I
Εάν προσπαθούσατε να περιγράψετε στον εαυτό σας, πριν από δέκα χρόνια, όσα συμβαίνουν σήμερα, το πιθανότερο είναι πως ο κατά δέκα χρόνια νεώτερος εαυτός σας (του 2007) δεν θα πίστευε τον τωρινό σας εαυτό (του 2017).
Όσο δύσκολο είναι για τους ανθρώπους να αντιληφθούν, να συνειδητοποιήσουν τις μεταβολές, τη κλίμακα και το μέγεθος τους, τόσο ευκολότερα τις συνηθίζουν.
Φίλες και φίλοι, οι «Πολωνοί» είχαν Habeas Corpus 150 χρόνια πριν από το... Habeas Corpus - της Magna Carta (Neminem captivabimus - δεν θα βρείτε βέβαια και πολλά πράγματα στο «παγκόσμιο», δηλαδή άγγλο/γάλλο/γερμανικό, διαδίκτυο).
Επειδή οι περί «Δύσεως» ψυχροπολεμικές ιδεο(αηδιο)λογίες και η ευρωκεντρική ιστοριογραφία και ιδεολογία του τελευταίου ενάμησι αιώνα τα πράγματα αυτα τα έχει εξαφανίσει, και επειδή οι εποχές αλλάζουν και οι μεταβολές είναι μεγάλες, καλό είναι αυτά να τα θυμόμαστε ή να τα σκαλίζουμε σιγά, σιγά (και να τα ανακαλύπτουν όσοι δεν τα γνωρίζουν).
Η περιοχή αυτή, μεταξύ Βαλτικής, Μαύρης Θάλασσας και Αδριατικής, είναι εξωφρενικά υποτιμημένη.
Σημαντικές περιοχές, όπως αυτή -αλλά όχι μονάχα αυτή- βγαίνουν εκτός -ή χάνουν τη μάχη της- ιστορίας με δύο τρόπους ή μεθόδους (που είναι διαχρονικοί, συνεχίζονται και επαναλαμβάνονται μέχρι τις μέρες μας, παρά την 'πρόοδο', την 'παγκοσμιοποίηση', τις 'τεχνολογικές εξελίξεις'κ.λπ): Fragmentation - Depopulation, Fragmentation - Depopulation, Fragmentation - Depopulation.
[-] Η Αυστρία ήταν ουδέτερη κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, αλλά κατ'ουσίαν θεωρείτο τμήμα της «Δύσης» ενώ η Τσεχοσλοβακία ήταν στην «Ανατολή». Γνωρίζετε ή αντιλαμβάνεστε όμως, πως η Βιέννη βρίσκεται ανατολικότερα της Πράγας; (κάτι παρεμφερές ίσχυε και ανάμεσα σε Ελσίνκι και Ταλίν. Ας αφήσουμε τη «δυτική» Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου στην άκρη). Η ιδεολογική γεωγραφία του ψυχρού πολέμου είναι αστεία. Ελάχιστοι κάτοικοι της περιοχής που μάθαμε να ονομάζουμε «ανατολική Ευρώπη» θεωρούν εαυτούς ανατολικοευρωπαίους ή πως κατοικούν στην «ανατολική Ευρώπη» (αυτά τα ισχυρίζονται μονάχα οι δυτικοευρωπαίοι). Οι περισσότεροι θεωρούν εαυτούς κεντροευρωπαίους.
[-] Όπως έχουμε επισημάνει κατ'επανάληψη, όταν μιλάμε για «ευρωκεντρισμό», για ευρωκεντρική ιδεολογία και ιστοριογραφία, δεν αναφερόμαστε σε ολόκληρη την ιστορία και γεωγραφία της Ευρώπης, αλλά σε μια συγκεκριμένη γεωγραφία στην οποία αναπτύχθηκαν συγκεκριμένες ιδεολογίες, μετά από μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Όταν ασκείται κριτική στον «ευρωκεντρισμό», δεν ασκείται κριτική ούτε στην Βαλένθια και τη Σαλαμάνκα (με την περίφημη σχολή της) ή την Τοσκάνη, ούτε στα Μετέωρα και την Κωνσταντινούπολη, ούτε στο Κίεβο και στην Ευρώπη του Δούναβη και του Δνείπερου, ούτε στα Καρπάθια Όρη και τη Βαρσοβία, ούτε στη Βαλτική και την Αδριατική. Ασκείται κριτική στην ιστοριογραφία και στις αντιλήψεις που θεμελιώθηκαν και κυριάρχησαν κατά τον 18ο και κυρίως τον 19ο αιώνα, μετατρέποντας σε περιφέρειες όχι μονάχα εξω-ευρωπαϊκές περιοχές, αλλά και όλες τις προηγούμενες ευρωπαϊκές πόλεις και περιοχές που προανέφερα. Ένα από τα μεγαλύτερα θύματα του ευρωκεντρισμού είναι η ίδια η Ευρώπη, δηλαδή οι περισσότερες περιοχές της.
[-] Στην περιοχή αυτή, μεταξύ Βαλτικής, Μαύρης Θάλασσας και Αδριατικής, υπάρχουν είκοσι κράτη (μη προσμετρώντας την Ελλάδα και την Αυστρία, διαφορετικά είκοσι δύο). Στην περιοχή μεταξύ Βόρειας Θάλασσας, Μάγχης και δυτικής Μεσογείου υπάρχουν μόλις πέντε ή έξι κράτη (αναλόγως εάν προσμετρούμε την Αυστρία, στις Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο και Ελβετία) ενώ, άν προσθέσουμε την Ιταλική και την Ιβηρική Χερσόνησο φτάνουμε τα οκτώ-εννέα κράτη (εάν επιθυμεί κάποιος μπορεί να προσμετρήσει και το Λουξεμβούργο).
[-] Από αυτή την περιοχή πέρασαν και σε αυτή την περιοχή έδώσαν σημαντικότατες μάχες γερμανικά φύλα (εναντίον των Ρωμαίων της ανατολής και της δύσης) και οι Βησιγότθοι, οι Βάνδαλοι, οι Ούννοι, οι Αλανοί την περίοδο των μεγάλων μεταναστεύσεων, οι Μογγόλοι στην κατεύθυνση ανατολής-δύσης (οι οποίοι μάλιστα, αφού κατακερμάτισαν τον ευρύτερο χώρο και οδήγησαν σε τρομακτικό αποπληθυσμό την περιοχή της σημερινής Ουκρανίας-Ρουθηνίας, απωθήθηκαν από Πολωνούς, Ούγγους και Βουλγάρους -δεν θεωρούσαν βέβαια πως υπήρχε τίποτα άξιο λόγου, πέρα από αυτή την περιοχή, προς τα δυτικά- αποφασίζοντας να στραφούν προς το νότο και να αλώσουν τη Βαγδάτη, καταλύοντας, το Χαλιφάτο των Αββασιδών), οι Οθωμανοι στην κατεύθυνση νότου-βορρά, οι Γερμανοι-Αλαμαννοί και οι Γάλλοι-Φράγκοι στην κατεύθυνση δύσης-ανατολής και οι Ρώσσοι στην κατεύθυνση ανατολής-δύσης.
[-] Σε αυτή την περιοχή έχουν γίνει σημαντικότατες πολιορκίες και έχουν διεξαχθεί μάχες καθοριστικής σημασίας για την ευρωπαϊκή και παγκόσμια εξέλιξη και ιστορία. Ενδεικτικά: Αγίας Πετρούπολης / Λένινγκραντ, Βόλγκογκραντ / Στάλινγκραντ, Βερολίνου, Κιέβου, Βουδαπέστης, Βαρσοβίας, Οδησσού, Άουστερλιτς, Λειψίας, Φρίντλαντ, Σεβαστούπολης, Μοχάτς, Βιέννης, Βάρνας, Călugăreni (Ρουμανία), Νικόπολης, Batočina (Σερβία), Kassa / Košice (Σλοβακία), Kulikovo (Ρωσσία), Κρακοβίας, Mohi (Ουγγαρία), Southern Buh (Ουκρανία), είναι ορισμένες από αυτές, δίχως να πάμε ούτε πολύ πίσω χρονικά ούτε πολύ νότια γεωγραφικά [π.χ Dorostolon / Σιλίστρα (Βουλγαρία: Βυζαντινοί-Ρως), Tryavna (Βυζαντινοί-Βούλγαροι). Στο Δυρράχιο έχουν γίνει ενδορωμαϊκοί πόλεμοι -Ιούλιος Καίσαρας-, πόλεμοι Ρωμαίων (Βυζαντινών) εναντίον Βουλγάρων και εναντίον Λατίνων, Νορμανδών κ.λπ]. Να θυμηθούμε τους Πολέμους-Επαναστάσεις των (Χ)ουσιτών ή μήπως τον Κριμαϊκό Πόλεμο, στην έκβαση του οποίου στηρίζεται ολόκληρη η πολιτική ύπαρξη της «Ευρώπης» και αυτού που κατά τον τελευταίο αιώνα ονομάστηκε «Δύση» (ειτε ευρωπαϊκή, είτε διατλαντική). Από που να αρχίσει και που να τελειώσει κανείς.
Μην υποτιμάτε αυτή την περιοχή.
Όσο δύσκολο είναι για τους ανθρώπους να αντιληφθούν, να συνειδητοποιήσουν τις μεταβολές, τη κλίμακα και το μέγεθος τους, τόσο ευκολότερα τις συνηθίζουν.
II
Μια κάπως καθιερωμένη ματιά θα μπορούσε να ισχυριστεί πως, σε σχέση με δέκα χρόνια νωρίτερα, ο κόσμος πάει κατά διαβόλου. Μια άλλη, περισσότερο πολεμική και προκλητική, θα μπορούσε να απαντήσει πως εσύ πας κατά διαβόλου και νομίζεις πως ολόκληρος ο κόσμος πάει προς τα εκεί (ταυτίζοντας τον εαυτό σου με τον κόσμο). Μια τρίτη, πιο ψύχραιμη, θα μπορούσε να αντιτείνει πως την ίδια στιγμή που αναπτύσσονται τάσεις πολυδιάσπασης και αναρχοποίησης και κάποιοι βυθίζονται ή/και κατακερματίζονται, καποίοι άλλοι ανεβαίνουν, ισχυροποιούνται και αναδύονται. Άλλοι παλεύουν και άλλοι παραδίδονται αμαχητί, άλλοι ακμάζουν και άλλοι παρακμάζουν. Και μια τελευταία ματιά, θα μπορούσε να ισχυριστεί πως είναι φανερό ότι οι χώρες λαμβάνουν θέσεις και διαμορφώνονται στρατόπεδα.III
Τα κάτωθι γράφονταν πριν από την τοποθέτηση Trump στη σύνοδο των τριών θαλασσώνκαι την ομιλία στη Βαρσοβία - με το περιεχόμενο αυτών των δύο και τις μεταβολές που σηματοδοτούν, καθώς και με τη σύνοδο G20 στο Αμβούργο, θα ασχοληθούμε το επόμενο διάστημα.Φίλες και φίλοι, οι «Πολωνοί» είχαν Habeas Corpus 150 χρόνια πριν από το... Habeas Corpus - της Magna Carta (Neminem captivabimus - δεν θα βρείτε βέβαια και πολλά πράγματα στο «παγκόσμιο», δηλαδή άγγλο/γάλλο/γερμανικό, διαδίκτυο).
Επειδή οι περί «Δύσεως» ψυχροπολεμικές ιδεο(αηδιο)λογίες και η ευρωκεντρική ιστοριογραφία και ιδεολογία του τελευταίου ενάμησι αιώνα τα πράγματα αυτα τα έχει εξαφανίσει, και επειδή οι εποχές αλλάζουν και οι μεταβολές είναι μεγάλες, καλό είναι αυτά να τα θυμόμαστε ή να τα σκαλίζουμε σιγά, σιγά (και να τα ανακαλύπτουν όσοι δεν τα γνωρίζουν).
Η περιοχή αυτή, μεταξύ Βαλτικής, Μαύρης Θάλασσας και Αδριατικής, είναι εξωφρενικά υποτιμημένη.
Σημαντικές περιοχές, όπως αυτή -αλλά όχι μονάχα αυτή- βγαίνουν εκτός -ή χάνουν τη μάχη της- ιστορίας με δύο τρόπους ή μεθόδους (που είναι διαχρονικοί, συνεχίζονται και επαναλαμβάνονται μέχρι τις μέρες μας, παρά την 'πρόοδο', την 'παγκοσμιοποίηση', τις 'τεχνολογικές εξελίξεις'κ.λπ): Fragmentation - Depopulation, Fragmentation - Depopulation, Fragmentation - Depopulation.
Σημειώσεις - Επισημάνσεις - Σχολιασμοί
[-] Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος δεν τελείωσε το 1918, παρά μόνον στα δυτικά. Ούτε στα ανατολικά (Ευρώπη) συνέβη αυτό, ούτε στα νοτιοανατολικά (σε εμάς). Υπάρχουν παραλληλίες σε πολλά επίπεδα μεταξύ των δύο περιοχών.[-] Η Αυστρία ήταν ουδέτερη κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, αλλά κατ'ουσίαν θεωρείτο τμήμα της «Δύσης» ενώ η Τσεχοσλοβακία ήταν στην «Ανατολή». Γνωρίζετε ή αντιλαμβάνεστε όμως, πως η Βιέννη βρίσκεται ανατολικότερα της Πράγας; (κάτι παρεμφερές ίσχυε και ανάμεσα σε Ελσίνκι και Ταλίν. Ας αφήσουμε τη «δυτική» Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου στην άκρη). Η ιδεολογική γεωγραφία του ψυχρού πολέμου είναι αστεία. Ελάχιστοι κάτοικοι της περιοχής που μάθαμε να ονομάζουμε «ανατολική Ευρώπη» θεωρούν εαυτούς ανατολικοευρωπαίους ή πως κατοικούν στην «ανατολική Ευρώπη» (αυτά τα ισχυρίζονται μονάχα οι δυτικοευρωπαίοι). Οι περισσότεροι θεωρούν εαυτούς κεντροευρωπαίους.
[-] Όπως έχουμε επισημάνει κατ'επανάληψη, όταν μιλάμε για «ευρωκεντρισμό», για ευρωκεντρική ιδεολογία και ιστοριογραφία, δεν αναφερόμαστε σε ολόκληρη την ιστορία και γεωγραφία της Ευρώπης, αλλά σε μια συγκεκριμένη γεωγραφία στην οποία αναπτύχθηκαν συγκεκριμένες ιδεολογίες, μετά από μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Όταν ασκείται κριτική στον «ευρωκεντρισμό», δεν ασκείται κριτική ούτε στην Βαλένθια και τη Σαλαμάνκα (με την περίφημη σχολή της) ή την Τοσκάνη, ούτε στα Μετέωρα και την Κωνσταντινούπολη, ούτε στο Κίεβο και στην Ευρώπη του Δούναβη και του Δνείπερου, ούτε στα Καρπάθια Όρη και τη Βαρσοβία, ούτε στη Βαλτική και την Αδριατική. Ασκείται κριτική στην ιστοριογραφία και στις αντιλήψεις που θεμελιώθηκαν και κυριάρχησαν κατά τον 18ο και κυρίως τον 19ο αιώνα, μετατρέποντας σε περιφέρειες όχι μονάχα εξω-ευρωπαϊκές περιοχές, αλλά και όλες τις προηγούμενες ευρωπαϊκές πόλεις και περιοχές που προανέφερα. Ένα από τα μεγαλύτερα θύματα του ευρωκεντρισμού είναι η ίδια η Ευρώπη, δηλαδή οι περισσότερες περιοχές της.
[-] Στην περιοχή αυτή, μεταξύ Βαλτικής, Μαύρης Θάλασσας και Αδριατικής, υπάρχουν είκοσι κράτη (μη προσμετρώντας την Ελλάδα και την Αυστρία, διαφορετικά είκοσι δύο). Στην περιοχή μεταξύ Βόρειας Θάλασσας, Μάγχης και δυτικής Μεσογείου υπάρχουν μόλις πέντε ή έξι κράτη (αναλόγως εάν προσμετρούμε την Αυστρία, στις Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο και Ελβετία) ενώ, άν προσθέσουμε την Ιταλική και την Ιβηρική Χερσόνησο φτάνουμε τα οκτώ-εννέα κράτη (εάν επιθυμεί κάποιος μπορεί να προσμετρήσει και το Λουξεμβούργο).
[-] Από αυτή την περιοχή πέρασαν και σε αυτή την περιοχή έδώσαν σημαντικότατες μάχες γερμανικά φύλα (εναντίον των Ρωμαίων της ανατολής και της δύσης) και οι Βησιγότθοι, οι Βάνδαλοι, οι Ούννοι, οι Αλανοί την περίοδο των μεγάλων μεταναστεύσεων, οι Μογγόλοι στην κατεύθυνση ανατολής-δύσης (οι οποίοι μάλιστα, αφού κατακερμάτισαν τον ευρύτερο χώρο και οδήγησαν σε τρομακτικό αποπληθυσμό την περιοχή της σημερινής Ουκρανίας-Ρουθηνίας, απωθήθηκαν από Πολωνούς, Ούγγους και Βουλγάρους -δεν θεωρούσαν βέβαια πως υπήρχε τίποτα άξιο λόγου, πέρα από αυτή την περιοχή, προς τα δυτικά- αποφασίζοντας να στραφούν προς το νότο και να αλώσουν τη Βαγδάτη, καταλύοντας, το Χαλιφάτο των Αββασιδών), οι Οθωμανοι στην κατεύθυνση νότου-βορρά, οι Γερμανοι-Αλαμαννοί και οι Γάλλοι-Φράγκοι στην κατεύθυνση δύσης-ανατολής και οι Ρώσσοι στην κατεύθυνση ανατολής-δύσης.
[-] Σε αυτή την περιοχή έχουν γίνει σημαντικότατες πολιορκίες και έχουν διεξαχθεί μάχες καθοριστικής σημασίας για την ευρωπαϊκή και παγκόσμια εξέλιξη και ιστορία. Ενδεικτικά: Αγίας Πετρούπολης / Λένινγκραντ, Βόλγκογκραντ / Στάλινγκραντ, Βερολίνου, Κιέβου, Βουδαπέστης, Βαρσοβίας, Οδησσού, Άουστερλιτς, Λειψίας, Φρίντλαντ, Σεβαστούπολης, Μοχάτς, Βιέννης, Βάρνας, Călugăreni (Ρουμανία), Νικόπολης, Batočina (Σερβία), Kassa / Košice (Σλοβακία), Kulikovo (Ρωσσία), Κρακοβίας, Mohi (Ουγγαρία), Southern Buh (Ουκρανία), είναι ορισμένες από αυτές, δίχως να πάμε ούτε πολύ πίσω χρονικά ούτε πολύ νότια γεωγραφικά [π.χ Dorostolon / Σιλίστρα (Βουλγαρία: Βυζαντινοί-Ρως), Tryavna (Βυζαντινοί-Βούλγαροι). Στο Δυρράχιο έχουν γίνει ενδορωμαϊκοί πόλεμοι -Ιούλιος Καίσαρας-, πόλεμοι Ρωμαίων (Βυζαντινών) εναντίον Βουλγάρων και εναντίον Λατίνων, Νορμανδών κ.λπ]. Να θυμηθούμε τους Πολέμους-Επαναστάσεις των (Χ)ουσιτών ή μήπως τον Κριμαϊκό Πόλεμο, στην έκβαση του οποίου στηρίζεται ολόκληρη η πολιτική ύπαρξη της «Ευρώπης» και αυτού που κατά τον τελευταίο αιώνα ονομάστηκε «Δύση» (ειτε ευρωπαϊκή, είτε διατλαντική). Από που να αρχίσει και που να τελειώσει κανείς.
Μην υποτιμάτε αυτή την περιοχή.
IV
[Ορισμένες υπηρεσίες πληροφοριών εκτιμούν ότι] Εντός μιας περίπου γενιάς, δεν θα υπάρχει αίσθημα -συλλογικής- ενόχης στη Γερμανία. [Πιθανότατα στην επόμενη γενιά] Το μεταπολεμικό αίσθημα -και άρα η προθυμία ομολογίας- ενοχής θα έχει εκλείψει.