Οτι ό πρώτος παγκόσμιος πόλεμος προήλθε λόγω τών Βαλκανίων, είναι γενικά γνωστό. Αλλά καί ό φορέας του δευτέρου τά Βαλκάνια ήσαν. Οι καταστάσεις τής άνατολικής Ευρώπης, άναγκαστικά διωγκωμένες μέσα στήν δυτική ιστοριογραφία του β'παγκοσμίου πολέμου, αποδίδουν τήν φαινομενολογία τών πραγμάτων (π.χ. έγγυήσεις Αγγλίας, Γαλλίας στήν Πολωνία ή προσβολή τής έδαφικής άκεραιότητας του Βελγίου), άλλά όχι τήν ουσία τους. Η «νέα τάξη» του Χίτλερ προέβλεπε ώς Ρωσίαμιά ευθεία (!) γραμμή Πετρουπολη-Κίεβο-Τιφλίδα. Τά δυτικά αυτής της γραμμής έπρεπε νά υπαχθούν στήν «νέα Τάξη». Αυτά είναι ακριβώς τα Βαλκάνια με τις προσβασεις τους στην Μαύρη Θάλασσα. Ο χώρος αυτος αποτελούσε την αναγκαστική συμπλήρωση τής κεντρικής Ευρώπης, επί της οποίας θα εστηρίζετο η αυτοκρατορία του Χίτλερ, ως βασικής δυνάμεως της «νέα τάξης» των ευρωπαϊκων πραγμάτων. Υπήρξαν μάλιστα καί σχέδια των επιτελων του, εν οίς καί ό Γκαίρινγκ, ότι επρεπε να εξασφαλισθη η Μεσόγειοςπρο πάσης άλλης επιχειρήσεως. Αυτό ακριβώς σημαίνει πρόβλημα Βαλκανίων καί πρόβλημα Βαλκανίων σημαίνει την αυτοματη αναμιξη Ρωσίας και Αμερικής. Συνεπώς καμμιά διαπραγματευτική δυνατότητα ειρήνης δέν υπήρχε γιά τούς Γερμανούς, ακριβώς γιατί υπήρχε τό ζήτημα τών Βαλκανίων. Ούτε καί τυχαίο ειναι βέβαια ότι οί πρώτες αποβάσεις τών συμμαχικών στρατευμάτων έγιναν στήν Μεσόγειο. Μετά τόν α'παγκ. πόλεμο, καί ιδιαίτερα μετά τήν μικρασιατική καταστροφή, ή παρουσία τής Αμερικής στήν Μεσόγειο κατέστη γεγονός άδιάφευκτον, λόγω τής εξαρτήσεώς της άπό τούς χώρούς τής Μέσης Ανατολής, ένώ «εξασφάλιση τής Μεσογείου» έσημαινε συνεννόηση μέ τήν Ρωσία ώς πρός τά Βαλκάνια. Οποιαδήποτε όμως πρόταση περί Βαλκανίων άπερρίπτετο άπό τόν Στάλιν άσυζητητί. Επομένως ό πόλεμος ηταν εξ αρχης διμέτωπος, ακριβώς λόγω των Βαλκανίων. Ότι η όλοκλήρωση τής Ευρώπηςδιέρχεται άναγκαστικα εκ τών Βαλκανίων, υπήρξε ή πλήρως όρθή εκτίμηση τών εθνικοσοσιαλιστών. Ο τρόπος μόνο πού διάλεξαν υπήρξε έξ αρχής λαθεμένος, διότι απέκλειε έκ τών προτέρων κάθε ενδιάμεση διαπραγμάτευση διαρκούντος του πολέμού...
Τα Βαλκάνια κατά τούτο εξαιρούνται του χαρακτηρισμού της... «υποσημειώσεως», ότι ενώ τα ίδια έχουν γεωφυσική αυτάρκεια, αποτελούν την αναγκαία προϋπόθεση λειτουργίας και ολοκληρώσεως άλλων χωρών. Κατά τούς νεώτερους αίώνες, «μεγάλες δυνάμεις» είναι μόνο όσες έχούν νά κάνουν μέ τά Βαλκάνια, ένώ ό κριμαϊκός πόλεμος (ό όποίος κακώς δέν συνυπολογίζεται μέ τούς παγκόσμίους πολέμούς, διότι τέτοιος ήταν μεταξύ του τότε τεχνολογικά ανεπτυγμένού κόσμου) δέν έθεσε μόνό τίς προϋποθέσεις τής σύγχρονης βιομηχανικής άναπτύξεως τής Ευρώπης, άλλά έδημιούργησε πολιτικά τήν τρέχουσα έννοια τής δυτικής Ευρώπης. Μέ τόν πόλεμο αυτόν χειραφετείται πολιτικά ό χωρος τής κεντρικής Ευρώπης, η όποία προηγουμένως, λόγω τής φυσικής εξαρτήσεώς της άπό τά Βαλκάνια, τελούσε υπό τήν πολιτική χειραγωγία τής Ρωσίας (βλ. καί F. Ναυmann, Mitteleuropa, Berlin 1915, σελ. 50).
---------------------------------------------------------------
Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως «Ευρώπη», είναι μια πλανώμενη ιστορική και πολιτική αοριστολογία, η οποία προϋπόθεση της έχει ένα μόνο και καθόλου αυτονόητο δεδομένο: ότι οι εκτρωματικές «ισορροπίες» που επετεύχθησαν κάποτε (το 1854) στον μεσογειακό χώρο και δημιούργησαν - παγιούμενες μέσω αυτών - τους δύο παγκόσμιους πολέμους, θα διαρκέσουν επ'άπειρον. Η όλη πολιτική ύπαρξη της Ευρώπης, και της «Δύσεως» γενικότερα, στηρίζεται σε ένα και μόνο γεγονός: στην έκβαση του κριμαϊκού πολέμου.
---------------------------------------------------------------
Κάθε συνεπώς μεταβολή στόν χώρο τών Βαλκανίων καί κάθε σχέση μ'αυτόν είναι αναγκαστικά παγκοσμίου σημασίας. Αυτό δέν άποτελεί διαπίστωση του παρελθόντος μόνο, άλλά μιά πολύτιμη παραδοχή για κάθε νέα ιστορική σύνθεση τών καιρών μας και του μέλλοντος. Παραδοχή γιά τήν έννοια τής φυσικής Ευρώπης. Δέν υπάρχει σελίδα τής νεώτερης πολιτικής ιστορίας τής Ευρώπης πού νά μή συνδέεται μέ τά Βαλκάνια, οπως δέν υπάρχει σελίδα του ίστορικου παρελθόντος που νά μή συνδέεται μέ τόν μεσογειακόν χώρο. Δέν πρόφθασε καλά καλά νά τελείώση τό Συνέδριο του Βερολίνού, όπού ό Βίσμαρκδημιουργει αμέσως τόν Zweikaiserbund (στόν όποιον θά προστεθή αργότερα καί ή Ιταλία), πρός μεγάλη έκπληξη τών Ρώσων καί ανατροπή τών προηγούμένων σχέσεων μ αυτους. Είναι ακριβώς μέ τό Συνέδριο αυτό καί τήν διπλωματική ήττα τής Ρωσίας ώς πρός τήν Συνθήκη του 'Αγ. Στεφάνού πού διανοίγεται ό δρόμος τής κεντρικής Εύρώπης γιά τά Βαλκάνια. Καί ό Βίσμαρκ πολυ φυσικά σπεύδει, άλλά σπεύδει μονομερώς, αγνοώντας τόν οργανικό δεσμό τών Βαλκανίων μέ όλόκληρον τόν χώρο τής Ευρώπης. Έτσι όμως δημιούργουνται οί προϋποθέσεις γιά τόν πρώτον παγκόσμιο πόλεμο. Ο Βίσμαρκ άπό τήν άποψή του, καί μέ πλήρη τήν συναίσθηση του χώρού τών Βαλκανίων γιά τήν κεντρική Ευρώπη, ένεργει σωστά, ειναι όμως οί σχέσεις τής υπολοίπου Ευρώπης μέ τά Βαλκάνια πού δημιουργούν το πρόβλημα (όπως καί και σήμερα, άλλωστε, καθώς θά ιδούμε). Κοντά στά άλλα δέν πρέπει νά ξεχνιέται ότι τήν ιδια αυτή εποχή ή Αγγλία είναι απολύτως εξαρτημένη από την Μεσόγειο καί έχει κάθε λόγο νά μη θέλει τήν παρουσία άλλων δυνάμεων σ'αυτή....
Ο Βισμαρκ ενεργεί, λοιπόν, άπο την αποψή του σωστά αλλά βεβιασμένα. Ενεργεί δηλαδή κατά νόημα, οπως καί ό Χίτλερ, στον οποιον ηταν εξ αλλού γνωστό από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο ότι ένας παγκόσμιος πόλεμος δέν μπορεί να διεξαχθεί στην ηπειρωτικη Ευρωπη χωρις την εξασφάλιση ενός τουλάχιστον μέρους τών Βαλκανίων. Βασικά ό «Lehensraum», ό «ζωτικός χωρος» τών έθνικοσοσιαλιστών, ήταν αυτος πού έλυσε τό έπισιτιστικό πρόβλημα τών Γερμανών στον α'παγκόσμιο πόλεμο, δηλαδή ή κατεύθυνση Ουκρανίας, Ρουμανίας (βλ. R. Κjellens - Κ. Haushofer). Η διαφορά ήταν ότι για τον Βίσμαρκ δέν υπήρχε τό πρόβλημα πού υπήρχε για τον Χίτλερ καί τό όποίον δημιουργήθηκε μετά τόν πρώτο παγκ. πόλεμο, δηλαδη η «ένωση του Δουναβεως» με βάση την «μικρή Ανταντ». Ήταν τό πολιτικό πρόγραμμα τών τσεχοσλοβάκων πολιτικών Μάζαρυκ και Μπένες, τό όποίον βασικά εστρέφετο κατα της Ουγγαρίας, άφου μεγάλα πληθυσμιακά σύνολα Ούγγρων ευρέθηκαν στα άλλα κράτη μετά τον πόλεμο, αλλά καθ'εαυτό συνιστούσε ένα μειονέκτημα για τη Γερμανία, το οποίον, υπό τις σχέσεις της «μικρής Αντάντ» με την Γαλλία, εγένετο ακόμα οξύτερο στον μεσοπόλεμο.
To «Ανατολικό Ζήτημα» Σήμερα
Εκδ. Εικοστού Πρώτου
1998
Εκδ. Εικοστού Πρώτου
1998
.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική
- Ευρώπη.