I) Ελλάδα ένα νέο πολιτειακό μόρφωμα II) Ο κατήφορος III) Διαφθορά και εθνικά συμφέροντα και IV) Το φοβικό μας σύνδρομο, η εθνική ουτοπία και η συντριβή. Τέσσερα κείμενα για το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό.

.~`~.
I
Ελλάδα ένα νέο πολιτειακό μόρφωμα

Η χώρα εισέρχεται βιαίως σε μία ιστορική φάση. Είναι απόλυτα βέβαιο ότι ως ένα νέο πολιτειακό «παράδειγμα» θα αποτελεί μία περιπτωσιακή ανάλυση ενός μετα-κυριαρχικού, μετα-δημοκρατικού πολιτειακού καθεστώτος. Η πολιτική επιστήμη εμπλουτίζεται με ένα νέου είδους ημι-κρατικό δρώντα, αφού η Ελλάδα ως κρατική οντότητα, αυτόνομο πολιτικό σύστημα και εθνική συνταγματική τάξη δεν υφίσταται.

Ως ακαδημαϊκοί καλούμαστε να επανεξετάσουμε θεμελιώδη δεδομένα και αντιλήψεις όσον αφορά, τη δημοκρατία, την αμφίδρομη σχέση ηγεσίας και συλλογικότητας, τη νομιμοποίηση, την εθνική ανεξαρτησία και την κρατική κυριαρχία. Αυτές οι αντιλήψεις αναθεωρούνται υπό το βάρος μίας κοσμογονικής μεταστροφής του ρόλου της εθνικής ηγεσίας.

Τα συστατικά των κρατών είναι η φυσική τους βάση και η θεσμική τους έκφραση. Το δεύτερο χαρακτηριστικό παραπέμπει στη θεσμική και πολιτική οργάνωση που ρυθμίζει την ενδοκρατική τάξη πραγμάτων λειτουργώντας ως εθνικός Λεβιάθαν, ως μία υπέρτατη αρχή που απονέμει δικαιοσύνη, προστατεύει και επιβάλλει κανόνες δικαίου. Η εσωτερική οργανωτική δομή σήμερα αποσυντίθεται με πρωτοβουλία μίας απονομιμοποιημένης ηγεσίας, καθώς η συλλογικότητα δεν αμφισβητεί απλά τον ορθολογισμό των επιλογών της αλλά κυρίως τα κίνητρα της. Η πεποίθηση αυτή αποτελεί ένα διττό δράμα για τον εντολέα και τον εντολοδόχο.

Σύμφωνα με τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ John Foster Dulles μία από τις θεμελιώδεις λειτουργίες των εθνικών κρατών είναι να παράσχουν «επαρκή μέσα επιβίωσης στους πολίτες, ώστε η απελπισία να μην τους οδηγήσει στη χρήση βίας». Η παρούσα ηγεσία αδυνατεί να παράσχει αυτή τη θεμελιώδη ασπίδα έναντι μίας ακέφαλης και απροστάτευτης συλλογικότητας. Αδυνατούν κάποιοι να κατανοήσουν τις συνέπειες αυτής της συστημικής αδυναμίας και οδηγούν τη χώρα σε ένα θεσμικό και συνταγματικό χάος.

Η απομονομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος συνετελέσθη υπό το βάρος της οριστικής διάρρηξης των δεσμών ανάμεσα στον εντολέα και εντολοδόχο, όταν η πολιτική ελίτ παρέδωσε την εθνική εδαφική βάση σε εξω-εθνικά κέντρα λήψης αποφάσεων. Συνετελέσθη όταν η ηγεσία της χώρας υιοθέτησε το ρόλο του πολιτικού μαστροπού και αρνήθηκε να διαδραματίσει τον εξ ορισμού και εκ συντάγματος ρόλο της, παραδίδοντας συνειδητά τη συλλογικότητα στα χέρια διεθνών κερδοσκόπων. Η μετάλλαξη μίας εθνικής, με όρους εκπροσώπησης και νομιμοποίησης, ηγεσίας σε μία εκτελεστική εξουσία μη εθνικών κέντρων χάραξης πολιτικής αυτό-αναίρεσε το ρόλο ύπαρξης της και απέκοψε τον ομφάλιο λώρο ανάμεσα στους συντελεστές της εθνικής οργανωτικής δομής.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ οι πολίτες αναζητούμε εκφραστή του εθνικού συμφέροντος και δρούμε σε ένα κατακερματισμένο κοινωνικό περιβάλλον. Καλούμαστε να λειτουργήσουμε σε ένα περιβάλλον αυτοβοήθειας [Άναρχες τάξεις και ισορροπίες ισχύος], αφού η εθνική ηγεσία μας κατέστησε έθνος ανάδελφο, έθνος παρία εντός της ΕΕ. Είναι σαφές ότι ως συλλογικότητα καλούμαστε οι ίδιοι, ατομικά και συλλογικά, να διαχειριστούμε το κενό ηγεσίας της χώρας και να προασπίσουμε το πολυτιμότερο αγαθό της μεταπολίτευσης, τους θεσμούς και τη δημοκρατία μας.

Γιώργος Βοσκόπουλος - Πηγή: gvoskop.wordpress.com

.~`~.
II
Ο κατήφορος

Η ελεύθερη πτώση πολιτικού συστήματος και κοινωνίας συνεχίζεται με συνέπεια στις νέο-αποικιακές ρυθμίσεις που έχουν επιβληθεί στη χώρα από το Βερολίνο. Μέτρα που ανακοινώνονται, μέτρα που προκύπτουν, μέτρα που αποκρύπτονται επιμελώς σε μία τριτοσκοσμική δημοκρατία υψηλής κοινοβουλευτικής παστερίωσης.

Το δράμα του ελληνικού Δήμου δεν φαίνεται να έχει τέλος, αφού το πολιτικό σύστημα εξαϋλώθηκε καθιστώντας τη χώρα εταίρα των εταίρων. Οι συνθήκες απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος είναι πρωτοφανείς. Στην προσπάθεια αυτοπροστασίας του ενεργοποιεί αρνητικά αντανακλαστικά σε σημείο που αναρωτιέται κανείς τι θα έχει απομείνει όταν η κρίση θα έχει ολοκληρώσει τον κύκλο οργανωτικής και συνταγματικής φαυλότητας που αποδομεί τη χώρα. Είχα επισημάνει σε παλαιότερο άρθρο μου ότι «ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης εφαρμόζεται στη χώρα μας με πρωτοβουλία της ΕΕ και τη συναίνεση της ηγεσίας της χώρας. Πρόκειται για ένα νέο σοβιετικό μοντέλο που θεμελιώνεται στον εκφοβισμό, τη διεξαγωγή ενός ψυχολογικού πολέμου έναντι των πολιτών, τον κοινωνικό κανιβαλισμό και κοινωνική αποδόμηση, τη διάχυση της φτώχειας, την αποδόμηση της συνταγματικής τάξης πραγμάτων της χώρας». Η Ελλάδα αποτελεί ένα πείραμα όπως επεσήμανε ορθά το BBC. Πείραμα δημοσιονομικό αλλά και ταυτόχρονα πολιτειακό.

Είναι σαφές ότι οι πολίτες αντιλαμβάνονται το κενό ηγεσίας της χώρας. Ο φόβος και η αμηχανία τους αποτελούν απόδειξη της συντριβής και όχι νίκης του πολιτικού συστήματος. Είναι η απόδειξη της αποτυχίας του να δικαιολογήσει τον καταστατικό ρόλο του, τη συνταγματική δέσμευση του να προασπίσει ένα λαό. Υπό αυτό το πρίσμα η ανάγκη στήριξης των μνημονιακών επιταγών επιβάλλει την ιδεολογική συνύπαρξη ετερογενών δυνάμεων. Είναι αυτό το τέλος της ιδεολογίας στη χώρα; Συνιστά μία εφήμερη παρενέργεια της κρίσης; Πιθανότατα ναι, εκτός κι αν οι παρούσες οργανωτικές δομές εξελιχθούν σε μία εκφυλιστική κανονικότητα. Τα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα δεν χαρακτηρίζονται ως στατικής υφής διεργασίες. Οι εισροές είναι σχεδόν καθημερινές και μετατρέπονται σε απροσδιόριστες ποσοτικά και ποιοτικά εκροές. Αυτό αντανακλάται και στις δημοσκοπήσεις, στιγμιαίες αποτυπώσεις τάσεων και αντιδράσεων μιας αποπροσανατολισμένης κοινής γνώμης την οποία τόσοι πολλοί προσπαθούν επιμελώς να επηρεάσουν.

Tο ίδιο το πολιτικό σύστημα προσπαθεί να «ανανεωθεί» με «νέους» φορείς γκρίζας απόχρωσης και προέλευσης, χωρίς θέσεις, χωρίς ένα σαφές ιδεολογικό και διαχειριστικό υπόβαθρο, χωρίς προτάσεις. Συνιστούν αυτές αξιόπιστες λύσεις σε ένα δημοσιονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και συνταγματικό αδιέδοξο ή άλλη μία πινελιά στο θολό πολιτικό τοπίο και στην έλλειψη αξιοπιστίας; Στη νέα ανθρωπογεωγραφία της φτώχειας προστέθηκε το ιδεολογικό κενό των νέων πολιτικών φορέων. Η χρονική συγκυρία της εμφάνισης τους δημιουργεί μόνο ερωτηματικά, τουλάχιστον για όσους και όσες κατέστησαν πιο σοφοί μέσα από την παιδαγωγική της κρίσης.

Η «νέα Ελλάδα» οικοδομείται για τους Έλληνες χωρίς τους Έλληνες. Αν δεν αλλάξει κάτι οι ίδιοι θα αποτελούν παθητικούς συντελεστές μίας μετα-νεωτερικής οικονομικο-κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας σε ένα οργανωτικό περιβάλλον που θα εμπεριέχει σοβιετικής αντίληψης οργανωτικά στοιχεία και βαλκανικής έμπνευσης κοινωνικο-οικονομικά δεδομένα.

Γιώργος Βοσκόπουλος - Πηγή: thinkfree

.~`~.
III
Διαφθορά και εθνικά συμφέροντα

Η αποτυχία του συστήματος διακυβέρνησης της μεταπολίτευσης δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Η οικονομική κατάρρευση της χώρας αποτελεί αποτέλεσμα της ανικανότητας των ηγεσιών να κυβερνήσουν ορθολογικά επιβάλλοντας κανόνες διαφάνειας. Η σημερινή τριτοκοσμική εικόνα της Ελλάδας αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός της αποτυχίας τους. Τα κόμματα ως φορείς πολιτικής κοινωνικοποίησης απέτυχαν να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο διακυβέρνησης το οποίο να οικοδομείται στην αξιοκρατία, τη διαφάνεια, την ανάδειξη των ικανών, την επίτευξη εθνικών στόχων.

Το τελευταίο σημείο είναι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού εκ του αποτελέσματος τίθεται ένα κρίσιμο ερώτημα. Πως είναι δυνατόν μία μη ορθολογική και κυρίως διεφθαρμένη ηγεσία να διαχειριστεί με επιτυχία τα εθνικά ζητήματα και προασπιστεί τα εθνικά συμφέροντα;

Το σύστημα διαφθοράς διέβρωσε επιχειρησιακά την ικανότητα των ηγεσιών να προασπιστούν σθεναρά ελληνικές θέσεις και αιτήματα. Ως αποτέλεσμα, η χώρα υπέστη ήττες σε επίπεδο διμερών σχέσεων, ενώ η εξωτερική της πολιτική χαρακτηρίστηκε από παλινδρομήσεις. Το προσωποκεντρικό και όχι θεσμικό πλαίσιο χάραξης εξωτερικής πολιτικής σε συνδυασμό με τη γενικευμένη διαφθορά ανέδειξε τις εύλογες αδυναμίες των ηγεσιών να υλοποιήσουν επιχειρησιακά ένα συγκροτημένο σχέδιο εθνικής στρατηγικής. Οι ηγέτες απέτυχαν να θέσουν υλοποιήσιμους στόχους, να ορίσουν προτεραιότητες και να εναρμονίσουν τα διαθέσιμα μέσα με τους ονομαστικούς άξονες της εξωτερικής πολιτικής. Η διαφθορά βαλκανοποίησε περαιτέρω τη χώρα και αποδυνάμωσε όχι μόνο τη διεθνή της αξιοπιστία αλλά και την αντικειμενική ικανότητα των ηγεσιών να διαπραγματευτούν ζωτικά εθνικά συμφέροντα χωρίς περιορισμούς και δεσμεύσεις.

Τα παραπάνω δεν μπορούν να αποσυνδεθούν από το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης. Όπως επισημαίνει ο Μαρκ Πλάτνερ, «η παγκοσμιοποίηση αποψιλώνει τις εθνικές κυβερνήσεις από αποτελεσματικούς μηχανισμούς λήψης αποφάσεων». Η διαφθορά στη χώρα επιδείνωσε αυτή τη δομική ανικανότητα και κατέστησε τις ηγεσίες αδύναμες να διαπραγματευτούν και προασπιστούν τη συλλογικότητα. Αυτή την αίσθηση έχει σήμερα και ο ελληνικός λαός, ότι κάποιοι δεν προασπίστηκαν αποφασιστικά τα συμφέροντα του και τον κατέστησαν ένα τριτοκοσμικό έθνος. Το έπραξαν στο όνομα του ιδιωτικού και όχι δημόσιου συμφέροντος.

Γιώργος Βοσκόπουλος - Πηγή: academia.edu

.~`~.
IV
Το φοβικό μας σύνδρομο, η εθνική ουτοπία και η συντριβή

Τα πρωτογενή χαρακτηριστικά της σημερινής Ελλάδας είναι η σιωπηλή αποδοχή, η έλλειψη αντανακλαστικών και αυτοσεβασμού, η καταβαράθρωση της εθνικής αξιοπρέπειας, η έλλειψη συλλογικής μνήμης. Προέκυψαν από μία πορεία εθνικών συμβιβασμών, ηττοπάθειας, φοβικών συμπλεγμάτων, κυριαρχίας του εγώ έναντι του εμείς.

Η κρίση των Ιμίων και ο τρόπος αντιμετώπισης της ως ένα περίπου φυσιολογικό γεγονός σηματοδότησε μία νέα εποχή για τον αυτοσεβασμό μας ως πολιτικό σύστημα και συλλογικότητα, για το εθνικό σύστημα αξιών μας, την αποφασιστικότητα και αγωνιστικότητα μας, τη διάθεση να αναλάβουμε ρίσκο. Η τελευταία παράμετρος αποτελεί θεμέλιο λίθο οποιασδήποτε εθνικής στρατηγικής. Ήταν η ιστορική στιγμή αποδοχής της εθνικής ήττας ως «ορθολογικής» πράξης, η τελευταία σκηνή του δράματος της πτώσης στο κενό σε επίπεδο διεθνούς κύρους και αξιολόγησης από πλευράς τρίτων.

Ακολούθησε η «εθνική ανάταση» με τη σαθρή όπως απεδείχθη ένταξη μας στην ευρωζώνη, στον σκληρό πυρήνα του ευρώ. Η εθνική νιρβάνα συνεχίστηκε με τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων και τη σκύλευση του οικονομικού πτώματος της χώρας. Επικοινωνιακά τρυκ και η πλασματική ευφορία ενός αποπροσανατολισμένου λαού δεν επέτρεψαν στην κοινή γνώμη να συνειδητοποιήσει το μέγεθος του κινδύνου και το επερχόμενο αδιέξοδο.

Σε ένα άρθρο του ο Α. Καρακούσης («Αγοράζουμε όπλα για να πάρουμε δάνεια», ΤΟ ΒΗΜΑ, 3-2-2009) περιέγραψε το μέγεθος του προβλήματος επισημαίνοντας:

«Η ελληνική οικονομική περιπλοκή, σχεδόν μόνιμη από τον αγώνα της εθνικής ανεξαρτησίας, εξέθετε σχεδόν πάντα -πολύ περισσότερο σε περιόδους κρίσης- τη χώρα σε πιέσεις και εκβιασμούς από τις μεγάλες δυνάμεις. Στην παρούσα συγκυρία της διεθνούς πιστωτικής κρίσης η ασθενής και εξαρτώμενη από τους δανειστές της Ελλάδα είναι αναγκασμένη και πάλι να προσφέρει ή να παζαρέψει βαρύτατα αντισταθμίσματα, προκειμένου να εξασφαλίσει την αναχρηματοδότηση του δυσθεώρητου δημοσίου χρέους των 260 δισ. ευρώ. Παλεύει σε δυσμενείς συνθήκες, υποβαθμιζόμενη ως προς την πιστοληπτική δυνατότητά της από τους οίκους αξιολόγησης, να εξασφαλίσει την αναχρηματοδότηση των παλαιών χρεών και την εξεύρεση νέων χρηματοδοτικών πόρων για την κάλυψη των υπερβολικών ελλειμμάτων. Ήδη από την αρχή του νέου χρόνου αντιμετωπίζει δύσκολες αγορές, πληρώνει πανύψηλα επιτόκια… Με την πλάτη λοιπόν στον τοίχο, με το χρέος να πιέζει ασφυκτικά και με τις αγγλοσαξονικές, τις γερμανικές και τις γαλλικές εφημερίδες να περιγράφουν την Ελλάδα ως ασθενή κρίκο της ευρωζώνης και να την αντιμετωπίζουν ως οιονεί κίνδυνο της σταθερότητας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, δεν έχει και μεγάλη σημασία τι συνέβη πρώτο: Αν δηλαδή εμείς προσφέραμε ως αντιστάθμισμα της σχετικής χρηματοδοτικής μας άνεσης το δέλεαρ των εξοπλιστικών προμηθειών ή μας επιβλήθηκε από τις «φίλιες» κυβερνήσεις ως εχέγγυο για την απρόσκοπτη χρηματοδότηση του δημόσιου χρέους».

Ήταν σαφές ότι το δημοσιονομικό αδιέξοδο εγκλώβιζε τη χώρα σε έναν φαύλο κύκλο εξάρτησης που περιόριζε τα όρια δράσης της και την οδηγούσε στην καταστροφή. Στο ίδιο διάστημα (1996 και εντεύθεν) στο εσωτερικό η χώρα μετεβλήθη σε ένα εργαστήρι αντιπαράθεσης «μετα-νεωτερικών αντιλήψεων». Η έννοια πατρίδα ισοπεδώθηκε από τον κοσμοπολιτισμό, τις ιδεοληψίες, την αποστασιοποίηση από το εθνικό κέντρο ενός τμήματος της αριστεράς και την απόρριψη από πλευράς της, της έννοιας του «εθνικού» ως μία παρωχημένη αντίληψη.

Για ένα πολιτικό σύστημα και μία κοινωνία όπου οι εθνικοί στόχοι αποτελούσαν ένα νεφέλωμα συλλογικής ψευδαίσθησης, οι όροι πρόβλεψη και επιβίωση συνιστούσαν καινοφανή ορθολογικά διαβήματα και αιτήματα στον μικρόκοσμο μίας αμέριμνα εποχούμενης χώρας σε ένα εξόχως ανταγωνιστικό και επικίνδυνο διεθνές περιβάλλον.

Σταδιακά ο καταναλωτισμός και το προσωπικό όφελος, επί μέρους, κατατετμημένα και ανταγωνιστικά μεταξύ τους ατομικά συμφέροντα εκπαραθύρωσαν κάθε έννοια συλλογικής αξιοπρέπειας, αξιοπιστίας και εθνικών στόχων. Υπό αυτές τις συνθήκες η πτώση ήταν αναμενόμενη. Συνιστούσε μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Το έδαφος προλειάνθηκε από έναν συμβιβαστικό μινιμαλισμό, την αδυναμία, ανικανότητα και απροθυμία ενός λαού να προασπίσει εθνικές κόκκινες γραμμές, τα μειωμένα αντανακλαστικά της κοινωνίας, την κυριαρχία πολιτικών πυγμαίων, την εξαΰλωση μη υλικών αξιών από τον εφήμερο υλισμό, τη ματαιοδοξία ενός ευρωπαίου επαρχιώτη.

Σήμερα η Ελλάδα κατέστη η πατρίδα του κλαυσίγελου. Εκεί όπου η συντριβή βαφτίζεται επιτυχία. Όπου η εθνική ήττα μπορεί να προσδιοριστεί «αξιοπρεπής». Όπου το βουβό κλάμα στο εσωτερικό στροβιλίζεται στον αέρα με το γέλιο των εκτός των πυλών. Αυτών που στο εσωτερικό δεν γνωρίζουν το μέγεθος της ήττας που υπέστησαν και αυτών στο εξωτερικό που γνωρίζουν το μέγεθος της νίκης τους.

Γιώργος Βοσκόπουλος - Πηγή: academia.edu

Ο Γιώργος Βοσκόπουλος αναπληρωτής καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών, στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου Brock (Καναδάς) και του ΤΞΓΜΔ του Ιονίου Πανεπιστημίου (1996). Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Ηνωμένο Βασίλειο στο Τμήμα Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Lancaster (1997) και αναγορεύτηκε διδάκτορας Ευρωπαϊκών Σπουδών από το Πανεπιστήμιο Exeter, Centre for European Studies (2001). Η διατριβή του με τίτλο "Greece, Common Foreign and Security Policy and the European Union: Interaction Within and Between a Zone of Peace and a Zone of Tumoil as an Explanatory Factor"ανέλυσε τα δομικά προβλήματα διαμόρφωσης της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στα πλαίσια χάραξης της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι επιμελητής μαζί με τον James Mitchell (California State University, Northridge), του έργου American Politics and Government in Focus, Whittier Publishers, New York, 2005.

Βιβλία του στην ελληνική: 1. Ευρωπαϊκή Ένωση και Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Ποιότητα (2012) 2. Ευρωπαϊκή Ένωση, Επίκεντρο (2009) 3. Η οικοδόμηση της Ευρώπης, Ποιότητα (2008) 4. Ελληνική εξωτερική πολιτική, Εκδόσεις Παπαζήση (2005). Συμμετοχή σε συλλογικά έργα: 1. Ο ψυχρός πόλεμος, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης (2012) 2. Russia the EU and the US as a security triangle, Ευρασία [κείμενα, επιμέλεια] (2011) 3. South-Eastern Europe Today: Problems and Perspectives. The Greek and the German Aspect, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου [εισήγηση] (2010).