I
Μια από τις πλέον παραπλανητικές χρονολογίες που έχουν καθιερωθεί ως ιστοριογραφικό σημείο καμπής είναι το 1492. Η χρονολογία αυτή υποτίθεται πως σηματοδοτεί την απαρχή της «ευρωπαϊκής» κυριαρχίας ή ηγεμονίας σε πλανητική κλίμακα. Ουδέν ψευδέστερον. Η ευρωπαϊκή, δηλαδή των χωρών της Ατλαντικής Ευρώπης (από την Πορτογαλία μέχρι την Ολλανδία), επέκταση άρχισε να γίνεται αισθητή με όρους ηγεμονικούς στην παγκόσμια ήπειρο, δηλαδή την ΑφροΕυρασιατική, προς τα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Καμία επικυριαρχία -με όρους ηγεμονικούς- δεν υπήρχε επί των άλλων πολιτιστικών συνόλων και αυτοκρατοριών, μέχρι -για παράδειγμα- το 1750.
Η περίπτωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι χαρακτηριστική. Βρισκόταν στην πλέον δυσμενή θέση σε σχέση με τις υπόλοιπες αυτοκρατορίες της ΑφροΕυρασιατικής ηπείρου, καθώς γειτνίαζε εδαφικά με μετέπειτα τιτάνες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ρωσία (Πρωσσία, Αυστρία κ.λπ). Μέχρι το 1750 κανένα ευρωπαικό κράτος, από μόνο του, δεν ήταν σε θέση να την καταβάλει. Κάποιες δεκαετίες αργότερα θα το επιχειρήσει η Ρωσία -και σχεδόν θα τα καταφέρει- αλλά θα υπάρξει η παρέμβαση της Πρωσσίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστρίας, μέσω της οποίας -παρέμβασης- θα εγκαινιαστεί το δόγμα της «ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» το οποίο αργότερα -εφόσον ξεσκιστεί εσωτερικά από τους «ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς»- θα μετασχηματιστεί στο ΝΑΤΟικό δόγμα της ακεραιότητας της Τουρκίας.
Σε καμία περίπτωση η Ινδία δεν ηγεμονευόταν από την Ολλανδία και τη Δανία από το 1600 μέχρι το 1800. Στην Κίνα οι μεγάλες μεταβολές συμβαίνουν με τους Πολέμους του Οπίου (1839-1842 ο πρώτος και 1856-1860 ο δεύτερος).
Η μεγάλη αλλαγή σε παγκόσμια κλίμακα συμβαίνει περίπου το 1820, εδραιώνεται μέχρι το 1870 και ολοκληρώνεται τις πρώτες δεκαετίες του επόμενου αιώνα (Α'και Β'παγκόσμιος πόλεμος). Η ευρωπαϊκή επικυριαρχία με ηγεμονικούς όρους διαρκεί λίγο πάνω από έναν αιώνα (από τις αρχές του 19ου μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα - 1820 με 1945) και όχι «πέντε αιώνες» όπως υπονοεί το 1492. Η χρονολογία είναι εξόχως παραπλανητική σε ότι αφορά την «παγκόσμια ευρωπαϊκή κυριαρχία ή ηγεμονία». Η ευρωκεντρική ιστοριογραφία έχει αλλοιώσει αυτά τα νοήματα και αυτές τις ιστορικές εξελίξεις.
Αυτό που ζούμε στις μέρες μας, είναι η ολοκλήρωση μιας ιστορικής περιόδου που διήρκεσε περίπου δύο αιώνες. Η πρώτη φάση είναι δυτικοευρωπαϊκή (Ευρώπη του Ατλαντικού) και η δεύτερη αμερικανική (ΕυρωΑτλαντισμός). Στα μέσα της πρώτης φάσης -1870 μέχρι 1918- έχουμε την άνοδο των Η.Π.Α και στη δεύτερη -μετά το 1945- φάση την κυριαρχία τους.
Η διάρκεια της παγκόσμιας «δυτικοευρωκεντρικής» ηγεμονικής εποχής ή παρένθεσης (αυτής της παγκόσμιας abnormality) η οποία σιγά, σιγά ολοκληρώνει τον ιστορικό της κύκλο, διήρκεσε λιγότερο από δύο αιώνες.
Η ουσία βρίσκεται στο «φιλο-αμερικανική» βέβαια και όχι στο «δημοκρατική» (*). Δηλαδή, στην διεθνή πολιτική, στάση ή ευθυγράμμιση και όχι στο εσωτερικό καθεστώς (ο τρόπος «ευθύγραμμης» σύνδεσης εσωτερικού και εξωτερικού είναι ένα παλαιό φιλελεύθερο-μαρξιστικό ζήτημα). Εξ'ου και οι Η.Π.Α στήριζαν επί δεκαετίες την Σαουδική Αραβία και συνεχίζουν να στηρίζουν ένα «καλό» μονοκομματικό καθεστώς-κράτος όπως το Βιετνάμ. Το τελευταίο είναι ένα «καλό μονοκομματικό σοσιαλκομμουνιστικό» καθεστώς το οποίο κυβερνάται από ένα «καλό κομμουνιστικό κόμμα» (σε αντίθεση βέβαια με την Κίνα οπού και τα δύο αυτά είναι «κακά»). Έτσι οι πρόμαχοι της «δημοκρατίας» και της «ελεύθερης αγοράς» και προαιώνιοι υπαρξιακοί εχθροί του «κομμουνισμού», του «αυταρχισμού» και «κάθε μορφής τυραννίας», σφυρίζουν αδιάφορα.
Την -ιδεολογική- συνταγή την χαλάνε κάτι περίεργοι τύποι που κυκλοφορούν ανά τον πλανήτη και θεωρούν πως, ασχέτως ποιας μορφής είχε, π.χ. η Ρωσία ιστορικά (για να χρησιμοποιήσουμε ένα πιπεράτο παράδειγμα), αδιάφορο δηλαδή εάν επρόκειτο για την «Αγία Ρωσία των Ρομανόφ» ή για την «κόκκινη Ρωσία των Σοβιέτ» ή για την σημερινή, η στρατηγική αντιμετώπιση παραμένει παρεμφερής και η στοχοθεσία παρόμοια (δηλαδή ο έλεγχος ή η ενσωμάτωση ή ο κατακερματισμός της συγκεκριμένης χώρας) και πως όλα αυτά (Τσαρική, Σοβιετική) είναι κατά βάση ιδεολογήματα και αφελείς προσεγγίσεις [ομοίως για την Ιαπωνία -η οποία και αυτή ήταν μέχρι πρόσφατα μονοκομματικό καθεστώς-, τη Γερμανία, την Κίνα, το Βιετνάμ, τη Σαουδική Αραβία, την Ινδία (***) κ.λπ].
Η ουσία έγκειται όχι στο εσωτερικό καθεστώς καθεαυτό, αλλά στην διεθνή πολιτική, στάση και ευθυγράμμιση -ή υποτέλεια- του καθεστώτος.
(**) Το πιθανότερο είναι -όπως ισχυρίζονται πάρα πολλοί ακόμα και εντός των Η.Π.Α- πως μια «δημοκρατική» Κίνα θα είναι περισσότερο και όχι λιγότερο εθνικιστική από την σημερινή (είναι άραγε περισσότερο εθνικιστική η Κίνα ή η Ιαπωνία στις μέρες μας;). Βέβαια δεν θα προλάβει να γίνει εθνικιστική, διότι μόλις γίνει «δημοκρατική», η Κίνα θα πάψει να είναι ενιαίο κράτος και θα διασπαστεί (το ίδιο ισχύει και για την Ρωσία). Αυτός είναι άλλωστε ο αντικειμενικός σκοπός -ή το εμπειρικά παρατηρούμενο αποτέλεσμα- της έξωθεν «δημοκρατικοποίησης».
(***) Επειδή έχουμε κοντή μνήμη. Τους πρώτους μήνες της εκλογής του Μόντι στην Ινδία, μέχρι να το πάρουν απόφαση ορισμένα κέντρα πως θα ακολουθήσει την δική της, αυτοκαθοριζόμενη, διεθνή πολιτική γραμμή η νέα κυβέρνηση, ο «διεθνής τύπος» και το διαδίκτυο πλημμύρισαν με άρθρα που έλεγαν ότι ο Μοντι «είναι φασίστας». Σταδιακά, ατόνησαν αυτές οι γραφικότητες και πλέον σπάνια συναντάς τέτοιου είδους άρθρα ακόμα και σε καθεστωτικά περιοδικά.
Όταν κάποιος κύριος, ο οποίος είναι υποψήφιος για την αρχηγία κόμματος λέει πως ''ουδέν κράτος μέλος της Ε.Ε, ούτε η Γερμανία, δύναται να επιβιώσει μόνο του στο νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον'', λέει μια κλασική «παρόλα» που επαναλαμβάνεται συνεχώς προς τους ευρωπαίους ιθαγενείς. Μια χαρά μπορούν, όχι μονάχα να επιβιώσουν αλλά ακόμα και να πρωταγωνιστήσουν -όχι όμως σε πλανητικό επίπεδο και να ανέλθουν στο status παγκόσμιας δύναμης- χώρες «στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον». Δηλώσεις αυτού του είδους αποκρύβουν πίσω από το «παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον» την κατάσταση παρακμής στην οποία βρίσκεται η ευρωπαϊκή ήπειρος.
Η «Ευρώπη», λοιπόν, θέλει να πρωταγωνιστήσει... Έχει όμως τις βάσεις ή πιο ορθά την αρχική ή πρωταρχική βάση; Ορισμένοι θα πουν ναι. Ας μην βιαστούν. Όλες οι δυνάμεις που πρωταγωνίστησαν ιστορικά, είχαν ως αρχικό ή πρωταρχικό θεμέλιο τους τη δημογραφική μεγέθυνση-αύξηση ή τον δημογραφικό δυναμισμό. Η δυτική Ευρώπη μέχρι το τέλος της πρώτης χιλιετίας μ.Χ έζησε μια βαθύτατη παρακμή (η οποία εκκινεί πριν ακόμη από την πτώση του δυτικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας - είναι μια αντίστοιχου μεγέθους παρακμή, μάλλον ακόμα βαθύτερη, με αυτήν που αποδίδεται στους Άραβες τα τελευταία 800 χρόνια). Η κορύφωση της ισχύος της δυτικής Ευρώπης, που ξεκινά μέσα στον 18ο και φτάνει μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, έχει ως αρχική ή πρωταρχική της βάση μια εξέλιξη που σπάνια αναφέρεται:
Μεταξύ 1000 και 1500 μ.Χ, ο πληθυσμός της δυτικής Ευρώπης μεγεθύνθηκε γρηγορότερα από οποιοδήποτε άλλο μέρος του πλανήτη. Επίσης οι βόρειες-ηπειρωτικές χώρες αύξησαν τον πληθυσμό τους πολύ περισσότερο σε σχέση με τις μεσογειακές. Αυτό ήταν το πρωταρχικό θεμέλιο -ο δημογραφικός δυναμισμός- επί του οποίου χτίστηκαν όλες οι μετέπειτα ναυτικές, εμπορικές, βιομηχανικές και τεχνολογικές εξελίξεις.
Ας δούμε ορισμένα μεγέθη.
Ας δούμε τώρα πως διαμορφώνονται τα μεγέθη για τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Ουσιαστικά τα προηγούμενα -ευρωπαϊκά- παραδείγματα αποτελούν περιπτώσεις πληθυσμιακής μείωσης καθώς ο πληθυσμός στον πλανήτη τα τελευταία 50 χρόνια έχει διπλασιαστεί (το 1960 ήμασταν 3 δις και τώρα είμαστε πάνω από 7 δις).
Το να επιθυμείς να πρωταγωνιστήσεις μπορεί να είναι θεμιτό. Όταν όμως η επιθυμία, σε οδηγεί στην αγνόησή θεμελιακών παραγόντων ή στην προσπάθεια υπέρβασης τους «πάση θυσία», μπορεί να καταλήξεις σε λύσεις, προτάσεις και πολιτικές, παρανοϊκές και εξόχως επικίνδυνες. Χρειάζεται προσοχή, γιατί η παράνοια σε συνδυασμό με την ακατάσχετη επιθυμία, συνήθως, επιταχύνει την παρακμή και οδηγεί στην καταστροφή και τον όλεθρο.
Η περίπτωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι χαρακτηριστική. Βρισκόταν στην πλέον δυσμενή θέση σε σχέση με τις υπόλοιπες αυτοκρατορίες της ΑφροΕυρασιατικής ηπείρου, καθώς γειτνίαζε εδαφικά με μετέπειτα τιτάνες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ρωσία (Πρωσσία, Αυστρία κ.λπ). Μέχρι το 1750 κανένα ευρωπαικό κράτος, από μόνο του, δεν ήταν σε θέση να την καταβάλει. Κάποιες δεκαετίες αργότερα θα το επιχειρήσει η Ρωσία -και σχεδόν θα τα καταφέρει- αλλά θα υπάρξει η παρέμβαση της Πρωσσίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστρίας, μέσω της οποίας -παρέμβασης- θα εγκαινιαστεί το δόγμα της «ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» το οποίο αργότερα -εφόσον ξεσκιστεί εσωτερικά από τους «ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς»- θα μετασχηματιστεί στο ΝΑΤΟικό δόγμα της ακεραιότητας της Τουρκίας.
Σε καμία περίπτωση η Ινδία δεν ηγεμονευόταν από την Ολλανδία και τη Δανία από το 1600 μέχρι το 1800. Στην Κίνα οι μεγάλες μεταβολές συμβαίνουν με τους Πολέμους του Οπίου (1839-1842 ο πρώτος και 1856-1860 ο δεύτερος).
Η μεγάλη αλλαγή σε παγκόσμια κλίμακα συμβαίνει περίπου το 1820, εδραιώνεται μέχρι το 1870 και ολοκληρώνεται τις πρώτες δεκαετίες του επόμενου αιώνα (Α'και Β'παγκόσμιος πόλεμος). Η ευρωπαϊκή επικυριαρχία με ηγεμονικούς όρους διαρκεί λίγο πάνω από έναν αιώνα (από τις αρχές του 19ου μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα - 1820 με 1945) και όχι «πέντε αιώνες» όπως υπονοεί το 1492. Η χρονολογία είναι εξόχως παραπλανητική σε ότι αφορά την «παγκόσμια ευρωπαϊκή κυριαρχία ή ηγεμονία». Η ευρωκεντρική ιστοριογραφία έχει αλλοιώσει αυτά τα νοήματα και αυτές τις ιστορικές εξελίξεις.
Αυτό που ζούμε στις μέρες μας, είναι η ολοκλήρωση μιας ιστορικής περιόδου που διήρκεσε περίπου δύο αιώνες. Η πρώτη φάση είναι δυτικοευρωπαϊκή (Ευρώπη του Ατλαντικού) και η δεύτερη αμερικανική (ΕυρωΑτλαντισμός). Στα μέσα της πρώτης φάσης -1870 μέχρι 1918- έχουμε την άνοδο των Η.Π.Α και στη δεύτερη -μετά το 1945- φάση την κυριαρχία τους.
Η διάρκεια της παγκόσμιας «δυτικοευρωκεντρικής» ηγεμονικής εποχής ή παρένθεσης (αυτής της παγκόσμιας abnormality) η οποία σιγά, σιγά ολοκληρώνει τον ιστορικό της κύκλο, διήρκεσε λιγότερο από δύο αιώνες.
-----
Περισσότερα: 1) I. Άνοδος και πτώση αυτοκρατοριών. Η.Π.Α - Κίνα - Ρωσία - Η.Β (1820-2020) II. Ασία - Β. Αμερική - Ε.Ε (1950-2020). GDP based (PPP) share of world total (%). Πλανητικός μετασχηματισμός. 2) «Οικουμένες», πολιτιστικοί και εμπορικοί χώροι ή «υποσυστήματα» του παγκόσμιου συστήματος του 13ου αιώνα. 3)Μακροδομές 4) Δυτικοευρωκεντρισμός.
| Image may be NSFW. Clik here to view.  |
| 1700 μ.Χ |
II
Δύο από τους μεγαλύτερους μύθους που έχουν καλλιεργηθεί από αμερικανικούς κύκλους (και τείνουν να γίνουν πιστευτοί και στις ίδιες τις Η.Π.Α) σε ότι αφορά την Κίνα, είναι πως μια «δημοκρατική» Κίνα θα είναι, πρώτον, περισσότερο «φιλο-αμερικανική» και, δεύτερον, λιγότερο «εθνικιστική» (**).Η ουσία βρίσκεται στο «φιλο-αμερικανική» βέβαια και όχι στο «δημοκρατική» (*). Δηλαδή, στην διεθνή πολιτική, στάση ή ευθυγράμμιση και όχι στο εσωτερικό καθεστώς (ο τρόπος «ευθύγραμμης» σύνδεσης εσωτερικού και εξωτερικού είναι ένα παλαιό φιλελεύθερο-μαρξιστικό ζήτημα). Εξ'ου και οι Η.Π.Α στήριζαν επί δεκαετίες την Σαουδική Αραβία και συνεχίζουν να στηρίζουν ένα «καλό» μονοκομματικό καθεστώς-κράτος όπως το Βιετνάμ. Το τελευταίο είναι ένα «καλό μονοκομματικό σοσιαλκομμουνιστικό» καθεστώς το οποίο κυβερνάται από ένα «καλό κομμουνιστικό κόμμα» (σε αντίθεση βέβαια με την Κίνα οπού και τα δύο αυτά είναι «κακά»). Έτσι οι πρόμαχοι της «δημοκρατίας» και της «ελεύθερης αγοράς» και προαιώνιοι υπαρξιακοί εχθροί του «κομμουνισμού», του «αυταρχισμού» και «κάθε μορφής τυραννίας», σφυρίζουν αδιάφορα.
Την -ιδεολογική- συνταγή την χαλάνε κάτι περίεργοι τύποι που κυκλοφορούν ανά τον πλανήτη και θεωρούν πως, ασχέτως ποιας μορφής είχε, π.χ. η Ρωσία ιστορικά (για να χρησιμοποιήσουμε ένα πιπεράτο παράδειγμα), αδιάφορο δηλαδή εάν επρόκειτο για την «Αγία Ρωσία των Ρομανόφ» ή για την «κόκκινη Ρωσία των Σοβιέτ» ή για την σημερινή, η στρατηγική αντιμετώπιση παραμένει παρεμφερής και η στοχοθεσία παρόμοια (δηλαδή ο έλεγχος ή η ενσωμάτωση ή ο κατακερματισμός της συγκεκριμένης χώρας) και πως όλα αυτά (Τσαρική, Σοβιετική) είναι κατά βάση ιδεολογήματα και αφελείς προσεγγίσεις [ομοίως για την Ιαπωνία -η οποία και αυτή ήταν μέχρι πρόσφατα μονοκομματικό καθεστώς-, τη Γερμανία, την Κίνα, το Βιετνάμ, τη Σαουδική Αραβία, την Ινδία (***) κ.λπ].
Η ουσία έγκειται όχι στο εσωτερικό καθεστώς καθεαυτό, αλλά στην διεθνή πολιτική, στάση και ευθυγράμμιση -ή υποτέλεια- του καθεστώτος.
-----
(*) Συνήθως σε αυτού του είδους τις «δημοκρατίες» τοποθετούνται ένας -εξαρτημένος και σε συγκεκριμένες χώρες σπουδαγμένος- Φασουλής και ένας Περικλέτος που παριστάνουν ότι τσακώνονται και ότι έχουν «θεμελιώδεις διαφορές».(**) Το πιθανότερο είναι -όπως ισχυρίζονται πάρα πολλοί ακόμα και εντός των Η.Π.Α- πως μια «δημοκρατική» Κίνα θα είναι περισσότερο και όχι λιγότερο εθνικιστική από την σημερινή (είναι άραγε περισσότερο εθνικιστική η Κίνα ή η Ιαπωνία στις μέρες μας;). Βέβαια δεν θα προλάβει να γίνει εθνικιστική, διότι μόλις γίνει «δημοκρατική», η Κίνα θα πάψει να είναι ενιαίο κράτος και θα διασπαστεί (το ίδιο ισχύει και για την Ρωσία). Αυτός είναι άλλωστε ο αντικειμενικός σκοπός -ή το εμπειρικά παρατηρούμενο αποτέλεσμα- της έξωθεν «δημοκρατικοποίησης».
(***) Επειδή έχουμε κοντή μνήμη. Τους πρώτους μήνες της εκλογής του Μόντι στην Ινδία, μέχρι να το πάρουν απόφαση ορισμένα κέντρα πως θα ακολουθήσει την δική της, αυτοκαθοριζόμενη, διεθνή πολιτική γραμμή η νέα κυβέρνηση, ο «διεθνής τύπος» και το διαδίκτυο πλημμύρισαν με άρθρα που έλεγαν ότι ο Μοντι «είναι φασίστας». Σταδιακά, ατόνησαν αυτές οι γραφικότητες και πλέον σπάνια συναντάς τέτοιου είδους άρθρα ακόμα και σε καθεστωτικά περιοδικά.
III
Η «Ευρώπη» θέλει να πρωταγωνιστήσει σε πλανητική κλίμακα και να ανέλθει στο status παγκόσμιας δύναμης του 21ου αιώνα. Μια χώρα μπορεί να πρωταγωνιστήσει -όχι όμως σε πλανητικό επίπεδο- «την εποχή της παγκοσμιοποίησης» (Νορβηγία, Η.Α.Ε, Σιγκαπούρη) αλλά αυτό δεν σημαίνει πως μπορεί να πρωταγωνιστήσει σε πλανητική κλίμακα και να ανέλθει στο status της παγκόσμιας δύναμης.Όταν κάποιος κύριος, ο οποίος είναι υποψήφιος για την αρχηγία κόμματος λέει πως ''ουδέν κράτος μέλος της Ε.Ε, ούτε η Γερμανία, δύναται να επιβιώσει μόνο του στο νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον'', λέει μια κλασική «παρόλα» που επαναλαμβάνεται συνεχώς προς τους ευρωπαίους ιθαγενείς. Μια χαρά μπορούν, όχι μονάχα να επιβιώσουν αλλά ακόμα και να πρωταγωνιστήσουν -όχι όμως σε πλανητικό επίπεδο και να ανέλθουν στο status παγκόσμιας δύναμης- χώρες «στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον». Δηλώσεις αυτού του είδους αποκρύβουν πίσω από το «παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον» την κατάσταση παρακμής στην οποία βρίσκεται η ευρωπαϊκή ήπειρος.
Η «Ευρώπη», λοιπόν, θέλει να πρωταγωνιστήσει... Έχει όμως τις βάσεις ή πιο ορθά την αρχική ή πρωταρχική βάση; Ορισμένοι θα πουν ναι. Ας μην βιαστούν. Όλες οι δυνάμεις που πρωταγωνίστησαν ιστορικά, είχαν ως αρχικό ή πρωταρχικό θεμέλιο τους τη δημογραφική μεγέθυνση-αύξηση ή τον δημογραφικό δυναμισμό. Η δυτική Ευρώπη μέχρι το τέλος της πρώτης χιλιετίας μ.Χ έζησε μια βαθύτατη παρακμή (η οποία εκκινεί πριν ακόμη από την πτώση του δυτικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας - είναι μια αντίστοιχου μεγέθους παρακμή, μάλλον ακόμα βαθύτερη, με αυτήν που αποδίδεται στους Άραβες τα τελευταία 800 χρόνια). Η κορύφωση της ισχύος της δυτικής Ευρώπης, που ξεκινά μέσα στον 18ο και φτάνει μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, έχει ως αρχική ή πρωταρχική της βάση μια εξέλιξη που σπάνια αναφέρεται:
Μεταξύ 1000 και 1500 μ.Χ, ο πληθυσμός της δυτικής Ευρώπης μεγεθύνθηκε γρηγορότερα από οποιοδήποτε άλλο μέρος του πλανήτη. Επίσης οι βόρειες-ηπειρωτικές χώρες αύξησαν τον πληθυσμό τους πολύ περισσότερο σε σχέση με τις μεσογειακές. Αυτό ήταν το πρωταρχικό θεμέλιο -ο δημογραφικός δυναμισμός- επί του οποίου χτίστηκαν όλες οι μετέπειτα ναυτικές, εμπορικές, βιομηχανικές και τεχνολογικές εξελίξεις.
Ας δούμε ορισμένα μεγέθη.
- Ο πληθυσμός της Κίνας είναι 1,4 -πλέον- δισεκατομμύρια άνθρωποι. Το 1950 ήταν περίπου 550 εκατομμύρια. Η αύξηση είναι συγκλονιστική σε καθαρούς αριθμούς αλλά ακόμα και σε ποσοστά (όπως γίνεται κατανοητό το μεγάλο μέγεθος μιας χώρας περιορίζει το ποσοστό σε σχέση με μια μικρή). Η πληθυσμιακή αύξηση της Κίνας τα τελευταία 50 χρόνια είναι περίπου 150%.
- Ο πληθυσμός της Βραζιλίας το 1960 ήταν περίπου 72 εκατομμύρια, σήμερα είναι 202 εκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση της Βραζιλίας τα τελευταία 50 χρόνια είναι περίπου 180%.
- Ο πληθυσμός της Ινδονησίας το 1960 ήταν περίπου 88 εκατομμύρια, σήμερα είναι 252 εκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση της Ινδονησίας τα τελευταία 50 χρόνια είναι περίπου 185%.
- Ο πληθυσμός του Μεξικό το 1960 ήταν περίπου 39 εκατομμύρια, σήμερα είναι 123 εκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση του Μεξικό τα τελευταία 50 χρόνια είναι περίπου 220%.
- Ο πληθυσμός της Ινδίας το 1950 ήταν περίπου 360 εκατομμύρια, σήμερα είναι περίπου 1,3 δισεκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση της Ινδίας τα τελευταία 50 χρόνια είναι περίπου 245%.
- Ο πληθυσμός του Ιράν το 1960 ήταν περίπου 22 εκατομμύρια, σήμερα είναι 78 εκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση του Ιράν τα τελευταία 50 χρόνια είναι περίπου 254%.
- Ο πληθυσμός των Ηνωμένων Πολιτειών το 1900 ήταν περίπου 76 εκατομμύρια, σήμερα είναι 320 εκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση των Ηνωμένων Πολιτειών τα τελευταία 50 χρόνια είναι περίπου 319%.
Ας δούμε τώρα πως διαμορφώνονται τα μεγέθη για τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές χώρες.
- Ο πληθυσμός της Γερμανίας το 1960 ήταν περίπου 73 εκατομμύρια, σήμερα είναι 82 εκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση της Γερμανίας τα τελευταία 50 χρόνια είναι μόλις 12%.
- Ο πληθυσμός της Ιταλίας το 1960 ήταν περίπου 50 εκατομμύρια, σήμερα είναι 61 εκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση της Ιταλίας τα τελευταία 50 χρόνια είναι 22%.
- Ο πληθυσμός του Ηνωμένου Βασιλείου το 1960 ήταν περίπου 52 εκατομμύρια, σήμερα είναι 65 εκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση του Ηνωμένου Βασιλείου τα τελευταία 50 χρόνια είναι 24%.
- Ο πληθυσμός της Γαλλίας το 1960 ήταν περίπου 46 εκατομμύρια, σήμερα είναι 66 εκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση της Γαλλίας τα τελευταία 50 χρόνια είναι 46%.
Ουσιαστικά τα προηγούμενα -ευρωπαϊκά- παραδείγματα αποτελούν περιπτώσεις πληθυσμιακής μείωσης καθώς ο πληθυσμός στον πλανήτη τα τελευταία 50 χρόνια έχει διπλασιαστεί (το 1960 ήμασταν 3 δις και τώρα είμαστε πάνω από 7 δις).
Το να επιθυμείς να πρωταγωνιστήσεις μπορεί να είναι θεμιτό. Όταν όμως η επιθυμία, σε οδηγεί στην αγνόησή θεμελιακών παραγόντων ή στην προσπάθεια υπέρβασης τους «πάση θυσία», μπορεί να καταλήξεις σε λύσεις, προτάσεις και πολιτικές, παρανοϊκές και εξόχως επικίνδυνες. Χρειάζεται προσοχή, γιατί η παράνοια σε συνδυασμό με την ακατάσχετη επιθυμία, συνήθως, επιταχύνει την παρακμή και οδηγεί στην καταστροφή και τον όλεθρο.
-----
Υστερόγραφα: 1) Η Ευρώπη περί το 1900 μ.Χ αποτελούσε το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού. Σήμερα αποτελεί περίπου το 10%. 2) Βέβαια εάν συμπεριφερθούν και άλλες χώρες όπως η Ελλάδα, μπορεί και να θριαμβεύσει η «Ευρώπη», δηλαδή, ότι απομείνει από αυτήν. 3) Η Αφρική είναι η ήπειρος με τον μεγαλύτερο δημογραφικό δυναμισμό. 4) Καταλαβαίνω πως «οι οικονομολόγοι» προσπαθούν να μην χάσουν τη δουλειά τους (κινδυνεύουν και «οι ιδεολόγοι»), καλό είναι όμως να μην παρακάμπτουν τόσο θεμελιώδεις παράγοντες. 5) Εντυπωσιακό παράδειγμα αποτελεί η Σαουδική Αραβία: Ο πληθυσμός της το 1960 ήταν μόλις 4 εκατομμύρια, σήμερα είναι 31 εκατομμύρια. Η πληθυσμιακή αύξηση της Σαουδικής Αραβίας τα τελευταία 50 χρόνια είναι 662% (μάλλον η μεγαλύτερη στον πλανήτη).