Θεματικές και άξονες που θα σας βοηθήσουν να παρακολουθήσετε και να κατανοήσετε όσα συμβαίνουν από την Καταλονία μέχρι τη Σκωτία και από τη Φλάνδρα μέχρι την Κουρδία και το Σιντσιάνγκ (να συμπεριλάβουμε και το Τέξας;). Και όχι μόνο. Καθένα από τα επόμενα τα έχουμε εξετάσει αναλυτικά κατά το παρελθόν. Δεν υπάρχει κάτι που να μην έχουμε αναλύσει και παρουσιάσει. Εδώ κάνουμε μια πυκνοδομημένη επανάληψη.
• Πύκνωση σχέσεων, αλληλεπιδράσεων και κινητικότητας μεταξύ υπο-εθνικου (π.χ regions), εθνικού-εδαφικού-κρατικού (states), και ύπερ-εθνικού/κρατικού επιπέδου.
• Ασυμμετρία αριθμού εθνών και κρατών: Πάνω από 1500 έθνη και εθνότητες για περίπου 200 κράτη [1]. Αυτό σημαίνει περίπου 8 έθνη και εθνότητες για κάθε κράτος ή πλήθος ακρατικών εθνών για κάθε κρατικό έθνος. Η συγκεκριμένη προσέγγιση έχει οδηγήσει σε δύο συμπεράσματα ή υποθέσεις. Πρώτον, πως η κύρια σύγκρουση των ημερών μας είναι έθνη έναντίον κρατών και δεύτερον, πως η τρομοκρατία είναι αναπόφευκτη. Αυτές οι προσεγγίσεις συνδέονται σιωπηρά με σκέψεις, προτάσεις και λύσεις όπως:
• Φεντεραλισμός και εθνότητες: Ενδεχομένως οι πολιτικές μονάδες, τα «κράτη», που δημιουργούνται να μην είναι ακριβώς νέα κυρίαρχα εθνικά κράτη αλλά υπομονάδες μεγαλύτερων εν τω γίγνεσθαι νεοδιαμορφούμενων ομοσπονδιακών οντοτήτων (αυτά ειναι σχέδια που προωθούσαν οι Η.Π.Α και δεν νομίζουμε πως έχουν λόγο να είναι αρνητικές συγκεκριμένες ομάδες εντός Ε.Ε και στις Βρυξέλλες). Άρα ένα πιθανό «κουρδικό ή καταλανικό κράτος» μπορεί να μην είναι εθνικό κυρίαρχο κράτος, όπως αυτά του 19ου ή 20ού αιώνα, αλλά μια διευρυμένη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ή ένα νέο φτωχό Βέλγιο (μεταμοντέρνο υβριδικό πειραματικό «έθνος» εργαστήρι). Βέβαια η παγκόσμια επίδραση της διάλυσης των κομμουνιστικών πολυεθνικών ομοσπονδιών υπήρξε καταστροφική για τους Φεντεραλιστές, διότι από το 1991 και ύστερα κυριάρχησε η άποψη σε πολλά κράτη, ότι ο φεντεραλισμός μπορεί να αποτελεί μόνο ένα βήμα ή ένα προοίμιο προς τη διάλυση του κράτους. Ο Φεντεραλισμός έκτοτε συνδυάστηκε με την ιδέα της αποδυνάμωσης ενός κράτους και όχι με την ενίσχυση του κράτους και των συστατικών ομόσπονδων υπο-κρατών ή μελών της Ομοσπονδίας (όπως ισχυρίζονται οι ευρωφεντεραλιστές). Υπό αυτή την έννοια, μπορούμε να προσεγγίσουμε κριτικά την αυθεντικότητα της:
• Αύξηση κρατών: Ήμασταν -μάλλον- οι πρώτοι στην ελληνόγλωσση διαδικτυακή σφαίρα που τονίσαμε πως από το 1950 μέχρι σήμερα, ο αριθμός των κρατών αυξήθηκε από περίπου 60 σε σχεδόν 200. Αλλά τι κράτη είναι αυτά; Είναι κράτη κυρίαρχα ή είναι κράτη μαϊντανοί; Άναλόγως την απάντηση οδηγούμαστε σε εντελώς διαφορετικούς αναλυτικούς και αξιολογικούς δρόμους. Παραδείγματως χάριν, αν δεν είναι κυρίαρχα, τότε μιλάμε για εξαΰλωση, καταστροφή και κατακερματισμό εθνοκρατικών σχηματισμών, και για μείωση και όχι αύξηση των κυρίαρχων κρατών. Οι αποικιοκράτες πάντα προσπαθούσαν να περιορίσουν τις κυρίαρχες πολιτικές οντότητες (δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά σε εθνικά κράτη) με διάφορες μεθόδους, από κατακερματισμούς και αποσχίσεις, μέχρι π.χ διαιρέσεις και τριχοτομήσεις σε πολιτισμένη, βάρβαρη και πρωτόγονη ανθρωπότητα. Συγκεκριμένα και σε ό,τι αφορά το τελευταίο, η πολιτισμένη ανθρωπότητα περιελάμβανε τα έθνη της Ευρώπης και της Αμερικής, που είχαν το δικαίωμα πλήρους αναγνώρισης τους ως μέλη της διεθνούς κοινωνίας. Η βάρβαρη ανθρωπότητα περιελάμβανε τα ανεξάρτητα κράτη της Ασίας -την Τουρκία, την Περσία, το Σιάμ, την Κίνα και την Ιαπωνία-, που είχαν δικαίωμα σε μερική αναγνώριση. Και η πρωτόγονη ανθρωπότητα ήταν η υπόλοιπη, που ήταν απόβλητη από την κοινωνία των κρατών, αν και είχε δικαίωμα «φυσικής και ανθρώπινης αναγνώρισης» [2]. Η προηγούμενη τριχοτόμηση είναι από τα τέλη του 19ου αιώνα. Τα ίδια πράγματα με κάπως διαφοροποιημένες ιδεολογικές προβιές και λεξιλόγιο συνεχίζονται μέχρι σήμερα (μη σας παραξενεύει λοιπόν που δεν είστε αρκετά «Ευρώπη» ή «Δύση». Οι άνθρωποι είτε το αντιλαμβάνονται είτε όχι, είτε είναι αφελείς είτε ιδιοτελείς, σας το λένε ξεκάθαρα: Δεν έχετε δικαίωμα πλήρους παρά μονάχα μερικής αναγνώρισης. Βγάλτε τα συμπεράσματα σας για το κομματικό τοπίο της χώρας).
• Εξευρωπαϊσμός: Ο «εξευρωπαϊσμός» έχει πολλές όψεις και πτυχές (αποτελεί άλλωστε, μεταξύ άλλων, και ιδεολογικό εργαλείο). Εάν ο εξευρωπαϊσμός εκληφθεί ως διαδικασία πολιτικής θεσμοποίησης, δηλαδή ως ανάπτυξη επίσημων και ανεπίσημων κανόνων, νορμών και πρακτικών που προσδιορίζουν την πολιτική σε «ευρωπαϊκό», εθνικό και υπο-εθνικό επίπεδο, τότε βασικό στοιχείο είναι η μεταφορά της αρμοδιότητας λήψης αποφάσεων από το εθνικό στο υπερεθνικό επίπεδο, γεγονός που συνεπάγεται άσκηση πιέσεων σε εθνικό επίπεδο [3]. Η διαδικασία αυτή επηρεάζει τα εθνικά πολιτικά συστήματα (αν δεν συμβάλλει στην αποδόμηση τους κατά τα χρόνια κρίσης).
• Κρίση του «αστικού ή φιλελεύθερου εθνικισμού» (πιο γνωστός ως civic nationalism), που θεμελιώνεται στο «δίκαιο εδάφους» (jus soli), δηλαδή στη σύνδεση της εθνικότητας και της ιθαγένειας-υπηκοότητας με το έδαφος, ανεξάρτητα από την καταγωγή (οποιοσδήποτε γεννιέται εντός της επικράτειας ενός κράτους, π.χ του γαλλικού, είναι Γάλλος - μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα). Ο εθνικισμός αυτός προωθήθηκε και αντλεί την καταγωγή του ιστορικά από τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες (και φυσικά κυριαρχεί). Εάν ο εθνικισμός αυτός, που συνδέεται με το δίκαιο εδάφους, καταρρεύσει σε αυτές τις χώρες (ή ακόμη και στο Ηνωμένο Βασίλειο) - καθ΄ υπερβολήν μπορούμε να πούμε -, τετέλεσται. Αποτελεί περίπτωση εδαφικού χώρου. Συνεπακόλουθα έχουμε γενικότερη κρίση των εδαφικών-εθνικών ταυτοτήτων, οι οποίες πιέζονται τόσο από τα κάτω και τα μέσα, υποεθνικά, όσο και από το έξω και τα πάνω, υπερεθνικά. Οι πιέσεις αυτές διασπούν και κατακερματίζουν την κλασική εθνική-εδαφική ταυτότητα και συνοχή και το χώρο-έδαφος από τον οποίον ορίζονται. Κάτι που δεν είναι άσχετο, τουλάχιστον στην ατλαντική Ευρώπη, με την:
• Κρίση ή/και υποχώρηση αυτοκρατορικών ταυτοτήτων με την απώλεια αποικιακών κτήσεων (απο-αποικιοποίηση) και τη συρρίκνωση και υποχώρηση προς τα μητροπολιτικά εδάφη. Χαρακτηριστική περίπτωση η κρίση της βρετανικής ταυτότητας, η οποία φυσικά είναι παλαιότερη από το δημοψήφισμα για το Brexit. Εάν βρίσκεσαι σε φάση επέκτασης και έχεις στη διάθεση σου υπερπόντια εδάφη, δεν αξιώνούν αυτονομία, απόσχιση ή ανεξαρτησία περιφερειακά εδάφη γειτονικά της μητρόπολης. Με την άνοδο του υπο-κρατικού εθνικισμού και την υποχώρηση των αποικιακών κτήσεων συμβαίνουν αυτές οι διεργασίες. Οι επιπτώσεις των προηγούμενων είναι πιο έντονες και εμφανείς στις:
• Συνταγματικές Μοναρχίες υπό Κοινοβουλευτικό Σύστημα (γνωστές υπό το σύνθημα «Βασιλευομένες Κοινοβουλευτικές Δημοκρατίες») όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βασίλειο της Ισπανίας (ή και τις χώρες του πρώην Ηνωμένου Βασιλείου των Κάτω Χωρών), καθώς οι πολιτειακές αυτές δομές, είτε δεν κατάφεραν είτε δεν επιθυμούσαν τον πλήρη αφανισμό και την ολοκληρωτική αφομοίωση των υπηκόων τους, όπως επιθυμούσε και κατάφερε π.χ η République française: οι Καταλανοί, οι Σκώτοι, οι Φλαμανδοί ακόμη υπάρχουν. Οι Οξιτάνοί πολτοποιήθηκαν, εξαϋλώθηκαν και εξαφανίστηκαν από προσώπου βιβλιογραφικής, ιστοριογραφικής, νομικής και πολιτικής γης [1]. Παράλληλα με την κρίση και υποχώρηση αυτοκρατορικών ταυτοτήτων και την αποδυνάμωση εθνικών-εδαφικών ταυτοτήτων, έχουμε:
• Άνοδος υπο/ύπερ-εθνικών ταυτοτήτων, τόσο μέσα και κάτω, όσο πέρα και έξω από τα κράτη (π.χ περιφερειακοί εθνικισμοί, πολυπολιτισμικές και νεο-τριμπαλιστικές ταυτότητες, αναβίωση θρησκευτικών σποραδικών ταυτοτήτων κ.λπ). Παράδειγμα για το πως αλληλεπιδρά η αναβίωση θρησκευτικής σποραδικής ταυτότητας παράλληλα με την αποδυνάμωση της εδαφικής-εθνικής ταυτότητας [23 Μαρ 2016]: ''Γιατί... Βέλγοι πολίτες μαροκινής καταγωγής - μετανάστες δεύτερης γενιάς - ριζοσπαστικοποιούνται στις μέρες μας ενώ κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε με τους μετανάστες πρώτης γενιάς, ή παλαιότερα με τους μετανάστες δεύτερης γενιάς;... αντί να εμποτιστούν από τη γαλλική [ή βελγική] εθνική ταυτότητα, έχουν ενσωματωθεί σε μια άλλη ταυτότητα, η οποία δεν σχετίζεται με το χώρο και το έδαφος, με έναν γεωγραφικό χώρο αλλά με έναν πνευματικό χώρο... επανασυνδέονται και ενσωματώνονται σε έναν ιστορικό και πολιτιστικό χώρο μέσω της - μη εδαφικής - ταυτότητας τους και αποσυνδέονται από το γεωγραφικό χώρο απορρίπτοντας την παλαιά - εδαφική - τους ταυτότητα, η οποία σχετίζεται με το πολιτικά οριοθετημένο έδαφος. Με αυτόν τον τρόπο δεν ανήκουν γεωγραφικά σε ένα οριοθετημένο πολιτικά εδαφικό χώρο, αλλά σε έναν πολιτιστικό ή πνευματικό δικτυωτό χώρο, σε μια πνευματική σφαίρα που έχει πολλούς διαφορετικούς διάσπαρτους πυρήνες, σποραδικά κατανεμημένους, από τη Γαλλία και τις Βρυξέλλες, μέχρι τη Συρία, το Ισλαμαμπάντ και τη Σουηδία και από τον Καύκασο και το Δέλτα του Νίγηρα, μέχρι τον Ευφράτη και τις οροσειρές του Παμίρ'' [Δες επισήμανη II για συνέχεια].
• Νεομεσαιωνισμός: Σύγχρονο κοσμικό ισοδύναμο του μεσαιωνικού μοντέλου της λατινικής Χριστιανοσύνης. Σύστημα επικαλυπτόμενης εξουσίας και πολλαπλής αφοσίωσης. Το επόμενο γράφτηκε οταν η λέξη παγκοσμιοποίηση ως έννοια ήταν ακόμη ανύπαρκτη, πριν από τέσσερις δεκαετίες, το 1977: ''Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα έπρεπε να μοιράζεται την εξουσία της αφενός με τις αρχές στη Σκοτία, στην Ουαλία, στο Γουέσεξ και αλλού και αφετέρου με την ευρωπαϊκή αρχή στις Βρυξέλλες και τις παγκόσμιες αρχές στη Νέα Υόρκη και στη Γενεύη σε τέτοιο βαθμό, που η έννοια της κυριαρχίας της στα εδάφη και στον λαό του Ηνωμένου Βασιλείου να μην είχε καμιά ισχύ...''. Το 1977 παρακαλώ. Η οικουμενική πολιτική τάξη της δυτικής χριστιανοσύνης αποτελεί μια εναλλακτική λύση στο σύστημα κρατών που δεν περιλαμβάνει ακόμη μια οικουμενική κυβέρνηση. Σε ενδο-ευρωπαϊκό πλαίσιο, οι Βρυξέλλες μπορούν να ιδωθούν ως μια κοσμική μορφή Βατικανού και η Ευρωπαϊκή Ένωση ως μια κοσμική επαναφορά σε νέα μορφή της Αγιάς ΡωμαιοΓερμανικής ή της Καρολίγγειας Αυτοκρατορίας και Ευρώπης (ορισμένοι θα ισχυρίζονταν η Ευρωζώνη και όχι η Ε.Ε). Οι Βρυξέλλες και η Ε.Ε ή Ευρωζώνη μπορούν να ιδωθούν ως ένα κοσμικό ισοδύναμο του είδους της οικουμενικής πολιτικής οργάνωσης που υπήρχε στη δυτική χριστιανοσύνη κατά τον μεσαίωνα. Είναι μια μετανεωτερική νεομεσαιωνική κοσμικιστική οικουμενίστική πολιτική τάξη-σύστημα που έχει ως βασικά χαρακτηριστικά της την επικαλυπτόμενη εξουσία, την πολλαπλή αφοσίωση και την μη εδαφική υπερ-εθνική ταυτότητα. Έχει σημασία η αντιστοιχία Βρυξελλών-Βατικανού όπως και η σχέση Βρυξελλών-Γερμανίας ή Γαλλίας ως αντιστοιχία της σχέσης Βατικανό-Αυτοκράτορας.
• ΠΟΛΥΔΙΑΣΠΑΣΗ. Έχουμε γράψει τόσες φορές και γινόμαστε κουραστικοί. Δεν θα προσθέσουμε κάτι. Θα επανέλθουμε όμως.
• Κατάρρεύση - ή ολοκλήρωση της εποχής - της «δυτικοποίησης», δηλαδή του κύριου χαρακτηριστικού ή σχεδίου του 20ου αιώνα και των top-down secularists modernization through westernization monements, και αντιστροφή αυτής της διαδικασίας.
[-] Η «παγκοσμιοποίηση» αποτελεί - ή έχει μεταβληθεί σε - ένα σύνθημα προκειμένου να περιλαμβάνονται τα πάντα και να μην προβληματίζεσαι και αναφέρεσαι σε τίποτα (από όλα τα προηγούμενα, αλλά και γενικότερα).
[1] Υπό αυτή την οπτική αυτή (1500 / 200) είναι εμφανές γιατί έχει αγαπηθεί τόσο πολύ από τόσους πολλούς η République française. Λόγω ποσοστών και επίπεδων επιτυχίας (εξαΰλωσης και εξαφάνισης).
[2] ''Τη δεκαετία του 1880 ο σκοτσέζος νομικός του φυσικού δικαίου James Lorimer εξέφρασε το ορθόδοξο δόγμα της εποχής, όταν έγραψε ότι η ανθρωπότητα διαιρείτο στην πολιτισμένη ανθρωπότητα, στη βάρβαρη ανθρωπότητα και στην πρωτόγονη ανθρωπότητα... [αργότερα αυτό έγινε πρώτος, δεύτερος και τρίτος κόσμος]. Παρεπιμπτόντως αξίζει να σημειώσουμε ότι η διάκριση του Lorimer είναι στην πραγματικότητα η ίδια με εκείνη που κάνουν οι κοινωνικοί επιστήμονες σήμερα, όταν κάνουν διάκριση ανάμεσα στις σύγχρονες κοινωνίες, στις παραδοσιακές και στις πρωτόγονες'' - Hedley Bull. Καταλάβατε τι διαβάσατε; Αν δεν καταλάβατε, ξαναδιαβάστε.
[3] Διατριβή: Ο εξευρωπαϊσμός της εθνικής εξωτερικής πολιτικής: οι περιπτώσεις της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας
• Πύκνωση σχέσεων, αλληλεπιδράσεων και κινητικότητας μεταξύ υπο-εθνικου (π.χ regions), εθνικού-εδαφικού-κρατικού (states), και ύπερ-εθνικού/κρατικού επιπέδου.
• Ασυμμετρία αριθμού εθνών και κρατών: Πάνω από 1500 έθνη και εθνότητες για περίπου 200 κράτη [1]. Αυτό σημαίνει περίπου 8 έθνη και εθνότητες για κάθε κράτος ή πλήθος ακρατικών εθνών για κάθε κρατικό έθνος. Η συγκεκριμένη προσέγγιση έχει οδηγήσει σε δύο συμπεράσματα ή υποθέσεις. Πρώτον, πως η κύρια σύγκρουση των ημερών μας είναι έθνη έναντίον κρατών και δεύτερον, πως η τρομοκρατία είναι αναπόφευκτη. Αυτές οι προσεγγίσεις συνδέονται σιωπηρά με σκέψεις, προτάσεις και λύσεις όπως:
• Φεντεραλισμός και εθνότητες: Ενδεχομένως οι πολιτικές μονάδες, τα «κράτη», που δημιουργούνται να μην είναι ακριβώς νέα κυρίαρχα εθνικά κράτη αλλά υπομονάδες μεγαλύτερων εν τω γίγνεσθαι νεοδιαμορφούμενων ομοσπονδιακών οντοτήτων (αυτά ειναι σχέδια που προωθούσαν οι Η.Π.Α και δεν νομίζουμε πως έχουν λόγο να είναι αρνητικές συγκεκριμένες ομάδες εντός Ε.Ε και στις Βρυξέλλες). Άρα ένα πιθανό «κουρδικό ή καταλανικό κράτος» μπορεί να μην είναι εθνικό κυρίαρχο κράτος, όπως αυτά του 19ου ή 20ού αιώνα, αλλά μια διευρυμένη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ή ένα νέο φτωχό Βέλγιο (μεταμοντέρνο υβριδικό πειραματικό «έθνος» εργαστήρι). Βέβαια η παγκόσμια επίδραση της διάλυσης των κομμουνιστικών πολυεθνικών ομοσπονδιών υπήρξε καταστροφική για τους Φεντεραλιστές, διότι από το 1991 και ύστερα κυριάρχησε η άποψη σε πολλά κράτη, ότι ο φεντεραλισμός μπορεί να αποτελεί μόνο ένα βήμα ή ένα προοίμιο προς τη διάλυση του κράτους. Ο Φεντεραλισμός έκτοτε συνδυάστηκε με την ιδέα της αποδυνάμωσης ενός κράτους και όχι με την ενίσχυση του κράτους και των συστατικών ομόσπονδων υπο-κρατών ή μελών της Ομοσπονδίας (όπως ισχυρίζονται οι ευρωφεντεραλιστές). Υπό αυτή την έννοια, μπορούμε να προσεγγίσουμε κριτικά την αυθεντικότητα της:
• Αύξηση κρατών: Ήμασταν -μάλλον- οι πρώτοι στην ελληνόγλωσση διαδικτυακή σφαίρα που τονίσαμε πως από το 1950 μέχρι σήμερα, ο αριθμός των κρατών αυξήθηκε από περίπου 60 σε σχεδόν 200. Αλλά τι κράτη είναι αυτά; Είναι κράτη κυρίαρχα ή είναι κράτη μαϊντανοί; Άναλόγως την απάντηση οδηγούμαστε σε εντελώς διαφορετικούς αναλυτικούς και αξιολογικούς δρόμους. Παραδείγματως χάριν, αν δεν είναι κυρίαρχα, τότε μιλάμε για εξαΰλωση, καταστροφή και κατακερματισμό εθνοκρατικών σχηματισμών, και για μείωση και όχι αύξηση των κυρίαρχων κρατών. Οι αποικιοκράτες πάντα προσπαθούσαν να περιορίσουν τις κυρίαρχες πολιτικές οντότητες (δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά σε εθνικά κράτη) με διάφορες μεθόδους, από κατακερματισμούς και αποσχίσεις, μέχρι π.χ διαιρέσεις και τριχοτομήσεις σε πολιτισμένη, βάρβαρη και πρωτόγονη ανθρωπότητα. Συγκεκριμένα και σε ό,τι αφορά το τελευταίο, η πολιτισμένη ανθρωπότητα περιελάμβανε τα έθνη της Ευρώπης και της Αμερικής, που είχαν το δικαίωμα πλήρους αναγνώρισης τους ως μέλη της διεθνούς κοινωνίας. Η βάρβαρη ανθρωπότητα περιελάμβανε τα ανεξάρτητα κράτη της Ασίας -την Τουρκία, την Περσία, το Σιάμ, την Κίνα και την Ιαπωνία-, που είχαν δικαίωμα σε μερική αναγνώριση. Και η πρωτόγονη ανθρωπότητα ήταν η υπόλοιπη, που ήταν απόβλητη από την κοινωνία των κρατών, αν και είχε δικαίωμα «φυσικής και ανθρώπινης αναγνώρισης» [2]. Η προηγούμενη τριχοτόμηση είναι από τα τέλη του 19ου αιώνα. Τα ίδια πράγματα με κάπως διαφοροποιημένες ιδεολογικές προβιές και λεξιλόγιο συνεχίζονται μέχρι σήμερα (μη σας παραξενεύει λοιπόν που δεν είστε αρκετά «Ευρώπη» ή «Δύση». Οι άνθρωποι είτε το αντιλαμβάνονται είτε όχι, είτε είναι αφελείς είτε ιδιοτελείς, σας το λένε ξεκάθαρα: Δεν έχετε δικαίωμα πλήρους παρά μονάχα μερικής αναγνώρισης. Βγάλτε τα συμπεράσματα σας για το κομματικό τοπίο της χώρας).
• Εξευρωπαϊσμός: Ο «εξευρωπαϊσμός» έχει πολλές όψεις και πτυχές (αποτελεί άλλωστε, μεταξύ άλλων, και ιδεολογικό εργαλείο). Εάν ο εξευρωπαϊσμός εκληφθεί ως διαδικασία πολιτικής θεσμοποίησης, δηλαδή ως ανάπτυξη επίσημων και ανεπίσημων κανόνων, νορμών και πρακτικών που προσδιορίζουν την πολιτική σε «ευρωπαϊκό», εθνικό και υπο-εθνικό επίπεδο, τότε βασικό στοιχείο είναι η μεταφορά της αρμοδιότητας λήψης αποφάσεων από το εθνικό στο υπερεθνικό επίπεδο, γεγονός που συνεπάγεται άσκηση πιέσεων σε εθνικό επίπεδο [3]. Η διαδικασία αυτή επηρεάζει τα εθνικά πολιτικά συστήματα (αν δεν συμβάλλει στην αποδόμηση τους κατά τα χρόνια κρίσης).
• Κρίση του «αστικού ή φιλελεύθερου εθνικισμού» (πιο γνωστός ως civic nationalism), που θεμελιώνεται στο «δίκαιο εδάφους» (jus soli), δηλαδή στη σύνδεση της εθνικότητας και της ιθαγένειας-υπηκοότητας με το έδαφος, ανεξάρτητα από την καταγωγή (οποιοσδήποτε γεννιέται εντός της επικράτειας ενός κράτους, π.χ του γαλλικού, είναι Γάλλος - μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα). Ο εθνικισμός αυτός προωθήθηκε και αντλεί την καταγωγή του ιστορικά από τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες (και φυσικά κυριαρχεί). Εάν ο εθνικισμός αυτός, που συνδέεται με το δίκαιο εδάφους, καταρρεύσει σε αυτές τις χώρες (ή ακόμη και στο Ηνωμένο Βασίλειο) - καθ΄ υπερβολήν μπορούμε να πούμε -, τετέλεσται. Αποτελεί περίπτωση εδαφικού χώρου. Συνεπακόλουθα έχουμε γενικότερη κρίση των εδαφικών-εθνικών ταυτοτήτων, οι οποίες πιέζονται τόσο από τα κάτω και τα μέσα, υποεθνικά, όσο και από το έξω και τα πάνω, υπερεθνικά. Οι πιέσεις αυτές διασπούν και κατακερματίζουν την κλασική εθνική-εδαφική ταυτότητα και συνοχή και το χώρο-έδαφος από τον οποίον ορίζονται. Κάτι που δεν είναι άσχετο, τουλάχιστον στην ατλαντική Ευρώπη, με την:
• Κρίση ή/και υποχώρηση αυτοκρατορικών ταυτοτήτων με την απώλεια αποικιακών κτήσεων (απο-αποικιοποίηση) και τη συρρίκνωση και υποχώρηση προς τα μητροπολιτικά εδάφη. Χαρακτηριστική περίπτωση η κρίση της βρετανικής ταυτότητας, η οποία φυσικά είναι παλαιότερη από το δημοψήφισμα για το Brexit. Εάν βρίσκεσαι σε φάση επέκτασης και έχεις στη διάθεση σου υπερπόντια εδάφη, δεν αξιώνούν αυτονομία, απόσχιση ή ανεξαρτησία περιφερειακά εδάφη γειτονικά της μητρόπολης. Με την άνοδο του υπο-κρατικού εθνικισμού και την υποχώρηση των αποικιακών κτήσεων συμβαίνουν αυτές οι διεργασίες. Οι επιπτώσεις των προηγούμενων είναι πιο έντονες και εμφανείς στις:
• Συνταγματικές Μοναρχίες υπό Κοινοβουλευτικό Σύστημα (γνωστές υπό το σύνθημα «Βασιλευομένες Κοινοβουλευτικές Δημοκρατίες») όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βασίλειο της Ισπανίας (ή και τις χώρες του πρώην Ηνωμένου Βασιλείου των Κάτω Χωρών), καθώς οι πολιτειακές αυτές δομές, είτε δεν κατάφεραν είτε δεν επιθυμούσαν τον πλήρη αφανισμό και την ολοκληρωτική αφομοίωση των υπηκόων τους, όπως επιθυμούσε και κατάφερε π.χ η République française: οι Καταλανοί, οι Σκώτοι, οι Φλαμανδοί ακόμη υπάρχουν. Οι Οξιτάνοί πολτοποιήθηκαν, εξαϋλώθηκαν και εξαφανίστηκαν από προσώπου βιβλιογραφικής, ιστοριογραφικής, νομικής και πολιτικής γης [1]. Παράλληλα με την κρίση και υποχώρηση αυτοκρατορικών ταυτοτήτων και την αποδυνάμωση εθνικών-εδαφικών ταυτοτήτων, έχουμε:
• Άνοδος υπο/ύπερ-εθνικών ταυτοτήτων, τόσο μέσα και κάτω, όσο πέρα και έξω από τα κράτη (π.χ περιφερειακοί εθνικισμοί, πολυπολιτισμικές και νεο-τριμπαλιστικές ταυτότητες, αναβίωση θρησκευτικών σποραδικών ταυτοτήτων κ.λπ). Παράδειγμα για το πως αλληλεπιδρά η αναβίωση θρησκευτικής σποραδικής ταυτότητας παράλληλα με την αποδυνάμωση της εδαφικής-εθνικής ταυτότητας [23 Μαρ 2016]: ''Γιατί... Βέλγοι πολίτες μαροκινής καταγωγής - μετανάστες δεύτερης γενιάς - ριζοσπαστικοποιούνται στις μέρες μας ενώ κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε με τους μετανάστες πρώτης γενιάς, ή παλαιότερα με τους μετανάστες δεύτερης γενιάς;... αντί να εμποτιστούν από τη γαλλική [ή βελγική] εθνική ταυτότητα, έχουν ενσωματωθεί σε μια άλλη ταυτότητα, η οποία δεν σχετίζεται με το χώρο και το έδαφος, με έναν γεωγραφικό χώρο αλλά με έναν πνευματικό χώρο... επανασυνδέονται και ενσωματώνονται σε έναν ιστορικό και πολιτιστικό χώρο μέσω της - μη εδαφικής - ταυτότητας τους και αποσυνδέονται από το γεωγραφικό χώρο απορρίπτοντας την παλαιά - εδαφική - τους ταυτότητα, η οποία σχετίζεται με το πολιτικά οριοθετημένο έδαφος. Με αυτόν τον τρόπο δεν ανήκουν γεωγραφικά σε ένα οριοθετημένο πολιτικά εδαφικό χώρο, αλλά σε έναν πολιτιστικό ή πνευματικό δικτυωτό χώρο, σε μια πνευματική σφαίρα που έχει πολλούς διαφορετικούς διάσπαρτους πυρήνες, σποραδικά κατανεμημένους, από τη Γαλλία και τις Βρυξέλλες, μέχρι τη Συρία, το Ισλαμαμπάντ και τη Σουηδία και από τον Καύκασο και το Δέλτα του Νίγηρα, μέχρι τον Ευφράτη και τις οροσειρές του Παμίρ'' [Δες επισήμανη II για συνέχεια].
• Νεομεσαιωνισμός: Σύγχρονο κοσμικό ισοδύναμο του μεσαιωνικού μοντέλου της λατινικής Χριστιανοσύνης. Σύστημα επικαλυπτόμενης εξουσίας και πολλαπλής αφοσίωσης. Το επόμενο γράφτηκε οταν η λέξη παγκοσμιοποίηση ως έννοια ήταν ακόμη ανύπαρκτη, πριν από τέσσερις δεκαετίες, το 1977: ''Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα έπρεπε να μοιράζεται την εξουσία της αφενός με τις αρχές στη Σκοτία, στην Ουαλία, στο Γουέσεξ και αλλού και αφετέρου με την ευρωπαϊκή αρχή στις Βρυξέλλες και τις παγκόσμιες αρχές στη Νέα Υόρκη και στη Γενεύη σε τέτοιο βαθμό, που η έννοια της κυριαρχίας της στα εδάφη και στον λαό του Ηνωμένου Βασιλείου να μην είχε καμιά ισχύ...''. Το 1977 παρακαλώ. Η οικουμενική πολιτική τάξη της δυτικής χριστιανοσύνης αποτελεί μια εναλλακτική λύση στο σύστημα κρατών που δεν περιλαμβάνει ακόμη μια οικουμενική κυβέρνηση. Σε ενδο-ευρωπαϊκό πλαίσιο, οι Βρυξέλλες μπορούν να ιδωθούν ως μια κοσμική μορφή Βατικανού και η Ευρωπαϊκή Ένωση ως μια κοσμική επαναφορά σε νέα μορφή της Αγιάς ΡωμαιοΓερμανικής ή της Καρολίγγειας Αυτοκρατορίας και Ευρώπης (ορισμένοι θα ισχυρίζονταν η Ευρωζώνη και όχι η Ε.Ε). Οι Βρυξέλλες και η Ε.Ε ή Ευρωζώνη μπορούν να ιδωθούν ως ένα κοσμικό ισοδύναμο του είδους της οικουμενικής πολιτικής οργάνωσης που υπήρχε στη δυτική χριστιανοσύνη κατά τον μεσαίωνα. Είναι μια μετανεωτερική νεομεσαιωνική κοσμικιστική οικουμενίστική πολιτική τάξη-σύστημα που έχει ως βασικά χαρακτηριστικά της την επικαλυπτόμενη εξουσία, την πολλαπλή αφοσίωση και την μη εδαφική υπερ-εθνική ταυτότητα. Έχει σημασία η αντιστοιχία Βρυξελλών-Βατικανού όπως και η σχέση Βρυξελλών-Γερμανίας ή Γαλλίας ως αντιστοιχία της σχέσης Βατικανό-Αυτοκράτορας.
• ΠΟΛΥΔΙΑΣΠΑΣΗ. Έχουμε γράψει τόσες φορές και γινόμαστε κουραστικοί. Δεν θα προσθέσουμε κάτι. Θα επανέλθουμε όμως.
• Κατάρρεύση - ή ολοκλήρωση της εποχής - της «δυτικοποίησης», δηλαδή του κύριου χαρακτηριστικού ή σχεδίου του 20ου αιώνα και των top-down secularists modernization through westernization monements, και αντιστροφή αυτής της διαδικασίας.
Σημειώσεις - Επισημάνσεις
[-] Η «παγκοσμιοποίηση» αποτελεί - ή έχει μεταβληθεί σε - ένα σύνθημα προκειμένου να περιλαμβάνονται τα πάντα και να μην προβληματίζεσαι και αναφέρεσαι σε τίποτα (από όλα τα προηγούμενα, αλλά και γενικότερα).
[1] Υπό αυτή την οπτική αυτή (1500 / 200) είναι εμφανές γιατί έχει αγαπηθεί τόσο πολύ από τόσους πολλούς η République française. Λόγω ποσοστών και επίπεδων επιτυχίας (εξαΰλωσης και εξαφάνισης).
[2] ''Τη δεκαετία του 1880 ο σκοτσέζος νομικός του φυσικού δικαίου James Lorimer εξέφρασε το ορθόδοξο δόγμα της εποχής, όταν έγραψε ότι η ανθρωπότητα διαιρείτο στην πολιτισμένη ανθρωπότητα, στη βάρβαρη ανθρωπότητα και στην πρωτόγονη ανθρωπότητα... [αργότερα αυτό έγινε πρώτος, δεύτερος και τρίτος κόσμος]. Παρεπιμπτόντως αξίζει να σημειώσουμε ότι η διάκριση του Lorimer είναι στην πραγματικότητα η ίδια με εκείνη που κάνουν οι κοινωνικοί επιστήμονες σήμερα, όταν κάνουν διάκριση ανάμεσα στις σύγχρονες κοινωνίες, στις παραδοσιακές και στις πρωτόγονες'' - Hedley Bull. Καταλάβατε τι διαβάσατε; Αν δεν καταλάβατε, ξαναδιαβάστε.
[3] Διατριβή: Ο εξευρωπαϊσμός της εθνικής εξωτερικής πολιτικής: οι περιπτώσεις της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας
Επισήμανση I
Υπάρχουν για αυτές τις τάσεις απόσχισης, αυτονομίας, ανεξαρτητοποίησης καθαρά ενδογενείς (π.χ παλαιά ιστορικά χρωστούμενα) και εξωγενείς (π.χ γεωπολιτικοί) λόγοι. Φυσικά κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξειδικεύεται, όχι γιατί είναι «μοναδική» προκειμένου να κυριαρχούν τυπικά και νομικίστικα επιχειρήματα (πόσο διαφέρει η τάδε περίπτωση από τη δείνα) που αποκρύπτουν την ουσία των πραγμάτων (άλλωστε και τα πλέον πανομοιότυπα δίδυμα αδέρφια, διαφορετικά είναι. Κάθε περίπτωση αυτονομίας, απόσχισης ή/και ανεξαρτησίας είναι διαφορετική), αλλά προκειμένου να μην επικρατούν απολίτικες απόψεις και προσεγγίσεις, που σε αρκετές περιπτώσεις συμφέρουν τον κυρίαρχο. Παραδείγματως χάριν, δε νομίζω πως υπάρχει περίπτωση να θέσει κανείς τη διάσταση πως μια απόσχιση της Καταλονίας μπορεί να ιδωθεί ως διεύρυνση της γαλλικής -ή φραγκικής ή γαλλογερμανικής ή όπως αλλιώς θέλετε- επιρροής και ισχύος. Τα περί «δημοκρατίας» λειτουργούν ως επικαλύψεις και συνθήματα για την διαμόρφωση της «κοινής γνώμης», όταν δεν αναδεικνύονται ή όταν αποκρύπτονται τέτοιες παράμετροι. Οι Καταλανοί δεν θέλουν ανεξαρτησία απλά λόγω επιθυμίας περισσότερης «δημοκρατίας». Θέλουν αυτοκαθορισμό και αυτοκυριαρχία γιατί είναι «διαφορετικός λαός» (Στο διαφορετικός λαός βρίσκεται η βάση και η ουσία των αξιώσεων και όχι στη δημοκρατία, η οποία ασφαλώς αποτελεί το βασικό όχημα και μέσο νομιμοποίησης). Προκειμένου να αξιώσεις πρέπει να υπάρχεις (Οξιτάνοί). Επίσης, όταν ακούτε για ανεξαρτησία πάντα να σκέφτεστε (ανεξαρτησία) «από ποιόν»; Παραδείγματως χάριν, ακούμε για «ανεξάρτητο» Κουρδιστάν. Ολοκληρωμένη η πραγματικότητα έχει ως εξής: Ανεξάρτητο από το Ιράκ (αυτό δεν λέγεται) και εξαρτημένο από κάποιον (ούτε αυτό λέγεται) Κουρδιστάν. Τέλος, τα περί «δημοκρατίας» είναι σχεδόν αστεία πράγματα όταν δεν τονίζεται πως από τη Γιουγκοσλαβία φτάσαμε στην Ουκρανία, από την Ουκρανία στο Ηνωμένο Βασίλειο, και από εκει στην Ισπανία (Ας ανοίξει λίγο το ρημάδι το μυαλό και οι ορίζοντες. Η αυτοπαγίδευση και ο αυτοεγκλωβισμός εντός ιδεολογικών κλιβάνων και η καθήλωση πάντως κάτι φανερώνει). Σκεφτείτε την «Ευρώπη» ως έννοια, όπως την έχουμε προσεγγίσει τόσες φορές μέσα από τα γραπτά μας. Η Γαλλία είναι από τα πλέον ύπουλα κράτη στην ιστορία του βεστφαλιανού συστήματος.Επισήμανση II
[Συνέχεια] Κοσμοϊδιογλωσσία: Πέρα - και μετά - από το Παρίσι και τις Βρυξέλλες. Μέρος α΄ [23 Μαρ 2016] ...Από τη μια μεριά έχουμε έναν γεωγραφικό και πολιτικά οριοθετημένο χώρο και από την άλλη έναν πολιτιστικό χώρο. Από τον πρώτο προκύπτει μια ταυτότητα εδαφική, με την έννοια ότι μαζεύει τους ανθρώπους οι οποίοι ζουν στον ίδιο τόπο, οι οποίοι μοιράζονται τα ίδια προβλήματα, τις ίδιες εμπειρίες κ.λπ, ενώ από τον δεύτερο μια άλλη ταυτότητα που μαζεύει ανθρώπους που έχουν τις ίδιες αντιλήψεις. Αυτές οι δύο ταυτότητες έρχονται σε σύγκρουση. Η κρίση που περνάει η Γαλλία [ή το Βέλγιο] θα κρατήσει... Έτσι ο εδαφικός χώρος που ορίζει αυτή την ταυτότητα κατακερματίζεται σποραδικά από μια μη εδαφική ταυτότητα. Η μη εδαφική ταυτότητα και συνείδηση έχει όμως όρια, δεν μπορεί να σταθεί από μόνη της. Δεν είναι πλήρως εναλλακτική της εδαφικής. Ένα απλό παράδειγμα. Οι Βρυξέλλες, το κέντρο της υπερεθνικής μη εδαφικής ευρωπαϊκής συνείδησης και εξουσίας ζήτησε από τα εθνικά κράτη να δεχθούν-φιλοξενήσουν στα εδάφη τους ποσοστώσεις προσφύγων και μεταναστών. Δεν θα αναφερθώ στη συμπεριφορά που παρατηρούμε αυτή την περίοδο, δηλαδή την άρνηση ή την σκλήρυνση της στάσης των κρατών αλλά σε κάτι άλλο. Η πραγματική δύναμη της αυτονομίας και αυθυπαρξίας των μη εδαφικών υπερεθνικών, σποραδικών δυνάμεων, ταυτοτήτων και θεσμών θα φαινόταν εάν αποφάσιζαν όλα τα εδαφικά - εθνικά - κράτη να αποστείλουν τους μετανάστες και τους πρόσφυγες στις Βρυξέλλες. Σε αυτή την περίπτωση θα φανερωνόταν πως ο μη εδαφικός, υπερεθνικός και παντοδύναμος «ευρωπαϊκός» βασιλιάς είναι γυμνός. Οι μη εδαφικές δικτυωτές δυνάμεις χρειάζονται εδαφικές βάσεις. Δεν μπορούν να υπάρξουν πέρα και ανεξάρτητες από το έδαφος.