Πέντε σχόλια (7 Φεβ 2016).

I

Οι ροές -προσφυγικές, μεταναστευτικές, εμπορικές και άλλες- ποτέ δεν σταματούν στη θάλασσα, παρά στη στεριά. Αυτό είναι γνωστό από υπάρξεως κόσμου, αλλά μας το υπενθύμισαν πρόσφατα οι αντιφάσεις και οι ανεπάρκειες -όπως επίσης η κατάρρευση- της Ευρωμεσογειακής πολιτικής της Ε.Ε (στην οποία έχω αναφερθεί παλαιότερα).

Αν δείτε όλα τα κείμενα της ευρωμεσογειακής συνεργασίας από τις αρχές της δεκαετίας του '70, πάντοτε μιλούσαν για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δημοκρατικών αλλαγών, αλλά στην ουσία αυτό που ενδιέφερε ήταν η ασφάλεια (αυτό εντάσσεται στις αντιφάσεις και την ασυνέπεια μεταξύ λόγων και πράξεων της Ε.Ε). Με δυο λόγια, το ζήτημα ήταν να διατηρηθούν κοσμικά ολοκληρωτικά καθεστώτα τα οποία θα έχουν ανάγκη την Ε.Ε και η Ε.Ε θα τα έχει ανάγκη, τα οποία μέσω της επιβολής ενός αστυνομικού κράτους θα είναι σε θέση να ανασχέσουν την ισλαμική άνοδο (μια άνοδος που στην ουσία ήταν λαϊκά κινήματα στις χώρες αυτές) και τις μεταναστευτικές ροές (γιατί πολύ απλά οι ροές δεν σταματούν στη θάλασσα).

Και μετά ήρθε η «Αραβική Άνοιξη». Αυτό ήταν το σημείο όπου μάλλον πίστευαν -ή φαντασιώνονταν- πως τα ολοκληρωτικά κοσμικά καθεστώτα θα έφταναν και αυτά με την σειρά τους στο «Τέλος της Ιστορίας» μετασχηματιζόμενα σε «δημοκρατίες» και πως η ισλαμική λαϊκή-μαζική άνοδος, κατά κάποιον μαγικό τρόπο, θα μετασχηματίζονταν σε «δημοκρατική». Αυτή ήταν η «δυτική» φαντασίωση και προπαγάνδα (κάτι τέτοιο φυσικά δεν συνέβη ούτε στην Ανατολική Ευρώπη ούτε πουθενά αλλού στον κόσμο καθώς το «Τέλος της Ιστορίας» δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά την τελευταία έκφραση της «δυτικής εκκοσμικευμένης» εσχατολογίας). Μια τέτοια κατάληξη θα αποτελούσε την κορύφωση μιας πολιτικής, η οποία παραδοσιακά μέσα από την αιρεσιμότητα και τις αξίες της Ε.Ε επιδίωκε να εξευρωπαϊσει τις μεσογειακές χώρες, αλλά στην ουσία να δημιουργήσει μια νέα αυτοκρατορία, με την έννοια της ασύμμετρης σχέσης με τους γείτονες της (Ε.Ε των 28 από την μια, με Τυνησία, Αίγυπτο ή Τουρκία ξεχωριστά, από την άλλη), όπου θα επιβάλλει τις δικές της αξίες φαινομενικά, αλλά στην ουσία τη δική της πολιτική.

Η αποτυχία αυτή οδήγησε από τα αναχωματικά κράτη-μαξιλάρια (buffer state/État tampon) της ΒορειοΑφρικανικής και ΜεσαΑνατολικής περιφέρειας στον μετασχηματισμό του δορυφορικού κράτους-κράτους πελάτη (client-satellite state) που ονομάζεται Ελλάδα σε αναχωματικό κράτος-μαξιλάρι (buffer state/État tampon) στο εσωτερικό πλέον της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Όταν τα αναχωματικά κράτη είναι ανεξάρτητα ακολουθούν συνήθως πολιτική ουδετερότητας (Ελβετία, και κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου η Αυστρία), γεγονός που τα ξεχωρίζει από τα δορυφορικά κράτη-πελάτες που είναι εξαρτημένα (όπως η Ελλάδα).

Επειδή, όμως, οι ροές δεν σταματούν στη θάλασσα, το δορυφορικό κράτος-πελάτης (client-satellite state) Ελλάδα -το οποίο βιώνει την ασύμμετρη αυτοκρατορική σχέση εδώ και ορισμένα χρόνια στο εσωτερικό της Ευρωζώνης- δεν μπορεί να αναλάβει τον ρόλο του buffer state/État tampon και παίρναμε στην πρωτοβουλία Ολλανδίας και Γερμανίας περί «Μικρής Σένγκεν» (στην οποία αντιδρά η Πολωνία) και Π.Γ.Δ.Μ (πρωτοβουλία Γερμανίας και Αυστρίας με την Ουγγαρία, την Τσεχία και τη Σλοβακία να υποστηρίζουν).

Έτσι, παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια την σταδιακή μετακίνηση του «εξωτερικού συνόρου» της Ε.Ε -μαζί με τις πολιτικές που το συνοδεύουν- στο εσωτερικό της ευρωπαϊκής ηπείρου. Συγκεκριμένα τα φαινόμενα της ασύμμετρης σχέσης και των αναχωματικών κρατών-μαξιλάριών από τη Βόρεια Αφρική και την Μέση Ανατολή φτάνουν στην Ελλάδα και την Π.Γ.Δ.Μ (ήταν πασιφανές -και το είχα γράψει- ότι θα μας ρούφαγαν οι «μαύρες τρύπες» όπως τις ονόμαζα). Σε αυτό το σημείο παρατηρούμε, πρώτον, πως οι ίδιες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μέσω της συζήτησης περί Π.Γ.Δ.Μ, στην πράξη παραδέχονται πως οι ροές δεν μπορούν να σταματήσουν στη θάλασσα (τα περί ferry boat που πηγαινοέρχονται είναι για μικρά παιδιά), και δεύτερον, την υποκρισία και τον λαϊκισμό τους καθώς στα λόγια το αποκρύπτουν (φταίει μόνον η Ελλάδα, ενώ το κλειδί το κρατάει στη στεριά η Τουρκία, όπως παλαιότερα η Λιβύη, ή σε δεύτερο επίπεδο τώρα, εκτός Σένγκεν η Π.Γ.Δ.Μ και εντός Σένγκεν η Σλοβενία και η Ουγγαρία - η οποία Ουγγαρία δεν έχει άσχημες σχέσεις με την Τουρκία. Για τον ρόλο της Τουρκίας θα επανέλθω).

Πρέπει να δούμε, πρώτον, το περιφερειακό επίπεδο -της κατάρρευσης- των Ευρωμεσογειακών σχέσεων, δεύτερον, τις σχέσεις Ε.Ε-Τουρκίας (οι οποίες σχετίζονται με τις Διατλαντικές σχέσεις και τα πάρε-δώσε), τρίτον, τις εσωτερικές σχέσεις στην Ε.Ε, και τέλος, το επίπεδο της εσωτερικής πολιτικής της Ελλάδας και τις ευθύνες της κυβέρνησης.

Χυδαίο λαϊκισμό, χειραγώγηση και προπαγάνδα μικροκομματικών συμφερόντων προς άγρα ψήφων, αποτελεί η απόκρυψη της εξελικτικής πορείας των προηγούμενων διαστάσεων και ο μετασχηματισμός τους σε απλή εσωτερική διακομματική ή διαπαραταξιακή διαμάχη, η οποία βέβαια εξυπηρετεί την απόκρυψη της υποτακτικότητας και της εξάρτησης των κομματικών ηγεσιών (το εθελόδουλο ποντικάκι στο εξωτερικό που το παίζει περήφανο λιοντάρι στο εσωτερικό). Για τις ευθύνες της κυβέρνησης, θα επανέλθω.


Κατά τα λοιπά, μελλοντικά θα μπορούσε να συμβεί το εξής: Όπως εργαλειοποιήθηκε η οικονομική κρίση, θα μπορούσε να εργαλειοποιηθεί και η μεταναστευτική-προσφυγική προκειμένου να προχωρήσει ο σταδιακός μετασχηματισμός των εθνικών κρατών και να παγιωθεί η δημιουργία μεταεθνικών οντοτήτων, παράλληλα με την μεταφορά εξουσιών και κυριαρχίας από το εθνικό στο υπερεθνικό, μη εδαφικό ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτός ο μετασχηματισμός θα μπορούσε εκβιαστικά να προταθεί ως -η μόνη- λύση αντιμετώπισης της προσφυγικής-μεταναστευτικής κρίσης.

Βέβαια, μια τέτοιας μορφής εξέλιξη -από ότι φαίνεται- θα συναντούσε αντιστάσεις στην ευρύτερη ευρωπαϊκή γεωγραφία και θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω αποσύνθεση την Ε.Ε. Προκειμένου να αποφευχθούν οι ανεξέλεγκτες εγχώριες πολιτικές αντιδράσεις εναντίον της μετανάστευσης σε αυτά τα κράτη, πιθανότερη θα ήταν η δημιουργία ενός διεθνούς περιφερειακού μεταναστευτικού καθεστώτος. Την Ελλάδα, η οποία ουσιαστικά έχει μεταβληθεί σε πεδίο εξωτερίκευσης της πίεσης που νιώθουν πολλές κυβερνήσεις στο εσωτερικό τους, από ότι φαίνεται την προορίζουν για μετακύριαρχο εδαφικό τμήμα -χωματερή- αυτού του διεθνούς περιφερειακού μεταναστευτικού καθεστώτος. Αυτό είναι άλλωστε το μέλλον των δορυφορικών κρατών-πελατών (client-satellite states).

Η λεγόμενη ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε -παλαιότερα- υποτίθεται πως θα λειτουργούσε παράλληλα με την χαλάρωση των συνόρων μεταξύ των εθνικών κρατών. Ενίσχυση εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε με παράλληλη χαλάρωση εσωτερικών -διακρατικών- συνόρων (και άνοδο ιεραρχίας). Είδαμε πως η αθρόα εισροή μεταναστών-προσφύγων (χαλάρωση εξωτερικών συνόρων) οδήγησε αμέσως στην ενίσχυση των εσωτερικών διακρατικών συνόρων (και την άνοδο της αναρχίας) εντός της Ε.Ε. Αυτή την πορεία επιδιώκουν να αντιστρέψουν. Δεν θα είναι εύκολο διότι έχει αποσταθεροποιηθεί -μετά από την «απελευθέρωση» και τον «εκδημοκρατισμό» της- όλη η περιφέρεια, από τη Βόρεια Αφρική (πυρήνας-Λιβύη) και την Μέση Ανατολή (πυρήνας-Συρία, Ιράκ), μέχρι την ανατολική Ευρώπη (πυρήνας-Ουκρανία).


Εάν και εφόσον -και μόνον τότε- στο Ηνωμένο Βασίλειο νιώθουν πως έχουν την απαραίτητη αυτοπεποίθηση και τον κατάλληλο δυναμισμό (προφανώς και ορισμένα ακόμα στοιχεία στα οποία δεν θα επεκταθώ αυτή την στιγμή) για τον νέο παγκόσμιο ιστορικό κύκλο, θα πρέπει να αποκαταστήσουν την εθνική τους κυριαρχία (*), αποκηρύσσοντας την απατηλή προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσηςνα κατασκευάσει ένα μεταεθνικό υπερκράτος (στο οποίο δεν θα αποτελούν παρά μια μετακυρίαρχη -«ιστορική»- επαρχία). Η πιο ασφαλής λύση για το Ηνωμένο Βασίλειο θα ήταν να διατηρήσει για όσο δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μπορεί, το «δίπορτο». Άλλωστε όσους περισσότερους αστερίσκους και εξαιρέσεις επιτυγχάνει τόσο μεγαλύτερη ευελιξία και βαθμούς ελευθερίας κερδίζει.

(*) Η -εθνική- κυριαρχία είναι απολύτως απαραίτητη για κράτη πρώτης γραμμής ή κομβικά κράτη (Κίνα, Ηνωμένες Πολιτείες, Ρωσία, Ινδία, Ιράν, Βραζιλία, Ινδονησία, Καζακστάν, Ιαπωνία κ.λπ) ή για μικρά και μεσαία κράτη που επιθυμούν να έχουν μεγάλους βαθμούς ελευθερίας και υψηλά επίπεδα ευελιξίας (Νορβηγία, Σιγκαπούρη, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Νότια Κορέα, Μαλαισία, Νότια Αφρική, Αυστραλία). Τα ευέλικτα κράτη που έχουν μεγάλους βαθμούς ελευθερίας και «πιβοτάρουν» έχουν μέλλον λαμπρό. Υπάρχουν περιοχές που η -εθνική- κυριαρχία είναι απαραίτητη και μπορεί να λειτουργήσει και περιοχές όπου κάτι τέτοιο δεν ισχύει.


Μπορείς να σκέφτεσαι με όρους «Δύσης» -την ίδια ώρα που οι Διατλαντικές σχέσεις είναι πιο αδύναμες από ποτέ και στο χειρότερο σημείο τους!- ή να σκέφτεσαι με όρους G-Zero world, multiplex world, pivot state ή άλλους. Οι άνθρωποι που σκέφτονται με όρους «Δύσης» δεν σκέφτονται με όρους πραγματικότητας αλλά με όρους ιδεολογίας. Ο όρος «Δύση», στις μέρες μας, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η πολιτιστική προβιά ενός κάποιου «φιλελευθερισμού» (λιμπεραλισμού).


Αφήνοντας για λίγο στην άκρη τον περί αποσυνθέσεως της Ε.Ε προβληματισμό, ας σκεφτούμε την πιθανότητα δημιουργίας μιας «ασύμμετρης Ευρώπης». Είναι φανερό πως τα κράτη της ομάδας Βίζενγκραντ (Visegrád Group), δηλαδή η Πολωνία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία, κατά την πορεία τους προς την «ευρωπαϊκή ολοκλήρωση» δεν κατευθύνονται προς την Ευρώπη του λιμπεραλισμού, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Προσεγγίζοντας ανιστορικά και επιφανειακά την περιοχή αυτή της (Κεντρο)Ανατολικής Ευρώπης, πολλά πράγματα μπορεί να πει κανείς και πολλές κατηγορίες μπορεί να εξαπολύσει (ιδιαίτερα από τη δική μας σκοπιά, καθώς η πορεία των προηγούμενων κρατών προς την «ευρωπαϊκή ολοκλήρωση» λειτουργεί εις βάρος της μεσογείου, κυρίως εις βάρος της Ελλάδας και σε μικρότερο βαθμό της Ιταλίας). Το ζήτημα είναι πως η Πολωνία έχει διαμελιστεί τρεις φορές ιστορικά, και πως γενικότερα η περιοχή αποτέλεσε το ατυχές πειραματικό εργαστήριο και των τριών ιδεολογικών πειραμάτων του 20ου αιώνα (φιλελευθερισμός μετά το 1918, εθνικοσοσιαλισμός έπειτα και τέλος σοβιετικός σοσιαλισμός). Μετά την «πτώση», η οποία συνέβαλε καθοριστικά στην δημογραφική κατάρρευση των κοινωνιών αυτών, όλοι φαντάζονταν πως θα δημιουργούνταν στην ευρύτερη περιοχή μικρές «Αγγλίες, Γαλλίες και Αμερικές». Τι άραγε πήγε τόσο στραβά και δεν ενστερνίστηκαν αυτοί οι λαοί το ''Τέλος της Ιστορίας'';

Υπάρχει μια γενικότερη φράση που λέει: ''Στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα, η ατλαντική Ευρώπη ήταν η αυτοκρατορική καρδιά του κόσμου. Οι ΚεντροΕυρωπαίοι (άξονας) ήρθαν να διεκδικήσουν την ισχύ. Οι ΑνατολικοΕυρωπαίοι ήταν τα θύματα''. Αυτή την φράση θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας.

Είναι φανερό πως αρκετοί δεν πείστηκαν ότι όλα τα ιστορικά ζήτημα της περιοχής θα λύνονταν δια της -οικονομικής- απορροφήσεως στον υπερεθνικό γραφειοκρατικό μηχανισμό των Βρυξελλών (ο οποίος θα απορροφούσε και τους όποιους φόβους και κραδασμούς). Είναι φανερό, επίσης, πως αυτή η περιοχή της (Κεντρο)Ανατολικής Ευρώπης δεν επιθυμεί να εξανεμίσει την πολιτιστική της ιδιομορφία (*) σε στατιστικά νούμερα και σε υπολογιστές «οργανώσεως» της παραγωγής. Κρατώντας λοιπόν αυτή η περιοχή την πολιτιστική της ιδιομορφία (η οποία ουδόλως «δυτική» είναι με τον τρόπο που ορίζουν οι λιμπεραλιστές την «Δύση»), το πιθανότερο είναι πως θα ανοίξει τον δρόμο -αν δεν το έχει ήδη κάνει- για την δημιουργία μιας «ασύμμετρης Ευρώπης».

Έπεται να δούμε προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί η -κυρίως ειπείν- «δυτική» Ευρώπη, δηλαδή η Γαλλία (βλέπε Λε Πεν) και η Αγγλία (βλέπε δημοψήφισμα). Οι εξελίξεις αυτές μάλλον θα καθορίσουν και την μελλοντική πορεία της -κυρίως ειπείν- κεντρικής Ευρώπης, δηλαδή του κάθετου γεωγραφικού άξονα Γερμανίας, Αυστρίας, Ιταλίας. Η Γερμανία, και να ήθελε δεν μπορεί να αγνοήσει τον φυσικό της ρόλο ως γεωγραφικού και πολιτιστικού συνδέσμου μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ευρώπης (της μεγάλης ευρωπαϊκής πεδιάδας).

(*) Εάν σκεφτεί κανείς πως είναι αυτή η ίδια περιοχή που δυσκόλεψε αρκετά το σοβιετικό σύστημα που τώρα αντιδρά στο «ευρωπαϊκό», μάλλον θα καταλήξει στο συμπέρασμα πως η πολιτιστική της ιδιομορφία είναι αρκούντως... υποτιμημένη από την «δυτική» ιστοριογραφία.