Πρώτη σύντομη αναφορά για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821.

Εάν μου ζητούσαν να γράψω μια μόνο παράγραφο, με λιγότερες από 200 λέξεις, για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, θα επεσήμανα τα εξής: 

Η Ελλάδα ποτέ δεν κατάφερε να ξεφύγει από το πλαίσιο της αυτοκρατορίας, εξ ου και παρέμεινε καθόλη τη διάρκεια της ιστορίας της καθηλωμένη στην κατηγορία του προτεκτοράτου και του εξαρτημένου κράτους-πελάτη, μιλώντας με διπλωματικούς όρους, αδυνατώντας να ανέλθει ουσιαστικά στην κατηγορία του κυρίαρχου κράτους ή να καταστεί ιστορικό υποκείμενο και όχι αντικείμενο της ιστορίας των άλλων, μιλώντας με όρους ιστορικούς. Δύο ήταν οι επιλογές ως προς την ουσία τους: σκιά αυτοκρατορίας ή κυρίαρχο κράτος. Η Ελλάδα, με απαρχή τη συνθήκη-κατάσταση της θεμελίωσης του κράτους ως τριπλού προτεκτοράτου στην ουσία και στην πράξη και ως ανεξάρτητου τυπικά ―συνθήκη που διαμορφώθηκε ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής ήττας της Επανάστασης [Σ.1]―, πέρασε από διαδοχικές σφαίρες επιρροής και συμφερόντων διαφόρων αυτοκρατορικών κέντρων: του Λονδίνου, της Ουάσιγκτον, των Βρυξελλών [Σ.2]. Αργά ή γρήγορα, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, δραματικό ή κωμικό, μετά από την ολοκλήρωση της απέλπιδας περιήγησής της κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο αιώνων από τη Μάγχη στον Ατλαντικό και από εκεί στον Ρήνο ―ως αντικείμενο της ιστορίας αυτών των περιοχών―, η Ελλάδα θα επιστρέψει στη σφαίρα του υπερχιλιετούς φυσικού κέντρου του ευρύτερου ιστορικού της χώρου, δηλαδή την Κωνσταντινούπολη [Σ.3].

[Σ.1] Το κράτος θεμελιώνεται σε ήττα και όχι σε νίκη. Αυτό είναι γεγονός και καλό είναι να μην απωθείται ψυχολογικά. Και έχει σημασία διότι το κράτος «έπρεπε» να προκύψει ως αποτέλεσμα διπλωματικής δραστηριότητας των μεγάλων δυνάμεων της εποχής ―προκειμένου να έχει συγκεκριμένο χαρακτήρα και ρόλο― και όχι να καταστεί εφικτό με ίδιες δυνάμεις (σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να εξετάζονται διάφορες προσωπικότητες, π.χ για να αναφέρω ένα παράδειγμα ο «βληθείς από αδέσποτη σφαίρα» Καραϊσκάκης). Δηλαδή το κράτος έπρεπε ―να γίνει ανεξάρτητο από μια αυτοκρατορία προκειμένου― να καταστεί σκιά μιας διαφορετικής αυτοκρατορίας. Από εδώ ξεκινά η υπεραιωνόβια σύγχυση και σύμφυρση ιδίου και ξένου οφέλους και συμφέροντος καθώς και η διαχρονική ανάγκη για εξωτερική «προστασία» του κράτους, δηλαδή για την αέναη παραμονή του στην κατηγορία του προτεκτοράτου, άντε το πολύ-πολύ, και του κράτους-πελάτη (client state). 

[Σ.2] Με διαφορετικά μείγματα συνδυασμού των αυτοκρατορικών κέντρων κάθε φορά. Θα μπορούσε κανείς να εξειδικεύσει, μιλώντας για την τρέχουσα τελευταία φάση, σε Βρυξέλλες, Στρασβούργο, Φρανκφούρτη δικαιϊκά, πολιτικά και οικονομικά και Ουάσιγκτον στρατιωτικά κ.ο.κ. Η ουσία παραμένει ίδια.

[Σ.3] Αναφέρομαι στην Κωνσταντινούπολη και όχι στην κεμαλική κρατοκατασκευή με πρωτεύουσα την Άγκυρα υπό την ονομασία Τουρκία.

Φυσικά η Επανάσταση του 1821 δεν μπορεί να εξεταστεί σε στενά εθνοκεντρικό πλαίσιο ή η εξέτασή της μέσα από μια στενή εθνοκεντρική ματιά οδηγεί σε τύφλωση (ούτε ο όρος επανάσταση είναι ακριβής εάν με αυτόν εννοούμε την αλλαγή καθεστώτος σε μια ήδη υπαρκτή πολιτική δομή, δηλαδή την μετάβαση imperium-republic, και όχι τη δημιουργία ενός νέου κράτους. Ξεκίνησε από αυτόνομες περιοχές, συνεχίστηκε αποσχιστικά σε διαφορετικές περιοχές, επιδίωξε ανεξαρτησία από την Πύλη και εξελίχθηκε μέσω πολλαπλών τοπικών ζιγκ-ζαγκ και εξωτερικών παρεμβάσεων). Η συνθήκη-κατάσταση ξεκινά με εξέγερση πέριξ του Δούναβη στο εσωτερικό και με τον Οθωμανό-Περσικό Πόλεμο του 1821-1823 στο εξωτερικό (έναν πόλεμο που έχει εξαφανίσει η εθνική και ευρωκεντρική μας ιστοριογραφία, και ο οποίος θα μπορούσε να ιδωθεί ως γεωπολιτική προϋπόθεση ή συνέργεια, αν σκεφτεί κανείς το τρίγωνο Δούναβης―Καύκασος―τόξο Ήπειρος-Επτάνησα-Πελοπόννησος) και καταλήγει με την έναρξη του Ρωσσό-Τουρκικού και του Τουρκό-Αιγυπτιακού πολέμου (ανατολική Μεσόγειος―Λεβάντε ή Κοίλη Συρία και Εύξεινος Πόντος―Βαλκάνια―Καύκασος).