I
Ο κορεσμός στη σχέση «Δύσης» (της ΝΑΤΟϊκής δομής και της Ε.Ε) και Τουρκίας, φανερώνεται από το εξής: Το μόνο που είχε να προτείνει η «Δύση» απέναντι στην συρρίκνωση ή αποδόμηση, όπως χαρακτηρίζεται, της «δημοκρατίας» από τον Ερντογάν στην Τουρκία, ήταν η κατάλυση της, όποιας τέλος πάντων, «δημοκρατίας». Η Τουρκία σε pause (όπως η Αίγυπτος). Ως προστάτες και υπερασπιστές της «δημοκρατίας», παρουσιάστηκαν, από τα περισσότερα ειδησεογραφικά πρακτορεία και διεθνή μήντια, είτε με έμμεσο και διακριτικό είτε με άμεσο και προκλητικό τρόπο, οι πραξικοπηματίες. Στρατιωτικοί με τανκς, ελικόπτερα και κάθε μορφής στρατιωτικό μέσο και υλικό, παραλληλίζονταν, έμμεσα, με κυνηγημένους Εβραίους (απίστευτα πράγματα). Στο εδώλιο του κατηγορουμένου, στήθηκε, από τις πρώτες κιόλας στιγμές, ο εκλεγμένος και παρ'ολίγον ανατραπείς Πρόεδρος (ενώ αιωρούνταν θεωρίες για την οργάνωση του πραξικοπήματος από τον ίδιο). Μόνο συγνώμη δεν τον έβαλαν να ζητήσει (τον Ερντογάν) που δεν επέτρεψε να... τον ανατρέψουν.
Σε αυτή την παράνοια είναι δύσκολο να συμμετέχεις. Είναι δύσκολο να παρακολουθήσεις αυτούς τους ρυθμούς (όσο και εάν -θεωρείς πως- δεν σε συμφέρουν ορισμένες καταστάσεις που εξελίσσονται στην απέναντι μεριά του Αιγαίου). Ο Ερντογάν, μέχρι την περίοδο 2011-2013 ήταν ό,τι ο Όρμπαν για την Ουγγαρία. Η ελπίδα εκσυγχρονισμού, εκδημοκρατισμού και φιλελευθεροποίησης της χώρας (για όσες και όσους έχουν κοντή μνήμη, μέχρι πριν κάποια χρόνια, ο Όρμπαν θεωρείτο -όχι από εμένα πάντως- «ελπίδα» για την «δημοκρατικοποίηση» της Ουγγαρίας και για την «ενωμένη Ευρώπη». Αλήθεια, μη γελάτε. Παρόμοια, κολακευτικές δηλώσεις είχε κάνει η Hillary Clinton για τον Ερντογάν και την Τουρκία του).
Τι συμβαίνει και αλλάζουν ριζικά οι απόψεις και το κλίμα; Το εάν και κατά πόσο είσαι «δημοκράτης» ή όχι, το πόση ανοχή υπάρχει απέναντι στα «παραπτώματα» σου, εξαρτάται από τον βαθμό που είσαι γεωπολιτικά προσανατολισμένος, θετικά προσκείμενος και εξωεθνικά ελεγχόμενος, από και προς, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το «δυτικό» πλέγμα θεσμών και οργανισμών (ΝΑΤΟ, Ε.Ε κ.λπ) και από το βαθμό που εξυπηρετείς και ευθυγραμμίζεσαι με συγκεκριμένα συμφέροντα.
Έχουμε και την εμπειρία της στάσης απέναντι στα στρατιωτικά αυταρχικά κοσμικά καθεστώτα (του υπερεθνικού κοσμικού παναραβισμού ή των εθνικιστικών σοσιαλιστικών παναραβικών καθεστώτων), που δεν ήταν προσανατολισμένα προς τις Η.Π.Α (Συρία, Ιράκ, Λιβύη) και τα ισλαμικά καθεστώτα που, τουλάχιστον μέχρι πρωτινός, ήταν ή παραμένουν προσανατολισμένα προς αυτές (Σαουδική Αραβία, Κατάρ). Αρχικά, και στα πλαίσια διαμόρφωσης της «κοινής γνώμης», ο όρος «ισλαμοφασισμός», αυτός ο νεολογισμός, έγινε ευρύτερα γνωστός κατά την προσπάθεια να ασκηθεί πολεμική στα στρατιωτικά κοσμικά αυταρχικά καθεστώτα και σε ανθρώπους όπως ο Άσσαντ, ο Καντάφι κ.λπ και όχι, π.χ, όπως ο Αμπντουλάχ Αλ-Σαούντ ή ο Φαχντ ιμπ Αμπντ Αλ-Αζίζ της Σαουδικής Αραβίας, ενώ χρησιμοποιήθηκε παράλληλα και για οργανώσεις όπως η Χαμάς και η Χεζμπολά. Την πρώτη περίοδο της κρίσης στην Λιβύη και την Συρία, τον Καντάφι και τον Άσσαντ, «ισλαμοφασίστες» τους ανέβαζαν, «ισλαμοφασίστες» τους κατέβαζαν (Τώρα πήρε σειρά ο Ερντογάν). Αλλά και αυτούς που, είτε πολέμησαν, είτε συνέβαλλαν στην πτώση των προηγούμενων (και δεν είναι κοσμικοί), «ισλαμοφασίστες» τους λένε! Μύλος. Με το πέρασμα του χρόνου και με την όλο συχνότερη χρήση του, ο όρος «ισλαμοφασίσμός» έγινε λάστιχο, ή ορθότερα, μετεβλήθη σε πολεμικό μαστίγιο. «Ισλαμοφασίστας», ο κοσμικός, επειδή δεν αποδέχεται την «δημοκρατία»... «Ισλαμοφασίστας» και ο μη κοσμικός, επειδή δεν αποδέχεται τον «κοσμικισμό» (secularism, εκκοσμίκευση).
[-] Το λάθος ορισμένων σοσιαλιστοκεντριστών προκύπτει από το εξής: επειδή έγινε χρήση του ισλαμισμού έναντι του στρατιωτικού αυταρχικού αραβικού κοσμικισμού, θεωρούν πως αυτός δεν έχει εσωτερική-αυθεντική δυναμική και πως είναι «τεχνητός» (δες και παρακάτω). Επιφανειακά ή «εξωτερικά» στοιχεία, ήταν τα δικά τους.
1. Εξτρεμιστικό Ισλάμ, μετριοπαθές Ισλάμ. Ισλάμ με σως, Ισλάμ α λα κρέμ, και άλλες... συνταγές πολιτικής μαγειρικής. Το πρόβλημα το έχουν φιλελεύθεροι κοσμικιστές που αντιλαμβάνονται την ανθρωπότητα ως ένα μεγάλο κοκτέιλ (ή μια απέραντη παιδική χαρά).
2. Το Ισλάμ, δαγκώνει; Βεβαίως και δαγκώνει. Όταν δεν βλέπεις την ιδιαιτερότητα του μωαμεθανισμού και τον ταυτίζεις, ως «μια ακόμη θρησκεία», με τον... Σαμανισμό, τότε κάτι δεν πάει καλά. Για αρχή, ας πούμε το «μεγάλο μυστικό». Τα θρησκευτικά συστήματα ανατολικά των Άλπεων (ή του Αιγαίου εάν θέλετε), δεν είναι απλά «θρησκείες», αλλά κοινωνικά συστήματα. Το «εξτρεμιστικό Ισλάμ» (ο όρος) υπάρχει, προκειμένου να αποκρύβεται πως στην δυτ. Ευρώπη δεν μπορεί να γίνει ανεκτό το Ισλάμ, ούτε στο ''default'' (αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, ούτε για τους μεν, ούτε για τους δε. Δεν κατατάσσονται όλα τα ανθρώπινα στην κατηγορία ''κοκτέιλ'') και να εκβιαστεί μια κατεύθυνση προς τη δημιουργία ενός ντεκαφεϊνέ Ισλάμ. Για το Charlie Hebdo, το Ισλάμ, γενικά και αόριστα, είναι «εξτρεμιστικό» by default (δεν φτάνω καν στον σαλαφισμό και τις διασπάσεις του. Το πρόβλημα στις κοινωνίες του Ρήνου δεν είναι ο σαλαφισμός).
3. Άρα, θες να μας πεις πως το Ισλάμ, είναι «νορμάλ»; (σκέφτεται κάποιος). Το Ισλάμ (ή πιο σωστά τα κατά τόπους ισλάμ), εάν η ανθρωπότητα ερχόταν σε επαφή με εξωγήινους πολιτισμούς, εντός μικρού χρονικού διαστήματος (μετά το πρώτο σοκ), ακόμα και εξωγήινους θα προσπαθούσε να κάνει... ''convert'', και να τους ενσωματώσει στις τάξεις του. Το Ισλάμ δεν θα εγκαταλείψει ποτέ την Οικουμενικότητα και το Εν.
4. Οι πρώην σοσιαλιστές, νυν φιλελεύθεροι (ή συνιστώσες των τελευταίων), έχουν άλλο πρόβλημα. Επειδή το Ισλάμ (ως μετα-πολιτικό εργαλείο) χρησιμοποιήθηκε εναντίον της Ε.Σ.Σ.Δ, πιστεύουν πως η «ισλαμική αναβίωση» δεν έχει εσωτερική δυναμική και ενδογενή αίτια, και πως είναι «τεχνητή». Κούνια που τους κούναγε (η χρήση ομάδων ως μετα-πολιτικών εργαλείων αποτελεί υπαρκτό, αλλά εξωγενή παράγοντα). Δεν έχουν καταλάβει τι συμβαίνει, γιατί, και δεν έχουν παρακολουθήσει -μια φορά έστω- τα δρώμενα του Οργανισμού της Ισλαμικής Διάσκεψης-Συνεργασίας, και έχουν υποτιμήσει αυτόν τον οργανισμό, ο οποίος μπορεί να ιδωθεί ως μουσουλμανικός Ο.Η.Ε (στον οποίο θα επανέλθω στο μέλλον). Η τελευταία συνδιάσκεψη του Οργανισμού, ο οποίος είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος και πολυπληθέστερος διεθνής οργανισμός μετά τον ΟΗΕ, φιλοξενήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, ενώ η προτελευταία στην Ινδονησία. Τα τελευταία δέκα χρόνια ο οργανισμός είχε Τούρκο Γενικό Γραμματέα και ορισμένοι καλλιεργούν ακόμη ελπίδες «επανόδου» του κεμαλισμού και υπονοούν πως ο τελευταίος «δεν έχει πει την τελευταία του λέξη». Ουάου!).
5. Το Ισλάμ, δεν χρειάζεται ούτε να το αγαπάς, ούτε να το μισείς. Χρειάζεται όμως να το παίρνεις στα σοβαρά. Δεν είναι συστατικό για... κοκτέιλ.
It is interesting that while trying to argue that the U.S. should protect him for his past performance, Gülen claims to be the voice of “moderate Muslims.”
This concept of “moderate Muslim” is a term that Western intelligence services - especially the CIA - and academia very much like. The criteria of being moderate for a political Islamist movement, for example, have never been clearly defined. Today’s moderates for the U.S. and Western Europe could be supplied with arms, money and training only to be denounced as radical terrorist in a few years’ time when those guns turn against the West. Example? The Mujahideen of Afghanistan. When they were fighting against the Soviets in the 1980s they were considered moderate allies of the West. When they seized power and started imposing their regime against Western interests, they suddenly become terrorists.
Gülen showed himself and his “Hizmet movement” (“movement” implies political motivation, rather than philanthropic) as the antithesis of al-Qaeda. But al-Qaeda was not considered an enemy when they were fighting against the Soviets.
With the same logic, it would not be a surprise to see that al-Nusra in Syria, which detached itself from al-Qaeda recently and adopted the name of Al Fath al-Sham (the Conquest of Damascus), will soon be a part of the Syrian Democratic Forces (SDF) or Free Syrian Army (FSA) and suddenly turn “moderate,” despite all the violence that they have been committing.
It has been popular for the U.S. and Western European countries from the 1950s on to use Islamist movements against the Soviets and leftist movements in the West. The Associations to Fight Communism (KMD) in Turkey during the Cold War was encouraged and funded accordingly. Gülen was a young imam in the Eastern city of Erzurum when he was among the founders of the KMD there. Then he moved to the Aegean city of İzmir and started to cultivate his network.
In the power vacuum of presidential elections in the U.S., as President Barack Obama is about to go in a few months’ time, a certain faction in the U.S. military and intelligence community seems to like sticking with the long-engineered thesis of introducing “moderate” Islam to the Muslim world without seeing the failures in Afghanistan, Iraq, Egypt and now in Syria.
U.S. Chief of Staff Gen. Joseph Dunford carried out important contacts in Ankara on Aug. 1, in the wake of the failed coup of July 15. At least he should see and show his colleagues back at home that the engineered thesis of “moderate Islam” has failed, it’s over.
Η Αυστρία, είναι ένας νάνος μπροστά στην Τουρκία. Και ως προς την σημασία και ως προς την ισχύ της. Οι παλαιές «καλές» εποχές έχουν περάσει ανεπιστρεπτί: Κάποτε, ως Αυστριακή Αυτοκρατορία (πριν μετασχηματιστεί σε ΑυστροΟυγγρική Δυαδική Μοναρχία), ήταν ανταγωνιστική δύναμη της Τσαρικής Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Περί το 1820, η Αυστριακή Αυτοκρατορία είχε περίπου 22 εκατομμύρια κατοίκους (παρεμφερή μεγέθη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία) ενώ η Τσαρική Ρωσία περίπου 48 εκατομμύρια. Σήμερα, η Αυστρία έχει λιγότερο από 9 εκατομμύρια κατοίκους, ενώ η Ρωσία 143 εκατομμύρια (αποτελώντας πυρηνική και στρατηγική δύναμη πρώτου μεγέθους) και η Τουρκία 80 εκατομμύρια. Είναι διαφορετικές οι ιστορικές πορείες. Άλλοι γίνονται - ή προσπαθούν να γίνουν - γίγαντες, και άλλοι καταλήγουν νάνοι.
Για να το παίζει «ζόρικη» σε καμιά Ελλάδα και σε καμιά Σερβία, καλή είναι η Αυστρία. Αλλά μέχρι εκεί.
[-] Νομίζω πως την επόμενη περίοδο, όλο και περισσότερο θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας την σχέση Τουρκίας-Ιράν, ως αντιστοιχία, ή ως το τοπικό ανάλογο, της σχέσης Γαλλίας-Γερμανίας (εν δυνάμει τουλάχιστον). Βέβαια, η γεωγραφική θέση της Τουρκίας και του Ιράν, είναι σαφώς σημαντικότερη - πιο επικίνδυνη και δύσκολα διαχειρίσιμη επίσης - από την γεωγραφική θέση της Γαλλίας και της Γερμανίας. Μελλοντικά, θα προσπαθήσω να αναπτύξω την συγκεκριμένη προσέγγιση.
Η συγχρονισμένη κήρυξη πολέμου από πλευράς Ε.Σ.Σ.Δ και οι ατομικές επιθέσεις από πλευράς Η.Π.Α, είχαν τρομερές επιπτώσεις (δημιούργησαν αυτό που ονομάστηκε "Twin Shocks"). Η κατάρρευση ήταν άνευ προηγούμενου και ολική. Η Ιαπωνία -υποτίθεται πως- παραδόθηκε άνευ όρων στις 15 Αυγούστου (συσχέτιση με την "V-J Day"). Επίσημα (υπογραφή) παραδόθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου. Είχαν περάσει τρεις εβδομάδες και τρεις ημέρες από την κήρυξη πολέμου από πλευράς Ε.Σ.Σ.Δ και τον δεύτερο ατομικό βομβαρδισμό-πείραμα στο Ναγκασάκι από πλευράς Η.Π.Α. Υπάρχει μια μικρή «θολούρα» γύρω από το ζήτημα, που έχει να κάνει με τους μεταπολεμικούς διακανονισμούς και ανταγωνισμούς.
Ο Obama, πέρυσι, επισκέφτηκε την Ιαπωνία. Δεν ζήτησε «συγγνώμη» (είχε δημιουργηθεί ζήτημα, σε μικρή σχετικά έκταση, για το ποια θα ήταν η στάση του. Ορισμένοι άσκησαν κριτική). Έτσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και οι Αμερικανοί, είναι το πρώτο και το μόνο κράτος και έθνος στην ανθρώπινη ιστορία και σε ολόκληρο τον πλανήτη, που έχει βομβαρδίσει με ατομικά όπλα (αυτά και εάν είναι μαζικής καταστροφής) άλλο έθνος (και έχει νομιμοποιήσει αυτή την πράξη).
Το ερώτημα που έθεσε ένας ΓαλλοΑλγερινός, ΒερβεροΜεσόγειος, ΒορειοΑφρικανός και ΝοτιοΕυρωπαίος [*], ήταν: Νταχάου, Γκούλαγκ ή Χιροσίμα;
Ορισμένοι, ακόμη «διαλέγουν». Δεν είναι ανάγκη, όμως, να «διαλέγουμε» όλοι μας.
.
[*] ''Η σκιά αυτού του προαναγγελθέντος θανάτου πλανιόταν πάνω από έναν ολόκληρο αιώνα παγκοσμίων πολέμων, μαζικών εκτελέσεων και πυρηνικής αποκάλυψης, που σημαδεύτηκε από τις μαύρες μορφές της βαρβαρότητας:
Νταχάου, Γκούλαγκ ή Χιροσίμα.
Ορισμένοι διαβεβαίωσαν ότι είχαμε φτάσει στο τέρμα της σκέψης, ή στην άκρη της νύχτας, με το Άουσβιτς, στον τελευταίο κύκλο της κόλασης όπου το συρματόπλεγμα έπαιρνε τη θέση της συνείδησης... Τι σόι άνθρωπος είναι αυτός που άλλαξε κατεύθυνση στη γνώση για να υποδουλώσει, σε βιομηχανική κλίμακα, τη ζωή στον θάνατο;
Ταυτισμένη καταγωγικά με τον Διαφωτισμό, η νεωτερικότητα ισχυριζόταν ότι θα δημιουργούσε τον απόλυτο άνθρωπο, ότι θα ξερίζωνε από αυτόν τη βαρβαρότητα και ότι θα στεφανωνόταν με τη νικητήρια αύρα του πολιτισμού... Κατακτώντας τις πιο παράξενες χώρες, σ'αυτές τις μεθορίους του πολιτισμού ο άγριος και ο βάρβαρος θα του πρότειναν τον εαυτό τους ως καθρέφτη...
Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, η μαζική βαρβαρότητα, με τα χαρακτηριστικά ενός κοινωνικού ή φυλετικού λόγου, παρήγαγε συστηματικά μαζικά εγκλήματα. Σκοτώσαμε με απανωτές βολές την ανθρωπιά, την εξορίσαμε στο Μπούχενβαλτ, τη συντρίψαμε στη Δρέσδη και την κάναμε γυαλιά-καρφιά στη Χιροσίμα, την εξοντώσαμε στην Πνομ Πενχ. Ο θάνατος δεν χτύπησε αποκλειστικά ανθρώπους κατ'άτομα, κατά οικογένειες ή κατά κοινότητες, αλλά κατά τμήματα της ανθρωπότητας, όπως εξάγουμε βιομηχανικά πέτρες από ένα λατομείο πριν τις τεμαχίσουμε κομμάτι-κομμάτι... Εβραίους, Τσιγγάνους, Κουλάκους, Κοζάκους, Τατάρους, πολωνέζους υπάλληλους, κινέζους χωρικούς και αστούς χμέρ, με όλους τους πιθανούς τρόπους, κατά ηλικία, φύλο, εθνικότητα, κοινωνική τάξη ή επάγγελμα...
Πως είναι δυνατόν το μαζικό έγκλημα; Ποιο είναι το ηθικό clinamen που έκανε τις μαζικές κοινωνίες και τις ιδεολογίες τους να παραπαίουν, με τρόπο ασύλληπτο... ξεριζώνοντας ολόκληρες ομάδες από τη φυσική τους ρίζα στον κόσμο, όπως κατεδαφίζουμε με την μπουλντόζα ένα αρχαίο κτήριο με τον έναν όροφο μετά τον άλλο να βουλιάζουν μέσα στη σκόνη; Ο αιώνας μας δεν έχει εκτελέσει τους ανθρώπους σαν σκυλιά, αλλά σαν μάζες σάρκας που δεν διαφέρουν η μια από την άλλη και που, στη πιο ακραία περίπτωση, στην Καμπότζη για παράδειγμα, προκάλεσαν τον κανιβαλισμό και τη ζωοποίηση.
Πως το φως της λογικής, που ο Ηράκλειτος το συνέκρινε με τη φωτιά, μπόρεσε να μετατρέψει, στο όνομα της ανθρωπιάς, τους ανθρώπους σε στάχτες;
Νταχάου, Γκούλαγκ ή Χιροσίμα;''
Η πτώση ή η ρευστότητα των εδαφικών συνόρων, σε αρκετές περιπτώσεις, συμβαδίζει με την άνοδο ή την σκλήρυνση των ψυχικών συνόρων. Τα σύνορα δεν έχουν να κάνουν μονάχα με εδαφική γεωγραφία αλλά και με ψυχοσωματική και πολιτισμική γεωγραφία. Δεν υπάρχουν μονάχα φυσικά τοπία, υπάρχουν και πολιτισμικά τοπία. Ένα πολιτισμικό τοπίο που γίνεται εικόνα, μεταβάλλεται σε συμβολικό τοπίο. 'Ένα συμβολικό σύνορο ή όριο, μπορεί να εκφραστεί μέσω τελετών, αλλαγή ονόματος, ενδυμασίας κ.λπ.
[-] Η «μόδα» ή η ενδυμασία, έχει μελετηθεί ως μορφή συμβολικής κυριαρχίας.
[-] Τα σύνορα μπορούν να ιδωθούν με διάφορους τρόπους: ως όρια, φίλτρα γέφυρες, πύλες, ακριτικοί σταθμοί (outpost), ζώνες κ.λπ
Σε αυτή την παράνοια είναι δύσκολο να συμμετέχεις. Είναι δύσκολο να παρακολουθήσεις αυτούς τους ρυθμούς (όσο και εάν -θεωρείς πως- δεν σε συμφέρουν ορισμένες καταστάσεις που εξελίσσονται στην απέναντι μεριά του Αιγαίου). Ο Ερντογάν, μέχρι την περίοδο 2011-2013 ήταν ό,τι ο Όρμπαν για την Ουγγαρία. Η ελπίδα εκσυγχρονισμού, εκδημοκρατισμού και φιλελευθεροποίησης της χώρας (για όσες και όσους έχουν κοντή μνήμη, μέχρι πριν κάποια χρόνια, ο Όρμπαν θεωρείτο -όχι από εμένα πάντως- «ελπίδα» για την «δημοκρατικοποίηση» της Ουγγαρίας και για την «ενωμένη Ευρώπη». Αλήθεια, μη γελάτε. Παρόμοια, κολακευτικές δηλώσεις είχε κάνει η Hillary Clinton για τον Ερντογάν και την Τουρκία του).
Τι συμβαίνει και αλλάζουν ριζικά οι απόψεις και το κλίμα; Το εάν και κατά πόσο είσαι «δημοκράτης» ή όχι, το πόση ανοχή υπάρχει απέναντι στα «παραπτώματα» σου, εξαρτάται από τον βαθμό που είσαι γεωπολιτικά προσανατολισμένος, θετικά προσκείμενος και εξωεθνικά ελεγχόμενος, από και προς, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το «δυτικό» πλέγμα θεσμών και οργανισμών (ΝΑΤΟ, Ε.Ε κ.λπ) και από το βαθμό που εξυπηρετείς και ευθυγραμμίζεσαι με συγκεκριμένα συμφέροντα.
Σημειώσεις
[-] Παρόμοια περιστατικά, με αυτά που περνάει η Τουρκία τώρα, σε πιο ήπια μορφή, πέρασε η Ελλάδα την τελευταία δεκαετία-δεκαπενταετία (σε ορισμένα από τα οποία συμμετείχε και η Τουρκία). Με διαφορετικά μέσα, εργαλεία και ηπιότερους τρόπους «πειθούς», εξαναγκασμού και «πραξικοπήματος» (άλλωστε και η Ελλάδα σε ένα ιδιότυπο pause, είναι, εδώ και κάποια χρόνια). Παντού εκβιασμοί, παράνοια, υποκρισία, αμνησία.II
Τα περί «ισλαμοποίησης» χρησιμεύουν για την δυτική «κοινή γνώμη». Μια χαρά «ισλαμοποίηση» είχε η Σαουδική Αραβία εδώ και δεκαετίες και ουδείς μίλαγε. Το ζήτημα, ως προς την μεταστροφή του κλίματος, είναι προς τα που είναι γεωπολιτικά προσανατολισμένο και κατά πόσο είναι ελεγχόμενο ή εξυπηρετεί σχεδιασμούς το κάθε ισλάμ, και όχι αυτό καθεαυτό το Ισλάμ (θα πρέπει να καταλάβουμε πως όροι όπως «μετριοπαθές ή εξτρεμιστικό Ισλάμ» -δες III-, «ισλαμοποίηση» ή «πολιτικό Ισλάμ», κυριαρχούν στα πλαίσια της «δυτικής κοινής γνώμης». Δεν έχουν νόημα εξω-δυτικά). Παρόμοια, το κομμουνιστικό κόμμα του Βιετνάμ δεν ενοχλεί τόσο, γιατί προτεραιότητα έχει ο γεωπολιτικός προσανατολισμός του Βιετνάμ (βέβαια, σαφώς και ο κομμουνισμός -ή σοσιαλισμός τέλος πάντων- και ο φιλελευθερισμός βρίσκονται πιο κοντά από ότι ο φιλελευθερισμός και το Ισλάμ, αλλά αυτή είναι διαφορετική κουβέντα, γιατί δεν υπάρχει -ούτε υπήρξε ποτέ- απόλυτη ιδεολογικοποίηση της διεθνούς πολιτικής. Δες την αμέσως επόμενη παρατήρηση).Έχουμε και την εμπειρία της στάσης απέναντι στα στρατιωτικά αυταρχικά κοσμικά καθεστώτα (του υπερεθνικού κοσμικού παναραβισμού ή των εθνικιστικών σοσιαλιστικών παναραβικών καθεστώτων), που δεν ήταν προσανατολισμένα προς τις Η.Π.Α (Συρία, Ιράκ, Λιβύη) και τα ισλαμικά καθεστώτα που, τουλάχιστον μέχρι πρωτινός, ήταν ή παραμένουν προσανατολισμένα προς αυτές (Σαουδική Αραβία, Κατάρ). Αρχικά, και στα πλαίσια διαμόρφωσης της «κοινής γνώμης», ο όρος «ισλαμοφασισμός», αυτός ο νεολογισμός, έγινε ευρύτερα γνωστός κατά την προσπάθεια να ασκηθεί πολεμική στα στρατιωτικά κοσμικά αυταρχικά καθεστώτα και σε ανθρώπους όπως ο Άσσαντ, ο Καντάφι κ.λπ και όχι, π.χ, όπως ο Αμπντουλάχ Αλ-Σαούντ ή ο Φαχντ ιμπ Αμπντ Αλ-Αζίζ της Σαουδικής Αραβίας, ενώ χρησιμοποιήθηκε παράλληλα και για οργανώσεις όπως η Χαμάς και η Χεζμπολά. Την πρώτη περίοδο της κρίσης στην Λιβύη και την Συρία, τον Καντάφι και τον Άσσαντ, «ισλαμοφασίστες» τους ανέβαζαν, «ισλαμοφασίστες» τους κατέβαζαν (Τώρα πήρε σειρά ο Ερντογάν). Αλλά και αυτούς που, είτε πολέμησαν, είτε συνέβαλλαν στην πτώση των προηγούμενων (και δεν είναι κοσμικοί), «ισλαμοφασίστες» τους λένε! Μύλος. Με το πέρασμα του χρόνου και με την όλο συχνότερη χρήση του, ο όρος «ισλαμοφασίσμός» έγινε λάστιχο, ή ορθότερα, μετεβλήθη σε πολεμικό μαστίγιο. «Ισλαμοφασίστας», ο κοσμικός, επειδή δεν αποδέχεται την «δημοκρατία»... «Ισλαμοφασίστας» και ο μη κοσμικός, επειδή δεν αποδέχεται τον «κοσμικισμό» (secularism, εκκοσμίκευση).
Σημειώσεις
[-] Δεν αναφέρομαι στον όρο «ισλαμικός φασισμός» της δεκαετίας του 1930, αλλά στον νεολογισμό «ισλαμοφασισμός», που έγινε ευρύτερα γνωστός μετά τις δεκαετίες του 1990 και του 2000.[-] Το λάθος ορισμένων σοσιαλιστοκεντριστών προκύπτει από το εξής: επειδή έγινε χρήση του ισλαμισμού έναντι του στρατιωτικού αυταρχικού αραβικού κοσμικισμού, θεωρούν πως αυτός δεν έχει εσωτερική-αυθεντική δυναμική και πως είναι «τεχνητός» (δες και παρακάτω). Επιφανειακά ή «εξωτερικά» στοιχεία, ήταν τα δικά τους.
III
Χαλαρά μιλώντας...1. Εξτρεμιστικό Ισλάμ, μετριοπαθές Ισλάμ. Ισλάμ με σως, Ισλάμ α λα κρέμ, και άλλες... συνταγές πολιτικής μαγειρικής. Το πρόβλημα το έχουν φιλελεύθεροι κοσμικιστές που αντιλαμβάνονται την ανθρωπότητα ως ένα μεγάλο κοκτέιλ (ή μια απέραντη παιδική χαρά).
2. Το Ισλάμ, δαγκώνει; Βεβαίως και δαγκώνει. Όταν δεν βλέπεις την ιδιαιτερότητα του μωαμεθανισμού και τον ταυτίζεις, ως «μια ακόμη θρησκεία», με τον... Σαμανισμό, τότε κάτι δεν πάει καλά. Για αρχή, ας πούμε το «μεγάλο μυστικό». Τα θρησκευτικά συστήματα ανατολικά των Άλπεων (ή του Αιγαίου εάν θέλετε), δεν είναι απλά «θρησκείες», αλλά κοινωνικά συστήματα. Το «εξτρεμιστικό Ισλάμ» (ο όρος) υπάρχει, προκειμένου να αποκρύβεται πως στην δυτ. Ευρώπη δεν μπορεί να γίνει ανεκτό το Ισλάμ, ούτε στο ''default'' (αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, ούτε για τους μεν, ούτε για τους δε. Δεν κατατάσσονται όλα τα ανθρώπινα στην κατηγορία ''κοκτέιλ'') και να εκβιαστεί μια κατεύθυνση προς τη δημιουργία ενός ντεκαφεϊνέ Ισλάμ. Για το Charlie Hebdo, το Ισλάμ, γενικά και αόριστα, είναι «εξτρεμιστικό» by default (δεν φτάνω καν στον σαλαφισμό και τις διασπάσεις του. Το πρόβλημα στις κοινωνίες του Ρήνου δεν είναι ο σαλαφισμός).
3. Άρα, θες να μας πεις πως το Ισλάμ, είναι «νορμάλ»; (σκέφτεται κάποιος). Το Ισλάμ (ή πιο σωστά τα κατά τόπους ισλάμ), εάν η ανθρωπότητα ερχόταν σε επαφή με εξωγήινους πολιτισμούς, εντός μικρού χρονικού διαστήματος (μετά το πρώτο σοκ), ακόμα και εξωγήινους θα προσπαθούσε να κάνει... ''convert'', και να τους ενσωματώσει στις τάξεις του. Το Ισλάμ δεν θα εγκαταλείψει ποτέ την Οικουμενικότητα και το Εν.
4. Οι πρώην σοσιαλιστές, νυν φιλελεύθεροι (ή συνιστώσες των τελευταίων), έχουν άλλο πρόβλημα. Επειδή το Ισλάμ (ως μετα-πολιτικό εργαλείο) χρησιμοποιήθηκε εναντίον της Ε.Σ.Σ.Δ, πιστεύουν πως η «ισλαμική αναβίωση» δεν έχει εσωτερική δυναμική και ενδογενή αίτια, και πως είναι «τεχνητή». Κούνια που τους κούναγε (η χρήση ομάδων ως μετα-πολιτικών εργαλείων αποτελεί υπαρκτό, αλλά εξωγενή παράγοντα). Δεν έχουν καταλάβει τι συμβαίνει, γιατί, και δεν έχουν παρακολουθήσει -μια φορά έστω- τα δρώμενα του Οργανισμού της Ισλαμικής Διάσκεψης-Συνεργασίας, και έχουν υποτιμήσει αυτόν τον οργανισμό, ο οποίος μπορεί να ιδωθεί ως μουσουλμανικός Ο.Η.Ε (στον οποίο θα επανέλθω στο μέλλον). Η τελευταία συνδιάσκεψη του Οργανισμού, ο οποίος είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος και πολυπληθέστερος διεθνής οργανισμός μετά τον ΟΗΕ, φιλοξενήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, ενώ η προτελευταία στην Ινδονησία. Τα τελευταία δέκα χρόνια ο οργανισμός είχε Τούρκο Γενικό Γραμματέα και ορισμένοι καλλιεργούν ακόμη ελπίδες «επανόδου» του κεμαλισμού και υπονοούν πως ο τελευταίος «δεν έχει πει την τελευταία του λέξη». Ουάου!).
5. Το Ισλάμ, δεν χρειάζεται ούτε να το αγαπάς, ούτε να το μισείς. Χρειάζεται όμως να το παίρνεις στα σοβαρά. Δεν είναι συστατικό για... κοκτέιλ.
Σημειώσεις
Ρίξτε μια ματιά και στο κείμενο του Murat Yetkin, υπό τον τίτλο Gülen and the claim of ‘moderate’ Islam (απόσπασμα): It is interesting that while trying to argue that the U.S. should protect him for his past performance, Gülen claims to be the voice of “moderate Muslims.”
This concept of “moderate Muslim” is a term that Western intelligence services - especially the CIA - and academia very much like. The criteria of being moderate for a political Islamist movement, for example, have never been clearly defined. Today’s moderates for the U.S. and Western Europe could be supplied with arms, money and training only to be denounced as radical terrorist in a few years’ time when those guns turn against the West. Example? The Mujahideen of Afghanistan. When they were fighting against the Soviets in the 1980s they were considered moderate allies of the West. When they seized power and started imposing their regime against Western interests, they suddenly become terrorists.
Gülen showed himself and his “Hizmet movement” (“movement” implies political motivation, rather than philanthropic) as the antithesis of al-Qaeda. But al-Qaeda was not considered an enemy when they were fighting against the Soviets.
With the same logic, it would not be a surprise to see that al-Nusra in Syria, which detached itself from al-Qaeda recently and adopted the name of Al Fath al-Sham (the Conquest of Damascus), will soon be a part of the Syrian Democratic Forces (SDF) or Free Syrian Army (FSA) and suddenly turn “moderate,” despite all the violence that they have been committing.
It has been popular for the U.S. and Western European countries from the 1950s on to use Islamist movements against the Soviets and leftist movements in the West. The Associations to Fight Communism (KMD) in Turkey during the Cold War was encouraged and funded accordingly. Gülen was a young imam in the Eastern city of Erzurum when he was among the founders of the KMD there. Then he moved to the Aegean city of İzmir and started to cultivate his network.
In the power vacuum of presidential elections in the U.S., as President Barack Obama is about to go in a few months’ time, a certain faction in the U.S. military and intelligence community seems to like sticking with the long-engineered thesis of introducing “moderate” Islam to the Muslim world without seeing the failures in Afghanistan, Iraq, Egypt and now in Syria.
U.S. Chief of Staff Gen. Joseph Dunford carried out important contacts in Ankara on Aug. 1, in the wake of the failed coup of July 15. At least he should see and show his colleagues back at home that the engineered thesis of “moderate Islam” has failed, it’s over.
IV
Καλά, μην ζορίζεται πολύ η Αυστρία. Θα πάθει τίποτα. Η Αυστρία, από μόνη της (εννοώ δίχως την Ε.Ε πίσω της να την στηρίζει), δεν μπορεί να αγγίξει την Τουρκία. Μονάχα οι Η.Π.Α και η Ρωσία μπορούν.Η Αυστρία, είναι ένας νάνος μπροστά στην Τουρκία. Και ως προς την σημασία και ως προς την ισχύ της. Οι παλαιές «καλές» εποχές έχουν περάσει ανεπιστρεπτί: Κάποτε, ως Αυστριακή Αυτοκρατορία (πριν μετασχηματιστεί σε ΑυστροΟυγγρική Δυαδική Μοναρχία), ήταν ανταγωνιστική δύναμη της Τσαρικής Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Περί το 1820, η Αυστριακή Αυτοκρατορία είχε περίπου 22 εκατομμύρια κατοίκους (παρεμφερή μεγέθη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία) ενώ η Τσαρική Ρωσία περίπου 48 εκατομμύρια. Σήμερα, η Αυστρία έχει λιγότερο από 9 εκατομμύρια κατοίκους, ενώ η Ρωσία 143 εκατομμύρια (αποτελώντας πυρηνική και στρατηγική δύναμη πρώτου μεγέθους) και η Τουρκία 80 εκατομμύρια. Είναι διαφορετικές οι ιστορικές πορείες. Άλλοι γίνονται - ή προσπαθούν να γίνουν - γίγαντες, και άλλοι καταλήγουν νάνοι.
Για να το παίζει «ζόρικη» σε καμιά Ελλάδα και σε καμιά Σερβία, καλή είναι η Αυστρία. Αλλά μέχρι εκεί.
Σημειώσεις
[-] Έχω τονίσει πως η Αυστρία θα βρεθεί μπροστά σε διλήμματα μελλοντικά: θα παραμείνει ουρά του Ρήνου ή θα αναλάβει έναν διαφορετικό ρόλο στα πλαίσια της ρωμαιοκαθολικής γεωγραφίας ανατολικά, νότια και βόρεια των Άλπεων; Προς το παρόν, έχουμε τον... νάνο. Έχει την κληρονομιά και την διπλωματία του παρελθόντος και την εμπειρία από την ευρύτερη γεωγραφία. Μιλώ όμως, συγκριτικά και σε σχέση με τότε και τώρα (σε σχέση με το τι ήταν, είναι νάνος) και για καθαρά δικά της στοιχεία, ενδογενή. Έχω αναφερθεί και άλλες φορές παλαιότερα στην Αυστρία (άλλωστε είχε και ευνοϊκή-προνομιακή μεταχείριση ψυχροπολεμικά).[-] Νομίζω πως την επόμενη περίοδο, όλο και περισσότερο θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας την σχέση Τουρκίας-Ιράν, ως αντιστοιχία, ή ως το τοπικό ανάλογο, της σχέσης Γαλλίας-Γερμανίας (εν δυνάμει τουλάχιστον). Βέβαια, η γεωγραφική θέση της Τουρκίας και του Ιράν, είναι σαφώς σημαντικότερη - πιο επικίνδυνη και δύσκολα διαχειρίσιμη επίσης - από την γεωγραφική θέση της Γαλλίας και της Γερμανίας. Μελλοντικά, θα προσπαθήσω να αναπτύξω την συγκεκριμένη προσέγγιση.
V
Εκείνο που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, για τις ημέρες μεταξύ των δύο ατομικών βομβαρδισμών είναι το εξής: Η ατομική επίθεση-πείραμα στη Χιροσίμα έλαβε χώρα στις 5 (προς 6η) Αυγούστου 1945, ενώ στο Ναγκασάκι στις 8 (προς 9η) Αυγούστου. Την ίδια ημέρα (August 8, 1945, 11pm Trans-Baikal time), η -εκλαμπρότατη κουφαλίτσα- Ε.Σ.Σ.Δ κηρύσσει πόλεμο εναντίον της Ιαπωνίας. Μια πράξη που, είτε εξαφανίστηκε, είτε υποβαθμίστηκε ή/και σχετικοποίηθηκε στην μεταπολεμική ιστοριογραφία.Η συγχρονισμένη κήρυξη πολέμου από πλευράς Ε.Σ.Σ.Δ και οι ατομικές επιθέσεις από πλευράς Η.Π.Α, είχαν τρομερές επιπτώσεις (δημιούργησαν αυτό που ονομάστηκε "Twin Shocks"). Η κατάρρευση ήταν άνευ προηγούμενου και ολική. Η Ιαπωνία -υποτίθεται πως- παραδόθηκε άνευ όρων στις 15 Αυγούστου (συσχέτιση με την "V-J Day"). Επίσημα (υπογραφή) παραδόθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου. Είχαν περάσει τρεις εβδομάδες και τρεις ημέρες από την κήρυξη πολέμου από πλευράς Ε.Σ.Σ.Δ και τον δεύτερο ατομικό βομβαρδισμό-πείραμα στο Ναγκασάκι από πλευράς Η.Π.Α. Υπάρχει μια μικρή «θολούρα» γύρω από το ζήτημα, που έχει να κάνει με τους μεταπολεμικούς διακανονισμούς και ανταγωνισμούς.
Ο Obama, πέρυσι, επισκέφτηκε την Ιαπωνία. Δεν ζήτησε «συγγνώμη» (είχε δημιουργηθεί ζήτημα, σε μικρή σχετικά έκταση, για το ποια θα ήταν η στάση του. Ορισμένοι άσκησαν κριτική). Έτσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και οι Αμερικανοί, είναι το πρώτο και το μόνο κράτος και έθνος στην ανθρώπινη ιστορία και σε ολόκληρο τον πλανήτη, που έχει βομβαρδίσει με ατομικά όπλα (αυτά και εάν είναι μαζικής καταστροφής) άλλο έθνος (και έχει νομιμοποιήσει αυτή την πράξη).
Το ερώτημα που έθεσε ένας ΓαλλοΑλγερινός, ΒερβεροΜεσόγειος, ΒορειοΑφρικανός και ΝοτιοΕυρωπαίος [*], ήταν: Νταχάου, Γκούλαγκ ή Χιροσίμα;
Ορισμένοι, ακόμη «διαλέγουν». Δεν είναι ανάγκη, όμως, να «διαλέγουμε» όλοι μας.
Σημειώσεις
- Οι Κινέζοι, δεν ξεχνούν.
[*] ''Η σκιά αυτού του προαναγγελθέντος θανάτου πλανιόταν πάνω από έναν ολόκληρο αιώνα παγκοσμίων πολέμων, μαζικών εκτελέσεων και πυρηνικής αποκάλυψης, που σημαδεύτηκε από τις μαύρες μορφές της βαρβαρότητας:
Νταχάου, Γκούλαγκ ή Χιροσίμα.
Ορισμένοι διαβεβαίωσαν ότι είχαμε φτάσει στο τέρμα της σκέψης, ή στην άκρη της νύχτας, με το Άουσβιτς, στον τελευταίο κύκλο της κόλασης όπου το συρματόπλεγμα έπαιρνε τη θέση της συνείδησης... Τι σόι άνθρωπος είναι αυτός που άλλαξε κατεύθυνση στη γνώση για να υποδουλώσει, σε βιομηχανική κλίμακα, τη ζωή στον θάνατο;
Ταυτισμένη καταγωγικά με τον Διαφωτισμό, η νεωτερικότητα ισχυριζόταν ότι θα δημιουργούσε τον απόλυτο άνθρωπο, ότι θα ξερίζωνε από αυτόν τη βαρβαρότητα και ότι θα στεφανωνόταν με τη νικητήρια αύρα του πολιτισμού... Κατακτώντας τις πιο παράξενες χώρες, σ'αυτές τις μεθορίους του πολιτισμού ο άγριος και ο βάρβαρος θα του πρότειναν τον εαυτό τους ως καθρέφτη...
Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, η μαζική βαρβαρότητα, με τα χαρακτηριστικά ενός κοινωνικού ή φυλετικού λόγου, παρήγαγε συστηματικά μαζικά εγκλήματα. Σκοτώσαμε με απανωτές βολές την ανθρωπιά, την εξορίσαμε στο Μπούχενβαλτ, τη συντρίψαμε στη Δρέσδη και την κάναμε γυαλιά-καρφιά στη Χιροσίμα, την εξοντώσαμε στην Πνομ Πενχ. Ο θάνατος δεν χτύπησε αποκλειστικά ανθρώπους κατ'άτομα, κατά οικογένειες ή κατά κοινότητες, αλλά κατά τμήματα της ανθρωπότητας, όπως εξάγουμε βιομηχανικά πέτρες από ένα λατομείο πριν τις τεμαχίσουμε κομμάτι-κομμάτι... Εβραίους, Τσιγγάνους, Κουλάκους, Κοζάκους, Τατάρους, πολωνέζους υπάλληλους, κινέζους χωρικούς και αστούς χμέρ, με όλους τους πιθανούς τρόπους, κατά ηλικία, φύλο, εθνικότητα, κοινωνική τάξη ή επάγγελμα...
Πως είναι δυνατόν το μαζικό έγκλημα; Ποιο είναι το ηθικό clinamen που έκανε τις μαζικές κοινωνίες και τις ιδεολογίες τους να παραπαίουν, με τρόπο ασύλληπτο... ξεριζώνοντας ολόκληρες ομάδες από τη φυσική τους ρίζα στον κόσμο, όπως κατεδαφίζουμε με την μπουλντόζα ένα αρχαίο κτήριο με τον έναν όροφο μετά τον άλλο να βουλιάζουν μέσα στη σκόνη; Ο αιώνας μας δεν έχει εκτελέσει τους ανθρώπους σαν σκυλιά, αλλά σαν μάζες σάρκας που δεν διαφέρουν η μια από την άλλη και που, στη πιο ακραία περίπτωση, στην Καμπότζη για παράδειγμα, προκάλεσαν τον κανιβαλισμό και τη ζωοποίηση.
Πως το φως της λογικής, που ο Ηράκλειτος το συνέκρινε με τη φωτιά, μπόρεσε να μετατρέψει, στο όνομα της ανθρωπιάς, τους ανθρώπους σε στάχτες;
Νταχάου, Γκούλαγκ ή Χιροσίμα;''
Jean-François Mattéi
VI
Τα πιο επίμονα «σύνορα» ριζώνουν στο μυαλό των ανθρώπων. Η πτώση ή η ρευστότητα των εδαφικών συνόρων, σε αρκετές περιπτώσεις, συμβαδίζει με την άνοδο ή την σκλήρυνση των ψυχικών συνόρων. Τα σύνορα δεν έχουν να κάνουν μονάχα με εδαφική γεωγραφία αλλά και με ψυχοσωματική και πολιτισμική γεωγραφία. Δεν υπάρχουν μονάχα φυσικά τοπία, υπάρχουν και πολιτισμικά τοπία. Ένα πολιτισμικό τοπίο που γίνεται εικόνα, μεταβάλλεται σε συμβολικό τοπίο. 'Ένα συμβολικό σύνορο ή όριο, μπορεί να εκφραστεί μέσω τελετών, αλλαγή ονόματος, ενδυμασίας κ.λπ.
Σημειώσεις
[-] Η εγκατάλειψη μιας ενδυμασίας και η απόρριψη παλαιών ονομάτων, μπορεί να δηλώνει τη διέλευση συνόρων και την είσοδο σε ένα διαφορετικό χώρο ή μια νέα γεωγραφία. Από μια γκετοποιημένη γειτονιά (όπου κάποιος χρησιμοποιεί ένα παρατσούκλι ή κώδικές για να εισέλθει), μέχρι ένα μοναστήρι και μια μεταβολή από το τάδε στο δείνα θρήσκευμα (αλλαγή στην ονομασία, στην ενδυμασία, νέες χειρονομίες, τελετές κ.λπ).[-] Η «μόδα» ή η ενδυμασία, έχει μελετηθεί ως μορφή συμβολικής κυριαρχίας.
[-] Τα σύνορα μπορούν να ιδωθούν με διάφορους τρόπους: ως όρια, φίλτρα γέφυρες, πύλες, ακριτικοί σταθμοί (outpost), ζώνες κ.λπ
VII
Μεταξύ τραγωδίας και κωμωδίας. Θραύσματα απ'όσα συνέβησαν, μόλις τους τελευταίους μήνες. Οι καταστάσεις και οι εξελίξεις μας ξεπερνούν. Οι άνθρωποι συνηθίζουν.Σημειώσεις
Ορισμένες εικόνες δεν αποτυπώνουν καταστάσεις ή γεγονότα. Είναι καθαρά προπαγανδιστικές. Αποτυπώνουν όμως το κλίμα (σε ορισμένες περιπτώσεις δεν κινούνται μεταξύ τραγωδίας και κωμωδίας -τα ανθρώπινα-, παρά μάλλον περισσότερο μεταξύ προπαγάνδας και παρωδίας, χλευασμού και ειρωνείας).
.~`~.