Πέντε αιώνες Προτεσταντισμού: Από τον 16ο και τον 20ο, στον 21ο αιώνα.

Πέρυσι, το 2017, οι προτεστάντες όπου γης γιόρτασαν πεντακόσια χρόνια ιστορίας, που σηματοδοτήθηκαν συμβολικά από το κάρφωμα των ενενήντα πέντε θέσεων του Λούθηρου στην πόρτα της εκκλησίας All Saints' Church στη Βιτεμβέργη, τον Οκτώβριο του 1517.

Παρακάτω παρουσιάζουμε ορισμένα βασικά στοιχεία ως προς την πληθυσμιακή και γεωγραφική ιστορική εξέλιξη που θα έπρεπε να είναι γνωστά και να τα λαμβάνουμε υπόψη μας. Σε μελλοντικά σημειώματα σκοπεύουμε να αναφερθούμε σε στοιχεία (περισσότερο «ποιοτικά») και θεματικές διαφορετικής υφής που έχουν ενδιαφέρον. Χάριν παραδείγματος, ορισμένες από αυτές τις θεματικές: • ο εμφανώς υποβαθμισμένος ιστοριογραφικά ρόλος που διαδραμάτισε η οθωμανική πολιτική στην διαμόρφωση και άνοδο του Προτεσταντισμού στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη, • η εξαιρετικά ιδιόμορφη πορεία της Βρετανίας προς τον «Προτεσταντισμό» μέσω του Ερρίκου Η΄ της Αγγλίας, • οι συνθήκες στο εσωτερικό της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και οι σχέσεις μεταξύ των πόλεων της σημερινής Ελβετίας, τον Καλβίνο, τη γερμανόφωνη πολιτική σφαίρα και τον Λούθηρο, • η συνάφεια που φέρνει μεγάλο τμήμα του Προτεσταντισμού πιο κοντά στον Ιουδαϊσμό και το Σουνίτικο Ισλάμ απ'ό,τι στον Ρωμαιοκαθολικισμό, την Ορθοδοξία και τον Σιιτισμό ή τέλος • ο Προτεσταντισμός (που μπορεί να ιδωθεί) ως αποτέλεσμα και προϊόν που προκύπτει-απορρέει από την αποτυχία της πλήρους γερμανοποίησης του Ρωμαιοκαθολικισμού, και κατ'επέκταση της Ευρώπης στο σύνολο της, από τους Γερμανοτεύτονες (Τα ίδια πράγματα, ή τουλάχιστον ορισμένα από αυτά, επιστρέφουν ή/και φτάνουν μέχρι τις μέρες μας με διαφορετικά χρώματα), και ούτω καθεξής.

Θα πρέπει να επισημάνουμε πως το συγκεκριμένο κείμενο γράφτηκε στις γενικές του γραμμές πέρυσι, μόλις τώρα όμως υπήρξε δυνατότητα και ευκαιρία δημοσίευσης του. Ορισμένα από τα στοιχεία λοιπόν, μπορεί να έχουν ελαφρώς μεταβληθεί (τα αρχικά στοιχεία ήταν από τα έτη 2010 και 2015), οι θεμελιώδεις τάσεις φυσικά όχι, ενώ σε ορισμένα άλλα σημεία υπάρχει ανανέωση με βάση στοιχεία του 2017. Το κείμενο αποτελείται από τρία μέρη-τμήματα τα οποία έχουν εξίσου τη σημασία τους. Το πρώτο μέρος αποτελεί το βασικό κορμό (περισσότερο «ποσοτικά» και λιγότερο «ποιοτικά» στοιχεία), το δεύτερο εμπεριέχει σημειώσεις και επισημάνσεις (κυρίως «ποιοτικά») και το τρίτο bonus θεματικές.






Οι χώρες με τον μεγαλύτερο προτεσταντικό πληθυσμό πριν από περίπου έναν αιώνα, ήταν οι εξής: 1. Ηνωμένες Πολιτείες, 2. Ηνωμένο Βασίλειο, 3. Γερμανία, 4. Σουηδία, 5. Ολλανδία, 6. Καναδάς, 7. Φινλανδία, 8. Αυστραλία, 9. Δανία και 10. Νορβηγία. Επτά από την Ευρώπη, δύο από τη βόρειο Άμερική και μια από την Ωκεανία (ή τέσσερις από την Αγγλόσφαιρα και έξι από την Βόρειο Ευρώπη ή, με βάση το κυρίαρχο λεξιλόγιο που έμαθαν-διδάχθηκαν οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα [Σημ. 1], και οι δέκα μεγαλύτερες πληθυσμιακά προτεσταντικές χώρες ήταν «δυτικές»).

Έναν αιώνα μετά...

Οι χώρες με τον μεγαλύτερο προτεσταντικό πληθυσμό έναν αιώνα μετά, είναι οι εξής: 1. Η.Π.Α, 2. Νιγηρία, 3. Κίνα, 4. Βραζιλία, 5. Νότιος Αφρική, 6. Ηνωμένο Βασίλειο, 7. Κονγκό (Κινσάσα), 8. Γερμανία, 9. Κένυα, 10. Ινδονησία (ακολουθεί η Ουγκάντα). Τέσσερις από την Αφρική, δύο από την Ασία και την Ευρώπη, μια από τη βόρειο και λατινική Αμερική αντίστοιχα.




Στις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, περισσότεροι προτεστάντες ζουν στην Βραζιλία και τη Νιγηρία, παρά στη Γερμανία ή τη Βρετανία, ενώ στη Νιγηρία ζουν περίπου όσοι στη Γερμανία και τη Μεγάλη Βρετανία μαζί. Σχεδόν όσοι προτεστάντες υπάρχουν στις Νιγηρία και Κίνα, υπάρχουν σε ολόκληρη την ηπειρωτική Ευρώπη (η προηγούμενη αναφορά θα μπορούσε να είναι υπερβολική και αμφισβητήσιμη, κυρίως λόγω Κίνας). Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να έχουν τους περισσότερους Προτεστάντες, αλλά η Νιγηρία, η Βραζιλία και η Κίνα έχουν περάσει τη Βρετανία και τη Γερμανία.

Οι μεταβολές κατά τον τελευταίο αιώνα, όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, υπήρξαν συγκλονιστικές. Στις αρχές του 20ου αιώνα περίπου το 60-65% του συνόλου των Προτεσταντών κατοικούσαν στην Ευρώπη (κυρίως δυτική και βόρεια) και ο κύριος όγκος των υπολοίπων στη βόρειο Αμερική (δηλαδή πάνω από το 90% στον βόρειο Ατλαντικό ή σε αυτό που ονομάζεται «Δύση»). Έναν αιώνα μετά, περί το 2000, από τους 500 εκατομμύρια Προτεστάντες και 800 εκατομμύρια 'Protestant-type' (όλοι οι χάρτες αποτυπώνουν τα μεγέθη των πρώτων), λίγο πάνω από 20% κατοικούσαν στην Ευρώπη, ένα 15% στη βόρειο Αμερική και το 65% στον Υπόλοιπο πλανήτη. Ανάλογες μεταβολές είχαμε φυσικά και σε ό,τι αφορά τους Αγγλικανούς. Πριν από έναν αιώνα η συντριπτική τους πλειοψηφία, γύρω στο 80%, ζούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κοινοπολιτεία, ενώ το 2010 περίπου το 60% του συνόλου των Αγγλικανών ζούσαν στην Αφρική (Δες Σημ. 2 για τους Αγγλικανούς. Η συμπερίληψη τους ως «Προτεστάντες» δεν αποτελεί δική μας επιλογή, αλλά επιλογή των ίδιων των προτεσταντικών φορέων και ερευνών. Τα ίδια ισχύουν και για την ετικέτα-ταξινόμηση Protestant-type).



Από τον 16ο αιώνα (περίπου 1550) μέχρι το 1800, σχεδόν ολοκληρωτικά, οι προτεσταντικοί πληθυσμοί βρίσκονται στην Ευρώπη. Ο Προτεσταντισμός, ως προς τη γεωγραφική, ιστορική και πληθυσμιακή του καταγωγή, αποτελεί ένα ευρωπαϊκό και πιο συγκεκριμένα κεντρό-βορειοευρωπαϊκό δόγμα (που σχετίζεται με γερμανικά-τευτονικά γλωσσικά φύλα, αν και ακόμη δεν μας έχουν απαντήσει γιατί ξεκινά από τη Μοραβία. Είναι ο ιδιαίτερος ρόλος που διαδραματίζει η ευρύτερη περιοχή της σημερινής «Τσεχίας» - Μοραβίας και Βοημίας -, και σε μικρότερο βαθμό της «Ελβετίας», που μας οδηγεί να χρησιμοποιούμε και τον όρο «κεντρική» - και όχι αποκλειστικά τον όρο βόρεια - Ευρώπη. Τα δύο αυτά κράτη αποτελούν περιοχές σύγκλισης δύο διαφορετικών κόσμων). Από το 1800 και ύστερα - ουσιαστικά μεταξύ των περιόδων που οι προτεστάντες ονομάζουν First και Second Awakening - και μέχρι περίπου και τα μέσα του 20ου αιώνα, ο Προτεσταντισμός θα μεταβληθεί σε ένα διατλαντικό, και πιο συγκεκριμένα βορειοατλαντικό δόγμα/ομολογία/θρήσκευμα. Μέχρι αυτή την περίοδο (1550/1800-1950) η περιοχή με τους περισσότερους προτεσταντικούς πληθυσμούς παραμένει η βόρειος Ευρώπη και ακολουθεί η βόρειος Αμερική. Ο Προτεσταντισμός μεταβάλλεται σε ένα βορειοατλαντικό γεωγραφικά θρήσκευμα (όχι τυχαία το βόρειοατλαντικό θα ταυτιστεί-παραγάγει το «δυτικό». Η επίσημη ονομασία του ΝΑΤΟ είναι Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου). Σταδιακά μεταπολεμικά, και λίγο μετά από τα μέσα του 20ου αιώνα, ο Προτεσταντισμός αποκτά αφρικανικό αρχικά, ασιατικό και λατινοαμερικανικό έπειτα γεωγραφικό χαρακτήρα και δημογραφικό βάρος. Μεταπολεμικά η βόρειος Αμερική παύει να βρίσκεται στη δεύτερη θέση με τους περισσότερους προτεσταντικούς πληθυσμούς (την ξεπερνά η Αφρική) ενώ μέσα στις επόμενες δεκαετίες η Αφρική ξεπερνά και την Ευρώπη. Μέχρι τη δεκαετία του 1970 η βόρειος Αμερική θα χάσει μια ακόμη θέση και θα βρεθεί τέταρτη, καθώς πλέον θα υπάρχουν περισσότεροι προτεστάντες (όχι όμως Protestant-type) στην Ασία, ενώ κατά τη δεκαετία του 2000, οι Ασιάτες προτεστάντες ξεπερνούν και τους βορειοευρωπαίους. Τελικά, η βόρειος Αμερική θα βρεθεί στην πέμπτη θέση καθώς θα την ξεπεράσει και η λατινική Αμερική (Protestant-type).



1550-1800
1. Βόρειος Ευρώπη

1800-1950
1. Βόρειος Ευρώπη, 2. Βόρειος Αμερική

1950-1970
1. Βόρειος Ευρώπη, 2. Αφρική, 3. Βόρειος Αμερική

1970-1990
1. Αφρική, 2. Βόρειος Ευρώπη, 3. Ασία, 4. Βόρειος Αμερική

1990-2010
1. Αφρική, 2. Ασία, 3. Βόρειος Ευρώπη, 4. Λατινική Αμερική, 5. Βόρειος Αμερική


Ακολουθεί ένα ενδεικτικός χάρτης με τη μετακίνηση του γεωγραφικού και δημογραφικού κέντρου βάρους του Προτεσταντισμού από τον 16-17ο αιώνα, στον 20ο και τις αρχές του 21ου αιώνα. Στις αρχές του 21ου αιώνα πάνω από το 70% του συνόλου των προτεσταντών ζει στον άξονα Αφρική - Ασία - λατινική Αμερική ή σε αυτό που ονομάστηκε «Παγκόσμιος Νότος» (εξέλιξη που ασφαλώς επηρέασε αναδιαμορφώνοντας κυρίως την αμερικανική προτεσταντική σκέψη. Δες Σημ. 3). Πριν από έναν αιώνα, το γεωγραφικό και δημογραφικό κέντρο βάρους του Προτεσταντισμού (όλως τυχαίως... και της λεγόμενης «Δύσης»!) βρισκόταν στον Ατλαντικό. Σήμερα βρίσκεται μεταξύ Αφρικής και Ασίας - κυρίως - και λατινικής Αμερικής, δηλαδή μεταξύ Ινδικού και νότιου Ατλαντικού Ωκεανού. Η μετάφραση της Βίβλου σε πολλαπλές γλώσσες (αυτό το τόσο απλό δεδομένο) αποτέλεσε έναν από τους βασικότερους λόγους της παγκόσμιας επέκτασης των Ευαγγελικών [Σημ.2] στον ψυχροπολεμικό «Τρίτο Κόσμο» και στον Παγκόσμιο Νότο του 21ου αιώνα.




Στις αρχές του 21ου αιώνα ο Προτεσταντισμός έχει μεταβληθεί σε μια μη «δυτική» (βορειοατλαντική, αγγλοσαξονική και γερμανόγλωσση) θρησκεία. Έχει, δηλαδή, απολέσει ή υπερβεί τον γεωγραφικό, ανθρωπολογικό, γλωσσικό και ιστορικό της πυρήνα.



Η καταβαράθρωση της βορείου Αμερικής σε λιγότερο από έναν αιώνα (παράλληλα με ενδογενείς μεταβολές στις Η.Π.Α, οι οποίες όμως δεν αποτελούν ειδικό θέμα αυτού σημειώματος), συνοδεύτηκε, όχι τυχαία ασφαλώς, και από την παρακμή ή κατάρρευση της White Anglo-Saxon Protestant (WASP) Αμερικής. Τα πολιτικά συμπτώματα ή τα αποτελέσματα αυτής της κατάρρευσης μπορούμε να τα δούμε, σε ό,τι αφορά πρόσφατα έτη, στον George W. Bush, σε κατηγορίες ή/και ρεύματα-κινήματα όπως αυτά που ονομάστηκαν Evangelical Politics και Christian right, με περισσότερο κοσμικά-εθνικιστικά πρόσημα στον Trump, και με ακόμη πιο ριζοσπαστικά εκκοσμικευμένη μορφή στην λεγόμενη Alt-Right (ριζοσπαστικός κοσμικισμός και βιολογισμός-φυλετισμός ή radical secularism και scientific racism συνδέονται με εσωτερική λογική συνέπεια, ασχέτως αν γίνεται προσπάθεια από κοσμικιστές η εσωτερική τους συνάφεια να υποβαθμίζεται).

Το 1963, περίπου το 90% των ενήλικων στις Η.Π.Α δήλωναν Χριστιανοί και λιγότερο από το 5% δεν δήλωναν καμία θρησκευτική ταυτότητα. Το 2014, περίπου το 70% αυτοχαρακτηρίζονταν ως Χριστιανοί ενώ λίγο κάτω από 25% δεν δήλωνε καμία θρησκευτική ταυτότητα (είναι οι Προτεστάντες που μειώνονται ποσοστιαία και όχι οι Ρωμαιοκαθολικοί). Προσοχή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι η μεγαλύτερη χριστιανική χώρα στον πλανήτη και η πλέον θρησκευόμενη βορειοατλαντική (ή «δυτική») χωρά. Είναι όμως Anglo-Hispanic ως τέτοια, δηλαδή ως χριστιανική χώρα. Δεν είναι πλέον κυρίαρχα White Christian. Είναι και Roman Catholic Latino-Hispanic (μέχρι και τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οι Ιταλοί δεν θεωρούνταν λευκοί) και Black/African American (πιο θρησκευόμενοι από τους Non-Hispanic Whites) και σε πολύ μικρότερο βαθμό Jewish (μέσα στις επόμενες δύο-τρεις δεκαετίες: Judaism will no longer be the largest non-Christian religion in the country). Το ζήτημα όμως της δημοσίευσης δεν είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες - στις οποίες θα επανέλθουμε - αλλά ο Προτεσταντισμός.

Είναι ο ίδιος ο Προτεσταντισμός, και όχι απλά οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ή η Γερμανία), που δεν είναι πλέον WASP [Σημ. 4]: White Anglo-Saxon Protestant (ή European German-Nordic Protestant). Παρότι η Ευρώπη, και συγκεκριμένα η κεντρική-βόρεια Ευρώπη, υπήρξε η γενέτειρα του Προτεσταντισμού, αναμένεται ότι μέχρι το 2050 λιγότερο από το 10% του συνόλου των προτεσταντών σε πλανητική κλίμακα θα ζουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο (θα πρέπει να τονιστεί πως ο θεολογικός φιλελευθερισμός - δηλαδή ο Schleiermacher, ο Kant, ο von Harnack κ.λπ - αποτελεί έναν από τους βασικότερους «ποιοτικούς» παράγοντες απομείωσης της επιρροής του Προτεσταντισμού στην Ευρώπη).


Πλέον, 500 χρόνια μετά από τις 95 θέσεις του Λούθηρου (2017), μόλις το 16% των προτεσταντών ζει στην Ευρώπη. Από τον υπόλοιπο πλανήτη, το 18% των προτεσταντών βρίσκεται στην Ασία, το 12% στη λατινική Αμερική, το 11% στη βόρειο Αμερική και πάνω από το 40% του συνόλου των προτεσταντικών πληθυσμών κατοικούν στην Αφρική. Σήμερα λοιπόν η Αφρική φιλοξενεί τέσσερις στους δέκα προτεστάντες. Μέχρι το 2050 αναμένεται ότι πάνω από τους μισούς (50%) θα ζουν στην Αφρική [Σημ. 4]. Οι αριθμοί αυτοί και οι μεταβολές που έχουν συμβεί αντικατοπτρίζουν τη μετατόπιση του δημογραφικού και γεωγραφικού κέντρου βάρους του Προτεσταντισμού από τον Βόρειο Ατλαντικό το 1910 στον άξονα Νότιος Ατλαντικός - Ινδικός - Ειρηνικός Ωκεανός (Αφρική, Ασία και λατινική Αμερική) έναν αιώνα μετά.

Στην Αμερική, ως ενιαία (Anglo-Hispanic βόρεια και νότια) ήπειρο, κατοικούν περισσότεροι Προτεστάντες τόσο από την Ασία όσο και από την Ευρώπη (αλλά δεν είναι κυρίαρχα WASP), ενώ διατλαντικά ή ορθότερα βορειοατλαντικά, δηλαδή από την άποψη της «κοινότητας αξιών και συμφερόντων» που ονομάστηκε «δυτική», κατοικούν περισσότεροι Προτεστάντες τόσο από την Ασία όσο και από την λατινική Αμερική, όχι όμως από την Αφρική - θα πρέπει να τονίσουμε πως ο Προτεσταντισμός έχει περισσότερο αφρικανικό χρώμα-άρωμα απ'ό,τι ο Ρωμαιοκαθολικισμός [Σημ. 5].

Ως παγκόσμια πληθυσμιακή πολιτική-εδαφική κρατική πρωτεύουσα-πυρήνας του Προτεσταντισμού μπορεί να θεωρηθεί το κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ενώ ως εδαφική γεωγραφική περιοχή-μέγαπεριφέρεια η αφρικανική ήπειρος. Από απόψεως συνοχής και συσπείρωσης, τα κράτη με τα υψηλότερα ποσοστά προτεσταντών στον πλανήτη (άνω του 75%) είναι η Νορβηγία και η Δανία, ενώ από απόψεως περιοχών-ηπείρων τα μεγαλύτερα ποσοστά προτεσταντών (κυρίαρχη ομάδα) βρίσκονται στη βόρεια Ευρώπη και Αμερική, την Ωκεανία και την νότιο Αφρική - με σχετικά χαμηλά ποσοστά πάντως, που δεν υπερβαίνουν κατά πολύ το 40-50% [Σημ. 6].

Το 2017 ο πληθυσμός των Προτεσταντών είχε ξεπεράσει τα 560 εκατομμύρια και πιθανότατα θα προσεγγίσει τα 620 εκατομμύρια μέχρι το 2025, ενώ αναμένεται να υπερβεί τα 870 εκατομμύρια μέχρι το 2050.




[Σημ. 1] Ο όρος «Δύση» (ως West και όχι ως Abendland) μπορεί να θεωρηθεί, μεταξύ πολλών άλλων, και ως κωδική κοσμική-secular ονομασία υποκατάστασης της Protestant Christendom ή/και ως Post-Christian White Anglo-Saxon World. Μερικούς στιβαρούς και γόνιμους ορισμούς της λεγόμενης «Δύσης» (κάποιοι εναλλακτικοί, κάποιοι συμπληρωματικοί μεταξύ τους), θα αναφέρουμε σε μελλοντικό ειδικό σημείωμα. Φυσικά οι αντιλήψεις From Plato to NATO αποτελούν πρόσφατα ιστοριογραφικά και ιδεολογικά κατασκευάσματα που σχετίζονται με την πολιτική, ιδεολογική και στρατιωτική ηγεμονία και κυριαρχία των Η.Π.Α στο εσωτερικό του βορειοατλαντικού χώρου. Υπαρκτός Πλατωνισμός ήταν - ή/και παραμένουν, σε μικρότερο βαθμό, απ'ό,τι παλαιότερα πάντως - οι Πατριάρχες, οι Πάπες, παλαιότερα ο Χαλίφης και στις μέρες μας, ο ηθικό-θρησκευτικός πνευματικός ηγέτης του Ιράν (Χαμενεΐ). Ο Πατριάρχης, ο Πάπας και ο Αγιατολάχ αποτελούν εκφράσεις εφηρμοσμένου Πλατωνισμού (ενώ Ρωμαιοκαθολικισμός, Ορθοδοξία και Σιιτισμός δεν αποτελούν ανεικονικά δόγματα).

[Σημ. 2] Προσμετρώνται και οι Αγγλικάνοι. Μια τέτοια επιλογή είναι εν πολλοίς εσφαλμένη καθώς ο Αγγλικανισμός αποτελεί πολύ ιδιαίτερη περίπτωση. Έφόσον όμως οι Προτεστάντες συμπεριλαμβάνουν τους Αγγλικανούς στις έρευνες τους, ακολουθούμε και εμείς αυτή τη γραμμή αποτύπωσης. Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί πως υπάρχουν Πεντηκοστιανοί-Χαρισματικοί καθώς και τμήμα των Ευαγγελικών που δεν θεωρούνται Προτεστάντες (υπό αυτή την έννοια ο συνολικός αριθμός ενός ξεχειλωμένου ορισμού του όρου Προτεστάντης μπορεί να είναι μεγαλύτερος από 530-560 εκατομμύρια, δηλαδή 'Protestant-type'με 800 εκατομμύρια). Ο Πεντηκοστιανισμός γνωρίζει ραγδαία δημογραφική άνοδο τις τελευταίες δεκαετίες μέσω του Χαρισματικού Κινήματος, μέλη του οποίου είναι τόσο Προτεστάντες όσο και Ρωμαιοκαθολικοί (σε αυτό το σημείωμα όμως δεν μας απασχολούν οι εσωτερικές διαιρέσεις ή/και οι διαφοροποίησεις περίξ του Προτεσταντισμού). Κοινωνιολογικά, η ταχεία άνοδος προτεσταντικών κινημάτων στη Λατινική Αμερική και σε άλλες ταχύτατα παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες μπορεί να ερμηνευθεί και να παραλληλιστεί με την παρόμοια εξάπλωση του Μεθοδισμού κατά την περίοδο ταχείας εκβιομηχάνισης της Βρετανίας. Παρόμοια, ο πληθυσμός στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε ραγδαία από το 1815 έως το 1914 - δεκαπλασιάστηκε από 9 σε περίπου 95 εκατομμύρια - ωστόσο, κατά τον ίδιο αιώνα, η προσκόλληση στις εκκλησίες και το θρησκευτικό αίσθημα αυξήθηκε ακόμη πιο γρήγορα (Θα πρέπει να τονιστεί πως οι Αμερικανοί προτεστάντες σχημάτισαν τις δικές τους εκκλησίες και υπηρεσίες, δημιούργησαν τη δική τους οικονομική στήριξη και βασίστηκαν στον εαυτό τους για να διδάξουν και να διαδώσουν την πίστη τους. Οι παλαιότερες παραδοσιακές και κρατικές εκκλησίες της Ευρώπης - όπως οι Επισκόπιανοι, οι Πρεσβυτεριανοί, οι Λουθηρανοι, οι Αγγλικανοί, οι Πουριτανοί κ.λπ - προσαρμόστηκαν γρήγορα στο νέο, εκείνη την περίοδο, αμερικανικό πρότυπο, αν και μόνο για να συμβαδίσουν με ομάδες όπως οι Κουάκεροι, οι Βαπτιστές, οι Ουνιταριανοί και άλλα προτεσταντικά κινήματα όπως οι Μεθοδιστές και άλλες νεοσύστατες τότε ομάδες. Βέβαια η σέκτα της σέκτας, ω σέκτα). Μόνο η πρόσφατη δημογραφική αύξηση του χριστιανισμού στην αφρικανική ήπειρο και στην Κίνα φανερώνει μια παρόμοια ή/και μια ταχύτερη αύξηση των χριστιανών σε μια ενιαία γεωγραφική περιοχή. Ενδεικτικά, ορισμένες από τις μεγαλύτερες «εκκλησίες» σε διάφορες χώρες στις μέρες μας: στην Κίνα Three-Self Patriotic Movement, στη Βραζιλία Assembléias de Deus, στη Γερμανία Evangelische Kirche in Deutschland, στη Νιγηρία Anglican Church of Nigeria και Evangelical Church Winning All, στο Ηνωμένο Βασίλειο Church of England, στη Νότιο Κορέα Yoido Full Gospel Church και στις Η.Π.Α Southern Baptist Convention και United Methodist Church. Επανερχόμενοι στον Αγγλικανισμό θα πρέπει να επισημάνουμε πως καθ 'όλη τη διάρκεια της ιστορίας του ενσωμάτωνε έναν συνειδητό καθολικό στοιχείο που ελαχιστοποιούσε τη διαφοροποίηση του, κατά τους παλαιότερους αιώνες, από τη Ρώμη. Αυτό το στοιχείο όμως, υπήρξε δυναμικό μεν μειοψηφικό δε. Επιπλέον, όταν κατά τους τελευταίους αιώνες η Βρετανία θα μεταβληθεί στην πιο εκτεταμένη αυτοκρατορική δύναμη παγκοσμίως, ο Αγγλικανισμός που συνόδευε την αυτοκρατορία στις αποικίες συνήθως ωθούσε προς μια προτεσταντική αυτοσυνείδηση και κατεύθυνση. Με την ενθρόνιση της Βασίλισσας Ελισάβετ επίσης, η Αγγλία κινήθηκε αποφασιστικά προς τον Προτεσταντισμό. Μελλοντικά, τα προηγούμενα μπορεί να αποκτήσουν μεγαλύτερη βαρύτητα καθώς οι Βρετανοί αποτελούν μια τραγική περίπτωση από απόψεως ιστορικής ταυτότητας. Οι «Βρετανοί» υπεκφεύγουν δίχως να έχουν ορίσει τόσους αιώνες με διαυγή τρόπο το περιεχόμενο της «βρετανικότητας» τους:

(Δεν ξέρουμε ποιοι είμαστε, γι'αυτό) «Θεέ σώσε τη Βασίλισσα» (μήπως και παραμείνουμε ενωμένοι - ιδίως τώρα που χάσαμε την αυτοκρατορία).

Μιλάμε για τη τραγωδία ενός ιστορικού υποκειμένου που είχε τη δυνατότητα να υπεκφεύγει για όσο διάστημα καταπιάστηκε με τα «αυτοκρατορικά του καθήκοντα». Η Λόνδρα και η Υόρκη, ιστορικά, μπορεί να είναι περισσότερο κοντά απ'ό,τι συνήθως πιστεύεται στον άξονα (Ρώμη)Κωνσταντινούπολη(Μόσχα) - μέσω του Μέγα Κωνσταντίνου - και ίσως ακριβώς γι'αυτό, η έντονη γερμανο-ολλανδική συνιστώσα της «βρετανικής» ταυτότητας, να γεννά ιστορικές φλεγμονές και δυσμορφίες κατά καιρούς.

[Σημ. 3] H αμερικανική προτεσταντική σκέψη σε ό,τι αφορά τον Παγκόσμιο Νότο, διέγραψε μια πορεία μέσα στη διάρκεια του 20ου αιώνα, περίοδος που χαρακτηρίστηκε από την ένταση μεταξύ οικουμενικότητας (universalism) και ιδιαιτερότητας ή ιδιαιτεροκρατίας (particularism). Οι προτεστάντες από τη μια μεριά πίστευαν ότι η θρησκεία τους ήταν οικουμενική (whatever..) αλλά από την άλλη, η διαδικασία της από-αποικιοποίησης προσέδιδε μεγαλύτερη βαρύτητα στις κατά τόπους, πολιτισμικές, εθνικές και τοπικές διαφορές. Υπήρξαν τρία διαφορετικά στάδια στην προσπάθεια επίλυσης-υπέρβασης αυτής της έντασης ανάμεσα σε ουνιβερσαλισμό και παρτικουλαρισμό από τους προτεστάντες της μητρόπολης. Αρχικά, στις αρχές του 20ου αιώνα, ιμπεριαλισμός (προώθηση και υποστήριξη), έπειτα, στα μέσα του 20ου αιώνα, ανθρώπινα δικαιώματα και τέλος, πλουραλισμός.

[Σημ. 4] Υπό αυτή την έννοια, οι δημογραφικές μεταβολές φανερώνουν πως ο Προτεσταντισμός, ως έσχατο καταφύγιο των WASP, αποτελεί κατ'ουσίαν ψευδαίσθηση.

[Σημ. 5]. Περισσότερα και άλλες παρεμφερείς επισημάνσεις, μαζί με κάποια ακόμη συγκριτικά στοιχεία, θα δούμε αναλυτικότερα σε μελλοντικό σημείωμα που θα ασχολείται με αυτό το πολύ γόνιμο και παραγωγικό, σε ό,τι αφορά τα ιστορικά και πολιτικά αποτελέσματα, δόγμα: τον Ρωμαιοκαθολικισμό (ο οποίος βρίσκεται σε συνεχή κατάσταση επιθετικού και αμυντικού πολέμου εδώ και αιώνες - ο αντικληρικαλισμός αποτέλεσε μια ιδεολογία που στρεφόταν συγκεκριμένα εις βάρος του Ρωμαιοκαθολικισμού για λόγους που έχουμε εξηγήσει παλαιότερα). Ίσως κάπως υπερβολικά ο Ρωμαιοκαθολικισμός μπορεί να θεωρηθεί, τουλάχιστον κατά την τελευταία χιλιετία, ως ένας από τους βασικούς άξονες της παγκόσμιας ιστορίας.

[Σημ. 6] Γενικότερα, οι Προτεστάντες συνήθως δεν είναι κυρίαρχη θρησκεία στα κράτη που ζουν - εξ ού γέννησαν και προωθούν της ιδέες της «θρησκευτικής ανοχής, ελευθερίας» κ.λπ, τις οποίες συναντάμε και με κοσμικά ρούχα σε αρκετές περιπτώσεις (Πολλά πράγματα που θεωρούνται νεωτερικά, φιλελεύθερα ή προοδευτικά δεν είναι τίποτα περισσότερο παρά κεκαλυμμένα ή παραλλαγμένα προτεσταντικά). Ο Cromwell, ο οποίος πίστευε πως η πολιτική τάξη δεν απαιτούσε θρησκευτική ομοιογένεια, είναι αξιοσημείωτος στην ιστορία του ευρωπαϊκού ιουδαϊσμού για τη νομιμοποίηση της επανεισδοχής των Εβραίων στην Αγγλία και υποστήριξε τη θρησκευτική ανοχή - αποκλείοντας όμως τους Καθολικούς... Χαμογελώ (Η λέξη «Ιουδαιοχριστιανισμός», η οποία δεν υπήρχε πριν από τον 18ο-19ο αιώνα - και την οποία έκανε ευρύτερα γνωστή με αρνητικά φορτισμένα πρόσημα ο Νίτσε -, θα μπορούσε κάλλιστα να ταυτίζεται με τον όρο «Ιουδαιοπροτεσταντισμός»). Σε ένα διαφορετικό επίπεδο, αν και αρκετές προτεσταντικές «εκκλησίες»-σέκτες υπήρξαν αρνητικές απέναντι στον Τεκτονισμό, σε γενικές γραμμές, ο Προτεσταντισμός υπήρξε περισσότερο ανεκτικός και ουδέτερος - ακόμη και συνεργατικός - απέναντι του, σε σύγκριση με τον Ρωμαιοκαθολικισμό και το Ισλάμ (ενώ σε ένα λιγότερο συναφές αλλά περισσότερο πολιτικό πεδίο, το παγκόσμιο δίκτυο Ρόταρυ υπήρξε ένα τεχνούργημα επέκτασης της αμερικάνικης επιρροής και ισχύος).

[-] Σε ό,τι αφορά τον Χριστιανισμό γενικότερα και όχι απλά τον Προτεσταντισμό ειδικά, θυμίζουμε «Το κέντρο βάρους του χριστιανισμού, από το 1900 και ύστερα, σταδιακά μετακινείται προς εξωευρωπαϊκούς χώρους... Πριν από έναν αιώνα, το 80% περίπου των Χριστιανών ζούσαν στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Το 2005, το ποσοστό αυτό είχε πέσει κάτω από το 40%... στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου, η ευρωπαϊκή ήπειρος άγγιξε την οικονομική και δημογραφική της κορύφωση. Γύρω στο 1900, η Ευρώπη αποτελούσε περίπου το 20-25% του παγκόσμιου πληθυσμού». Στις μέρες μας η 'Ευρώπη' (συμπεριλαμβανομένης της Ρωσσίας), αποτελεί λιγότερο από το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού, η Ευρωπαϊκή Ένωση λιγότερο από το 7% (συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας) και η Ευρωζώνη περίπου το 4,5% του παγκόσμιου πληθυσμού.

[-] Αυτό που ξεκίνησε ως σύγκρουση μεταξύ των Καθολικών Αψβούργων και των Προτεσταντών στη Βοημία σύντομα εκφυλίστηκε σε στρατιωτικό χάος και ανελέητο μακελειό που κατέστρεψε την κεντρική Ευρώπη - έχουμε επισημάνει παλαιότερα πως αυτά που συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή στις μέρες μας αποτελούν πταίσματα: «Εάν ο Καλβίνος και οι μετέπειτα οπαδοί του κατά τους θρησκευτικούς πολέμους, είχαν τον οπλισμό και τα τεχνολογικά μέσα των σημερινών ισλαμιστικών ομάδων - δηλαδή, αντιαρματικές ρουκέτες, κινητά τηλέφωνα, επιθετικά τυφέκια Μ-16 και AMK, πυραύλους Sam, ασυρμάτους και αντιαεροπορικά συστήματα κ.λπ -, στην κεντρική, βόρεια και σε μέρος της δυτικής Ευρώπης, δεν θα είχε μείνει κολυμπηθρόξυλο. Και το πιθανότερο είναι πως οι ήδη ασύλληπτα τεράστιες ανθρώπινες απώλειες των θρησκευτικών πολέμων θα είχαν οδηγήσει σε ανθρωπολογική κατάρρευση στους ευρωπαϊκούς αυτούς χώρους».

Στην υπακοή, όμως, που θεωρούμε ότι οφείλουμε στις προσταγές των κυβερνώντων πρέπει να κάνουμε πάντα μια εξαίρεση ή μάλλον πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί να μην είναι ασυμβίβαστη με την υπακοή μας σε Εκείνον, στη θέληση Του οποίου οι επιθυμίες όλων των βασιλέων πρέπει να υπόκεινται, στους νόμους Του οποίου οι προσταγές τους πρέπει να υποχωρούν, στο μεγαλείο Του οποίου τα σκήπτρα τους πρέπει να υποκλίνονται. Και, πράγματι, πόσο παράλογο θα ήταν αν, για να ευχαριστήσετε τους ανθρώπους, προσβάλλατε Εκείνον για χάρη Του οποίου υπακούετε στους ανθρώπους!... Όταν ανοίγει το ιερό Του στόμα, μόνο Αυτός πρέπει να ακούγεται, αντί όλων και πάνω από όλους. Είμαστε υπήκοοι των ανθρώπων που μας κυβερνούν, αλλά υποτασσόμαστε μόνο στο θέλημα του Κυρίου. Αν προστάξουν οτιδήποτε ενάντια σε Αυτόν, ας μην δώσουμε καμία προσοχή...

Όχι, δεν είναι λόγια κάποιου «τζιχαντιστή» των ημερών μας. Είναι γραφόμενα του Καλβίνου (Calvin, Institutes). Όπως και να 'χει. Η καταστροφή που προέκυψε από αυτή την αντιπαράθεση ήταν η χειρότερη από την εποχή της Μαύρης Πανώλης και ανάλογη της δεν θα συνέβαινε παρά μονάχα με τον Μεγάλο Πόλεμο (Πρώτο Παγκόσμιο). Με τον ερχομό του Προτεσταντισμού, τον κατακερματισμό, την πολυδιάσπαση και το τέλος της ενοποιημένης ευρώ-λατινικής Christendom, την ανάδυση της Προτεσταντικής σφαίρας και τις μετέπειτα καταστροφές, όλο και περισσότεροι άνθρωποι στην Ευρώπη θα ήταν έτοιμοι να αντικαταστήσουν τους πρώην χριστιανούς δεσμούς και τη χριστιανική αφοσίωση με την πίστη και αφοσίωση προς τα νέοδιαμορφούμενα κυρίαρχα και ταυτοτικά εδαφικά οριζόμενα - ή εθνικά - κράτη. Έπειτα ακολούθησε «ο πόλεμος που θα τελείωνε όλους τους πολέμους» (υποτίθεται). Και μετά ακολούθησε ένας ακόμη, μεγαλύτερος και καταστροφικότερος...





Σε μετρήσεις που γίνονται συνήθως δημιουργείται μια κατηγορία που αναμειγνύει άθεους, κοσμικιστές, μη θρησκευόμενους και αγνωστικιστές. Υπάρχει μια προσπάθεια ο αθεϊσμός ως ιδεολογία (που αποτελεί πρόσφατο δημιούργημα) και οι φορείς του, να ηγεμονεύσουν επί αγνωστικιστών, άθρησκων, unaffiliated κ.λπ. Αυτό έχει σημασία γιατί ο κυρίως όγκος (περίπου το 70%) των Unaffiliated βρίσκονται στην Ασία και δεν είναι π.χ, οπαδοί του Βολταίρου (και όχι, ο Επίκουρός, ο Διαγόρας ο Μήλιος ή/και ο Ηράκλειτός δεν λένε τα ίδια πράγματα με τον Dawkins ή/και με τον Hitchens: αγγλικανικό υπόβαθρο ο ένας, ιουδαϊκό και προτεσταντικό ο άλλος. Ο Dawkins καλός ήταν όταν έγραφε τον ωρολογοποιό. Από εκεί και ύστερα...). Εάν αναλυθεί εσωτερικά αυτό το γκρουπ (Secular, Nonreligious, Agnostic, Atheist, Unaffiliated) παρατηρεί κανείς πως από την άποψη των μεγεθών το κρατάνε όρθιο κυρίως οι αγνωστικιστές (οι οποίοι αποτελούν παγκόσμιο φαινόμενο και υπάρχουν από υπάρξεως κόσμου). Μόλις αναλυθεί από την άποψη της γεωγραφικής κατανομής σε «δυτικούς» (κυρίως δυτικοευρωπαίους) και «ασιάτες» (η πλειοψηφία) και μελετηθεί η αξιολογία τους, τότε διαπιστώνει κανείς πως το σύνολο αυτού του γκρούπ δημογραφικά το κρατάει όρθιο η ανατολική Ασία (αγνωστικιστές και ασιάτες λοιπόν). Σπάνια γίνεται διάκριση ανάμεσα σε αγνωστικισμό, αθεϊσμό, ριζοσπαστικό κοσμικισμό και αθρησκεία και όλα τα προηγούμενα μπαίνουν κάτω από την ετικέτα «αθεϊσμός». Κάπως έτσι περίπου 460 εκατομμύρια Ασιάτες αγνωστικιστές ή μη θρησκευόμενοι παρουσιάζονται ως οπαδοί του Βολταίρου και του Ντώκινς (με τους οποίους ταυτίζεται η «επιστήμη»). Αναφερόμαστε στο ριζοσπαστικό εκείνο πολεμικό ρεύμα των τελευταίων δεκαετιών υπό τους Ντώκινς και - σε μικρότερο βαθμό του αείμνηστου - Χίτσενς και τον τίτλο «αθεΐα» που έχει συγκεκριμένη πολιτισμική συγκρότηση και μικρή ή ουδεμία σχέση έχει με τους αγνωστικιστές π.χ. της Κίνας. Από εκεί και πέρα, προφανώς ως έκφραση κοσμικής θρησκευτικότητας (secular religiosity) o humanitarianism - δες Stephen Hopgood - έχει εξυπηρετήσει συγκεκριμένα συμφέροντα και αξιώνει να αποτελέσει παγκόσμια κοσμική θρησκεία (αλλά βρίσκεται και αυτός σε υποχώρηση ή παρακμή). Οι αυτοαποκαλούμενοι «άθεοι» σε ολόκληρο τον πλανήτη δεν ξεπερνούν τα 150 εκατομμύρια και από αυτούς, μικρό ποσοστό είναι οπαδοί του Ντώκινς.



Για την αποδυνάμωση, απίσχναση και παρακμή της White Anglo-Saxon Protestant Αμερικής υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία, η οποία δεν περιορίζεται σε απλοϊκότητες ή επιφανειακά ιδεολογικά πολεμικά σχήματα του τύπου «πολιτισμικός μαρξισμός» που χρησιμοποιούνται εξαφανίζοντας θεματικές και ορολογίες όπως Theological-Protestant liberalism / Pluralism and ecumenism / civic nationalism / Progressive and left-wing Anglo-Protestant intellectuals / Liberal Progressivism / Cultural Neutrality / Radical Enlightenment / liberal and cosmopolitan avant-garde / cultural liberalism.

Ως κρίσιμη περίοδος μπορούν να θεωρηθούν οι δεκαετίες ανάμεσα στο 1920 και το 1960. Βέβαια, εάν θέλουμε να είμαστε ακόμη πιο ριζικοί στην προσέγγιση μας - και να αναφερθούμε στο πεδίο των ιδεών - θα βρούμε την απαρχή αυτών των πραγμάτων μεταξύ 1890-1930 και πιο συγκεκριμένα στην διαμόρφωση του Liberal Progressivism μεταξύ 1905 και 1917. Το 1907 θα αποτελέσει έτος κορύφωσης της ευρωπαϊκής μετανάστευσης με περίπου 1,3 εκατομμύρια ανθρώπους να εισέρχονται στις Η.Π.Α. Η Immigration Act of 1924, η οποία στόχευε στον περιορισμό των μεταναστευτικών ροών από την ανατολική και νότια Ευρώπη - και πιο συγκεκριμένα των Ιταλών, των Σλάβων και των Εβραίων - και στην απαγόρευση τους από την Αφρική και την Ασία, θεωρείται, ίσως κάπως υπερβολικά, πως έβαλε τέλος σε μια περίοδο πολιτικής ανοιχτών συνόρων. Μεταξύ 1840 και 1914 εκτιμάται ότι περίπου 30 εκατομμύρια άνθρωποι από την Ευρώπη μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. Όπως και να 'χει. Πάντως δεν ήταν παράλογη εξέλιξη, κάποια στιγμή να υπάρξει Ρωμαιοκαθολικός Πρόεδρος και Αφροαμερικανοί Ανώτατοι Δικαστές. Αυτή βέβαια ήταν η αρχή και απλά, σε εκείνη τη φάση, ξεκίνησε να αντικατοπτρίζεται η δημογραφική δομή της συγκεκριμένης χώρας σε θεσμικό επίπεδο. Το 1955 γράφτηκε από τον Will Herberg ένα βιβλίο με τίτλο Protestant - Catholic - Jew. Το ότι συμπεριλαμβάνονταν οι Καθολικοί, για τότε, ήταν κάτι καινοφανές και μοναδικό (όπως επισημάνθηκε και νωρίτερα, και καλό είναι να το επαναλαμβάνουμε, προ του δευτέρου παγκόσμιου πολέμου οι Ιταλοί δεν θεωρούνταν «λευκοί»). Πριν από αυτό υπήρχαν μόνο Protestants and Jews (σκεφτείτε και την προηγούμενη αναφορά στον Cromwell. Μια από τις κλασικές και πλέον διαδεδομένες συνομωσιολογίες στις Η.Π.Α είναι πως ο Ρωμαιοκαθολικισμός - ο Πάπας, το Βατικανό, οι Ιησουίτες κ.λπ - συνωμοτεί με στόχο να υπονομεύσει «τη Republic μας... Εμας των Αγγλοσάξονων που ο Θεός μας προετοίμαζε επί χιλιάδες έτη... Που δώσαμε τα φώτα της προόδου και της αυτοκυβέρνησης στον κόσμο... Που δίχως εμάς ο κόσμος θα έπεφτε στο σκοτάδι και τη βαρβαρότητα κ.λπ». Δες και παρακάτω παραδοσιακά θραύσματα αυτοκατάνοησης των Αμερικανών. Βασικά των British American Protestants).

Η θεσμική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών ξεκινά ανάμεσα στο 1776 και το 1788. Θα πρέπει όμως να φτάσουμε στο 1960 - περίπου 170 χρόνια μετά - προκειμένου να έχουμε την εκλογή του πρώτου και του μόνου Ρωμαιοκαθολικού Προέδρου στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (Kennedy), ο οποίος δολοφονήθηκε κιόλας (η πρώτη προσπάθεια Ρωμαιοκαθολικού να γίνει Πρόεδρος των Η.Π.Α ήταν το 1928 με τον Al Smith). Νωρίτερα, το 1953, είχαμε την εκλογή του πρώτου Προέδρου γερμανικής καταγωγής (Eisenhower) ενώ, ήδη, από το 1971 είχαμε την έκδοση βιβλίου με τίτλο The Decline of the WASP από τον Peter Schrag. Το 2009 εκλέγεται για πρώτη φορά στην ιστορία - 228 ετών - των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, Non-Hispanic White African American - as defined by the Census Bureau - Πρόεδρος. Χρειάστηκαν 34 Πρόεδροι, χρόνος, δημογραφικές μεταβολές και culture wars προκειμένου να εκλεγεί ένας Ρωμαιοκαθολικός και 43 Πρόεδροι για να εκλεγεί ένας Αφροαμερικανός (Στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής έχουμε πάνω από 40 Προτεστάντες Προέδρους, δύο None-specified/Unspecified/unaffiliated και έναν Ρωμαιοκαθολικό).

Υπό αυτή την έννοια τα έτη 1928 (Al Smith), 1953 (Eisenhower), 1961 (Kennedy) και 2009 (Obama) αποτελούν σημεία καμπής. Μια ακόμη σημαντική χρονολογία - που όπως οι περισσότερες σημαντικές μεταβολές, σχετίζεται με τον πόλεμο - ήταν το 1940 όταν για πρώτη φορά υπήρξε Αφροαμερικανός Στρατηγός (Benjamin Oliver Davis Sr) ενώ λίγα χρόνια αργότερα θα έχουμε τους Tuskegee Airmen (για τη συγκεκριμένη μονάδα σκηνοθέτησε το έργο Red Tails ο George Lucas). Φυσικά το καθοριστικό σημείο καμπής, σε ό,τι αφορά τους Αφροαμερικανούς ειδικά αλλά και τις Η.Π.Α γενικότερα, υπήρξε ο πόλεμος στο Βιετνάμ. Από εκεί και ύστερα έχουμε μια διαφορετική «Αμερική».

Οι δημογραφικές μεταβολές που έλαβαν χώρα είναι εντυπωσιακές. Παραδείγματος χάριν το 1960 οι Hispanic and Latino Americans (Predominantly Roman Catholic, minority of Protestants) ήταν λιγότεροι από 6 εκατομμύρια ενώ σήμερα είναι κάτι λιγότερο από 60 εκατομμύρια, αποτελώντας σχεδόν το 18% του συνολικού πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτείων. Πλέον - και εδώ πλέον έχουμε φτάσει να περιγράφουμε το αποτέλεσμα - μιλάμε για μια κοινωνία 325 περίπου εκατομμυρίων ανθρώπων, από τους οποίους περίπου 40-45 εκατομμύρια είναι Αφρο-Αμερικανοί (13%>), 55-60 εκατομμύρια Ισπανόφωνοι (17%), 17-20 εκατομμύρια Ασιάτες (5%>), 3-5 εκατομμύρια γηγενείς Ινδιάνοι (μαζί με τους αυτόχθονες πληθυσμούς από την Αλάσκα), περίπου 8 εκατομμύρια δύο ή περισσότερων φυλών, ενώ οι μη Ισπανόφωνοι Λευκοί αντιστοιχούν σε ποσοστό γύρω στο 60% (όλες οι προηγούμενες αποτελούν επίσημες κατηγορίες με βάση το U.S. Census Bureau). Μη Ισπανόφωνοι Λευκοί δεν σημαίνει WASP. Οι WASP αποτελούν υποκατηγορία τους. Παράλληλα εκτιμάται πως υπάρχουν πάνω από 10 εκατομμύρια παράνομοι μετανάστες (και κάθε έτος, εδώ και περίπου μια δεκαπενταετία, υπήρχε ετήσια εισροή μεταναστών που έφτανε επισήμως γύρω στο ένα εκατομμύριο) ενώ τέλος: by 2044, more than half of all Americans are projected to belong to a minority group any group other than non-Hispanic White alone.

Αλλά δεν χρειάζεται κανείς να πάει πολύ μακρυά. Και δίχως να υπάρχει κάποιου είδους μεγάλη εικόνα ή μακροϊστορική προσέγγιση και ματιά, τα πράγματα ήταν εξόφθαλμα σχετικά πρόσφατα. Στην απογραφή (Census) του 2000 ο αγγλο-προτεσταντικός εθνοτικός πυρήνας των Ηνωμένων Πολιτειών έχει αποσυντεθεί. Σε μια χώρα που ιδρύθηκε από τους έποικους settlers προγόνους τους, οι Βρετανοί Προτεστάντες (British American Protestants) αποτελούσαν πλέον λιγότερο από το ένα πέμπτο του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (την περίοδο της ανεξαρτησίας, το 1776, το 80% του ελεύθερου πληθυσμού ήταν βρετανικής καταγωγής και το 95% ήταν Προτεστάντες). Αυτή η μεταβολή συνοδεύτηκε από μια άλλη σημαντική εξέλιξη. Tην άνοδο στην πρώτη θέση των γερμανικής καταγωγής Αμερικανών (Για περισσότερα ψάξε Census Bureau / American FactFinder / Total ancestry). Ο Trump είναι γερμανοβαυβαρικής καταγωγής και η ρίζα του ονόματος του βρίσκεται στο Kallstadt, ένα μικρό χωριό στο κρατίδιο Ρηνανία-Παλατινάτο της Γερμανίας (ενώ από δογματικής πλευράς, ο πατέρας του ήταν λουθηρανός και η μητέρα πρεσβυτεριανή).

Εμείς οι Αμερικανοί είμαστε εκκεντρικοί εκλεκτοί άνθρωποι -το Ισραήλ της εποχής μας. Εμείς μεταφέρουμε την κιβωτό των ελευθεριών στην ανθρωπότητα. Ο Θεός προκαθόρισε και η ανθρωπότητα περιμένει σπουδαία πράγματα από τη φυλή μας... Μ'εμάς, σχεδόν για πρώτη φορά στην ιστορία της γης, ο εθνικός εγωισμός είναι φιλανθρωπία χωρίς όρια'όταν κάνουμε κάτι καλό για την Αμερική, ευεργετούμε όλη την ανθρωπότητα.

Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα έχουμε στην κατοχή και την εξουσία μας ολόκληρο το δυτικό κόσμο. Φαίνεται να είναι κάποιο σχέδιο της Θείας Πρόνοιας να εξαφανίσει τα άλλα έθνη και να μεγαλώσει και να ισχυροποιήσει το δικό μας. Υπάρχει σπουδαίος λόγος να πιστέψουμε ότι ο Θεός θα μεταφέρει την αυτοκρατορία του κόσμου από την Ευρώπη στην Αμερική. Αυτή είναι η τελευταία μεγάλη αυτοκρατορία που σκοπεύει να δημιουργήσει, πριν τα βασίλεια του κόσμου απορροφηθούν στο βασίλειο του Χριστού.

Θα μπορούσε αυτή η σπουδαία αποστολή «ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΗ ΓΗ» να έχει επιτευχθεί, και αυτό μέσω αυτού του έθνους. Μπορεί η ΠΡΟΟΔΟΣ να γίνει το σύνθημα του 19ου αιώνα και της αμερικάνικης δημοκρατίας

Υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι αυτή η φυλή, αν δεν απολέσει την ζωντάνια της από το αλκοόλ και τον καπνό, είναι προορισμένη να εξουσιάσει πιο αδύναμες φυλές, να αφομοιώσει άλλες και να χειραγωγήσει, να πλάσει τις υπόλοιπες, μέχρις ότου, με κάθε αληθινή και σημαντική έννοια, θα έχει αγγλοσαξονοποιησει την ανθρωπότητα; Ήδη η αγγλική γλώσσα εμπλέη θρησκευτικών ιδεών, έχοντας συγκεντρώσει τις καλύτερες σκέψεις όλων των εποχών, είναι ο καλύτερος πράκτορας του χριστιανικού πολιτισμού σε όλο τον κόσμο. Αυτή τη στιγμή επηρεάζει τα πεπρωμένα και διαμορφώνει το χαρακτήρα της μισής ανθρωπότητας.

Ο Θεός δεν προετοίμασε μάταια επί χιλιάδες έτη τους Αγγλοσάξονες. Μας έδωσε το πνεύμα της προόδου για να συντρίψουμε τις δυνάμεις της αντίδρασης σε όλη τη γη. Μας έκανε τους κύριους οργανωτές του κόσμου για να εγκαθιδρύσουμε την τάξη εκεί που κυβερνά το χάος. Μας κατέστησε ικανούς στη διακυβέρνηση για να μπορούμε να εγκαθιδρύσουμε κυβερνήσεις ανάμεσα σε άγριους και γερασμένους λαούς. Αν δεν υπήρχαμε εμείς, ο κόσμος θα έπεφτε στο σκοτάδι και τη βαρβαρότητα. Από όλη την ανθρώπινη φυλή, ο Θεός ξεχώρισε τους Αμερικανούς ως το εκλεκτό του έθνος, που θα οδηγήσει στην αναγέννηση την ανθρωπότητα. Αυτή είναι η θεϊκή αποστολή της Αμερικής. Σ'εμάς εναπόκειται η ευθύνη για την πρόοδο του κόσμου και την ειρήνη.