Τρεις επισημάνσεις περί της Ρωμαϊκής - και της αποκαλούμενης «Βυζαντινής» - Αυτοκρατορίας (ενταγμένες στα πλαίσια της ευρωκεντρικής ιστοριογραφίας).

Κατ'αρχάς. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν είναι «Δύση» και δεν «καταρρέει» το 476 μ.Χ. Όπως δεν καταρρέει και κάποια πολιτική οντότητα που ονομάζουμε «δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία» και η οποία, ως «δυτική», έχει ιστορία μόλις 81 έτη (395-476 μ.Χ) ενώ το ανατολικό διοικητικά τμήμα της, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, έχει διάρκεια ζωής 1058 έτη (Εκτός εάν θεωρήσουμε πως υπήρχαν τέσσερις... Ρωμαϊκές Αυτοκρατορίες επειδή υπήρξε το σύστημα της Τετραρχίας). Επίσης το 395 μ.Χ, ως ορόσημο, μπορεί να θεωρηθεί αυθαίρετο, καθώς, ήδη, πριν από τον Θεοδόσιο, το ανατολικό διοικητικά τμήμα - Υπαρχία - της αυτοκρατορίας διοικείται από τον Ουάλη.

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία συνεχίζει τον ιστορικό της βίο μετά τον 5ο μ.Χ αιώνα. Οι τρεις χάρτες φανερώνουν την πορεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως ενιαίου όλου: i. 2ος αι. ii - 6ος αι. - iii 11ος αιώνας.


Η διαίρεση σε «Δύση» και «Ανατολή» συμβαίνει ουσιαστικά μεταξύ 9ου και 11ου μ.Χ αιώνα (Καρλομάγνος, Σχίσμα, Captain General of the Church-Αρχιστρατηγία της Εκκλησιάς, Translatio imperii, Άλωση αργότερα κ.λπ). Μέχρι περίπου τον 7ο-8ο μ.Χ αιώνα δεν υπάρχει διαφορετικός πολιτισμός σε μεγάλο μέρος της Ιταλικής Χερσονήσου και της Χερσονήσου του Αίμου (εξ ου και η ρωμαϊκή αυτοκρατορία από την ανατολή, καταβάλει συνεχείς προσπάθειες ανάκτησης εδαφών στην Ιταλική Χερσόνησο από τους Λομβαρδούς. Μετά από αυτή την περίοδο αρχίζουν να απομακρύνονται οι δύο αυτές ιστορικοί χερσόνησοι και να κοιτάνε προς διαφορετικές κατευθύνσεις).

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (η οποία συνεχίζεται για αιώνες στην Ανατολή, μέχρι τη δημιουργία της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας - μετέπειτα του Γερμανικού Έθνους), σήμερα αποκαλούμενη «Βυζαντινή Αυτοκρατορία», αποτέλεσε τον μεσαιωνικό διάδοχο των ελληνικών Πόλεων και της Ρώμης και οργανική συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε ελληνικό πολιτισμικά και γλωσσικά έδαφος, το οποίο μετεξελίχθηκε σε εδαφική κοιτίδα διαμόρφωσης και ανάπτυξης της Χριστιανοσύνης (μέχρι τουλάχιστον τον 7ο-8ο μ.Χ αιώνα).

Κύριοι ωφελημένοι από την επιρροή του Ρωμαϊκού Κράτους με τη χριστιανική του πίστη και την ελληνογενή του κουλτούρα - και εν πολλοίς κληρονόμοι του - υπήρξαν τρεις νεο-αναδυόμενοι πολιτισμοί ή κόσμοι: η Λατινική Δύση των γερμανικών φύλων, ο Αραβο-Ισλαμικός κόσμος και η Σλαβική πολιτισμική σφαίρα (καθένας από αυτούς τους κόσμους θα «ξεζούμιζε», με τον έναν ή τον άλλον - θετικό ή αρνητικό - τρόπο την ελληνόγλωσση ρωμαϊκή χριστιανική αυτοκρατορία και κληρονομιά).

[-] Ο Χριστιανισμός κληρονόμησε τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, της οποίας αποτελεί προέκταση. Το Ισλάμ, σε ότι αφορά την περιοχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (και όχι την κεντρική Ασία, γιατί έφτασε μέχρι την άλλη άκρη της γης, π.χ Ινδονησία), κατέλαβε εδάφη που αποτελούσαν μέρος της αυτοκρατορίας. Οι αρχικοί παράγοντες διαμόρφωσης είναι ο ρωμαϊκός, ο περσικός και ο αραβικός. Οι επόμενοι ο γερμανικός, ο σλαβικός, και ο τουρκικός.

[-] Οι κύριοι πολιορκητές της Κωνσταντινούπολης, της Νέας Ρώμης, ιστορικά ήταν Άραβες, Ρώσοι και Τούρκοι (τρεις ή περισσότερες φορές) και ακολούθησαν Λατίνοι Ιταλιώτες και Φράγκοι («Σταυροφόροι»), Σασσανίδες, Άβαροι, Σλάβοι, Βούλγαροι και Πετσενέγοι. Οι κύριοι πολιορκητές της Ρώμης ιστορικά ήταν Οστρογότθοι (ο Βελισάριος το 536 ανακαταλαμβάνεί τη Ρώμη), Βησιγότθοι, Βάνδαλοι και φυσικά Λομβαρδοί. Η Ρώμη, έχει να κάνει κυρίως με γερμανικά φύλα. Η Νέα Ρώμη έχει να κάνει με Πέρσες και Άραβες, σλαβικά και τουρκικά φύλα, και φυσικά με Λατίνους. Και με αυτά επανερχόμαστε στην κατάληξη της πρώτης παρατήρησης: Κύριοι ωφελημένοι από την επιρροή του Ρωμαϊκού Κράτους με τη χριστιανική του πίστη και την ελληνογενή του κουλτούρα - και εν πολλοίς κληρονόμοι του - υπήρξαν τρεις νεο-αναδυόμενοι πολιτισμοί ή κόσμοι: η Λατινική Δύση των γερμανικών φύλων, ο Αραβο-Ισλαμικός κόσμος (δεν υπάρχει μεσαιωνική ευρωπαϊκή ιστορία δίχως Ισλάμ) και η Σλαβική πολιτισμική σφαίρα.

[-] Ας το επαναλάβω: Οι τρεις παρακάτω χάρτες φανερώνουν την πορεία συρρίκνωσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως ενιαίου όλου: i. 2ος αι. ii - 6ος αι. - iii 11ος αιώνας.




Κατά την περίοδο εσωτερικής και εξωτερικής κρίσης και αποσταθεροποίησης της, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, σταδιακά μετασχηματίζεται σε χριστιανικό θρησκευτικά και ελληνικό γλωσσικά ρωμαϊκό κράτος, με πρωτεύουσα του την Νέα Ρώμη, δηλαδή την Κωνσταντινούπολη. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η περαιτέρω αποσύνθεση και αποσταθεροποίηση της αυτοκρατορίας και η ρωμαϊκότητα αποκτά ελληνικό και χριστιανικό χαρακτήρα και χρώμα. Θα μπορούσαμε, κάπως άτυπα, να πούμε πως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία «εθνικοποιεί» τη γλώσσα και τη θρησκεία, εξελληνίζεται και εκχριστιανίζεται, προκειμένου να συνεχίσει να υπάρχει (αυτή η διαδικασία μπορεί να σας φέρει στο μυαλό μια παλαιότερη αναφορά στους Πέρσες, στην «εθνικοποίηση» της θρησκείας και στη σχέση της με τη γλώσσα). Αυτός ο μετασχηματισμός προσφέρει στην αυτοκρατορία σχεδόν μια χιλιετία ζωής, οδηγώντας τη σε μια νέα ιστορική φάση. Αυτόν τον μετασχηματισμό ονόμασαν ορισμένοι, από τον 16ο αιώνα και ύστερα, «Βυζαντινή Αυτοκρατορία».

Οι όροι «Βυζαντινή Αυτοκρατορία» και «Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία» αποτελούν ιστοριογραφικές κατασκευές.

Οι ιστοριογραφικές αυτές κατασκευές οφείλουν την ύπαρξη και διάδοση τους σε ανθρώπους που εξέφρασαν - παιδικές - απόψεις όπως αυτή που θεωρούσε την «βυζαντινή» ιστορία ως μια “worthless collection [which] contains nothing but declamations and miracles. It is a disgrace to the human mind.” (Βολταίρος). Παρόμοιες θέσεις εξέφρασε και ο πιο σοβαρός Μοντεσκιέ. Αλλά δεν είναι μονάχα ζήτημα φωταδισμού. Είναι και ζήτημα ευρωκεντρισμού, καθώς ορισμένες αντιλήψεις ξεκινούν ήδη από τον Πετράρχη ή/και την ίδια τη Ρώμη. Όπως και να 'χει, στις περισσότερες περιπτώσεις μιλάμε για τους πατεράδες της ευρωκεντρικής ιστοριογραφίας. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, περισσότερο ή λιγότερο σοβαρά, ακολούθησαν και άλλοι (όπως ο γνωστός Edward Gibbon-Γίββωνας).

Αυτές οι απόψεις αντιμετωπίστηκαν σαν το αλάθητο του κοσμικού Πάπα. Η επίκληση στις απόψεις αυτών των ανθρώπων αποτέλεσε το κοσμικό αντίστοιχο της επίκλησης ορισμένων μουλάδων ή/και φονταμενταλιστών στο Κοράνι. Τέτοια ήταν, και εν πολλοίς παραμένει, η προσήλωση προς αυτές τις απόψεις. Αυτή των κοσμικών μουλάδων ή κοσμικών φονταμενταλιστών διαφόρων κοσμικών δογμάτων (το έγραψε ή το είπε ο κοσμικός Μουχάμαντ ή Πάπας του φωτός).

Η δομική ή/και συστημική αποικιοποίηση της απέραντης ζούγκλας, της γεμάτης παπαγάλους, στην οποία ζούμε, υπό την ονομάσία ''Hellenic Republic'', βασίζεται σε αυτήν ακριβώς την άνευ όρων επίκληση ανθρώπων όπως ο Βολταίρος, ο Μοντεσκιέ, ο Γίββωνας ή, σε διαφορετικό πλαίσιο, ο Φαλμεράυερ ή/και ο Γκομπινώ (κάπως πιο κεκαλυμμένα) κ.λπ και στην αντιμετώπιση τους ως Ιερές Αγελάδες και αντιπροσώπους του (Θεού) Λόγου και της (Απόλυτης) Αλήθειας επί της Γης.

Τα προηγούμενα φυσικά μόνο από «κριτικό πνεύμα» δεν χαρακτηρίζονται και μόνο «διαφωτισμός» (ό,τι και αν σημαίνει τέλος πάντων αυτή η λέξη) δεν είναι. Φωταδισμός ίσως.

Έχει πολύ πλάκα να μελετάς τον ευρωκεντρισμό - και τις ρίζες του - ως νεωτερική ιδεολογία σε παγκόσμια κλίμακα και από μια παγκόσμια ματιά, π.χ τον εκσυγχρονισμό της Ιαπωνίας ή της Σιγκαπουρης και την ερμηνεία του, τις σχέσεις Αββασιδών ή/και Οθωμανών με τους σημερινούς Γάλλους, τις εφευρέσεις της Κίνας και τις εμπορικές της σχέσεις κ.λπ και να σκοντάφτεις και στο... «Βυζάντιο». Τα περί «Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» αποτελούν ένα ακόμη επεισόδιο (ίσως από τα πλέον προκλητικά, καθώς μιλάμε για μια από τις μεγαλύτερες - γνωστές - αλλοιώσεις και παραχαράξεις στην παγκόσμια ιστορία), στο μεγάλο έργο που ονομάζεται ευρωκεντρική ιστοριογραφία, πολιτιστική αποικιοκρατία και ιδεολογία του ευρωκεντρισμού (ή/και δυτικοκεντρισμού). Έργο στο οποίο οι κάτοικοι της ζούγκλας, υπό τη μορφή αποικιακού παραρτήματος, που ονομάζεται «Ελλάδα», νομίζουν πως αποτελούν πρωταγωνιστές, ενώ δεν αποτελούν παρά τους κομπάρσους (ή/και τα θύματα).

Έχει πολύ πλάκα να προέρχεσαι από τον «κοσμικό», «μη θρησκευόμενο» και με στοιχεία «αγνωστικισμού» χώρο, και μελετώντας την ευρωκεντρική ιστοριογραφία και ιδεολογία να καταλήγεις να υπερασπίζεσαι πράγματα και καταστάσεις που θεωρούνται «θρησκευτικές» (χριστιανικές, μουσουλμανικές ή άλλες) επειδή βαρέθηκες την προπαγάνδα, τις αλλοιώσεις, τις παραχαράξεις και τα ψέματα των εν «κοσμικότητα άθρησκων αδελφών».

[-] Οι όροι «Βυζάντινή/ος/οι» χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά, με τη σημερινή τους σημασία, κατά τον 16ο αιώνα. Επίσης πριν από τον Γίββωνα έχει κάνει χρήση των όρων αυτών ο Δουκάγγιος (Charles du Fresne, sieur du Cange ή Du Cange).

[-] Για τον Πετράρχη χρειάζεται εκτενή αναφορά. Δεν μπορώ να αναφερθώ απλά σε μια σημείωση.

[-] Μη χαίρεστε που ο Μοντεσκιέ ή άλλοι ονομάζουν την αυτοκρατορία σε στιγμές «Ελληνική Αυτοκρατορία». Την ονομάζουν έτσι και μετά την απαξιώνουν χρωματίζοντας το μεσαιωνικό ελληνισμό με σκοτεινά χρώματα. Κατά αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά διασώζεται η αποκλειστικότητα της Ρωμαϊκότητας. Γνωστά είναι επίσης τα περί Ανσέλμου, Ακινάτη και Contra errores Graecorum κ.λπ, δηλαδή η διάσπαρτη προπαγάνδα ή/και πολεμική από πλευράς Λατίνων την οποία χρησιμοποιούν αρκετοί σημερινοί Έλληνες. Αναφέρομαι στην αυτοκρατορία και στον όρο «βυζαντινή» και στην παραχάραξη που επιβλήθηκε σε παγκόσμια κλίμακα. Στο ζήτημα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και της παραχάραξης του χαρακτήρα, της ταυτότητας και του ονόματος της, δηλαδή στην ιστοριογραφική κατασκευή της «Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» από τον 16ο αιώνα και ύστερα. Ζήτημα το οποίο αποτελεί πεδίο διεθνούς διαλόγου. Κάποιοι - οι περισσότεροι - ήθελαν και θέλουν «Βυζαντινούς» και «Βυζαντινή» Αυτοκρατορία, κάποιοι άλλοι, Έλληνες και Ελληνική Αυτοκρατορία σκέτο (στην προσπάθεια τους να εξαφανίσουν τη ρωμαϊκή ταυτότητα της αυτοκρατορίας. Οι μεν για να κατέχουν αυτοί την αποκλειστικότητα της ρωμαϊκότητας, οι δε προκειμένου να εξαφανίσουν τη ρωμαϊκότητα και τη σχέση της με την ελληνικότητα και τον χριστιανισμό - και η ρωμαϊκότητα να έχει αποκλειστικά λατινικό, γερμανικό ή προ-χριστιανικό χαρακτήρα). Ασχολούμαι με ένα παγκόσμιο ζήτημα της διεθνούς βιβλιογραφίας και της κατασκευασμένης ευρωκεντρικής ιστοριογραφίας, το οποίο, όπως έγραψα προηγουμένως, αποτελεί ένα ακόμη επεισόδιο στο μεγάλο έργο που ονομάζεται ευρωκεντρική ιστοριογραφία, πολιτιστική αποικιοκρατία και ιδεολογία του ευρωκεντρισμού (ή/και δυτικοκεντρισμού).

[-] Όταν ο Γίββωνας χρησιμοποιεί κάθε λογής απαξιωτικά επίθετα και χαρακτηρισμούς (διεφθαρμένη, παρακμιακή, εκφυλισμένη) για τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πίσω από αυτούς τους όρους εννοεί κάτι πολύ συγκεκριμένο: χριστιανική. Ο Γίββωνας θεωρούσε τον χριστιανισμό ως έναν από τους λόγους της κατάρρευσης και της παρακμής της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (της «δυτικής»), θέση την οποία ουδείς «βυζαντινολόγος», ιστορικός της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ή της λεγόμενης ''Late Antiquity'', θεωρεί σοβαρή ή άξια λόγου στις μέρες μας (και η οποία καθρεφτίζει την διανοητική ασθένεια που ήταν της μόδας κατά τον 18ο αιώνα), καθώς ακριβώς η χριστιανική Ανατολή είναι αυτή που επιζεί (συστατικό στοιχείο της επιβίωσης και του μακροχρόνιου βίου της αποτελεί αυτός ο μετασχηματισμός). Το να μαθαίνεις στις μέρες μας για το ιστορικό σου παρελθόν, κυρίως από τον Γίββωνα-Gibbon, ένα πράγμα φανερώνει. Πως είσαι διανοητικά και πολιτισμικά κατεχόμενος.

[-] Οι άνθρωποι τους οποίους όλοι οι δυτικοευρωπαίοι (και όχι μονάχα οι φωταδιστές), ονομάζουν «Βυζαντινούς», ονόμαζαν τους εαυτούς τους Ρωμαίους, παρόλο που μίλαγαν ελληνικά (το Ρωμαίος δεν δήλωνε εθνική καταγωγή, άλλωστε η Ρώμη είναι Πόλη). Οι Ρωμαίοι χριστιανοί, δηλαδή οι άνθρωποι που μιλούσαν ελληνικά, συμμετείχαν και πίστευαν στη Βασιλεία των Ρωμαίων και του Χριστού, συνέβαλλαν στην εθνογένεση λαών όπως οι Βούλγαροι, οι Σέρβοι, οι Ούγγροι, οι Ρώσοι και ενεπλάκησαν στη διαμόρφωση της «Ευρώπης». Στην Τουρκία, σαφώς και υπάρχει μεγαλύτερη συνείδηση, αντίληψη και γνώση αυτών των πραγμάτων απ'ό,τι στην Ελλάδα.

[-] Οι Άραβες, πάντα και παντού, ονόμαζαν τους «Βυζαντινούς» με το όνομα τους, δηλαδή Ρωμαίους (τους υπόλοιπους, τους ονόμαζαν κυρίως Λατίνους). Οι Άραβες δεν διεκδίκησαν τη Ρωμαϊκότητα για τον εαυτό τους. Διεκδίκησαν όμως την Πόλη, τη Νέα Ρώμη, η οποία τελικά κατέληξε στα χέρια της θρησκείας τους, κατέκτησαν εδάφη της αυτοκρατορίας και διατήρησαν τη μνήμη του ονόματος (Ρουμ). Οι Σλάβοι διεκδίκησαν τη Ρωμαϊκότητα για τον εαυτούς τους, όπως και οι Λατίνοι (Ιταλιώτες ή Φράγκοι), αλλά δεν αλλοίωσαν και δεν παραχάραξαν τον χαρακτήρα, τη ταυτότητα και το όνομα της αυτοκρατορίας και της κληρονομιάς της, μέσω μιας κατασκευασμένης ιστοριογραφίας, που εφηύρε και επέβαλε σε παγκόσμια κλίμακα μια αυτοκρατορία ονόματι «βυζαντινή» (άλλωστε δεν είχαν την ισχύ - αλλά και το ιστορικό συμφέρον - για να το πράξουν. Οι Ρώσοι, μέχρι σήμερα, διεκδικούν τη Ρωμαϊκότητα με συγκεκριμένους τρόπους και εις βάρος συγκεκριμένων ιστορικών πόλων).

[-] Στη φωτογραφία χάρτης του 1911 (Muir's Historical Atlas). Ούτε «Βυζαντινή Αυτοκρατορία», ούτε «Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία» (ο όρος «Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία» καθόλου αθώος δεν είναι). Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, σκέτο.





Ολοκληρώνω, προς το παρόν, τη συγκεκριμένη θεματική με δύο - ενδεικτικές - παραπομπές από τη διεθνή βιβλιογραφία (και ένα σχολιασμό). Η πρώτη έχει να κάνει με το ζήτημα της συνέχειας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τη χρήση των όρων «Βυζαντινή, Ελληνική» κ.λπ και η δεύτερη με την εχθρότητα που κληρονόμησε προς το «Βυζάντιο» (δηλαδή τη χριστιανική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ή τη Βασιλεία των Ρωμαίων και του Χριστού, η οποία προσευχόταν, σκεφτόταν και δρούσε στην ελληνική γλώσσα) η δυτικό-σπουδαγμένη ελληνική διανόηση του 18ου και 19ου αιώνα από την δυτική Ευρώπη. Η προκατάληψη αυτή δεν αποτελεί απλό ιδεολογικό προϊόν του φωταδισμού, αλλά προϊόν της μεσαιωνικής ευρωπαϊκής λατινικής Δύσης (των γερμανικών φύλων), το οποίο οι φωταδιστές συνέχισαν και εμπλούτισαν (υπάρχει και η πρωτοφανής «συνεισφορά» της αλλοίωσης και παραχάραξης του χαρακτήρα, της ταυτότητας και του ονόματος της αυτοκρατορίας σε «βυζαντινή»).

In his work (Later Roman Empire) Bury supported the one right idea concerning the Roman Empire: its continuous existence from the first to the fifteenth centuries. There is no period of history, said Bury in the preface to the first edition, which has been so much obscured by incorrect and misleading titles as the period of the later Roman Empire. It is due more to improper nomenclature than one might at first suppose, that the import of the period is so constantly misunderstood and its character so often misrepresented. The first step toward grasping the history of those centuries through which the ancient evolved into the modern world is comprehension of the fact that the old Roman Empire did not cease to exist until the year 1453. The line of Roman emperors continued in an unbroken succession from Octavius Augustus to Constantine Palaeologus, the last of the Byzantine emperors. This essential fact is now obscured by applying the name "Byzantine" or the name "Greek" to the Empire in its later stages. Historians who use the phrase "Byzantine Empire" generally disagree as to the date at which the "Roman Empire" ends and the "Byzantine Empire" begins. Sometimes the line is drawn at the foundation of Con-stantinople by Constantine the Great, sometimes at the death of Theodosius the Great, sometimes at the reign of Justinian, sometimes (as by Finlay) at the accession of Leo the Isaurian; and the historian who adopts one line of division cannot assert that the historian who adopts a different line is wrong, for all such divisions are purely arbitrary. The Roman Empire did not come to an end until 1453, and such expressions as "Byzantine,""Greek,""Romanic," or "Greco-Roman Empire" serve only to obscure an important fact and perpetuate a serious error.

History of the Byzantine Empire, 324–1453, Alexander A. Vasiliev, Publication Year: 1958 by: University of Wisconsin Press

the negative attitudes of the Enlightenment toward Byzantium should be viewed in their historical context; they were an outgrowth of the opinions, held in Medieval times by western Europeans, toward both Orthodox Christianity and the people of the Byzantine Empire. Religious differences and competition, which culminated in the conquest of Constantinople and the partition of the Byzantine lands by the crusaders in A.D. 1204, had created a deep rift between the Catholic West and the Orthodox East.

This hostility towards Byzantium was adopted by the western-educated Greek intelligentsia in the late 18th and early 19th centuries, during the formative years of the Greek national consciousness, before the outbreak of the War of Independence in 1821. The influential Greek intellectual Adamantios Koraes is one of the best known examples. In Koraes's eyes, what today we call Byzantine history was "Hellenism in decline," [πιο Γίββωνας πεθαίνεις] or the period of the "Greco-Romans," a term distinct from that of the "Hellenes" or "Greeks" by which he referred to the ancient Greeks. For him, the decline of the Greeks had begun with the Roman conquest. Koraes expressed the anti-absolutist spirit of his time, and laid the blame for the decline of the Greeks on the Byzantine emperors and their administrative methods...

Thus, Koraes's views regarding the Fall of Byzantium were similar to Gibbon's. However, for Koraes, the worst part was the continuation of the Greco-Roman tradition even after the Turkish conquest of Greece. The representative of that tradition was the leadership of the Orthodox Church. Koraes made it clear that he did not want to see this tradition continue beyond the liberation of Greece. The hostile stance towards Byzantium, exemplified by Koraes, continued during the first decades of the existence of the Modem Greek state, from 1830-1860. The first archaeologists--Ludwig Ross, Kyriakos Pittakis, Rizos Neroulos, and Alexandros Rangavis—were all proponents of a Classical, purist perspective." They did not view Byzantium as part of the Hellenic heritage. A speech delivered by Rizos Neroulos" during a meeting of the Archaeological Society on the Acropolis, in 1841, is quite representative of the ideas of the time:

Byzantine History is a long series of foolish acts and shameful violence of the Roman state which was supplanted in Byzantium. It represents dishonorable writings of the wont misery and degradation of the Greeks."

Archaeology and History in Roman, Medieval and Post-Medieval Greece, By Linda Jones Hall (Studies on Method and Meaning in Honor of Timothy E. Gregory). © 2008 – Routledge

Ή αλλιώς, υψηλή «παπαγαλική» (σε αρκετές περιπτώσεις έχουμε απλές μεταφορές-μεταφράσεις ολόκληρων φράσεων και προκαταλήψεων που διετύπωσαν κοσμικοί μουλάδες και καθόρισαν ολόκληρα έθνη).

Και όμως, πάνω σε απλά αναμασήματα και παπαγαλίες, άποψης, γνώμης, προκαταλήψεων και συμφερόντων προσώπων και παραγόντων, μερικές από τις οποίες ανέφερα στα δύο προηγούμενα σημειώματα, οικοδομήθηκαν ολόκληρα κράτη, ταυτότητες κρατών και κομματικών συστημάτων.

Αυτά τα τραγελαφικά συνειδητοποίησα στην πορεία της μελέτης μου και κατέληξα να μην ξέρω εάν πρέπει να γελάσω ή να κλάψω (ή/και να βαρεθώ) με τα τραγελαφικά πάνω στα οποία οικοδομήθηκε και συνεχίζει να λειτουργεί το αποικιακό παράτημα-ζούγκλα των παπαγάλων της σημερινής Ελλάδας.

Στο θεμέλιο πάντα υπάρχει η διανοητική υστέρηση και η πολιτισμική υποβάθμιση (που επιτυγχάνεται μέσω του - θεσμικού, παραθεσμικού ή έξωθεσμικού - έλέγχου της παιδείας και της ηθικής).

Το ίδιο παραμύθι συνεχίστηκε, με διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετικό πλαίσιο, και με θεωρίες περί εκκοσμίκευσης και εκσυγχρονισμού. Η βαρεμάρα ξέρετε πότε επικρατεί σχεδόν ολοκληρωτικά; Όταν, πρώτον, διαπιστώνεις πως ουσιαστικά σε όλες τις χώρες υπήρξαν δύο παρατάξεις: οι westernizers ή europeanizers ή όπως αλλιώς θέλετε, και όλοι οι υπόλοιποι (οι πρώτοι, σε αρκετές περιπτώσεις, διευρύνθηκαν και μετασχηματίστηκαν σε πολυ-κομματικοί) και κυρίως, δεύτερον, όταν μελετάς τους Έλληνες, Τούρκους, Ρώσους, Ινδούς, Ιάπωνες, Άραβες, Κορεάτες, Κινέζους και λοιπούς westernizers και συνειδητοποιείς πως όλοι πάνω κάτω, με ελαφριές παραλλαγές, λένε, επαναλαμβάνουν - αφόρητα κουραστικά - και παπαγαλίζουν τα ίδια, και σε οδηγούν στις ίδιες πρωτογενείς πηγές (μεταβάλλοντας τα πάντα και τους πάντες σε συνιστώσες μιας συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου μιας συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής). Το ζήτημα είναι πως στις μέρες μας αυτές οι πρωτογενείς πηγές τρίζουν και αμφισβητούνται δομικά και θεμελιωδώς (τόσο εμπειρικά όσο και σε θεωρητικά).

Όπως έγραψα και νωρίτερα, στο θεμέλιο πάντα υπάρχει η διανοητική υστέρηση και η πολιτισμική υποβάθμιση.

.~`~.