Προάγγελμα μέλλοντος.

Το παρελθόν, το μέχρι πρότινος παρόν, δεν υπάρχει πια. Η περίοδος στην οποία έχουμε εισέλθειδεν αποτελεί μια επιστροφή σε κάποια παλαιά ή νέα κανονικότητα αλλά την αρχική φάση διαμόρφωσης και οικοδόμησης ενός νέου συστήματος.

Ομόνοιες και διχόνοιες, συσπειρώσεις και αντισυσπειρώσεις, συμφωνίες και ασυμφωνίες, φιλίες και έχθρες, συγκρούσεις και συμμαχίες, που θα λάβουν χώρα στο εσωτερικό και μεταξύ ανθρώπινων κοινωνιών, πολιτικών κοινοτήτων και οντοτήτων, από εδώ και στο εξής, θα συμβούν για τις παραμέτρους και τις μεταβλητές, τα κέντρα και τους κόμβους ελέγχου, τις ιεραρχήσεις και τις ευνοϊκές τοποθετήσεις, την κυριαρχία, στα πλαίσιά ενός υπό διαμόρφωση νέου συστήματος. Όχι για το εάνθα υπάρξει ένα νέο σύστημα.


Διαμορφωτές και ρυθμιστές, προνομιούχοι και ευνοημένοι, της προηγούμενης κυρίαρχης κατάστασης, θα επιδιώξουν να πείσουν ότι προασπίζονται το ―μέχρι πρότινος― υπάρχον καθεστώς και σύστημα, ότι προασπίζονται μια BQ έναντι μιας AQ εποχής. Κατανοητό, λογικό και συνάμα ανθρώπινο είναι δρώντες και φορείς, συλλογικά υποκείμενα, που επιδίωξαν τον απόλυτο έλεγχο επί των πόρων, των συμπεριφορών και των αποτελεσμάτων δράσεων και πράξεων, όλων των υπολοίπων, και απέτυχαν στις προσπάθειες τους να εγκαθιδρύσουν και να παγιώσουν μια δική τους παγκόσμια τάξη, κυριαρχία και εξουσία ―που απέτυχαν, δηλαδή, σε ένα προγενέστερο παρόν να καταβάλλουν και να συνθλίψουν κάθε απόπειρα αντίστασης και εξισορρόπησης της ισχύος τους, να διαμορφώσουν και να επιβάλλουν με προνομιακούς για τους ίδιους όρους ένα μέλλον, το οποίο θα ενσάρκωνε τις οικουμενικές αξιώσεις ισχύος των συμφερόντων τους, επιβάλλοντας την ηγεμονίας τους―, και να οικοδομήσουν μιας δική τους νέα εποχή, να επικαλούνται ή να ισχυρίζονται τέτοια πράγματα. Όμως ψεύδονται και η δύναμη της πειθούς τους έχει αποδυναμωθεί.

Όλα όσα θα ζήσουν και θα δουν από εδώ και στο εξής, οι άνθρωποι, θα στοχεύουν στη διαμόρφωση του νέου, του μελλοντικού, ανεξαρτήτως αν θα γίνεται επίκληση του παλαιού, του παρελθόντος. Όταν κάποιος φορέας, ένα υποκείμενο ή μια οντότητα, με συλλογικό χαρακτήρα, εμπλέκεται σε παιχνίδια επιρροής, ισχύος και εξουσίας, και επικαλείται το παρελθόν, είτε ασκούσε μέγιστη επιρροή είτε κατείχε κυρίαρχη και προνομιακή θέση κατά τη διάρκεια του (η επίκληση του παρελθόντος υπό τέτοιες συνθήκες, στην πράξη, αποτελεί κυρίως ένα συναισθηματικό μέσο κινητοποίησης και στράτευσης θελήσεων στο παρόν, με απώτερη στόχευση το υπό διαμόρφωση μέλλον). Όταν κάποιος, από την άλλη, επικαλείται το μέλλον αξιώνει μια νέα κυριαρχία, τάξη και θέση σε αυτό, πιθανόν ―όχι όμως αποκλειστικά―, λόγω επιδίωξης αναίρεσης και αναπροσαρμογής ανισοβαρών συνθηκών του παρελθόντος, ενώ όποιος έχει στραμμένη την προσοχή του κυρίως στο παρόν, δηλαδή έχει περιορισμένο χρονικό ή ιστορικό ορίζοντα ―είτε λόγω άμεσων αναγκών είτε λόγω ανεμελιάς―, αποτελεί βασικό υποψήφιο στράτευσης των δύο προηγούμενων (θα επανέλθω επί τούτου). Όλοι τους, όμως, για το υπό διαμόρφωση νέο, για το μέλλον, θα συμμαχήσουν και θα συγκρουστούν.


Οι γενετικές πληροφορίες, το DNA, ενός συστήματος είναι οι σχέσεις ισχύος που το διαπερνούν το δομούν και το μορφοποιούν, καθορίζοντας το χαρακτήρα, τη φυσιογνωμία και την ανάπτυξη του, καθώς και όλες τις μορφές και τις δυνατότητες του, συμπεριλαμβανομένων του δυναμισμού και των α-σθενειών του. Κάθε νέο σύστημα φέρνει μαζί του, πριν απ'οτιδήποτε άλλο, νέες κατανομές και συσχετισμούς δύναμης, νέα διάταξη μεταξύ των βασικών του μονάδων ―στο υπό διαμόρφωση εσωτερικό του―, νέες οργανωτικές μορφές ―που επηρεάζουν τη συμπεριφορά και την αλληλεπίδραση των μονάδων ή ακόμη και ιδιότητες τους―, νέες ιεραρχήσεις και σχέσεις, νέους τρόπους ζωής και αντίληψης της πραγματικότητας, νέους διαχωρισμούς μεταξύ φιλικού και εχθρικού, νέο αξιακό και δικαιικό πλαίσιο. Τέλος, είτε οικοδομεί νέους θεσμούς είτε μεταβάλλει τις λειτουργίες ήδη των υφιστάμενων θεσμών.

Οι θεσμοί θεμελιώνονται και εδράζονται σε μύθους ― παρά την επίμονη άρνηση μιας τέτοιας θέσης, είτε από μια συνείδηση προοδευτικής-ανοδικής ιστορικής εξέλιξης (η οποία συνήθως εμπεριέχει κάποιας μορφής τριαδικότητα), είτε από μια αντίληψη που εδράζεται στη συνεχή ιδεολογική ή ιδεοτυπική κατασκευή διλημμάτων και διχοτομιών (όπου στη μια πλευρά, την καλή ασφαλώς, βρίσκεται πάντοτε η ίδια), δηλαδή που ειδικεύεται στην κατασκευή εχθρών. Η μεταβολή των θεσμών προϋποθέτει μεταβολή του μύθου, δηλαδή του υποβάθρου τους. Η μετάλλαξη ή αλλοίωση της υπάρχουσας θεσμικής λειτουργίας ή η ριζοσπαστική εισαγωγή μιας νέας προϋποθέτει, είτε τη μεταβολή στη δομή του κυρίαρχου μύθου, είτε την αντικατάσταση του παλαιού και τη θεμελίωση ενός νέου μύθου.

Ένα από τα σφάλματα του καιρού μας ―ο οποίος κυριαρχείται από ψευδό-ορθολογίσμους και ξεχειλίζει ιδεολογικοποιημένες επιστημονίζουσες αντιλήψεις―, είναι η υποτίμηση των μύθων που αιωρούνται, προωθούνται ή καλλιεργούνται στη δημόσια σφαίρα, το κοινωνικό περιβάλλον και τις ψηφιακές πλατφόρμες της τεχνόσφαιρας, διότι σβήνει από τον ορίζοντα των συνειδήσεων και την κριτική σκέψη πιθανές αξιώσεις και δυνητικότητες μεταβολής στο πεδίο του δίκαιου και των θεσμών. Ένα δεύτερο σφάλμα, αποτελεί η υποτίμηση των διαχωρισμών που διαμορφώνονται στις έκτακτες συνθήκες της τρέχουσας περιόδου, σε πλανητική κλίμακα, μεταξύ του κοινά και μη αποδεκτού ή απόβλητου, του νόμιμου και του εκτός νόμου κ.ο.κ, είτε μιλάμε για μέλη κοινωνιών είτε για πράξεις ή απόψεις ατόμων, και ο χαρακτηρισμός τους είτε ως παραδοσιακών είτε ως παροδικών. Όταν βρίσκεται υπό διαμόρφωση ένα σύστημα οι εχθρότητες αποκτούν μεγαλύτερη ένταση και μονιμότερο χαρακτήρα ― και ο χρονικός ή ιστορικός τους ορίζοντας είναι πάντοτε μακρινός, προσανατολισμένος στο μέλλον και δυνητικά οριστικός.

Η εξαίρεση, αν δεν εκφράζει την ουσία της κανονικότητας το λιγότερο αποτελεί προϋπόθεση της (μια θέση που, εξ όσων γνωρίζω, εξέφρασε πρώτος ο Søren Kierkegaard). Αν η ουσία της κανονικότητας φανερώνεται μέσα από το φως που ρίχνει πάνω στις δυνάμεις που τη συγκροτούν καθώς και τη σύσταση ή τη ραχοκοκαλιά ενός συστήματος, η εξαίρεση, τότε, θα πρέπει να επισημανθεί πως μια τέτοια θέση μπορεί να είναι ορθή αλλά, συνάμα, και μερική ή ελλιπής εφόσον δεν τονίζει ή εάν παραλείπει το εξής: μια κατάσταση ή συνθήκη έκτακτης ανάγκης, μια εξαίρεση, δεν φωτίζει απλώς το παρόν του υπάρχοντος ως είναι και έχει, στην ουσία του, αλλά προσφέρει και μια προβολή ή εικόνα του μέλλοντος. Όσα ζουν οι ανθρώπινες κοινωνικές και οι πολιτικές κοινότητες ανά τον πλανήτη, πέρα από φανέρωση πραγμάτων για το παρόν, αποτελούν κυρίως προβολή και ακτινογραφία, προμήνυμα και προάγγελμα ενός μέλλοντος.