Κανείς δεν θα μπορούσε να θυμηθεί ολόκληρη την Πέμπτη Συμφωνίατου Μπετόβεν ύστερα από μια μόνο ακρόαση. Αλλά και κανείς δεν θα μπορούσε ν' ακούσει ξανά αυτές τις τέσσερις νότες ως τέσσερις απλές νότες! Κάτι που δεν ήταν πρίν παρά ένα τόσο δα κομματάκι ήχου, είναι τώρα ένα Γνωστό Πράγμα - ένας τόπος στο δίκτυο όλων των άλλων πραγμάτων που γνωρίζουμε, των οποίων τα νοήματα και οι σημασίες τους είναι αλληλοεξαρτώμενα.
Marvin Minsky
Ένα μουσικό έργο μας παρασύρει μέσα του, μας διδάσκει τη δομή και τα μυστικά του, είτε το ακούμε συνειδητά είτε όχι. Αυτό γίνεται ακόμη κι αν πρόκειται για το πρώτο μουσικό κομμάτι που ακούμε στη ζωή μας. Η ακρόαση της μουσικής δεν είναι μια διαδικασία παθητική αλλά εντατικά ενεργητική, ξεσηκώνοντας ένα ρεύμα συναγωγών, υποθέσεων, προσδοκιών και προβλέψεων. Μπορούμε να συλλάβουμε ένα νεο κομμάτι -πως είναι δομημένο, που πάει, τι θα επακολουθήσει- με τόση ακρίβεια ώστε ύστερα από μερικά μόνο μέτρα να είμαστε σε θέση να το μουρμουρίζουμε ή να το τραγουδάμε.
Αυτή η πρόβλεψη, αυτή η δυνατότητα να τραγουδάμε ένα κομμάτι που ακούμε για πρώτη φορά, οφείλεται στην άρρητη σε μεγάλο βαθμό γνωσή μας των μουσίκων «κανόνων» (του πως μια καντέντσα καταλήγει για παράδειγμα) και στην εξοικείωση με συγκεκριμένες μουσικές συμβάσεις (τη μορφή μιας σονάτας ή την επανάληψη ενός θέματος). Βεβαίως, η πρόβλεψη αυτή είναι αδύνατη στη μουσική ενός διαφορετικού πολιτισμού ή παράδοσης - ή εάν οι μουσικές συμβάσεις παραβαίνονται ηθελημένα. Στην πρώτη παράσταση του έργου, Η ιεροτελεστία της άνοιξηςτου Στραβίνσκυ, το 1913, ξέσπασαν μεγάλες ταραχές και χρειάστηκε η επέμβαση της αστυνομίας του Παρισίου για να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Το κοινό, που περίμενε ένα παραδοσιακό, κλασικό μπαλέτο, εξοργίστηκε με την παράβαση των κανόνων. Με τον καιρό όμως και με την επανάληψη, το παράξενό έγινε οικείο και Η ιεροτελεστία της άνοιξηςείναι σήμερα ένα από τα αγαπημένα έργα στα κονσέρτα, όσο κι ένα μενουέττο του Μπετόβεν (αν και ο Μπετόβεν είχε επίσης αποδοκιμαστεί στον καιρό του και κάποιες από τις συνθέσεις του είχαν θεωρηθεί ακατανοήτες, «σκέτος θόρυβος»).
Oliver Sacks
Ο χρόνος είναι πάντα καινούργιος, δεν μπορεί παρά να είναι καινούργιος. Εάν την ακούμε ως διαδοχή ακουστικών συμβάντων, η μουσική θα μας κάνει σύντομα να πλήξουμε, εάν την ακούμε ως εκδήλωση της χρονικότητας, δεν θα πλήξουμε ποτέ. Το παράδοξο φανερώνεται στη πιο οξυμμένη του έκφανση στην επίδοση του μουσικού που φθάνει στο αποκορύφωμα της όταν ερμηνεύει ένα έργο που γνωρίζει σε βάθος, σαν να ήταν ένα δημιουργημα της στιγμής.
Victor Zuckerkandl
.~`~.
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική
Για περαιτέρω ιχνηλάτηση και πληρέστερη προοπτική