Πριν λίγο καιρό λέγαμε πως ο Obama δεν επιθυμεί Brexit. Πλέον, σχεδόν το σύνολο του συστήματος που αποκαλείται «Δύση» έχει κινητοποιηθεί προκειμένου να μην αποχωρήσει το Ηνωμένο Βασίλειο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια απέλπιδα προσπάθεια το σύστημα αυτό να αναβάλει την πολυδιάσπαση και αναρχοποίηση του.
Η παλαιότερη εκμετάλλευση κρίσεων προς εμβάθυνση και ολοκλήρωση δεν είναι πλέον δυνατή υπό τις παρούσες συνθήκες. Μια τέτοια προσπάθεια, είτε σε επίπεδο Ε.Ε είτε στο σύνολο της ευρωατλαντικής δομής, θα ενίσχυε ακόμα περισσότερο τις ήδη έντονες φυγόκεντρες δυνάμεις και θα επιτάχυνε τάσεις αναρχοποίησης και πολυδιάσπασης. Η TTIP αποτελεί απόπειρα ενίσχυσης ή/και πύκνωσης της αλληλεξάρτησης στο εσωτερικό της «Δύσης» (δεν είναι απλά ζήτημα εταιρειών και νομικών πλαισίων αλλά και στρατηγικής πρόσδεσης της Ε.Ε, υπερεθνικόποίησης και διατήρησης της ενότητας της «Δύσης»). Ακόμα και εάν συμφωνηθεί δεν πρόκειται να εφαρμοστεί, ακόμα και εάν εφαρμοστεί δεν πρόκειται να είναι μεσοπρόθεσμα βιώσιμη (έχω γράψει παλαιότερα σημείωμα γιατί δεν ασχολούμαι με την TTIP).
Το ζήτημα της πιθανής αποχώρησης της Βρετανίας αποτελεί σύμπτωμα ή/και αποτέλεσμα, ειδική έκφραση μιας συγκεκριμένης κατάστασης: του κατακερματισμού και της αναρχοποίησης της ευρωατλαντικής δομής και της αποσύνθεσης της αμερικανοκεντρικής παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης. Εσφαλμένα γίνεται προσπάθεια να παρουσιαστεί το Brexit ως πιθανό αίτιο ή καταλύτης αυτής. Παρόμοια είναι και η αντιμετώπιση στην περίπτωση του ΝΑΤΟ: ενώ το τελευταίο έχει καταστεί δυσλειτουργικό και αποσυντίθεται εσωτερικά λέγεται πως μια πιθανή αποχώρηση της Βρετανίας θα έθετε σε κίνδυνο την ενότητα του (το ίδιο ισχύει και με τις δηλώσεις Trump περί ΝΑΤΟ κ.λπ). Όλα αυτά όταν στο εσωτερικό της Γαλλίας έχουμε εξελίξεις.
Τα προηγούμενα αποτελούν προσπάθειες αναβολής και συγκράτησης των φυγόκεντρων τάσεων που έχουν αναπτυχθεί στο εσωτερικό της «Δύσης». Η ψευδαίσθηση είναι πως εάν κρατήσουν με νύχια και με δόντια τη Βρετανία εντός της Ε.Ε θα περιοριστούν οι φυγόκεντρες δυνάμεις. Δεν θα περιοριστούν. Ο «εγκλωβισμός» των φυγόκεντρων πιέσεων, δυνάμεων και τάσεων θα μετασχηματιστεί σε εσωτερικό σάπισμα, αποσύνθεση και περαιτέρω αναρχοποίηση του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ, των Η.Π.Α και ούτω καθεξής.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, δηλαδή κατά τη διάρκεια του διπολικού συστήματος, επικράτησαν κεντρομόλες δυνάμεις που τροφοδότησαν τις ενοποιητικές διαδικασίες του ευρωπαϊκού και ευρωατλαντικού σχεδίου. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, δηλαδή από την κατάρρευση του διπολικού συστήματος και με το πέρας της «μονοπολικής στιγμής» των Η.Π.Α, άρχισαν να ενισχύονται οι φυγόκεντρες δυνάμεις τόσο εντός του ευρωατλαντικού όσο και εντός του ευρωπαϊκού χώρου, τόσο εντός της Ε.Ε όσο και εντός των Η.Π.Α. Στην μεταβολή της δομής του διεθνούς συστήματος έρχονται να προστεθούν οι προσπάθειες πολιτικής ενοποίησης και οικονομικής ολοκλήρωσης οι οποίες τροφοδοτούν και ενισχύουν τις φυγόκεντρες δυνάμεις επιδεινώνοντας τον κατακερματισμό στο εσωτερικό της Ε.Ε και της «Δύσης».
Οι εσωτερικές σχέσεις της Ε.Ε δεν πρόκειται να επανέλθουν στην κατάσταση που ήταν μεταξύ 1999 και 2003. Ούτε οι σχέσεις Η.Π.Α και Ε.Ε. Οι εξωτερικές πιέσεις όσο περνά ο καιρός αυξάνονται επ'αυτών, ο βαθμός επιρροής τους τόσο επί άλλων μονάδων (κρατών) όσο και επί της δομής του παγκόσμιου συστήματος μειώνεται, ενώ ο βαθμός ετεροκαθορισμού τους από άλλες μονάδες και συστημικά αίτια αυξάνεται.
Η παλαιότερη εκμετάλλευση κρίσεων προς εμβάθυνση και ολοκλήρωση δεν είναι πλέον δυνατή υπό τις παρούσες συνθήκες. Μια τέτοια προσπάθεια, είτε σε επίπεδο Ε.Ε είτε στο σύνολο της ευρωατλαντικής δομής, θα ενίσχυε ακόμα περισσότερο τις ήδη έντονες φυγόκεντρες δυνάμεις και θα επιτάχυνε τάσεις αναρχοποίησης και πολυδιάσπασης. Η TTIP αποτελεί απόπειρα ενίσχυσης ή/και πύκνωσης της αλληλεξάρτησης στο εσωτερικό της «Δύσης» (δεν είναι απλά ζήτημα εταιρειών και νομικών πλαισίων αλλά και στρατηγικής πρόσδεσης της Ε.Ε, υπερεθνικόποίησης και διατήρησης της ενότητας της «Δύσης»). Ακόμα και εάν συμφωνηθεί δεν πρόκειται να εφαρμοστεί, ακόμα και εάν εφαρμοστεί δεν πρόκειται να είναι μεσοπρόθεσμα βιώσιμη (έχω γράψει παλαιότερα σημείωμα γιατί δεν ασχολούμαι με την TTIP).
Το ζήτημα της πιθανής αποχώρησης της Βρετανίας αποτελεί σύμπτωμα ή/και αποτέλεσμα, ειδική έκφραση μιας συγκεκριμένης κατάστασης: του κατακερματισμού και της αναρχοποίησης της ευρωατλαντικής δομής και της αποσύνθεσης της αμερικανοκεντρικής παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης. Εσφαλμένα γίνεται προσπάθεια να παρουσιαστεί το Brexit ως πιθανό αίτιο ή καταλύτης αυτής. Παρόμοια είναι και η αντιμετώπιση στην περίπτωση του ΝΑΤΟ: ενώ το τελευταίο έχει καταστεί δυσλειτουργικό και αποσυντίθεται εσωτερικά λέγεται πως μια πιθανή αποχώρηση της Βρετανίας θα έθετε σε κίνδυνο την ενότητα του (το ίδιο ισχύει και με τις δηλώσεις Trump περί ΝΑΤΟ κ.λπ). Όλα αυτά όταν στο εσωτερικό της Γαλλίας έχουμε εξελίξεις.
Τα προηγούμενα αποτελούν προσπάθειες αναβολής και συγκράτησης των φυγόκεντρων τάσεων που έχουν αναπτυχθεί στο εσωτερικό της «Δύσης». Η ψευδαίσθηση είναι πως εάν κρατήσουν με νύχια και με δόντια τη Βρετανία εντός της Ε.Ε θα περιοριστούν οι φυγόκεντρες δυνάμεις. Δεν θα περιοριστούν. Ο «εγκλωβισμός» των φυγόκεντρων πιέσεων, δυνάμεων και τάσεων θα μετασχηματιστεί σε εσωτερικό σάπισμα, αποσύνθεση και περαιτέρω αναρχοποίηση του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ, των Η.Π.Α και ούτω καθεξής.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, δηλαδή κατά τη διάρκεια του διπολικού συστήματος, επικράτησαν κεντρομόλες δυνάμεις που τροφοδότησαν τις ενοποιητικές διαδικασίες του ευρωπαϊκού και ευρωατλαντικού σχεδίου. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, δηλαδή από την κατάρρευση του διπολικού συστήματος και με το πέρας της «μονοπολικής στιγμής» των Η.Π.Α, άρχισαν να ενισχύονται οι φυγόκεντρες δυνάμεις τόσο εντός του ευρωατλαντικού όσο και εντός του ευρωπαϊκού χώρου, τόσο εντός της Ε.Ε όσο και εντός των Η.Π.Α. Στην μεταβολή της δομής του διεθνούς συστήματος έρχονται να προστεθούν οι προσπάθειες πολιτικής ενοποίησης και οικονομικής ολοκλήρωσης οι οποίες τροφοδοτούν και ενισχύουν τις φυγόκεντρες δυνάμεις επιδεινώνοντας τον κατακερματισμό στο εσωτερικό της Ε.Ε και της «Δύσης».
Οι εσωτερικές σχέσεις της Ε.Ε δεν πρόκειται να επανέλθουν στην κατάσταση που ήταν μεταξύ 1999 και 2003. Ούτε οι σχέσεις Η.Π.Α και Ε.Ε. Οι εξωτερικές πιέσεις όσο περνά ο καιρός αυξάνονται επ'αυτών, ο βαθμός επιρροής τους τόσο επί άλλων μονάδων (κρατών) όσο και επί της δομής του παγκόσμιου συστήματος μειώνεται, ενώ ο βαθμός ετεροκαθορισμού τους από άλλες μονάδες και συστημικά αίτια αυξάνεται.
Σημείωση
Εάν δεν αποχωρήσει το Ηνωμένο Βασίλειο τώρα, το ζήτημα θα επανέλθει μεσοπρόθεσμα με αφορμή κάτι άλλο. Εάν η Γαλλία δεν αποκτήσει βαθμούς ελευθερίας και περιθώρια ελιγμών από το Βερολίνο του χρόνου, θα τα διεκδικήσει πιο δυναμικά σε πέντε χρόνια (βέβαια, το πιθανότερο είναι πως μέχρι τότε θα έχει «εκραγεί» το εσωτερικό της). Εάν οι Η.Π.Α δεν γίνουν περισσότερο εθνοκεντρικές και λιγότερο δεσμευμένες από πολυμερή πλαίσια τώρα, θα γίνουν τα αμέσως επόμενα χρόνια. Εάν Η.Π.Α και Ε.Ε δώσουν τα πάντα στην Τουρκία (Κύπρος, Αιγαίο, βίζα, άνοιγμα κεφαλαίων κ.λπ) προκειμένου να παραμείνει η τελευταία προσδεδεμένη κατά βάση στην «Δύση», σε μια πενταετία η τελευταία θα επαναβεβαιώσει το άνοιγμα της προς την Ασία, και ούτω καθεξής.