουλ 2016). Ορισμένα από αυτά.