Έχουμε αναφερθεί κατ'επανάληψη σε διαφοροποιήσεις ανάμεσα στο υπερεθνικό, το (δι)εθνικό-κρατικό και το υπό-κρατικό/εθνικό επίπεδο - στη συγκεκριμένη περίπτωση το εσωτερικό (domestic). Η ομιλία του Τράμπ ήταν τυπικά εθνοκρατική δίχως κάποια ιδιαίτερη προοπτική ή όραμα για το μέλλον. Από την άλλη, αυτό στο οποίο κατά βάση αντι(παρα)τίθεται ο Τράμπ είναι ξεκάθαρο.
Τα επόμενα προηγούνται της νίκης και εκλογής του Τράμπ και ουσιαστικά προλέγουν ακόμη και συγκεκριμένα περιεχόμενα της χθεσινής ομιλίας του. Γράφαμε παλαιότερα στο κείμενο με τίτλο Το κίνημα της παγκόσμιας διακυβέρνησης (global governance) [1]:
Αμφιβάλουμε αν τα ζητήματα αυτά έχουν αναλυθεί σε άλλα μέρη της ελληνόγλωσσης διαδικτυακής σφαίρας με ελεύθερη πρόσβαση προς όλους.
Το πρόβλημα με τον Τράμπ όμως δε βρίσκεται στα προηγούμενα. Αντιθέτως, ακριβώς όσα διαβάσατε νωρίτερα μπορεί να καθιστούν ακόμη και απαραίτητη την παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών του Τραμπ προκειμένου να μη χάσουν εντελώς από τα χέρια τους οι πολίτες την πολιτική ισχύ και κυριαρχία (όποια τέλος πάντων έχει απομείνει). Το πρόβλημα με τις Η.Π.Α του Τραμπ βρίσκεται κυρίως στο κεφάλαιο III. Ωστόσο πρέπει να αναδείξουμε μια ακόμη διάσταση πριν φτάσουμε εκεί.
Η ομιλία του Μακρόν της Γαλλίας σχεδόν φάνταζε σαν αναποδογύρισμα της ομιλίας του Τραμπ. Ο Μακρόν ως αντι-Τραμπ αν και ούτε αυτός μπόρεσε να ξεφύγει από το ζήτημα της κυριαρχίας. Επίσης ήταν κάπως «νερωμένη» και ελαφρώς συγκαταβατική σε σημεία, μάλλον λόγω των εσωτερικών συνθηκών που αντιμετωπίζει. Δεν αναφερόμαστε μονάχα στο ζήτημα της πολυμέρειας, την οποία σχεδόν όλα τα κράτη βλέπουν θετικά. Ο κύριος φορέας του λόγου του κινήματος της παγκόσμιας διακυβέρνησης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις μέχρι τώρα ομιλίες στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών είναι η Γαλλία του Μακρόν. Αυτό αποτελεί ασφαλώς εξωγενή αίτιο και παράγοντα αναβάθμισης της Γαλλίας. Κάποιος μπορεί να ισχυριστεί πως η Γαλλία ήταν ανέκαθεν η φύτρα αυτών των πραγμάτων. Η «μπουλντόζα» ή το «θωρηκτό» που άνοιγε το δρόμο όμως ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (Τα ίδια ίσχυαν και για τους Στρατηγούς και τους Αυτοκράτορες σε σχέση με τον Πάπα. Τα ίδια ίσχυαν και για το Ρωμαϊκό Κράτος στους χώρους της Ανατολής σε σχέση με τον πρώιμο Χριστιανισμό κ.ο.κ). Βέβαια κατά την πορεία της περαιτέρω απομάκρυνσης Η.Π.Α και Ε.Ε θα μπορούσε να υπάρξει μια επανερμηνεία των μεταπολεμικών πραγμάτων σχετικά με αυτά τα ζητήματα στα πλαίσια μιας από-αμερικανοποίησης τους και ενός πλήρους εξευρωπαϊσμού τους (κατά την εκτίμηση μας έχει ήδη ξεκινήσει). Όμως δεν μπορούμε να επεκταθούμε εδώ περισσότερο επ'αυτών καθώς θέλουμε να θίξουμε συγκεκριμένες πολιτικές διαστάσεις.
Διαβάζω από τις 12 Νοεμβρίου 2016, πριν από την ανάληψη καθηκόντων από τον Τραμπ, το εξής απόσπασμα:
Αυτή την πιθανότητα για τη μεταβολή που μπορεί να επιφέρει η αλλαγή στις σχέσεις των Η.Π.Α με το υπερεθνικό επίπεδο και την πιθανή αναβάθμιση της Ε.Ε έναντι των Η.Π.Α την έχουμε επισημάνει και παλαιότερα, σε διαφορετικό πλαίσιο. Μόνον οι Η.Π.Α θα μπορούσαν να καταφέρουν, θα ήταν ικανές, να αναστήσουν την Ε.Ε (ή τουλάχιστον τον πυρήνα της, δηλαδή το Γάλλο-Γερμανικό Άξονα). Χαμογελώ... Βέβαια είναι τόσο μεγάλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ε.Ε που είναι αμφίβολο αν θα μπορούσε να κεφαλαιοποιήσει τα κέρδη από μια τέτοια κατάσταση.
Μια ψευδαίσθηση πάντως που κυριαρχεί ή το λιγότερο υποβόσκει σε όσες και όσους πιστεύουν πως η ευρωατλαντική δομή και η διατλαντική σχέση μπορούν να παραμείνουν στον 21ο αιώνα, είναι πως τα νεο-συντηρητικά και νεο-εθνικιστικά κινήματα και κόμματα που βρίσκονται σε άνοδο θα καταφέρουν να ευθυγραμμίσουν Η.Π.Α και Ε.Ε ώστε να μεταβληθεί το πλαίσιο από ευρωατλαντικά νέο-φιλελεύθερο σε νεο-συντηρητικό. Φρούδες ελπίδες. Εδώ χρειάζεται ανάλυση και αντιπαραβολή νεο-φιλελευθερισμού και νεο-συντηρητισμού ως project (δεν εννοούμε απλά να γίνουν τα κράτη πιο συντηρητικά, εξ ου και μιλάμε για project, αναφερόμαστε σε διαφορετικό τρόπο οργάνωσης). Όμως οι σχεδιασμοί αυτοί εκκινούσαν από την κεντρικότητα και πάλαι ποτέ παντοδυναμία των Η.Π.Α, δηλαδή προϋπέθεταν νεο-φιλελευθερισμό είτε νεο-συντηρητισμό υπό Αμερικανική ηγεμονία και αποτελούσαν προεκτάσεις μιας «δυτικο»κεντρικής δομής και αντίληψης του παγκοσμίου συστήματος και του πλανήτη ολόκληρου. Αυτές οι προσεγγίσεις περί νεο-συντηρητικού ευρωατλαντισμού θυμίζουν τη νεο-φιλελεύθερη ψευδαίσθηση πως η Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) θα κατάφερνε να κρατήσει ενωμένες τις δύο πλευρές του Ατλαντικού («το να προσπαθείς να αντιστρέψεις αυτήν τη βαθιά και μακρά δομή, αυτήν τη μεταβολή τεκτονικής φύσεως, με συμφωνίες τύπου TTIP ή με επαναληπτικό δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι σαν να προσπαθείς να συγκρατήσεις ένα ρήγμα που προκαλείται από τεκτονικές πλάκες με σχοινιά ή σελοτέιπ», γράφαμε τότε). Πιθανότερο είναι να συμβάλλουν στην πολυδιάσπαση της «Δύσης» επιταχύνοντας την. Αν κριθεί απαραίτητο θα επανέλθουμε εξετάζοντας αυτά τα δύο 'project', επαναλαμβάνουμε όμως πως προϋπέθεταν Αμερικανική ηγεμονία.
Και συνεχίζαμε κάνοντας ένα σαφή διαχωρισμό:
Και για να έχετε μια ακόμη πιο ολοκληρωμένη και ξεκάθαρη εικόνα σε ό,τι αφορά το τελευταίο:
Για εμάς δεν αποτελεί προτεραιότητα και πρόβλημα πρώτης τάξεως η μη υπογραφή ή επικύρωση από τα προαναφερθέντα κράτη (δηλαδή ή μη αποδοχή της δικαιοδοσίας και των αξιώσεων ενός ξαναζεσταμένου Ευρωκεντρικού Ουνιβερσαλισμού). Θεωρούμε τα κράτη και τις ηγεσίες που εκλέγονται και λογοδοτούν ως την ανώτερη αρχή στο σύστημα. Μας απασχολεί όμως ο τρόπος που μετασχηματίζεται ή/και μεταλλάσσεται η σχέση και η στάση των Η.Π.Α ως προς τον Ο.Η.Ε μέσω του Ισραήλ και και με αφορμή το Ισραήλ. Το συγκεκριμένο κράτος συμβάλλει και διαδραματίζει ρόλο στη μετάλλαξη ή το μετασχηματισμό της κριτικήςπου ασκείταιαπό τις Η.Π.Α του Τραμπ προς το Κίνηματης Παγκόσμιας Διακυβέρνησης (και της αντίστασης προς αυτό) σε αποδόμησητου Συστήματοςτων Ηνωμένων Εθνών. Γιατί συμβαίνει αυτό; Δύο είναι οι βασικοί λόγοι και έχουν εξεταστεί σε παλαιότερα κείμενα όπως το Quo vadis America?και το Quo vadis America? Revisited. Ο ένας είναι το παράνομο πυρηνικό μονοπώλιο και η προνομιακή θέση του Ισραήλ [2] και ο άλλος είναι η απομόνωση και η συνεχής απώλεια επιρροής και ισχύος του στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Παραθέτουμε από το κείμενο Quo vadis America?:
Το Ισραήλ μπορεί να έχει «τελειώσει» με τον Ο.Η.Ε δεν είναι απαραίτητο όμως πως οι Η.Π.Α έχουν τελειώσει με τον Ο.Η.Ε (ή πως πρέπει να τελειώσουν. Γιατί τότε θα τελειώσουμε όλοι...). Ο πλανήτης δεν περιστρέφεται γύρω από το Ισραήλ αλλά γύρω από τον άξονα και τους πόλους του. Ούτε το παγκόσμιο σύστημα και η ιστορία των ανθρώπων περιστρέφεται γύρω από ένα συγκεκριμένο κράτος [3].
Αφού κάναμε ορισμένες επεξηγήσεις για τη Συμφωνία J.C.P.O.A ή P5+1 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν γράφαμε στο κείμενο Quo vadis America? Revisited, που αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου:
Σε ό,τι αφορά το υπερεθνικό επίπεδο λοιπόν κρίνεται απαραίτητη η αντίδραση ενός μεγάλου κράτους προκειμένου να ανασχεθούν ή τουλάχιστον να «μαζευτούν» οι δυνάμεις και οι δρώντες του κινήματος της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Σε ό,τι αφορά το δι-εθνικό και δια-κρατικό/κυβερνητικό επίπεδο και τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών οι κινήσεις των Η.Π.Α είναι εξαιρετικά ανησυχητικές και στεκόμαστε κριτικά απέναντι τους, τόσο στις σχέσεις μεταξύ κρατών όσο και στις σχέσεις Η.Π.Α - Ο.Η.Ε (ιδιαίτερα στις τελευταίες). Αυτό είναι το σημείο που μας ανησυχεί και μας προβληματίζει περισσότερο. Είναι φανερό πως γίνεται μια προσπάθεια απονομιμοποίησης, απαξίωσης και μερικής αποδόμησης του Ο.Η.Ε. Σε ό,τι αφορά το εσωτερικό των Η.Π.Α δεν μας απασχολεί ιδιαίτερα η διακυβέρνηση Τράμπ, πρώτα και κύρια επειδή είναι θέμα των Αμερικανών πολιτών και όχι δικό μας και, δευτερευόντως, γιατί παρόλο που συμβάλει στην περαιτέρω αποδυνάμωση των Η.Π.Α, είναι αναπόφευκτη αν δεν κρίνεται και απαραίτητη η σύγκρουση στο εσωτερικό των αμερικανικών ελίτ και ο επανακαθορισμός των σχέσεων τους με τους πολίτες (σε ό,τι θα έχει απομείνει όρθιο...).
Οι «Ηνωμένες» Πολιτείες της Αμερικής του Τραμπ λοιπόν μπορούν να κριθούν ως απαραίτητες και κρίσιμες για την πορεία των πολιτικών πραγμάτων στον πλανήτη προκειμένου να μην χάσουν οι δήμοι τη φωνή τους απέναντι σε μη εκλεγμένους φορείς που δεν λογοδοτούν και δεν εκλέγονται αλλά όχι προκειμένου να αποδομηθεί ο Ο.Η.Ε (πόσο μάλλον επειδή κάτι τέτοιο μπορεί να ωφελεί τα συμφέροντα ενός κράτους περιορισμένης κυριαρχίας, περιορισμένης διεθνούς αναγνώρισης και νομιμοποίησης, μερικής απομόνωσης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, μη αναγνωρισμένων συνόρων και παράνομης κατοχής πυρηνικών όπλων).
Και για να προσδώσουμε ακόμη μεγαλύτερη διαύγεια στους προβληματισμούς μας, ας κάνουμε την υφή της ανησυχίας μας περισσότερο ξεκάθαρη. Αν θα τοποθετούνται μονομερώς οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής απέναντι στον πλανήτη, δεν θα είναι αναλώσιμος ο Πλανήτης αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Υπάρχει κάτι ακόμη τελευταίο που έχει να κάνει με τις παρουσιαζόμενες ως συμμαχικές χώρες των Η.Π.Α και το εθνικό ή ορθότερα κυρίαρχο κράτος ως βασικής μονάδας του συστήματος. Τρία είναι τα «συμμαχικά» κράτη των Η.Π.Α του Τράμπ όπως προκύπτουν μέσα από την ομιλία του: Η Πολωνία, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία. Σε αυτή την ομάδα χωρών τοποθέτησε και την Ινδία αλλά είναι υπερβολικά απλοϊκό και εύκολο να θεωρείται η Ινδία πως έχει παρεμφερή υπόσταση και ανάλογες σχέσεις (όπως και αν τις προσεγγίσει κανείς: ευθυγράμμισης, εξάρτησης, υποτακτικότητας, πατρωνείας, υπαρξιακές, αδυναμίας) με τις τρεις προηγούμενες χώρες. Υπάρχουν αρκετά βασικά σημεία σύγκλησης Η.Π.Α και Ινδίας (Κίνα, Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, ιδεολογικά είναι και οι δύο «δημοκρατίες» κ.λπ) αλλά η Ινδία π.χ ενδιαφέρεται για τη συμμετοχή και δεν είναι αρνητική στην κινεζική περιφερειακή εμπορική συμφωνία RCEP, ούτε είναι υπέρ των κυρώσεων σε Κίνα και Ιράν, αναγνώρισε την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσσία (κάτι που δεν έκανε η Κίνα), ενδιαφέρεται και δεν πρόκειται να πάψει να αγοράζει ρωσσικά οπλικά συστήματα ή να προμηθεύεται ενέργεια από το Ιράν. Τέλος, οι Ινδοί γνωρίζουν πολύ καλά πως δεν είναι «εθνικό κράτος» αλλά πολιτισμός υπό τη μορφή ή τη δυσμορφία Ομοσπονδιακής Ρεπούμπλικας (και υπό κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης): Bhārat Ganarājya.
Το λεγόμενο έθνος-κράτος ή εθνικό κράτος αποτελεί μεν πραγματικότητα αλλά παράλληλα αποτελεί και σύμβαση: ούτε η Ρωσσία, ούτε η Ινδία και το Ιράν, ούτε η Κίνα και η Βραζιλία, ούτε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ελβετία, για να αναφέρουμε ορισμένα μονάχα παραδείγματα, αποτελούν ουσιαστικά εθνικά κράτη (και μάλιστα τα προηγούμενα δεν είναι τυχαία και άνευ σημασίας ή βαρύτητας κράτη). Λογίζονται ως τέτοια νομικά και τυπικά προκειμένου σε παγκόσμια κλίμακα να υπάρχει και να λειτουργεί σύστημα. Τούτο συμβαίνει γιατί υπάρχει και η δυνατότητα ή η περίπτωση να υπάρχουν κράτη δίχωςνα υπάρχει σύστημα. Αλλά αυτή είναι μια περίπτωση που ούτε θέλουμε ούτε μπορούμε να τη σκεφτόμαστε προς το παρόν γιατί προϋποθέτει, είτε την πρακτική και ουσιαστική κατάρρευση του βιομηχανικού και τεχνολογικού πολιτισμού, είτε την απομείωση και απλοποίηση των σχέσεων μεταξύ των κρατών. Το τελευταίο υπό μια πολιτικό-κρατική εξελικτική ματιά ονομάζεται κατάρρευση και της κατάρρευσης σχεδόν πάντα προηγείται η πληθυσμιακή μείωση. Μπορείτε τώρα να ξαναδιαβάσετε το III Α δίδοντας μεγαλύτερη έμφαση, σημασία και προσοχή στον όρο Σύστημα.
[-] Για το ότι ο Ατλαντισμός έχει πεθάνει ή εκπνέει έχουμε γράψει πολύ νωρίτερα από τον... Guardian. Γενικότερα για όσες και όσους παρακολουθούν σε διάρκεια και έχουν μνημονικό, τα περισσότερα πράγματα έχουν προλεχθεί.
[-] Ο Τράμπ φαίνεται πως έχει καταλάβει ένα μάθημα από τον Σμίθ (τον Άνταμ): Αν βρίσκεσαι σε παρακμή, τουλάχιστον διατήρησε το στρατό. Για όσο μπορέσεις τέλος πάντων...
[2] Quo vadis America? Revisited: ''Ο αείμνηστος Kenneth Waltz, λίγα χρόνια πριν πεθάνει, σε ένα άρθρο του που είχε προκαλέσει σάλο, υπό την ονομασία Why Iran Should Get the Bomb, έγραφε: Israel's regional nuclear monopoly, which has proved remarkably durable for the past four decades, has long fueled instability in the Middle East. In no other region of the world does a lone, unchecked nuclear state exist. It is Israel's nuclear arsenal, not Iran's desire for one, that has contributed most to the current crisis. Power, after all, begs to be balanced. What is surprising about the Israeli case is that it has taken so long for a potential balancer to emerge. Και συνέχιζε σε άλλο σημείο ο «πατέρας» της νεορεαλιστικής θεώρησης-προσέγγισης των διεθνών σχέσεων: Clearly Israel has a very great interest in preventing Iran from becoming a nuclear weapons state. I do not think the same applies to the U.S. The American interest in the long run is that the region be stable and peaceful. The existence of a single nuclear power without a balancer is a recipe for instability in the long-run. The amazing thing is that Israel managed to remain a single nuclear power for such a long time! Israel is an anomaly in this way. This anomaly will be removed if Iran becomes a nuclear power''. Η συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικανών ρεαλιστών ήταν ενάντια και στον πόλεμο του Ιράκ και στον πόλεμο του Αφγανιστάν.
[3] Quo vadis America? Revisited: ''Εάν, ο μη γένοιτο, προέκυπτε πραγματικός εξωτερικός διακρατικός (και όχι εσωτερικός-κοινωνικός) άμεσος κίνδυνος για την ύπαρξη του Ισραήλ ως κράτους (και όχι απλά ανταγωνισμοί που λαμβάνουν μεταφυσικές διαστάσεις, οδηγούν σε εμμονές και επαναφέρουν σύνδρομα από το παρελθόν), θα μπορούσε να επιχειρηθεί μια ανάλογη Συμφωνία P5+1 (Plus) για την εξασφάλιση της επιβίωσης του ως κράτους (για να τελειώνουμε με όλη αυτή την ιστορία. Ο πλανήτης δεν περιστρέφεται γύρω από το Ισραήλ αλλά γύρω από τον άξονα και τους πόλους του). Καμία χώρα ή δύναμη δεν πρόκειται να αμφισβητούσε μια Συμφωνία που θα είχαν συνάψει τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε (Η.Π.Α, Ρωσσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία) και η Γερμανία συν την Ε.Ε (και ίσως την Ινδία ή/και ένα αραβόμουσουλμανικό κράτος). Αλλά αν το ζήτημα ήταν πραγματικά αυτό - που προϋποθέτει όμως τη δέσμευση όλωντων μερών - μια τέτοια συμφωνία θα είχε επιτευχθεί... Και τα σύνορα θα είχαν οριστεί και αναγνωριστεί''.
I
Τα επόμενα προηγούνται της νίκης και εκλογής του Τράμπ και ουσιαστικά προλέγουν ακόμη και συγκεκριμένα περιεχόμενα της χθεσινής ομιλίας του. Γράφαμε παλαιότερα στο κείμενο με τίτλο Το κίνημα της παγκόσμιας διακυβέρνησης (global governance) [1]:
Το κίνημα για την «παγκόσμια διακυβέρνηση» (global governance) πρεσβεύει ένα νέο καθεστώς ή μια νέα μορφή πολιτικής οργάνωσης -ανταγωνιστική ακόμη και στην περίφημη «φιλελεύθερη δημοκρατία»- και ήδη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε πλανητικό επίπεδο (οι πολιτικές εξελίξεις στον Αγγλοσαξωνικό Κόσμο φανερώνουν τάσεις συσπείρωσης γύρω από τη «φιλελεύθερη δημοκρατία» και αποσυσπείρωσης ή απομάκρυνσης από το πεδίο της «παγκόσμιας διακυβέρνησης»). Στην Ελλάδα ουδεμία ή ελάχιστη ενημέρωση υπάρχει περί του θέματος. Για το συγκεκριμένο ζήτημα, τα ινστιτούτα των κομμάτων γενικά, και τα κόμματα τα ίδια ειδικότερα, θα έπρεπε να παράγουν έργο και να διοργανώνουν ημερίδες ή/και εκδηλώσεις προκειμένου να ενημερώνουν τους πολίτες.
Η λεγόμενη «παγκόσμια διακυβέρνηση» (global governance) επιδιώκει νομιμοποίηση, όχι από τη δημοκρατία, αλλά από μια στρατευμένη ερμηνεία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αξιώνει τη μετατόπιση της ισχύος από τις δημοκρατίες (τη λογοδοσία, τις δημοκρατικές διαδικασίες, την κυριαρχία) και το (δι)εθνικό/κρατικό/κυβερνητικό επίπεδο σε μετα-δημοκρατικές υπερ-εθνικές (post-democratic supra-national) αρχές όπως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Επιδιώκει να αποσπάσει την απόλυτη πολιτική ισχύ (την κυριαρχία) από τα κοινοβούλια και τα εθνικά νομοθετικά σώματα (κογκρέσα, γερουσίες κ.λπ), τα οποία είναι υπεύθυνα και λογοδοτούν προς τους εθνικούς δήμους και τα εκλογικά σώματα, και να την μεταφέρει σε δικαστήρια, γραφειοκρατικές υπηρεσίες, φορείς και αρχές που βρίσκονται σε υπερεθνικό επίπεδο και δεν λογοδοτούν παρά μονάχα στους εαυτούς τους ή σε άλλα υπερεθνικά σώματα.
Στο υπάρχον διεθνές-διακρατικό σύστημα, η νομιμότητα (legitimacy) αλλά και η νομιμοποίηση πηγάζει -και έχει κατεύθυνση- από «κάτω προς τα πάνω», από τους ψηφοφόρους δια των εκλογών και των κυρίαρχων κυβερνήσεων στους διεθνείς οργανισμούς μέσω συνθηκών. Οι διεθνείς/κρατικοί/κυβερνητικοί αυτοί οργανισμοί έχουν συγκεκριμένες και περιορισμένες αρμοδιότητες. Αντίθετα, στη λεγόμενη παγκόσμια διακυβέρνηση, η νομιμότητα (legitimacy) πηγάζει και απορρέει από μετα-εθνικές γραφειοκρατικές ή μη ελίτ και υπερεθνικούς οργανισμούς και μέσω συνθηκών «διαχέεται» προς μετα-κυρίαρχες κυβερνήσεις οι οποίες έχουν περιορισμένη ισχύ και αρμοδιότητες -που ρυθμίζονται από υπερεθνικούς (supra/trans-national) γραφειοκράτες και νομικούς-, καταλήγοντας στους ψηφοφόρους...
Δεν είναι οι πολίτες αλλά μη εκλεγμένα πρόσωπα, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, λομπίστες (εταιρικοί ή άλλοι), υπερεθνικά σώματα και «ελίτ» που επηρεάζουν, διοικούν και ασκούν εξουσία.
Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, μετα-δημοκρατικά έθνη (όπως το Βέλγιο), υπερεθνικές γραφειοκρατίες (όπως αυτή του Ο.Η.Ε ή δικαστικοί κλάδοι και όχι ο ίδιος ο οργανισμός), Διεθνής Αμνηστία, Bank for International Settlements, Davos, (τμήματα της υβριδικής οντότητας που ονομάζουμε) Ευρωπαϊκή Ένωση, American Bar Association, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, είναι μονάχα μερικοί από τους φορείς και τους οργανισμούς που δημιουργούν ένα δίκτυο το οποίο έμμεσα ή άμεσα σχετίζεται με το «κίνημα της παγκόσμιας διακυβέρνησης» και ωθούν προς μια «παγκόσμια διαδικασία λήψης αποφάσεων». Κοινό όλων αυτών: δεν λογοδοτούν, δεν εκλέγονται. Οι περισσότεροι από αυτούς τους οργανισμούς θεμελιώθηκαν ως διεθνικοί/κρατικοί/κυβερνητικοί και μεταλλάχθηκαν ή μεταλλάσσονται σε trans/supranational.
Αμφιβάλουμε αν τα ζητήματα αυτά έχουν αναλυθεί σε άλλα μέρη της ελληνόγλωσσης διαδικτυακής σφαίρας με ελεύθερη πρόσβαση προς όλους.
Το πρόβλημα με τον Τράμπ όμως δε βρίσκεται στα προηγούμενα. Αντιθέτως, ακριβώς όσα διαβάσατε νωρίτερα μπορεί να καθιστούν ακόμη και απαραίτητη την παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών του Τραμπ προκειμένου να μη χάσουν εντελώς από τα χέρια τους οι πολίτες την πολιτική ισχύ και κυριαρχία (όποια τέλος πάντων έχει απομείνει). Το πρόβλημα με τις Η.Π.Α του Τραμπ βρίσκεται κυρίως στο κεφάλαιο III. Ωστόσο πρέπει να αναδείξουμε μια ακόμη διάσταση πριν φτάσουμε εκεί.
II
Η ομιλία του Μακρόν της Γαλλίας σχεδόν φάνταζε σαν αναποδογύρισμα της ομιλίας του Τραμπ. Ο Μακρόν ως αντι-Τραμπ αν και ούτε αυτός μπόρεσε να ξεφύγει από το ζήτημα της κυριαρχίας. Επίσης ήταν κάπως «νερωμένη» και ελαφρώς συγκαταβατική σε σημεία, μάλλον λόγω των εσωτερικών συνθηκών που αντιμετωπίζει. Δεν αναφερόμαστε μονάχα στο ζήτημα της πολυμέρειας, την οποία σχεδόν όλα τα κράτη βλέπουν θετικά. Ο κύριος φορέας του λόγου του κινήματος της παγκόσμιας διακυβέρνησης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις μέχρι τώρα ομιλίες στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών είναι η Γαλλία του Μακρόν. Αυτό αποτελεί ασφαλώς εξωγενή αίτιο και παράγοντα αναβάθμισης της Γαλλίας. Κάποιος μπορεί να ισχυριστεί πως η Γαλλία ήταν ανέκαθεν η φύτρα αυτών των πραγμάτων. Η «μπουλντόζα» ή το «θωρηκτό» που άνοιγε το δρόμο όμως ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (Τα ίδια ίσχυαν και για τους Στρατηγούς και τους Αυτοκράτορες σε σχέση με τον Πάπα. Τα ίδια ίσχυαν και για το Ρωμαϊκό Κράτος στους χώρους της Ανατολής σε σχέση με τον πρώιμο Χριστιανισμό κ.ο.κ). Βέβαια κατά την πορεία της περαιτέρω απομάκρυνσης Η.Π.Α και Ε.Ε θα μπορούσε να υπάρξει μια επανερμηνεία των μεταπολεμικών πραγμάτων σχετικά με αυτά τα ζητήματα στα πλαίσια μιας από-αμερικανοποίησης τους και ενός πλήρους εξευρωπαϊσμού τους (κατά την εκτίμηση μας έχει ήδη ξεκινήσει). Όμως δεν μπορούμε να επεκταθούμε εδώ περισσότερο επ'αυτών καθώς θέλουμε να θίξουμε συγκεκριμένες πολιτικές διαστάσεις.
Διαβάζω από τις 12 Νοεμβρίου 2016, πριν από την ανάληψη καθηκόντων από τον Τραμπ, το εξής απόσπασμα:
Οι γραφικές δηλώσεις Γερμανών (ή/και «Ευρωπαίων») αξιωματούχων σε ύφος «προειδοποίησης» προς τις Ηνωμένες Πολιτείες («να προσέχει η Αμερική»: ΝΑΤΟ, Ρωσία κ.λπ) ενδέχεται να φέρουν στο προσκήνιο την πιθανότητα να μεταβληθεί η Γερμανία του Βερολίνου, υπό συγκεκριμένες διοικήσεις, προνομιακός εθνοκρατικός-εδαφικός φορέας και εκφραστής των υπερεθνικά δομημένων συμφερόντων.Το ίδιο ισχύει για τη Γαλλία ή για το Γαλλο-Γερμανικό Άξονα στο σύνολο του (Την Κίνα δεν την ενδιαφέρει ένας τέτοιος ρόλος ούτε ασφαλώς κάποια «παγκόσμια ηγεμονία»).
Είχα διαβάσει παλαιότερα τη θέση πως είναι πιθανόν η επόμενη μεγάλη ιδεολογική διαμάχη, ο επόμενος μεγάλος ιδεολογίκος πόλεμος στο εσωτερικό της Δύσης να είναι Liberal Democracy vs Global Governance ή Global Governance vs National Sovereignty. Η τοπόθετηση κατ'ουσίαν εξέφραζε την άποψη πως η δημοκρατική κυριαρχία και η φιλελεύθερη δημοκρατία είναι ασύμβατη με τη λεγόμενη παγκόσμια διακυβέρνηση, η οποία ταυτιζόταν εν μέρει με την Ευρωπαϊκή Ένωση, με υπερ-εθνικούς θεσμούς και μη εκλεγμένους γραφειοκράτες, με δικαστήρια, γραφειοκρατικές υπηρεσίες, φορείς και αρχές που βρίσκονται σε υπερεθνικό επίπεδο, που δεν εκλέγονται και δεν λογοδοτούν παρά μονάχα στους εαυτούς τους ή σε άλλα υπερεθνικά σώματα κ.λπ. Επίσης εκφραζόταν ο ισχυρισμός πως ήταν αδύνατον να υπάρξει λογοδοσία, έλεγχος, εκλογή... σε υπερεθνικό επίπεδο.
...Βλέποντας υπό αυτό το πρίσμα τις εξελίξεις στον Αγγλοσαξονικό κόσμο (Brexit, Trump) παρατηρώ πως πιθανότατα ή/και κατ'ουσίαν οι Αγγλοσάξονες συσπειρώνται υπό τη σημαία της δημοκρατικής εθνοκρατικής και φιλελεύθερης κυριαρχίας έναντι του υπερ-εθνικού επιπέδου. Ο προνομιακός εθνοκρατικός-εδαφικός εκφραστής και φορέας των υπερ-εθνικά δομημένων συμφερόντων (και βασικός προωθητής-επιβολέας τους) είναι/ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Αυτό συνέβαινε/συμβαίνει γιατί δίχως κάποιο μεγάλο εθνικό κράτος, υπερ-εθνικά δίκτυα, ελίτ και δρώντες δεν μπορούν να λειτουργήσουν καθώς δεν διαθέτουν ούτε νομιμοποίηση (δεν εκλέγονται), ούτε στρατιωτικη ισχύ (οι στρατοί ακόμη είναι εθνοκρατικοί), άλλα ούτε τη νομοθετική ισχύ (Κράτη συνθέτουν το ανώτερο Όργανο, το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε και όχι Μ.Κ.Ο). Θα μπορούσαμε άτυπα να πούμε πως το υπερεθνικό επίπεδο δεν είναι «οντολογικά» αυτόνομο και αυτοτελές. Υπάρχει μονάχα ως «υπερέκταση» του (δι)εθνικού εθνοκρατικού επιπέδου, με τη συναίνεση και ανοχή του τελευταίου, και μέσω της τοπικοποίησης του σε μεγάλα αστικά κέντρα (Αμερική της Ουάσινγκτον, Γερμανία του Βερολίνου, Ηνωμένο Βασίλειο του Λονδίνου, Ελλάδα των Αθηνών, Βρυξέλλες κ.λπ).
Η Γερμανία είναι πολύ μικρή, λίγη, για να καταστεί προνομιακός εθνοκρατικός-εδαφικός φορέας του υπερεθνικού επιπέδου. Μέσω της Ε.Ε όμως αποκτά διαφορετικό εκτόπισμα και αποτύπωμα...
Αυτή την πιθανότητα για τη μεταβολή που μπορεί να επιφέρει η αλλαγή στις σχέσεις των Η.Π.Α με το υπερεθνικό επίπεδο και την πιθανή αναβάθμιση της Ε.Ε έναντι των Η.Π.Α την έχουμε επισημάνει και παλαιότερα, σε διαφορετικό πλαίσιο. Μόνον οι Η.Π.Α θα μπορούσαν να καταφέρουν, θα ήταν ικανές, να αναστήσουν την Ε.Ε (ή τουλάχιστον τον πυρήνα της, δηλαδή το Γάλλο-Γερμανικό Άξονα). Χαμογελώ... Βέβαια είναι τόσο μεγάλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ε.Ε που είναι αμφίβολο αν θα μπορούσε να κεφαλαιοποιήσει τα κέρδη από μια τέτοια κατάσταση.
Μια ψευδαίσθηση πάντως που κυριαρχεί ή το λιγότερο υποβόσκει σε όσες και όσους πιστεύουν πως η ευρωατλαντική δομή και η διατλαντική σχέση μπορούν να παραμείνουν στον 21ο αιώνα, είναι πως τα νεο-συντηρητικά και νεο-εθνικιστικά κινήματα και κόμματα που βρίσκονται σε άνοδο θα καταφέρουν να ευθυγραμμίσουν Η.Π.Α και Ε.Ε ώστε να μεταβληθεί το πλαίσιο από ευρωατλαντικά νέο-φιλελεύθερο σε νεο-συντηρητικό. Φρούδες ελπίδες. Εδώ χρειάζεται ανάλυση και αντιπαραβολή νεο-φιλελευθερισμού και νεο-συντηρητισμού ως project (δεν εννοούμε απλά να γίνουν τα κράτη πιο συντηρητικά, εξ ου και μιλάμε για project, αναφερόμαστε σε διαφορετικό τρόπο οργάνωσης). Όμως οι σχεδιασμοί αυτοί εκκινούσαν από την κεντρικότητα και πάλαι ποτέ παντοδυναμία των Η.Π.Α, δηλαδή προϋπέθεταν νεο-φιλελευθερισμό είτε νεο-συντηρητισμό υπό Αμερικανική ηγεμονία και αποτελούσαν προεκτάσεις μιας «δυτικο»κεντρικής δομής και αντίληψης του παγκοσμίου συστήματος και του πλανήτη ολόκληρου. Αυτές οι προσεγγίσεις περί νεο-συντηρητικού ευρωατλαντισμού θυμίζουν τη νεο-φιλελεύθερη ψευδαίσθηση πως η Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) θα κατάφερνε να κρατήσει ενωμένες τις δύο πλευρές του Ατλαντικού («το να προσπαθείς να αντιστρέψεις αυτήν τη βαθιά και μακρά δομή, αυτήν τη μεταβολή τεκτονικής φύσεως, με συμφωνίες τύπου TTIP ή με επαναληπτικό δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι σαν να προσπαθείς να συγκρατήσεις ένα ρήγμα που προκαλείται από τεκτονικές πλάκες με σχοινιά ή σελοτέιπ», γράφαμε τότε). Πιθανότερο είναι να συμβάλλουν στην πολυδιάσπαση της «Δύσης» επιταχύνοντας την. Αν κριθεί απαραίτητο θα επανέλθουμε εξετάζοντας αυτά τα δύο 'project', επαναλαμβάνουμε όμως πως προϋπέθεταν Αμερικανική ηγεμονία.
III
Α
Και τώρα πάμε στα προβλήματα με τις Ηνωμένες Πολιτείες του Τραμπ. Γράφαμε προς το τέλος της δημοσίευσης Quo vadis America?για:τις σχέσεις του Κράτουςτων Ηνωμένων Πολιτειώνμε το Κίνηματης Παγκοσμίας Διακυβέρνησηςσε συνάφεια με το Σύστηματων Ηνωμένων Εθνών... επισημαίνουμε, ήδη από τώρα, πως δεν θα πρέπει να ταυτίζεται ισοπεδωτικά το λεγόμενο Κίνημα της Παγκόσμιας Διακυβέρνησης με τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών (ούτε όμως και να βλέπεται ως εντελώς ομογενοποιημένο και ομοιόμορφο, και πλήρως ευθυγραμμισμένο εσωτερικά, το συγκεκριμένο Κίνημα)...
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως, πρώτον, υπάρχει κάποιας μορφής μερική «άλωση» ή/και προσπάθεια οικειοποίησης και μετασχηματισμού του Συστήματος από το Κίνημα, αλλά αυτό δεν σημαίνει αυτονόητη ταύτιση Κινήματος (Παγκόσμιας Διακυβέρνησης) και Οργανισμού (Ηνωμένων Εθνών) και, δεύτερον, γίνεται φανερή μια τάση μερικής αποδόμησης του Συστήματοςτου Ο.Η.Ε (το οποίο ασφαλώς χρειάζεται μεταρρύθμιση ή αναθεώρηση), τμηματικά, από το Κράτοςτων Η.Π.Α.
Και συνεχίζαμε κάνοντας ένα σαφή διαχωρισμό:
Η Συμφωνία για το Κλίμα (η οποία έχει μεγαλύτερη συνάφεια με τα περί Παγκόσμιας Διακυβέρνησης), σαφώς και δεν ανήκει στην ίδια κατηγορία με τη Συμφωνία P5+1 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν... την οποία υπέγραψαν τα πέντε Μόνιμα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε και η Γερμανία (+EU). Αυτή αποτελεί μια πρώτη διαφοροποίηση ανάμεσα στο Κίνημα τηςΠαγκόσμιας Διακυβέρνησηςκαι το Σύστημα τωνΗνωμένων Εθνών.
Τέλος, δεν θα πρέπει να συγχέονται μεταξύ τους το προαναφερθέν Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (International Court of Justice), το οποίο ιδρύθηκε το 1945 και αποτελεί το βασικό δικαστικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών, με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (International Criminal Court) το οποίο ιδρύθηκε το 2002, είναι ανεξάρτητο, μόνιμο δικαστήριο, αρκετά αμφιλεγόμενο και αμφισβητούμενο (όχι μόνο από τις Η.Π.Α, αλλά και από άλλες δυνάμεις), και το οποίο δεν αποτελεί Όργανο του Ο.Η.Ε. Αυτή η παρατήρηση μας προσφέρει μια δεύτερη διαφοροποίηση ανάμεσα σε Σύστηματων Ηνωμένων Εθνών και Κίνηματης Παγκόσμιας Διακυβέρνησης.
Β
Και για να έχετε μια ακόμη πιο ολοκληρωμένη και ξεκάθαρη εικόνα σε ό,τι αφορά το τελευταίο:
Από το κίνημα της παγκόσμιας διακυβέρνησης έχουν στοχοποιήθει -όχι απαραίτητα άδικα- συγκεκριμένα εθνικά κράτη. Μερικά από αυτά είναι: οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και η Ινδία από τα λεγόμενα «δημοκρατικά», η Κίνα και η Ρωσία από τα λεγόμενα «αυταρχικά». Τι κοινό έχουν όλα τα προηγούμενα κράτη; Δεν έχουν επικυρώσει -ακόμα και εάν έχουν υπογράψει- το Καταστατικό της Ρώμης για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Έχει εξαιρετική σημασία και αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι η μεγαλύτερη δημοκρατία στον πλανήτη (Ινδία), η μεγαλύτερη «δυτική» δημοκρατία (Ηνωμένες Πολιτείες) και η μεγαλύτερη μουσουλμανική δημοκρατία (Ινδονησία) δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία αυτού του δικαστηρίου που εδρεύει στη Χάγη της Ολλανδίας.
Για εμάς δεν αποτελεί προτεραιότητα και πρόβλημα πρώτης τάξεως η μη υπογραφή ή επικύρωση από τα προαναφερθέντα κράτη (δηλαδή ή μη αποδοχή της δικαιοδοσίας και των αξιώσεων ενός ξαναζεσταμένου Ευρωκεντρικού Ουνιβερσαλισμού). Θεωρούμε τα κράτη και τις ηγεσίες που εκλέγονται και λογοδοτούν ως την ανώτερη αρχή στο σύστημα. Μας απασχολεί όμως ο τρόπος που μετασχηματίζεται ή/και μεταλλάσσεται η σχέση και η στάση των Η.Π.Α ως προς τον Ο.Η.Ε μέσω του Ισραήλ και και με αφορμή το Ισραήλ. Το συγκεκριμένο κράτος συμβάλλει και διαδραματίζει ρόλο στη μετάλλαξη ή το μετασχηματισμό της κριτικήςπου ασκείταιαπό τις Η.Π.Α του Τραμπ προς το Κίνηματης Παγκόσμιας Διακυβέρνησης (και της αντίστασης προς αυτό) σε αποδόμησητου Συστήματοςτων Ηνωμένων Εθνών. Γιατί συμβαίνει αυτό; Δύο είναι οι βασικοί λόγοι και έχουν εξεταστεί σε παλαιότερα κείμενα όπως το Quo vadis America?και το Quo vadis America? Revisited. Ο ένας είναι το παράνομο πυρηνικό μονοπώλιο και η προνομιακή θέση του Ισραήλ [2] και ο άλλος είναι η απομόνωση και η συνεχής απώλεια επιρροής και ισχύος του στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Παραθέτουμε από το κείμενο Quo vadis America?:
Τον περασμένο μήνα πέρασε μια σειρά ψηφισμάτων (συγκεκριμένα έξι) στη Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε, όπου καταδίκαζαν το Ισραήλ για μια σειρά ζητημάτων (καθεστώς Ιερουσαλήμ, υψίπεδα Γκολάν, εποικισμούς κ.λπ). Κάποτε αυτά δεν είχαν ιδιαίτερη σημασία. Όμως οι εποχές -και οι συσχετισμοί- έχουν αλλάξει. Σε μια από τις πιο «ευνοϊκές» περιπτώσεις για το Ισραήλ, ψήφισμα πέρασε με 103 ψήφους κρατών υπέρ, 6 ψήφους κατά (που δεν ήταν 6 αλλά 2: Η.Π.Α, Καναδάς και κάτι Μικρονησίες, νήσοι Παλάου και Μάρσαλ - φυσικά και Ισραήλ), ενώ 56 κράτη απείχαν. Αυτή ήταν σχετικά «ευνοϊκή» περίπτωση και το ψήφισμα απαιτούσε την αποχώρηση από τα υψίπεδα του Γκολάν. Στην πιο δυσάρεστη περίπτωση, ψήφισμα πέρασε με 153 ψήφους κρατών υπέρ, 7 ψήφους κατά (που δεν ήταν 7 αλλά 3: Αυστραλία, Η.Π.Α, Καναδάς και ξανά Μικρονησίες, νησιά Παλάου κ.λπ) και 7 αποχές. Πριν λίγες ημέρες πέρασε ψήφισμα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε... Οι Ηνωμένες Πολιτείες απήχαν. Αποτέλεσμα: 14 ψήφοι υπέρ και μια (1) αποχή. Πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες που οι Η.Π.Α δεν άσκησαν βέτο σε ψήφισμα που αφορά το ζήτημα των εποικισμών...
Ό,τι και να κάνει ή να λέει ο Τράμπ δεν ζούμε στην περίοδο του Ρήγκαν. Το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών του 1975 (Resolution 3379) πέρασε εκείνη την εποχή με ψήφους 72 υπέρ και 35 κατά (32 αποχές). Τα πρόσφατα ψηφίσματα της Γ.Σ του Ο.Η.Ε πέρασαν με ψήφους 103 υπέρ και 6 κατά (56 αποχές) το «ευνοϊκό» και 153 υπέρ και 7 κατά (7 αποχές) το «δυσμενές». Η μεταβολή είναι εμφανής. Φυσικά το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με ψήφους 14 υπέρ και μια αποχή είναι και αυτό ενδεικτικό.
Το Ισραήλ μπορεί να έχει «τελειώσει» με τον Ο.Η.Ε δεν είναι απαραίτητο όμως πως οι Η.Π.Α έχουν τελειώσει με τον Ο.Η.Ε (ή πως πρέπει να τελειώσουν. Γιατί τότε θα τελειώσουμε όλοι...). Ο πλανήτης δεν περιστρέφεται γύρω από το Ισραήλ αλλά γύρω από τον άξονα και τους πόλους του. Ούτε το παγκόσμιο σύστημα και η ιστορία των ανθρώπων περιστρέφεται γύρω από ένα συγκεκριμένο κράτος [3].
Αφού κάναμε ορισμένες επεξηγήσεις για τη Συμφωνία J.C.P.O.A ή P5+1 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν γράφαμε στο κείμενο Quo vadis America? Revisited, που αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου:
Εκείνο που προκαλεί ανησυχία, μεταξύ άλλων, είναι το ανακάτεμα ή η σύγχυση που δημιουργείται από την κυβέρνηση Τράμπ μεταξύ του υπερεθνικού επιπέδου και του Κινήματος της Παγκόσμιας Διακυβέρνησης (απέναντι στο οποίο θα μπορούσε να γίνει κατανοητή ή αποδεκτή μια κινητοποίηση των Η.Π.Α) από τη μια πλευρά, με το διακυβερνητικό επίπεδο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και τη σύμφυση Η.Π.Α-Ισραήλ στο δεύτερο αυτό επίπεδο, δηλαδή σε ό,τι αφορά τη σχέση Η.Π.Α - Ο.Η.Ε. Όπως γράφαμε χαρακτηριστικά παλαιότερα (καθώς ήταν φανερό πως αυτή θα ήταν η επόμενη κίνηση της κυβέρνησης Τράμπ): «Η Συμφωνία για το Κλίμα (η οποία έχει μεγαλύτερη συνάφεια με τα περί Παγκόσμιας Διακυβέρνησης), σαφώς και δεν ανήκει στην ίδια κατηγορία με τη Συμφωνία P5+1 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν»
Έχουμε να κάνουμε με ένα συνεχές: Προσπάθεια αποπυρηνικοποίησης Κορεατικής Χερσονήσου. Ισραήλ, Ιράν και ανακατανομή ισχύος στη δυτική Ασία - και τα δύο προηγούμενα σχετίζονται με την προσπάθεια ανάσχεσης της διάδοσης και διάχυσης πυρηνικής ισχύος και τεχνολογίας -, με το Ισραήλ να δίνει μάχες οπισθοφυλακών προκειμένου να διατηρήσει την προνομιακή μονοπωλιακή του θέση (Δες αμέσως παρακάτω). Αποχώρηση από TPP και «εμπορικός πόλεμος». Αποδέσμευση από τη Συμφωνία για το Κλίμα και αναταραχές στις σχέσεις Η.Π.Α - Ο.Η.Ε (και εδώ συναντάμε ξανά το Ισραήλ να σχετίζεται με τις κινήσεις των Η.Π.Α στον Ο.Η.Ε, σε αρκετές περιπτώσεις: π.χ απόφαση για Ιερουσαλήμ, αποχώρηση από UNESCO και αποχώρηση από τη Συμφωνία JCPOA: Να τονιστεί πως η Διεθνής Οργάνωση Ατομικής Ενέργειας, Όργανο του Ο.Η.Ε, δήλωσε πως δεν υπάρχουν στοιχεία για όσα ισχυρίζεται το Ισραήλ - απορρίπτοντας του ισχυρισμούς του Ισραήλ σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν).
...Καμία χώρα ή δύναμη δεν θα αμφισβητούσε μια Συμφωνία που θα είχαν συνάψει Η.Π.Α, Ρωσσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία και η Γερμανία (συν την Ε.Ε). Ο μόνος τρόπος-διέξοδος ή λύση ήταν να την αμφισβητήσουν οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Φως φανάρι...
Αντί να κοινωνικοποιηθεί το Ιράν στο διεθνές και περιφερειακό σύστημα, απο-κοινωνικοποιούνται οι Ηνωμένες Πολιτείες (μιλάμε για τρελά πράγματα, τα οποία παρουσιάζονται ως «λογικά και συμφέροντα»). Αν είναι να αποχωρήσουν οι Η.Π.Α και από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, αγκαζέ με το Ισραήλ, όπως αποχώρησε η Γερμανία και η Ιαπωνία από την Κοινωνία των Εθνών το 1933 (μόνο που οι Η.Π.Α συν-δημιούργησαν τον Ο.Η.Ε ενώ η Γερμανία δεν δημιούργησε την ΚτΕ. Οι Η.Π.Α, ώρες και στιγμές, συμπεριφέρονται σαν αναθεωρητική δύναμη των συστημάτων, των θεσμών και των ισορροπιών που οι ίδιες δημιούργησαν, του ίδιου τους του εαυτού)... Το Ισραήλ πρακτικά παρουσιάζει την εξισορρόπηση της αποκλειστικότητας και της προνομιακής και μονοπωλιακής του θέσης, μέσω του φόβου, ως υπαρξιακό κίνδυνο και εχθρό.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δεν είναι κράτος περιορισμένης κυριαρχίας, περιορισμένης διεθνούς αναγνώρισης και νομιμοποίησης, μερικής απομόνωσης στον Ο.Η.Ε και μη αναγνωρισμένων συνόρων, ούτε παράνομης κατοχής πυρηνικών όπλων. Το Ισραήλ είναι. Δεν είναι ούτε λογική (ως προς το συμφέρον) ούτε ηθική (ως προς τις αξίες) η αντιστροφή που επιχειρείται, δηλαδή οι Η.Π.Α να αναγνωρίζουν και να νομιμοποιούν μερικώς τον κόσμο (και θεσμούς που οι ίδιες δημιούργησαν) και να αυτόαπομονώνονται, επειδή ισχύει η πρώτη πρόταση.
Γ
Σε ό,τι αφορά το υπερεθνικό επίπεδο λοιπόν κρίνεται απαραίτητη η αντίδραση ενός μεγάλου κράτους προκειμένου να ανασχεθούν ή τουλάχιστον να «μαζευτούν» οι δυνάμεις και οι δρώντες του κινήματος της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Σε ό,τι αφορά το δι-εθνικό και δια-κρατικό/κυβερνητικό επίπεδο και τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών οι κινήσεις των Η.Π.Α είναι εξαιρετικά ανησυχητικές και στεκόμαστε κριτικά απέναντι τους, τόσο στις σχέσεις μεταξύ κρατών όσο και στις σχέσεις Η.Π.Α - Ο.Η.Ε (ιδιαίτερα στις τελευταίες). Αυτό είναι το σημείο που μας ανησυχεί και μας προβληματίζει περισσότερο. Είναι φανερό πως γίνεται μια προσπάθεια απονομιμοποίησης, απαξίωσης και μερικής αποδόμησης του Ο.Η.Ε. Σε ό,τι αφορά το εσωτερικό των Η.Π.Α δεν μας απασχολεί ιδιαίτερα η διακυβέρνηση Τράμπ, πρώτα και κύρια επειδή είναι θέμα των Αμερικανών πολιτών και όχι δικό μας και, δευτερευόντως, γιατί παρόλο που συμβάλει στην περαιτέρω αποδυνάμωση των Η.Π.Α, είναι αναπόφευκτη αν δεν κρίνεται και απαραίτητη η σύγκρουση στο εσωτερικό των αμερικανικών ελίτ και ο επανακαθορισμός των σχέσεων τους με τους πολίτες (σε ό,τι θα έχει απομείνει όρθιο...).
Οι «Ηνωμένες» Πολιτείες της Αμερικής του Τραμπ λοιπόν μπορούν να κριθούν ως απαραίτητες και κρίσιμες για την πορεία των πολιτικών πραγμάτων στον πλανήτη προκειμένου να μην χάσουν οι δήμοι τη φωνή τους απέναντι σε μη εκλεγμένους φορείς που δεν λογοδοτούν και δεν εκλέγονται αλλά όχι προκειμένου να αποδομηθεί ο Ο.Η.Ε (πόσο μάλλον επειδή κάτι τέτοιο μπορεί να ωφελεί τα συμφέροντα ενός κράτους περιορισμένης κυριαρχίας, περιορισμένης διεθνούς αναγνώρισης και νομιμοποίησης, μερικής απομόνωσης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, μη αναγνωρισμένων συνόρων και παράνομης κατοχής πυρηνικών όπλων).
Και για να προσδώσουμε ακόμη μεγαλύτερη διαύγεια στους προβληματισμούς μας, ας κάνουμε την υφή της ανησυχίας μας περισσότερο ξεκάθαρη. Αν θα τοποθετούνται μονομερώς οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής απέναντι στον πλανήτη, δεν θα είναι αναλώσιμος ο Πλανήτης αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Έξοδος
Υπάρχει κάτι ακόμη τελευταίο που έχει να κάνει με τις παρουσιαζόμενες ως συμμαχικές χώρες των Η.Π.Α και το εθνικό ή ορθότερα κυρίαρχο κράτος ως βασικής μονάδας του συστήματος. Τρία είναι τα «συμμαχικά» κράτη των Η.Π.Α του Τράμπ όπως προκύπτουν μέσα από την ομιλία του: Η Πολωνία, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία. Σε αυτή την ομάδα χωρών τοποθέτησε και την Ινδία αλλά είναι υπερβολικά απλοϊκό και εύκολο να θεωρείται η Ινδία πως έχει παρεμφερή υπόσταση και ανάλογες σχέσεις (όπως και αν τις προσεγγίσει κανείς: ευθυγράμμισης, εξάρτησης, υποτακτικότητας, πατρωνείας, υπαρξιακές, αδυναμίας) με τις τρεις προηγούμενες χώρες. Υπάρχουν αρκετά βασικά σημεία σύγκλησης Η.Π.Α και Ινδίας (Κίνα, Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, ιδεολογικά είναι και οι δύο «δημοκρατίες» κ.λπ) αλλά η Ινδία π.χ ενδιαφέρεται για τη συμμετοχή και δεν είναι αρνητική στην κινεζική περιφερειακή εμπορική συμφωνία RCEP, ούτε είναι υπέρ των κυρώσεων σε Κίνα και Ιράν, αναγνώρισε την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσσία (κάτι που δεν έκανε η Κίνα), ενδιαφέρεται και δεν πρόκειται να πάψει να αγοράζει ρωσσικά οπλικά συστήματα ή να προμηθεύεται ενέργεια από το Ιράν. Τέλος, οι Ινδοί γνωρίζουν πολύ καλά πως δεν είναι «εθνικό κράτος» αλλά πολιτισμός υπό τη μορφή ή τη δυσμορφία Ομοσπονδιακής Ρεπούμπλικας (και υπό κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης): Bhārat Ganarājya.
Το λεγόμενο έθνος-κράτος ή εθνικό κράτος αποτελεί μεν πραγματικότητα αλλά παράλληλα αποτελεί και σύμβαση: ούτε η Ρωσσία, ούτε η Ινδία και το Ιράν, ούτε η Κίνα και η Βραζιλία, ούτε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ελβετία, για να αναφέρουμε ορισμένα μονάχα παραδείγματα, αποτελούν ουσιαστικά εθνικά κράτη (και μάλιστα τα προηγούμενα δεν είναι τυχαία και άνευ σημασίας ή βαρύτητας κράτη). Λογίζονται ως τέτοια νομικά και τυπικά προκειμένου σε παγκόσμια κλίμακα να υπάρχει και να λειτουργεί σύστημα. Τούτο συμβαίνει γιατί υπάρχει και η δυνατότητα ή η περίπτωση να υπάρχουν κράτη δίχωςνα υπάρχει σύστημα. Αλλά αυτή είναι μια περίπτωση που ούτε θέλουμε ούτε μπορούμε να τη σκεφτόμαστε προς το παρόν γιατί προϋποθέτει, είτε την πρακτική και ουσιαστική κατάρρευση του βιομηχανικού και τεχνολογικού πολιτισμού, είτε την απομείωση και απλοποίηση των σχέσεων μεταξύ των κρατών. Το τελευταίο υπό μια πολιτικό-κρατική εξελικτική ματιά ονομάζεται κατάρρευση και της κατάρρευσης σχεδόν πάντα προηγείται η πληθυσμιακή μείωση. Μπορείτε τώρα να ξαναδιαβάσετε το III Α δίδοντας μεγαλύτερη έμφαση, σημασία και προσοχή στον όρο Σύστημα.
Επισημάνσεις, Σημειώσεις και Bonus
Επισημάνσεις
[-] Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δε χρειάζεται να γίνουν αναλώσιμες και να θυσιαστούν. Αρκετά θυσιάστηκαν ήδη για τη λεγόμενη Παγκοσμιοποίηση και την «ευρύτερη Μέση Ανατολή».[-] Για το ότι ο Ατλαντισμός έχει πεθάνει ή εκπνέει έχουμε γράψει πολύ νωρίτερα από τον... Guardian. Γενικότερα για όσες και όσους παρακολουθούν σε διάρκεια και έχουν μνημονικό, τα περισσότερα πράγματα έχουν προλεχθεί.
[-] Ο Τράμπ φαίνεται πως έχει καταλάβει ένα μάθημα από τον Σμίθ (τον Άνταμ): Αν βρίσκεσαι σε παρακμή, τουλάχιστον διατήρησε το στρατό. Για όσο μπορέσεις τέλος πάντων...
Σημειώσεις
[1] Στο συγκεκριμένο κείμενο αναφερθήκαμε επίσης στη «δικαιωματοκρατική μετα-πολιτική» δίχως πολίτες και δίχως πολιτικούς και στη καθόλου τυχαία μετατόπιση που παρατηρείται από τη «δημοκρατία» προς τη «δικαιωματοκρατία και τη μετα-δημοκρατία».[2] Quo vadis America? Revisited: ''Ο αείμνηστος Kenneth Waltz, λίγα χρόνια πριν πεθάνει, σε ένα άρθρο του που είχε προκαλέσει σάλο, υπό την ονομασία Why Iran Should Get the Bomb, έγραφε: Israel's regional nuclear monopoly, which has proved remarkably durable for the past four decades, has long fueled instability in the Middle East. In no other region of the world does a lone, unchecked nuclear state exist. It is Israel's nuclear arsenal, not Iran's desire for one, that has contributed most to the current crisis. Power, after all, begs to be balanced. What is surprising about the Israeli case is that it has taken so long for a potential balancer to emerge. Και συνέχιζε σε άλλο σημείο ο «πατέρας» της νεορεαλιστικής θεώρησης-προσέγγισης των διεθνών σχέσεων: Clearly Israel has a very great interest in preventing Iran from becoming a nuclear weapons state. I do not think the same applies to the U.S. The American interest in the long run is that the region be stable and peaceful. The existence of a single nuclear power without a balancer is a recipe for instability in the long-run. The amazing thing is that Israel managed to remain a single nuclear power for such a long time! Israel is an anomaly in this way. This anomaly will be removed if Iran becomes a nuclear power''. Η συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικανών ρεαλιστών ήταν ενάντια και στον πόλεμο του Ιράκ και στον πόλεμο του Αφγανιστάν.
[3] Quo vadis America? Revisited: ''Εάν, ο μη γένοιτο, προέκυπτε πραγματικός εξωτερικός διακρατικός (και όχι εσωτερικός-κοινωνικός) άμεσος κίνδυνος για την ύπαρξη του Ισραήλ ως κράτους (και όχι απλά ανταγωνισμοί που λαμβάνουν μεταφυσικές διαστάσεις, οδηγούν σε εμμονές και επαναφέρουν σύνδρομα από το παρελθόν), θα μπορούσε να επιχειρηθεί μια ανάλογη Συμφωνία P5+1 (Plus) για την εξασφάλιση της επιβίωσης του ως κράτους (για να τελειώνουμε με όλη αυτή την ιστορία. Ο πλανήτης δεν περιστρέφεται γύρω από το Ισραήλ αλλά γύρω από τον άξονα και τους πόλους του). Καμία χώρα ή δύναμη δεν πρόκειται να αμφισβητούσε μια Συμφωνία που θα είχαν συνάψει τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε (Η.Π.Α, Ρωσσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία) και η Γερμανία συν την Ε.Ε (και ίσως την Ινδία ή/και ένα αραβόμουσουλμανικό κράτος). Αλλά αν το ζήτημα ήταν πραγματικά αυτό - που προϋποθέτει όμως τη δέσμευση όλωντων μερών - μια τέτοια συμφωνία θα είχε επιτευχθεί... Και τα σύνορα θα είχαν οριστεί και αναγνωριστεί''.
Bonus
Τα επιχειρήματα του Τραμπ για το Ιράν ήταν λες και ήρθαν, μιλώντας καθ υπερβολήν, με φαξ από τα κεντρικά οργανώσεων όπως η International Christian Embassy Jerusalem (ICEJ) και η Christians United for Israel (CUFI). Επίσης σε κάποιο βαθμό υπήρξαν στοιχεία κατηγοριών που αποτελούν καθρέφτισμα και εξωτερίκευση όσων έχουν πράξει οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι Η.Π.Α κατηγορούν τους άλλους για πράγματα που πράττουν ή έχουν πράξει οι ίδιες κατά το παρελθόν. Ωστόσο ο Rouhani του Ιράν επισήμανε κάτι πολύ απλό και εξαιρετικά σημαντικό στην ομιλία του. Τονίζοντας μέσω μιας ρητορικής κορύφωσης πως, πρώτον, το Ιράν δεν αποζητά τον πόλεμο με οποιαδήποτε χώρα και πως δε χρειάζεται καμία αυτοκρατορία καθώς αποτελεί μια αυτοκρατορία από απόψεως πολιτισμού και κουλτούρας και όχι μέσω πολιτικής κυριαρχίας και, δεύτερον, πως έχει χρησιμεύσει ως ο δεσμός μεταξύ Ανατολής και Δύσης και θα συνεχίσει να το κάνει παραμένοντας ένας λεπτεπίλεπτος σχολαστικός και προσεκτικός φύλακας-κηδεμόνας για έναν κόσμο δίχως βία, συνέχισε λέγοντας: η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν είναι το ίδιο κράτος που κατανοούσε τη φασιστική φύση του καθεστώτος του Μπαάθ στο Ιράκ ΠΡΙΝ από οποιονδήποτε άλλον στον κόσμο και αντιστάθηκε με θάρρος απέναντι στην επιθετικότητά του ΠΡΙΝ το Κουβέιτ κατακτηθεί από αυτό. Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν είναι το ίδιο κράτος που βρισκόταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά της τρομοκρατίας των Ταλιμπάν και αγωνίστηκε ενάντια στην Αλ Κάιντα ΠΡΙΝ από τις επιθέσεις στη Νέα Υόρκη και την Ουάσινγκτον. Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν είναι το ίδιο κράτος που αγωνίστηκε εναντίον του daesh-isis ΠΡΙΝ από τα χτυπήματα του στο Παρίσι, το Λονδίνο και τις Βρυξέλλες. Εκτιμήστε αυτές τις ιστορικές πραγματικότητες για το Ιράν και ο κόσμος δεν θα έχει καλύτερο φίλο από το Ιράν, εάν η ειρήνη είναι αυτό που ζητάτε, κατέληξε.