Μήπως η σχέση κυριαρχίας και οικονομίας είναι σημαντικότερη από ότι νομίζουμε; Does Sovereignty Matter for Growth? Poverty from the Wealth of Nations: Integration and Polarization in the Global Economy Since 1760.

Joseph Chamberlain (1904)

Μετά από αυτή την -μελλοντολογική- δήλωση του Joseph Chamberlain διαλύθηκαν οι εξής αυτοκρατορίες: Ρωσική, Γερμανική, ΑυστροΟυγγρική, Οθωμανική, Ιαπωνική, Βρετανική, Γαλλική (μπορούμε να αναφέρουμε και την Σοβιετική).

Στην τελευταία της αποικία, η Ισπανία παραχώρησε ανεξαρτησία μόλις το 1975, ενώ η Ινδία ανακατέλαβε την περιοχή της Γκόα (Goa - γνωστή από την μουσική Trance και τα Rave Party), την οποία κατείχε η Πορτογαλία, μέσω εισβολής το 1961 (ένα χρόνο πριν έχουμε την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας από το Ηνωμένο Βασίλειο). Το Μακάο «επέστρεψε» στην Κίνα -από την Πορτογαλία- μόλις το 1999 ενώ η μεταβίβαση-παράδοση της κυριαρχίας του Hong Kong από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Κίνα έγινε μόλις το 1997.

Από αυτή την εξωευρωπαϊκή σκοπιά οι πλανητικές εξελίξεις έχουν διαφορετική πορεία από αυτήν που μας μαθαίνουν τα κυρίαρχα «αφηγήματα» της εποχής. Ανάποδα βλέπουμε τις πλανητικές εξελίξεις εδώ εμείς εις τας Ευρώπας. Εξ'ου και έχω χρησιμοποιήσει σε ένα παλαιότερο σημείωμα την προκλητική φράση «αντίστροφη πειραματική ακροβασία» (Η μακρά παγκόσμια κυρίαρχη τάση των τελευταίων δύο αιώνων και η αντίστροφη πειραματική ακροβασία της Ε.Ε).

Αναφέρθηκα πρόσφατα στην κυριαρχία (Ελλάδα και κυριαρχία - «Κρίση» και επέκταση κυριαρχίας), σε τέσσερις διαφορετικές χώρες (Σιγκαπούρη, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Νορβηγία, Ισλανδία) με διαφορετικά πολιτικά σύστηματα και διαφοροποιήμενα παραγωγικά πρότυπα (The lowest of the low) και στην τριχοτόμηση ανάμεσα σε πολιτισμένη, βάρβαρη και πρωτόγονη ανθρωπότητα (που σχετιζόταν με το δικαίωμα πλήρους, μερικής ή καθόλου αναγνώρισης κρατών ως μελών της διεθνούς κοινωνίας). Όχι τυχαία.

Οι χώρες που είναι ανεπτυγμένες -οικονομικά, στρατιωτικά- είναι αυτές που δεν υπήρξαν ποτέ αποικίες οι ίδιες, που δεν έχασαν ποτέ την κυριαρχία τους. Εντός λίγων δεκαετιών από την στιγμή που πρώην αποικιακοί χώροι απέκτησαν κυριαρχία, οι παγκόσμιοι συσχετισμοί δύναμης άρχισαν να αλλάζουν (όπως και οι σχέσεις, για παράδειγμα, Πορτογαλίας - Βραζιλίας και Ανγκόλας, Ηνωμένου Βασιλείου - Ινδίας, Αυστραλίας, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Σιγκαπούρης, Νοτίου Αφρικής και Κίνας με όλους τους υπολοίπους).

Εάν δεν σας λένε τίποτα τα προηγούμενα, διαβάστε παρακάτω την περίληψη της μελέτης Does Sovereignty Matter for Growth? An Analysis of Growth Rates Between 1870 and 1950 και τρεις κριτικές για το βιβλίο Poverty from the Wealth of Nations: Integration and Polarization in the Global Economy Since 1760. Μπορείτε να εντάξετε αυτές τις σκέψεις στο ευρύτερο πλαίσιο των Μακροδομών. Αυτά τα κείμενα-βιβλία δεν πρόκειται να μεταφραστούν στην Ελλάδα.

Δεν έχει υπάρξει ποτέ ιστορικά περίπτωση χώρας που να κατάφερε οτιδήποτε δίχως κυριαρχία. Η κυριαρχία -όχι σε ρητορικό επίπεδο- είναι πρωταρχικός παράγοντας όχι μονάχα «ανάπτυξης», αλλά και πολλών άλλων πραγμάτων. Does Sovereignty Matter? Η απάντηση είναι ένα ξεκάθαρο Ναι. Και μάλιστα, πολύ περισσότερο από ότι νομίζουμε.




"Poverty from the Wealth of Nations" provides concrete evidence to support the argument that European imperialism devastated, rather than enhanced, the economic development of much of the rest of the world. The author, M. Shahid Alam, brings in the factors of sovereignty and racism to show that market mechanisms alone were not the only factors determining success or failure. Alam shows that the initial disparities between now advanced and now lagging countries were not as great as once supposed, and that the subsequent divergence was due more to exploitation and racist policies rather than to the innate qualities of particular peoples. In doing so, he challenges the prevailing, if unconscious, tenets of Eurocentric ideology.

The more sovereignty a state had, the more it was able to shape its economic policy to its own advantage. Sovereign countries usually did this by instituting protectionist measures to enable their nascent industries to establish themselves domestically and then get a foothold in the global market.

Dependencies, quasi-colonies, and colonies were proportionally less and less able to do this, and were thrown into a vicious downward spiral.

Alam meticulously demonstrates the sovereignty differentials among these categories in terms of the countries' export orientation, industrialization, human capital, and growth rates. Non-sovereign countries' markets were forced open, providing a cheap source of raw materials to the imperial power, while cheaper manufactured imports prevented any domestic manufacturing sector from developing. Meanwhile, the colonial powers used their technological gains to create their own "import substitution" at home, improving their agricultural techniques and creating synthetic replacements for other primary goods (e.g., dyes), while denying these advances to the colonies, so that the colonies' range of potential exports progressively narrowed.

Infrastructure in colonies was designed with export in mind, causing markets for domestically produced goods to wither. Also, social policies were influenced to keep education, job advancement opportunities, and wages at a minimum, as this kept the prices of primary goods low as well, maximizing profits and savings for the colonial power. Over time, the cumulative effects of these phenomena brought about the extreme disparities in wealth between nations that we see today.

Alam's findings should be carefully examined by economists and other scholars who are willing to consider the possibility that our prevailing economic worldview is fundamentally flawed.


Alam's brilliant and original book studies the growing polarisation between the economically advanced and lagging countries since 1760. He marshals extensive cross-country evidence and concludes, "The results showed a strong positive correlation between sovereignty and industrialisation."

As he writes, "Sovereignty did matter! Countries which had it would grow faster than countries which did not. The logic of it is simple. Colonization of lagging countries led, via forced integration, to the loss of manufactures, a shrinking comparative advantage in primary production, and the displacement of indigenous capital, skills and enterprises; it also led to monopolization and direct appropriation of their resources. Only sovereign lagging countries - free to structure their integration into the world economy - could avoid or minimize the adverse consequences of integration. Ergo, loss of sovereignty retarded economic growth. ... Countries will structure their international relations to develop manufactures and indigenous capital, enterprises and technological capabilities; they will impose at the outset, or gradually, policies that regulate the entry of imports and foreign capital, labor and enterprises. ... These asymmetries ensure that loss of sovereignty will produce lower levels of industrialisation, lower levels of productivity in the subsistence sector, lower levels of human capital, lower rates of taxation and public expenditure and, finally, lower growth rates of per capita income."

Countries winning their independence after 1945 achieved substantial increases in their manufacturing industry. 1980 saw the imperial counterattack; the international financial institutions, egged on by the key capitalist states, attacked the lagging countries and reimposed dependency. The Soviet Union's demise orphaned the lagging countries; they lost the most powerful counterweight to the USA.

World Bank and IMF policy packages are identical to the EU's demands: end fiscal deficits, privatise industries and services, open government contracts to foreign firms, end state subsidies, remove controls on capital accounts of the balance of payments, end barriers to foreign enterprises' entry.

Without economic sovereignty, all other forms of sovereignty are shadows. The economy is the root of sovereignty: without control over how we work and produce, we are slaves.


This is a very timely book. At a time when globalization is sweeping aside the sovereignty of developing countries and imposing free-trade regimes on their debt-ridden governments, this book provides a historical critique of these policies through a systematic examination of a similar globalization that swept across countries in Asia and Africa starting in the nineteenth century. It shows that the results of colonization and free trade were devastating for these economies. Thankfully, these results are established with a theoretical perspicacity and empirical rigor that are lacking in neo-Marxist critiques of the global economy. The strong parallels between quasi-colonialism and the IMF-WTO regime suggest that this new round of imperialism will also deepen global inequalities.



This paper is a theoretical and empirical exploration of the connections between sovereignty (or its absence) and growth rates in lagging countries over the period 1870 to 1950. Using a four-fold taxonomy of sovereignty, our estimates of sovereignty differentials for growth rates of per capita income for 1900-1950 show a quantitatively strong positive impact of sovereignty on growth during this period. In a concluding section we draw attention to the strong parallels between the regime created by the World Trade Organization since the early 1990s and the Open Door Treaties that were imposed on the Ottoman Empire, Iran, China and Thailand starting in the early nineteenth century.


Για την Ελλάδα, τα είπαμε πριν λίγο καιρό. (Θέλει να πιστεύει πως) Γεννήθηκε «ανεξάρτητη» και «κυρίαρχη». Σνομπάρει αυτά τα παρωχημένα πράγματα -περί κυριαρχίας και ανεξαρτησίας- εξ'ου και παραμένει υπό καθεστώς επιτροπείας, αποικιοποίησης και κηδεμόνευσης. Για μια ακόμη φορά και σε ένα ακόμη επίπεδο, πηγαίνει σαν τον κάβουρα ανάποδα και αντιτίθεται στις παγκόσμιες τάσεις. Ποια «ανεξαρτησία» και «κυριαρχία» τώρα. Όλοι αυτοί -σε ολόκληρο τον πλανήτη- είναι οπισθοδρομικοί. Η Ελλάδα δεν έχει επίγνωση «τι» είναι ως χώρα.

Είναι τυχαίο άραγε που ως πρωτεύουσα τού ελληνικού κράτους, η Αθήνα διαθέτει μια παγκόσμια πρωτοτυπία και πρωτιά; (η οποία είναι ενδεικτική για το «τι» είναι το ελλαδοαθηναϊκό κράτος). Δεν έχει βομβαρδιστεί ποτέ από εχθρικά παρά μονάχα από συμμαχικά στρατεύματα. Όχι «εχθροί», αλλά μονάχα «φίλοι», «εταίροι» και «σύμμαχοι» έχουν βομβαρδίσει την Αθήνα: οι Γάλλοι το 1916 και οι Βρετανοί το 1944 (σε προηγούμενο σημείωμα είχα αναφερθεί στην πρώτη περίοδο -Όθωνας και μετά-, εδώ αναφέρω ένα ενδεικτικό παράδειγμα της επομένης περιόδου).

«Κυρίαρχη» και «ανεξάρτητη» η Ελλάς, δύο αιώνες τώρα... Μια -ιερή- αγελάδα στην Γκόα και ένας -αυτοκρατορικός- πιγκουίνος στην Ανταρκτική, δάκρυσαν, και αμέσως μετά, πέθαναν από τα γέλια.

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική