Το Αιγαίο, ως θαλάσσιος χώρος, εκτός του ότι αποτελεί υδάτινο γεωφυσικό σύνδεσμο μεταξύ Εύξεινου Πόντου και Ανατολικής Μεσογείου, βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τρεις ηπείρους - την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασια - και προσφέρει πρόσβαση και στις τρείς δίχως κάποιο εδαφικό-χερσαίο εμπόδιο (όχι η δυτική, αλλά η ανατολική Μεσόγειος και το Αίγαιο βρίσκονται σε κοντινή απόσταση και από τις τρεις ηπείρους). Τα προηγούμενα καθιστούν το Αιγαίο το σημαντικότερο θαλάσσιο σύνδεσμο-κόμβο από νότο προς βορρά (και αντίστροφά), στην παγκόσμια ΑφροΕυρασιατική ήπειρο.
Από αρχαίοτάτων χρόνων, από τις ερήμους της ανατολής και του νότου και από τη μεγάλη ευρωπαϊκή πεδιάδα και τις στέπες του βορρά, πληθυσμοί συνέκλιναν στη Μεσόγειο προκειμένου να ζήσουν μια καλύτερη και πιο άνετη ζωή, να διακινήσουν προϊόντα και ιδέες, να εμπορευτούν, να ανταγωνιστούν και να πολεμήσουν. Το Φως μπορεί πάντα να έρχεται από την Ανατολή, αλλά η βροχή για τους κατοίκους της Ανατολής έρχεται πάντα από τη Δύση. Έτσι οι τελευταίοι έφευγαν από την κιτρινωπή και ερημώδη γη αναζητώντας νερό και πράσινο (και πλούσιους ήχους). Οι βόρειοι, έφευγαν από τον πάγο, το κρύο και τη βροχή για τις θερμές νότιες θάλασσες. Και όλοι μαζί συνέκλιναν στη Μεσόγειο και κατέληγαν στο Αιγαίο (το οποίο αποτελεί δεσμό και τόπο σύγκλισης τριών ηπείρων όπως προαναφέραμε). Όλως τυχαιως εδώ, στην ευρύτερη περιοχή μας, διαμορφώθηκαν οι μεγάλες θρησκείες και οικοδομήθηκαν οι μεγάλοι πολιτισμοί.
Όχι μονόν δεν είναι περιφερειακής σημασίας χώροι η Μεσόγειος και το Αιγαίο ή απλές «συνοριακές γραμμές ασφαλείας» της «Ευρώπης», όπως τις βλέπουν ή θέλουν να τις μετατρεψουν (αυτό είναι το μέγα σφάλμα των ευρωκεντριστών και των ελλαδοευρωπαϊστών), αλλά αποτελούν και προϋποθέσεις ύπαρξης των προηγούμενων.
Ανατολική Μεσόγειος γεωπολιτικά - υπό κρατική μορφή - σημαίνει Ελλάδα, Αίγυπτος και Τουρκία (και όχι φυσικά Ισραήλ ή Λίβανος). Οι τρεις αυτές περιοχές-χώρες-οντότητες, από υπάρξεως κόσμου (δηλαδή Μεσογείου), αποτελούν τα βασικά κέντρα της περιοχής και σχετίζονται μεταξύ τους. Ιστορικά, αυτό ισχύει από την εποχή που οι ξεχασμένοι μέχρι πρόσφατα Μυκηναίοι εμπορεύονταν βαθιά μέσα στο Δέλτα του Νείλου και οι Αθηναίοι αποφασίζαν να υποστηρίξουν την Αίγυπτο στην επανάσταση της κατά της Περσίας (βλ. Inaros II, Πολιορκία της Μέμφιδος κ.λπ), μέχρι την περίοδο του Πτολεμαίου Ευεργέτη (Γ΄) ο οποίος φτάνει από την Αίγυπτο και τη Συρία στη Θράκη και τον Ελλήσποντο (ενώ ηττάται στην Άνδρο από τον Αντίγονο Γονατά Β΄, χάνοντας την κυριαρχία του Αιγαίου) και την αποβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο.
Για το τι συμβαίνει ανάμεσα στις δύο πλευρές του Αιγαίου (Ελλάδα-Τουρκία), δηλαδή στη κατεύθυνση ανατολής-δύσης (και αντίστροφα), εδώ και τουλάχιστον τρεις-τέσσερις χιλιετίες, δε χρειάζεται να αναφερούμε κάτι. Απλά θέλαμε να θυμισουμε και τη ξεχασμένη κατεύθυνση βορρά-νότου (και αντίστροφα).
Ως Vilayet του Αρχιπελάγους κατά την Οθωμανική περίοδο (περιλαμβάνοντας τμήμα των Στενών και της Πελοπόννησου σε στιγμές) και ως Θέμα του Αιγαίου κατά τη Βυζαντινή, το Αιγαίο επιτελούσε παρεμφερείς λειτουργίες και τελούσε υπό παρόμοιες συνθήκες (Ανάλογη σημασία με του Αιγαίου ως θαλάσσιου χώρου έχουν η Κρήτη και η Κύπρος ως νησιωτικοί χώροι: προσφέρουν ανεμπόδιστη πρόσβαση και δυνατότητα προβολής ισχύος και επιρροής σε τρεις ηπείρους. Επί Οθωμανών, η Κύπρος πότε αποτελούσε μέρος του Eyalet του Αρχιπελάγους, συνδεόταν δηλαδή διοικητικά με το Αιγαίο, και πότε ήταν μόνη της, όπως η Κρήτη. Η Σικελία, η Κρήτη και η Κύπρος, αποτελούν τη νησιωτική ραχοκοκαλιά της Ανατολικής Μεσογείου).
Το Αιγαίο, ως Αρχιπέλαγος, είναι ο ορισμός αυτού που στις μέρες μας επιστρέφει ως (δήθεν «νέος» και «μετανεωτερικός», τάχα πρωτόφαντος) μη εδαφικός ασυνεχής δικτυωτός χώρος - σποραδικό δίκτυο πολλαπλών κέντρων (οι «μετα-νεωτερικοί» της «παγκοσμιοποίησης» ανακαλύπτουν ξανά τη Γη, τον τροχό και την πυρίτιδα).
Τέλος - ολοκληρώνοντας αυτή τη σύντομη αναφορά - το Αιγαίο μπορεί να ιδωθεί ως «κλειστό σύστημα» που αποτελεί όπως προείπαμε γεωφυσικό σύνδεσμο μεταξύ Εύξεινου Πόντου και Ανατολικής Μεσογείου. Το Δουκάτο των Αθηνών αναβίωσε με στόχευση την αποκοπή και αποσυναρμολόγηση αυτής της υπερχιλιετούς γεωφυσικής λειτουργίας και σχέσης που διαρκεί, μυθικά και συμβολικά από την περίοδο της Αργοναυτικής εκστρατείας, γεωλογικά από την 5η (βλ. Black Sea deluge hypothesis) ή από την 15η χιλιετία προ Χριστού και ιστορικά από τις εμπορικές επαφές και αποικίες των Μυκηναίων (μετέπειτα Apollonia Pontica, Mesembria, Οδησσός, Σινώπη, Παντικάπαιον κ.λπ), μέχρι και την ίδρυση του Δουκάτου-Κρατιδίου (όπου υπάρχει απο/διακοπή της σχέσης). Με άλλα λόγια, το Δουκάτο (το οποίο λειτουργεί ως εργαλείο) έρχεται και δημιουργει-αποτελεί μια τομή και μια ασυνέχεια με όλη την υπόλοιπη γεωιστορική, γεωφυσική και γεωλογική περίοδο (χιλιετιών). Η (γεω)ιστορική και γεω-φυσική/λογική αυτή ανωμαλία δεν πρόκειται να διαρκέσει επ'άπειρον και η φυσική τάξη πραγμάτων θα αποκατασταθεί. Δεν είναι η γεωφυσική σχέση Ανατολικής Μεσογείου-Αιγαίου-Εύξεινου Πόντου που θα προσαρμοστεί στα μέτρα του Δουκάτου των Αθηνών. Είναι το Δουκάτο που θα - αναγκαστεί να - προσαρμοστεί σε αυτήν (μετασχηματιζόμενο. Διαφορετικά, σκούρα τα πράγματα). Η φύση των πραγμάτων μόνο τεχνητά και παροδικά είναι δυνατόν να αλλοιωθεί.
[-] Το Αιγαίο, προκειμένου να γίνουν αντιληπτές ορισμένες από τις λειτουργίες του, αλλά και οι συναρμογές του με την Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο και τις τρεις ηπείρους που γεφυρώνει, μπορεί να ιδωθεί και ανάποδα: ως εδαφικός - και όχι ως θαλάσσιος - χώρος, ως γη και έδαφος, και πιο συγκεκριμένα ως έρημος με τα νησιά να αποτελούν τις λίμνες. Τα «καραβάνια» (πλοία) που κινούνται περιπλανώμενα στην «έρημο» (θάλασσα) καταλήγουν στις «λίμνες» (νησιά) τις οποίες έχουν ανάγκη. Έτσι το Αιγαίο μπορεί να ιδωθεί ως ένας λείος χώρος με διάσπαρτες λίμνες (νησιά) και ακτές (προς τις «θάλασσες» του Αίμου, της Αφρικής και της Ανατολίας). Στις λίμνες-οάσεις (νησία), που αποτελούν πηγή ζωής, ξαποστάζεις και ξεδιψάς για να φτάσεις στις ακτές.
[-] Το Αιγαίο θα μπορούσε επίσης να ειπωθεί πως είναι για την Ανατολική Μεσόγειο, ό,τι είναι ο Λεβάντες (δηλαδή η δική μας παλαιά Κοίλη Συρία) ή η Μεσοποταμία για την Μέση Ανατολή.
Από αρχαίοτάτων χρόνων, από τις ερήμους της ανατολής και του νότου και από τη μεγάλη ευρωπαϊκή πεδιάδα και τις στέπες του βορρά, πληθυσμοί συνέκλιναν στη Μεσόγειο προκειμένου να ζήσουν μια καλύτερη και πιο άνετη ζωή, να διακινήσουν προϊόντα και ιδέες, να εμπορευτούν, να ανταγωνιστούν και να πολεμήσουν. Το Φως μπορεί πάντα να έρχεται από την Ανατολή, αλλά η βροχή για τους κατοίκους της Ανατολής έρχεται πάντα από τη Δύση. Έτσι οι τελευταίοι έφευγαν από την κιτρινωπή και ερημώδη γη αναζητώντας νερό και πράσινο (και πλούσιους ήχους). Οι βόρειοι, έφευγαν από τον πάγο, το κρύο και τη βροχή για τις θερμές νότιες θάλασσες. Και όλοι μαζί συνέκλιναν στη Μεσόγειο και κατέληγαν στο Αιγαίο (το οποίο αποτελεί δεσμό και τόπο σύγκλισης τριών ηπείρων όπως προαναφέραμε). Όλως τυχαιως εδώ, στην ευρύτερη περιοχή μας, διαμορφώθηκαν οι μεγάλες θρησκείες και οικοδομήθηκαν οι μεγάλοι πολιτισμοί.
Όχι μονόν δεν είναι περιφερειακής σημασίας χώροι η Μεσόγειος και το Αιγαίο ή απλές «συνοριακές γραμμές ασφαλείας» της «Ευρώπης», όπως τις βλέπουν ή θέλουν να τις μετατρεψουν (αυτό είναι το μέγα σφάλμα των ευρωκεντριστών και των ελλαδοευρωπαϊστών), αλλά αποτελούν και προϋποθέσεις ύπαρξης των προηγούμενων.
Ανατολική Μεσόγειος γεωπολιτικά - υπό κρατική μορφή - σημαίνει Ελλάδα, Αίγυπτος και Τουρκία (και όχι φυσικά Ισραήλ ή Λίβανος). Οι τρεις αυτές περιοχές-χώρες-οντότητες, από υπάρξεως κόσμου (δηλαδή Μεσογείου), αποτελούν τα βασικά κέντρα της περιοχής και σχετίζονται μεταξύ τους. Ιστορικά, αυτό ισχύει από την εποχή που οι ξεχασμένοι μέχρι πρόσφατα Μυκηναίοι εμπορεύονταν βαθιά μέσα στο Δέλτα του Νείλου και οι Αθηναίοι αποφασίζαν να υποστηρίξουν την Αίγυπτο στην επανάσταση της κατά της Περσίας (βλ. Inaros II, Πολιορκία της Μέμφιδος κ.λπ), μέχρι την περίοδο του Πτολεμαίου Ευεργέτη (Γ΄) ο οποίος φτάνει από την Αίγυπτο και τη Συρία στη Θράκη και τον Ελλήσποντο (ενώ ηττάται στην Άνδρο από τον Αντίγονο Γονατά Β΄, χάνοντας την κυριαρχία του Αιγαίου) και την αποβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο.
Για το τι συμβαίνει ανάμεσα στις δύο πλευρές του Αιγαίου (Ελλάδα-Τουρκία), δηλαδή στη κατεύθυνση ανατολής-δύσης (και αντίστροφα), εδώ και τουλάχιστον τρεις-τέσσερις χιλιετίες, δε χρειάζεται να αναφερούμε κάτι. Απλά θέλαμε να θυμισουμε και τη ξεχασμένη κατεύθυνση βορρά-νότου (και αντίστροφα).
Ως Vilayet του Αρχιπελάγους κατά την Οθωμανική περίοδο (περιλαμβάνοντας τμήμα των Στενών και της Πελοπόννησου σε στιγμές) και ως Θέμα του Αιγαίου κατά τη Βυζαντινή, το Αιγαίο επιτελούσε παρεμφερείς λειτουργίες και τελούσε υπό παρόμοιες συνθήκες (Ανάλογη σημασία με του Αιγαίου ως θαλάσσιου χώρου έχουν η Κρήτη και η Κύπρος ως νησιωτικοί χώροι: προσφέρουν ανεμπόδιστη πρόσβαση και δυνατότητα προβολής ισχύος και επιρροής σε τρεις ηπείρους. Επί Οθωμανών, η Κύπρος πότε αποτελούσε μέρος του Eyalet του Αρχιπελάγους, συνδεόταν δηλαδή διοικητικά με το Αιγαίο, και πότε ήταν μόνη της, όπως η Κρήτη. Η Σικελία, η Κρήτη και η Κύπρος, αποτελούν τη νησιωτική ραχοκοκαλιά της Ανατολικής Μεσογείου).
Το Αιγαίο, ως Αρχιπέλαγος, είναι ο ορισμός αυτού που στις μέρες μας επιστρέφει ως (δήθεν «νέος» και «μετανεωτερικός», τάχα πρωτόφαντος) μη εδαφικός ασυνεχής δικτυωτός χώρος - σποραδικό δίκτυο πολλαπλών κέντρων (οι «μετα-νεωτερικοί» της «παγκοσμιοποίησης» ανακαλύπτουν ξανά τη Γη, τον τροχό και την πυρίτιδα).
Τέλος - ολοκληρώνοντας αυτή τη σύντομη αναφορά - το Αιγαίο μπορεί να ιδωθεί ως «κλειστό σύστημα» που αποτελεί όπως προείπαμε γεωφυσικό σύνδεσμο μεταξύ Εύξεινου Πόντου και Ανατολικής Μεσογείου. Το Δουκάτο των Αθηνών αναβίωσε με στόχευση την αποκοπή και αποσυναρμολόγηση αυτής της υπερχιλιετούς γεωφυσικής λειτουργίας και σχέσης που διαρκεί, μυθικά και συμβολικά από την περίοδο της Αργοναυτικής εκστρατείας, γεωλογικά από την 5η (βλ. Black Sea deluge hypothesis) ή από την 15η χιλιετία προ Χριστού και ιστορικά από τις εμπορικές επαφές και αποικίες των Μυκηναίων (μετέπειτα Apollonia Pontica, Mesembria, Οδησσός, Σινώπη, Παντικάπαιον κ.λπ), μέχρι και την ίδρυση του Δουκάτου-Κρατιδίου (όπου υπάρχει απο/διακοπή της σχέσης). Με άλλα λόγια, το Δουκάτο (το οποίο λειτουργεί ως εργαλείο) έρχεται και δημιουργει-αποτελεί μια τομή και μια ασυνέχεια με όλη την υπόλοιπη γεωιστορική, γεωφυσική και γεωλογική περίοδο (χιλιετιών). Η (γεω)ιστορική και γεω-φυσική/λογική αυτή ανωμαλία δεν πρόκειται να διαρκέσει επ'άπειρον και η φυσική τάξη πραγμάτων θα αποκατασταθεί. Δεν είναι η γεωφυσική σχέση Ανατολικής Μεσογείου-Αιγαίου-Εύξεινου Πόντου που θα προσαρμοστεί στα μέτρα του Δουκάτου των Αθηνών. Είναι το Δουκάτο που θα - αναγκαστεί να - προσαρμοστεί σε αυτήν (μετασχηματιζόμενο. Διαφορετικά, σκούρα τα πράγματα). Η φύση των πραγμάτων μόνο τεχνητά και παροδικά είναι δυνατόν να αλλοιωθεί.
Σημειώσεις
[-] 'Εχουν βρεθεί Μυκηναϊκές λέξεις ‘ko-ki-da’ και ‘ko-ki-de-jo’ που έχουν ερμηνευθεί από ορισμένους μελετητές ως Κολχίδα (η Αμνισσός - υπάρχει περιοχή στο Ηράκλειο Κρήτης με αυτή την ονομασία - είναι μια εξισου παλαιά, παλαιότατη, λέξη). Μένει να βρούμε και το Χρυσόμαλλο δέρας (χαμογελώ). Ουσιαστικά η περιπέτεια των Αργοναυτών που έπλευσαν στην Κολχίδα (σημερινή Γεωργία) μπορεί να αποτελεί τον μυθικό αντικατοπτρισμό των εμπορικών δραστηριοτήτων που είχαν αναπτυχθεί μεταξύ των κατοίκων των δύο περιοχών (ή ακόμη και την αναζήτηση για χρυσό, ο οποίος όμως υπήρχε στη Μακεδονία - αργότερα τα μεταλλεία του Παγγαίου θα αποτελέσουν υλική βάση για τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο). Οι Μυκηναιοι φυσικά είχαν και σε άλλα εξω-αιγαιακά μέρη παρουσία, αλλά αυτό δεν είναι του παρόντος.[-] Το Αιγαίο, προκειμένου να γίνουν αντιληπτές ορισμένες από τις λειτουργίες του, αλλά και οι συναρμογές του με την Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο και τις τρεις ηπείρους που γεφυρώνει, μπορεί να ιδωθεί και ανάποδα: ως εδαφικός - και όχι ως θαλάσσιος - χώρος, ως γη και έδαφος, και πιο συγκεκριμένα ως έρημος με τα νησιά να αποτελούν τις λίμνες. Τα «καραβάνια» (πλοία) που κινούνται περιπλανώμενα στην «έρημο» (θάλασσα) καταλήγουν στις «λίμνες» (νησιά) τις οποίες έχουν ανάγκη. Έτσι το Αιγαίο μπορεί να ιδωθεί ως ένας λείος χώρος με διάσπαρτες λίμνες (νησιά) και ακτές (προς τις «θάλασσες» του Αίμου, της Αφρικής και της Ανατολίας). Στις λίμνες-οάσεις (νησία), που αποτελούν πηγή ζωής, ξαποστάζεις και ξεδιψάς για να φτάσεις στις ακτές.
[-] Το Αιγαίο θα μπορούσε επίσης να ειπωθεί πως είναι για την Ανατολική Μεσόγειο, ό,τι είναι ο Λεβάντες (δηλαδή η δική μας παλαιά Κοίλη Συρία) ή η Μεσοποταμία για την Μέση Ανατολή.
Επισήμανση
Βέβαια, όλα τα προηγούμενα δεν μπορείς να τα αντιληφθείς ή να τα προσεγγίσεις όταν κάνεις «γεωπολιτική» άλφα-βήτα του νηπιαγωγείου (περί «ναυτικών δυνάμεων») και σκέφτεσαι με πολύ στενούς εθνοκρατικούς όρους και παρωπίδες. Εκτός από το «Βυζάντιο» παραδοσιακά, η αλεξανδρινή-ελληνιστική εποχή και ο πολιτισμός της είναι εξόχως «επικίνδυνα» πράγματα την περίοδο που διανύουμε καθώς πρέπει πρώτον, να σκεφτόμαστε μονάχα με όρους Ισλάμ («απειλής και κινδύνου») τους συγκεκριμένους ιστορικούς χώρους, δεύτερον, να βλέπουμε αυτές τις περιοχές μέσα από τα μάτια (και άρα τα συμφέροντα) των άλλων (π.χ της Ουάσινγκτον, των Βρυξελλών και του Τελ Αβίβ ή/και του Βερολίνου και του Παρισιού ή του Λονδίνου) και να μην διαθέτουμε δική μας ματιά (και άρα ταυτότητα), τρίτον, να μην έχουμε επίγνωση π.χ πως ο Τρίτος Συριακός ή Λαοδίκειος Πόλεμος έφτασε μέχρι το Αιγαίο, τη Θράκη και τα Στενά (γιατί μπορεί να αποκτήσουμε απόψη για τον πόλεμο στη Συρία - δεν ξέρω αν με καταλαβαίνετε) και τέλος, τέταρτον, γιατί πρέπει να αποκοπουμε από αυτούς τους ιστορικούς χώρους, όπως αποκοπήκαμε κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου από άλλους. Είναι πασιφανής η «γεωπολιτική» γελοιότητα και η μικρότητα σε επίπεδο «ταυτότητας» του όλου πράγματος και γιατί καταντήσαμε όπως καταντήσαμε. Όλα αυτά βέβαια δεν είναι τίποτα άλλο από απόνερα του «Ανήκομεν εις την Δύσιν» ή/και του «Τουλάχιστον, η Ελλάδα αν καεί, να καεί για να υπάρξει μια συνοχή και μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη» και τα λοιπά γνωστά. Τέλος, είναι οφθαλμοφανής ο ρόλος του κορόϊδου-προμαχώνα που προετοιμάζεται-διαμορφώνεται προκειμένου στην Ολλανδία ή στην Αυστρία και το Ρήνο, οι - ουδεμία σχέση έχοντες με τους Μυκηναίους - «άριοι, λευκοί, ευρωπαίοι» να πίνουν αμέριμνοι και δίχως έγνοιες τον καφέ τους (διαφαίνονται νέα ελλαδοκορόϊδα στον ορίζοντα, κεκαλυμμένα ή εμφανώς «νεο-νορδικά». Και αυτά τα γράφουμε από εδώ, δηλαδή σε έναν από τους πρώτους χώρους στο ελληνόγλωσσο διαδίκτυο που τονίστηκαν ζητήματα δημογραφίας και οι πολιτικές, κοινωνικές και ιστορικές τους προεκτάσεις και αναδείχθηκαν, γενικότερα, ευρύτερες θεματικές που θεωρούνταν taboo).