I) Έλληνες: οι βάτραχοι που βράζουν II) Μήπως οι εκλογές είναι λυτρωτικές; III) Άρωμα αυταρχισμού και IV) «Ποιοί είμαστε;». Τέσσερα κείμενα για το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό.

Η αδυναμία ενός λαού, μίας συλλογικότητας να κατανοήσει τις μεταβολές που συντελούνται στο εσωτερικό περιβάλλον και διεθνή περίγυρο αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για την επιβίωση του. Οι μεταβολές αυτές δεν συνιστούν ένα επιφαινόμενο ή εφήμερο χαρακτηριστικό αλλά μία κοσμογονικής υφής εκτροπή από αρχές, αξιακό πλαίσιο, συνταγματική τάξη πραγμάτων και βαθμό διεθνούς εκπροσώπησης του. Η μη συνειδητοποίηση αυτών των θεμελιωδών μεταβολών δημιουργεί αδράνεια και δεν επιτρέπει σε άτομα και συλλογικότητες είτε να προχωρήσουν σε αξιολογητικής υφής προσεγγίσεις είτε να δημιουργήσουν πολιτικά και κοινωνικά αντανακλαστικά στην ανυπαρξία του εσωτερικού Λεβιάθαν.

Το 1989 οι Ornstein και Ehrich ανέδειξαν τους κινδύνους από την αδυναμία κατανόησης των νέων δεδομένων μέσα από ένα εικονικό πείραμα («σύνδρομο του βάτραχου στο βραστό νερό»). Τοποθέτησαν ένα βάτραχο σε ένα δοχείο με νερό και άρχισαν σταδιακά να αυξάνουν τη θερμοκρασία. Ο βάτραχος, μη μπορώντας να αντιληφθεί τα νέα δεδομένα (αύξηση της θερμοκρασίας), παρέμεινε μέσα στο καυτό νερό και βρήκε φρικτό θάνατο. Θα μπορούσε να είχε σωθεί πηδώντας απλά έξω από το δοχείο.

Οι Έλληνες σήμερα αντιδρούν σαν έναν βάτραχο που αδυνατεί να αντιληφθεί τη νέα πραγματικότητα. Όχι αυτή που επιβάλλει τον απαιτούμενο εξορθολογισμό του κράτους και της δημόσιας διοίκησης, αλλά αυτή που μετατρέπει μία χώρα του Πρώτου κόσμου σε ένα τριτοκοσμικό προτεκτοράτο. Οι χθεσινοί δημιουργοί του χάους σήμερα εμφανίζονται ως υπέρμαχοι του εξορθολογισμού. Το πολιτικό σύστημα παραδόθηκε αμαχητί, πέταξε την εθνική ασπίδα του και λειτουργεί ως ένα εγκάθετο καθεστώς.

Για τους διεθνολόγους η παραίτηση μίας εθνικής ηγεσίας από την αποκλειστική, προνομιακή, θεσμική και συνταγματική υποχρέωση να προασπίζεται την επιβίωση μίας συλλογικότητας συνιστά μία κοσμογονία. Είναι η ιστορική στιγμή μίας βιβλικής αποκάλυψης, όταν η αποστασιοποίηση της πολιτικής ελίτ μεταβάλλει την οργανωτική πολιτική δομή του ενδο-κρατικού πεδίου σε ένα άναρχο και αποκεντρωμένο περιβάλλον. Η ευνομία της ενδοκρατικής τάξης εξισώνεται με το άναρχο περιβάλλον των διακρατικών σχέσεων.

Ο ευρω-κανιβαλισμός αποτελεί πλέον μία στρατηγική διαχείρισης της κρίσης, αφού η παραδειγματική τιμωρία της Ελλάδας προωθείται ως ένα άτυπο ή και τυπικό πρωτογενές ευρωπαϊκό «δίκαιο». «Έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα σε ταπεινώσεις που υφίσταται μία χώρα, ένα έθνος ιστορικό και υπερήφανο και ακόμα μεγαλύτερες ταπεινώσεις που θα αναγκαστεί να υποστεί» δηλώνει κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος. Αν οι επιλογές μας κυμαίνονται μεταξύ ταπείνωσης και περισσότερης ταπείνωσης τότε οφείλουμε να δημιουργήσουμε τον τρίτο δρόμο. Είναι ο δρόμος του αυτοσεβασμού, της αντίστασης και της εθνικής αξιοπρέπειας, διαχρονικών εθνικών χαρακτηριστικών ενός μικρού και φτωχού λαού. Είναι ο δρόμος της καταγγελίας των επιφαινόμενων ευρωπαϊκών αξιών που δυστυχώς πολλοί διδάσκουμε στα αμφιθέατρα. Είναι ο δρόμος που θα διασώσει ενδεχομένως την Ευρώπη από μία πορεία προς έναν θεσμικό αυταρχισμό. Είναι η ώρα που ο βάτραχος θα πρέπει να πηδήξει έξω από το καυτό νερό.

Γιώργος Βοσκόπουλος - Πηγή: academia.edu

Η χώρα δύσκολα θα αποφύγει τις μεγάλες περιπέτειες, κι αυτό δεν αποτελεί κανενός είδους κινδυνολογία αλλά κοινή διαπίστωση όσων παρακολουθούν με ψυχραιμία και αγωνία τις εξελίξεις.

Η κοινωνία συνειδητά ή ασυνείδητα αρχίζει μέσα στη βαθιά κρίση και σαπίλα να αποβάλλει το διεφθαρμένο σύστημα που ο μοναδικός πυλώνας στον οποίο βασίστηκε ήταν η διαφθορά, η μετριοκρατία, η πολιτική και οικονομική σαπίλα και η αδιαφορία για οποιαδήποτε συλλογικότητα.

Η έλλειψη αστικής τάξης σε κοινωνίες που επιθυμούν να διαμορφώσουν αστικούς δημοκρατικούς θεσμούς κατά το Δυτικό πρότυπο που κυριάρχησε με τον αγγλικό κοινοβουλευτισμό, τον Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση, είναι εμφανής σε μια χώρα που δεν μπορεί, ούτως ή άλλως, να αφομοιώσει με ευκολία τα Δυτικά προτάγματα.

Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκην κακό, αφού η μακρόχρονη ιστορία μας στο μεταίχμιο δύο κόσμων μας διαμόρφωσε μια νοοτροπία που δεν είναι ούτε Δυτική ούτε Ανατολική. Γίνεται όμως προβληματικό όταν δεν μπορούμε να διαμορφώσουμε δικούς μας δημοκρατικούς θεσμούς που από τη μια να προσανατολίζουν τη χώρα προς τον Δυτικό τρόπο ζωής και από την άλλη να καθιστούν αποτελεσματική τη δημοκρατική λειτουργία της.

Δεν φταίει σ’ αυτό η έλλειψη μόνο αστικής τάξης, αλλά και πνευματικής ηγεσίας ή ακόμη και μέσων ενημέρωσης τα οποία δεινοπάθησαν τα τελευταία χρόνια στα χέρια «νταβατζήδων» της εξουσίας που το μόνο που αναπαρήγαγαν, δυστυχώς με επιτυχία, ήταν η εξουσία τους και τα οικονομικά οφέλη που τους προσέφερε η διαπλοκή με τη βαθιά διεφθαρμένη πολιτική τάξη.

Το Κοινοβούλιο είναι υποχείριο του εκάστοτε πρωθυπουργού ή πολιτικού αρχηγού, και η δικαστική εξουσία έρμαιο της βούλησης της εκτελεστικής. Τα τελευταία γεγονότα επιβεβαιώνουν πως το μόνο που ενδιαφέρει έναν από τους πυλώνες της πολιτειακής μας συγκρότησης, ίσως τον σημαντικότερο, είναι η είσπραξη του αντιτίμου της ευπείθειάς του στις εκάστοτε κυβερνήσεις.

Κάποτε κυβερνούσαν τη χώρα οι κοτζαμπάσηδες, τώρα, χωρίς να έχουν εκλείψει, προσετέθησαν και διάφορες άλλες μορφές – παλαιότερα οι συνδικαλιστές, τώρα ακόμη και οι δικαστές.

Εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν κράζουν όλοι, αλλά τα εν τη παλάμη διδόμενα έχουν και ένα τέλος. Ή μάλλον, το τέλος τους επήλθε εδώ και καιρό. Τώρα διαμοιράζουν τα τελευταία ιμάτια και παρακολουθούν τη βύθιση του Τιτανικού απολαμβάνοντας τους ήχους της μουσικής. Ο Τιτανικός βυθίζεται, κι αυτό για ορισμένους ίσως αποτελεί και λύτρωση. Λύτρωση με την έννοια ότι για να οικοδομηθεί κάτι καινούριο πρέπει να καταρρεύσει εντελώς το παλαιό.

Η κυβέρνηση που ανέλαβε να εξυγιάνει τον δημόσιο βίο και να κάνει μια νέα αρχή με αντάλλαγμα την τεράστια οικονομική πίεση της κοινωνίας, είναι βουτηγμένη στην αμαρτία και στην ανομία. Η σύνθεσή της εξ αρχής σ’ αυτό παρέπεμπε, αλλά οι περισσότεροι ίσως είχαν κάποια κρυφή ελπίδα ότι καθώς φθάσαμε στο χείλος του γκρεμού, μπορεί κάτι να άλλαζε.

Η γοητεία της εξουσίας (και του παραγώγου της στην Ελλάδα, της διαφθοράς) είναι τόσο ισχυρή που, παραφράζοντας τη γνωστή μαρξιστική ρήση, θα μπορούσαμε να πούμε πως ο τελευταίος Έλληνας πολιτικός θα κρεμαστεί με το σκοινί με το οποίο θα δωροδοκηθεί.

Μέσα σ’ αυτό το γενικό πλαίσιο, η χώρα οδεύει σε εκλογές οι οποίες, με μαθηματική ακρίβεια, θα οδηγήσουν σε τραγικά αδιέξοδα, ανεξαρτήτως αποτελέσματος.

Δυστυχώς, η παντελής κατάρρευση είναι νομοτέλεια. Οι πιο θετικιστές την ονομάζουν «δημιουργική καταστροφή», αλλά πολύ φοβάμαι πως ακόμη και μέσα από την καταστροφή δεν θα αναδυθεί το νέο αν επικρατήσουν τα παλιά υλικά.

Χωρίς να γίνεται κανενός είδους παραλληλισμός, στις αρχές του αιώνα, το 1909 και με τη χώρα να σέρνει την ντροπή της ήττας του 1897, η Επανάσταση στου Γουδί απέρριψε τις πολιτικές προσωπικότητες της εποχής και έφερε στην εξουσία τον Ελευθέριο Βενιζέλο, με τις ευλογίες της κοινωνίας.

Σήμερα κάτι τέτοιο είναι αδύνατον και απευκταίον να συμβεί. Το καινούριο θα ξεπηδήσει μέσα από πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν από νέους ανθρώπους με σύγχρονα αντανακλαστικά, ευρύ κοσμοπολιτισμό και πολύ καλή εκπαίδευση, με την περιθωριοποίηση δυνάμεων και προσώπων που ταλάνισαν τον δημόσιο βίο μετά τη Μεταπολίτευση.

Αν δεν υπάρξει μια τέτοια σωτήρια πρωτοβουλία, τα πράγματα θα είναι πάρα πολύ δύσκολα για τη χώρα. Δειλά-δειλά, κάτι αρχίζει να κινείται. Πρέπει όμως μετά τις εκλογές να προσλάβει ταχύ και δραματικό χαρακτήρα. Γιατί δραματικές θα είναι και οι εξελίξεις.

Η χώρα δεν μπορεί να κυβερνηθεί ούτε με τον παλαιοκομματισμό του κ. Σαμαρά ούτε με τις ιδεοληψίες μιας αμφιλεγόμενης Αριστεράς. Χρειάζεται κάτι καινούριο που ξεπερνάει τις αγκυλώσεις που την οδήγησαν στην καταστροφή.

Παντελής Σαββίδης - Πηγή: Pontos News

Η δημοσιονομική κρίση που διερχόμαστε συνιστά μία διττή απειλή. Αφορά την επιβίωση μας ως χώρα του Πρώτου Κόσμου αλλά και τους δημοκρατικούς θεσμούς. Ενώ η χώρα βυθίζεται σε έναν φαύλο, αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο ύφεσης, οι θεσμοί που έστω ονομαστικά εξασφαλίζουν την ευνομία και συνταγματική τάξη αλλοιώνονται ή υπερκαλύπτονται. Η επίκληση σε συνταγματικές αρχές γίνεται κατά το δοκούν, εξομοιώνοντας με αυτόν τον τρόπο τον μέχρι πρότινος αδιαπραγμάτευτο κανονιστικό ρόλο του Συντάγματος και του εσωτερικού δικαίου των κρατών με το νεφέλωμα του διεθνούς δικαίου. Η συντεταγμένη ενδοκρατική τάξη πραγμάτων εκλαμβάνει την άναρχη χροιά του διακρατικού πεδίου όπου επικρατεί το δίκαιο του ισχυρού.

Στην Ελλάδα ένας υποδόριος αυταρχισμός, επικαλυμμένος με έναν μανδύα εξορθολογισμού και επιφαινομενικής δημοκρατίας αποσυνθέτει το ήδη προβληματικό συνταγματικά οικοδόμημα της χώρας. Σε συνθήκες απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος αυτόκλητοι ή αυτοπροσδιοριζόμενοι διανοούμενοι στηρίζουν ένα γκρίζο σύστημα διακυβέρνησης. Την ίδια στιγμή όσοι πανεπιστημιακοί τολμούν να εκφραστούν δημόσια κατά της υιοθετηθείσας πολιτικής απειλούνται ποικιλοτρόπως προκειμένου να σιωπήσουν. Η ενημέρωση φιλτράρεται σε συνθήκες διασποράς πανικού με στόχο τη χαλιναγώγηση της κοινής γνώμης. Η Βουλή και ο ουσιαστικός της ρόλος περιθωριοποιείται, ενώ βουλευτές σύρονται, εξαναγκάζονται να συναινέσουν σε συνθήκες άγνοιας σε μία διαδικασία κοινωνικής αποδόμησης, θεσμικής καταβαράθρωσης και οικονομικής τελμάτωσης. Την ίδια ώρα κάποιοι δημιουργούν συνθήκες κανιβαλισμού σπρώχνοντας τη μία ομάδα εργαζομένων ενάντια στην άλλη. Από την πλευρά της η ΕΕ στοχοποιεί τον πολιτικό πλουραλισμό με εκβιαστικά διλήμματα που υπερβαίνουν τον μέχρι πρότινος κανονιστικό της ρόλο ως ένας φορέας εκδημοκρατισμού. Ο πανικός άτολμων ηγετών, η μυωπία των εθνικών συμφερόντων και η κυριαρχία ενός νεωτερικού ευρω-ρατσισμούδημιουργούν συνθήκες αδράνειας.

Τελικά το διακύβευμα της κρίσης δεν είναι μόνο η πλασματική ευμάρεια και το χρέος που δημιούργησε εν κρυπτώ το φαύλο πολιτικό σύστημα, αλλά η ίδια η δημοκρατία. Το σημερινό σύστημα διακυβέρνησης συνιστά επιστροφή στο παρελθόν και ενεργοποιεί θετικά και αρνητικά αντανακλαστικά στη χώρα. Για τα εθνικά κέντρα λήψης αποφάσεων και τις εθνικές ηγεσίες υπάρχουν δύο κόκκινες γραμμές. Η πρώτη αφορά την κρατική κυριαρχία και η δεύτερη τη δημοκρατία. Η παρούσα ηγεσία του τόπου εκχώρησε με πρωτοφανή τρόπο κυριαρχικά δικαιώματα, ενώ ο πανικός της την οδηγεί σε έναν υπερβατικό αυταρχισμό που αποδομεί με χειρουργική ακρίβεια τους δημοκρατικούς θεσμούς. Το κράτος και οι μηχανισμοί του δεν μπορούν να λειτουργούν ως ένα συστημικό παρακράτος, ιδιαίτερα όταν η ηγεσία της χώρας δεν έχει πείσει ότι διαχειρίστηκε επιτυχώς το εθνικό ζήτημα. Θεμελιώδες προαπαιτούμενο επιβίωσης μας δεν είναι απλά οι επιβαλλόμενες και στοχευμένες διαρθρωτικές αλλαγές αλλά και η αποκατάσταση σε θεσμικό, συνταγματικό και ψυχολογικό επίπεδο της εμπιστοσύνης στο πολιτικό προσωπικό και τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Γιώργος Βοσκόπουλος - Πηγή: academia.edu

Οι προηγούμενες γενεές... παράλληλα με τις οικονομικές κρίσεις, έπρεπε να αντιμετωπίσουν και το ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον το οποίο οδήγησε στους δύο παγκοσμίους πολέμους· έπρεπε να προασπίσουν την εδαφική ακεραιότητα της χώρας, η οποία απειλήθηκε έσωθεν και έξωθεν. Οι προκλήσεις αυτές εξηγούν τον πλούτο των προπολεμικών προβληματισμών γύρω από την εθνική ταυτότητα, καθώς και την επιστημονική, λογοτεχνική και καλλιτεχνική παραγωγική έμπνευση. Η γενεά του Μεσοπολέμου αναδύθηκε και δημιούργησε μέσα σε ένα περιβάλλον με έντονη γεωπολιτική δραστηριότητα.

Όπως μέχρι πρό τινος κυριαρχούσε η ψευδαίσθηση της οικονομικής ασφάλειας, έτσι και σήμερα θεωρούμε ότι οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι απειλούν «τους άλλους». Ζητήματα όπως η επιβίωση του ευρωπαϊκού σχεδίου, η αποσύνθεση του πολιτικού σκηνικού της Μέσης Ανατολής και οι αυξανόμενες φιλοδοξίες της Ρωσίας στην περιοχή μας αντιμετωπίζονται επιφανειακά, σε ένα συνεχές δημοσιογραφικό zapping. Πίσω από την ανεύθυνη ελαφρότητα κρύβεται ο ίδιος πνευματικός συντηρητισμός ο οποίος παρεκώλυσε την συζήτηση για την δύσμορφη και παρασιτική οικονομική ανάπτυξη κατά την περασμένη τριακονταετία.

Ο προβληματισμός για τα γεωπολιτικά ζητήματα έχει πάντα αφετηρία το ερώτημα-τίτλο του τελευταίου βιβλίου του Samuel Huntington : «Ποιοί είμαστε;». Η απάντηση, διαφορετική ανά εποχή και συγκυρία, επιτρέπει την συγκρότηση ενός πολιτικού υποκειμένου το οποίο τοποθετείται έναντι των γεωπολιτικών διακυβευμάτων. Το χαοτικό γεωπολιτικό περιβάλλον αποκτά νόημα και δομή, μόνον όταν η απάντηση στο ερώτημα αυτό καταστεί σαφής, ορθή και λειτουργική. Πρόκειται για ένα ιδιαιτέρως κρίσιμο ζήτημα που αφορά την επιβίωση και την πρόοδο ενός κοινωνικού συνόλου το οποίο μπορεί να συγκροτείται σε διάφορες κλίμακες: τοπική, περιφερειακή, εθνική, υπερεθνική.

Η συζήτηση αυτή έχει προ πολλού ακινητοποιηθεί στην Ελλάδα. Ο δεξιός οπισθοδρομισμός αρνείται τον εξελικτικό χαρακτήρα της ταυτότητας και ασκεί λογοκριτική τρομοκρατία σε όποια προσπάθεια ανανέωσης· ο αριστερός κατεδαφισμός, εξίσου βίαιος, αρνείται την εποικοδομητική λειτουργικότητα των παραδοσιακών συμβόλων και θεσμών. Ανάμεσα στην Σκύλλα και την Χάρυβδη, η επιστράτευση της δημιουργικής φαντασίας ακυρώνεται, πριν οδηγήσει σε συγκροτημένες εναλλακτικές προτάσεις. Η ακινησία δεν ενοχλεί όσο το γεωπολιτικό πλαίσιο είναι σταθερό - όπως συνέβη στα καθ’ημάς από το τέλος του Εμφυλίου ώς σήμερα. Όμως, η παρένθεση αυτή ενδέχεται να κλείσει σύντομα. Εφ’όσον επαναπροκύψουν τα προβλήματα τα οποία συγκλόνισαν τις προηγούμενες γενεές, θα αποκαλυφθεί το πνευματικό κενό.

Αντίθετα με την οικονομική κρίση, έξωθεν έτοιμες λύσεις δεν θα διατίθενται. Θα πρέπει, τότε, να απαντηθεί επειγόντως και εκ των ενόντων το καίριο ερώτημα «ποιοί είμαστε;»· όχι πλέον στο πλαίσιο του εθνικιστικού 19ου ή του ιδεολογικού 20ου, αλλά του πολιτισμικού 21ου αιώνα. Η απάντηση θα επανακαθορίσει τις σχέσεις με τους γείτονές μας και με τις εμπλεκόμενες στην περιοχή μας μεγάλες δυνάμεις, θα επαναπροσδιορίσει τους δεσμούς και τις ισορροπίες ανάμεσα στο ελληνικό Κράτος, το κυπριακό Κράτος και την Διασπορά, θα αναθεωρήσει τις ιεραρχήσεις ανάμεσα στο αθηναϊκό κέντρο και τις περιφερειακές ή τοπικές οντότητες. Τροφοδοτούμενη από τον ιστορικό χρόνο, τις συνέχειες, και από τις γεωγραφικές εμπειρίες, τα τοπία, θα πρέπει να νοηματοδοτήσει και να ανανεώσει την τρωθείσα εθνική υπερηφάνεια, σύμφωνα με τις νέες κυρίαρχες οικουμενικές αξίες και συνθήκες.

Γεώργιος-Στυλιανός Πρεβελάκης - Πηγή: Αντίφωνο

.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική

- Για το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό.

- I) Ελλάδα, ένα νέο πολιτειακό μόρφωμα II) Ο κατήφορος III) Διαφθορά και εθνικά συμφέροντα και IV) Το φοβικό μας σύνδρομο, η εθνική ουτοπία και η συντριβή. Τέσσερα κείμενα για το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό.

- Ελλάδα και παγκοσμιοποίηση - μέρος α´. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα.

- Από την κρίση των κομμάτων, στον δρόμο προς την υποτέλεια και τις επακόλουθες ψευδαισθήσεις. Tο τέλος του μακρού 20ού αιώνα της Ελλάδας - μέρος α´.

- Ευερέθιστες, αλλά αναγκαίες ενθυμήσεις και παρατηρήσεις.

- Τρία κείμενα για την Ελλάδα, την Ευρώπη και τις Η.Π.Α σχετιζόμενα με τη θεωρία του Huntington και δύο κείμενα για την αποπαγκοσμιοποίηση και τα γεωπολιτικά ρήγματα στην Ευρώπη.

- Εξωτερική πολιτική: θεωρία και εφαρμοσμένη πολιτική.

- Ενθυμήσεις για το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της χώρας, τη παλαιότερη διάψευση των προσδοκιών, τη κρίση των κομμάτων κατά τη περίοδο ανάμεσα στην τότε χρεοκοπία και τον πόλεμο και τη δημιουργία της «Εθνικής Εταιρείας»'καθώς και ένα παράρτημα.

- Δύο σχόλια για το εσωτερικό: Το δικαίωμα των νέων στην πολιτική παιδεία και «Υπαρκτή Δημοκρατία» χωρίς πολιτική και χωρίς κόμματα. Δεν μπορούμε να χάσουμε άλλα 40 χρόνια.

- Εισαγωγικά για το εσωτερικό κομματικό -ονομάζεται και- «πολιτικό» σκηνικό της χώρας, την ιστορικότητα του και τρεις υποθέσεις για τα ελληνικά κόμματα'καθώς και μια παρέκβαση.

- Απόσπασμα από ένα κλασικό κείμενο: Τουρκία, Ευρώπη, Ευρασία - και Ελλάδα.