Ενδέχεται σταδιακά, να γινόμαστε μάρτυρες της διάσπασης, ή πιο ορθά της διαμεσολάβησης και του ελέγχου των σχέσεων ανάμεσα στον ΓαλλοΓερμανικό άξονα και τη Ρωσία μέσω της δημιουργίας μιας buffer zone, από τη Βαλτική και την Ανατολική Ευρώπη μέχρι τα Βαλκάνια και την Αδριατική, η οποία θα έχει ως τοπικούς πυλώνες την Πολωνία και τη Τουρκία υπό τις Η.Π.Α (και το ΝΑΤΟ αν και είναι πιθανόν να υπάρξει κρίση στους κόλπους της λεγόμενης «συμμαχίας»).
α´
Το 2003 διεξήχθει δημοψήφισμα στην Ουγγαρία για την είσοδο της χώρας στην Ε.Ε και το 83,76% των πολιτών ψήφισε υπέρ. Η χώρα έγινε μέλος της Ε.Ε ένα χρόνο μετά, το 2004. Το 2008 «απέφυγε τη χρεοκοπία» μέσω δανεισμού από το Δ.Ν.Τ. Η Ουγγαρία και η Πολωνία,ιστορικά ανέπτυξαν ισχυρούς δεσμούς φιλίας λόγω κοινών εχθρών (δεν έχουν πολεμήσει μεταξύ τους εάν δεν κάνω λάθος και κατά καιρούς είχαν κοινούς εθνικούς ήρωες). Μάλιστα στις 12 Μαρτίου του 2007, χρονιά κατά την οποία η Ουγγαρία έγινε μέλος του Χώρου Σένγκεν, το ουγγρικό κοινοβούλιο ανακήρυξε την 23η Μαρτίου ως «ημέρα ΟυγγροΠολωνικής φιλίας» δίχως κανένα ψήφο κατά και κανέναν απώντα, τέσσερις ημέρες αργότερα το ίδιο έπραξε και το πολωνικό κοινοβούλιο (σε έναν άξονα των δύο αυτών χωρών ενδέχεται μελλοντικά, να προστεθούν χώρες όπως η Τσεχία, η Σλοβακία ή η Ρουμανία). Η Πολωνία και η Οθωμανική αυτοκρατορία, επίσης, ιστορικά ανέπτυξαν καλές διπλωματικές και συμμαχικές σχέσεις μεταξύ τους λόγω Ρωσίας (να ψάξετε να βρείτε που βρίσκονταν τα σύνορα της Ρωσίας εκείνη την περίοδο). Επιπρόσθετα, το 2009, οι υπουργοί εξωτερικών της Πολωνίας και της Σουήδιας, σε συνεργασία με την Ε.Ε, εκκίνησαν την «Eastern Partnership» (Ανατολική εταιρική σχέση), η οποία περιλαβάνει χώρες από τον πρώην σοβιετικό χώρο και συγκεκριμένα: την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, τη Γεωργία, τη Μολδαβία, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία. Η ιδρυτική συμμετοχή των δύο αυτών χωρών, της Πολωνίας και της Σουηδίας, μας επαναφέρει στην «ανάλυση της οθωμανικής διπλωματίας του 16ου και 17ου αιώνα που εφάρμοζε πολιτικές ισορροπίας με τη Σουηδία και την Πολωνία προς περιορισμό της εξάπλωσης των πεδίων επιρροής της Αγίας Ρωμαιογερμανικής αυτοκρατορίας και του ορθόδοξου σλαβορωσικού άξονα». Σε αντίθεση με την Πολωνία, στη Τουρκία ενδέχεται να ασκηθούν πιέσεις ή/και να γίνουν παραχωρήσεις προκειμένου ν'αναλάβει έναν τέτοιο ρόλο.
 |
| Eastern Partnership - Ανατολική Εταιρική Σχέση |
Ο υπουργός εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Sergey Lavrov, σε πρόσφατό άρθρο του, το οποίο τιτλοφορείται “Russia-EU: Time to Decide” και το οποίο βρίσκεται στην ιστοσελίδα του υπουργείου, αναφέρεται -ανάμεσα σε άλλα εξαιρετικά ενδιαφέροντα- στην Eastern Partnership: «The authors of the Eastern Partnership initially assured us that this project has no confrontational component and is aimed at helping the countries on the eastern flange of the Commonwealth of Independent States, the so-called “focus states”, to solve the tasks of development and modernisation without casting doubt on their traditional historical ties with other neighbours, including Russia. We were even told that it would be desirable to implement trilateral projects with the participation of the European Union, Russia and the “focus state”. To be honest, these ideas were not particularised. However, they soon started to bring this question up with our joint neighbours with the European Union: you should decide who you are with – Europe or Russia. If you accept the European choice – then you must fulfil all the orders of Brussels, even if they do not comply with existing obligations, including within the framework of the CIS».
Η επίσημη θέση του Υπουργείου Εξωτερικών της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, όσον αφορά τις εξελίξεις στην Ουκρανία είναι η εξής (από την ιστοσελίδα του Υπουργειου): «China is deeply concerned about the current situation in Ukraine. We condemn the recent extreme and violent acts there and have been urging the relevant parties in Ukraine to resolve their internal disputes peacefully within the legal framework so as to safeguard the lawful rights and interests of all ethnic communities in Ukraine and restore normal social order at an early date. It is China's long-standing position not to interfere in others' internal affairs. We respect the independence, sovereignty and territorial integrity of Ukraine. There are reasons for why the situation in Ukraine is what it is today. China will follow the development of the situation closely and call on relevant parties to seek a political resolution of their differences through dialogue and negotiation based on respect for international law and norms governing international relations in order to uphold regional peace and stability».
 |
| Πεδία επιρροής και πίεσης: Καύκασος-Εύξεινος Πόντος-Βαλκάνια και Ανατολικη Ευρώπη-Βαλτικές Χώρες-Βαλτική Θάλασσα |
Εάν υπάρξει μεσοπρόθεσμα κλιμάκωση της έντασης -η οποία, όπως είδαμε, μεταφέρθηκε από το Κίεβο και τη δυτική Ουκρανία στη Κριμαία- και στις βαλτικές χώρες, αυτή θα είναι μια περαιτέρω ένδειξη προς την εκτίμηση περί της Πολωνίας (και της Τουρκίας) ως πυλώνων της «κατάστασης» ή «στρατηγικής» που περιγράφεται στην εισαγωγική παράγραφο. Υπάρχουν δομικές ομοιότητες λειτουργιών και προτύπων συμπεριφοράς ανάμεσα σε Τουρκία και Πολωνία. Ουσιαστικά αναφέρομαι σ'ένα είδος στρατηγικής που προσομοιάζει με αυτό που στις διεθνείς σχέσεις ονομάζεται Buck passingή μεταφορά βαρών (η έννοια αυτή θα αναλυθεί μελλοντικά).
β´
Είναι φανερό πως αναπτύσσεται μια κινητικότητα και ρευστότητα στην Ανατολική Ευρώπη η οποία οδηγεί σε αλλαγή των συσχετισμών και της ισορροπίας ισχύος στην περιοχή. Ενώ κατά εμφανές τρόπο αυτή η αλλαγή στρέφεται ευθέως εις βάρος της Ρωσίας, δεν είμαι καθόλου βέβαιος πως θα είναι υπέρ του ΓαλλοΓερμανικού άξονα. Θεωρώ πως αυτή η αλλαγή των συσχετισμών και της, το επαναλαμβάνω, ισορροπίας ισχύος (η οποία αλλαγή πάντα είναι επικίνδυνη για την ειρήνη) στρέφεται παράλληλα τόσο ενάντια στην ευρασιατική στρατηγική της Γερμανίας, όσο και ενάντια σε ένα ενδεχώμενο project Μεσευρώπης-Mitteleuropa υπό τη Γερμανία. Θα μπορούσε να υπάρξει ο ισχυρισμός πως συμβαίνει το αντίθετο, πως η Γερμανία ηγείται αυτής της αλλαγής. Οτιδήποτε και αν συμβαίνει θα φανεί όλο και πιο καθαρά με το πέρασμα του χρόνου'νομίζω όμως, ότι αυτή η υπόθεση προκύπτει από τη σύγχυση δύο διαφορετικών project. Το ένα είναι αυτό της Μεσευρώπης-Mitteleuropa υπό τη Γερμανία, το άλλο όμως πιο είναι; Είναι το Intermariumυπό την Πολωνία, το οποίο παραπέμπει, χαλαρά, στην παλαιά Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία (Polish–Lithuanian Commonwealth). Τί είναι το Intermarium; Ουσιαστικά είναι η σύνδεση της Βαλτικής με τη Μαύρη Θάλασσα στην περιοχή της Ανατολικής Ευρωπης (όπως αντίστοιχα μπορεί να υπάρξει η σύνδεση της Αδριατικής με τη Μαύρη Θάλασσα στα Βαλκάνια).
Polish-Lithuanian commonwealth
Η κεντροανατολικίζουσα Ευρώπη σύμφωνα με τον Paul Robert Magocsi, χωρισμένη σε τρεις ζώνες. Αυτό το concept, υπό μια ποιό στενή έννοια, στην κεντρική του ζώνη (Apline-Carpathian) προσεγγίζει το γερμανικό της Ostmitteleuropa και στη βόρεια ζώνη του (nothern zone) το πολωνικό της Intermarium. Και ο Α'και ο Β'Παγκόσμιος Πόλεμος έχουν κατεύθυνση προς τους άξονες, Βαλκάνια-Εύξεινος Πόντος-Καύκασος και Ανατολική Μεσόγειος-Μέση Ανατολή. Αυτοί οι δύο άξονες φανερώνονται στις μέρες μας υπό τη μορφή αγωγών-οδών ενέργειας.
*
Μέχρι αυτή τη στιγμή τουλάχιστον και επιφανειακά, το λεγόμενο Τρίγωνο της Βαϊμάρης, δηλαδή η Γαλλία, η Γερμανία και η Πολωνία, φαίνεται ευθυγραμμισμένο, θα παραμείνει όμως έτσι; Τη Γαλλία ενδέχεται να μην την απασχολούν τόσο οι βαλτικές χώρες όσο να μην αποκοπεί από την Ευρασία (έχοντας μπροστά της εδαφικά τόσο τη Γερμανία όσο και τη Πολωνία), ωστόσο τη Γερμανία την απασχολεί τόσο η Πολωνία και οι βαλτικές χώρες ως ουδέτερη ζώνη όσο και η σχέση της με τη Ρωσία. Θα στηρίξει ένα ενδεχόμενο Intermarium; Αυτά τα ερωτήματα είναι σημαντικά καθώς μπορούν να οδηγήσουν σε μια διπολικότητα εντός της ίδιας της Γερμανίας (γόνιμο είναι να θυμίσω πως ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, Gerhard Schröder, ο οποίος ήταν ευρασιατιστής γεωστρατηγικά -όχι ιδεολογικά-, εργάζεται για τη Gazprom). Η Πολωνία πάντως, παρά τα όσα ακούγονται, δεν χάνει από όσα συμβαίνουν, σε αντίθεση με τη Γαλλία και μάλλον τη Γερμανία - και εάν συνεχιστεί η ένταση, οι σχέσεις της τελευταίας με τη Ρωσία μάλλον θα επιδεινωθούν. Αυτό το σχήμα που περιγράφω είναι πολύ περισσότερο δυναμικό από την «ζώνη ασφάλειας της Ευρώπης» την οποία αποτελούν η Γαλλία, η Γερμανία, η Πολωνία και η Ουκρανία. Τα πράγματα θα ξεκαθαρίσουν, μεσοπρόθεσμα, μόλις έρθει η στιγμή σημαντικών αποφάσεων στα πλαίσια των επόμενων συνεδριάσεων του ΝΑΤΟ.
Έστω ότι δεχτούμε ότι αυτό που ονομάζουμε «Ευρώπη» υπάρχει. Ποιό είναι το μέλλον της; Όχι διάφορα αόριστα ιδεολογήματα, αλλά ένα συγκεκριμένο τεχνικό έργο μας προσφέρει την απάντηση. Η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οδός (European route E40) η οποία εκκινεί από τη Γαλλία και το Βέλγιο και φτάνει σχεδόν μέχρι τα σύνορα της Κίνας, στο Καζακστάν (της ευρασιατικής «μεγάλης σκακιερας»). Ποιός θέλει τη διάσπαση αυτής της οδού, γερόλυκε Henry Kissinger;
γ´
Όσα περιγράφονται προϋπεθέταν και προϋποθέτουν τη προώθηση του ορίου, του πεδίου επιρροής και πίεσης, το οποίο την εποχή του διπολικού συστήματος βρισκόταν εντός του γερμανικού πολιτισμικού χώρου (στο σύνορο της δυτικής και της ανατολικής Γερμανίας) όχι απλά εντός του σλαβικού πολιτισμικού χώρου (στο σύνορο της ανατολικής και της δυτικής Ουκρανίας, δηλαδή στον πολιτισμικό πυρήνα του σλαβορωσικού πεδίου) όπου βρίσκεται αυτή τη στιγμή, αλλά εντός της ίδιας της επικράτειας της Ρωσίας (δηλαδή εντός του πολιτικού χώρου της). Μιλαμε δηλαδή, για -την ακραία χειραγώγηση και σε έσχατη περίπτωση- τη διάσπαση της Ρωσίας και την ενσωμάτωση, του ευρωπαϊκού κατ'ουσίαν τμήματος της, στη «Δύση» με τον παράλληλο περιορισμό ή το containment της Γερμανίας, την «αποσύνδεση» της από τη Ρωσία - και την περαιτέρω υποβάθμιση-εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (η οποία καταρρέει στον παγκόσμιο συσχετισμό δύνάμεων) στα πλαίσια μιας κάποιας «Δύσης» (βλέπε ζ´), εφόσον πλέον η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να λειτουργήσει ως containment box για τη Γερμανία. Σε αυτό το πλαίσιο, την αγωνία μιας ενδεχόμενης απομόνωσης και αποκοπής της Γαλλίας από την Ευρασία, την εκφράζει με χαρακτηριστικό τρόπο -εάν παρακολουθήσουμε τα ουσιώδη και όχι τις συνθηματολογίες της- η Marine Le Pen του Front National.
Δε χρειάζεται ενστερνισμός της «θεωρίας» του Huntington για να γίνει αντιληπτό πως σε μια περίπτωση κάθετης σύνδεσης της Βαλτικής με τη Μαύρη Θάλασσα (και άρα «αποκοπής ή ελέγχου» της οριζόντιας σύνδεσης Γερμανίας-Ρωσίας) στην περιοχή της Ανατολικής Ευρωπης και αντίστοιχα σύνδεσης της Αδριατικής με τη Μαύρη Θάλασσα στα Βαλκάνια, θα μπορούσε να υπάρξει δυναμοποίηση καθολικιζόντων στοιχείων στην Ανατολική Ευρώπη και μουσουλμανιζόντων στοιχείων στα Βαλκάνια - τώρα εάν στην Ουγγαρία, την Πολωνία και σε μέρη της Ουκρανίας θα δυναμοποιηθούν περαιτέρω φασίζουσες δυνάμεις προς αυτή την κατεύθυνση και στο Κόσοβο, τη Π.Γ.Δ.Μ και τη Βοσνία (ίσως και άλλου) ισλαμιστικές, αυτό είναι κάτι το οποίο θα διαπιστωθεί όλο και πιο ξεκάθαρα με το πέρασμα του χρόνου. Νεοφασίζουσες και νεοισλαμίστικιζουσες ομάδες, χειραγωγούμενες ή όχι, αυτονομημένες από παλαιά δίκτυα ή όχι, μπορούν να αποτελέσουν τους κύριους αποσταθεροποιητικούς παράγοντες στην Ανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τον Καύκασο. Τα κύρια σημεία τριβής της «σύγκρουσης των πολιτισμών» στα καθ'ημάς είναι τα εξής:
Kosovo is an overwhelmingly Muslim province of Serbia, pushing for independence. In Lviv and other western parts of Ukraine, the Ukrainian Greek Catholic Church predominates - a church that follows Eastern rites but vows allegiance to Rome. Republika Srpska is the Serb part of Bosnia. Cyprus is divided between the Greek, Orthodox south and the breakaway Turkish, Muslim north. Στο Lviv έχουμε καθολικο-ορθόδοξο (ενδο-βορειοσλαβικό πολωνικό, ουκρανικό) σύνορο-τομή-γέφυρα, στο Kosovo έχουμε μουσουλμανικό-ορθόδοξο (αλβανοσερβικό), στη Republika Srpska (Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης) έχουμε μουσουλμανικό-ορθόδοξο (ενδο-νοτιοσλάβικο σέρβικο) και στη Κύπρο έχουμε μουσουλμανικό-ορθόδοξο (ελληνοτουρκικό). Όλα αυτά τα σύνορα-τομές-γέφυρες σχετίζονται με πεδία έμμεσης ή άμεσης «δυτικής» και ρωσικής επιρροής.
*
Στο νοτιότερο τμήμα της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων βρίσκεται η... Κύπρος'όπως επίσης η Συρία, η Αίγυπτος, και το Κουρδιστάν, δηλαδή το Νέο Ανατολικό Ζήτημα - και λίγο παραπέρα ο Καύκασος'δεν επιλέχθηκε τυχαία αυτή η περιοχή από τη Ρωσία για να γίνουν οι χειμερινοί Ολυμπιακοί (και θα γινόταν και η σύνοδος των G8). Αυτό που βλέπουμε είναι μια χαοτική κατάσταση σε πολλές από τις χώρες που βρίσκονται στο δυτικό μέρος της Rimlandτου Nicholas J. Spykman ή της Inner crescent του Halford Mackinder (δηλαδή, από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και από τα Βαλκάνια μέχρι την Ανατολική Ευρώπη). Οι Η.Π.Α θέλουν να εξασφαλίσουν διακανονισμούς και λύσεις χαμηλού κόστους στη δυτική Rimland, έτσι ώστε να στρέψουν τη προσοχή τους στην Ανατολική Rimland (και κυρίως στη Κινεζική θάλασσα).
Η Ουκρανία δεν είναι μονάχα πεδίο διαπάλης των Ουκρανών, όπως και η Συρία δεν είναι μονάχα πεδίο διαπάλης των Σύριων. Ρωσικά πεδία επιρροής έχουμε και στις δύο περιπτώσεις και ναυτικά θεμέλια στη Σεβαστούπολη και στη Ταρτούς (από την ελληνική γεωιστορία και μυθολογία γνωρίζουμε για το Παντικάπαιον, τη Κολχίδα και τη Φοινίκη, δεν χρειαζόμαστε τους «γεωπολιτικούς» να μας μάθουν πως σχετίζονται η Ανατολική Μεσόγειος με τον Εύξεινο Πόντο). Από τρομοκρατικές οργανώσεις μέχρι Μ.Κ.Ο και τζιχαντιστές, από ομάδες «ελεύθερων» που κατοικοεδρεύουν στο εξωτερικό και κυβερνήσεις ή καθεστώτα -συνήθως αυταρχικού τύπου- που κλονίζονται μέχρι παρακρατικές και παραστρατιωτικές οργανώσεις, ελεύθερους σκοπευτές, ιδιωτικούς στρατούς και μυστικές υπηρεσίες, από επίσημα κόμματα μέχρι ομάδες πίεσης, από κινηματικιζούσες σέχτες που ξεφουσκώνουν εντός μηνών και ακτιβιστικές ομάδες οι οποίες ουρούν φωτογραφίες προέδρων κρατών έξω από πρεσβείες και κόβουν με αλυσοπρίονα σταυρούς, μέχρι μακιγιαρισμένα «μοντέλα» που βιντεοσκοπούνται με σκηνοθετική μαεστρία, αποτελούνται τα εργαλεία σε αυτές τις χαοτικές διαμάχες. Όλα τα προηγούμενα δεν είναι (αυτό που παραδοσιακά ονομάζουμε) «λαοί», «τάξεις» και «έθνη» που μάχονται για την ελευθερία, τον αυτοκαθορισμό, τα δικαιώματα, την ανεξαρτησία και την αυτοδιάθεση τους, αλλά κάτι άλλο. Στις περισσότερες των περίπτωσεων, σε κάποια στιγμή έρχονται στο προσκήνιο ορισμένα από τα προηγούμενα -μεταμοντέρνου ή/και σεχταριστικού τύπου- εργαλεία εξωθώντας τα πλειοψηφικά ρεύματα ή τους «λαούς», τις «τάξεις» και τα «έθνη» να επιστρέψουν στην ατομική ιδιωτεία τους.
δ´
Η Ουκρανία θα μπορούσε να είναι είτε αρμονικό-ενοποιητικό πεδίο της Ευρασίας (ενισχύοντας την ενότητα της χώρας) είτε πεδίο σύγκρουσης-διάσπασης της Ευρασίας (ενισχύοντας τη διάσπαση της χώρας). Ο Henry Kissinger, ο οποίος εκφράζει μια διαφορετική σχολή σκέψης από τον Zbigniew Brzezinski, ισχυρίζεται πολύ ορθά πως η Ουκρανία πρέπει να λειτουργήσει σαν γέφυρα ανάμεσά στην Ρωσία και στη «Δύση». Αυτό δεν το εκφράζει μονάχα ο Kissinger, το εκφράζει επίσης ο Lavrov ασκώντας κριτική στο «Europe or Russia» (“Russia-EU: Time to Decide” το άρθρο αυτό προτείνω να το διαβάσετε), και το γνωρίζουν όσοι και όσες έχουν ακουστά κάτι που ονομάζεται ευρασιατική -και όχι ευρωατλαντική- στρατηγική της Γερμανίας (αλλά και της Ε.Ε). Το πότε μεταστράφηκε η στρατηγική της Μόσχας το γνωρίζουμε πολύ καλά από Αμερικανούς, όχι από Ρώσους. Όταν ορισμένοι θέλησαν το ΝΑΤΟ και η αντιπυραυλική ασπίδα να βρεθούν 100 έως 200 -πορτοκαλί- χιλιόμετρα από τη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη επιχειρώντας να εντάξουν την Ουκρανία και τη Γεωργία στο ΝΑΤΟ (Ρωσία χωρίς ουδέτερες ζώνες, δεν υπάρχει). «Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η απόσταση από την Αγία Πετρούπολη ως την πρώτη γραμμη του ΝΑΤΟ ήταν πάνω από 1600 χιλιόμετρα. Σήμερα η απόσταση είναι περίπου 112 χιλιόμετρα». Όλα αυτά συνέβησαν πρίν... Τότε που ξεκίνησε ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος, ο οποίος σταμάτησε για κάποιο διάστημα, για να επανέλθει και να ξαναφύγει (αφού χρειάστηκε πάλι να φτάσουν τα πράγματα στα άκρα και να βγάλει διάγγελμα ο Medvedev διατάσσοντας πυραυλική κινητοποίηση) και να ξαναρχίσει με τα τελευταία γεγονότα.
Ποιός επιθυμεί τη διάσπαση και όχι την ενοποίηση της Ευρασίας λοιπόν; Και αυτή η ενοποίηση μπορεί να συμβεί απλά και μόνο με τους όρους που επιθυμεί η μιά πλευρά; Η «Δύση» του Brzezinski. Ο Henry Kissinger είναι πρώην διπλωμάτης και γι'αυτό είναι διπλωματικός, είναι επίσης ένας από τους γνωστότερους εκφραστές της αμερικανικής Realpolitik, εξ 'ου και συνάμα με τον τρόπο του είναι και ευθύς. Γνωρίζει πολύ καλά πως την Ουκρανία, ως γέφυρα και αρμονικό-ενοποιητικό πεδίο της Ευρασίας, μπορούν να την κρατήσουν ενωμένη η Γερμανία και η Ρωσία (ακόμα και σε περίπτωση ομοσπονδίας, εάν υπάρξει πόλωση ανάμεσα σε αυτές τις δύο χώρες θα υπάρξουν παρόμοιες καταστάσεις - και αυτοί που θα την πληρώσουν περισσότερο, θα είναι οι κοινωνικά και οικονομικά αδύναμοι άνθρωποι στη δυτική Ουκρανία). Παρ'αυτά χρησιμοποίεί τον όρο ο οποίος σημαίνει τα πάντα και τίποτα. «Δύση». Μέσα σε αυτόν τον όρο κρύβονται χίλιες δυο στρατηγικές, χίλια δύο συμφέροντα και χιλιάδες χιλιάδων ιδεολογήματα.
Η Hillary Clinton βρίσκεται στο άλλο άκρο από τον Henry Kissinger, ο οποίος θεωρεί πως η δαιμονοποίηση του Vladimir Putin δεν είναι πολιτική αλλά φανερώνει την ανυπαρξία πολιτικής και χρησιμοποιείται ως άλλοθι (έτσι συμβαίνει πάντα με τον υπερηθικισμό και την ηθικολογία η οποία συνοδεύεται από συνθηματολογία). Η Hillary Clinton κάνει παραλληλισμούς του Putin με τον Hitler ενώ παράλληλα η δαιμονοποίηση του πρώτου, σε μεγάλο βαθμό, έχει γίνει κάτι σαν πιστοποιητικό ευρωπαϊκών φρονημάτων - κάτι που φανερώνει το κλίμα που έχει δημιουργηθεί λόγω της ανυπαρξίας πολιτικής, αλλά και ηγεσίας στην «Ευρώπη». Η «Δύση» έχει αναπτύξει έντονα ένα χαρακτηριστικό με το οποίο θα διαφωνούσε ο Kissinger'δεν την ενδιαφέρει ο συνομιλιτής, αλλά η διαμόρφωση της «κοινής γνώμης» που συνήθως δρα ως νομιμοποιητής προειλημμένων αποφάσεων (Καντιανισμός, δημοσιότητα, διπλωματία και η μεταστροφή του προσηλυτισμού σε καταδίκη). Όπως έχει γράψει ο πρώην Βρετανός διπλωμάτης, William Mallinson: ''Η ανάγκη «να κερδίσουμε καρδιές και μυαλά», τα «ανθρώπινα δικαιώματα», η «ελευθερία», η «δημοκρατία», ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» και η «αυτοάμυνα» κυριάρχησαν έναντι των ανθρώπινων λεπτοτήτων της διπλωματίας... ζούμε μια χυδαία συνθηματοποίηση των διεθνών σχέσεων όπου το «να κερδίσουμε καρδιές και μυαλά» σημαίνει να κάνουμε επίθεση σε ανθρώπους''.
Ωστόσο το σημαντικότερο, μετά φυσικά από τη θέση πως η Ουκρανία δεν πρέπει να μπει στο ΝΑΤΟ, ο Kissinger το γράφει προς το τέλος της παρέμβασης του, και είναι το εξής: Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία είναι ασύμβατη με τους κανόνες της υπάρχουσας παγκόσμιας τάξης. Μετά τη κατάρρευση του διπολικού συστήματος, ουσιαστικά οι Η.Π.Α άρχισαν να δημιουργούν τετελεσμένα (αυτό για το οποίο κατηγορούν τη Ρωσία ότι κάνει στη Κριμαία) σε πλανητική κλίμακα προσπαθώντας να εγκαθιδρύσουν μια «παγκόσμια τάξη», εξαιρώντας τον εαυτό τους -και το ΝΑΤΟ ή τις «συμμαχίες των προθύμων»- από τις αρχές του διεθνούς δικαίου (επικαλούμενοι το δικαίο!) και υποτίθεται πως εγκαθίδρυσαν ένα status quo... Όμως αυτό το υποτιθέμενο status quo το οποίο συνοδευόταν από ορολογίες όπως το περίφημο και βλαχοepic «πλανητάρχης» αμφισβητείται. Ο γερόλυκος βέβαια, στο τέλος του κειμένου απλά νομιμοποιεί τη μελλοντική στάση της χώρας του.
ε´
Παρακάτω αναδεικνύνονται ορισμένες από τις αντιφάσεις του κυρίαρχου και της πορείας μετεξέλιξης ή μετάλλαξης του διεθνούς δικαίου και του Ο.Η.Ε. Επέλεξα μια από τις πλέον μετριοπαθείς φωνές, όπως ο Mark Mazower, για να γίνει αντιληπτό, από τη μια, το βάθος της αμφισβήτης σε πιο σημείο έχει φτάσει, και από την άλλη, το επίπεδο της γύμνιας το οποίο καλύπτεται μονάχα εντός του μικρόκοσμου της «Δύσης» μέσω της κυριαρχίας στα μεγάλα Μ.Μ.Ε, στη «κοινή γνώμη» και στη διανόηση. Πλέον μόλις ακούγεται ο όρος «διεθνής κοινότητα» το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, γνωρίζει τι αυτός συνεπάγεται. Παραθέτω:
«Το 1945 υπερίσχυε η αρχή της κυριαρχίας των κρατών... Τώρα εντός του ΟΗΕ αναπτύσσονταν νέες αντιλήψεις για τον σεβασμό της κυριαρχίας των κρατών υπό όρους, οι οποίες ήταν φανερές ήδη στην επανάσταση για τα ανθρώπινα δικαιώματα τη δεκαετία του 1970. Επίσης ο ΟΗΕ έγινε εργαλείο μιας νέας εκπολιτιστικής αποστολής, η οποία, σε μεγάλο βαθμό όπως η παλιά από την οποία ξεπήδησε, στηριζόταν κυρίως στη γλώσσα του διεθνούς δικαίου και στην επίκληση οικουμενικών ηθικών αξιών για τη νομιμοποίηση της».
«Έτσι το αρχικό χαρακτηριστικό της «νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων» που αναδύθηκε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο δεν ήταν η δημιουργία μεγάλων στρατιωτικών συνασπισμών -από αυτή την άποψη ο Πόλεμος στον Περσικό Κόλπο ήταν εξαίρεση-, αλλά η πρωτοφανής επέκταση των ευθυνών του ΟΗΕ στο ανθρωπιστικό πεδίο. Οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ, οι οποίοι είχαν ασυλία, έκαναν κουμάντο σε μέρη όπως το Κοσυφοπέδιο, το νότιο Σουδάν και το ανατολικό Τιμόρ... Πάνω από όλα, οικοδομούσαν έθνη... Σε αυτήν την διαδικασία μερικές θεμελιώδεις αντιλήψεις του παγκόσμιου οργανισμού μετασχηματίστηκαν σε τέτοιο βαθμό ώστε έγιναν αγνώριστες. Η κυριαρχία των κρατών δεν θεωρείται πια απόλυτη. Αντιστράφηκε η τάση που ήταν εμφανής από το 1945 έως το 1970 να δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στα κυριαρχικά και λιγότερη στις ελευθερίες και στα δικαιώματα του ατόμου. Όμως αυτή η αντιστροφή προχώρησε πολύ περα από τον έλεγχο της παραβίασης των ατομικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τώρα το διακύβευμα ήταν τα δικαιώματα όλοκληρων λαών... Η διάβρωση της κυριαρχίας των κρατών συνοδεύθηκε επίσης από την επάνοδο της παλαιότερης ρητορικής περί οικουμενικής ηθικής. Η επίκληση μιας «διεθνούς κοινότητας» ενάρετων δικαιολογούσε τις νέες επεμβάσεις του ΟΗΕ. Αν και προσεκτικά διατυπωμένη στη γλώσσα της αυτονόητης ηθικής αλήθειας και των παλιών χριστιανικών δογμάτων περί δικαίου πολέμου, η άποψη ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα υπερτερούσαν των δικαιωμάτων των κρατών συγκάλυπτε πολύπλοκα πολιτικά ζητήματα. Η ανθρωπιστική επέμβαση -άλλη ονομασία για τον πόλεμο- διακήρυσσε ότι η κυριαρχια των έθνων ίσχυε υπό όρους και επομένως υποβάθμιζε την ισχύ των νόμων του πολέμου δίνοντας στα στρατεύματα του ΟΗΕ -και ακόμη περισσότερο στις δυνάμεις άλλων συμμαχιών, όπως το ΝΑΤΟ, οι οποίες δρούσαν μερικές φορές εντελώς έξω από του πλαίσιο του ΟΗΕ- πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα από ό,τι προηγουμένως να δρουν εκτός διεθνούς δικαίου. Για τους επικριτές... έμοιαζε με ανάσταση της παλιάς άποψης του 19ου αιώνα ότι θα έπρεπε να υπάρχουν δύο κριτήρια κυριαρχίας, ένα για τον πολιτισμένο κόσμο και ένα άλλο για τον απολίτιστο. Η νέα αντίληψη περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελούσε την πλεον φιλόδοξη προσπάθεια μετά τον Β'Παγκόσμιο Πόλεμο να επανέλθει η γλώσσα της ηθικής στις διεθνείς σχέσεις. όμως για αυτόν ακριβώς τον λόγο έδειξε τα πραγματικά όρια και τους κινδύνους -ηθικούς, πολιτικούς και πρακτικούς- ενός τέτοιου εγχειρήματος».
---------------------------------------------------------------
Τη δεκαετία του 1880 ο σκοτσέζος νομικός του φυσικού δικαίου James Lorimer εξέφρασε το ορθόδοξο δόγμα της εποχής, όταν έγραψε ότι η ανθρωπότητα διαιρείτο στην πολιτισμένη ανθρωπότητα, στη βάρβαρη ανθρωπότητα και στην πρωτόγονη ανθρωπότητα.
Η πολιτισμένη ανθρωπότητα περιελάμβανε τα έθνη της Ευρώπης και της Αμερικής, που είχαν το δικαίωμα πλήρους αναγνώρισης τους ως μέλη της διεθνούς κοινωνίας. Η βάρβαρη ανθρωπότητα περιελάμβανε τα ανεξάρτητα κράτη της Ασίας -την Τουρκία, την Περσία, το Σιάμ, την Κίνα και την Ιαπωνία-, που είχαν δικαίωμα σε μερική αναγνώριση. Και η πρωτόγονη ανθρωπότητα ήταν η υπόλοιπη, που ήταν απόβλητη από την κοινωνία των κρατών, αν και είχε δικαίωμα «φυσικής και ανθρώπινης αναγνώρισης».
Παρεπιμπτόντως αξίζει να σημειώσουμε ότι η διάκριση του Lorimer είναι στην πραγματικότητα η ίδια με εκείνη που κάνουν οι κοινωνικοί επιστήμονες σήμερα, όταν κάνουν διάκριση ανάμεσα στις σύγχρονες κοινωνίες, στις παραδοσιακές και στις πρωτόγονες.
Παρατηρείστε πως στις μέρες μας κάποιοι από τη «βάρβαρη» ανθρωπότητα σηκώνουν κεφάλι απέναντι στην «πολιτισμένη»...
Τα θεμέλια των δικαιωμάτων και της ισχύος της «πολιτισμένης» ανθρωπότητας έχουν «αυτοθεμελιωθεί» γερά όμως...
Τα θεμέλια των δικαιωμάτων και της ισχύος της «πολιτισμένης» ανθρωπότητας έχουν «αυτοθεμελιωθεί» γερά όμως...
---------------------------------------------------------------
Σε περισσότερο πρακτικό και όχι τόσο ιδεολογικό επίπεδο βιώνουμε τα αποτελέσματα του τρόπου απόσυνδεσης της (εθνικής)«κυριαρχίας» από τα «ανθρωπίνα δικαιώματα», η οποία αποσύνδεση και υπερανατίμηση των δεύτερων έναντι της πρώτης εκκινεί κατά τη δεκαετία του 1970 (τότε έχουμε την εκτόξευση του λόγου περί «πολυεθνικών εταιρειών», περί «εθνικισμού» κ.λπ. Επίσης το 90% των διεθνών ΜΚΟ ιδρύθηκε μετά το 1970. Σταδιακά αναπτύσσονται τα περί «απεδαφικοποίησης» και αντιπαρατίθεται η τεχνολογία προς την πολιτική). Στη περίπτωση της Ουκρανίας, οι Η.Π.Α αναγκάζονται (η Ρωσία τις αναγκάζει και το κάνει ηθελημένα) να αναποδογυρίσουν όλη τους τη ρητορική και από την υπερητορική των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και των «failed states» -των άλλων- να μιλήσουν τώρα, για την «εθνική κυριαρχία» και την «εδαφική ακεραιότητα» -των δικών τους. Ουσιαστικά αναγκάζονται να ενστερνιστούν αυτό που υποδαυλίζούν συνεχώς από τη δεκαετία του 1970 και ακόμα περισσότερο από τη δεκαετία του 1990 και έπειτα. Χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία ενδιαφέρονται πολύ για τη sovereignty και η Ρωσία τους προσέφερε ένα πολύτιμο δώρο. Αυτές είναι οι επιπτώσεις της εξαίρεσης (ή του «υπέρμετρου προνομίου» για να χρησιμοποιήσω τη φράση του Charles de Gaulle) των Η.Π.Α και του ΝΑΤΟ από το διεθνές δίκαιο. «Ποιος έδωσε στο ΝΑΤΟ το δικαίωμα να σκοτώσει τον Καντάφι;», ήταν η ερώτηση του Vladimir Putin κατά την επέμβαση στη Λιβύη. Μα το «δικαστήριο της κοινής γνώμης» του Benthamβέβαια! μέσω ενός τρόπου, με τον οποίον πολύ αμφιβάλω εάν ο ίδιος ο Bentham θα συμφωνούσε. Θυμίζω πως η Γερμανία απείχε από την ψηφοφορία στα Ηνωμένα Εθνη για την επέμβαση στη Λιβύη. Αυτά τα βλέπουν σε ολόκληρο τον πλανήτη (και οι κινέζοι τα είδαν από πολύ κοντά στη Λιβύη), μονάχα στα δυτικά Μ.Μ.Ε δεν τα βλέπουν. Βέβαια, ο Vladimir Putin είναι στόχος και η δαιμονοποίηση του σκοπός, όχι μονάχα από τον Brzezinski, εδώ και καιρό, και τα ευρωατλαντικά Μ.Μ.Ε. Οι κυρώσεις προς τους Ρώσους αξιωματούχους αποσκοπούν στην απομόνωση του, όπως και διάφοροι ακτιβισμοί επίσης, όχι μονάχα τώρα (Putin's War), αλλά και παλαιότερα (Merkel-Putin). Πέρα από τον Putin όμως, νωρίτερα, υπήρξαν τα διεθνή, προηγούμενα στη Σερβία (1999) και το Ιράκ (2003). Οι Η.Π.Α έρχονται αντιμέτωπες με τις συνέπειες των καταχρήσεων και των πράξεων τους. Σε πλανητική κλίμακα, και όχι εντός του μικρόκοσμου της «Δύσης», οι Η.Π.Α έχουν απολέσει σε μεγάλο βαθμό τα ηθικά τους ερείσματα.
«Πριν από δύο αιώνες», συνεχίζει ο Mark Mazower, «ο Τζέρεμυ Μπένθαμ αντιλαμβανόταν το διεθνές δίκαιο ως μέσο για την εξάπλωση της οικουμενικής ευημερίας, ανεξάρτητα από έθνος ή πιστεύω. Αντίθετα σήμερα η επίκληση του δικαίου αποτελεί λεξιλόγιο παραχωρήσεων, μέσο για την επιβεβαίωση της ισχύος και του ελέγχου, το οποίο καθιστά φυσιολογικό το αμφισβητήσιμο και δικαιολογεί την εξαίρεση. Ο παλιός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Έλιχιου Ρουτ, τον οποίο μνημόνευσαν στην Αμερικανική Εταιρεία Διεθνούς Δικαίου το 2006 έναν αιώνα μετά την ίδρυση της με τη συνδρομή του, θα είχε εκπλαγεί από την αλλαγή. Στην εποχή του το διεθνές δίκαιο ήταν πιστεύω καθολικής εφαρμογής και ο ίδιος δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί την αξιοζήλευτη κατάσταση των διαδόχων του στην Ουάσινγκτον, οι οποίοι εγκωμιάζουν σταθερά τις αρετές του δικαίου, ενώ εξαιρούν τον εαυτό τους από πολλούς περιορισμούς του. Όμως τα πολιτικά πλεονεκτήματα που έχουν συγκεντρώσει οι Ηνωμένες Πολιτείες μέσα από αυτήν τη διαδικασία, πλεονεκτήματα άρρηκτα συνδεδεμένα με την άνοδο τους από δύναμη απλώς δεύτερης κατηγορίας στη θέση του ισχυρότερου κράτους παγκοσμίως, έχουν επίσης ένα κόστος. Το παλιό όραμα του διεθνούς δικαίου, που αναδύθηκε για να στηρίξει την κυριαρχία των κρατών με την καθιέρωση κανόνων για τη διεξαγωγή του πολέμου και προσδοκούσε να αντικαταστήσει τους πολιτικούς με δικαστές ως διαιτητές των παγκόσμιων υποθέσεων, θα συνεχίσει να διδάσκεται σαν να έχει ακόμα νόημα. Ωστόσο δεν είναι πλέον και πολύ πειστικό, και το όραμα για ένα δίκαιο που θα δεσμεύει όλα τα κράτη και όσους τα κυβερνούν μοιάζει πολύ μακρινό, όπως πάντα».
Δυστυχώς, όλα αυτά, θυμίζουν υπερβολικά την κατάρρευση της προσπάθειας ηθικοποίησης των διεθνών σχέσεων, την αγνόηση των διαφορών, τον στρουθοκαμηλισμό του δόγματος της «αρμονίας συμφερόντων του laissez-faire» και γενικότερα τη χίμαιρα της παλιάς τάξης πραγμάτων της δεκαετίας του 1920. Αυτή η αντιστοιχία γίνεται προσπάθεια να αποκρυφτεί κάτω από μια νεομυθολογική προσέγγιση περί «παγκοσμιοποίησης» (πέρα από τις αντικειμενικές-δομικές αλλαγές που όντως υπάρχουν). Είναι φανερό πως το αγγλοσαξονικό project (ονομάζεται και «liberal» με καλβινίζουσες συνδέσεις) για μια ακόμη φορά προσεγγίζει τα έσχατα όρια του. Μονάχα που αυτή τη φορά δεν αμφισβητούν το status quo δυνάμεις όπως η Ιαπωνία, η Γερμανία και η Ιταλία, αλλά δυνάμεις εντελώς διαφορετικής κλίμακας, τάξης και μεγέθους. Οι Η.Π.Α, ως ο κυρίαρχος πλανητικά, δηλαδή ως ο κατέχων ιεραρχικά την μεγαλύτερη ευθύνη, θα πρέπει να είναι προσεκτικές.
ζ´
Οι προβληματισμοί, όμως δεν σταματούν εδώ, παρά ξεκινούν. Ο μη φιλορώσος, για να το θέσω κομψά, γεννηθείς στην Πολωνία Zbigniew Brzezinski, αναφέρεται στη διάσπαση της Ρωσίας και την ενσωμάτωση -του ευρωπαϊκού κατ'ουσίαν τμήματος- της στη «Δύση» και πρεσβεύει το «νεοφιλελεύθερο» (neoliberal) multilateral-πολυμερές μονοπολικό «διεθνές» σύστηματο οποίο έχει υιοθετηθεί από ηγετικά στελέχη του δημοκρατικού κόμματος. Αλλήλενδετο με τις ιδέες του Joseph Nye περί μαλακής και έξυπνης ισχύος (soft-smart power, οι οποίες θα αναλυθούν) το project αυτό είναι κατ'ουσίαν η σχολή της «παγκοσμιοποίησης». Η σχολή αυτή έχει κυριαρχήσει πλήρως στο φαντασιακό των ανθρώπων μέσω διαφόρων νεομυθολογιών (πέρα από τα αντικειμένικά δεδομένα όπως π.χ. είναι η αλλάγη στην τεχνολογική βάση και στη ταχύτητα μετάδοσης της πληροφορίας κ.λπ η υπερδιαπλοκή των οικονομιών δεν είναι κάτι πρωτοφανές παρά την έκταση της) και πρεσβεύει πως οι Η.Π.Α δεν μπορούν να είναι πλανητικός ηγεμόνας, αλλά πυρήνας κάποιας «Δύσης» (επίσης πλήρη επικράτηση στο φαντασιακό των ανθρώπων) η οποία μέσω της κοινότητας αξιών και μιας πολυμέριας θα απελευθερώσει την ανθρωπότητα από τα δεσμά της - μια παραλλαγή του ευρωκεντρισμού του διαφωτισμού, του πολιτικού και πολιτιστικού τροπαιαρχισμού και της αποικιοκρατίας, της «ευθύνης του λευκού ανθρώπου», της «Mission Civilisatrice»κ.λπ αλλά σε διευρυμένη κλίμακα. Που είναι το πρόβλημα;
Ουσιαστικά εδώ έχουμε, από όσους πρεσβεύουν αυτη τη νοοτροπία, τη κήρυξη της «σύγκρουσης των πολιτισμών» από «προοδευτική» σκοπιά και μέ «προοδευτικό» λόγο και τη διάσπαση όλων των ανθρωπογεωγραφιών σε Westerners και Resterners (δεν αναφέρονται σε «πολιτισμούς», καθώς οι «πολιτισμοί» είναι κάτι «συντηρητικό», λες και οι ιδέες τους δεν είναι γεννήματα ενός πολιτισμού αλλά προέκυψαν από την αποκαλυπτική συνομιλία τους με τον Θεο-Λόγο της καιόμενης ηθικο-οικονομικο-θεολογικής βάτου). Αυτή η στρατηγική ή νοοτροπία οδηγεί κατευθείαν σε χαμηλής ή υψηλής έντασης εμφυλιοπολεμικού τύπου συρράξεις οι οποίες συνοδεύουν τους αγώνες κατανομής. Οι «προοδευτικοί» πολέμιοι του «συντηρητικού» Huntingtonπραγματώνουν το The West and the Rest του τελευταίου στο εσωτερικό των εθνικών πολιτικών συστημάτων. Το βλέπουμε να συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας τα τελευταία χρόνια. Στις χώρες οι οποίες βρίσκονται στα όρια ή περιφερειακά του πυρήνα της λεγόμενης «Δύσης», με απλά λόγια από την Εγγύς Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο, και από τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη μέχρι τη Βαλτική, σταδιακά αναπτύσσονται εντάσεις/παρατάξεις οι οποίες δεν έχουν συγκρουσιακά χαρακτηριστικά τόσο «αριστεράς» έναντι «δεξιάς» (αν και γίνεται απεγνωσμένη προσπάθεια από τη πλευρά της αριστεροδεξιάς «κοινής γνώμης» να παρουσιαστούν αποκλειστικά ως τέτοιες), αλλά κέντρου (the West τις περισσότερες φορές) έναντι περιφέρειας (the Rest) - στην Ελλάδα αυτό που περιγράφω ως περιφέρεια πήρε τη μορφή των «ακρων». Δεν θα πρέπει να παραπλανηθούμε από την ημιεπίσημη πολιτική στο εσωτερικό της Ε.Ε όπου σοσιαλδημοκρατία και χριστιανοδημοκρατία συσπειρώνονται στο κέντρο, καθώς το φαινόμενο είναι ευρύτερο και πέρα από αυτά τα ιδεολογικοπολιτικά περιεχόμενα, όπως παρατηρούμε στη Τουρκία, στην Αίγυπτο, στην Ουκρανία - και όπως πιθανόν θα παρατηρήσουμε στο μέλλον και στην ίδια τη Ρωσία. Όπως έχω τονίσει παλαιότερα: "το «the West and the Rest» εσωτερικεύεται στα περισσότερα εθνικά πολιτικά συστήματα, μονάχα που σημαίνει διαφορετικά πράγματα π.χ στην Αίγυπτο απ'ότι στη Γαλλία και διαφορετικά στην Τουρκία απ'ότι στην Ουγγαρία ή την Ουκρανία". Δηλαδή με ποιά ιδεολογικά περιεχόμενα θα πληρωθεί το κέντρο και η περιφέρεια, εξαρτάται ανά περίπτωση.
Στην ουκρανία το κέντρο, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια, ήταν φιλορωσικό, με τα pro-Russian κόμματα να είναι το κυβερνητικό Party of Regions με ποσοστό 30.00% και το Communist Party of Ukraine με ποσοστό 13.39% (εκλογές του 2012). Τα pro-Western κόμματα είναι το All-Ukrainian Union "Fatherland"με ποσοστό 25.55% και το Ukrainian Democratic Alliance for Reform του Vitaliy Klychko με ποσοστό 13.97%. Είναι πασιφανές πως το πολιτικό φάσμα δεν ήταν χωρισμένο με κριτήρια «αριστεράς» και «δεξιάς», αλλά με αυτά που ανέφερα προηγουμένως. Κατά τις τελευταίες ακραίες εξελίξεις (των οποίων η έκταση και η ένταση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από την αφορμή με την οποία ξεκίνησαν) και με κυρίαρχο παράγοντα και καταλύτη το νεοναζίζον κόμμα Svoboda, του οποίου το ποσοστό ήταν 10.45%, η σχέση κέντρου-περιφέρειας ουσιαστικά αντιστράφηκε. Οι δυτικίζοντες κομματικοί σχηματισμοί πρεσβεύουν μια ευρωατλαντική και όχι «ευρωπαϊκή» στρατηγική-προσανατολισμό και οι ανατολικίζοντες μια ευρασιατική στρατηγική-προσανατολισμό. Να τονίσω, σε αυτό το σημείο, πως οι περιπτώσεις που έχω συναντήσει σε αμερικανούς «θεωρητικούς» ή «σχεδιαστές πολιτικής» για την Ουκρανία είναι οι εξής τρεις: 1. διάσπαση Ουκρανίας (Huntington, υποκρατική προσέγγιση)' 2. πόλεμος Ουκρανίας-Ρωσίας (Mearsheimer, «ρεαλιστική» διακρατική προσέγγιση) εξ ου και ήθελε η Ουκρανία να αποκτήσει πυρηνικά ως δύναμη αποτροπής'και 3. παραμονή της Ουκρανίας στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας σε βάθος χρόνου έστω και με απώλειες (Friedman, αυτοκρατορική-unipolar «neoconservative» προσέγγιση). Ο Brzezinski (πλουραλίζουσα, multilateral «neoliberal» προσέγγιση ή civic societies και «κοσμοπολίτικα στοιχεία της νέας μεσαίας τάξης» όλων των χωρών ενωθείτε - δες και Jan Werner Müller στο τέλος) βλέπει την Ουκρανία ουσιαστικά ως ένα εργαλείο για τη χειραγώγηση της Ρωσίας (ο Mearsheimer ονομάζει τους εκφραστές αυτής της προσέγγισης ως liberal imperialists).
Και οι προβληματισμοί συνεχίζονται καθώς, από την άλλη, έχουμε τον επίσης μη φιλορώσο, για να το θέσω και πάλι κομψά, γεννημένο στην Ουγγαρία George Friedman, ιδρυτή του Stratfor (το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως μια «ιδιωτική C.I.A») ο οποίος πρεσβεύει, το νεοσυντηρητικό (neoconservative) unipolar-μονοπολικό παγκόσμιο σύστημακαι το σχέδιο για τον νέο αμερικανικό αιώνατο οποίο έχει υιοθετηθεί από ηγετικά στελέχη του ρεπουμπλικανικού κόμματος. Το unipolar-μονοπολικό παγκόσμιο σύστημαουσιαστικά δομείται γύρω από την ιδέα πως οι Η.Π.Α θα είναι ο πλανητικός ηγεμόνας-κοσμοκράτορας «φιλελευθεροδημοκρατικού» τύπου στο παγκόσμιο σύστημα και όλα τα άλλα κράτη θα ιεραρχούνται και θα οργανώνονται γύρω απ'αυτήν την global hegemony πάνω σε παρόμοια ιδεολογική βάση.
Ο George Friedman αναφέρεται στον «δεύτερο γύρο» -όπως τον ονομάζει- ανάμεσα σε Ρωσία και Η.Π.Α και σε μια «χαμηλού βαθμού παγκόσμια σύγκρουση -που- θα βρίσκεται στα σκαριά ως το 2015, και ως το 2020 η ένταση της θα έχει αυξηθεί» και η οποία θα οδηγήσει στην εσωτερική κατάρρευση της Ρωσίας και του στρατού της (θα μπορούσαμε να υποθέσουμε μέσω εξωτερικών πιέσεων, συνεχής χαλιναγώγησης, ενδεχόμενης σιτοδείας -βλ. και Ουκρανία-, εσωτερικών τριβών κ.λπ), δίχως -ουσιαστικά- πόλεμο. «Όπως έχουμε δει», γράφει, «οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μια συγκεκριμένη τακτική στην Ευρασία -να εμποδίσουν οποίαδήποτε δύναμη να κυριαρχήσει στην Ευρασία ή κάποιο μέρος της. Αν η Κίνα αποδυναμωθεί ή διασπαστεί και οι Ευρωπαίοι είναι αδύναμοι και διχασμένοι, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν ένα θεμελιώδες συμφέρον: να αποφύγουν τον γενικευμένο πόλεμο, κρατώντας του Ρώσους επικεντρωμένους στις χώρες της Βαλτικής και στην Πολωνία, αδυνατώντας έτσι να σκεφθούν με παγκόσμιους όρους... οι μελλοντικές ενέγειες της Ρωσίας θα μοιάζουν επιθετικές αλλά στην πραγματικότητα θα είναι αμυντικές». Τέλος, γράφει πως «Η τελευταία σύγκρουση έλαβε χώρα στην Κεντρική Ευρώπη. Αυτή εδώ θα λάβει χώρα πολύ πιο ανατολικά. Στην τελευταία σύγκρουση η Κίνα ήταν σύμμαχος της Ρωσίας, τουλάχιστον στην αρχή. Σ'αυτήν την περίπτωση η Κίνα θα βγει εκτός παιχνιδιού... Ως το 2020 αυτή η σύγκρουση θα είναι το κυρίαρχο παγκόσμιο θέμα - και όλοι θα την αντιμετωπίζουν ως ένα μόνιμο πρόβλημα». Αυτό είναι το επίσημα καταχωρημένο «πλάνο», αυτό είναι το «μέλλον» που επιφυλάσσεται στη Ρωσία, από μερίδα εντός των Η.Π.Α (εξ 'ου και η διπολικότητα εντός της), εάν δεν ευθυγραμμιστεί η Ρωσία με τα κελέυσματα του κυρίαρχου.
Ο γεννηθείς στην Πολωνία Zbigniew Brzezinski δεν αποδέχεται -ευθέως- πως η Ευρώπη από το 1945 έως το 1991 ήταν υπό διπλή κατοχή και θέλει την διαιώνιση της με «προοδευτικά» πρόσημα (ευρασιατικό προγεφύρωμα της αμερικανικής «δημοκρατικής» ισχύος) διατηρώντας τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Πολωνία ως συνιστώσες μιας κάποιας «Δύσης» και ως μέσο επίλυσης του κύριου ευρωπαϊκού ζητήματος, με τη παράλληλη -ολοκληρωτική- μετατροπή της Ουκρανίας, της Ρωσίας και της Τουρκίας, επίσης, σε συνιστώσες της «Δύσης». Ο γεννηθείς στην Ουγγαρία George Friedman, από την άλλη, παραδέχεται πως η Ευρώπη από το 1945 έως το 1991 ήταν υπό διπλή κατοχή και θέλει την αναβίωση της Ανατολικής Ευρώπης ως μέσω επίλυσης του κύριου ευρωπαϊκού ζητήματος. Το κύριο ευρωπαϊκό ζήτημα βέβαια δεν είναι άλλο από αυτό που όλοι γνωρίζουμε. Το «Γερμανίκό Ζήτημα» και οι σχέσεις της Γερμανίας με τη Ρωσία. Ο Ούγγρος είναι γερμανόφοβος, ο Πολωνός ρωσόφοβος. Και οι δύο βέβαια έχουν ως κοινό τους στοιχείο, τον αρνητισμό απέναντι στη Ρωσία (συνεχίζοντας μια παράδοση που κρατάει από τον Bentham και τον Marx και σχετίζεται με την ίδια τη διαμόρφωση της ταυτότητας της «Ευρώπης»).
Ιστορικά, αυτή η χαμηλής κινητικότητας και αχανών εκτάσεων χώρα (η οποία μπορεί να ιδωθεί ως ο διαχρονικότερος και κλασικότερος εδαφικός χώρος-εμπόδιο στις διαθέσεις της «ελεύθερης αυτορυθμιζόμενης αγοράς» και του ευρωκεντρικού ιμπεριαλισμού), είτε είναι «αυτοκρατορική», είτε «κομμουνιστική», είτε «ομοσπονδιακή», επιλέγει ένα σχετικά κλειστό, ψιλοαυτάρκες και συγκεντρωτικό πολιτικό, οικονομικό και παραγωγικό πρότυπο οργάνωσης το οποίο έχει ως θεμελιώδες σκοπό του να διαφυλάξει τα κύρια πλεονεκτήματα αυτής της χώρας. Τη γη και τους φυσικούς πόρους της.
Ουσιαστικά τα δύο project, του ρεπουμπλικανικού και του δημοκρατικού κόμματος, είναι συμπληρωματικά και όχι εναλλακτικά (αν και αυτό δεν συμφέρει τις κατά τόπους «αριστερές» και «δεξιές» να λέγεται), και ανάλογα τις καταστάσεις συνδυάζονται ή εναλλάσσονται στοιχεία τους. Αν μη τι άλλο, υπερβολικά αλαζονικού τύπου οικουμενικές αξιώσεις ισχύος από τον πυρήνα του 4% της ανθρωπότητας και των κατά τόπους οπαδών του.
η´
Η θουκυδίδεια ρήση παραμένει διαχρονική (παρά τη ''διαπλοκή των οικονομιών''): «Νομίζουμε ότι και εμείς και εσείς πρέπει να επιδιώξουμε ό,τι πραγματικά θεωρούμε εφικτό, αφού όπως γνωρίζουμε και οι δύο, κατά την ανθρώπινη λογική το επιχείρημα περί δικαίου έχει αξία, όπου υπάρχει ίση δύναμη και ότι οι ισχυροί προχωρούν όσο τους επιτρέπει η ισχύς τους και οι αδύναμοι υποχωρούν όσο τους επιβάλλει η αδυναμία τους».
Γι'αυτό και ο αδύναμος και όχι ο ισχυρός γέννησε τη στρατηγική.
Επιλογικά ρωσικά
Η πορτοκαλί επανάσταση στην Ουκρανία, από τον Δεκέμβριο του 2004 ως τον Ιανουάριο του 2005, ήταν η στιγμή κατά την οποία ο μετα-Ψυχρός Πόλεμος τέλειωσε πραγματικά στην Ρωσία. Οι Ρώσοι είδαν τα γεγονότα στην Ουκρανία σαν μια προσπάθεια των Ηνωμένων Πολιτειών να τραβήξουν την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και να θέσουν έτσι τα θεμέλια για τη διάλυση της Ρωσίας. Για να είμαι ειλικρινής, υπήρχε κάποια αλήθεια στην άποψη των Ρώσων. Αν η Δύση είχε καταφέρει να κυριαρχήσει στην Ουκρανία, η Ρωσία θα είχε μείνει ανυπεράσπιστη... Η Ουκρανία και η Λευκορωσία είναι το παν για τους Ρώσους. Αν έπεφταν σε εχθρικά χέρια -για παράδειγμα, αν γίνονταν μέλη του ΝΑΤΟ- η Ρωσία θα αντιμετώπιζε θανάσιμο κίνδυνο.
Νομίζω ότι είναι ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα της Δύσης η ένταξη της Τουρκίας και τη Ρωσίας (Μια σύντομη εισαγωγική αναφορά στις «διχασμένες χώρες») και κάτι τέτοιο θα αύξανε πολύ τη ζωτικότητα της Δύσης. Και σε τελευταία ανάλυση, οι Τούρκοι κατά τη διάρκεια των τελευταίων 100 ετών έχουν δείξει μια αποφασιστικότητα να είναι μοντέρνοι, κοσμικοί και δημοκρατικοί. Έτσι είναι πραγματικά μέρος του αξιακού μας συστήματος. Στη Ρωσία σήμερα, βλέπουμε για πρώτη φορά την εμφάνιση αυτού που μπορούμε να ονομάσουμε ως πολιτική κοινωνία (civic society-κοινωνία πολιτών), όχι απλά μη απομονωμένους αποστάτες που είναι ηρωικοί, τους οποίους τιμάμε, αλλά μια κοινότητα, μια κοινωνία, η οποία αποτελείται, από τα νεώτερα, πιό κοσμοπολίτικα στοιχεία της νέας μεσαίας τάξης. Και αυτά νιώθουν πως είναι μέρος της Δύσης. Και είμαι πεπεισμένος ότι εάν είμαστε ευφυείς και ήπιοι όμως επίσης και επίμονοι, τότε όχι πολύ αργότερα από τη στιγμή που ο Πούτιν αποχωρήσει, η Ρωσία θα κινηθεί πολύ γρήγορα προς τη Δύση. Και, επομένως, ένας συνασπισμός της Αμερικής, της Ευρώπης διευρυμένης είναι κάτι που θα έχει βαρύτητα στον κόσμο.
Απομονωμένοι στη γη τους, απολυταρχικά οργανωμένοι, οι Ρώσοι απώθησαν τους Ευρωπαίους στην πρώτη σύγχρονη περίοδο. Έτσι λοιπόν ξεκίνησε η ρωσική αυτοκρατορία στην παγκόσμια ιστορία, καθώς ήταν η μοναδική ανάμεσα στις μεγάλες πρώτες σύγχρονες αυτοκρατορίες, που κατόρθωσε να διατηρήσει την ανεξαρτησία της από την ευρωπαϊκή ηγεμονία [η Ιαπωνία «υπέκυψε» στη διπλωματία των κανονιοφόρων του Matthew Perry τον 19ο αιώνα, και στις ατομικές βόμβες τον 20ο - η Αιθιοπία, η μόνη μη ευρωπαϊκή δύναμη που κατάφερε να νικήσει μια αποικιακή δύναμη -την Ιταλία- κατά τον 19ο αιώνα, στον 20ο υπέκυψε στη φασιστική Ιταλία και στα αέρια μουστάρδας]. Για να το καταφέρει αυτό, η Ρωσία παρήγαγε τα απαραίτητα εφόδια του μοντερνισμού -γραφειοκρατικό κράτος, βιομηχανία, μαζική κουλτούρα, προηγμένο στρατό- μ'ένα μη ευρωπαϊκό τρόπο. Ήταν η μοναδική αυτοκρατορία στον κόσμο που πέτυχε κάτι τέτοιο... Σε αντίθεση με τις ελίτ των άλλων πρώτων σύγχρονων και μοντέρνων αυτοκρατοριών, η ρωσική άρχουσα τάξη αντιστάθηκε στην ευρωπαϊκή κυριαρχία για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Ανά τον κόσμο, η μια αυτοκρατορία μετά την άλλη υπέκυπτε στον ευρωπαϊκό και αργότερα στον δυτικό ιμπεριαλισμό. Η Ρωσία όμως όχι, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα.
Ότι και αν είναι η Ρωσία -αυτοκρατορική, κομμουνιστική ή δημοκρατική- μας βλεπουν με τον ίδιο τρόπο που μας έβλεπαν τους περασμένους αιώνες.
Dmitry Rogozin
Η καλύτερη απόδειξη περί της πολιτιστικής αγονίας [άγονος] της δυτικής Ευρώπης, δηλαδή της Ευρώπης του λιμπεραλισμού, είναι το γεγονός ότι επί τρείς σχεδόν αιώνες διαβάζει συνεχώς τα ίδια πράγματα κανείς σχετικά με την Ρωσία και τους κόσμους της βαλκανικής Ανατολής: «κατώτεροι πολιτισμοί», «δουλείες», ανελευθερίες, δικτατορίες κ.λπ Πουθενά, όμως, ο μέσος Ευρωπαίος δεν πληροφορείται τι πιστεύουν ή πως κρίνουν αυτοί οι πολιτισμοί τον δυτικοευρωπαϊκόν. Δυνατότητα πολιτιστικής συνεννοήσεως και επικοινωνίας, δηλαδή προϋποθέσεις δημιουργίας πολιτικού και ιστορικού έργου, καμμία. Θα ήταν λάθος να υπέθετε κανείς ότι και υπό το σημερινό σύνθημα της «ενιαίας Ευρώπης», δηλαδή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι νοητικές αυτές κατηγορίες μετεβλήθηκαν κατά τι ή ότι οι ιστορικές οπτικές μεταξύ του ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου έπαψαν να υπάρχουν.
Επιλογικά πλανητικά
Μια νέα πολιτική διαίρεση μοιάζει να χαράσσεται ανάμεσα στους κοσμοπολίτες και σε όσους είναι καταδικασμένοι να παραμένουν στον δικό τους τόπο. Μια «παγκόσμια τάξη» θα βρεθεί, απ'ότι φαίνεται, αντιμέτωπη με την υπόλοιπη ανθρωπότητα -και θα κατηγορείται για υποκρισία, αν υιοθετεί έναν φιλελεύθερο οικουμενισμό που δεν αντιστοιχεί στη ζωή και τις εμπειρίες των λιγότερο επιτυχημένων κοινωνικά και οικονομικά (*). Εξάλλου, πέρα από το αν είναι διαθέσιμος στους καταδικασμένους της γης, ο κοσμοπολιτισμός ως μια μορφή φιλελεύθερου οικουμενισμούέχει δεχτεί επιθέσεις εξαιτίας της εμφανούς ανικανότητας του να αναπτύξει τρία συστατικά χαρακτηριστικά της ιδιότητας του ανθρώπου: αληθινούς δεσμούς, ισχυρά κίνητρα και πραγματική πολιτική δράση.
(*) Φυσικά, κάθε κοσμοπολίτης με την κοινωνιολογική έννοια δεν είναι απαραίτητα οικουμενιστής με την κανονιστική έννοια. Και κάθε οικουμενιστής με την κανονιστική έννοια δεν είναι οπωσδήποτε φιλελεύθερος οικουμενιστής με οποιαδήποτε έννοια. Οικουμενικοί μπορούν να γίνουν τόσο ο φιλελευθερισμός όσο και ο αντιφιλελευθερισμός.
*
Η συμμετοχή της Κίνας σε μια πιθανή γερμανορωσική συνεργασία
ενδέχεται να αφυπνίσει εκ νέου ιστορικούς ανταγωνισμούς μεταξύ χερσαίων κρατών με άξονα την Ευρασία και τις θαλάσσιες αυτοκρατορίες βασιζόμενες σε ωκεανούς που περιβάλλουν την Ευρασία, γεγονός που
θα σήμαινε τη γέννηση μιας από τις πιο ανηλεείς πολώσεις που θα μπορούσε να δει ποτέ η ιστορία.
*
.~`~.
BonuS
Αριστερά. Το «τέλος της ιστορίας» του Fukuyama - Δεξιά. Όπως θέλετε ονομάστε το
BonuS
Αριστερά. Το «τέλος της ιστορίας» του Fukuyama - Δεξιά. Όπως θέλετε ονομάστε το
.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική
*
*
*
*
*
*
*
*