Η Γαλλία υπήρξε ιστορικά το πολυπληθέστερο έθνος της Ευρώπης. Κατά τον ύστερο Μεσαίωνα και την πρώιμη νεότερη εποχή, τουλάχιστον ένας στους τέσσερις κατοίκους της Ευρώπης ήταν Γάλλος-Φράγκος ή ορθότερα κατοικούσε εκεί. Σταδιακά υπήρξε ελαφρή μείωση. Με αρχη περίπου το 1800, η δημογραφική εξέλιξη της Γαλλίας ήταν μοναδική και ανώμαλη σε σχέση με όλη την υπόλοιπη Ευρώπη [1]. Σε αντίθεση με όλες τις άλλες χώρες, στη Γαλλία δεν υπήρξε έντονη πληθυσμιακή αύξηση κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού. Μέσα σε αυτές τις δεκαετίες οι Γερμανοί και οι Ρωσσοι, είχαν φτάσει και ξεπεράσει τη Γαλλία. Το ποσοστό γεννήσεων στη Γαλλία μειώθηκε πολύ νωρίτερα από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη, αγγίζοντας το ναδίρ στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, όταν η Γαλλία, περιβαλλόμενη από τους ταχέως αυξανόμενους πληθυσμούς της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιταλίας, είχε ουσιαστικά μηδενική πληθυσμιακή αύξηση (δηλαδή αυτό που αργότερα, κατά τη δεκαετία του 1960, θα καθιερωθεί κοινωνιολογικά ως zero population growth).
Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1930 την ξεπέρασε πληθυσμιακά και η Ιταλία, ρίχνοντας την στην πέμπτη (5η) θέση, για πρώτη φορά στη γαλλική και ευρωπαϊκή ιστορία [2]. Αυτή η εξέλιξη, η οποία αποτέλεσε τον πληθυσμιακό πάτο-ναδίρ της Γαλλίας σε σχέση με τις υπολοιπες ευρωπαϊκές χώρες (και η οποία συνέπεσε με τη γερμανική κατοχή στο Βορρά - ή οδήγησε σε αυτήν - και τη Γαλλία του Βισύ στο Νότο, την περίοδο του πολέμου), κράτησε για περίπου 60 χρόνια, μέχρι τη δεκαετία του 1990 (μεταπολεμικά, η Γαλλία εισήλθε σε φάση πληθυσμιακής αύξησης που χωρίζεται σε δύο περιόδους. Η πρώτη έντονη μέχρι περίπου τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και η δεύτερη πιο ήπια από εκεί και ύστερα). Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 ο πληθυσμός της Γαλλίας (ξανά)υπερέβει αυτόν της Ιταλίας, αλλά την ίδια δεκαετία την ξεπέρασε η Τουρκία [3]. Η Τουρκία μέχρι εκείνη την περίοδο, καθόλη τη διαρκεια της ιστορίας της, ήταν μικρότερη πληθυσμιακά από τη Γαλλία. Είναι η πρώτη φορά εδώ και περίπου 1000 χρόνια, χονδρικά από τον 10 αιώνα μ.Χ, που η ευρύτερη περιοχή της Ανατολίας (σημερινή Τουρκία) είναι περισσότερο πολυάνθρωπη από την περιοχή της Γαλλίας. Αυτό που συνέβη, δηλαδή, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, αποτελεί εξέλιξη ιδιαίτερης αν όχι ευρω-ιστορικής σημασίας [4].
![]()
Ορισμένα σημεία καμπής σε ό,τι αφορά την πληθυσμιακή εξέλιξη της Γαλλίας στην Ευρώπη και τον Πλανήτη.
• 1500-1600 μ.Χ: Για αιώνες, η Γαλλία παραμένει η 1η χώρα σε πληθυσμό στην Ευρώπη και η 4η σε παγκόσμια κλίμακα (Ένας στους τέσσερις και αργότερα ένας στους πέντε ανθρώπους που ζούν στην Ευρώπη, γεννιέται και περπατά στη Γαλλία). Μέχρι περίπου και τη Γαλλική Επανάσταση, η μητροπολιτική Γαλλία παρέμεινε η πολυπληθέστερη χώρα της Ευρώπης, πάνω και από τη Ρωσία, και η τρίτη-τέταρτη πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο, πίσω από την Κίνα και την Ινδία (ίσως για ορισμένα σύντομα χρονικά διαστήματα να κονταροχτυπιόταν οριακά με την Ιαπωνία).
• 1820: 1η ευρωπαϊκά και 3η στον πλανήτη (πίσω μόνο από Κίνα και Ινδία. Πιθανότατα προς τα τέλη του προηγούμενου αιώνα έχει υπερβεί, έστω οριακά, την Ιαπωνία. Το 1820 έχουμε για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία πέντε ευρωπαϊκές χώρες στη δέκα πολυπληθέστερες του πλανήτη: Γαλλία, Ρωσσία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία).
• 1870: 3η στην Ευρωπη και 6η παγκόσμια (αναδύονται οι Η.Π.Α -κατόπιν και του εμφυλίου- πίσω από τη Ρωσσία. Μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες θα την ξεπεράσουν. Ακολουθεί η Γερμανία. Για πρώτη φορά η Γαλλία πίσω και από τις τρείς αυτές χώρες. Μια κατάσταση που παραμένει μέχρι σήμερα, σχεδόν 150 χρόνια μετά. Παράλληλα έχουμε για πρώτη φορά έξι χώρες που, έμμεσα ή άμεσα, σχετίζονται με την Ευρώπη στις δέκα πολυπληθέστερες του πλανήτη. Αυτή η κατάσταση, μοναδική στην παγκόσμια ιστορία, θα διαρκέσει μέχρι περίπου το 1950).
• 1909-1914/19: 4η θέση πανευρωπαϊκά (το Νησί -Ηνωμένο Βασίλειο- ξεπερνά για πρώτη φορά από πολιτικής υπάρξεως του πληθυσμιακά την ηπειρωτική μητροπολική χώρα της Γαλλίας. Αυτο δεν είχε συμβεί ποτέ ξανά, από τότε που πάτησαν άνθρωποι στο νησί που οι αρχαιοι ονόμασαν Brettaniai και το σύμπλεγμα Κασσιτερίδες νήσους. Μια ακόμη πρωτοφανής εξέλιξη, σε ευρωπαϊκό επίπεδο αυτή τη φορά, και μάλιστα για ένα νησί απέναντι σε μια ηπειρωτική χώρα. Η Ιταλία καραδοκεί). Η Γαλλία αποτελεί την 9η μεγαλύτερη πληθυσμιακά χώρα σε παγκόσμια κλίμακα (οι Η.Π.Α αρχίζουν να ξεφεύγουν από τη Ρωσσία, την πολυπληθέστερη χώρα της Ευρώπης. Μια κατάσταση που διαρκεί μέχρι σήμερα).
• 1933-45: 5η στην Ευρωπη (την ξεπερνά η Ιταλία και την κατέχει η Γερμανία) και 10η στον πλανήτη (Ιάπωνία και Γερμανία βρίσκονται στην πέμπτη και έκτη θέση αντιστοίχως).
• 1950: Για πρώτη φορά εδώ και αιώνες (πάνω από χιλιετία) η Γαλλία εκτός πρώτης δεκάδας σε παγκόσμια κλίμακα (Βρισκόμαστε έξι χρόνια πριν από την Κρίση του Σουέζ, η οποία φανερώνει οριστικά και με εμφατικό τρόπο τη μεταφορά του κέντρου βάρους του παγκοσμίου συστήματος σε εξω-ευρωπαϊκούς χώρους. Οι μεγάλες δυνάμεις πλέον δεν είναι -αποικιακές- ευρωπαϊκές. Το τελευταίο ακόμη δείχνουν να μην μπορούν να το χωνέψουν ορισμένοι).
• 1990-95: Επιστρέφει στη 4η θέση η Γαλλία σε ευρωπαϊκή κλίμακα (ξαναπερνά την Ιταλία. Ουσιαστικά όμως βρίσκεται στην 5η, καθώς η Τουρκία, για πρώτη φορά, έχει μεγαλύτερο πληθυσμό από αυτήν). Εν τω μεταξύ η Γαλλία έχει πέσει στη 19η θέση σε παγκόσμια κλίμακα (Ρωσσία και Ηνωμένες Πολιτείες, οι μόνες χώρες που σχετίζονται με την Ευρώπη, στις δέκα πολυπληθέστερες του πλανήτη. Καμία ευρωπαϊκή στις πρώτες δέκα. Πρώτη φορά στην καταγεγραμμένη ιστορία των ανθρώπων συμβαίνει αυτό. Μια ακόμη συγκλονιστική εξέλιξη. Επίσης, για πρώτη φορά η Ευρώπη ως ήπειρος πέφτει στην τρίτη θέση, καθώς την ξεπερνά η Αφρική).
Κατά τον ύστερο μεσαίωνα και την απαρχή των νέων χρόνων η Γαλλία αποτελούσε περίπου το 20-25% του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Σήμερα αποτελεί περίπου το 8-9% (αναλόγως πως ορίζει και προσμετρά κανείς την Ευρώπη) και το 13% του πληθυσμού της Ε.Ε (2η), ενώ είναι η μεγαλύτερη (1η) εδαφικά χώρα της (Ε.Ε).
Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης - την οποία κεφαλαιοποιεί ηθικά και υλικά ακόμη και σήμερα - η Γαλλία ήταν η μεγαλύτερη (1η) πληθυσμιακά χώρα στην Ευρώπη και η τρίτη (3η) μεγαλύτερη στον πλανήτη. Σήμερα είναι η τέταρτη (4η) πολυπληθέστερη στην Ευρώπη (πίσω από τη Ρωσσία, τη Γερμανία και την Τουρκία: Συμβούλιο της Ευρώπης) και η εικοστή δεύτερη (22η) στον πλανήτη.
[1] Ακριβώς αυτή η μοναδικότητα και η ανωμαλία της Γαλλίας, σε πολλούς τομείς, όχι μονάχα στον συγκεκριμένο, προβλήθηκε ή προωθήθηκε ως παγκόσμιο πρότυπο ή μέτρο για τους υπολοίπους.
[2] Αναφερόμαστε σε μητροπολιτική Γαλλία. Το ίδιο ισχύει και για το Ηνωμένο Βασίλειο. Κατά τη δεκαετία του 1930 ο πληθυσμός της Γαλλικής Αποικιακής Αυτοκρατορίας ήταν πάνω από 100 εκατομμύρια, εκ των οποίων περίπου 40 εκατομμύρια από την Μητροπολιτική Γαλλία, ενώ τριάντα χρόνια νωρίτερα, γύρω στο 1900, η Βρετανική Αυτοκρατορία είχε πληθυσμό περίπου 350 εκατομμύρια κατοίκους, από τους οποίους, μόλις 12 εκατομμύρια ήταν Βρετανοί (290 εκατομμύρια ήταν μόνο η Ινδία). Σήμερα, οι Βρετανοί έχουν περίπου τον ίδιο πληθυσμό με τους Γάλλους. Εάν η Γαλλία υπερβεί το Ηνωμένο Βασίλειο αυτό θα συμβεί για πρώτη φορά εδώ και περίπου έναν αιώνα (1909-1914/19). Προβλέψεις εκτιμούν πως μέχρι το 2050 - υποτίθεται πως - η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχουν προσεγγίσει ή ξεπεράσει οριακά τον πληθυσμό της Γερμανίας.
Μια χώρα μπορεί να ενισχύεται σε ευρωπαϊκό και να αποδυναμώνεται σε παγκόσμιο πλαίσιο (γενικότερα, σε διάφορους τομείς) και σε σχέση με την επιρροή που ασκούσε κατά το παρελθόν.
[3] Σε όλα τα προηγούμενα συμπεριλαμβάνονται το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία γιατί αποτελούν μέρος του ευρωπαϊκού συστήματος ισορροπιών εδώ και αιώνες, συμμετέχουν ενεργητικά στη διαμόρφωση των συσχετισμών δύναμης και η συμμετοχή τους αυτή έχει θεσμική έκφραση. Τελος περίπου 1-1,5 εκατομμύριο Βρετανοί και 5-7 εκατομμύρια Τούρκοι ζούν στην Ευρώπη (όχι μόνον στην Ε.Ε).
[4] Η εξέλιξη αυτή, δηλαδή πως τις δύο τελευταίες δεκαετίες έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο όπου για πρώτη φορά, εδώ και περίπου χίλια χρόνια, η ευρύτερη περιοχή της Ανατολίας (σημερινή Τουρκία) είναι περισσότερο πολυάνθρωπη από την περιοχή της Γαλλίας, αποτελεί έναν ακόμη λόγο που πιέζουν και προσπαθούν να έχουν σε ελεγχόμενα πλαίσια την Τουρκία. Γνωρίζουμε άλλωστε πως εαν αποτελούσε μέλος της Ε.Ε, θα είχε μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων από τη Γαλλία και θα κινδύνευε η προνομιακή θέση της τελευταίας σε αυτήν. Το Παρίσι ιστορικά, παίρνει τα πρωτεία της πολυπληθέστερης πόλης στην Ευρώπη από την Κωνσταντινούπολη.
[•] Η διαδικασία φραγκοποίησης-γαλλοποίησης αποτελεί μια διαδικασία που δεν έχει προσεχθεί αρκετά. Η Γαλλία υπήρξε μεγάλο χωνευτήρι (έχουμε γράψει παλαιότερα για γλώσσες, Οξιτάνούς κ.λπ: δες και εδώ, κυρίως το II). Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 υπήρχαν λιγότεροι από 110 εκατομμύρια γαλλόφωνοι. Σήμερα υπολογίζονται σε πάνω από 270 εκατομμύρια. Αναρωτιέμαι γιατί το ελλαδικό κράτος αποφάσισε να αποτελέσει πλήρες μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Γαλλο-Φραγκοφωνίας - ο οποίος ιδρύθηκε το 1970 - και γενικότερα γιατί συμβάλλει στην επέκταση του γαλλικού γλωσσικού εθνικισμού. Όσες ευρωπαϊκες χώρες συμμετέχουν, πλήν Αλβανίας, Μονακό, Λουξεμβούργου, π.Γ.Δ.Μ, Ρουμανίας, Πολωνίας κ.λπ, συμμετέχουν ως παρατηρητές και όχι ως πλήρη μέλη (όπως οι προηγούμενες, μαζί με την Ελλάδα). Εννοείται πως καμία από τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες (Βρετανία, Ισπανία, Ρωσσία, Γερμανία, Ιταλία) δεν συμμετέχει ούτε ως πλήρες μέλος, ούτε ως παρατηρητής.
[•] Η Γαλλία - σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία κ.λπ - δεν διατηρεί στατιστικά φυλετικής και εθνοτικης καταγωγής. Τα απαγόρευσε με νόμο ο οποίος εγκρίθηκε το 1978 (και τροποποιήθηκε το 2004). Συνεπώς, η Γαλλία - επίσημα τουλάχιστον - δεν συλλέγει στοιχεία που αφορούν την καταγωγή των πολιτών της. Η φιλοσοφία του συγκεκριμένου άρθρου-νόμου έχει ως εξής: Απαγορεύεται η συλλογή ή η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αποκαλύπτουν, άμεσα ή έμμεσα, τη φυλετική ή εθνοτική προέλευση, τις πολιτικές, φιλοσοφικές ή θρησκευτικές απόψεις, τη συνδικαλιστική ιδιότητα, την υγεία ή τη σεξουαλική ζωή των ατόμων. Ωστόσο, η απαγόρευση μπορεί να αρθεί υπό προϋποθέσεις (συνεπώς δεν είναι ακριβώς απαγόρευση όσο προτροπή, υπόδειξη ή σύσταση). Αντιμέτωπη με επαναλαμβανόμενες και αυξανόμενες πιέσεις (και από ερευνητές λόγω μη διαθεσιμότητας), το 2005, η γαλλική αρχή προστασίας δεδομένων (Commission Nationale Informatique et Libertés or CNIL) εξέδωσε τις πρώτες επίσημες συστάσεις σχετικά με "τη μέτρηση της ποικιλομορφίας" (“measurement of diversity”). Κατ'ουσίαν, αυτό που οι Αμερικανοί ονομάζουν “Statistics on Race, Origin, Ancestry and Tribal Groups”, οι Γάλλοι το ονομάζουν “diversity statistics”.
[-] Για να το διασκεδάσουμε, τέλος, ολοκληρώνοντας. Υπερβολικό το επόμενο αλλά με απαρχή το 1871 και με επιταχυνόμενους ρυθμούς μετά από το 1909-1914/19, τα πράγματα καταλήγουν μάλλον εδώ: We are the French retreat is what we do (we do not need the, red and blue).
Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1930 την ξεπέρασε πληθυσμιακά και η Ιταλία, ρίχνοντας την στην πέμπτη (5η) θέση, για πρώτη φορά στη γαλλική και ευρωπαϊκή ιστορία [2]. Αυτή η εξέλιξη, η οποία αποτέλεσε τον πληθυσμιακό πάτο-ναδίρ της Γαλλίας σε σχέση με τις υπολοιπες ευρωπαϊκές χώρες (και η οποία συνέπεσε με τη γερμανική κατοχή στο Βορρά - ή οδήγησε σε αυτήν - και τη Γαλλία του Βισύ στο Νότο, την περίοδο του πολέμου), κράτησε για περίπου 60 χρόνια, μέχρι τη δεκαετία του 1990 (μεταπολεμικά, η Γαλλία εισήλθε σε φάση πληθυσμιακής αύξησης που χωρίζεται σε δύο περιόδους. Η πρώτη έντονη μέχρι περίπου τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και η δεύτερη πιο ήπια από εκεί και ύστερα). Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 ο πληθυσμός της Γαλλίας (ξανά)υπερέβει αυτόν της Ιταλίας, αλλά την ίδια δεκαετία την ξεπέρασε η Τουρκία [3]. Η Τουρκία μέχρι εκείνη την περίοδο, καθόλη τη διαρκεια της ιστορίας της, ήταν μικρότερη πληθυσμιακά από τη Γαλλία. Είναι η πρώτη φορά εδώ και περίπου 1000 χρόνια, χονδρικά από τον 10 αιώνα μ.Χ, που η ευρύτερη περιοχή της Ανατολίας (σημερινή Τουρκία) είναι περισσότερο πολυάνθρωπη από την περιοχή της Γαλλίας. Αυτό που συνέβη, δηλαδή, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, αποτελεί εξέλιξη ιδιαίτερης αν όχι ευρω-ιστορικής σημασίας [4].
Ορισμένα σημεία καμπής σε ό,τι αφορά την πληθυσμιακή εξέλιξη της Γαλλίας στην Ευρώπη και τον Πλανήτη.
• 1500-1600 μ.Χ: Για αιώνες, η Γαλλία παραμένει η 1η χώρα σε πληθυσμό στην Ευρώπη και η 4η σε παγκόσμια κλίμακα (Ένας στους τέσσερις και αργότερα ένας στους πέντε ανθρώπους που ζούν στην Ευρώπη, γεννιέται και περπατά στη Γαλλία). Μέχρι περίπου και τη Γαλλική Επανάσταση, η μητροπολιτική Γαλλία παρέμεινε η πολυπληθέστερη χώρα της Ευρώπης, πάνω και από τη Ρωσία, και η τρίτη-τέταρτη πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο, πίσω από την Κίνα και την Ινδία (ίσως για ορισμένα σύντομα χρονικά διαστήματα να κονταροχτυπιόταν οριακά με την Ιαπωνία).
• 1820: 1η ευρωπαϊκά και 3η στον πλανήτη (πίσω μόνο από Κίνα και Ινδία. Πιθανότατα προς τα τέλη του προηγούμενου αιώνα έχει υπερβεί, έστω οριακά, την Ιαπωνία. Το 1820 έχουμε για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία πέντε ευρωπαϊκές χώρες στη δέκα πολυπληθέστερες του πλανήτη: Γαλλία, Ρωσσία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία).
• 1870: 3η στην Ευρωπη και 6η παγκόσμια (αναδύονται οι Η.Π.Α -κατόπιν και του εμφυλίου- πίσω από τη Ρωσσία. Μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες θα την ξεπεράσουν. Ακολουθεί η Γερμανία. Για πρώτη φορά η Γαλλία πίσω και από τις τρείς αυτές χώρες. Μια κατάσταση που παραμένει μέχρι σήμερα, σχεδόν 150 χρόνια μετά. Παράλληλα έχουμε για πρώτη φορά έξι χώρες που, έμμεσα ή άμεσα, σχετίζονται με την Ευρώπη στις δέκα πολυπληθέστερες του πλανήτη. Αυτή η κατάσταση, μοναδική στην παγκόσμια ιστορία, θα διαρκέσει μέχρι περίπου το 1950).
• 1909-1914/19: 4η θέση πανευρωπαϊκά (το Νησί -Ηνωμένο Βασίλειο- ξεπερνά για πρώτη φορά από πολιτικής υπάρξεως του πληθυσμιακά την ηπειρωτική μητροπολική χώρα της Γαλλίας. Αυτο δεν είχε συμβεί ποτέ ξανά, από τότε που πάτησαν άνθρωποι στο νησί που οι αρχαιοι ονόμασαν Brettaniai και το σύμπλεγμα Κασσιτερίδες νήσους. Μια ακόμη πρωτοφανής εξέλιξη, σε ευρωπαϊκό επίπεδο αυτή τη φορά, και μάλιστα για ένα νησί απέναντι σε μια ηπειρωτική χώρα. Η Ιταλία καραδοκεί). Η Γαλλία αποτελεί την 9η μεγαλύτερη πληθυσμιακά χώρα σε παγκόσμια κλίμακα (οι Η.Π.Α αρχίζουν να ξεφεύγουν από τη Ρωσσία, την πολυπληθέστερη χώρα της Ευρώπης. Μια κατάσταση που διαρκεί μέχρι σήμερα).
• 1933-45: 5η στην Ευρωπη (την ξεπερνά η Ιταλία και την κατέχει η Γερμανία) και 10η στον πλανήτη (Ιάπωνία και Γερμανία βρίσκονται στην πέμπτη και έκτη θέση αντιστοίχως).
• 1950: Για πρώτη φορά εδώ και αιώνες (πάνω από χιλιετία) η Γαλλία εκτός πρώτης δεκάδας σε παγκόσμια κλίμακα (Βρισκόμαστε έξι χρόνια πριν από την Κρίση του Σουέζ, η οποία φανερώνει οριστικά και με εμφατικό τρόπο τη μεταφορά του κέντρου βάρους του παγκοσμίου συστήματος σε εξω-ευρωπαϊκούς χώρους. Οι μεγάλες δυνάμεις πλέον δεν είναι -αποικιακές- ευρωπαϊκές. Το τελευταίο ακόμη δείχνουν να μην μπορούν να το χωνέψουν ορισμένοι).
• 1990-95: Επιστρέφει στη 4η θέση η Γαλλία σε ευρωπαϊκή κλίμακα (ξαναπερνά την Ιταλία. Ουσιαστικά όμως βρίσκεται στην 5η, καθώς η Τουρκία, για πρώτη φορά, έχει μεγαλύτερο πληθυσμό από αυτήν). Εν τω μεταξύ η Γαλλία έχει πέσει στη 19η θέση σε παγκόσμια κλίμακα (Ρωσσία και Ηνωμένες Πολιτείες, οι μόνες χώρες που σχετίζονται με την Ευρώπη, στις δέκα πολυπληθέστερες του πλανήτη. Καμία ευρωπαϊκή στις πρώτες δέκα. Πρώτη φορά στην καταγεγραμμένη ιστορία των ανθρώπων συμβαίνει αυτό. Μια ακόμη συγκλονιστική εξέλιξη. Επίσης, για πρώτη φορά η Ευρώπη ως ήπειρος πέφτει στην τρίτη θέση, καθώς την ξεπερνά η Αφρική).
Κατά τον ύστερο μεσαίωνα και την απαρχή των νέων χρόνων η Γαλλία αποτελούσε περίπου το 20-25% του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Σήμερα αποτελεί περίπου το 8-9% (αναλόγως πως ορίζει και προσμετρά κανείς την Ευρώπη) και το 13% του πληθυσμού της Ε.Ε (2η), ενώ είναι η μεγαλύτερη (1η) εδαφικά χώρα της (Ε.Ε).
Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης - την οποία κεφαλαιοποιεί ηθικά και υλικά ακόμη και σήμερα - η Γαλλία ήταν η μεγαλύτερη (1η) πληθυσμιακά χώρα στην Ευρώπη και η τρίτη (3η) μεγαλύτερη στον πλανήτη. Σήμερα είναι η τέταρτη (4η) πολυπληθέστερη στην Ευρώπη (πίσω από τη Ρωσσία, τη Γερμανία και την Τουρκία: Συμβούλιο της Ευρώπης) και η εικοστή δεύτερη (22η) στον πλανήτη.
Σημειώσεις - Επισημάνσεις - Παρατηρήσεις
[1] Ακριβώς αυτή η μοναδικότητα και η ανωμαλία της Γαλλίας, σε πολλούς τομείς, όχι μονάχα στον συγκεκριμένο, προβλήθηκε ή προωθήθηκε ως παγκόσμιο πρότυπο ή μέτρο για τους υπολοίπους.
[2] Αναφερόμαστε σε μητροπολιτική Γαλλία. Το ίδιο ισχύει και για το Ηνωμένο Βασίλειο. Κατά τη δεκαετία του 1930 ο πληθυσμός της Γαλλικής Αποικιακής Αυτοκρατορίας ήταν πάνω από 100 εκατομμύρια, εκ των οποίων περίπου 40 εκατομμύρια από την Μητροπολιτική Γαλλία, ενώ τριάντα χρόνια νωρίτερα, γύρω στο 1900, η Βρετανική Αυτοκρατορία είχε πληθυσμό περίπου 350 εκατομμύρια κατοίκους, από τους οποίους, μόλις 12 εκατομμύρια ήταν Βρετανοί (290 εκατομμύρια ήταν μόνο η Ινδία). Σήμερα, οι Βρετανοί έχουν περίπου τον ίδιο πληθυσμό με τους Γάλλους. Εάν η Γαλλία υπερβεί το Ηνωμένο Βασίλειο αυτό θα συμβεί για πρώτη φορά εδώ και περίπου έναν αιώνα (1909-1914/19). Προβλέψεις εκτιμούν πως μέχρι το 2050 - υποτίθεται πως - η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχουν προσεγγίσει ή ξεπεράσει οριακά τον πληθυσμό της Γερμανίας.
Μια χώρα μπορεί να ενισχύεται σε ευρωπαϊκό και να αποδυναμώνεται σε παγκόσμιο πλαίσιο (γενικότερα, σε διάφορους τομείς) και σε σχέση με την επιρροή που ασκούσε κατά το παρελθόν.
[3] Σε όλα τα προηγούμενα συμπεριλαμβάνονται το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία γιατί αποτελούν μέρος του ευρωπαϊκού συστήματος ισορροπιών εδώ και αιώνες, συμμετέχουν ενεργητικά στη διαμόρφωση των συσχετισμών δύναμης και η συμμετοχή τους αυτή έχει θεσμική έκφραση. Τελος περίπου 1-1,5 εκατομμύριο Βρετανοί και 5-7 εκατομμύρια Τούρκοι ζούν στην Ευρώπη (όχι μόνον στην Ε.Ε).
[4] Η εξέλιξη αυτή, δηλαδή πως τις δύο τελευταίες δεκαετίες έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο όπου για πρώτη φορά, εδώ και περίπου χίλια χρόνια, η ευρύτερη περιοχή της Ανατολίας (σημερινή Τουρκία) είναι περισσότερο πολυάνθρωπη από την περιοχή της Γαλλίας, αποτελεί έναν ακόμη λόγο που πιέζουν και προσπαθούν να έχουν σε ελεγχόμενα πλαίσια την Τουρκία. Γνωρίζουμε άλλωστε πως εαν αποτελούσε μέλος της Ε.Ε, θα είχε μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων από τη Γαλλία και θα κινδύνευε η προνομιακή θέση της τελευταίας σε αυτήν. Το Παρίσι ιστορικά, παίρνει τα πρωτεία της πολυπληθέστερης πόλης στην Ευρώπη από την Κωνσταντινούπολη.
[•] Η διαδικασία φραγκοποίησης-γαλλοποίησης αποτελεί μια διαδικασία που δεν έχει προσεχθεί αρκετά. Η Γαλλία υπήρξε μεγάλο χωνευτήρι (έχουμε γράψει παλαιότερα για γλώσσες, Οξιτάνούς κ.λπ: δες και εδώ, κυρίως το II). Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 υπήρχαν λιγότεροι από 110 εκατομμύρια γαλλόφωνοι. Σήμερα υπολογίζονται σε πάνω από 270 εκατομμύρια. Αναρωτιέμαι γιατί το ελλαδικό κράτος αποφάσισε να αποτελέσει πλήρες μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Γαλλο-Φραγκοφωνίας - ο οποίος ιδρύθηκε το 1970 - και γενικότερα γιατί συμβάλλει στην επέκταση του γαλλικού γλωσσικού εθνικισμού. Όσες ευρωπαϊκες χώρες συμμετέχουν, πλήν Αλβανίας, Μονακό, Λουξεμβούργου, π.Γ.Δ.Μ, Ρουμανίας, Πολωνίας κ.λπ, συμμετέχουν ως παρατηρητές και όχι ως πλήρη μέλη (όπως οι προηγούμενες, μαζί με την Ελλάδα). Εννοείται πως καμία από τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες (Βρετανία, Ισπανία, Ρωσσία, Γερμανία, Ιταλία) δεν συμμετέχει ούτε ως πλήρες μέλος, ούτε ως παρατηρητής.
[•] Η Γαλλία - σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία κ.λπ - δεν διατηρεί στατιστικά φυλετικής και εθνοτικης καταγωγής. Τα απαγόρευσε με νόμο ο οποίος εγκρίθηκε το 1978 (και τροποποιήθηκε το 2004). Συνεπώς, η Γαλλία - επίσημα τουλάχιστον - δεν συλλέγει στοιχεία που αφορούν την καταγωγή των πολιτών της. Η φιλοσοφία του συγκεκριμένου άρθρου-νόμου έχει ως εξής: Απαγορεύεται η συλλογή ή η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αποκαλύπτουν, άμεσα ή έμμεσα, τη φυλετική ή εθνοτική προέλευση, τις πολιτικές, φιλοσοφικές ή θρησκευτικές απόψεις, τη συνδικαλιστική ιδιότητα, την υγεία ή τη σεξουαλική ζωή των ατόμων. Ωστόσο, η απαγόρευση μπορεί να αρθεί υπό προϋποθέσεις (συνεπώς δεν είναι ακριβώς απαγόρευση όσο προτροπή, υπόδειξη ή σύσταση). Αντιμέτωπη με επαναλαμβανόμενες και αυξανόμενες πιέσεις (και από ερευνητές λόγω μη διαθεσιμότητας), το 2005, η γαλλική αρχή προστασίας δεδομένων (Commission Nationale Informatique et Libertés or CNIL) εξέδωσε τις πρώτες επίσημες συστάσεις σχετικά με "τη μέτρηση της ποικιλομορφίας" (“measurement of diversity”). Κατ'ουσίαν, αυτό που οι Αμερικανοί ονομάζουν “Statistics on Race, Origin, Ancestry and Tribal Groups”, οι Γάλλοι το ονομάζουν “diversity statistics”.
[-] Για να το διασκεδάσουμε, τέλος, ολοκληρώνοντας. Υπερβολικό το επόμενο αλλά με απαρχή το 1871 και με επιταχυνόμενους ρυθμούς μετά από το 1909-1914/19, τα πράγματα καταλήγουν μάλλον εδώ: We are the French retreat is what we do (we do not need the, red and blue).