Η πολιτική ισχύς στη διεθνή σφαίρα μπορεί να διαχωριστεί για χάρη της συζήτησης σε τρεις κατηγορίες: (α) στρατιωτική ισχύ, (β) οικονομική ισχύ, (γ) ισχύ της πειθούς. Θα διαπιστώσουμε, ωστόσο, ότι οι κατηγορίες αυτές είναι αλληλοεξαρτώμενες' και παρόλο που μπορούν να διαχωριστούν θεωρητικά, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς στην πράξη μια χώρα να διαθέτει για κάποιο χρονικό διάστημα ένα είδος ισχύος χωρίς να διαθέτει κάποιο άλλο. Στην ουσία της η ισχύς είναι μια αδιαίρετη ολότητα. «Οι νόμοι της κοινωνικής δυναμικής», είπε ένας σύγχρονος κριτικός, «είναι νόμοι που μπορούν να διατυπωθούν μόνο με όρους ισχύος, όχι με όρους της μιας ή της άλλης μορφής ισχύος» (*).
---------------------------------------------------------------
(*) B. Russel - Power, στο έργο αυτό κάνει μια ανάλυση της ισχύος ως «βασικής έννοιας στην κοινωνική επιστήμη» και διαιρεί την ισχύ σε τρεις κατηγορίες' ο συγγραφέας υιοθετεί αυτή τη διαίρεση. Επίσης, «Έχει γίνει της μόδας να λέγεται ότι ο κόσμος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο έχει περάσει από την εποχή της πολιτικής ισχύος στην εποχή της γεωοικονομίας. Τέτοιου είδους κλισέ δείχνουν ελλειπή και στενόμυαλη ανάλυση. Η πολιτική και η οικονομία συνδέονται» - Joseph Nye, και συνεχίζει λέγοντας πως «Τα διεθνή οικονομικά συστήματα εδράζονται στην διεθνή πολιτική τάξη», στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως δεν απασχολει κάποιο ζήτημα «πρωτοκαθεδρίας», αλλά η αλληλεξάρτησης των μορφών ισχύος.
---------------------------------------------------------------
Ο απόλυτος έλεγχος της κοινής γνώμης περιστέλλεται με δύο τρόπους. Πρώτον, περιορίζεται από την ανάγκη να συμμορφώνεται έως έναν βαθμό με το γεγονός. Υπάρχουν αντικειμενικά γεγονότα τα οποία δεν είναι εντελώς άσχετα με τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Η καλή διαφήμιση μπορεί να πείσει το κοινό ότι μια κρέμα προσώπου παρασκευασμένη από κατώτερης ποιότητας υλικά είναι η καλύτερη. Αλλά και ο καλύτερος διαφημιστής δεν θα μπορούσε να πουλήσει μια κρέμα από βιτριόλι... Ο κίνδυνος ότι «η αλήθεια θα αποκαλυφθεί», ιδιαίτερα σε μια εποχή ανταγωνιστικής προπαγάνδας, αποτελεί σημαντικό περιορισμό της ισχύος της πειθούς. Η εκπαίδευση, που είναι ένα από τα ισχυρότερα όργανα αυτής της ισχύος, τείνει παράλληλα να προαγάγει ένα ανεξάρτητο ερευνητικό πνεύμα, το οποίο είναι επίσης και ένα από τα ισχυρότερα αντίδοτα αυτής. Στον βαθμό που διαστρεβλώνει και ερμηνεύει τα γεγονότα με στόχο την εξυπηρέτηση κάποιου συγκεκριμένου σκοπού η προπαγάνδα εμπεριέχει πάντα αυτό το αυτοκαταστροφικό στοιχείο. Δεύτερον, η ισχύς της πειθούς περιορίζεται -και ίσως ακόμη πιο αποτελεσματικά- από τον έμφυτο ουτοπισμό της ανθρώπινης φύσης. Η προπαγάνδα, στην υπηρεσία της στρατιωτικής και οικονομικής ισχύος, τείνει πάντα να φτάνει σε ένα σημείο το οποίο να ακυρώνει τον σκοπό της υποκινώντας το μυαλό να επαναστατήσει εναντίον αυτής της ισχύος. Μια θεμελιώδης αλήθεια σχετικά με την ανθρώπινη φύση είναι ότι μακροπρόθεσμα οι άνθρωποι απορρίπτουν το δόγμα πως η δύναμη διαμορφώνει τι είναι δίκαιο και τι όχι. Η καταπίεση μερικές φορές έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της θέλησης και την όξυνση της ευφυίας των θυμάτων της, έτσι ώστε να μην ισχύει καθολικά ή απόλυτα το ότι η προνομιούχα ομάδα μπορεί να ελέγχει την κοινή γνώμη εις βάρος των μη προνομιούχων. Όπως έγραψε ο ίδιος ο Hitler, «κάθε δίωξη η οποία δεν έχει κάποια πνευματική βάση», πρέπει να λάβει υπόψη της ένα «αίσθημα εναντίωσης στην προσπάθεια να συντριβεί μια ιδέα με τη χρήση ωμής βίας». Και αυτό το σημαντικότατο γεγονός μας δείχνει ότι η πολιτική δεν μπορεί να οριστεί μόνο με όρους ισχύος.
Η ισχύς της πειθούς, η οποία αποτελεί απαραίτητο μέρος κάθε ισχύος, δεν μπορεί ποτέ να είναι απόλυτη. Η διεθνής πολιτική είναι πάντα πολιτική ισχύος' διότι είναι αδύνατον να αφαιρέσει το στοιχείο της ισχύος από αυτή. Αυτή όμως είναι μόνο μια πλευρά του θέματος. Το γεγονός ότι παντού η εθνική προπαγάνδα καλύπτεται πρόθυμα πίσω από ιδεολογίες ενός φαινομενικά διεθνούς χαρακτήρα αποδεικνύει την ύπαρξη ενός διεθνούς αποθέματος κοινών ιδεών, ανεξαρτήτως αν είναι περιορισμένες ή δεν έχουν μεγάλη υποστήριξη, τις οποίες μπορεί κανείς να επικαλεστεί, καθώς και την ύπαρξη της πεποίθησης ότι αυτές οι κοινές ιδέες βρίσκονται στην κλίμακα των αξιών πάνω από τα εθνικά συμφέροντα. Το απόθεμα αυτό των κοινών ιδεών είναι αυτό που εννοούμε με τον όρο «διεθνής ηθική».
Ο Barack Obama, δήλωσε πως πιστεύει ότι η ισχύ απορρέει από το δίκαιο και όχι το δίκαιο από την ισχύ (κάτι το οποίο δηλώνει και η Hamas και η Hezbollah, τίποτα καινούργιο δηλαδή), μονάχα που ξέχασε να συμπληρώσει πως οι Η.Π.Α είναι το ισχυρότεροκράτος στον πλανήτη, εξ ου και «δεν μπορούν να μείνουν απαθείς» απέναντι σε παραβιάσεις δικαίου.
Οι Η.Π.Α λοιπόν, θα επιτεθούν στη Συρία (δυστυχώς, έστω μάλλον και για το θεαθήναι), διαφορετικά ομολογούν πως δεν μπορούν ούτε να προασπίσουν το δίκαιο, ούτε να επιβεβαιώσουν την ισχύ τους. Ο Barack Obama, σε μια εμφανώς αμυντική του δήλωση, είπε «δεν έθεσα εγώ κόκκινες γραμμές, αλλά ο κόσμος» και αναφέρθηκε στις διεθνείς συνθήκες, μονάχα που ξέχασε να συμπληρώσει πως αυτός, και όχι «ο κόσμος», ήταν που πριν λίγους μήνες είπε πως «για τις Η.Π.Α, η χρήση χημικών είναι κόκκινη γραμμη»' συνέχισε κάνοντας ένα ακόμη λάθος (είναι φανερό πως έχει δεχτεί τρομερές πιέσεις και ορισμένες από αυτές τις πιέσεις δεν είναι άσχετες και με αυτό το ρεύμα το οποίο έχει λάβει διαστάσεις στο εσωτερικό των Η.Π.Α, και το οποίο πλέον δεν μπορεί να αγνοείται) αναφερόμενος στη διεθνή κοινότητα, δηλαδή στους συμμάχους του, μονάχα που, τουλάχιστον αυτή την περίοδο, όπως αποδεικνύεται, ούτε οι σύμμαχοι του είναι πρόθυμοι να τον ακολουθήσουν (διπλωματικά η δήλωση των 10 στους G20, η οποία δεν μιλά για στρατιωτική επέμβαση αλλά για σθεναρή απάντηση, προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις), ούτε η διεθνής κοινότητα είναι τσιφλίκι των Η.Π.Α. Ένα ακόμα λάθος, ίσως το σημαντικότερο και το οποίο σχετίζεται με ζητήματα που θίγει η ανάρτηση και άπτεται της «διεθνούς ηθικής» και του «ότι παντού η εθνική προπαγάνδα καλύπτεται πρόθυμα πίσω από ιδεολογίες ενός φαινομενικά διεθνούς χαρακτήρα», είναι πως αναφέρθηκε σε τιμωρητική επίθεση-χτύπημα, μονάχα που θα πρέπει να απαντηθεί, αν με βάση το διεθνές δίκαιο (αν και αυτό το ίδρυσαν κατά βάση προτεστάντες) υπάρχει κάπου κάποια «διεθνής ηθική» η οποία όταν παραβιάζεται πάμε και «τιμωρούμε»' και αν ναι, ποιοι «εμείς», οι Η.Π.Α; Και αν ναι, ως τι; ως «τιμωροί»; ως άλλοι ήρωες της Marvel; ως επιτηρητές της πειθάρχησης και τιμωροί του Φουκώ; ή ως άλλος Θεός τιμωρός της Παλαιάς Διαθήκης; Αυτό θα πρέπει να απαντηθεί ώστε να μην είμαστε «ανήθικοι». Είμαστε άλλωστε για τους Γερμανούς προτεστάντες, να μην είμαστε και για τους Αμερικανούς καλβινιστές, πάει πολύ... Επίσης, είναι η πρώτη φορά ιστορικά, που προαναγγέλλεται η λήξη ενός πολέμου, προτού καν αυτός αρχίσει. Η εικόνα της άλλης Αμερικής, την οποία προσπάθησε να χτίσει ο Obama, καταρρέει.
Όλα αυτά δείχνουν, πως η ισχύς της πειθούς των Η.Π.Α έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Αν αποδεχτούμε την τριχοτόμηση ή τη τριπλή διαίρεση της ισχύος -σε (α) στρατιωτική ισχύ, (β) οικονομική ισχύ, (γ) ισχύ της πειθούς- ως υπόθεση εργασίας, τότε φανερώνεται πως αυτό που κρατά τις Η.Π.Α στη θέση στην οποία κατέχουν στο διεθνές στερέωμα είναι ο φόβος για (και η αδυναμία όλων των χωρών να ανταγωνιστούν) την στρατιωτική τους ισχύ - παράλληλα όμως αυτό φανερώνει και τον περιορισμό της στρατιωτικής ισχύος και τον απείρως πολύπλοκο και σύνθετο χαρακτήρα της πολιτικής, την οποία ορισμένοι επιδιώκουν να ταυτίσουν με τον πόλεμο προς ανάδειξη της αγιότητας του εμπορίου' αλλά όπως έχει γράψει και ο συγγραφέας: ο homo politicus που δεν επιδιώκει τίποτα άλλο από την ισχύ είναι ένας τόσο εξωπραγματικός μύθος όσο και ο μύθος του homo economicus, ο οποίος δεν επιδιώκει τίποτα άλλο πέρα από το κέρδος.
Πάντως για πρώτη φορά, εδώ και δεκαετίες, υπάρχει τέτοια ένταση στη διεθνή κοινότητα και σθεναρή αντίθεση προς μια απόφαση των Η.Π.Α. Είναι η πρώτη φορά, επίσης, που έχει τεθεί συνολικά τέσσερις (4) φορές βέτο για ένα ζήτημα, από δύο, εκ των πέντε μονίμων μελών του συμβουλίου ασφαλείας του Ο.Η.Ε, τη Ρωσία και την Κίνα, ενώ, παράλληλα η τριάδα Η.Π.Α, Αγγλία, Γαλλία, δεν φαίνεται και στα «καλύτερα» της.
Υπεραναπληρώσεις (μιας και είναι τη μόδας η λέξη), για τις οποίες δεν μιλά καμία και κανείς, του τύπου «οι Η.Π.Α, επιβεβαιώνουν την ωριμότητα και την παλαιότητα της δημοκρατίας τους, εξ ου και για να κάνει πόλεμο ο Πρόεδρος των Η.Π.Α επιδίωξε την εσωτερική νομιμοποίηση μέσω του Κογκρέσου», δεν αξίζουν ιδιαίτερης προσοχής. Ο πρόεδρος των Η.Π.Α δεν είχε νομιμοποίηση στο διεθνές-εξωτερικό στερέωμα για μια επέμβαση στη Συρία, εξ' ου και αναγκάστηκε να προσφύγει στο εσωτερικό-εθνικό, που ακόμα και εκεί, δεν διαθέτει νομιμοποίηση και συναίνεση, αλλά αυτή με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα κατασκευαστεί -μέσω των media-, αλλά ακόμα και αυτό να μην συμβεί, έχει δηλώσει πως θα προχωρήσει στην επίθεση.
.~`~.
Παράρτημα
Περί σχετικοποίησης γεγονότων
Παράρτημα
Περί σχετικοποίησης γεγονότων
«Η εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκεται σε κίνδυνο»
*
*
Στρατιωτικές δυνάμεις των Η.Π.Α και των συμμάχων τους και αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις
περιφερειακά της Συρίας και του Ιράν.
περιφερειακά της Συρίας και του Ιράν.
Όταν καταλύεται και σχετικοποίείται το γεγονός, όχι η ερμηνεία του, και όταν «τα πάντα είναι υποκειμενικά» ή στηρίζονται μονάχα στη «divine voluntas», δεν μπορεί να υπάρξει περιορισμός και μετρίαση του ελέγχου, παρά ολοκληρωτική διαμόρφωση και ολοκληρωτικός έλεγχος της κοινής γνώμης.
«Η εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκεται σε κίνδυνο»
*
*
Ο κίνδυνος ότι «η αλήθεια θα αποκαλυφθεί», ιδιαίτερα σε μια εποχή ανταγωνιστικής προπαγάνδας, αποτελεί σημαντικό περιορισμό της ισχύος της πειθούς.
Ο ισχυρός θα προχωρήσει όσο του επιτρέπει η δύναμη του και ο αδύναμος θα υποχωρήσει όσο του επιβάλλει η αδυναμία του.
Η ανιμιστική προϊστορία της σύμφυρσης Είναι και Δέοντος διαφαίνεται μέσα στον φόβο μπροστά στη μαγική δύναμη της λέξης και της κατάρας: όποιος λέει κάτι κακό, το επιθυμεί κιόλας και συμβάλλει eo ipso στην πραγματοποίηση του.
Ολοκλήρωση α' μέρους
.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική